1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

2

Πρώτη χρονιά ενασχόλησής μας με την ερευνητική εργασία στην Α’ λυκείου και αποφασίσαμε να «ταξιδέψουμε» στο χώρο της κοινωνικής

διαφοροποίησης. Προσπαθήσαμε να ανακαλύψουμε , αν όντως είμαστε

όλοι διαφορετικοί , αλλά και να τονίσουμε το δικαίωμα στην ισότητα , ανεξαρτήτως χρώματος , καταγωγής, θρησκείας , φύλου , φυσικής

κατάστασης και ηλικίας .

Το ταξίδι μας ήταν αρκετά δύσκολο , γιατί υπήρξε πληθώρα πληροφοριών για επεξεργασία αλλά και στενότητα χρόνου , καθώς η

έλλειψη βασικών υποδομών ( λειτουργήσαμε χωρίς σύνδεση στο

διαδίκτυο για τη μισή σχολική χρονιά και με έναν μόνο φορητό υπολογιστή ) μας δημιούργησε αρκετά προβλήματα. Όμως το μεράκι

μας και το πείσμα μας να περατώσουμε την εργασία μας οδήγησαν στο

αποτέλεσμα του οποίου ένα μικρό δείγμα βλέπετε με τη σημερινή παρουσίαση και είμαστε όλοι περήφανοι για αυτό! Πιστεύουμε στη

δύναμη της εικόνας και του λόγου και γι’αυτό το λόγο καταλήξαμε στο

συνδυασμό τους «ντύνοντας» το τελικό μας αποτέλεσμα και με μουσική στην παρουσίαση.

Ελάτε λοιπόν μαζί μας , σε έναν κόσμο σκληρό και όμορφο συνάμα ,

γιατί σημασία έχει το ταξίδι , που ελπίζουμε να μην σταματήσει με το τέλος της παρουσίασης , αλλά τότε μόλις να έχει ξεκινήσει για όλους

μας!

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ρατσισμός , ξενοφοβία , μετανάστες ,

πρόσφυγες, κοινωνικός αποκλεισμός , αναπηρία , bullying ,

trafficking , ισότητα των δύο φύλων, στερεότυπα

3

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ – ΑΡΘΡΟ 1.

«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση , και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.»

Χαντζή Άννα

Τσικνής Κώστας

Τσιγαρίδα Βάσια

Μίχας Χρήστος

Φρίκη Ιωάννα

Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Η ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης, οι σπουδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στα μέσα

επικοινωνίας και συγκοινωνίας, η διάδοση της γνώσης και η ορθολογιστική

οργάνωση της σύγχρονης ζωής είναι γεγονότα που προωθούν το σύγχρονο

πολιτισμό. Παράλληλα, οι σχέσεις ανάμεσα στα έθνη που έγιναν πιο στενές και η

συγκρότηση υπερεθνικών κοινοτήτων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγου χάρη,

δηλώνουν τη συμφιλίωση των λαών ή τουλάχιστον, τη συνεργασία τους. Μέσα σε

αυτές τις συνθήκες είναι κάπως παράδοξο να παρουσιάζεται και να εντείνεται το

φαινόμενο του ρατσισμού, που όχι μόνο δεν προωθεί το πολιτισμό, αλλά αντίθετα

τον γυρίζει πολλά χρόνια πίσω.

4

Ρατσισμός είναι η αντίληψη που υποστηρίζει την ανωτερότητα μιας φυλής

και αποβλέπει στη διατήρηση της «καθαρότητάς» της και στη κυριαρχία της

έναντι των υπολοίπων. Δηλαδή ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποια άλλη ομάδα ανθρώπων ως κατώτερη ή ακόμη και άξια περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής της καταγωγής.

Ο σύγχρονος ρατσισμός όμως δεν περιορίζεται μόνο στις φυλετικές διακρίσεις.

Έτσι εκτός από το φυλετικό ρατσισμό υπάρχει:

Ο κοινωνικός ρατσισμός, δηλαδή η εχθρική συμπεριφορά απέναντι σε

ορισμένες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι μετανάστες, τα άτομα με

ειδικές ανάγκες, οι πρώην φυλακισμένοι, οι φορείς τους AIDS, οι

ομοφυλόφιλοι, οι ναρκομανείς, και άλλες κοινωνικές ομάδες.

Ο εθνικός ρατσισμός, δηλαδή η αντίληψη ότι ένα έθνος είναι ανώτερο

από τα άλλα.

Ο θρησκευτικός ρατσισμός, δηλαδή η αντίληψη ότι μία θρησκεία είναι

η μόνη αληθινή και πρέπει να επικρατήσει έναντι των υπολοίπων.

Ο ρατσισμός των αναπτυγμένων κρατών σε βάρος υπανάπτυκτων,

όπως ο ρατσισμός σε βάρος των χωρών του τρίτου κόσμου.

Ο ρατσισμός κατά του γυναικείου φύλου, δηλαδή οι εμφανείς ή

άτυπες διακρίσεις κατά των γυναικών, που είναι γνωστός ως σεξισμός.

5

ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

Τα αίτια του ρατσισμού είναι ποικίλα και λίγο πολύ γνωστά από το παρελθόν

καθώς η ανθρωπότητα δεν παραδειγματίστηκε από εμπειρίες τους παρελθόντος και

ο ρατσισμός αναβιώνει.

Η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και η πνευματική φτώχεια είναι ένα από τα

σημαντικότερα αίτια του φαινομένου αυτού. Από τη στιγμή που τα άτομα δεν

διδάσκονται την αξία της ισότητας, της δικαιοσύνης, της ειρήνης, του σεβασμού

είναι εύκολο να παρασυρθούν από ρατσιστικές αντιλήψεις. Παράλληλα το χαμηλό

μορφωτικό επίπεδο περιορίζει τους ορίζοντες των ανθρώπων και αδρανοποιεί τη

σκέψη τους με αποτέλεσμα να χειραγωγούνται εύκολα και να υιοθετούν άκριτα

κάθε είδους στερεότυπα. Η κρίση των αξιών, όπως η ανηθικότητα, ο ανταγωνισμός,

η γενικότερη αμφισβήτηση των ανθρωπιστικών ιδανικών καλλιεργούν το μίσος στις

ψυχές των ανθρώπων που πυροδοτεί τις μεταξύ τους σχέσεις. Τα συμπλέγματα

ανωτερότητας ή κατωτερότητας που φέρουν τα άτομα ή και ολόκληροι λαοί

καλλιεργούν επίσης το φθόνο και το μίσος. Επιπλέον δημιουργούν την αίσθηση

της υπεροχής και την επιθυμία της κυριαρχίας έναντι των άλλων. Τα οικονομικά

6

συμφέροντα είναι άλλη μία σημαντική αιτία, όπως για παράδειγμα ο φυλετικός

ρατσισμός κατά των μαύρων είναι ένα ιδεολόγημα που δημιουργήθηκε για να

δικαιολογήσει την εκμετάλλευση των λαών της Αφρικής από τους λευκούς. Οι

κάθε είδους πολιτικές σκοπιμότητες όπως οι επεκτατικές βλέψεις μιας χώρας σε

βάρος άλλης ή η έντεχνη μετάθεση των ευθυνών για την ύπαρξη σοβαρών

οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων σε συγκεκριμένες ομάδες. Για

παράδειγμα οι μετανάστες κατηγορούνται συνήθως σε μια χώρα για την όξυνση

της ανεργίας ή την έξαρση της βίας, ενώ αποκρύπτεται η ανικανότητα της

πολιτικής ηγεσίας να δώσει λύσεις. Ο φανατισμός, θρησκευτικός ή εθνικός, που

υποκινείται επίσης από ποικίλες σκοπιμότητες, οικονομικές ή πολιτικές. Τέλος οι

τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος που στηρίζονται στις μακραίωνες διαμάχες

ανάμεσα σε κάποιους λαούς

.

7

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

Ο ρατσισμός σήμερα εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως και προσβάλει , ανεπανόρθωτα

σχεδόν ,σχέσεις ατόμων, ομάδων, λαών. Προκαλούνται φαινόμενα

περιθωριοποίησης, άγονες αντιπαραθέσεις, και καταργούνται τα θεμελιώδη

ανθρώπινα δικαιώματα. Ευδοκιμούν ο πόλεμος αντί της ειρηνικής συνύπαρξης, η

βία αντί της γαλήνης, η ξενοφοβία αντί της γόνιμης αλληλεπίδρασης των λαών. Ο

ρατσισμός εγκυμονεί απρόβλεπτους κινδύνους για μια κοινωνία, για ένα έθνος,

επειδή οι έντονες διακρίσεις μπορεί να οδηγήσουν σε εκμετάλλευση κοινωνικών

ομάδων, σε διχασμό και αναταραχές. Κατά αυτόν τον τρόπο ο ρατσισμός

μεταθέτει τις ευθύνες για την εκμετάλλευση και τις γνωστές συνέπειές της, τη

φτώχεια, την ανεργία, το βιολογικό αφανισμό, τις ανταγωνιστικές ανθρώπινες

σχέσεις, την ανισότητα, τη καταπάτηση των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου,

από τους κύριους υπεύθυνους δηλαδή τις λίγες ισχυρές χώρες ή τις ολιγάριθμες

ισχυρές κοινωνικές ομάδες, στα πιο ανίσχυρα θύματά τους, τις χώρες του τρίτου

κόσμου, τις φυλετικές και εθνικές μειονότητες, τις οικονομικά και κοινωνικά

περιθωριοποιημένες ομάδες. Δεν είναι, μάλιστα σπάνιο το φαινόμενο άνθρωποι

που υφίστανται το ρατσισμό να γίνονται εξιλαστήρια θύματα, όταν «προκύπτει η

ανάγκη» να αποπροσανατολιστεί η κοινή γνώμη και να εκτονωθεί η δυσαρέσκεια

της για άλλα ουσιώδη, υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα. Χειρότερη βέβαια απ' όλα

αυτά είναι η προοπτική να ζήσουν οι άνθρωποι σε έναν κόσμο όπου κάποιοι από

αυτούς θα νιώσουν το κοινωνικό ρατσισμό να στρέφεται εναντίον τους. Το

πρόβλημα, συνεπώς, τους αφορά όλους άμεσα και πρέπει να συνειδητοποιήσουν

τη σοβαρότητά του και να εναντιωθούν σθεναρά.

8

Ο ρατσισμός είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει και εντείνεται στις μέρες μας,

ακόμα και στις πιο σύγχρονες κοινωνίες. Παρόλο που υπάρχουν άνθρωποι που

εκδηλώνουν έντονες τάσεις ρατσισμού, υπάρχουν και κάποιες χαρακτηριστικές

φυσιογνωμίες του παρελθόντος που αγωνίστηκαν για την εξάλειψή του και

αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για όλους τους ανθρώπους. Δύο από αυτές τις

φυσιογνωμίες είναι ο Νέλσον Μαντέλα και ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ που αξίζει

να τους αναφέρουμε για το σημαντικό αγώνα τους στη καταπολέμηση του

ρατσισμού.

Ο Νέλσον Μαντέλα ήταν ένας μεγάλος πολιτικός ηγέτης που πολέμησε κατά του

ρατσισμού στη χώρα του τη Νότια Αφρική. Γεννήθηκε το 1918 στην Untata της

Νοτίου Αφρικής και σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Fort Hare. Εκεί άρχισε να

συμμετέχει στον πολιτικό αγώνα κατά του ρατσισμού και σε μία μακρά πορεία,

στην οποία συμπεριλαμβάνεται και πολυετής φυλάκιση, συνέχισε τους αγώνες του

για την εξάλειψή του μέχρι το 1993 όπου τιμήθηκε με το Νόμπελ ειρήνης για το

σύνολο των πράξεών του.

9

Ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ ήταν σπουδαίος άνθρωπος και γενναίος αγωνιστής που

πρόσφερε τον εαυτό του πριν από πολλά χρόνια στον αγώνα για την ισότητα και

τη δικαιοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους. Γεννήθηκε στην Ατλάντα των ΗΠΑ

στις 15 Ιανουαρίου του 1929. Ο ίδιος ήταν μαύρος και ένιωθε βαθιά μέσα του την

αδικία και τις διακρίσεις εναντίον όσων είχαν άλλο χρώμα, όπως αυτός. Ο αγώνας

του ήταν τόσο σκληρός ώστε τελικά θυσιάστηκε για τις ιδέες του και

δολοφονήθηκε στις 4 Απριλίου του 1968. Ωστόσο το κήρυγμά του έμεινε ζωντανό,

και τελικά έγινε πραγματικότητα! Αυτό που κράτησε το κήρυγμά του ζωντανό

ήταν η φλόγα της αγάπης για το συνάνθρωπο, όσο διαφορετικός και αν είναι. Ο

ίδιος το 1963 εκφωνώντας το περίφημο λόγο του "I have a dream" έλεγε: «Έχω

ένα όνειρο ότι κάποια μέρα τα τέσσερα μικρά παιδιά μου θα ζήσουν σε μία χώρα

όπου δεν θα κρίνονται από την απόχρωση του δέρματός τους, αλλά

από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους ................. Ότι μια μέρα μικρά μαύρα

αγόρια και κορίτσια θα μπορούν να ενώσουν τα χέρια τους μαζί με τα

λευκά παιδιά σαν αδέρφια ............ Εκείνο για το οποίο η δίκιά μας γενιά θα

μετανιώσει πικρά δεν θα είναι τόσο η σκληρότητα και οι αδικίες των κακών

ανθρώπων, όσο η απαράδεκτη σιωπή των καλών .............. »

10

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ

ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

Με τη θεωρητική και έμπρακτη απόκρουση των ρατσιστικών αντιλήψεων,

απ' Όπου κι αν προέρχονται, όποιον κι αν αφορούν, μπορεί να περιοριστεί η

έκταση του φαινομένου. Ρατσισμός μπορεί να εκδηλωθεί οπουδήποτε, ακόμα

και σε χώρους όπου η εκδήλωσή του είναι απαράδεκτη, στην οικογένεια ή

στο σχολείο, για παράδειγμα. Για να μπορούν, όμως οι άνθρωποι να

κατανοούν πότε υπονομεύονται τα δικαιώματα των συνανθρώπων τους, τις

διακρίσεις σε βάρος τους και τις σκοπιμότητες που κρύβονται, για να είναι σε

θέση να κρίνουν τι είναι ρατσιστικό και τι όχι, πρέπει να έχουν γνώσεις. Με

την παιδεία, με τη μελέτη της ιστορίας, της κοινωνιολογίας, αλλά και της

βιολογίας, όχι μόνο δε θα πέφτουν θύματα της προπαγάνδας, αλλά και θα

είναι σε θέση με επιχειρήματα να αποδεικνύουν πως οι ρατσιστικές

αντιλήψεις είναι επιστημονικά αβάσιμες και πως η ισότητα ανάμεσα στους

ανθρώπους είναι αδιαμφισβήτητη. Με την απόκτηση γνώσεων οι άνθρωποι θα

διαπιστώσουν, ακόμα, πως κάθε λαός έχει τη δική του συνεισφορά στην

ανάπτυξη του πολιτισμού. Θα αποκτήσουν ευαισθησία σε θέματα ελευθερίας,

δημοκρατίας και δικαιοσύνης. Και οι άνθρωποι που πιστεύουν πραγματικά σ'

αυτές τις άξιες, δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ ρατσιστές. Τέλος, οφείλουν να

παραμερίσουν τον εγωισμό και να κατανοήσουν πως κάθε άνθρωπος, κάθε

φυλή, κάθε έθνος είναι κάτι ξεχωριστό και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να

παραβιάζει την ιδιαιτερότητα αυτή. Μπορεί για την ισότητα των ανθρώπων να

έγιναν πολλοί αγώνες και να κερδήθηκαν αναμφισβήτητες νίκες. Τα

φαινόμενα, όμως, αναβίωσής ρατσισμού στις μέρες μας δείχνουν πως το

αίτημα για ισότιμες σχέσεις ανθρώπων και λαών, για σχέσεις απαλλαγμένες

από διακρίσεις και αδικίες παραμένει πάντα ανοιχτό και επίκαιρο. Γι' αυτό

είναι καιρός να ευαισθητοποιηθούμε και να δράσουμε γρήγορα όλοι, ώστε να

συμβάλλουμε στην αντιμετώπισή του και κατά συνέπεια στην εξάλειψή του.

Ιδιαίτερα η νέα γενιά θα πρέπει να βοηθήσει όσο μπορεί και όχι να σωπάσει

ώστε να γίνει παράδειγμα και για τους άλλους. Να είναι η φωνή μέσω της

οποίας ο λαός θα "ξεσηκωθεί" ενάντια στις ρατσιστικές αντιλήψεις κάποιων.

11

Γιατί είναι υποχρέωσή μας να βοηθήσουμε ώστε κάθε άνθρωπος να ζει

ελεύθερος σε μια κοινωνία που δεν θα υφίστανται τις διακρίσεις και το

ρατσισμό χωρίς λόγο. Γιατί όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαιώματα, γιατί όλοι

είναι ΙΣΟΙ.

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ – ΑΝΑΠΗΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Μελισσάρης Χρήστος

Νταφλούκας Ευάγγελος Τσαλαφούτας Παναγιώτης

Χολέβα Μαρία-Γεωργία

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ-ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ (ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΕΝΝΟΙΩΝ)

Ως πότε πια η τύχη μου θα μ' έχει δικασμένο να σέρνομαι στην ξενιτιά σαν φύλλο μαραμένο. (παραδοσιακός αμανές)

12

Ο όρος μετανάστευση, τόσο κατά τις κοινωνικές επιστήμες όσο και κατά το

Διεθνές δίκαιο αναφέρεται στην γεωγραφική μετακίνηση ανθρώπων είτε

μεμονωμένα είτε σε ομάδες.

Μετανάστευση είναι η μετακίνηση ανθρώπων από ένα μέρος σε άλλο. Η

μετανάστευση μπορεί να γίνει εντός της ίδιας χώρας ή μεταξύ χωρών. Ο

Όρος μετανάστευση είναι διαφορετικός από τον τουρισμό καθώς ο πρώτος

χρησιμοποιείται όταν κάποιος πηγαίνει να εγκατασταθεί μόνιμα η να ζήσει

για πολύ καιρό σε νέο τόπο και δημιουργεί σημαντικούς δεσμούς με τον

τόπο αυτό.

13

Με τον όρο αναγκαστική μετανάστευση αναφερόμαστε στις μετακινήσεις

των προσφύγων και των εσωτερικών μεταναστών ( όσων εκτοπίζονται από

τις εστίες τους εξαιτίας ταραχών), καθώς και όσων εκτοπίζονται εξαιτίας

φυσικών ή περιβαλλοντικών καταστροφών, χημικών η πυρηνικών

καταστροφών, πείνας ή αναπτυξιακών έργων.

Μετανάστες είναι άνθρωποι που εγκαταλείπουν με ή χωρίς τη θέλησή τους

την πατρίδα τους για να αναζητήσουν αλλού νέες ευκαιρίες ή ασφαλέστερες

και καλύτερες προοπτικές. Επομένως, ο όρος <<μετανάστης>> είναι ευρύς

και μπορεί να περιλαμβάνει τους αιτούντες άσυλο, τους πρόσφυγες, τα

εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα, τους μετανάστες εργαζόμενους και τους

παράνομους μετανάστες.

Για είσοδο μεταναστών μιλάμε όταν άνθρωποι έρχονται να ζήσουν για πολύ καιρό

σε μια χώρα που δεν είναι η πατρίδα τους.

Παράνομος μετανάστης είναι εκείνος που δεν εχεί την απαραίτητη άδεια απο

τον νόμο ή τα απαραίτητα ταξιδιωτικά έγγραφα για να μπει ή να παραμείνει

σε μια χώρα.

Εργασιακός μετανάστης είναι εκείνος που μεταναστεύει για να βρει δουλειά.

Μερικές φορές χρησιμοποιείται ο όρος <οικονομικός μετανάστης > ως

συνώνυμος του όρου < εργασιακός μετανάστης >. Ωστόσο, ο οικονομικός

μετανάστης είναι γενικότερος, αφού μπορεί να αφορά σε περιπτώσεις όπου

το άτομο μεταναστεύει για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του από

14

κοινωνική και οικονομική άποψη.

15

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ

Η χώρα μας κατά τη χρονική περίοδο 2005-2010 χαρακτηρίστηκε ως κύρια είσοδο

μετανάστευσης και συγκεκριμένα ως ''η πόλη της Ευρώπης'' για παράνομη

μετανάστευση. Στη χώρα μας καταμετρηθεί περίπου 2.000.000 μετανάστες νόμιμοι

και παράνομοι. Στις αρχές της παράνομης μετανάστευσης κυρίως οι μετανάστες

ήταν από την Αλβανία , Ρουμανία ,Βουλγαρία. Στις μέρες μας είναι από τη Λιβύη,

το Πακιστάν, το Αβγανιστάν και άλλες τριτοκοσμικές χώρες οι οποίες βρίσκονται

σε απελπιστικές καταστάσεις. Σήμερα βλέπουμε τεράστια αύξηση παράνομης

μετανάστευσης στη χώρα μας. Επειδή όμως στη χώρα μας δεν υπάρχουν εργατικές

θέσεις, αυτοί στρέφονται στις ληστείες για να μπορέσουν να ζήσουν.

16

Κατά την περίοδο του 1990-2011 το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα

αυξήθηκε λόγω του ότι το 1989 τα Σοσιαλιστικά καθεστώτα της ανατολικής

Ευρώπης έπεσαν, και ήρθαν με κύριο λόγο το οικονομικό ( κυρίως από Αλβανία ,

Ρουμανία, Βουλγαρία). Κατά τη δεκαετία του 2000-2010 οι αλλοδαποί στην

Ελλάδα ήταν τόσο πολλοί που ένας στους 10 κατοίκους στην Ελλάδα ήταν

αλλοδαπός. Λόγω της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδος , η frontex μετά από

17

υπολογισμούς έβγαλε το συμπέρασμα ότι κάθε 9 στους 10 πρόσφυγες, ή

μετανάστες που εισήλθαν παράνομα στην Ευρώπη ήρθαν μέσω Ελλάδος.

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Τόσο η άποψη πως οι έννοιες μετανάστευση και εγκληματικότητα ταυτίζονται, όσο

και η άποψη πως δεν σχετίζονται αποτελούν υπερβολές και ενίοτε δημαγωγικά

ψεύδη.

Ας ξεκίνησουμε από την πρώτη. Αν μετανάστευση και εγκληματικότητα

ταυτιζόταν ,θα έπρεπε να παραδεχθούμε πως όλοι οι μετανάστες είναι εγκληματίες.

Ο συλλογισμός αυτός αποτελεί τον πυρήνα του ρατσισμού καθώς αποδίδει

αυθαίρετα ,με βάση το χαρακτηριστικό της μη-εντοπιότητας, μια ιδιότητα σε ένα

κατά τ' άλλα ετερόκλητο σύνολο ανθρώπων. Ανάλογα ρατσιστικά δόγματα

στοχοποιούσαν τους Εβραίους ως πηγή του κακού, επίσης στοχοποιούν στη λογική

της συλλογικής ευθύνης < τους μπάτσους> ως <γουρούνια, δολοφόνους > κ.λ.π.

Αυτές οι απλουστευτικές και επικίνδυνες λογικές έχουν απήχηση στις <μάζες>

όποτε οι κοινωνικές συγκυρίες οδηγούν τα ανθρώπινα υποκείμενα να

μετατρέπονται σε μαζανθρώπους- γιατί είναι εξαιρετικά εύληπτες, γιατί είναι πολύ

εύκολες στην εφαρμογή τους αφού μας απαλλάσσουν από το βάσανο της κριτικής

σκέψης και γιατί επιτρέπουν στα άτομα την επιστροφή σε μια προκοινωνική

κατάσταση αγρίου που ανταποκρίνεται στις πιο βαθιές και απάνθρωπες μορφές

επιθετικότητας που κρύβουμε όλοι μέσα μας κάτω από τα πιο εμφανή στρώματα

μιας πολιτισμένης και ανεκτικής κοινωνικής συμπεριφοράς.

Επιπλέον εξηγούν τον κόσμο με βάση αυτό το στερεοτυπικό τους μόρφωμα :ένα

αυτοσχέδιο πλακάτ στο σημείο της δολοφονίας του Μανώλη Καντάρη μας

υπενθύμιζε πως ο συγκεκριμένος Έλληνας δολοφονήθηκε από ξένους , θέλοντας

να εντάξει το γεγονός στο ρατσιστικό σύμπαν και να συμπαρασύρει στη

ρατσιστική του ανάγνωση όποιον συγκινούνταν από το τραγικό γεγονός. Στην

πραγματικότητα, ο Μανώλης Καντάρης δεν δολοφονήθηκε επειδή ήταν Έλληνας

αλλά επειδή αντιστάθηκε σε κάποιους που ήθελαν να τον ληστέψουν.

Ας περάσουμε στην εξέταση του δεύτερου συλλογισμού, εκείνου που αποσυνδέει

τη μετανάστευση από την εγκληματικότητα. Υπάρχουν τρεις αλληλοσυνδεόμενοι

όροι στη ζωή των μεταναστών που <<διευκολύνουν>> τη διολίσθησή τους προς

διάφορες μορφές παραβατικότητας. Πρώτα απ 'όλα πρόκειται για τις υλικές

συνθήκες διαβίωσής τους. Η φτώχεια και η εξαθλίωση που περνάνε, η αδυναμία

τους να εξασφαλίσουν τα αναγκαία για τη ζωή, το γεγονός ότι πολύ συχνά

αναγκάζονται να συγκατοικούν σε άσχημές συνθήκες μαζί με πολλούς άλλους,

είναι λογικό να ωθήσουν πολλούς απ 'αυτούς σε εγκληματικές πράξεις. Ας μην

ξεχνάμε ότι ακόμα και αυτοί που καταφεύγουν στην παραβατικότητα, είναι πολύ

συχνά ταυτόχρονα θύτες αλλά και θύματα μαφιόζικων κυκλωμάτων που τους

εκμεταλλεύονται.

18

Έπειτα, υπάρχουν οι συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες της ζωής τους και η

νομική-θεσμική κατάστασή τους. Το γεγονός ότι βρίσκονται σε καθεστώς

παρανομίας και συνεπώς αδυνατούν να προσφύγουν στις αρχές για να ζητήσουν

ό,τι δικαιούνται, τους οδηγεί στο περιθώριο της κοινωνίας. Η εκμετάλλευση και η

κακομεταχείρισή τους από τις μαφίες είτε της ντόπιας εργοδοσίας είτε του

οργανωμένου εγκλήματος που ελέγχει με την ανοχή της ελληνικής πολιτείας τα

γκέτο όπου αναγκάζονται να συσσωρεύονται λόγω ακριβώς του καθεστώτος

ανομίας που ισχύει σε αυτά επιτείνουν τις υλικές συνθήκες της εξαθλίωσής τους

και τους αποκλείουν από μια πιθανή ομαλή ένταξή τους στο κοινωνικό

περιβάλλον.

Άμεση συνέπεια των κοινωνικών και των υλικών συνθηκών τους είναι η

ψυχολογική τους θέση και το ελλιπές επίπεδο φαντασιακής συνταύτισής τους με το

κοινωνικό περιβάλλον. Οι μετανάστες αισθάνονται αποκομμένοι από την κοινωνία,

πολύ συχνά βάλλονται από ένα μέρος της ως φορέας όλων των κακών που της

συμβαίνουν, φοβούνται να συμμετάσχουν στην κοινωνική ζωή επειδή δεν

γνωρίζουν τη γλώσσα, επειδή ζουν σε καθεστώς απόλυτης ανασφάλειας. Το

συναίσθημα αυτό τους αποκόπτει ολοένα και περισσότερο από την κοινωνία,

δυσχεραίνει περαιτέρω την ένταξή τους, τους απομονώνει και πολύ συχνά τους

κάνει να κλείνονται στον εαυτό τους, στη μικρή τους εθνοτική κοινότητα, στο

γκέτο κ.λπ. Σε αυτές τις συνθήκες αναζητούν εναγωνίως ένα φορέα ασφάλειας για

να προφυλαχθούν από μια σειρά κινδύνων που τους απειλούν καθημερινά. Πολύ

συχνά μοναδικοί φορείς ασφάλειας είναι γι’ αυτούς οι συμμορίες των γκέτο.

Επιπλέον, με αυτούς τους όρους οι μετανάστες είναι πιθανό να αναπτύσσουν από

τη μεριά τους έναν ιδιόμορφο αντίστροφο ρατσισμό: δεν αισθάνονται ότι τους

συνδέει τίποτα με αυτήν την κοινωνία και με τους πολίτες της και έτσι μπορούν να

διαπράξουν ευκολότερα παραβατικές πράξεις.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ-ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ

19

ΑΡΜΟΔΙΟΙ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Όλοι οι μετανάστες, ανεξαρτήτως καθεστώτος, έχουν ανθρώπινα δικαιώματα, τα

οποία πρέπει να γίνονται σεβαστά. Τα ελάχιστα πρότυπα που πρέπει να εγγυώνται

τα Κράτη, περιλαμβάνουν προστασία από τα βασανιστήρια και την απάνθρωπη ή

εξευτελιστική συμπεριφορά, την προστασία από τη δουλεία και την εξαναγκαστική

εργασία, το σεβασμό του δικαιώματος στην αίτηση ασύλου και στη μη-

επαναπροώθηση, τα δικαιώματα στην απασχόληση, όπως είναι οι δίκαιοι μισθοί, οι

εύλογες συνθήκες εργασίας και η πρόσβαση σε ένδικα μέσα για την προάσπιση

δικαιωμάτων, καθώς και το δικαίωμα στην εκπαίδευση για όλα τα παιδιά.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα

Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα λειτουργεί από το Μάρτιο του

1952. Συνεργάζεται με τις κρατικές αρχές, ΜΚΟ και άλλους φορείς και

οργανώσεις για να διασφαλίζει την προστασία των προσφύγων, των αιτούντων

άσυλο και όλων των ατόμων που εμπίπτουν στην εντολή της Ύπατης Αρμοστείας.

Προσπαθεί επίσης να ενημερώνει και να ευαισθητοποιεί την κοινή γνώμη γύρω

από το προσφυγικό ζήτημα με στόχο τη δημιουργία κλίματος ανοχής και σεβασμού

των δικαιωμάτων των προσφύγων.

ΔΙΚΤΥΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Το Δίκτυο δημιουργήθηκε στις 18 Μαρτίου του 1995 με πρωτοβουλία του

Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, την περίοδο που

ξεκίνησε η μαζική μετανάστευση προς την Ελλάδα, κυρίως από τις

Βαλκανικές χώρες.

Στον χώρο, ξεκινούν μαθήματα ελληνικής γλώσσας για μετανάστες και

πρόσφυγες από την ομάδα εθελοντών δασκάλων «Τα Πίσω Θρανία» που

συγκροτήθηκε το 1999. Στόχος της ομάδας είναι η διδασκαλία της ελληνικής

γλώσσας σε ενήλικες πρόσφυγες και μετανάστες αλλά και οι παρεμβάσεις σε

ευρύτερα θέματα που αφορούν την εκπαίδευση αλλοδαπών στο ελληνικό σχολείο.

Φέτος λειτουργούν καθημερινά τρία τμήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας

κάθε απόγευμα στο χώρο του Στεκιού. Στο χώρο του Στεκιού, από τις αρχές του

2000, λειτουργεί επίσης το Γραφείο Ενημέρωσης Μεταναστών του Δικτύου, που

πληροφορεί πρόσφυγες και μετανάστες πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα που τους

απασχολούν (άδειες παραμονής και εργασίας, εκπαιδευτικά, υγειονομικά και

ασφαλιστικά προβλήματα κλπ), παρεμβαίνοντας σε ζητήματα γραφειοκρατίας,

20

παράνομων κρατήσεων, απελάσεων, ρατσιστικής συμπεριφοράς κρατικών δομών

και φορέων κλπ.

Η PRAKSIS είναι μία ανεξάρτητη, Μη Κυβερνητική Οργάνωση, που βασικό

στόχο έχει τη δημιουργία, εφαρμογή και υλοποίηση προγραμμάτων

ανθρωπιστικής και ιατρικής δράσης. Τα προγράμματα της PRAKSIS

λειτουργούν από το 1996, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, τα οποία

προσφέρουν :

άμεση και δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη,

ψυχολογική υποστήριξη

κοινωνική υποστήριξη (συνοδευτικές υποστηρικτικές

υπηρεσίες)

νομική βοήθεια

στέγαση

εργασιακή συμβουλευτική

Χωρίς Αποκλεισμούς απευθύνονται σε κάθε κοινωνικά αποκλεισμένη

ομάδα που δεν έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, κοινωνικής και νομικής

υποστήριξης, όπως:

οικονομικούς μετανάστες

αιτούντες άσυλο /πρόσφυγες

άπορους, άστεγους, ανασφάλιστους

παιδιά των φαναριών

μονογονεϊκές οικογένειες

ROMA

θύματα διεθνικής σωματεμπορίας (trafficking)

αποφυλακισμένους

Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) είναι Σωματείο μη

Κυβερνητικό, αναγνωρισμένο ως ειδικώς Φιλανθρωπικό (ΦΕΚ 50 Β/31.1.92), το

οποίο ιδρύθηκε το 1989.

Το συμβούλιο έχει σκοπό την συμβολή στην επίλυση των προβλημάτων των

ατόμων που έχουν αναγνωρισθεί ώς πολιτικοί πρόσφυγες στην Ελλάδα, των

διαμενόντων για ανθρωπιστικούς λόγους καθώς και των αιτούντων άσυλο που

δικαιούνται να αναγνωρισθούν ως πρόσφυγες.

21

ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Κλείνω τ’ αυτιά μου σε κάθε ψέμα που μου ξυπνά φόβο παράλογο Είμαι περήφανος που ζω σαν τον καθένα στην αυτοκρατορία των ανάπηρων

Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΩΝ

ΣΤΙΧΟΙ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΓΕΛΑΚΑΣ

1. Ορισμός

Ο όρος <<αναπηρία>> αναφέρεται στον περιορισμό της κοινής δραστηριότητας του

λόγου, έργου ή άμεσης αντίληψης λόγω σωματικής ή πνευματικής βλάβης ενός

ανθρώπου. Η αναπηρία γενικά διακρίνεται σε ολική και μερική.

2. Ποιες είναι οι μορφές αναπηρίας;

Οι αναπηρίες διακρίνονται σε:

Κινητικές ή σωματικές

Αισθητηριακές

Νοητικές

Γνωστικές

Συναισθηματικές

3. Για ποιούς λόγους οι ανάπηροι θεωρούνται διαφορετικοί;

22

Οι ανάπηροι δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα με τους υπόλοιπους επειδή οι άνθρωποι

από μικρή ηλικία δεν έχουν διδαχθεί τις ανθρωπιστικές αξίες της αγάπης ,της

αλληλεγγύης και του σεβασμού. Επίσης τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συμβάλλουν

στην άνιση αντιμετώπισή τους δημιουργώντας τη δημόσια εικόνα της <<τρέλας>> και

της αναπηρίας και διαιωνίζοντας την. Τέλος , ένας ακόμη λόγος είναι η ελλιπής και

ανεπαρκής παιδεία και η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τη διαφορετικότητα των

ατόμων με αναπηρία.

4. Πού παραβιάζεται η ισότητά τους;

Στον κοινωνικό τομέα:

Οι ανάπηροι είναι απομακρυσμένοι από το κοινωνικό σύνολο. Δεν έχουν παρέες ούτε

φίλους. Είναι αμέτοχοι στην κοινωνική ζωή και δεν προσφέρουν όπως οι υπόλοιποι

πολίτες. Αυτό το τμήμα της κοινωνίας συνεχίζει να είναι ανενεργό,

περιθωριοποιημένο και εξαρτημένο από τους άλλους και δεν συνεισφέρει στην

γενικότερη ανάπτυξη της πολιτείας. Συνεπώς δεν τους δίνεται η ευκαιρία να

κοινωνικοποιηθούν.

Στον επαγγελματικό τομέα:

Δεν τους παρέχεται το δικαίωμα στην εργασία. Δεν έχουν εξασφαλισμένη

επαγγελματική επιτυχία και δεν μπορούν να βρουν εργασία γιατί δεν γίνονται δεκτοί

από τους εργοδότες αφού πιστεύουν ότι η απόδοσή τους είναι περιορισμένη. Με αυτή

τη βίαιη συμπεριφορά τους οδηγούνται στην ανεργία, υποφέρουν, έχουν ελλείψεις και

γίνονται άστεγοι.

Ποσοστό των ΑμεΑ εκτός εργασίας.

To έτος 2001 η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος διαπίστωσε ότι το 84% του

εργατικού δυναμικού των ατόμων με αναπηρία βρίσκεται εκτός αγοράς εργασίας,

όταν ο συνολικός πληθυσμός τους στην Ελλάδα , σύμφωνα με έρευνα της Στατιστικής

Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανέρχεται στο 9,3%.

5. Το συνταγματικό πλαίσιο νομικής προστασίας των ΑμεΑ.

Το Ελληνικό Σύνταγμα ορίζει στο άρθρο 4 ότι οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του

νόμου και ότι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Με το άρθρο αυτό καθιερώνεται η αρχή της ισότητας των ΑμεΑ έναντι του νόμου.

Η συνταγματική αυτή κατοχύρωση αποτελεί το θεμέλιο λίθο του ρυθμιστικού

πλαισίου για τα ΑμεΑ και την αντιμετώπισή τους από το κράτος.

23

6 . Καθημερινά προβλήματα

Παρ’όλα αυτά , στην πορεία των αιώνων η στάση της κοινωνίας γενικά προς τα

άτομα με ειδικές ανάγκες κυμάνθηκε μεταξύ απόρριψης και σχετικής αποδοχής.

Στην πρώτη γραμμή πάντως βρίσκονται ο οίκτος ο οποίος είναι βέβαια

φυσιολογικός, όμως συχνά δε μας αφήνει να δούμε τον άλλον ως άνθρωπο και όχι

απλώς ως άτομο με αναπηρία , καθώς και η λύπηση και η απόρριψη οι οποίες

οδηγούν στην απομόνωση και στην περιθωριοποίηση.

.

Τα άτομα με αναπηρία βιώνουν καθημερινά μια ποικιλία αντιδράσεων των

συνανθρώπων τους, όπως οίκτο ,φόβο, εχθρότητα, υπερπροστασία, οι οποίες τους

επηρεάζουν και συνακόλουθα τις υιοθετούν στη συμπεριφορά τους. Δυστυχώς, η

κοινωνία ακόμη και σήμερα δυσκολεύεται να αποβάλλει τις αντιλήψεις του

παρελθόντος και η στάση της απέναντι στα άτομα με αναπηρία είναι άλλοτε

αμυντική και άλλοτε αδιάφορη..

Ας φανταστούμε ότι συναντάμε σε ένα κατάστημα μια γυναίκα με εγκεφαλική

παράλυση. Το βάδισμά της είναι ασταθές και αδέξιο. Δεν περπατάει

<<φυσιολογικά>>. Εντούτοις, περνάει μέσα από τους διαδρόμους και τα ράφια,

γεμίζει το καλάθι της και κατευθύνεται με το δικό της ασυνήθιστο τρόπο προς την

ταμία. Η συμπεριφορά της τραβάει την προσοχή των γύρω της. Άλλοι την κοιτούν

κλεφτά, άλλοι με καρφωμένο βλέμμα και άλλοι δείχνοντάς την.

24

Μερικοί φοβούνται.. Καλύτερα να απομακρυνθούν..

Η γυναίκα αντιλαμβάνεται τις αντιδράσεις τους και νιώθει ντροπή και ενοχή για τις

ανεξέλεγκτες κινήσεις της. Στρέφει το βλέμμα της αλλού και προχωρά.. Έτσι, κάθε

πλευρά αποφεύγει την άλλη από φόβο, ντροπή, αμηχανία και ανασφάλεια.

Εκτός από την ψυχολογία τους τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν

έχουν να κάνουν και με την καθημερινότητά τους.

Πόσες υπηρεσίες είναι προσβάσιμες σε όσους αντιμετωπίζουν κινητικές δυσκολίες;

Πόσα Δημαρχεία; Πόσα σχολεία; Πόσες εκκλησίες, Τράπεζες, ΔΕΗ ,ΟΤΕ , ΔΕΥΑΛ ;

Πώς να πλησιάσει κανείς; Μα όλα τα ιατρεία(ιδιωτικά) είναι στις μεγάλες σκάλες;

Ένα, μα ένα, βρε παιδί μου ,δεν είναι προσβάσιμο!

Ξεχωρίζουν τα Super Markets! Μπράβο τους!!! Είναι λέτε πιο ευαισθητοποιημένοι;

Ίσως. Έχουμε και αυτούς τους προκλητικούς καταστηματάρχες και την πραμάτεια

τους στα πεζοδρόμια, ακόμη και τους δρόμους!!! Και ο δήμος συναινεί

ενοικιάζοντας το χώρο!

25

Το πεζοδρόμιο είναι κατειλημμένο από καθίσματα και τραπέζια καφετεριών. Τι

κρίμα! Ο φίλος σου δε μπορεί να βγει στην κοινωνία. Του έβαζες εμπόδιο εσύ που

λες ότι συμπαθείς τον ανάπηρο φίλο σου. Τον απομόνωσες! Θα μπορούσες να του

δώσεις χαρά.

.

Σκέφτηκες ποτέ ...αν ήσουν στη θέση του... πώς θα ένιωθες;

Αυτονόητο είναι ο ανάπηρος να μπορεί να παρκάρει κάτω απ’ τα σήματα των

ΑΜΕΑ , να μπορεί να περάσει από τη ράμπα στο πεζοδρόμιο, να κινηθεί με

ασφάλεια και αξιοπρέπεια στο δρόμο και να έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες και

κοινόχρηστους χώρους.

26

Καταλήγουμε λοιπόν σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Σε έναν κόσμο που περιθωριοποιεί

τον αδύνατο.

Τότε τι θα κάνουν τα Αμέα ;Θα κλειστούνε στο σπίτι τους και θα κλαίνε τη μοίρα

τους; ΟΧΙ, ΒΕΒΑΙΑ!!! Εμείς ,οι μη ανάπηροι, οι δήθεν γεροί οφείλουμε και

ΠΡΕΠΕΙ να κινηθούμε για να τους βοηθήσουμε .Να καταλάβουμε εμείς οι

<<υγιείς>>, ότι στη θέση του ανάπηρου είναι δυνατόν ,από τη μια στιγμή στην άλλη

να βρεθεί ο καθένας μας , με τα ίδια προβλήματα. Είναι καιρός να αλλάξουμε

νοοτροπία!

27

28

Τα άτομα με αναπηρία μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα. Ίσως να είναι λίγο

αργά, να χρειάζονται περισσότερη βοήθεια, περισσότερο χρόνο, όμως με τη βοήθεια

και την κατανόηση από όλους μπορούν να βοηθηθούν και να μας βοηθήσουν!

7. Άτομα με αναπηρία που ξεχώρισαν

Ανάμεσά μας ζουν άνθρωποι με ειδικές ικανότητες, που η φύση τους στέρησε κάποια

βασικά χαρίσματα. Είναι πολλοί και είναι δίπλα μας καθημερινά, δίνοντας το δικό

τους αγώνα και είναι άξιοι θαυμασμού.

10. Σούντχα Τσαντράν

Το ταξίδι στο Τσενάι της Ινδίας είχε γίνει ψύχωση για την Σούντχα Τσαντράν. Η

πολύμηνη απουσία της από την πατρογονική στέγη την είχε κάνει να επιθυμήσει την

οικογένεια της. Έχοντας ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό της στο πανεπιστήμιο της

Βομβάης η Σουντχά πραγματοποίησε το ταξίδι της επιστροφής που έμελλε να αλλάξει

τη ζωή της. Ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα οδήγησε στον ακρωτηριασμό του δεξιού

της ποδιού. Παρά τα γυρίσματα της μοίρας της η Τσαντράν δεν το έβαλε κάτω. Με

τεχνητό πόδι κατόρθωσε να εξελιχθεί σε μια από τις σημαντικότερες χορεύτριες στην

Ινδία. Σήμερα λαμβάνει προσκλήσεις για να χορέψει σε όλο τον κόσμο ενώ έχει

τιμηθεί με μια πληθώρα βραβείων.

9. Μάρλα Ράνιαν

Διακρίνει μόνο σκιές. Στον κόσμο της τα πάντα είναι θολά και όμως η κοπέλα από το

Γιουτζίν του Όρεγκον έγινε η πρώτη αθλήτρια με ειδικές ικανότητες που κατόρθωσε

να προκριθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ το 2000. Η Μάρλα Ράιαν

αναδείχθηκε τρεις φορές πρωταθλήτρια Αμερικής στα 5000 μέτρα, κατέκτησε 4

29

μετάλλια στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992 και το 1996

προσπάθησε να προκριθεί μέσω του επτάθλου στους Ολυμπιακούς της Ατλάντας,

χωρίς όμως δεν τα καταφέρει. Το 2001 εξέδωσε την αυτοβιογραφία της: «Καμιά

τελική γραμμή. Η ζωή μου όπως την βλέπω». Η Μάρλα Ράνιαν μέχρι σήμερα είναι

συνεπής σε ένα στόχο. Να ξεπερνά τον εαυτό της…

8. Βίνσεντ Βαν Γκογκ

Ένα σπίθισμα τρόμου εμφανίστηκε στα μάτια της πόρνης όταν έπαιρνε στα χέρια ένα

κομμάτι από το αυτί του Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Στο μυαλό του ιδιοφυούς και απόλυτα

συντελεστικού στην τέχνη της ζωγραφικής Βαν Γκογκ είχε βρει κατάλυμα η

παράνοια, η οποία κατευναζόταν μονάχα όταν ζωγράφιζε. Στην δεκαετή του καριέρα

φιλοτέχνησε περισσότερους από 900 πίνακες, οι οποίοι σήμερα κοστίζουν

εκατομμύρια δολάρια. Οι «Ίριδες» στοίχισαν 53,2 εκατομμύρια δολάρια και «Το

πορτρέτο του γιατρού Γκασέ» 82,5. Πρωτότοκος γιος πάστορα, ο Βαν Γκογκ

ζωγράφιζε για να εξισορροπήσει μέσα του έναν κόσμο που έμοιαζε ξένος στα μάτια

του. Βαθύτατα καταθλιπτικός επιχείρησε να βάλει τέλος στην ζωή του μετά από

ανευόδωτο έρωτα. Με την τέχνη του κατάφερε να υπομείνει και να κάνει δικό του τον

τόσο ξένο κόσμο που κινείτο. Η πολυώδυνη πορεία ζωής του σφραγίστηκε στις 29

Ιουλίου του 1890 με μερικές λέξεις. «Η λύπη θα κρατήσει για πάντα»!»

7. Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν

«Δεν είναι απίθανο ή θεία πρόνοια να αποσκοπούσε με το χτύπημα αυτό να

συγκεντρώσει όλες τις δυνάμεις του στη δημιουργία» έλεγε ο βιογράφος του Λούντβιχ

Βαν Μπετόβεν, Τάγιερ αναφερόμενος στην κώφωση του αξεπέραστου συνθέτη.

Μεγαλωμένος σε ένα αφόρητο περιβάλλον, όπου ο αλκοολικός πατέρας με

απαρασάλευτη επιμονή τον διέταζε να μελετά από τα 4 του, ο Λούντβιχ Βαν

Μπετόβεν αναγνωρίστηκε ως άφταστος δεξιοτέχνης από τα μικράτα του. Μελέτησε

στο πλάι του Μότσαρτ και δημιούργησε συνθέσεις που αντηχούν στην αιωνιότητα

παρότι στα 28 έχασε την ακοή του. Με «όχημα» τον ατσαλένιο χαρακτήρα του

φιλοσόφησε την αρμονία των ήχων και παρά τα οξύτατα προσωπικά του προβλήματα

δημιούργησε την 9η Συμφωνία. Ακόμη και όταν έχασε ολότελα την ακοή του δεν

έπαψε να δημιουργεί, μέχρι και τις τελευταίες στιγμές του θανάτου του, πλουτίζοντας

το μουσικό θησαυροφυλάκιο της ανθρωπότητας με πάνω από 200 ανεκτίμητα

αριστουργήματα. Στην διάρκεια της ζωής του βασανιζόταν από παράξενα οράματα

και όνειρα, όμως όπως λέει ο Ρομέν Ρολάν στο έργο «Γκαίτε – Μπετόβεν» : «Δεν

είναι πολλοί, ούτε ανάμεσα στις μεγαλοφυΐες, εκείνοι που διαρκώς κοινωνούν με το

πνεύμα της Γης. Με την περιπαθή καρδιά του, που έπαλλε κάθε στιγμή της ζωής του,

με τον έντονο εγωισμό που του επέτρεπε να υπερπηδάει τα χειρότερα εμπόδια μέχρι

30

να φτάσει στη νίκη, κατόρθωσε να φτάσει τελικά μέσα από την τέχνη στην

απολύτρωση».

6. Φρίντα Κάλο

Η ζωή της Φρίντα Κάλο ήταν μια περιπέτεια δίχως διαλείμματα. Ανήσυχη και

πολύπλευρη προσωπικότητα η Μεξικάνα έκανε τέχνη το μαρτύριο της.

Ταλαιπωρημένη από παιδί από πολιομυελίτιδα είδε την μοίρα να της φέρεται με

άσχημο τρόπο το 1925. Ένα μοιραίο τροχαίο ατύχημα σήμανε αναπηρία εφ’ όρου

ζωής και ως τη χρονιά του σχετικά πρόωρου θανάτου της, το σώμα της Κάλο δεν

έπαψε να ταλαιπωρείται από δυσβάσταχτους σωματικούς πόνους. Η Κάλο από κάποια

στιγμή και μετά ήταν καθηλωμένη σε στενό κορσέ ασφυκτιώντας από τη μονιμότητα

του άγχους της. Το ελεύθερο πνεύμα της όμως δεν κλονίστηκε ποτέ.

Αθόρυβα αλλά ουσιαστικά μετέφερε στον καμβά τον σπαραγμό και τη μόνιμη

μελαγχολία της ζωγραφίζοντας «από την καρδιά και όχι μόνον από αυτά που βλέπεις»

όπως επεσήμανε ο μέντορας της, Ντιέγκο Ριβέρα. Ο πίνακας «Self Portrait – The

Frame» αγοράστηκε από το Λούβρο και ήταν ο πρώτος λατινοαμερικανού ζωγράφου

που τοποθετήθηκε στους τοίχους του μουσείου. Η Κάλο συνήθιζε να λέει: «Τι

χρειάζομαι τα πόδια εφόσον έχω φτερά για να πετάξω;»

5. Κρίστι Μπράουν

Οι σπαρακτικοί μορφασμοί στο πρόσωπο του Ντάνιελ Ντέι Λίουις στην ταινία του

Τζιμ Σέρινταν «Το αριστερό μου πόδι» απέδιδαν ανάγλυφα την πολυώδυνη πορεία

ζωής του Κρίστι Μπράουν. Το 13ο μέλος μιας οικογένειας 22 ατόμων, εκ των οποίων

δεν επιβίωσαν όλα, ο Μπράουν έπασχε εκ γενετής από εγκεφαλική παράλυση. Η

μητέρα του Μπρίτζετ, δεν αποδέχθηκε ποτέ ότι ο γιος της θα πρέπει να εγκλειστεί σε

ίδρυμα και προσπάθησε να διοχετεύσει την δημιουργική του δύναμη στις τέχνες. Στα

5 του έπιασε μια κιμωλία ανάμεσα στα πόδια του και άρχιζε να ζωγραφίζει. Περίπου

17 χρόνια μετά εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Το αριστερό μου πόδι». Ένας

ύμνος στο ανθρώπινο πνεύμα που τον ανέδειξε ανάμεσα στους σημαντικότερους

συγγραφείς της ιρλανδέζικης λογοτεχνίας, αποκαλύπτοντας τη λαμπερή φαντασία και

το ευαίσθητο πνεύμα του.

4. Τζον Νας

Οι πράκτορες τον κυνηγούσαν σαν επίμονες σκιές. Εισχωρούσαν στο μυαλό του και

δημιουργούσαν καταστάσεις φόβου και παράνοιας. Όταν ο Τζον Νας δραπέτευε από

τον σαγηνευτικό κόσμο των αριθμών εγκλειόταν στις θεωρίες συνωμοσίας που τον

κατάτρυχαν. Ο Αμερικανός μαθηματικός, που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ στα

οικονομικά το 1994 για τα μεγαλοφυή θεωρήματα που απέδειξε στη «Θεωρία των

Παιγνίων», αντιμετωπίστηκε ως διάνοια από μικρή ηλικία όταν παρουσίαζε λύσεις σε

31

θεωρήματα των μαθηματικών που θεωρούνται πολύπλοκα. Το 1959 και ενώ

βρισκόταν στο αποκορύφωμα της δημιουργικότητας του άρχισαν να τον τυλίγουν οι

ακουστικές ψευδαισθήσεις. Απόκοσμοι θόρυβοι, φθονερές σκιές Ρώσων και

Αμερικανών πρακτόρων δυνάστευαν την ύπαρξη του και τον οδήγησαν σε εγκλεισμό

σε ψυχιατρικά ιδρύματα για τα επόμενα 40 χρόνια. Υποβλήθηκε σε θεραπείες

ηλεκτροσόκ και παρά τα αλλεπάλληλα επεισόδια ψύχωσης εξακολούθησε να

εργάζεται ως μαθηματικός. Τα τελευταία χρόνια δίδασκε στο πανεπιστήμιο Πρίνστον,

όπου απολαμβάνει του σεβασμού και της εκτίμησης της κοινότητας, ιδίως έπειτα από

την προβολή της ταινίας «Ένα όμορφο μυαλό» με τον Ράσελ Κρόου να τον υποδύεται

στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

3. Ζαν Ντομινίκ Μπομπί

Η ζωή του Ζαν Ντομινίκ Μπομπί ήταν θολή σαν παιδική ανάμνηση μετά τα 40 του. Ο

αρχισυντάκτης του περιοδικού «Elle» μοίραζε τη ζωή του ανάμεσα στην επιτηδευμένη

οικειότητα των κοσμικών και την έντονη επαγγελματική του ενασχόληση. Μέχρι

που… έπεσε η νύχτα στη ζωή του με ένα εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη λίγο μετά

τα 40 του χρόνια. Όταν ξύπνησε στο νοσοκομείο τα πάντα είχαν αλλάξει. Δεν

μπορούσε να κάνει καμιά απολύτως κίνηση. Υπέφερε από το σύνδρομο εγκλεισμού,

το οποίο δεν του επέτρεπε να κινήσει κανένα απολύτως σημείο του σώματός του,

εκτός από το ένα του βλέφαρο. Αυτή η αναπόδραστη μοίρα του αποτυπώθηκε στην

ταινία του Τζούλιαν Σνάμπελ «Το σκάφανδρο και η Πεταλούδα». Ο Μπομπί παρότι

ήταν περίκλειστος στο σκάφανδρο του συνδρόμου εγκλεισμού επιδίωξε και απέκτησε

την ελευθερία της πεταλούδας με τη βοήθεια της λογοθεραπεύτριας του. Του διάβαζε

το αλφάβητο και εκείνος ανοιγόκλεινε το μάτι όταν έφτανε στο σωστό γράμμα. Με

αυτόν τον επώδυνο τρόπο, γράμμα γράμμα, ο Μπομπί ολοκλήρωσε το βιβλίο και

άφησε την τελευταία του πνοή τρεις μόλις ημέρες μετά την έκδοσή του.

2. Στίβεν Χόκινγκ

Στα 17 του, με την ανεμελιά της νιότης, όλα έδειχναν εύκολα για τον Στίβεν Χόκινγκ.

Μόλις είχε κερδίσει υποτροφία στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στον τομέα της

φυσικής και έτσι το δικαίωμα να πραγματοποιήσει το όνειρο του. Αποφοίτησε

32

γρήγορα από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνέχισε για μεταπτυχιακό στο

Κέμπριτζ όπου το 1963 εισήχθη σε νοσοκομείο για περίθαλψη και εξετάσεις όταν

παρατήρησε μείωση στον έλεγχο των κινήσεων του σώματος του. Μετά από σειρά

εξετάσεων, η τελική διάγνωση ανέφερε ασθένεια στους νευρώνες του σώματος,

γνωστή ως Λου Γκέριγκ. Οι προβλέψεις των γιατρών δεν έδιναν διάρκεια ζωής καν

αρκετή για ολοκληρώσει το διδακτορικό του, όμως ο Χόκινγκ συνέχισε την έρευνα.

Σήμερα ζει καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα η οποία μέσω ενός υπολογιστή που

λειτουργεί με οπτικές ίνες. Κινώντας το δεξί του μάγουλο μπορεί να μιλάει, να

συνθέτει ομιλίες, να γράφει εργασίες. Ο Χόκινγκ συνεχίζει να δουλεύει απτόητος.

Πέρα από τα πολλά θεωρήματα που διατύπωσε στα μαθηματικά και στη θεωρία της

σχετικότητας, ο Χόκινγκ ασχολήθηκε εκτεταμένα με τις μαύρες τρύπες του

διαστήματος. Το 1985 το ερευνητικό του έργο ταράσσεται από σύντομη πνευμονία

που οδηγεί τους γιατρούς να συστήσουν στη γυναίκα του να τον αφήσει να πεθάνει. Η

σύζυγος του αρνείται ένα τέτοιο ενδεχόμενο και τον μεταφέρει σε κλινική του

Κέμπριτζ όπου υποβάλλεται σε τραχειοτομή που αποδεικνύεται σωτήρια για τη ζωή

του. Το 1988, ο Χώκινγκ εκδίδει το διάσημο βιβλίο του «Μία Σύντομη Ιστορία του

Χρόνου» που κατέρριψε όλα τα ρεκόρ πωλήσεων και παρέμεινε στη λίστα των

ευπώλητων των «Sunday Times» για 237 συνεχόμενες εβδομάδες.

1. Έλεν Κέλερ

Κράτησε το πρόσωπο κάτω από τις ηλιαχτίδες και δεν θα δεις ποτέ σκιά, έλεγε η

Αμερικανίδα συγγραφέας, Έλεν Κέλερ. Έμοιαζε παράδοξο να το ισχυρίζεται αυτό μια

γυναίκα που δεν είχε αντικρύσει ποτέ το φως του ήλιου. Η φύση της φέρθηκε με οργή

καθώς έχασε την ακοή και την όραση της 19 μήνες έπειτα από τη γέννηση της. Χάρη

στη δασκάλα της Αν Σάλιβαν η Κέλερ άρχισε να επικοινωνεί χρόνια μετά. Τον Μάιο

του 1888, η Κέλερ παρακολούθησε το Ινστιτούτο Πέρκινς για τους τυφλούς και το

1894 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να φοιτήσει στο σχολείο Ράιτ Χάμασον για

κωφούς. Το 1904 σε ηλικία 24 ετών, η Κέλερ αποφοίτησε από το Ράντκλιφ και έγινε

το πρώτο άτομο κωφό και τυφλό που απέκτησε το πτυχίο Καλών Τεχνών. Έγραψε 12

βιβλία και έμεινε στην ιστορία ως ένα άτομο που κατάφερε να νικήσει την μοίρα της.

Όπως έλεγε άλλωστε: «Η αισιοδοξία είναι η πίστη που οδηγεί στην επιτυχία. Τίποτε

δεν μπορεί να γίνει χωρίς ελπίδα και αυτοπεποίθηση»

ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ

Στεφανής Χρήστος

Μιχαήλ Δημήτρης

Ξεζώνοτος Νίκος

Χρηστάκος Νίκος

33

Αν χωρούσα κι εγώ στο μικρό σου πλανήτη αν ζητούσες να 'ρθω να μην σ' έχει η λύπη Τον παλιό μου εαυτό θα τον άφηνα πίσω τον κρυμμένο ουρανό της καρδιάς σου να ζήσω Στο μακρινό σου το αστέρι να μου κρατάς σφιχτά το χέρι μικρέ μου πρίγκιπα κοιμήσου κι εγώ θα μείνω εδώ μαζί σου

ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ

Α. ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Δυστυχώς ο κόσμος μας είναι πολύ εξαθλιωμένος. Άλλοι κοιμούνται ήσυχα έχοντας

τα εκατομμύρια και άλλοι πεθαίνουν από την πείνα. Στις χώρες του τρίτου κόσμου,

κυρίως στην Αφρική και στην Ασία, πάνω από 1,5 δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν

εξαθλιωμένοι. Εκεί η ύπαρξη νοσοκομείων και σχολείων φαντάζει πολυτέλεια. Οι

άνθρωποι έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με την πείνα, τη δίψα και το θάνατο.

Ιδιαίτερα η παιδική θνησιμότητα έχει από καιρό πάρει ανησυχητικές διαστάσεις και η

κατάσταση μέρα με τη μέρα χειροτερεύει. Τα στοιχεία που έρχονται στη δημοσιότητα

αποτυπώνουν ανάγλυφα την τραγική κατάσταση. Σήμερα στον τρίτο κόσμο κάθε 5

λεπτά πεθαίνει ένα παιδί, που σημαίνει ότι κάθε ημέρα πεθαίνουν γύρω στις 18

34

χιλιάδες παιδιά που αντιστοιχούν σε 6 εκατομμύρια θανάτους παιδιών το χρόνο.

Επίσης, η παιδική εργασία είναι μέρος της καθημερινότητας. Εκατομμύρια

ανήλικα παιδιά εξαναγκάζονται να εργάζονται σε διάφορες, κατά κανόνα

ανθυγιεινές εργασίες.

Εκατοντάδες χιλιάδες μικρά παιδιά πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, από

35

εύπορους πολίτες των λεγόμενων "αναπτυγμένων χωρών", τόσο στις χώρες του τρίτου

κόσμου όπου κατοικούν, όσο και σε άλλες χώρες, όπου προωθούνται παράνομα γι' αυτό

το σκοπό. Μόνο στην Ευρώπη εργάζονται παράνομα από 200 έως 500 χιλιάδες

ανήλικες ιερόδουλες.

Στην Αφρική εξαιτίας του AIDS μέρα με την μέρα πεθαίνουν όλο και περισσότερα

παιδιά.

Πολλά εκατομμύρια παιδιά μεγαλώνουν σε οικογένειες και κοινότητες που έχουν

καταστραφεί από ένοπλες συρράξεις. Τα παιδιά είναι πάντα τα θύματα των

36

ένοπλων επιθέσεων. Αν δεν σκοτωθούν ή τραυματιστούν σοβαρά, μπορεί να

μείνουν ορφανά με αποτέλεσμα να τους δημιουργηθούν πολλά ψυχολογικά

τραύματα και βαθιά θλίψη από την άμεση έκθεση στην βία και στην φτώχεια.

.

Όσα καταφέρουν να επιβιώσουν, έρχονται αντιμέτωπα με μια άλλου είδους μάχη

με την πείνα τις ασθένειες και την έλλειψη στέγης.Όσα παιδιά ζουν στην φτώχεια

στερούνται τα δικαιώματά τους για επιβίωση σε υγεία σε συμμετοχή και σε

προστασία από κακοποίηση ,εκμετάλλευση και διακρίσεις. Ο υποσιτισμός συντελεί

σε περισσότερους απ’ το ένα τρίτο όλων των θανάτων των παιδιών κάτω των πέντε

ετών. Κλέβει τη δύναμη των παιδιών και καθιστά τις ασθένειες πιο επικίνδυνες.

Πάνω από το ένα τρίτο των παιδιών που πεθαίνουν από πνευμονία , διάρροια και

άλλες ασθένειες θα μπορούσαν να είχαν επιβιώσει αν δεν ήταν υποσιτισμένα.

37

Τέλος, το θλιβερό αυτό κατάλογο συμπληρώνουν τα χιλιάδες παιδιά-θύματα που

προωθούνται στις "αναπτυγμένες χώρες" αυτού του κόσμου είτε για να

χρησιμοποιηθούν σαν πειραματόζωα είτε για εμπορία οργάνων.

Τα χρήματα που διαθέτουν οι λεγόμενες πολιτισμένες χώρες για την αντιμετώπιση

των προβλημάτων των χωρών του τρίτου κόσμου δεν επαρκούν. Την ανεπάρκεια

38

της κρατικής βοήθειας καλούνται να αντιμετωπίσουν διάφοροι μη-κυβερνητικοί

οργανισμοί, όπως η Action Aid, η UNICEF και οι γιατροί χωρίς σύνορα. Αυτές οι

οργανώσεις προσπαθούν να καλύψουν τις ανάγκες λειτουργίας τους με εράνους,

συλλογή δωρεών και κυρίως εθελοντική εργασία των μελών τους.

Είναι καιρός να δραστηριοποιηθούμε όλοι όσοι θέλουμε να θεωρούμαστε ενεργοί

πολίτες του κόσμου απέναντι στα προβλήματα αυτών των παιδιών. Ήδη έχουμε

καθυστερήσει. Η αδιαφορία δεν είναι ούτε σωστή, ούτε ηθική, ούτε υπεύθυνη

στάση. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι η σιωπή ισοδυναμεί με συνενοχή.

Β. ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ – ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΑΙΔΙΩΝ

(ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ)

39

Η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών ειδικότερα μέσα στα πλαίσια της

οικογένειας αποτελεί στις μέρες μας ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα. Στοιχεία

που αποδεικνύουν το γεγονός αυτό ωστόσο αποκαλύπτονται πολύ δύσκολα, διότι η

σεξουαλική παραβίαση στην οικογένεια συνδέεται με έντονη κοινωνική ενοχή, με

αποτέλεσμα να εντοπίζεται δυσκολότερα από άλλες μορφές κακοποίησης των

παιδιών (π.χ. σωματική κακοποίηση και παραμέληση) και προϋποθέτει

προσεκτικούς και εξειδικευμένους χειρισμούς.

Το σχολείο με τους λειτουργούς του, ως φορέας προστασίας των δικαιωμάτων

των παιδιών, οφείλει να ευαισθητοποιηθεί ιδιαίτερα για το συγκεκριμένο

κοινωνικό πρόβλημα. Αρκεί να το εξετάσει τόσο μέσα από το πρίσμα της

σταδιακής αλλαγής της παιδικής σεξουαλικότητας στις μέρες μας, καθώς και μέσα

από τις αποκλίσεις της σεξουαλικής συμπεριφοράς και τις κοινωνικές εκείνες

συνθήκες που οδηγούν στην εκδήλωση του προβλήματος.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σχετική ενημέρωση και κατάρτιση των

εκπαιδευτικών, αλλά και η παράλληλη διάθεση να απαλλαγούν από βαθιές

κοινωνικές στάσεις, αντιλήψεις και πρότυπα, που καλλιεργούν και συντηρούν

άλλοτε μια άρνηση του προβλήματος κι άλλοτε μια τάση πρόωρης και αβάσιμης

διάγνωσης.

40

H μακρά ιστορία της παιδικής ηλικίας έχει μια ζοφερή πορεία κακοποιήσεων.

Οι κακοποιήσεις αυτές συνδέονται με την απόλυτη εξουσία των γονιών στα παιδιά

τους και συχνά εκλαμβάνονται μάλιστα και ως παιδαγωγικές πρακτικές.

Στοιχεία που αφορούν την ανατροφή των παιδιών των ανώτερων κοινωνικών

τάξεων, γιατί γι' αυτές κυρίως έχουμε πληροφορίες, περιλαμβάνουν εγκαταλείψεις,

βασανισμούς, σεξουαλική κακοποίηση, παιδοκτονίες και γενικά μια ιστορία

ανείπωτης βαναυσότητας με την οποία οι γονείς ασκούσαν το δικαίωμα ζωής και

θανάτου που είχαν στα παιδιά τους.

41

Παράλληλα οι κακοποιήσεις των παιδιών μπορούν να συμβούν και στο σχολικό

περιβάλλον από συνομηλίκους τους. Το φαινόμενο του εκφοβισμού παιδιών από

τους συμμαθητές τους στα σχολεία είναι τόσο παλιό όσο και η διαδικασία της

σχολικής μάθησης. Είναι δε τόσο συνηθισμένο, ώστε πολλοί γονείς αλλά και

δάσκαλοι θεωρούν αυτού του είδους την συμπεριφορά και εμπειρία ως εκ των ουκ

άνευ της ενσωμάτωσης των συνομηλίκων τους.

42

Συχνά τα παράπονα των παιδιών αντιμετωπίζονται από τους γονείς και τους άλλους

ενήλικες (πχ. εκπαιδευτικοί) με αδιαφορία και με τους άλλους ενήλικες (πχ.

εκπαιδευτικοί) με αδιαφορία και με ειρωνικά σχόλια που στόχο έχουν να

ελαχιστοποιήσουν την σημασία του συμβάντος .Αυτό το γεγονός είχε ως

αποτέλεσμα πολλά να είναι τα παιδιά που καλούνται να υπομείνουν σιωπηλά αυτόν

τον εφιάλτη.

Μια θετική διατύπωση των τελευταίων χρόνων είναι ότι και περισσότερες χώρες,

μια μετατόπιση σημειώνεται, σε αύξουσα συχνότητα και σε ολοένα της

επιστημονικής αλλά και της κοινής γνώμης προς μια αντίληψη που εκλαμβάνει

των εκφοβισμό ως «μια σχεδόν ανυπόφορη μάστιγα» που συχνά έχει ολέθριες

επιπτώσεις στα ίδια τα εμπλεκόμενα παιδιά.

43

Η βία δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις των παιδιών με την οικογένεια, τους

συνομηλίκους και τους δασκάλους. Φυσικά βλάπτει και τα ίδια τα επιθετικά

παιδιά, γιατί δε τους εμποδίζει να υιοθετήσουν αποδεκτές συμπεριφορές για την

ομαλή ένταξη τους στο κοινωνικό σύνολο. Τα επιθετικά παιδιά έχουν ως πρόθεση

να βλάψουν καθέναν που συναναστρέφεται μαζί τους, αλλά και να προκαλέσουν

καθετί που θα μπορούσε να προκαλέσει πόνο και στενοχώρια σε άλλο άτομο.

Επιθετικότητα και βία υπάρχουν σήμερα παντού: στην οικογένεια, στο σχολείο,

στον αθλητισμό, στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο, στις διεθνείς σχέσεις, στον

έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Η οικογένεια και το σχολείο με τον

κοινωνικοποιητικό τους ρόλο αναλαμβάνουν την αποστολή όχι μόνο να μειώσουν

τις επιθετικές αντιδράσεις των μελών τους, αλλά και να δώσουν στο κοινωνικό

σύνολο ανθρώπους πράους, ειρηνικούς και με λιγότερη επιθετικότητα. Οι

44

προστριβές μεταξύ παιδιών αποτελούν φυσιολογικό, αποδεκτό φαινόμενο στα

πλαίσια ισορροπημένων, ισότιμων σχέσεων. Όμως, όταν ένα άτομο εκτίθεται

επανειλημμένα και για μακρό χρονικό διάστημα σε αρνητικές πρακτικές εκ μέρους

ενός ή περισσοτέρων άλλων, μιλάμε για εκφοβισμό, «bullying» κατά την αγγλική

ορολογία. Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού, του κοινωνικού

εκφοβισμού, του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές), του

ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω διαδικτύου και ηλεκτρονικού

ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο).

Τα αίτια συνήθως δημιουργούνται από τον κύκλο που περιβάλει το παιδί. Είναι

συνήθως κοινωνικά, οικογενειακά, αλλά και ψυχοδυναμικά και μπορεί να

προκληθούν και από το ίδιο το σχολείο.

Τελικά η λύση είναι απλή και βρίσκεται μπροστά μας. Η απάντηση στα όποια

προβλήματα δεν είναι η βία , αλλά η αγάπη και κυρίως στα παιδιά που δεν αξίζουν

αυτό το σκληρό πρόσωπο της σύγχρονης πραγματικότητας από όλους μας , γιατί

τελικά όλοι είμαστε τόσο διαφορετικοί αλλά και ίσοι ταυτόχρονα!

45

46

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Χαλεπλή Κατερίνα

Φύκα Ειρήνη Ντζεμενίκα Ελένη

Κωστακοπούλου Βασιλική

Τσαγανού Ελένη Γυναίκα, αν θες αντρίκεια να δουλέψεις

για τον ξεσκλαβωμό σου, δε σε φτάνει

να κάψεις, να σκορπίσεις, να ξοδέψεις

Το χρυσάφι, τη σμύρνα, το λιβάνι

στο νέο βωμό. Μέσα σου πρώτα κάψε

το τριπλό ξόανο που τους δούλους κάνει,

Συνήθεια, κέρδος, πρόληψη. Και σκάψε,

και του παλιού καιρού τα παραμύθια,

κι ας είν' όμορφα, μια για πάντα θάψε...

Κ.ΠΑΛΑΜΑΣ

Α. Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ

ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Η γυναίκα στην αρχαία Αθήνα.

Σε όλη την ζωή της βρισκόταν υπό την εξουσία του πατέρα της ή του αδερφού της

ή του συζύγου της. Κλεισμένη διαρκώς στο γυναικωνίτη, δεν μετείχε καθόλου

στην κοινωνική ζωή της πόλεως ούτε μπορούσε να έχει γνώμη για βασικά θέματα

του οίκου. Το νομικό αυτό καθεστώς διατηρήθηκε επί αιώνες.

47

Από νομική άποψη η γυναίκα θεωρείται ανήλικη από την γέννηση της ως το

θάνατό της. Σε όλη της την ζωή βρισκόταν υπό κηδεμονία. Οι αρχαίοι

δικαιολογούσαν αυτή την αντίληψη κατά τον απλούστερο τρόπο : επικαλούνταν

την φυσική, πνευματική και ηθική γυναικεία αδυναμία η οποία εξασθενίζει την

θέληση των γυναικών και τις καθιστά εύκολη λεία των επιτήδειων.

Ο ρόλος της γυναίκας ήταν:

να δώσει παιδιά στην οικογένεια του συζύγου της και να τα αναθρέψει.

να εκτελεί τις οικιακές εργασίες

να παρακολουθεί το υπηρετικό προσωπικό

Η θέση της γυναίκας στο Βυζάντιο:

Η θέση της γυναίκας στο Βυζάντιο ήταν κατώτερη από τη θέση του άνδρα, σύμφωνα με τη βυζαντινή νομοθεσία . Στα πρώτα χρόνια του βυζαντίου η ζωή της γυναίκας καθορίζονταν από τη ρωμαϊκή νομοθεσία και φυσικά τις ανατολικές συνήθειες Από τον καιρό όμως του Ιουστινιανού και έπειτα, η γυναίκα αποκτά περισσότερα δικαιώματα. Η κυριότερη απασχόληση των γυναικών ήταν η εργασία

στο σπίτι, ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση. Τα κορίτσια των περισσότερων

οικογενειών μάθαιναν συνήθως ανάγνωση, αριθμητική, γραφή και ωδική, ενώ

μόνο οι κόρες αριστοκρατικών οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουν

μεγαλύτερη μόρφωση. Επίσης οι γυναίκες έπρεπε να αποφεύγουν να

συναναστρέφονται με άνδρες και να μη κυκλοφορούν μόνες τους έξω. Οι γυναίκες έβγαιναν από το σπίτι μόνο για να πάνε εκκλησία και τα κορίτσια στην τότε εποχή παντρεύονταν από τα 12 αλλά με την συγκατάθεση του πατέρα πάντα. Εκείνη την εποχή έπαιζαν σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην οικογενειακή αλλά και

στην οικονομική και κοινωνική ζωή του κράτους δηλαδή οι γυναίκες βοηθούσαν

επαγγελματικά τους συζύγους τους. Τέλος, οι γυναίκες τον 11ο αιώνα

ασχολήθηκαν πολύ με το εμπόριο τροφίμων.

Ο Φεμινισμός

48

Ο Φεμινισμός ως φιλοσοφία και κίνημα με την σύγχρονη έννοια μπορεί να

χρονολογηθεί από τον Διαφωτισμό με στοχαστές όπως οι Λαίδη Mary Wortley

Montagu και Μαρκήσιος de Condorcet, υπέρμαχοι της γυναικείας εκπαίδευσης. Η

πρώτη επιστημονική κοινότητα για γυναίκες ιδρύθηκε στο Μίντελμπουργκ, μια πόλη

στα νότια της Ολλανδικής Δημοκρατίας, το 1785. Την ίδια περίοδο έγιναν επίσης

δημοφιλείς εφημερίδες για γυναίκες που εστίαζαν σε θέματα όπως η επιστήμη. Η

“Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων της Γυναίκας” (A Vindiacation of the Rights of

Woman) της Mary Wollstonecraft του 1792, είναι ένα από τα πρώτα έργα που

μπορούν αναμφίβολα να αποκληθούν φεμινιστικά.

Ο φεμινισμός έγινε ένα οργανωμένο κίνημα τον 19ο αιώνα καθώς όλο και περισσότεροι

άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν πως οι γυναίκες υφίστανται άδικη μεταχείριση. Το

φεμινιστικό κίνημα ριζώθηκε στο προοδευτικό κίνημα και ιδιαίτερα στο μεταρρυθμιστικό

κίνημα του 19ου αιώνα. Το οργανωμένο κίνημα χρονολογείται από το πρώτο συνέδριο

για τα δικαιώματα των γυναικών στο Seneka Falls, στη Νέα Υόρκη, το 1848. Το 1869,

ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ εξέδωσε το “Η Υποταγή των Γυναικών” (The Subjection of

Women) για να δείξει πως “η νόμιμη κατωτερότητα του ενός φύλου από το άλλο είναι

λάθος...και... ένα από τα κύρια εμπόδια στην βελτίωση και την πρόοδο της

ανθρωπότητας.”

Πολλές χώρες άρχισαν να παραχωρούν δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες στα πρώτα

χρόνια του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και

τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο. Οι λόγοι γι’ αυτό ποικίλουν, αλλά συμπεριελάμβαναν

μια επιθυμία για αναγνώριση των συνεισφορών των γυναικών στον πόλεμο και τη

δουλειά τους στη βιομηχανία και παντού στην έλλειψη ανδρών, ενώ επηρεάστηκαν και

από την ρητορική και των δύο πλευρών εκείνη την εποχή για να δικαιολογήσουν τις

πολεμικές τους προσπάθειες. Για παράδειγμα, από τη στιγμή που ο Γούντροου

Ουίλσον στα Δεκατέσσερα Σημεία του αναγνώριζε τον αυτο-προσδιορισμό ως ζωτικό

συστατικό της κοινωνίας, ήταν δύσκολο να παραβλεφθεί από τους άντρες η υποκρισία

της άρνησης στον μισό πληθυσμό των μοντέρνων εθνών να ψηφίσουν.

Ημέρα ορόσημο για το φεμινιστικό κίνημα, έγινε η 8 Μαρτίου 1857, όπου 20.000 εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διεκδίκησαν την μείωση του ωραρίου εργασίας, μέσω μαζικής απεργίας σε μια περίοδο, που ο συνδικαλισμός απαγορευόταν.

Β. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΗΜΕΡΑ Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει επέλθει μια σημαντική βελτίωση

σ’ ό,τι αφορά στη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία. Από την άλλη

πλευρά, η βελτίωση αυτή δεν φαίνεται να αναιρεί εμπόδια και καθυστερήσεις που

δεν αφήνουν τη γυναίκα να πετύχει την πλήρη ισοτιμία με το αντρικό φύλο.

Η γυναίκα έχει αναγνωρισθεί ως ισότιμη με τον άνδρα τουλάχιστον θεσμικά-

νομικά, εξακολουθούν να υφίστανται όμως οι παραδοσιακές νοοτροπίες που

θέλουν τη γυναίκα στο περιθώριο ως «στολίδι», «ανάγκη» ή «αναγκαίο κακό». Η

γυναίκα στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τα δεσμά του παραδοσιακού της

49

ρόλου περιέπεσε σε μια νέα κατάσταση αλλοτρίωσης, αρνούμενη συχνά και η ίδια

βασικές και χαρακτηριστικές ιδιότητες της φύσης της.

Ποιες βελτιώσεις όμως έχουν επέλθει στη θέση της γυναίκας σήμερα; Η νομική

εξίσωση των δύο φύλων αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα που

επιτρέπει στη γυναίκα μια σειρά από δικαιώματα και διεκδικήσεις σύμφωνα με το

νόμο. Η γυναίκα, σύμφωνα με το Σύνταγμα, έχει ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις

με τον άνδρα. Κατόρθωσε να της αναγνωρισθεί το δικαίωμα για εργασία και

μάλιστα απέδειξε τις ικανότητες της και στα παραδοσιακά ανδρικά επαγγέλματα.

Απέκτησε το δικαίωμα να μορφώνεται, με αποτέλεσμα η γυναίκα να κατέχει

υψηλό ποσοστό στα πανεπιστήμια και γενικότερα στον επιστημονικό χώρο.

Κατέκτησε το δικαίωμα του «εκλέγειν» και του «εκλέγεσθαι». Έτσι παρατηρούμε

ότι οι γυναίκες συχνά σταδιοδρομούν με επιτυχία στον πολιτικό χώρο. Η

μητρότητα προστατεύτηκε αποτελεσματικότερα, ενώ σ’ ορισμένες χώρες, όπως η

Σουηδία, καθιερώθηκε η συνταξιοδότηση της νοικοκυράς.

Παρ’ όλες όμως τις βελτιώσεις, σε καμία περίπτωση δεν έχει

διασφαλιστεί ακόμη η απόλυτη ισοτιμία της γυναίκας στις σχέσεις της με το

αντρικό φύλο. Παραδοσιακές νοοτροπίες είναι ακόμη αρκετά ισχυρές, ώστε

να υπονομεύουν το δικαίωμα της γυναίκας προς την πλήρη αυτοδιάθεση και

ανεξαρτησία.

Συγκεκριμένα : η γυναίκα εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται σε σχέση με το φύλο

και όχι σε σχέση με το γεγονός ότι και αυτή είναι άνθρωπος. Έτσι έστω κι’ αν

έχουν γίνει πρόοδοι, η αλήθεια είναι ότι η κρατούσα κοινωνική αντίληψη δίνει το

προβάδισμα στο αγόρι και το δείχνει με πολλούς τρόπους. Στη συνείδηση αρκετών

η γυναίκα δεν πρέπει να πάψει να φροντίζει αυτή αποκλειστικά το σπίτι. Και έτσι,

με την επαγγελματική της ενασχόληση απέκτησε πολλαπλές υποχρεώσεις, στις

οποίες καλείται να ανταπεξέλθει χωρίς βοήθεια (γυναίκα - εργαζόμενη -

νοικοκυρά- σύγκρουση ρόλων). Χαρακτηριστικό γεγονός είναι ότι οι

περισσότερες γυναίκες, θυσιάζουν την επαγγελματική τους καριέρα για να

αφιερωθούν στο ρόλο της συζύγου - μητέρας - νοικοκυράς. Ακόμη, στον

επαγγελματικό στίβο εξακολουθούν διάφορες προκαταλήψεις να δυσκολεύουν την

επαγγελματική τους ανέλιξη, ιδιαίτερα σε επαγγέλματα που χαρακτηρίζονται

παραδοσιακά ως ανδρικά. Ιδιαίτερα, επίσης, υποτιμητική είναι η θέση της γυναίκας

όπως προβάλλεται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας καθώς

και από τη διαφήμιση. Εξ’ ίσου, αν όχι σημαντικότερο, ρόλο παίζουν τα «σήριαλ»

και οι «ρομαντικές ιστορίες» στην τηλεόραση και τα περιοδικά, τα οποία όχι μόνο

καλλιεργούν την ανασφάλεια στην ψυχή της γυναίκας, αλλά και την εμφανίζουν ως

αδύναμο, καθυστερημένο και διανοητικά υπολελειμένο ον, που μόνο κάτω από

την ‘ομπρέλα’ του άντρα βρίσκει την ολοκλήρωση της και τον προορισμό της.

Ακόμη η γυναίκα εξακολουθεί να περιβάλλεται με μία πουριτανική ηθική, χωρίς

να υπάρχει ουσιαστικός σεβασμός της προσωπικότητάς της. Γίνεται συχνά θύμα

ψυχολογικής αλλά και σωματικής βίας, αντικείμενο της επιθετικότητας του άντρα.

Όπως εύστοχα διαπιστώνει η Μαρία Νικολαίδου : Μία γυναίκα μόνη στο δρόμο

είναι ένα αντικείμενο πάνω στο οποίο έχουν κάθε δικαίωμα όλοι οι περαστικοί

άνδρες. Μπορεί να την πειράζουν «έξυπνα» ή χυδαία, μπορούν να κάνουν

50

οποιεσδήποτε παρατηρήσεις για την εμφάνισή της, μπορούν να της κάνουν

προτάσεις, να τη βρίσουν αισχρά αν αρνηθεί ή αντιδράσει. Είναι δηλαδή

εξωφρενικό, από την στιγμή που και μόνο ένας άνδρας επιθυμεί μια γυναίκα, να

είναι αυτονόητο ότι έχει κάθε δικαίωμα πάνω της.

Το πρόβλημα είναι πάντως πως και η ίδια η γυναίκα στην προσπάθειά της να

βελτιώσει τη θέση της οδηγήθηκε σε υπερβολές. Το ζήτημά της δεν είναι να

καταστρέψει την ανδροκρατική δομή της κοινωνίας βάζοντας στη θέση του τον

‘άνδρα - αφέντη’ τη ‘γυναίκα - αφέντρα’. Μ’ αυτό τον τρόπο κινδυνεύει να χάσει

τα στοιχεία εκείνα που αναδεικνύουν τη γυναικεία φύση ως τέτοια. Η γυναίκα

μπορεί να πρωτεύει στην αγάπη, τη θυσία, τη λατρεία που μετράνε σαν πρώτα στην

ιστορία. Έτσι η γυναίκα διατηρεί και το φύλο της και την ιστορική αποστολή την

εκπληρώνει. Η θυσία γράφει την αληθινή ιστορία. Ο εξαντρισμός της γυναίκας,

δηλαδή το να μιμείται τα φερσίματα του άντρα δεν είναι ανωτερότητα ούτε

ισότητα, αλλά τραγωδία και κατωτερότητα. Χάνει τη μοναδική αποστολή της. Το

μεγαλείο της γυναίκας βρίσκεται στο εσωτερικό της, στην τρυφερότητα, τη

μητρότητα , στο ήθος. Αλίμονο αν οι γυναίκες γίνουν άντρες. Αυτό θα σημαίνει

την καταστροφή τους. Η γυναίκα οφείλει να καταλάβει ότι και ο άνδρας είναι

θύμα μιας κοινωνικής κατάστασης πραγμάτων, που τον πιέζει και τον ωθεί προς

την επιβεβαίωση της εξουσίας του.

Τα προβλήματα που παρατηρούνται σ’ ότι αφορά τη θέση και το ρόλο της

γυναίκας επιβεβαιώνουν την ανάγκη για ακόμη ευρύτερες αλλαγές που θα

καταστρέψουν το έδαφος πάνω στο οποίο καλλιεργείται η διαιώνιση των

ανισοτήτων.

Γ. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

1. Ο ρόλος της εργαζόμενης γυναίκας απέναντι στο παιδί:

Οι εργαζόμενες μητέρες ασχολούνται 40 ώρες με την εργασία και 36 ώρες

ασχολούνται με τις δουλειές του νοικοκυριού, με τα παιδιά και τον σύζυγο μέσα στην

εβδομάδα. Έτσι τα παιδιά νιώθουν παραμελημένα και μόνα, κι έχουν έντονη την

ανάγκη να επικοινωνήσουν και να βελτιώσουν τη σχέση που έχουν μαζί τους.

51

2. Η γυναικεία κακοποίηση.

Η κακοποίηση των γυναικών είναι συχνό φαινόμενο ακόμα και στον 21ο αιώνα.

Δυστυχώς τα θύματα κακοποίησης τις περισσότερες φορές αποσιωπούν το γεγονός

και αρνούνται να μιλήσουν. Η κακοποίηση μπορεί να είναι τόσο σωματική όσο και

ψυχολογική. Η σωματική κακοποίηση αφορά οποιοδήποτε σωματική βλάβη,

τραυματισμός καθώς και οποιαδήποτε σεξουαλικής βίας. Η ψυχολογική

κακοποίηση δεν είναι λιγότερο καταστροφική. Περιλαμβάνει φωνές λεκτική βία,

εξύβριση του θύματος, απομόνωση, παραμέληση και έλλειψη συναισθημάτων.

52

Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες:

Μία στις 4 γυναίκες θα βιώσουν κάποια μορφή κακοποίησης.

Στην πλεοψηφία τα θύματα κακοποιούνται από κάποιο γνωστό τους άτομο.

Ο ξυλοδαρμός είναι ο πρώτος παράγοντας σωματικής βλάβεις μεταξύ 15-44 ετών

Στις Η.Π.Α μια γυναίκα κακοποιείται κάθε 15 δευτερόλεπτα

3. Μια άλλη μορφή γυναικείας κακοποίησης είναι το traffiking.

53

Ο επίσημος ορισμός του trafficking (διεθνική σωματεμπορία) σύμφωνα με το

"Πρωτόκολλο των Ηνωμένων Εθνών για την Αποτροπή, την Καταστολή και την

Τιμωρία της Παράνομης Διακίνησης Προσώπων με Σκοπό τη Σεξουαλική και

Οικονομική Εκμετάλλευση, Ιδιαίτερα των Γυναικών και των Παιδιών" είναι:

"Παράνομη Διακίνηση Προσώπων με Σκοπό τη Σεξουαλική-Οικονομική

Εκμετάλλευση θα εννοείται η στρατολόγηση, η μεταφορά, η μετακίνηση, η

εγκατάσταση (στέγαση, μέριμνα για τη συνέχιση της παραμονής) ή η παραλαβή

προσώπων, μέσω της απειλής ή της χρήσης βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού,

της απαγωγής, του δόλου, της εξαπάτησης, της κατάχρησης της δύναμης, της

κατάχρησης μιας ευάλωτης ή τρωτής θέσης, της προσφοράς ή της αποδοχής

οικονομικού ή άλλου οφέλους για την επίτευξη της σύμφωνης γνώμης ενός

προσώπου το οποίο ασκεί έλεγχο ή εξουσία επί άλλου προσώπου για το σκοπό της

εκμετάλλευσης. Η εκμετάλλευση θα περιλαμβάνει κατ' ελάχιστο: την

εκμετάλλευση της πορνείας των άλλων ή άλλες μορφές σεξουαλικής

εκμετάλλευσης, την εξαναγκαστική εργασία ή παροχή υπηρεσιών, τη διαμόρφωση

συνθηκών σκλαβιάς ή παρόμοιων με αυτή πρακτικών, τη διαμόρφωση συνθηκών

δουλείας (δεσμευτικής παροχής υπηρεσιών) ή τη λήψη σωματικών οργάνων."

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, η Ελλάδα είναι μία από τις βασικές

χώρες όπου διακινούνται θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Τα θύματα

προέρχονται κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και της

Αφρικής. Οι γυναίκες αυτές εγκλωβίζονται είτε κυριολεκτικά, επειδή οι

σωματέμποροι για παράδειγμα τις κρατούν κλειδωμένες σε σπίτια, είτε με άλλα

μέσα όπως η κατάσχεση των ταξιδιωτικών τους εγγράφων ή απειλές εναντίον τους

ή των οικογενειών τους. Πολλές φορές εκτός από την ψυχολογική βία, υφίστανται

σωματική βία και βασανιστήρια.

Ενώ η Ελλάδα είναι χώρα προορισμού και διέλευσης για την εμπορία ανθρώπων

στην Ευρώπη για πάνω από μία δεκαετία, οι ερευνητές εξακολουθούν να μην

έχουν στη διάθεσή τους αξιόπιστες εκτιμήσεις σχετικά με την έκταση αυτής της

λαθραίας δραστηριότητας. Σύμφωνα με την Caritas Ελλάς, το τοπικό παράρτημα

μιας διεθνούς οργάνωσης της Καθολικής Εκκλησίας, το 2000 πιστεύεται ότι

μεταφέρθηκαν έως και 90.000 άτομα στην Ελλάδα από την Κεντρική και

Ανατολική Ευρώπη. Η εμπορία έχει διάφορες μορφές: εμπορία με σκοπό την

εξαναγκαστική εργασία, κυρίως παιδιών, εμπορία με σκοπό τη σεξουαλική

εκμετάλλευση, κυρίως γυναικών, και εμπορία βρεφών για υιοθεσία. Από το 1990

έως το 1997 ο αριθμός των αλλοδαπών γυναικών που εξωθούνται στην πορνεία

στην Ελλάδα δεκαπλασιάστηκε από 2.100 σε 21.750, και έπεσε σε 17.200 το 2002,

σύμφωνα με εκτιμήσεις τοπικών ΜΚΟ, του Κέντρου Έρευνας και Δράσης για την

Ειρήνη (ΚΕΔΕ) και του προγράμματος StopNOW (Stop Trafficking in People

Now). Παρά τους μεγάλους αριθμούς των εμπλεκόμενων ατόμων, οι αρχές μόλις

πρόσφατα άρχισαν να λαμβάνουν μέτρα, εκ των οποίων το σημαντικότερο είναι η

θέσπιση νομικού πλαισίου για την προστασία των θυμάτων εμπορίας το 2002,

2003 και 2005.

54

Η Ελλάδα με νόμο του 2002 θεωρεί την εμπορία ανθρώπων έγκλημα και προβλέπει

ως και 10ετή φυλάκιση για τους σωματέμπορους. Ωστόσο, ελάχιστοι

σωματέμποροι έχουν οδηγηθεί στη δικαιοσύνη και έχουν καταδικαστεί. Μέρος του

προβλήματος είναι πως δεν υπάρχουν αρκετοί εκπαιδευμένοι αστυνομικοί, οι

οποίοι να είναι ικανοί να αναγνωρίσουν τα θύματα εμπορίας. Αυτό είναι ορατό,

κυρίως εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων, με αποτέλεσμα άγνωστος αριθμός

γυναικών να έχει απελαθεί ως «λαθρομετανάστριες» και παράνομες πόρνες χωρίς

ποτέ να διερευνηθεί αν στην πραγματικότητα είναι θύματα του οργανωμένου

εγκλήματος. Η επιστροφή στη χώρα τους, συχνά δεν λύνει το πρόβλημα για τις

γυναίκες αυτές καθώς οι σωματέμποροι εξακολουθούν να τις εκβιάζουν και να τις

απειλούν.

Επιπλέον, ακόμα και αν μια γυναίκα αναγνωριστεί ως θύμα σωματεμπορίας,

δικαιούται προστασία και αποκατάσταση μόνο αν συμφωνήσει να συνεργαστεί με

την αστυνομία για τη δίωξη των σωματεμπόρων. Δηλαδή, οι αρχές αντιμετωπίζουν

τις διακινούμενες γυναίκες ως χρήσιμα εργαλεία για το ποινικό σύστημα και όχι ως

θύματα που δικαιούνται αρωγή. Είναι λογικό ένα θύμα που προέρχεται από ένα

τέτοιο περιβάλλον εκμετάλλευσης να φοβάται να στραφεί ενάντια στους εμπόρους

και να μην εμπιστεύεται τις αρχές για την προστασία του.

Δ. ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ;

Είναι ένα σύνολο από ανακριβείς , απλουστευμένες και αυθαίρετες γενικεύσεις

σχετικά με μια κοινωνική ομάδα ,που επιτρέπει στους άλλους να

55

«κατηγοριοποιούν»τα μέλη της ομάδας αυτής και να τους συμπεριφέρονται

ανάλογα με τις γενικεύσεις αυτές. Τα στερεότυπα οδηγούν στις προκαταλήψεις.

Έτσι, για παράδειγμα, παρατηρείται ότι όσο αφορά τις γυναίκες, που θεωρούνται

ότι ανήκουν στο λεγόμενο «αδύνατο φύλο», σχεδόν όλοι εξακολουθούν, σε

μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, να περιμένουν από αυτές να είναι ευγενικές,

τρυφερές, συναισθηματικές, διακριτικές, φιλάρεσκες, τακτικές, να έχουν

ενδιαφέροντα που να προσιδιάζουν στο φύλο τους και, γενικά, να υπακούν στους

κοινωνικά αποδεκτούς κανόνες συμπεριφοράς. Και, ανάλογα, δεν περιμένουν από

αυτές να φέρονται σκληρά και απότομα, να βρίζουν άσχημα, να είναι

αντιδραστικές κ.λπ. Με τον ίδιο τρόπο για τον άνδρα, που θεωρείται ότι ανήκει στο

λεγόμενο «ισχυρό φύλο», οι περισσότεροι περιμένουν από αυτούς να είναι

δυναμικοί, θαρραλέοι, επιτυχημένοι επαγγελματικά κ.λπ. Και, βέβαια, η επίδειξη

υπερβολικής ευαισθησίας, ευγένειας, αδυναμίας, υποχωρητικότητας, φιλαρέσκειας

κ.λπ, είναι κάτι που δεν γίνεται εύκολα αποδεκτό για τους άνδρες, που, γενικά,

φαίνεται να διαθέτουν μεγαλύτερη «ελευθερία» όσον αφορά την τήρηση κοινωνικά

αποδεκτών τρόπων συμπεριφοράς.

56

57

58

59

60

Ε. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ-ΜΥΘΟΣ Ή

ΑΛΗΘΕΙΑ;

Φυσικά υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα. Το να τις αγνοούμε είναι

κουτό όμως το να τους δίνουμε μεγαλύτερη διάσταση μπορεί να είναι και

επικίνδυνο ...

Σε τελική ανάλυση ίσως άντρες και γυναίκες να προέρχονται από τον ίδιο πλανήτη.

Ένας Αμερικανός ψυχολόγος δηλώνει ότι δεν υπάρχουν και πολλές διαφορές

ανάμεσα στα δύο φύλα.

Η Janet Shibley-Hyde, ειδικός στη μελέτη των γυναικών, από το Πανεπιστήμιο του

Wisconsin, αναφέρει ότι άντρες και γυναίκες έχουν πολύ περισσότερες ομοιότητες

από ότι είναι γενικά παραδεκτό.

.

Άντρες και γυναίκες τελικά είμαστε ανθρώπινα όντα με διαφορές

και ομοιότητες , σίγουρα όμως ίσοι και πάνω από όλα άνθρωποι!

61

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αν ορίζαμε τον κοινωνικό αποκλεισμό ως: Την περιθωριοποίηση ατόμων ή

ομάδων , τη στέρηση δικαιωμάτων , ευκαιριών και δυνατοτήτων για

ουσιαστική και ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνική πραγματικότητα τότε οι

δημοκρατικές κοινωνίες οφείλουν να προασπίζουν τα δικαιώματα των μελών

τους και να ευαισθητοποιούνται απέναντι σε κείνους που τα στερούνται.

Η πολιτεία με παροχές και πρωτοβουλίες , η εκπαίδευση με ενημέρωση αλλά

και εμείς με την καθημερινή μας συμπεριφορά , στο σχολείο , στη γειτονιά ,

στην παρέα , στο δρόμο ας γεφυρώσουμε αυτό το χάσμα….

Σας ευχαριστούμε , ιδιαίτερα στις μέρες μας που η κοινωνική αλληλεγγύη

είναι τόσο σημαντική!!!

ΠΗΓΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΜΗΧΑΝΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ : http://google.com , http://in.gr

http://youtube

ΛΕΞΙΚΑ: http://www.Komvos.edu.gr

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ: http://tovimadolnet.gr , http://www.kathimerini.gr,

http://www.enet.gr , http://ta-nea.dolnet.gr

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΥΛΕΣ: http://www.e-yliko.sch.gr,

http://www.edra.gr,

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ: http://www.amnesty.gr, http://www.unicef.gr

http://www.unhcr.ch, http://www.gcr.gr,

http://www.greekhelsinki.gr

http://dissable.gr, http://www.mdmgreece.gr

http://www.msf.gr

ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ: http://www.ypepth.gr

ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ: http: www.parliament.gr,

http://www.neagenia.gr, http://Kethi.gr , http://isotita.gr

ΦΟΡΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ : http://www.eu2003.gr

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ: http://www.auth.gr/virtualschool

ΤΑΙΝΙΕΣ: Το αγόρι πίσω από το συρματόπλεγμα – βασισμένο στο βιβλίο «το

αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα» , « Ανάμεσα στα τείχη», «Ο πόλεμος των Ρόουζ» , «

Οι άθικτοι»

62

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2

2. Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ 3 - 11

3. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ – ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ 12 - 21

4. ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ 22 - 33

5. ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ 34 - 48

6. ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ 49 - 64

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 64

8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ 64 - 65