แนวข้�อสอบภาคปฏิ�บ�ติ�เภส�ชกรรมไทย

หลายๆ คนก็ก็าล�งเตรี�ยมต�วสำาหรี�บก็ารีสำอบภาคปฏิ�บ�ต�ใบปรีะก็อบโรีคศิ�ลปะเภสำ�ชก็รีรีมไทย สำ!วนหน"#งก็เคยผ่!านสำนามสำอบน�%มาบ&างแล&ว แต!สำ!วนใหญ่!เพิ่�#งลงสำนามสำอบเป*นครี�%งแรีก็ ย!อมต+#นเต&นและก็�งวลว!าข้&อสำอบจะเป*นอย!างไรี จรี�งๆแล&ว ก็ไม!ม�ใครีรี. &หรีอก็ว!าก็รีรีมก็ารีสำอบเข้าจะเอาสำม/นไพิ่รีหรี+อต�วยาอะไรีมาสำอบเพิ่รีาะต&องเก็บเป*นความล�บถึ"งล�บท�#สำ/ด แต!จาก็ก็ารีสำอบภาคปฏิ�บ�ต�ในท/ก็ๆ ป2ท�#ผ่!านมา ก็พิ่อจะสำ�นน�ษฐานถึ"งแนวข้&อสำอบได&บ&างว!า สำ!วนใหญ่!เข้าก็นาสำม/นไพิ่รีหรี+อต�วยาสำาค�ญ่ท�#ผ่.&ปรีะก็อบว�ชาช�พิ่เภสำ�ชก็รีรีมไทยต&องรี. &จ�ก็ ซึ่"#งพิ่อจะสำรี/ปได&ด�งน�%

1 ต�วสำม/นไพิ่รีสำาค�ญ่และใช&บ!อยเช!นสำม/นไพิ่รีในงานสำาธารีณสำ/ข้ม.ลฐาน และสำม/นไพิ่รีท�#ม�จ/ดเด!นในต�วเอง เช!น โก็ฐ เท�ยน ข้อนดอก็

2 ต�วยาในพิ่�ก็�ดและมหาพิ่�ก็�ดสำาค�ญ่ เช!น เบญ่จก็.ล เบญ่จโลก็ว�เช�ยรี ตรี�สำารี ตรี�ผ่ลา ตรี�ก็ฏุุ9/ก็ เป*นต&น

3 ก็ารีใช&ยาอ�นตรีาย ก็ารีปรีะสำะ ก็ารีสำต/ ก็ารีฆ่!า4 ยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&านซึ่"#งถึ&าผ่.&สำอบเตรี�ยมต�วให&พิ่รี&อมในเรี+#องเรีาน�% อย!างน&อยเรีาก็น!าจะม�คะแนนปรีะมาณ 50-60% เคลด

ล�บอย!างหน"#งในก็ารีจาค+ออย!าด.ต�วยาท�เด�ยวท�%งหมดหรี+อหลายๆ ต�ว ลองพิ่�จารีณาต�วยาให&จาได&เป*นต�วๆ ไป จะทาให&เรีาจาต�วยาได&เรีวข้"%นและแม!นข้"%น

ความรี. &พิ่+%นฐานเก็�#ยวก็�บเภสำ�ชก็รีรีม1 เรีาต&องจ�บปรีะเดนความเป*นมาและพิ่�ฒนาก็ารีทางด&านก็ารีแพิ่ทย<แผ่นไทย หรี+อก็ารีแพิ่ทย<แผ่นโบรีาณข้องไทยให&ได&ว!า เรี�#มต�%งแต!สำม�ยใด ม�ปรีะว�ต�ความเป*นมาอย!างไรีท�#สำาค�ญ่ต&องจาได&แก็!1 หมอช�วก็โก็มารีภ�จจ< เป*นหมอปรีะาต�วพิ่รีะเจ&าพิ่�มพิ่�สำารี และได&ถึวายต�วรี�ก็ษาอาก็ารีปรีะชวรีข้องพิ่รีะพิ่/ทธเจ&า2 ได&ค&นพิ่บหล�ก็ศิ�ลา ในสำม�ยพิ่รีะเจ&าช�ยวรีม�นท�# 7 สำรี&างอโรีคยาศิาลา3 สำม�ยพิ่!อข้/นรีามคาแหงม�ก็ารีสำรี&างสำวนสำม/นไพิ่รีข้นาดใหญ่! บนเข้าหลวงหรี+อเข้าสำรีรีพิ่ยา4 สำม�ยพิ่รีะนารีายณ< ม�รีะบบก็ารีจ�ดยาท�#ช�ดเจน ม�ก็ารีรีวบรีวมตารี�บยาเป*นครี�%งแรีก็ช+#อ ตารีาพิ่รีะโอสำถึพิ่รีะนารีายณ< ก็ารีแพิ่ทย<แผ่นโบรีาณรี/ !งเรี+องมาก็โดยเฉพิ่าะก็ารีนวด และเรี�#มม�ก็ารีแพิ่ทย<แผ่นตะว�นตก็เข้&ามาม�บบาท5 รี�ชก็าลท�# 1 ทรีงสำรี&างว�ดโพิ่ธ�>(ว�ดพิ่รีะเชต/พิ่นว�มลม�งคลารีาม) ได&รีวบรีวมและจารี"ก็ตารี�บยา ฤาษ�ด�ดตน ตารีาก็ารีนวดไว&ตามศิาลารีาย6 รี�ชก็าลท�# 2 ทรีงให&รีวบรีวมและจดตารีาหลวงสำาหรี�บโรีงพิ่รีะโอสำถึ และตรีาก็ฎหมายพิ่น�ก็งานพิ่รีะโอสำถึถึวาย เม+#อป2 พิ่.ศิ. 2359

7 รี�ชก็าลท�# 3 สำรี&างโรีงเรี�ยนแพิ่ทย<แผ่นไทยแห!งแรีก็ ช+#อ โรีงเรี�ยนแพิ่ทย<แผ่นโบรีาณว�ดโพิ่ธ�> ม�หมอบรี�ดเลย< เข้&ามาปล.ก็ฝี2ไข้&ทรีพิ่�ษ8 รี�ชก็าลท�# 5 ต�%งศิ�รี�รีาชพิ่ยาบาล ม�ก็ารีสำอนแพิ่ทย<แผ่นไทยและตะว�นตก็รี!วมก็�น ม�ก็ารีพิ่�มพิ่< ตารีาแพิ่ทย<ศิาสำตรี<สำงเครีาะห< โดยพิ่รีะยาพิ่�ษณ/ปรีะสำาทเวช

9 รี�ชก็าลท�# 6 ม�พิ่รีะรีาชบ�ญ่ญ่�ต�ก็ารีแพิ่ทย< เป*นก็ารีควบค/มก็ารีปรีะก็อบโรีคศิ�ลปะ ม�ผ่ลให&หมอแผ่นโบรีาณเล�ก็ก็ารีรี�ก็ษาและเผ่าตารีาท�%งเป*นอ�นมาก็10 รี�ชก็าลท�# 7 ม�ก็ารีแบ!งก็ารีปรีะก็อบโรีคศิ�ลปะเป*นแผ่นปBจจ/บ�นและแผ่นโบรีาณ11 รี�ชก็าลท�# 9 ต�%งโรีงเรี�ยนอาย/รีเวทว�ทยาล�ย (ช�วก็โก็มารีภ�จจ<) สำอนแพิ่ทย<แผ่นโบรีาณแบบปรีะย/ก็ต<2 จรีรียาเภสำ�ช 5 ข้&อ ม�ความสำาค�ญ่มาก็ ออก็สำอบท/ก็ป2 เป*นค/ณธรีรีมปรีะจาต�วข้องเภสำ�ช(แผ่นไทย)

จรรยาเภส�ช 5 ข้�อ1 ต&องม�ความข้ย�นหม�#นเพิ่�ยรี เอาใจใสำ!ศิ"ก็ษาว�ชาก็ารีแพิ่ทย<เพิ่�#มเต�ม2 ต&องพิ่�จารีณาหาเหต/ผ่ลในก็ารีปฏิ�บ�ต�งานด&วยความสำะอาด ปรีะณ�ต รีอบคอบ3 ต&องม�ความซึ่+#อสำ�ตย< สำ/จรี�ต4 ต&องละอายต!อบาป5 ต&องปรี"ก็ษาผ่.&ชานาญ่เม+#อม�ความสำงสำ�ย3 หลั�กเภส�ช 4 ข้�อ ติ�องร��แลัะเข้�าใจอย างแจ มแจ�ง ท องจ!าได้�ข้#$นใจ ถ้�าผู้��ท'(เป)นเภส�ชไม ร��หลั�กข้�อน'$อย างแจ มแจ�ง ก*ย อมเป)นเภส�ชท'(ด้'ไม ได้�หล�ก็เภสำ�ช 4 ต&องรี. &จ�ก็

1 เภสำ�ชว�ตถึ/ ค+อสำ�#งท�#สำามารีถึนามาใช&ทายา2 สำรีรีพิ่ค/ณเภสำ�ช รี. &จ�ก็สำรีรีพิ่ค/ณข้องต�วยา3 คณาเภสำ�ช รี. &จ�ก็ก็ารีจ�ก็หมวดหม.!ยา4 เภสำ�ชก็รีรีม รี. &จ�ก็ก็ารีปรี/งยา

เภสำ�ชว�ตถึ/ แบ!งเป*น 3 ชน�ด ม� พิ่+ชว�ตถึ/ สำ�ตว<ว�ตถึ/ และธาต/ว�ตถึ/สำรีรีพิ่ค/ณเภสำ�ช รี. &จ�ก็สำรีรีพิ่ค/ณข้องต�วยาโดยจาแนก็จาก็รีสำข้องยา แบ!งเป*นยารีสำปรีะธาน รีสำ

ข้องยาแบ!งเป*น 4 , 6, 8 และ 9 รีสำคณาเภสำ�ช รี. &จ�ก็ก็ารีจ�ก็หมวดหม.!ยา เป*น จ/ลพิ่�ก็�ด พิ่�ก็�ด และมหาพิ่�ก็�ดเภสำ�ชก็รีรีม รี. &จ�ก็ก็ารีปรี/งยา แบ!งเป*น ว�ธ�ปรี/งยา ก็ารีใช&ยาอ�นตรีาย และยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&าน

ประว�ติ�ท'(มาข้องยาเบญจก�ลั (สอบภาคทฤษฎี'บ อย)

พิ่�ก็�ดเบญ่จก็.ลเป*นพิ่�ก็�ดท�#ใช&ก็�นมาก็ในตารีายาไทย เพิ่รีาะเป*นต�วยาปรีะจาธาต/ท�%งสำ�# ม�ด�นน%าลมไฟ ได&ก็ล!าวก็�นมาว!า ม�ฤาษ� 6 ตน ซึ่"#งแต!ละตนได&ค&นคว&าต�วยาและสำรีพิ่ค/ณเพิ่+#อรี�ก็ษาโรีคต!างๆ ฤาษ�ปBพิ่พิ่ะต�ง บรี�โภคผ่ลด�ปล� เช+#อว!ารีะง�บอช�ณโรีคได& ( อช�ณโรีค ค+อ ก็ารีแพิ่&ข้องแสำลง)

ฤาษ�อ/ธา บรี�โภครีาก็ช&าพิ่ล.หรี+อชะพิ่ล. เช+#อว!ารีะง�บอาก็ารีเม+#อยข้บได& ฤาษ�บ/พิ่เทวา บรี�โภคเถึาสำะค&าน เช+#อว!ารีะง�บเสำมหะและวาโยได& ฤาษ�บ/พิ่พิ่รีต บรี�โภครีาก็เจตม.ลเพิ่ล�ง เช+#อว!า รีะง�บโรีคอ�นบ�งเก็�ดแต!ด� อ�นทาให&หนาวและเยนได& ฤาษ�มห�ทธ�ธรีรีม บรี�โภคเหง&าข้�ง เช+#อว!า รีะง�บตรี�โทษได& ฤาษ�ม/รีทาธรี เป*นผ่.&ปรีะมวลสำรีรีพิ่ยาท�%งหมดน�%เข้&าด&วยก็�น ให&ช+#อว!า เบญ่จก็.ล สำามารีถึ รีะง�บโรีคอ�นบ�งเก็�ดแก็! ทว�ตต�งสำาก็ารี ค+ออาก็ารี 32 ข้องรี!างก็าย บารี/งธาต/ท�%งสำ�#ให&บรี�บ.รีณ< ติ�วยาในเบญจก�ลั ใช�เป)นยาประจ!าธาติ0ได้�ด้�งน'$ ดอก็ด�ปล� ปรีะจาธาต/ด�น (ปถึว�ธาต/)

รีาก็ช&าพิ่ล. ปรีะจาธาต/น%า (อาโปธาต/) เถึาสำะค&าน ปรีะจาธาต/ลม (วาโยธาต/)

เจตม.ลเพิ่ล�ง ปรีะจาธาต/ไฟ (อ�คค�ธาต/) เหง&าข้�ง ปรีะจาทวารีข้องรี!างก็าย (อาก็าศิธาต/) เทคน�คการจ!า ต�วยาในเบญ่จก็.ล ด� ชะ สำะ เจ ข้� ปรีะว�ต�ฤาษ� ปBพิ่ อ/ บ/พิ่ พิ่รีต มห�ท ม/รีะ ถึ&าเรีาจาเบญ่จก็.ลเรี�ยงต�ว ฤาษ�เรี�ยงช+#อ ก็จะรี. &ไปโดยปรี�ยายว!าฤาษ�ตนใดค�ดยาอะไรี2 ห�วข้�อเร1(องเภส�ชว�ติถ้0 สำม/นไพิ่รีในงานสำาธารีณสำ/ข้ม.ลฐาน (ออก็สำอบท/ก็ป2ท�%งในภาคทฤษฎ�และภาคปฏิ�บ�ต�) สม0นไพรในงานสาธารณส0ข้ม�ลัฐาน หน�าท'( 1กระเพรา / กระเจ'5ยบแด้ง / กระชาย 1 กระเพรา รสเผู้*ด้ร�อนสรรพค0ณข้องกระเพรา ใบ เป*นยาแก็&ข้�บลม ท&องอ+ด ท&องเฟDอ ปวดท&อง บารี/งธาต/ ข้�บผ่ายลม แก็&อาก็ารีจ/ก็เสำ�ยดในท&อง ให&ใช&ใบสำด หรี+อยอดอ!อน สำ�ก็ 1 ก็าม+อ มาต&ม ให&เด+อด แล&วก็รีองเอาน%าด+#ม แต!ถึ&าใช&ก็�บเดก็ทารีก็ ให&นาเอามาตาให&ละเอ�ยดค�%นเอาน%านามา ผ่สำมก็�บน%ายามหาห�งค/<แล&วใช&ทาบรี�เวณ รีอบ ๆ สำะด+อ และทาท�#ฝีEาเท&า แก็&อาก็ารีปวดท&องข้อง เดก็ได& และน%าท�#เรีาเอามาค�%นออก็จาก็ใบย�งใช& ข้�บเสำมหะ ข้�บเหง+#อ หรี+อ ใช&ทาภายนอก็แก็&โรีค ผ่�วหน�ง ก็ลาก็ เก็ล+%อนได& นอก็จาก็น�% ใบสำดย�งนามาผ่�ด หรี+อนามาแก็งเป*นอาหารี ได&อ�ก็ด&วย สำาหรี�บ ใบแห&ง ใช&ชงก็�นก็�บน%า แก็&ท&องข้"%น และน%าม�นท�#ได&จาก็ใบก็ะเพิ่รีาน�%น สำามารีถึย�บย�%งก็ารีเจรี�ญ่เต�มโตข้องเช+%อโรีคบางชน�ด ช!วยฆ่!าเช+%อจ/ล�นทรี�ย<บางอย!าง และม�ฤทธ�>ฆ่!าย/งได& ซึ่"#งจะม�ฤทธ�>ได&นาน 2 ช�#วโมง เมลั*ด้ เม+#อนาไปแช!น%าเมลดก็จะพิ่องต�วเป*นเม+อก็ข้าว ให&ใช&พิ่อก็ในบรี�เวณตา เม+#อตาม�ผ่ง หรี+อฝี/Eน ละอองเข้&า ผ่งหรี+อฝี/Eนละอองน�%นก็จะออก็มา ซึ่"#งจะไม!ทาให&ตาเรีาน�%นช%าอ�ก็ด&วย ราก ใช&รีาก็ท�#แห&งแล&ว ชงหรี+อต&มก็�บน%ารี&อนด+#ม แก็&โรีคธาต/พิ่�ก็ารี

2 กระเจ'5ยบแด้ง รสเปร'$ยวสรรพค0ณข้องกระเจ'5ยบแด้ง ยอดและใบ ช!วยย!อยอาหารี ละลายเสำมหะ ข้�บปBสำสำาวะ หล!อล+#นลาไสำ& เป*นยาบารี/งธาต/และ ยารีะบาย ว�ธ�ใช&โดยแก็งหรี+อต&มก็�น ใช&ภายนอก็ ตาพิ่อก็ฝี2 ต&มน%าชะ ล&างแผ่ลใช&ภายนอก็ โดยเอาใบตา ให&ละเอ�ยดแล&วนามาปรีะคบฝี2 ต&มเอาน%ามาล&างแผ่ล เมลั*ด้ ลดไข้ม�นในเล+อด บารี/งเล+อด บารี/งธาต/ ข้�บน%าด� ข้�บปBสำสำาวะ แก็&ปBสำสำาวะข้�ดและเจบ เป*นยารีะบาย ว�ธ�ใช&บดให&ละเอ�ยดเป*นผ่ง ผ่สำมก็�นหรี+อต&มน%าก็�น ใช&เมลดท�#แห&ง กลั'บเลั'$ยง ทาให&สำดช+#น ข้�บปBสำสำาวะ ข้�บน%าด� ลดไข้& แก็&ไอ แก็&น�#ว แก็&ก็รีะหายน%า ว�ธ�ใช& โดยใช&ชงน%ารี&อนหรี+อต&มน%าก็�น ใช&ท�#ตาก็แห&งแล&วปรีะมาณ 5 - 10 ก็รี�ม

3 กระชาย รสเผู้*ด้ร�อนข้มสรรพค0ณข้องกระชาย เป*นยาบารี/งห�วใจบารี/งก็าล�ง แก็&ใจสำ�#นหว�ว ข้�บปBสำสำาวะพิ่�ก็ารี แก็&บ�ดม.ก็ เล+อด แก็&ปวดมวนในท&อง ท&องเด�นให&ใช&ห�ว หรี+อเหง&า ปF% งไฟให&สำ/ก็ก็�นก็�บน%าป.นใสำ ถึ&าเป*นโรีคท�#เก็�#ยวก็�บโรีคก็ามตายด&านหรี+อ บารี/งก็าหน�ด ใช&นมก็รีะชายดาและห�วดอง หรี+อแช!ก็�บเหล&าก็�น

ท'(มา : สถ้าบ�นการแพทย6แผู้นไทย4 กระท1อ รสข้มแลัะข้1(นเลั*กน�อย

สรรพค0ณข้องกระท1อ ลั!าติ�น ใช&เป*นยาแก็&เบ+#ออาหารี ใบ เป*นยาใช&ข้�บเล+อดเน!าในเรี+อนไฟ ว�ธ�ใช&ด&วยก็ารีนามาต&ม เอาน%าด+#มก็�น ด้อก เป*นยาแก็&ไข้&เรี+%อรี�ง ผ่อมแห&ง ใช&นามาต&มเอาน%าด+#ม เหง�า ใช&เป*นยาข้�บลม แก็&ท&องอ+ดท&องเฟDอ จ/ก็เสำ�ยด ปวดท&อง บารี/งธาต/ ข้�บปBสำสำาวะ เสำมหะเป*นพิ่�ษ และบารี/งน%านม ว�ธ'ใช�โด้ย การนาห�วหรี+อเหง&าสำด ปรีะมาณ 2 ห�ว (20 ก็รี�ม) ปF% งไฟแล&วนามาฝีนผ่สำมก็�บ น%าป.นใสำ ปรีะมาณครี"#งแก็&ว แล&วใช&น%าด+#ม5 กระเท'ยม รสเผู้*ด้ร�อนสรรพค0ณข้องกระเท'ยม ใช�เป)นอาหารี ค+อเป*นสำ!วนผ่สำม เพิ่+#อแต!งก็ล�#น ทางยาใช&ผ่สำมก็�บข้�งอย!างละเท!า ๆ ก็�น แล&วนามาบดละลายก็�บน%าอ&อยก็�น จะแก็&รี�ตตะปFตตะเสำมหะ แก็&เสำมหะและลม แก็&ฟก็ช%า แก็&อ"ด ก็รีะจายโลห�ต ผ่สำมยารี�ก็ษาโรีคมะเรีงเพิ่ล�ง มะเรีงค/ด มะเรีงเปG# อยท�%งต�ว ผ่สำมก็�บยา แก็&ไอ แก็&จ/ก็เสำ�ยด แก็&ลมบ&าหม. แก็&ล�%นแข้ง ช!วยบารี/งอาหารี ผ่สำมในยาแก็&ท&องอ+ด แก็&เจบ ท&อง รี�ดสำ�ดวงทวารี ผ่สำมยาทาแก็&คลายเสำ&น แก็&เม+#อย แก็&ก็ลาก็ แก็&โรีคผ่�วหน�ง ผ่สำมก็�บน%าม�นองคสำ.ตรีแก็&รี�ดสำ�ดวงทวารี ค�น ฟก็ช%า บวม เม+#อใช&ผ่สำมน%านมหรี+อน%าก็ะท�สำดค�%น ใช&ข้�บพิ่ยาธ�เสำ&นด&าย ก็�นอาท�ตย<ละ 3 - 4 ครี�%ง ก็จะข้�บออก็ นอก็จาก็น�%เน+#องจาก็ก็รีะเท�ยมม�รีสำรี&อนสำามารีถึ ลดปรี�มาณโคเลสำเตอรีอลในเล+อดได& ทาให&ลด ก็ารีอ/ดต�นข้องเสำ&นเล+อดเป*นต&น

6 กระวาน รสเผู้*ด้ร�อนสรรพค0ณข้องกระวาน ใบ เป*นยาก็รีะต/&นหรี+อข้�บลมให&ลงสำ.!เบ+%อง ล!างแก็&ไข้&เช+#องช"มลดไข้& ผู้ลั (เมลั*ด้) ในเมลดจะม�น%าม�นหอมรีะเหย ปรีะมาณ 3 - 6 % ใช&เป*นยาบารี/งธาต/ ก็รีะจายโลห�ต ก็รีะจายเสำมหะ ข้�บลมผ่าย ข้�บลมและใช&ปรี/งแต!งก็ล�#นอาหารีด&วย ห�วหน อ ใช&เป*นยาข้�บพิ่ยาธ� ในเน+%อเย+#อให& ออก็มาทางด&านผ่�วหน�ง ราก ข้�บเลั1อด้ ท'(เน าเส'ยให�ลังส� เบ1$องลั างท'(มา : สถ้าบ�นการแพทย6แผู้นไทย7 กานพลั� รสเผู้*ด้ร�อนสรรพค0ณข้องกานพลั� ใช&เป*นยาแก็&พิ่�ษโลห�ต แก็&ปวดท&อง แก็&ลมเป*นเหนบชา แก็&พิ่�ษน%าเหล+อง น%าคาวปลา แก็&อ/จจารีะให&ปรีก็ต� แก็&เล+อดออก็ตามไรีฟBน แก็&ปวดฟBน แก็&ห�ด ละลายเสำมหะ ด�บก็ล�#นปาก็ แก็&รี�ตตปFตตโรีค เป*นต&น ดอก็เม+#อตาก็แห&งแล&ว เป*นสำ�แดงน%า ตาล นามาก็ล�#นใช& 0.12 - 0.3 ก็รี�ม หรี+อ 2 - 5 ก็รี�ม รีะเป*นยาแก็&ท&องข้"%นธาต/พิ่�ก็ารี ข้�บผ่ายลมในลาไสำ& เป*นยาบารี/ง และน%าม�นจาก็ ก็านพิ่ล. ซึ่"#งก็ล�#นออก็มา ใช&เป*นยารีะง�บก็รีะต/ก็ แก็&ปวดท&อง ข้�บผ่ายลม และใช&สำาล�ช/บนามา อ/ดฟBนท�#ปวด

8 กลั�วยน!$าว�า ผู้ลัด้�บรสฝาด้สรรพค0ณข้องกลั�วยน!$าว�า ผู้ลั ผ่ลด�บ แก็&ท&องเสำ�ย ผ่ลสำ/ก็ เป*นยารีะบาย สำาหรี�บผ่.&ท�#เป*นโรีครี�ดสำ�ดวงทวารี ยาง สำมานแผ่ลห&ามเล+อด ด้อก แก็&โรีคเก็�#ยวก็�บลาไสำ& แก็&โรีคโลห�ตจางลดน%าตาลในเสำ&นเล+อด9 แก�ว รสเผู้*ด้ร�อนสรรพค0ณข้องแก�ว ใบ ข้�บโลห�ตรีะด.สำตรี� บารี/งธาต/ แก็&จ/ก็เสำ�ยด แน!นท&อง และข้�บผ่ายลม ใบสด้ ติ!าปB% นใสำ!ทวารีหน�ก็ ปรีะมาณ 5 นาท� ต�วจะรี&อนเหม+อนเป*นไข้& ราก แก็&ปวดสำะเอว แก็&ผ่+#นค�นท�#เก็�ดจาก็ความช+%น แก็&ฝี2ฝีBก็บ�วท�#เต&านม ฝี2ในมดล.ก็ แก็&แผ่ลค�นและแก็&แมลงสำ�ตว<ก็�ดต!อยท'(มา : สถ้าบ�นการแพทย6แผู้นไทย

10 ข้ า รสเผู้*ด้ปร าสรรพค0ณข้องข้ า เหง�า เหง&าแก็! นามาตาให&ละเอ�ยด ใช&ทาบรี�เวณท�#เป*นโรีคผ่�วหน�ง ก็ลาก็เก็ล+%อน ใช&เป*นยารี�ก็ษาภายนอก็ หรี+อจะตาใช&ทาก็รีะ สำายเป*นเหล&าโรีง ทารี�ก็ษาอาก็ารีค�นในโรีค ลมพิ่�ษ ทาบ!อย ๆ จนก็ว!าลมพิ่�ษน�%นจะหายไปhttp://mhoya.9nha.com/samonpraithai/sanplant.html ติ�วอย างพ1ชสม0นไพรท'(สารได้�จากพ1ช

สม0นไพรท'(ได้�จากผู้ลัข้องพ1ช

สม0นไพรท'(ได้�จากส�ติว6 (ส�ติว6ว�ติถ้0)

ติ�วอย างติ�วยาสม0นไพรท'(เป)นสารจากแร ธาติ0

ติ�วอย างสม0นไพรจากรากข้องพ1ช

ค

ก็ามะถึ�น ก็ามะถึ�น

จ/น หรีดารีก็ ด�นสำอ

การเก*บยาสม0นไพรให�ได้�สรรพค0ณด้'ท'(ส0ด้ (ออกสอบบ อย)

หลั�กท�(วไปในการเก*บสม0นไพรเพ1(อใช�ท!ายาเก*บห�วหร1อราก ควรีเก็บในช!วงท�#พิ่+ชหย/ดเจรี�ญ่เต�บโต หรี+อในช!วงต&นฤด.หนาวถึ"งปลายฤด.รี&อน เพิ่รีาะว!าในช!วงน�%รีาก็และห�วม�ก็ารีสำะสำมปรี�มาณข้อง ต�วยาไว&ค!อนข้&างสำ.งเก*บใบ ควรีเก็บในช!วงท�#พิ่+ชเจรี�ญ่เต�บโตมาก็ท�#สำ/ด ค+อก็!อนออก็ดอก็ และควรีเก็บในเวลาก็ลางว�นท�#ม�อาก็าศิแห&งเก*บเปลั1อกติ�น ควรีเก็บก็!อนพิ่+ชเรี�#มผ่ล�ใบใหม!เก*บด้อก ควรีเก็บดอก็ต.มหรี+อแรีก็แย&มเก*บผู้ลั ควรีเก็บผ่ลท�#โตเตมท�#แต!ย�งไม!สำ/ก็เก*บเมลั*ด้ ควรีเก็บเม+#อผ่ลสำ/ก็งอมเตมท�#เก*บพ1ชท'(ให�น!$าม�นหอมระเหย ควรีเก็บในข้ณะท�#ดอก็ก็าล�งบาน

ส วนติ างๆ ข้องพ1ชท'(ใช�ท!ายา (ท�$ง 5) ออกสอบบ อยสำ!วนต!างๆข้องพิ่+ชท�#นามาทายา จาแนก็ได& 5 สำ!วนด�งน�%ค+อ ราก ติ�น ใบ ด้อก ลั�ก

หร1อฝ;ก3 ห�วข้�อเร1(องสรรพค0ณเภส�ชติ�วยาท'(ม'สรรพค0ณเสมอก�น สามารถ้ใช�แทนก�นได้�(สอบบ อย)

บ!อยครี�%งท�#เรีาไม!สำามารีถึหาต�วยาสำม/นไพิ่รีตามสำ.ตรีตารี�บยาได& ครีบท/ก็ต�วเพิ่+#อใช&ในก็ารีทายาได& อาจเป*นด&วยข้&อจาก็�ดข้องฤด.ก็าล พิ่+%นท�# เป*นต&น เรีาสำามารีถึใช&ต�วยาสำม/นไพิ่รีชน�ดอ+#นท�#ม�สำรีรีพิ่ค/ณเสำมอก็�นแทนก็�นได& โดยสำม/นไพิ่รีท�#สำรีรีพิ่ค/ณเสำมอก็�นสำามารีถึแทนก็�นได& ม�ด�งน�%1 ข้�ง - พร�กไทย- ด้'ปลั' ม'รสเผู้*ด้ร�อน ใช&แก็&โรีคในอก็ แก็&ลมท�%งปวง บารี/งธาต/ไฟ แก็&เสำมหะ2 ยางสลั�ด้ได้ - ยางเทพธาโร - ยางติาติ0 ม - ยางร�กข้าว - ยางห�วเข้�าค า ม'รสเผู้*ด้ร�อน แก็&ห+อและพิ่ยาธ� แก็&เสำมหะและลมท�%งปวง ผ่ายธาต/3 นมพ�จ�ติร - โคกกระส0น - โคกกระออม ใช&แก็&ปBสำสำาวะ 4 สารส�ม - ด้ างวสลั�ด้ได้ - ด้ างมะกลั!(าติาช�าง - ด้ างประยงค6 แก็&รี�ดสำ�ดวงในท&อง แก็&ลมอ�มพิ่าต แก็&ห+ดไอ แก็&ลมจ/ก็เสำ�ยด แก็&พิ่รีรีด"ก็5 แก นติะเค'ยน - แก นประด้� - แก นมะซาง รสข้มฝีาด แก็&เสำมหะ โลห�ต และก็าเดา แก็&ไข้&บารี/งโลห�ต6 ด้ างติ�นงา ด้ างหญ�าพ�นง� - ด้ างผู้�กโข้มห�น - ด้ างฝ;กส�มป=อย แก็&ดานเสำมหะ7 มะไฟเด้1อนห�า - ผู้�กเส'$ยนท�$งสอง - รากหญ�าปากควาย - หญ�าพ�นง�ท�$งสอง รสเผู้*ด้ร�อน บารี/งไฟธาต/ แก็&พิ่�ษฝี2 แก็&ไข้&ตรี�โทษ8 ใบกระวาน - เปลั�าท�$งสอง - น!$าประสานทอง ผ่ายธาต/ แก็&ลมจ/ก็เสำ�ยด บารี/งธาต/ไฟ แก็&ก็รีะหายน%า แก็&เสำมหะและแก็&ลม9 ห�วกลัอย - ห�วอ0ติพ�ติ - ห�วกระด้าษท�$งสอง ห�วบ0ก รีสำเมาเบ+#อ ก็�ดเถึาดาน ก็�ดเสำมหะ10 ใบแค - ใบมะยม - ใบหมากผู้��หมากเม'ย - ใบเง�น - ใบทอง รสม�นจ1ด้ แก็&ไข้&พิ่�ษรี&อน ถึอนพิ่�ษไข้& แก็&ไข้&หว�ด ล&อมต�บด�บพิ่�ษ

เท'ยบความแรงสรรพค0ณข้องพ1ชจากส วนติ างๆ (สอบบ อย)

ในพิ่+ชต&นเด�ยวก็�น เรีาสำามารีถึนามาใช&ทายาได&แทบท/ก็สำ!วนด&วยก็�น ตามท�#เรีารี. &ก็�นว!าสำ!วนท�%ง 5

ข้องพิ่+ชน�#นเอง ถึ"งแม&ว!าสำ!วนท�%ง 5 โดยสำ!วนใหญ่!จะม�รีสำเด�ยวก็�น หรี+อไปทางเด�ยวก็�น แต!สำรีรีพิ่ค/ณข้องต�วยาก็ไม!เท!าก็�น โดยเท�ยบความแรีงข้องสำรีรีพิ่ค/ณได&ด�งน�%

ราก ม'รสแรงกว าแก น แก น ม'รสแรงกว าเปลั1อกติ�นเปลั1อกติ�น ม'รสแรงกว ากระพ'$กระพ'$ ม'รสแรงกว าใบแก ใบแก ม'รสแรงกว าด้อกแก ด้อกแก ม'รสแรงกว าด้อกอ อนลั�กแก ม'รสแรงกว าลั�กอ อนลั�กแก ม'รสแรงเสมอก�บเปลั1อกติ�นด้อกอ อน ม'รสแรงเสมอก�บใบอ อน

ยารสประธาน 3 รส แลัะรสยา 9 รส (สอบบ อยมาก)

ยารีสำปรีะธาน 3 รีสำ น�ยมใช&จาแนก็จาก็ รีสำข้องยาท�#ปรี/งเป*นตารี�บยาสำม/นไพิ่รีแล&ว ไม!ใช!ต�วยาเด�#ยว ด�งน�%ยารสร�อน ได&จาก็ก็ารีนาต�วยาท�#ม�รีสำรี&อน เช!น เบญ่จก็.ล ตรี�ก็ฏุุ9ก็ ห�ศิค/ณ ข้�ง ข้!า ก็รีะเพิ่รีา และอ+#น ๆ มาปรี/งเป*นตารี�บยารีสำรี&อน

ม�สำรีรีพิ่ค/ณรี�ก็ษาโรีคและอาก็ารีผ่�ดปรีก็ต�ทางวาโยธาต/ (ธาต/ลม) แก็&ลมก็องหยาบ ลมจ/ก็เสำ�ยดแน!น ลมพิ่รีรีด"ก็ บารี/งธาต/ ใช&สำาหรี�บแก็&ไข้&ในก็องฤด.ฝีน แต!แสำลงก็�บไข้&ท�#ม�พิ่�ษรี&อน เช!น ยาว�สำ�มพิ่ยาใหญ่! ยาปรีะสำะไพิ่ล ยาไฟปรีะล�ยก็�ลปI เป*นต&น

ยารสเย*น ได&จาก็ก็ารีนา ต�วยาพิ่วก็เก็สำรีดอก็ไม& ใบไม& รีาก็ไม&ท�#ไม!รี&อน เข้าสำ�ตว< เข้�%ยวสำ�ตว< มาปรี/งเป*นตารี�บยารีสำเยน ม�สำรีรีพิ่ค/ณ

รี�ก็ษาโรีคหรี+ออาก็ารีผ่�ดปรีก็ต�ทางเตโชธาต/ (ธาต/ไฟ) แก็&ไข้& รีะง�บความรี&อน ใช&สำาหรี�บแก็&ไข้&ในก็องฤด.รี&อน แต!แสำลงก็�บโรีคลม เช!น ยามหาน�ล ยามหาก็าฬ ยาเข้�ยว

ยารสส0ข้0ม ได&จาก็ก็ารีนาต�วยาท�#เข้&าพิ่+ช สำ�ตว< ธาต/ท�#ไม!รี&อน เช!น โก็ฐ เท�ยน ก็ฤษณา ก็รีะลาพิ่�ก็ จ�นทน<เทศิ เครี+#องเทศิท�#ไม!รี&อน

มาปรี/งเป*นตารี�บยารีสำสำ/ข้/ม ม�สำรีรีพิ่ค/ณ รี�ก็ษาความผ่�ดปรีก็ต�ทางโลห�ต แก็&ไข้&ท�#ใช&ยารีสำเยนไม!ได& แก็&ลมก็องละเอ�ยด ลมว�งเว�ยน ใจสำ�#นหว� #นไหว บารี/งก็าล�ง ใช&สำาหรี�บแก็&ไข้&ในก็องฤด.หนาว แต!แสำลงก็�บไข้&ท�#ม�พิ่�ษรี&อนจ�ด เช!น ยาหอมอ�นทจ�ก็รี ยาหอมเนาวโก็ฐ ยาสำ�งข้<ว�ช�ยยาปรีะจาธาต/ และรีสำยาแก็&ตามธาต/ (สำอบบ!อยมาก็)

ในร างกายเราประกอบด้�วยธาติ0 4 ม' ด้�น 20 น!$า 12 ลัม 6 แลัะไฟ 4 แลัะอากาศธาติ010 ธาติ0เหลั าน'$เป)นม�ลัเหติ0ข้องการเก�ด้โรค ติามค�มภ'ร6โบราณ ได้�จ�ด้ยาประจ!าธาติ0แลัะรสยาแก�ติามธาติ0 ด้�งน'$ด้'ปลั' ปรีะจาธาต/ ด�น รากช�าพลั�ปรีะจาธาต/ น%า เถ้าสะค�าน ปรีะจาธาต/ ลม รากเจติม�ลัเพลั�งปรีะจาธาต/ ไฟ เหง�าข้�งแห�ง ปรีะจา อาก็าศิ ธาต/เทคน�คการจ!าติ�วยา

ประจ!าธาติ0 ด้'-ชะ-สะ-เจ-ข้�ง : ด�น น%า ลม ไฟ อาก็าศิ (ถึ&าจาเรี�ยงก็�น ท/ก็อย!างก็จะนาไปใช&ได&ง!าย)

รสยาแก�ติามธาติ0 ปถ้วธาติ0'(ด้�น)พ�การ แก็&ด&วย ยารีสำ ฝีาด หวาน ม�น เคม อาโปธาติ0(น�า)พ�การ แก็&ด&วย ยารีสำ เปรี�%ยว เมาเบ+#อ ข้ม

วาโยธาติ0(ลัม)พ�การ แก็&ด&วย ยารีสำ สำ/ข้/ม เผ่ด รี&อน เติโชธาติ0(ไฟ)พ�การ แก็&ด&วย ยารีสำ เยน จ+ด

4 ห�วข้�อเร1(องคณาเภส�ช การจ�ด้หมวด้หม� ยาคณาเภส�ช การจ!าแนกยา ติามพ�ก�ด้ยา สอบบ อย

คณาเภส�ช หมายถึ"งก็ารีจ�ดยาเป*นหม.!เป*นพิ่วก็ หรี+อเรี�ยก็อ�ก็อย!างว!าพิ่�ก็�ดยา ค+อก็ารีจ�ดยาต�%งแต! 2 อย!างข้"%นไปมารีวมก็�นเรี�ยก็เป*นช+#อเด�ยว โดยยาแต!ละสำ�#งต&องเท!าก็�นหรี+อเสำมอภาคก็�น เพิ่+#อความสำะดวก็ในก็ารีท!องจา เข้�ยนตารีา หรี+อปรี/งยาพ�ก�ด้ยาแบ งเป)น 3 ประเภทใหญ ๆ ได้�แก จ0ลัพ�ก�ด้ พ�ก�ด้ยา แลัะมหาพ�ก�ด้

จ0ลัพ�ก�ด้ หมายถ้#งก็ารีจาก็�ดยาน&อยอย!าง เป*นพิ่�ก็�ดย!อย เป*นต�วยาชน�ดหรี+อปรีะเภทเด�ยวก็�น 2-3 อย!าง ก็ารีแบ!งจ/ลพิ่�ก็�ด ได&แก็!

1 ติ างก�นท'(ถ้�(นท'(เก�ด้ เช น ชะเอมท�%งสำองได&แก็! ชะเอมเทศิก็�บชะเอมไทย2 ติ างก�นท'(ส' เช น ข้�%ก็าท�%งสำอง ได&แก็! ข้�%ก็าแดงก็�บข้�%ก็าข้าว3 ติ างก�นท'(ข้นาด้ เช น มะก็ล#าท�%งสำอง ได&แก็! มะก็ล#าต&นก็�บมะก็ล#าเครี+อ4 ติ างก�นท'(ชน�ด้ เช น ตาแยท�%งสำอง ได&แก็!ตาแยต�วผ่.&ก็�บตาแยต�วเม�ย5 ติ างก�นท'(รส เช น มะปรีางท�%งสำ�ง ได&แก็!มะปรีางเปรี�%ยวก็�บมะปรีางหวานการจ�ด้ พ�ก�ด้ยา พ�ก�ด้ 3 พ�ก�ด้ 5 พ�ก�ด้ 4 พ�ก�ด้ 7 พ�ก�ด้ 9 พ�ก�ด้พ�เศษ

มหาพ�ก�ด้ ค1อก็ารีจาก็�ดต�วยาหลายสำ�#งหลายอย!างเข้&าด&วยก็�น แต!ต�วยาท�#นามาจ�ดน�%นม�น%าหน�ก็ไม!เท!าก็�น มาก็บ&างน&อยบ&างตามความม/!งหมายข้องก็ารีนาไปใช&พ�ก�ด้ 3 หร1อพ�ก�ด้ท'(ม'ติ�วยา 3 อย าง ม' 33 พ�ก�ด้ได้�แก (ช1(อส'แด้งออกสอบบ อยมาก)

๑.  พ�ก�ด้ติร'ผู้ลัา    ผ่ลไม& ๓ อย!าง ประกอบด้�วย ล.ก็สำมอพิ่�เภก็ ล.ก็สำมอไทย ล.ก็สำมอเทศิ ล.ก็มะข้ามปDอมเทคน�คการจ!า : เภก ไทย ปBอมสรรพค0ณ  แก็&ปFตตะ วาตะ เสำมหะ ในก็องธาต/ ก็องฤด. ก็องอาย/ และก็องสำม/ฎฐาน๒  พ�ก�ด้ติร'กฎุEก   ข้องท�#ม�รีสำเผ่ดรี&อน ๓ อย!าง ประกอบด้�วย เหง&าข้�งแห&ง  เมลดพิ่รี�ก็ไทย ดอก็ด�ปล�เทคน�คการจ!า : ข้�ง ไทย ด�สรรพค0ณ   แก็&วาตะ เสำมหะ ปFตตะ ในก็องธาต/ ก็องฤด. ก็องอาย/ และก็องสำม/ฎฐาน๓  พ�ก�ด้ติร'สาร    สำ�#งท�#ให&ค/ณในฤด.หนาว ๓ อย!าง  ประกอบด้�วย รีาก็เจตม.ลเพิ่ล�งแดง เถึาสำะค&าน รีาก็ช&าพิ่ล.เทคน�คการจ!า : เพิ่ล�ง ค&าน พิ่ล. สรรพค0ณ   แก็&เสำมหะ ปFตตะ วาตะ ในก็องธาต/  ก็องฤด. ก็องอาย/ และก็องสำม/ฎฐาน๔. พ�ก�ด้ติร'สมอ     ค+อก็ารีจาก็�ดจานวนสำมอ ๓ อย!าง  ประกอบด้�วย ล.ก็สำมอพิ่�เภก็  ล.ก็สำมอไทย ล.ก็สำมอเทศิเทคน�คการจ!า : เภก็ ไทย เทศิสรรพค0ณ  แก็&เสำมหะ บารี/งธาต/ แก็&ไข้& ผ่ายธาต/ รี. &ถึ!ายรี. &ปFดเอง๕.  พ�ก�ด้ติร'วาติะผู้ลั  ยาท�#ม�สำรีรีพิ่ค/ณแก็&ลม ๓ อย!างประกอบด้�วย ล.ก็สำะค&าน เหง&าข้!า รีาก็พิ่รี�ก็ไทยเทคน�คการจ!า : ค&าน ข้!า ไทยสรรพค0ณ  แก็&ในก็องวาตะ เสำมหะ แก็&แน!นในอก็ แก็&เล+อด บารี/งไฟธาต/๖.  พ�ก�ด้ติร'อากาศผู้ลั  ต�วยาท�#ม�สำรีรีพิ่ค/ณข้�บลม ๓ อย!าง ประกอบด้�วย รีาก็ข้�ง รีาก็อบเชยเทศิ ก็รีะลาพิ่�ก็เทคน�คการจ!า : ข้�ง เชย พิ่�ก็สรรพค0ณ แก็&ตรี�สำม/ฎฐาน  แก็&แน!นในอก็  แก็&โลห�ตเป*นพิ่�ษ  แก็&ไข้&จ�บ  ปล.ก็ธาต/๗.  พ�ก�ด้ติร'ส0รผู้ลั    ต�วยาท�#ม�รีสำก็ล&า ๓ อย!าง ประกอบด้�วย สำม/ลแว&ง เน+%อไม&(ก็ฤษณา) เทพิ่ธาโรี

เทคน�คการจ!า : แว&ง ไม& ธาโรีสรรพค0ณ แก็&ลมสำ�มปะชวน  บารี/งโลห�ต  แก็&ลมสำลบ๘   พ�ก�ด้ติร'ท�พย6รส   ข้องท�#ม�รีสำด� ๓ อย!าง ประกอบด้�วย โก็ฐก็รีะด.ก็ เน+%อไม&(ก็ฤษณา) อบเชยไทยเทคน�คการจ!า : ด.ก็ เน+%อ อบไทยสรรพค0ณ  บารี/งธาต/  บารี/งก็รีะด.ก็  บารี/งต�บปอดให&ปก็ต�  แก็&ลมในก็องเสำมหะ  บารี/งโลห�ต๙.  พ�ก�ด้ติร'ธาติ0 ว�ตถึ/ ๓ อย!าง ประกอบด้�วย ดอก็จ�นทน< ก็รีะวาน อบเชยเทศิเทคน�คการจ!า : ดอก็จ�นทน< วาน  เชยเทศิสรรพค0ณ แก็&ธาต/พิ่�ก็ารี  แก็&ลม  แก็&เสำมหะ  แก็&ไข้&๑๐.  พ�ก�ด้ติร'ผู้ลัสม0ฎีฐาน   ต�วยาท�#ม�ผ่ลเป*นท�#ต� %ง ๓ อย!าง ประกอบด้�วย ล.ก็มะต.ม ล.ก็ยอ ล.ก็ผ่�ก็ช�ลาเทคน�คการจ!า : ต.ม ยอ ช� สรรพค0ณ  แก็&สำม/ฎฐานแห!งตรี�โทษ  ข้�บลมต!างๆ แก็&โรีคไตพิ่�ก็ารี๑๑.  พ�ก�ด้ติร'เพชรสมค0ณ   ต�วยาท�#ม�ค/ณเสำมอด&วยเพิ่ชรี ๓ อย!าง  ประกอบด้�วย ว!านหางจรีะเข้& ฝีBก็รีาชพิ่ฤก็ษ<(ค.ณ)   รีงทองสรรพค0ณ ถึ!ายเสำมหะ  น%าเหล+อง  แก็&ก็รีะหายน%า  แก็&ก็าเดา  แก็&หนองใน  แก็&ปวดศิ�รีษะ  บารี/งก็าล�ง  พ�ก�ด้ 3 หร1อพ�ก�ด้ท'(ม'ติ�วยา 3 อย าง ม' 33 พ�ก�ด้ได้�แก (ช+#อสำ�แดงออก็สำอบบ!อยมาก็)

๑๒.  พ�ก�ด้ติร'พ�ษจ�กร  ยาท�#ม�รีสำซึ่"มซึ่าบไวด�งก็งจ�ก็รี ๓ อย!าง  ประกอบด้�วย ล.ก็ผ่�ก็ช�ล&อม ล.ก็จ�นทน<เทศิ(ค+อเมลดจ�นทน<เทศิ) ก็านพิ่ล.เทคน�คการจ!า : ช�ล&อม ล.ก็จ�นทน< ก็านพิ่ล.สรรพค0ณ  แก็&ลม  บารี/งโลห�ต  แก็&ธาต/พิ่�ก็ารี  แก็&พิ่�ษเล+อด๑๓.  พ�ก�ด้ติร'ค�นธวาติ   ยาท�#ม�ก็ล�#นหอมแก็&ลม ๓ อย!าง  ประกอบด้�วย ล.ก็เรี!วใหญ่! ล.ก็จ�นทน<เทศิ(ค+อเมลดจ�นทน<เทศิ) ก็านพิ่ล.เทคน�คการจ!า : เรี!ว ล.ก็จ�นทน< ก็านพิ่ล. สรรพค0ณ แก็&จ/ก็เสำ�ยด  แก็&ธาต/พิ่�ก็ารี  แก็&ไข้&อ�นเก็�ดแต!ด�๑๔.  พ�ก�ด้ติร'ฉิ�นทลัามกา   ต�วยาแก็&ธาต/ลามก็ให&ตก็ไป ๓ อย!าง  ประกอบด้�วย โก็ฐน%าเต&า  สำมอไทย รีงทองเทคน�คการจ!า : น%า สำมอ ทอง สรรพค0ณ บารี/งธาต/  ข้�บลม  แก็&ไข้&เพิ่+#อเสำมหะ  ถึ!ายโลห�ตและน%าเหล+องเสำ�ย๑๕.  พ�ก�ด้ติร'ผู้ลัธาติ0   ต�วยาแก็&ธาต/ท�%งสำ�# ๓ อย!างประกอบด้�วย เหง&าก็รีะท+อ เหง&าไพิ่ล ห�วตะไครี&หอมสรรพค0ณ แก็&ไข้&ต�วรี&อน  แก็&ก็าเดา  บารี/งธาต/ไฟ๑๖.  พ�ก�ด้ติร'เกสรมาศ   ต�วยาท�#ม�รีสำเสำมอเก็สำรี ๓ อย!างประกอบด้�วย เปล+อก็ฝีF# นต&น เก็สำรีบ�วหลวง ล.ก็มะต.มอ!อนสรรพค0ณ บารี/งก็าล�ง  แก็&ท&องรี!วง  บารี/งธาต/  ค/มธาต/

๑๗.  พ�ก�ด้ติร'ส0คนธ6   ต�วยาม�ก็ล�#นหอม ๓ อย!างประกอบด้�วย ใบก็รีะวาน รีาก็อบเชยเทศิ รีาก็พิ่�มเสำนต&นสรรพค0ณ แก็&ไข้&สำ�นน�บาต  แก็&ไข้&เซึ่+#องซึ่"ม  แก็&ไข้&จ/ก็เสำ�ยด  แก็&รี�ดสำ�ดวง๑๘.  พ�ก�ด้ติร'มธ0รส   ต�วยารีสำหวาน  ๓ อย!างประกอบด้�วย น%าตาล น%าผ่"%ง น%าม�นเนยสรรพค0ณ บารี/งธาต/,แก็&สำะอ"ก็,และแก็&ไข้&ตรี�โทษ,ผ่ายธาต/,เจรี�ญ่อาหารี๑๙.พ�ก�ด้ติร'ส�นธ0รส ต�วยารีสำน%า ๓ อย!างประกอบด้�วย รีาก็มะต.ม เท�ยนข้าว น%าตาลก็รีวดสรรพค0ณ แก็&รี&อนในก็รีะหายน%า,แก็&พิ่�ษไข้&พิ่�ษฝี2,แก็&ด�พิ่�ก็ารี, แก็&น�#ว,ข้�บปBสำสำาวะ ๒๐.  พ�ก�ด้ติร'ญาณรส  ต�วยาม�รีสำสำาหรี�บรี. & ๓ อย!างประกอบด้�วย ไสำ&หมาก็ รีาก็สำะเดา เถึาบอรีะเพิ่ดสรรพค0ณ   แก็&ไข้&ด�บพิ่�ษรี&อน, ข้�บปBสำสำาวะ, ข้�บเสำมหะ, บารี/งไฟธาต/, เจรี�ญ่อาหารี ๒๑.  พ�ก�ด้ติร'เกสรเพศ  ต�วยาท�#ม�รีสำแห!งเก็สำรี ๓ อย!างประกอบด้�วย เปล+อก็ฝีF# นต&น เก็สำรีบ�วหลวงแดง เก็สำรีบ�วหลวงข้าวสรรพค0ณ  ค/มธาต/, แก็&ไข้&เพิ่+#อปถึว�ธาต/ก็าเรี�บ, ทาให&ต�วเยน, แก็&คล+#นเห�ยนอาเจ�ยน ๒๒.  พ�ก�ด้ติร'อมฤติ  ต�วยา ท�#ไม!ตาย ๓ อย!าง ประกอบด้�วย รีาก็มะก็อก็ รีาก็ก็ล&วยต�บ รีาก็ก็รีะดอมสรรพค0ณ   แก็&ไข้&, แก็&รี&อนในก็รีะหายน%า, ข้�บปBสำสำาวะ, บารี/งธาต/, เจรี�ญ่อาหารี ๒๓.  พ�ก�ด้ติร'ส�ติติก0ลัา ต�วยาท�#ม�ตรีะก็.ลสำามารีถึ ๓ อย!างประกอบด้�วย เหง&าข้�งสำด ผ่.ก็ผ่�ก็ช�ลา เท�ยนดาสรรพค0ณบารี/งไปธาต/  ข้�บลมในลาไสำ&  แก็&อาก็ารีธาต/ ๑๐ ปรีะก็ารี  แก็&อาเจ�ยน๒๔.  พ�ก�ด้ติร'ท0ราวสา   ต�วยาแก็&ม�นเหลว พิ่�ก็ารี ๓ อย!างประกอบด้�วย เมลดโหรีะพิ่า ล.ก็ก็รีะวาน ล.ก็รีาชด�ดสรรพค0ณ  แก็&บ�ด  บารี/งน%าด�  แก็&ลม  แก็&พิ่�ษตานซึ่าง๒๕.  พ�ก�ด้ติร'ส0คติ�สม0ฏิฐาน  ต�วยาทาให&ม�ความสำ/ข้เป*นท�#ต� %ง ๓ อย!างประกอบด้�วย รีาก็มะเด+#อช/มพิ่รี รีาก็เพิ่ก็า รีาก็แคแดงสรรพค0ณ   แก็&ไข้&พิ่�ษต!างๆ บารี/งไฟธาต/  ค/มธาต/๒๖.  พ�ก�ด้ติร'เสมหะผู้ลั  ต�วยาท�#ม�ค/ณแก็&เสำมะ ๓ อย!างประกอบด้�วย ล.ก็ช&าพิ่ล.(ดอก็) รีาก็ด�ปล� รีาก็มะก็ล#าเครี+อสรรพค0ณ  แก็&เสำมหะ  แก็&สำะอ"ก็  แก็&เสำ&นอ�มพิ่ฤก็ษ< อ�มพิ่าต  แก็&ลม ๒๗.  พ�ก�ด้ปOติติะผู้ลั  จานวนผ่ลแก็&ด� ๓ อย!างประกอบด้�วย รีาก็เจตม.ลเพิ่ล�ง รีาก็ก็ะเพิ่รีา รีาก็ผ่�ก็แพิ่รีวแดงสรรพค0ณ  แก็&จต/ก็าลเดโช  บารี/งธาต/  แก็&ลม  แก็&เสำ&นปรีะสำาทพิ่�ก็ารี  ปวดเม+#อยตามเสำ&น ๒๘.  พ�ก�ด้ติร'ธารท�พย6  ต�วยาท�#ม�รีสำด�งน%าท�พิ่ย<ประกอบด้�วย รีาก็ไทยย&อย รีาก็รีาชพิ่ฤก็ษ< รีาก็มะข้ามเทศิสรรพค0ณ บารี/งน%านม  แก็&ก็รีะษ�ย  ฆ่!าเช+%อค/ดทะรีาด  แก็&ท&องรี!วง

๒๙.  พ�ก�ด้ติร'กาฬพ�ษ ต�วยาแก็&พิ่�ษตามก็าฬประกอบด้�วย รีาก็ก็ะเพิ่รีาแดง ห�วก็รีะชาย(เหง&า) เหง&าข้!าสรรพค0ณ บารี/งธาต/  บารี/งก็าหน�ด  ข้�บลม  แก็&ไข้&สำ�นน�บาต  แก็&เล+อดเสำ�ย ๓๐.  พ�ก�ด้ติร'ส�นน�บาติผู้ลั ผ่ลแก็&สำ�นน�บาต  ๓ อย!างประกอบด้�วย ผ่ลด�ปล�(ดอก็) รีาก็ก็ะเพิ่รีาแดง รีาก็พิ่รี�ก็ไทย สรรพค0ณ แก็&ไข้&สำ�นน�บาต  แก็&ในก็องลม  บารี/งธาต/  แก็&ปถึว� ๒๐ ปรีะก็ารี๓๑ พ�ก�ด้ติร'โลัหะ ธาต/ท�# ถึล/งเป*นยา 3 อย!าง ประกอบด้�วย ทองแดง ทองเหล+อง ทองสำ�มฤทธ�> สรรพค0ณ รีะง�บปFตตะและเสำมหะ ทาให&เยน ทาให&ปรีาศิจาก็มลท�น ๓๒ พ�ก�ด้ติร'โลัหะกะ ธาต/ท�# สำาเรีจรี.ปแล&ว เป*นยา 3 อย!างประกอบด้�วย เง�น ทอง ทองเหล+อง สรรพค0ณ รีะง�บปFตตะ วาตะ เสำมหะ แก็&โรีคพิ่�ษ ๓๓ พ�ก�ด้ติร'สม0ฏิฐาน แก็&สำม/ฏิฐาน 3 อย!าง ค+อ ปFตตะ(ด�) วาตะ(ลม) เสำมหะ(เสำลด)

พ�ก�ด้ 5 หร1อพ�ก�ด้ท'(ม'ติ�วยา 5 อย าง ม' 19 พ�ก�ด้ได้�แก (ช1(อส'แด้งออกสอบบ อยมาก)

๑. พ�ก�ด้เบญจก�ลั    ต�วยาม รีสำรี&อน ๕ อย!าง ประกอบด้�วย   ดอก็ด�ปล� รีาก็ช&าพิ่ล. เถึาสำะค&าน รีาก็เจตม.ลเพิ่ล�ง   เหง&าข้�งแห&งเทคน�คการจ!า : ด้' ช�า สะ เจ ข้� สรรพค0ณ  บารี/งก็องธาต/ท�%ง ๔ ให&บรี�บ.รีณ< ก็รีะจายลมและโลห�ต  แก็&ค.ถึเสำมหะ  แก็&ลมพิ่านไสำ&  ๒.  พ�ก�ด้เบญจโลักว�เช'ยร (ยา๕รีาก็,แก็&ว๕ดวง)  ต�วยาท�#ม�ค/ณเสำมอด&วยแก็&ว ๕ อย!าง ประกอบด้�วย รีาก็ย!านาง รีาก็คนทา รีาก็เท&ายายม!อม   รีาก็ช�งช�# รีาก็มะเด+#อช/มพิ่รีเทคน�คการจ!า : นาง คนทา เท�ายายม อม ช�ง ช0มพรสรรพค0ณ  แก็&ไข้&พิ่�ษ  ไข้&ก็าฬ  ไข้&ห�ว  ไข้&ต!างๆ  ถึอนพิ่�ษสำาแดง  แก็&ไข้&เพิ่+#อด�และโลห�ต ๓.  พ�ก�ด้เบญจเหลั*ก  ต�วยาท�#ม�ช+#อว!าเหลก็ ๕ อย!างประกอบด้�วย แก็!นพิ่ญ่าม+อเหลก็   แก็!นข้�%เหลก็ เถึาว�ลย<เหลก็(รีางแดง) ว!านสำาก็เหลก็ สำน�มเหลก็สรรพค0ณ แก็&พิ่�ษโลห�ตท�%งบ/รี/ษและสำตรี�  บารี/งก็าล�ง  แก็&ก็รีะษ�ย ๔.  พ�ก�ด้เกสรท�$ง ๕    เก็สำรีดอก็ไม& ๕ อย!าง  ประกอบด้�วย ดอก็พิ่�ก็/ล ดอก็สำารีภ�   ดอก็มะล� เก็สำรีบ�วหลวง ดอก็บ/นนาค เทคน�คการจ!า : พิ่� ภ� ล� บ�ว บ/นสรรพค0ณ   ช.ก็าล�ง  บารี/งห�วใจ  แก็&ไข้&เพิ่+#อเสำมหะและโลห�ต  แก็&ไข้&เพิ่+#อก็ล/&ม  แก็&ลมว�งเว�ยน  แก็&ธาต/  แก็&น%าด�  ให&เจรี�ญ่อาหารี  บารี/งครีรีภ<รี�ก็ษา ๕.  พ�ก�ด้เบญจโลัธ�กะ       ต�วยาท�#ม�ค/ณทาให&ช+#นใจ ๕ อย!าง  ประกอบด้�วย แก็!นจ�นทน<ชะมด ต&นเนรีะพิ่.สำ� ต&นมหาสำะดา แก็!นจ�นทน<แดง แก็!นจ�นทน<ข้าว เทคน�คการจ!า : ชะมด สำ� ดา แดง ข้าวสรรพค0ณ   แก็&ไข้&เพิ่+#อด�  แก็&ลมว�งเว�ยน  ก็ล!อมพิ่�ษท�%งปวง  แก็&รี�ตตะปFตตะโรีค ๖.  พ�ก�ด้โกฐท�$ง ๕   โก็ฐ ๕ อย!าง  ประกอบด้�วย โก็ฐห�วบ�ว โก็ฐเข้มา โก็ฐสำอ โก็ฐจ/ฬาล�มพิ่า โก็ฐเช�ยง เทคน�คการจ!า : บ ข้ สำ จ/ฬา เช�ยง

สรรพค0ณ  แก็&ไข้&เพิ่+#อเสำมหะ  ห+ดไอ  แก็&โรีคปอด  โรีคในปาก็ในคอ  แก็&ลมในก็องธาต/  ช.ก็าล�ง  บารี/งโลห�ต๗.  พ�ก�ด้เท'ยนท�$ง ๕  เท�ยน ๕ อย!าง  ประกอบด้�วย เท�ยนดา เท�ยนแดง เท�ยนข้าว เท�ยนข้&าวเปล+อก็ เท�ยนตาต�Rก็แตน เทคน�คการจ!า : ดา แดง ข้าว เปล+อก็ แตนสรรพค0ณ  แก็&ลม  เสำมหะ  ด� รีะคนก็�น  แก็&พิ่�ษโลห�ต  แก็&ทางเด�นปBสำสำาวะ  แก็&น�#ว  แก็&ม/ตก็�ต ๘.  พ�ก�ด้จ�นทน6ท�$ง ๕     แก็!นไม&จ�นทน< ๕ อย!าง  ( )ประกอบด้�วย แก็!นจ�นทน<ชะมด แก็!นจ�นทน<แดง แก็!นจ�นทน<ข้าว แก็!นจ�นทน<เทศิ แก็!นจ�นทนาเทคน�คการจ!า : ชะมด แดง ข้าว เทศิ ทนาสรรพค0ณ แก็&ไข้&เพิ่+#อโลห�ตและด�  แก็&รี&อนในก็รีะหายน%า  บารี/งต�บปอดห�วใจ  แก็&พิ่ยาธ�บาดแผ่ล๙.  พ�ก�ด้เบญจมอมฤติ  ต�วยาด�งน%าท�พิ่ย< ๕ อย!างประกอบด้�วย น%านมสำด น%านมสำ&ม น%าอ&อย น%าผ่"%ง น%าม�นเนยสรรพค0ณ บารี/งก็าล�ง  บารี/งไฟธาต/  ข้�บลมให&แล!นท�#วก็าย  แก็&ไข้&ตรี�โทษ  ผ่ายธาต/  แก็&ก็าเดาและลม ก็รีะจายเสำมหะ ๑๐. พ�ก�ด้เบญจผู้ลัธาติ0  ต�วยาผ่ลแก็&ธาต/ ได& ๕ อย!าง ประกอบด้�วย ห�วก็ก็ล�งก็า ห�วหญ่&าช�นก็าด ห�วเต!าเก็�ยด ห�วแห&วหม. ห�วเปรีาะเทคน�คการจ!า : กา กาด้ เก'ยด้ หม� ห�ว เปราะ สรรพค0ณ แก็&ธาต/พิ่�ก็ารี บารี/งธาต/ บารี/งก็าล�ง เจรี�ญ่ไฟธาต/ แก็&ทางเด�นปBสำสำาวะ ๑๑. พ�ก�ด้เบญจม�ลัน�อย    ต�วยารีาก็น&อย แก็&สำม/ฎฐานท�%งสำาม ๕ อย!าง ประกอบด้�วย หญ่&าเก็ลดหอยใหญ่! หญ่&าเก็ลดหอยน&อย รีาก็มะอ"ก็ รีาก็มะเข้+อข้+#น รีาก็ละห/!งแดงเทคน�คการจ!า : เก็ลดหอย๒ อ"ก็ ข้+#น แดงสรรพค0ณ  แก็&ไข้& แก็&รี&อนในก็รีะหายน%า ข้�บน%านม ข้�บเล+อดลม ก็รีะท/&งไข้&พิ่�ษ แก็&น%าลายเหน�ยว ๑๒. พ�ก�ด้เบญจม�ลัใหญ   ต�วยารีาก็ใหญ่! แก็&สำม/ฎฐานท�%งสำาม ม� ๕ อย!างประกอบด้�วย รีาก็เพิ่ก็า รีาก็ค�ดล�%น รีาก็แคแตรี รีาก็ลาใย รีาก็มะต.มสรรพค0ณ    แก็&ด�  แก็&ลม  แก็&เสำมหะ  บารี/งไฟธาต/  แก็&ไข้&สำ�นน�บาต  แก็&เสำ&นเอนพิ่�ก็ารี๑๓. พ�ก�ด้ติานท�$ง ๕     รีาก็ตาล ๕ อย!าง ประกอบด้�วย รีาก็ตานข้โมย รีาก็ตาลโตนด รีาก็ตานดา รีาก็ตานเสำ�%ยน รีาก็ตานหม!อนเทคน�คการจ!า : ข้โมย โต ดา เสำ�%ยน หม!อน สรรพค0ณ ด�บพิ่�ษตานซึ่าง ข้�บพิ่ยาธ�ท/ก็ชน�ด แก็&อ/จจารีะธาต/พิ่�ก็ารี บารี/งเน+%อหน�ง ก็รีะด.ก็ ๑๔. พ�ก�ด้ด้'ท�$ง ๕    ด�สำ�ตว< ๕ อย!างประกอบด้�วย ด�ง.เหล+อม ด�หม.ปEา ด�ว�วปEา ด�จรีะเข้& ด�ตะพิ่าบน%าสรรพค0ณ    ด�ต!างๆ ม�รีสำข้มหวาน ข้�บรีสำยาให&แล!นเรีว ม�ก็ใช&เป*นน%าก็รีะสำายแก็&โรีคท�%ง ๓ สำม/ฎฐานค+อ ด� โลห�ตและธาต/๑๕. พ�ก�ด้เกลั1อท�$ง ๕   เก็ล+อ ๕ อย!างประกอบด้�วย เก็ล+อพิ่�ก็ เก็ล+อว�ก็ เก็ล+อฝีEอ(ฟอง) เก็ล+อสำ�นเธาว< เก็ล+อสำม/ทรีเทคน�คการจ!า : พิ่�ก็ ว�ก็ ฝีEอ เธาว< สำม/ทรี�

สรรพค0ณ แก็&ไข้&พิ่รีรีด"ก็  แก็&ท&องมาน  แก็&เสำมหะ  แก็&บ�ดม.ก็เล+อด  บารี/งน%าเหล+อง ชะรีะเม+อก็ม�นในลาไสำ& ๑๖. พ�ก�ด้บ�วท�$ง ๕  ดอก็บ�ว ๕ อย!าง ประกอบด้�วย บ�วล�นจง บ�วจงก็ลน� บ�วน�ล/บล บ�วสำ�ตตบ/ษย< บ�วสำ�ตตบรีรีณเทคน�คการจ!า : ล�น จงก็ล ล/บล บ/ษย บรีรีณ สรรพค0ณ  ช.ก็าล�ง  บารี/งห�วใจ  แก็&อ/จจารีะธาต/พิ่�ก็ารี  แก็&ไข้&เพิ่+#อลมและโลห�ต  แก็&ไข้&รีาก็สำาด บารี/งครีรีภ<รี�ก็ษา ๑๗. พ�ก�ด้โหราท�$ง ๕   ต�วยาช+#อว!า โหรีา ๕ อย!าง ประกอบด้�วย โหรีาอมฤต โหรีาสำ�งคล� โหรีาบอน โหรีาเท&าสำ/น�ข้ โหรีาเด+อยไก็!เทคน�คการจ!า : อมฤต ม�คสำ�งคล� บอน สำ/น�ข้ ไก็!สรรพค0ณแก็&พิ่�ษสำ�ตว<  ทาให&อาเจ�ยน ข้�บลม ข้�บรีะด.สำตรี�  และข้�บโลห�ตช&าๆ๑๘. พ�ก�ด้เบญจโลัห    ต�วยาท�#ม�ช+#อเป*นทอง ๕ อย!าง ประกอบด้�วย รีาก็ทองโหลง รีาก็ทองหลางหนาม รีาก็ทองหลางใบมน รีาก็ทองก็วาว(ก็วาวต&น) รีาก็ทองพิ่�นช�#งเทคน�คการจ!า : โหลง หนาม ใบมน ก็วาว พิ่�นช�#ง สรรพค0ณ  แก็&โรีคด�  เสำมหะ ลม ท�#เป*นพิ่า  แก็&รี�ดสำ�ดวง ทาลายพิ่ยาธ� ๑๙. พ�ก�ด้มหากาฬท�$ง๕  ต�วยารี�ก็ษาก็าฬ ๕ อย!างประกอบด้�วย ห�วถึ�#วพิ่. ห�วก็รีะเช&าผ่�มด ห�วรี&อยรี. มหาก็าฬนก็ย.ง มหาก็าฬใหญ่!สรรพค0ณ  ด�บพิ่�ษรี&อน ถึอนพิ่�ษไข้& แก็&พิ่�ษอ�ก็เสำบ ช%าบวม แก็&ไข้&พิ่�ษ ไข้&ก็าฬ ปรีะดงผ่+#นค�น น%าเหล+องเสำ�ย

พ�ก�ด้ 4 หร1อพ�ก�ด้ท'(ม'ติ�วยา 4 อย าง ม' 4 พ�ก�ด้ได้�แก (ช+#อสำ�แดงออก็สำอบบ!อยมาก็)

1 พ�ก�ด้จติ0ผู้ลัาธ�กะ  ผู้ลัไม�ให�ค0ณ ๔ อย าง   ประกอบด้�วย ล.ก็สำมอพิ่�เภก็ ล.ก็สำมอไทย ล.ก็สำมอเทศิ ล.ก็มะข้ามปDอมเทคน�คการจ!า : เภก ไทย เทศ ปBอม สรรพค0ณ แก็&ไข้&  แก็&ลม  แก็&โรีคตา  บารี/งธาต/  ผ่ายธาต/  รี. &ถึ!ายรี. &ปFดเอง2 พ�ก�ด้จติ0วาติะผู้ลั  ติ�วยาแก�ลัมได้�ผู้ลั ๔ อย าง  ประกอบด้�วย เหง&าข้�งแห&ง ก็รีะลาพิ่�ก็ อบเชยเทศิ โก็ฐห�วบ�ว เทคน�คการจ!า : ข้�ง พ�ก เชย บ�วสรรพค0ณ แก็&ไข้&  แก็&พิ่รีรีด"ก็  แก็&ตรี�สำม/ฎฐาน  ข้�บผ่ายลม  บารี/งธาต/  แก็&ลมก็องรี�ดสำ�ดวง3  พ�ก�ด้จติ0กาลัธาติ0    ติ�วยาแก�ธาติ0 ๔ อย าง ประกอบด้�วย เหง&าข้�งแห&ง รีาก็เจตม.ลเพิ่ล�ง รีาก็แคแตรี รีาก็นมสำวรีรีค<เทคน�คการจ!า : ข้�ง เพลั�ง แติร นม สรรพค0ณ ข้�บลม  แก็&จ/ก็เสำ�ยด  บารี/งธาต/  แก็&ธาต/พิ่�ก็ารี  แก็&เสำมหะ  แก็&โลห�ตในท&อง  แก็&ไข้&

4 พ�ก�ด้จติ0พ�ทยค�นธา    ต�วยาท�#ม�ก็ล�#นหอมด�งยาท�พิ่ย< ๔ อย!างประกอบด้�วย รีาก็ชะเอมเทศิ รีาก็มะก็ล#าเครี+อ เหง&าข้�งแครีง ดอก็พิ่�ก็/ลสรรพค0ณ  บารี/งธาต/  บารี/งห�วใจ  แก็&เสำมหะ  แก็&ลมปB# นปEวน  แก็&พิ่รีรีด"ก็พ�ก�ด้ 7 (ส�ติติะ) ม' ๖ พ�ก�ด้ (ช+#อสำ�แดงออก็สำอบบ!อยมาก็)

๑.  พ�ก�ด้ส�ติติะโกฐ   โก็ฐ ๗ อย!าง  ประกอบด้�วย โก็ฐห�วบ�วโก็ฐเข้มาโก็ฐสำอโก็ฐจ/ฬาล�มพิ่าโก็ฐเช�ยงโก็ฐก็รีะด.ก็โก็ฐก็&านพิ่รี&าว เทคน�คการจ!า : บ ข้ สำ จ/ฬา เช�ยง ด.ก็ ก็&านพิ่รี&าวสรรพค0ณ  แก็&ไข้&จ�บ  แก็&ไข้&เพิ่+#อเสำมหะ  แก็&ห+ดไอ  แก็&โรีคในปอด  แก็&ลมในก็องธาต/   ช.ก็าล�ง    บารี/งโลห�ต  แก็&ไข้&เรี+%อรี�ง๒.  พ�ก�ด้ส�ติติะเท'ยน  เท�ยน ๗ อย!าง  ประกอบด้�วย เท�ยนดา เท�ยนแดง เท�ยนข้าว เท�ยนข้&าวเปล+อก็ เท�ยนตาต�Rก็แตน เท�ยนสำ�ตตบ/ษย< เท�ยนเยาวภาณ� เทคน�คการจ!า : ดา แดง ข้าว ข้&าวเปล+อก็ ต�Rก็แตน บ/ษย< ภาณ�สรรพค0ณแก็&ลม  แก็&เสำมหะ  ด� รีะคนก็�น  แก็&พิ่�ษโลห�ต  แก็&ทางเด�นปBสำสำาวะ  แก็&น�#ว  แก็&ม/ตก็�ตบารี/งธาต/  บารี/งก็าล�ง  แก็&ลมในท&อง  แก็&พิ่รีรีด"ก็๓.  พ�ก�ด้ส�ติติะเกสร เก็สำรีดอก็ไม& ๗ อย!าง  ประกอบด้�วย ดอก็พิ่�ก็/ล ดอก็สำารีภ� ดอก็มะล� เก็สำรีดอก็บ�วหลวง ดอก็บ/นนาค ดอก็จาปา ดอก็ก็รีะด�งงา เทคน�คการจ!า : พิ่� ภ� ล� บ�ว บ/น ปา งาสรรพค0ณบารี/งห�วใจ ช.ก็าล�ง  แก็&ไข้&เพิ่+#อเสำมหะและโลห�ต  แก็&ไข้&เพิ่&อก็ล/&ม  แก็&ลมว�งเว�ยนแก็&น%าด�  แก็&ไข้& แก็&ไข้&เพิ่+#อปถึว�ธาต/ ให&เจรี�ญ่อาหารี แก็&รี&อนในก็รีะหายน%า  แก็&โรีคตา๔.  พ�ก�ด้ส�ติติะเข้า  เข้าสำ�ตว< ๗ อย!างประกอบด้�วย เข้าก็รีะท�ง เข้าควาย เข้าว�ว เข้าก็วาง เข้าแก็ะ เข้าแพิ่ะ เข้าเล�ยงผ่าเทคน�คการจ!า : ก็รีะท�ง ควาย ว�ว ก็วาง แก็ะ แพิ่ะ เล�ยงผ่า สรรพค0ณ  ด�บพิ่�ษ,ถึอนพิ่�ษ,ถึอนพิ่�ษผ่�ดสำาแดง,แก็&พิ่�ษไข้&รี&อน,ไข้&พิ่�ษ,ไข้&ก็าฬ ๕.  พ�ก�ด้ส�ติติะปะระเมหะ  ต�วยาแก็&เสำมหะม�ก็ล�#น ๗ อย!าง ประกอบด้�วย ต&นตาแยท�%ง 2 ต&นก็&นปFด ล.ก็ก็รีะวาน ผ่ลรี�ก็เทศิ โก็ฐก็รีะด.ก็ ผ่รี�ผ่ลาวะสำ�งเทคน�คการจ!า : ตาแย ก็&นปFด วาน รี�ก็ ก็รีะด.ก็ สำ�งสรรพค0ณ  ชารีะมนท�นโทษให&ตก็ไป  แก็&อ/จจารีะธาต/ลามก็ ชารีะเม+อก็ม�นในลาไสำ& ๖ พ�ก�ด้ส�ติติะโลัหะ ต�วยาม�ช+#อเป*นทอง 7 อย!าง ประกอบด้�วย รีาก็ทองก็วาว รีาก็ทองหลางหนาม รีาก็ทองหลางหนามใบมน รีาก็ทองโหลง รีาก็ทองพิ่�นช�#ง รีาก็ฟBก็ทอง รีาก็ต&นใบทอง สรรพค0ณ แก็&โรีคด�และเสำมหะเป*นพิ่�ษ แก็&รี�ดสำ�ดวง ทาลายพิ่ยาธ�

พ�ก�ด้ 9 (ช+#อสำ�แดงออก็สำอบบ!อยมาก็)

1 พ�ก�ด้เนาวเท'ยน   ก็ารีจาก็�ดจานวนข้องเท�ยน ๙ อย!าง  ประกอบด้�วย เท�ยนดา เท�ยนแดง เท�ยนข้าว เท�ยนข้&าวเปล+อก็ เท�ยนตาต�Rก็แตน เท�ยนสำ�ตตบ/ษย< เท�ยน

เยาวภาณ� เท�ยนตาก็บ เท�ยนเก็ลดหอยเทคน�คการจ!า : ดา แดง ข้าว ข้&าวเปล+อก็ ต�Rก็แตน บ/ษย< ภาณ� ก็บ เก็ลดหอยสรรพค0ณแก็& ดอก็พิ่�ก็/ล ดอก็สำารีภ� ดอก็มะล� เก็สำรีบ�วหลวง ดอก็บ/นนาค ดอก็จาปา ดอก็ก็รีะด�งงา ดอก็ลาเจ�ยก็ ดอก็ลาดวนเทคน�คการจ!า : พิ่� ภ� ล� บ�ว บ/น ปา งา  เจ�ยก็ ดวน สรรพค0ณ แก็&ไข้& แก็&รี&อนในก็รีะหายน%า แก็&ลม บารี/งห�วใจ ช.ก็าล�ง แก็&อ!อนเพิ่ล�ย แก็&พิ่�ษโลห�ตลม แก็&เสำ&นต"ง บารี/งโลห�ต  แก็&เสำมหะและด�รีะคนก็�น แก็&ลมเสำ�ยดแทงลาไสำ& แก็&น�#ว แก็&ม/ตก็�ตแก็&โลห�ตน&อย  แก็&พิ่�ษก็าเดา แก็&ลมรีะคนเสำมหะ แก็&ลมในก็องอ�มพิ่ฤก็ษ< แก็&ลมอ�นเก็�ดจาก็ปFตตะสำม/ฎฐาน แก็&ลมภายในอ/ทรี แก็&ปวดมวน คล+#นเห�ยน แก็&ลมครีรีภ<รี�ก็ษา แก็&ก็องธาต/ท�%ง ๔แก็&ลมว�งเว�ยนหน&าม+ด  แก็&ก็รีะษ�ย  แก็&สำม/ฎฐานก็าเรี�บ หย!อน พิ่�ก็ารี  2 พ�ก�ด้เนาวโกฐ  ก็ารีจาก็�ดจานวน โก็ฐ ๙ อย!าง  ประกอบด้�วย โก็ฐห�วบ�ว   โก็ฐเข้มา โก็ฐสำอ   โก็ฐจ/ฬาล�มพิ่า โก็ฐเช�ยง โก็ฐก็รีะด.ก็ โก็ฐก็&านพิ่รี&าวโก็ฐพิ่/งปลา   โก็ฐชฎาม�งสำ�เทคน�คการจ!า : บ ข้ สำ จ/ฬา เช�ยง ด.ก็ ก็&านพิ่รี&าว พิ่/งปลา ชฎาม�งสำ�สรรพค0ณ แก็&ไข้&จ�บ ไข้&เพิ่+#อเสำมหะ แก็&ห+ดไอ  แก็&โรีคปอด แก็&โรีคในปาก็ในคอ แก็&ลมในก็องธาต/ ช.ก็าล�งบารี/งโลห�ต แก็&ไข้&เรี+%อรี�ง  แก็&หอบ  แก็&สำะอ"ก็  บารี/งก็รีะด.ก็  แก็&ไข้&ในก็องธาต/อต�สำารี แก็&ไข้&ด&วน ไสำ&ลาม ข้�บรีะด.รี&าย3 พ�ก�ด้เนาวเกสร  ก็ารีจาก็�ดจานวนเก็สำรี ๙ อย!าง  ประกอบด้�วยพ�ก�ด้ พ�เศษ 1 พ�ก�ด้โกฐพ�เศษ ก็ารีจาก็�ดจานวน ต�วยาท�#ช+#อว!า โก็ฐพิ่�เศิษ   ประกอบด้�วย โกฐน!$าเติ�า โกฐกะกลั�$ง(เมลั*ด้แสลังใจ) โกฐก�กกราเทคน�คการจ!า : น!$าเติ�า กลั�$ง กรา สรรพค0ณ  แก็&โรีคในปาก็ในคอ ข้�บพิ่ยาธ� แก็&พิ่�ษสำ�ตว<ก็�ดต!อย แก็&ไข้&ในก็องอต�สำารี แก็&รี�ดสำ�ดวงทวารี   ข้�บลมในลาไสำ&  แก็&หนองใน  ข้�บโลห�ตรีะด.รี&าย 2 เท'ยนพ�เศษ  ก็ารีจาก็�ดจานวนต�วยาท�#ม�ช+#อว!า เท�ยนพิ่�เศิษ   ประกอบด้�วย เท'ยนลัวด้(เท'ยนหลัอด้) เท'ยนแกลับ เท'ยนข้มเทคน�คการจ!า : ลัวด้ แกลับ ข้มสรรพค0ณ  แก็&ลมเสำมหะและด�รีะคนก็�น  แก็&พิ่�ษโลห�ต  แก็&น%าด�พิ่�ก็ารี  แก็&ลมข้"%นเบ+%องสำ.ง  ให&ห.อ+%อตาลาย  แก็&ไข้&  แก็&ครี�%นเน+%อครี�#นต�ว  แก็&ลมทาให&ข้นห�วล/ก็5 ห�วข้�อเร1(องการปร0งยา

น!$ากระสายยาน%าก็รีะสำายยา ค+อ น%าหรี+อข้องเหลวท�#ใช&สำาหรี�บละลายยา หรี+อรี�บปรีะทานพิ่รี&อมก็�บยา โดยม�ว�ตถึ/ปรีะสำงค<ด�งน�%

เพิ่+#อให&ก็ล+นยาหรี+อก็�นยาได&ง!ายข้"%น และช!วยแต!งรีสำ สำ� ก็ล�#นข้องยาให&น!ารี�บปรีะทานมาก็ข้"%น

เพิ่+#อช!วยให&ยาออก็ฤทธ�>ได&เรีวข้"%น ท�นต!ออาก็ารีข้องโรีค เพิ่+#อเพิ่�#มสำรีรีพิ่ค/ณข้องยาให&�>แรีงข้"%น หรี+อ ช!วยลดอาก็ารีข้&างเค�ยงข้องต�วยาหล�ก็

ติ�วอย างน!$ากระสายยา แก�โรคติ างๆ แก็&อาเจ�ยน ใช&ล.ก็ยอหมก็ไฟ ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา หรี+อเอาล.ก็ผ่�ก็ช�และเท�ยน

ดา ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&ท&องเด�น เอาเปล+อก็ต&นมะเด+#อช/มพิ่รี ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&อาเจ�ยนเป*นเล+อด เอาว!านหอยแครีง หรี+อเปล+อก็ล.ก็มะรี/ม รีาก็สำ&มซึ่!า ต&มเอา

น%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&บ�ด เอาก็ะท+อ หรี+อไพิ่ล หมก็ไฟ ฝีนก็�บน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&ก็�นผ่�ดสำาแดง (อาหารีเป*นพิ่�ษ) เอาเปล+อก็แคแดงต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา

หรี+อเอาท�บท�มท�%ง 5 ต&มก็�บน%าป.นใสำ เอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&หอบ ใช&ใบทองหลางใบมน ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&สำะอ"ก็ เอารีาก็มะก็ล#าเครี+อ ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&ไข้&เช+#อมม"น เอาน%าดอก็ไม& เป*นก็รีะสำายยา แก็&เบ+#ออาหารี เอาล.ก็ผ่�ก็ช�ลา ต&อมเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&ข้�ดเบา เอาก็าฝีาก็มะม!วง ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&นอนไม!หล�บ เอารีาก็ช/มเหดไทย ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&เดก็เป*นลมช�ก็ เอาตรีะไครี& ใบสำะรีะแหน! บดละลายน%าดอก็มะล� เป*นก็รีะสำายยา แก็&ก็รีะหายน%า เอาเมลดมะก็อก็เผ่าไฟ แช!น%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&อก็แห&งช.ก็าล�ง เอาน%าผ่"%งเป*นก็รีะสำายยา ทาให&ม�ก็าล�ง เอาน%านมสำ�ตว< เป*นก็รีะสำายยา ข้�บลมให&แล!นท�#วก็าย เอาน%าสำ&มสำายช.เป*นก็รีะสำายยา แก็&ไข้&หว�ดไอ เอาล.ก็มะแว&ง ค�%นเอาน%าผ่สำมเก็ล+อ เป*นก็รีะสำายยา แก็&เสำมหะแห&ง น%ามะนาวผ่สำมเก็ล+อ เป*นก็รีะสำายยา แก็&ลมจ/ก็เสำ�ยด เอาข้!า ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา แก็&ท&องข้"%น เอาก็ะเพิ่รีา ต&มเอาน%าเป*นก็รีะสำายยา ก็รีะท/&งพิ่�ษไข้& เอารีาก็ผ่�ก็ช�ต&ม เอาน%าเป*นก็รีะสำายยา ถึ&ายาข้นานใดไม!ได&แจ&งก็รีะสำายยาไว& ให&ใช&น%าต&มสำ/ก็เป*นก็รีะสำายยา

จาก : ติ!าราแพทย6แผู้นโบราณท�(วไป สาข้าเภส�ชกรรม โด้ยกองประกอบโรคศ�ลัปะ ส!าน�กกระทรวงสาธารณส0ข้

ยาสาม�ญประจ!าบ�านแผู้นโบราณ ๒๘ ข้นาน แต!เด�มยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&านแผ่นโบรีาณม�อย.! ๑๖ ข้นาน เม+#อปลายป2 ๒๕๓๗ ได&ม�ปรีะก็ารียก็เล�ก็ยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&านแผ่นโบรีาณเด�มท�%ง ๑๖ ข้นาน แล&วก็าหนดข้"%นมาใหม! ซึ่"#งม�ตารี�บยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&านแผ่นโบรีาณเด�มอย.!ด&วยสำ!วนหน"#ง และก็าหนดข้"%นมาใหม!เป*นสำ!วนใหญ่! รีวมท�%งสำ�%น ๒๘ ข้นาน ยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&านแผ่นโบรีาณท�#ก็าหนดข้"%นมาใหม! น�% เป*นยาบรีรีจ/เสำรีจก็ารีจาหน!าย

โดยท�#วไป จะจาหน!ายได&เฉพิ่าะยาท�#บรีรีจ/เสำรีจตามรีายรีะเอ�ยดและ ข้นาดบรีรีจ/ท�#ก็าหนดไว&เท!าน�%นประกาศกระทรวงสาธารณส0ข้

เร1(อง ยาสาม�ญประจ!าบ�าน ฉิบ�บท'( ๒ อาศิ�ยอานาจตามความในมาตรีา ๗๖(๕) แห!งพิ่รีะรีาชบ�ญ่ญ่�ต�ยา พิ่.ศิ. ๒๕๑๐ ซึ่"#งแก็&ไข้เพิ่�#มเต�มโดยพิ่รีะรีาชบ�ญ่ญ่�ต�ยา (ฉบ�บท�# ๓) พิ่.ศิ.๒๕๒๒ รี�ฐมนตรี�ว!าก็ารีก็รีะทรีวงสำาธารีณสำ/ข้ โดยคาแนะนาข้องคณะก็รีรีมก็ารียา จ"งออก็ปรีะก็าศิไว&ด�งต!อไปน�% ข้&อ ๑. ให&ยก็เล�ก็ปรีะก็าศิยาแผ่นโบรีาณท�#เป*นยาสำาม�นปรีะจาบ&านตามปรีะก็าศิก็รีะทรีวงสำาธารีณ สำ/ข้ รีะบ/ยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&าน ตามความในพิ่รีะรีาชบ�ญ่ญ่�ต�ยา พิ่.ศิ. ๒๕๑๐ลงว�นท�# ๒๐ สำ�งหาคม ๒๕๑๑ ข้&อ ๒. ให&ยาแผ่นโบรีาณซึ่"#งม�ช+#อ ปรี�มาณข้องว�ตถึ/สำ!วนปรีะก็อบ ว�ธ�ทา สำรีรีพิ่ค/ณ ข้นาดรี�บปรีะทาน คาเต+อนและข้นาดบรีรีจ/ ต!อไปน�% เป*นยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&าน

ยาสาม�ญประจ!าบ�าน ฉิบ�บท'( 2 ติามประกาศกระทรวงสาธารณส0ข้ ได้�แก ๑ . ยาหอมเทพิ่จ�ตรี ๒ . ยาหอมท�พิ่โอสำถึ ๓ . ยามหาน�ลแท!งทอง ๔ . ยาเข้�ยวหอม ๕ . ยาปรีะสำะก็ะเพิ่รีา ๖ . ยาเหล+องปFดสำม/ทรี ๗ . ยาอามฤควาท� ๘ . ยาปรีะสำะมะแว&ง ๙ . ยาจ�นทน<ล�ลา ๑๐ . ยาตรี�หอม ๑๑ . ยาปรีะสำะจ�นทน<แดง ๑๒ . ยาหอมอ�นทจ�ก็รี< ๑๓ . ยาปรีะสำะไพิ่ล ๑๔ . ยา หอมนวโก็ฐ ๑๕ . ยาว�สำ�มพิ่ยาใหญ่! ๑๖ . ยาธาต/บรีรีจบ ๑๗ . ยาปรีะสำานก็านพิ่ล. ๑๘ . ยาแสำงหม"ก็ ๑๙ . ยาม�นทธาต/ ๒๐ . ยาไฟปรีะล�ยก็�ลปI ๒๑ . ยาไฟห&าก็อง ๒๒ . ยาปรีะสำะเจตพิ่�งค� ๒๓ . ยาธรีณ�สำ�นฑะฆ่าต ๒๔ . ยา บารี/งโลห�ต ๒๕ . ยาปรีะสำะเปรีาะใหญ่! ๒๖ . ยามหาจ�ก็รีใหญ่! ๒๗ . ยาเนาวหอย ๒๘ . ยาถึ!าย ข้&อ ๓. ยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&าน ท�#ได&ข้"%นทะเบ�ยนตาหรี�บยาไว&ก็!อนปรีะก็าศิฉบ�บน�%ใช&บ�งค�บ ย�งเป*นยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&านต!อไปได& ภายในก็าหนด 180 ว�นน�บแต!ปรีะก็าศิฉบ�บน�%ม�ผ่ลใช&บ�งค�บข้&อ ๔. ให&ผ่.&รี �บอน/ญ่าตผ่ล�ตนาหรี+อสำ�#งยาเข้&ามาในรีาชอาณาจ�ก็รี ซึ่"#งยาแผ่นโบรีาณท�#ม�ตาหรี�บยาตามปรีะก็าศิฉบ�บน�% และได&ข้"%นทะเบ�ยนตาหรี�บยาไว&ก็!อน ท�#ปรีะก็าศิฉบ�บน�% ม�ผ่ลใช&บ�งค�บ ท�#ปรีะสำงค<จะให&ตาหรี�บยาน�%น เป*นยาสำาม�ญ่ปรีะจาบ&าน โดยไม!ต&องข้อข้"%นทะเบ�ยนตาหรี�บยาใหม! ข้อแก็&ไข้รีายก็ารีทะเบ�ยนตาหรี�บยา ภายในก็าหนด ๑๘๐ ว�น น�บแต!ปรีะก็าศิฉบ�บน�%ม�ผ่ลใช&บ�งค�บข้&อ ๕. ปรีะก็าศิฉบ�บน�%ให&ใช&บ�งค�บต�%งแต!ว�นถึ�ดจาก็ว�นปรีะก็าศิในรีาชก็�จจาน/เบก็ษา เป*นต&นไป

ประกาศ ณ ว�นท'( 29 ส�งหาคม พ.ศ. 2537

อาท�ติย6 อ0ไรร�ติน6(นายอาท�ติย6 อ0ไรร�ติน6)

ร�ฐมนติร'ว าการกระทรวงสาธารณส0ข้( ค�ด้จากราชก�จจาน0เบกษา ฉิบ�บประกาศท�(วไป เลั ม 111 ติอนพ�เศษ 42 ลังว�นท'( 3

ติ0ลัาคม 2537)

ความร��พ1$นฐานเก'(ยวก�บเภส�ชกรรมว�ธ�ก็ารีปรี/งยา ตามว�ธ�แผ่นโบรีาณตามหล�ก็เภสำ�ชก็รีรีม ม� 23 ว�ธ� ตามหล�ก็เวชก็รีรีมม� 24 ว�ธ� และเพิ่�#มใหม!อ�ก็ 4 ว�ธ� รีวมเป*น 28 ว�ธ� ด�งน�%๑. ยาตาเป*นผ่งแล&ว ปB% นเป*นล.ก็ก็ลอนก็ล+นก็�น ๒. ยาตาเป*นผ่งแล&ว บดให&ละเอ�ยดละลายน%าก็รีะสำายก็�น๓. ยาสำ�บเป*นท!อนเป*นช�%น บรีรีจ/ลงในหม&อเต�มน%าต&มรี�นแต!น%าก็�น ๔. ยาดองแช!ด&วยน%าท!าหรี+อสำ/รีา แล&วรี�นแต!น%าก็�น๕. ยาก็�ดด&วยเหล&าหรี+อแอลก็อฮอล< แล&วหยดลงในน%าก็�น ๖. ยาเผ่าให&เป*นด!าง เอาด!างแช!น%าไว& แล&วรี�นแต!น%าก็�น๗. ยาเผ่าหรี+อค�#วไหม& ตาเป*นผ่งบดให&ละเอ�ยดละลายน%าก็รีะสำายต!างๆ ก็�น ๘. ยาก็ล�#นเอาน%าเหง+#อ เช!นก็ล�#นสำ/รีา เอาน%าเหง+#อก็�น๙. ยาปรีะสำมแล&ว ห!อผ่&าบรีรีจ/ลงในก็ล�ก็แล&วเอาไว&ใช&ดม ๑๐. ยาปรีะสำมแล&ว ตาเป*นผ่งก็วนให&ละเอ�ยดใสำ!ก็ล&องเปEาทางจม.ก็และในคอ เช!น ยาน�ตถึ/<๑๑. ยาห/งด&วยน%าม�น เอาน%าม�นใสำ!ก็ล&องเปEาบาดแผ่ล ๑๒. ยาปรีะสำมแล&ว ต�ดไฟใช&คว�นใสำ!ก็ล&องเปEาบาดแผ่ลและฐานฝี2๑๓. ยาปรีะสำมแล&ว มวนเป*นบ/หรี�#สำ.บเอาคว�น เช!น บ/หรี�# ๑๔. ยาปรีะสำมแล&ว ต&มเอาน%าอมและบ&วนปาก็๑๕. ยาปรีะสำมแล&ว ต&มเอาน%าอาบ ๑๖. ยาปรีะสำมแล&ว ต&มเอาน%าแช!๑๗. ยาปรีะสำมแล&ว ต&มเอาน%าชะ ๑๘. ยาปรีะสำมแล&ว ต&มเอาไอรีม๑๙. ยาปรีะสำมแล&ว ใช&เป*นยาสำ/ม ๒๐. ยาปรีะสำมแล&ว ใช&เป*นยาทา๒๑. ยาปรีะสำมแล&ว ใช&เป*นล.ก็ปรีะคบ ๒๒. ยาปรีะสำมแล&ว ใช&เหนบ๒๓. ยาปรีะสำมแล&ว ต&มเอาน%าสำวนติามหลั�กเวชกรรม เพ�(มอ'ก 1 ว�ธ� ค+อ ๒๔. ยาปรีะสำมแล&ว ทาเป*นยาพิ่อก็กระทรวงสาธารณส0ข้อน0ม�ติ�ให�เพ�(มอ'ก 3 ว�ธ'ค1�อ๒๕. ยาปรีะสำมแล&ว ทาเป*นข้�%ผ่"%งปFดแผ่ล เรี�ยก็ว!ายาก็วน ๒๖. ยาปรีะสำมแล&ว บดเป*นผ่งอ�ดเมด๒๗. ยาปรีะสำมแล&ว บดเป*นผ่ง บรีรีจ/แคปซึ่.ล ม�คาว!ายาแผ่นโบรีาณ ๒๘. ยาปรีะสำมแล&ว บดเป*นผ่ง ปB% นเมดแล&วเคล+อบน%าตาล

ว�ธ'ท!าลั�กประคบก็ารีทาล.ก็ปรีะคบสำม/นไพิ่รี ค+อ ก็ารีใช&สำม/นไพิ่รีหลายๆ อย!างมาห!อรีวมก็�น สำ!วนใหญ่!เป*นสำม/นไพิ่รี

ท�#ม�น%าม�นหอมรีะเหย โดยนาล.ก็ปรีะคบมาน"#งให&รี&อนแล&วใช&ปรีะคบบรี�เวณท�#ปวดหรี+อเคลดข้�ดยอก็ สำามารีถึช!วยก็รีะต/&นรีะบบไหลเว�ยนโลห�ตได&ด� ปรีะโยชน<หล�ก็ข้องล.ก็ปรีะคบค+อ ใช&ช!วยรี�ก็ษาอาก็ารีเคลด ข้�ด ยอก็ และลดอาก็ารีปวดได&

อ/ปก็รีณ<ก็ารีทาล.ก็ปรีะคบ1. ผ่&าด�บสำาหรี�บห!อล.ก็ปรีะคบ ต�ดเป*นผ่+นข้นาด ก็ว&าง 35 x ยาว 35 เซึ่นต�เมตรี2. เช+อก็ หรี+อ หน�งยาง3. ต�วยาท�#ใช&ทาล.ก็ปรีะคบนอก็จาก็น�%นย�งม�อ/ปก็รีณ<เสำรี�มเวลาใช&งานอ�ก็ ค+อ4. หม&อสำาหรี�บน"#งล.ก็ปรีะคบ5. จานหรี+อชามอล.ม�เน�ยมเจาะรี. (เพิ่+#อให&ไอน%าผ่!านได&) รีองล.ก็ปรีะคบต�วยาท�#น�ยมใช&ทาล.ก็ปรีะคบ (2 ล.ก็) สำาเหต/ท�#ต&องทา 2 ล.ก็ ก็เพิ่รีาะเอาไว&เปล�#ยนเวลาใช&งานจะได&นาอ�ก็ล.ก็ข้"%นน"#ง จะได&ไม!ต&องรีอ1. ไพิ่ล (500 ก็รี�ม) แก็&ปวดเม+#อย ลดก็ารีอ�ก็เสำบ2. ผ่�วมะก็รี.ดถึ&าไม!ม�ใช&ใบแทนได& (200 ก็รี�ม) ม�น%าม�นหอมรีะเหย แก็&ลมว�งเว�ยน3. ตะไครี&บ&าน (100 ก็รี�ม) แต!งก็ล�#น4. ใบมะข้าม (300 ก็รี�ม) แก็&อาก็ารีค�นตามรี!างก็าย ช!วยบารี/งผ่�ว5. ข้ม�%นช�น (100 ก็รี�ม) ช!วยลดก็ารีอ�ก็เสำบ แก็&โรีคผ่�วหน�ง6. เก็ล+อ (1 ช&อนโตYะ) ช!วยด.ดความรี&อนและช!วยพิ่าต�วยาซึ่"มผ่!าน ผ่�วหน�งได&สำะดวก็ข้"%น7. ก็ารีบ.รี (2 ช&อนโตYะ) แต!งก็ล�#น บารี/งห�วใจ8. ใบสำ&มปEอย (100 ก็รี�ม) ช!วยบารี/งผ่�ว แก็&โรีคผ่�วหน�ง ลดความด�นว�ธ�ก็ารีทาล.ก็ปรีะคบ1. ห�#นห�วไพิ่ล ข้ม�%นช�น ต&นตะไครี& ผ่�วมะก็รี.ด ตามะก็รี.ด ตาพิ่อหยาบๆ (เวลาปรีะคบจะได&ไม!รีะคายเค+อง)

2. นาใบมะข้าม ใบสำ&มปEอย (เฉพิ่าะใบ) ผ่สำมก็�บสำม/นไพิ่รีข้&อ 1 เสำรีจ แล&วให&ใสำ!เก็ล+อ ก็ารีบ.รี คล/ก็เคล&าให&เป*นเน+%อเด�ยวก็�น แต!อย!าแฉะจนเป*นน%า3. แบ!งต�วยาท�#เรี�ยบรี&อยแล&ว ใสำ!ผ่&าด�บห!อเป*นล.ก็ปรีะคบปรีะมาณล.ก็สำ&มโอ รี�ดด&วยเช+อก็ให&แน!น (ล.ก็ปรีะคบเวลาถึ.ก็ความรี&อนยาสำม/นไพิ่รีจะฝีEอลง ให&รี�ดใหม!ให&แน!นเหม+อนเด�ม)

ว�ธ�ก็ารีปรีะคบ1. นาล.ก็ปรีะคบท�#ได&ไปน"#งในหม&อน"#ง ใช&เวลาน"#งปรีะมาณ 15-20 นาท�2. นาล.ก็ปรีะคบท�#รี�บความรี&อนได&ท�#แล&วมาปรีะคบคนไข้&ท�#ม�อาก็ารีต!างๆ โดยสำ�บเปล�#ยนล.ก็ปรีะคบ3. จ�ดท!าคนไข้&ให&เหมาะสำม เช!น นอนหงาย น�#ง นอนตะแครีง ข้"%นอย.!ก็�บตาแหน!งท�#จะทาก็ารีปรีะคบสำม/นไพิ่รี4. นาล.ก็ปรีะคบท�#รี�บความรี&อนได&ท�#แล&วมาปรีะคบบรี�เวณท�#ต&องก็ารีปรีะคบ (ก็ารีทดสำอบความรี&อนข้องล.ก็ปรีะคบค+อ แตะท�#ท&องแข้นหรี+อหล�งม+อ)

5. ในก็ารีวางล.ก็ปรีะคบบนผ่�วหน�งคนไข้&โดยตรีงในช!วงแรีก็ๆ ต&องทาด&วยความเรีว ไม!วางแช!นานๆ เพิ่รีาะคนไข้&จะทนรี&อนไม!ได&มาก็6. เม+#อล.ก็ปรีะคบคลายความรี&อนลงก็สำามารีถึเปล�#ยนล.ก็ปรีะคบอ�ก็ล.ก็หน"#งแทน (นาล.ก็เด�มไปน"#งต!อ)

ปรีะโยชน<ข้องก็ารีปรีะคบ (จาก็ต�วยาสำม/นไพิ่รีและความรี&อน)

1. บรีรีเทาอาก็ารีปวดเม+#อย 2. ช!วยลดอาก็ารีบวม อ�ก็เสำบข้องก็ล&ามเน+%อ เอน ข้&อต!อหล�ง 24-48 ช�#วโมง3. ลดอาก็ารีเก็รีงข้องก็ล&ามเน+%อ 4. ช!วยให&เน+%อเย+#อ ผ่��งผ่+ด ย++ดต�วออก็

5. ลดก็ารีต�ดข้�ดข้องข้&อต!อ 6. ลดอาก็ารีปวด 7.ช!วยเเพิ่�#มก็ารีไหลเว�ยนข้องโลห�ตข้&อควรีรีะว�งในก็ารีปรีะคบสำม/นไพิ่รี

ไม!ควรีใช&ล.ก็ปรีะคบท�#รี&อนเก็�นไป โดยเฉพิ่าะบรี�เวณผ่�วหน�งท�#เคยเป*นแผ่ลมาก็!อนหรี+อบรี�เวณท�#ม�ก็รีะด.ก็ย+#น และต&องรีะม�ดรีะว�งเป*นพิ่�เศิษในผ่.&ปEวยโรีคเบาหวาน อ�มพิ่าต ในเดก็และผ่.&สำ.งอาย/ เพิ่รีาะม�ก็ม�ความรี. &สำ"ก็ในก็ารีรี�บรี. &และตอบสำนองช&า อาจทาให&ผ่�วหน�งไหม&พิ่องได&ง!าย

ไม!ควรีใช&ก็ารีปรีะคบสำม/นไพิ่รีในก็รีณ�ท�#ม�อาก็ารีอ�ก็เสำบ บวม แดง รี&อน ในช!วง 24 ช�#วโมงแรีก็ เพิ่รีาะจะทาให&อ�ก็เสำบบวมมาก็ข้"%นและอาจม�เล+อดออก็มาก็ตามมาได&

หล�งจาก็ปรีะคบสำม/นไพิ่รีเสำรีจใหม! ๆ ไม!ควรีอาบน%าท�นท� เพิ่รีาะจะไปล&างต�วยาจาก็ผ่�วหน�ง และรี!างก็ายย�งไม!สำามารีถึปรี�บต�วได&ท�น อาจทาให&เก็�ดเป*นไข้&ได&

การเก*บลั�กประคบสม0นไพร ล.ก็ปรีะคบสำม/นไพิ่รีท�#ใช&ครี�%งหน"#งแล&วสำามารีถึเก็บไว&ได&นาน 3-5

ว�น หล�งจาก็ใช&แล&วควรีผ่"#งล.ก็ปรีะคบให&แห&ง เก็บใสำ!ถึ/งหรี+อภาชนะปFดฝีาให&แน!นแช!ต.&เยนจะเก็บได&นานข้"%น ให&สำ�งเก็ตถึ&าล.ก็ปรีะคบม�เช+%อรีาปรีาก็ฏิให&เหนและม�ก็ล�#นเหมนเปรี�%ยว หรี+อสำ�เหล+องจางลง แสำดงว!าต�วยาเสำ�ย ไม!ม�ค/ณภาพิ่ไม!ควรีนามาใช&อ�ก็ต!อไป เพิ่รีาะจะใช&ไม!ได&ผ่ลการใช�ยาอ�นติราย ออก็สำอบบ!อย ต�วยาบางอย!าง ท�#ม�ฤทธ�> แรีงและอ�นตรีาย ก็ารีใช&ก็จะต&องม�ความรีะม�ดรีะว�ง เป*นพิ่�เศิษ ก็ารีใช&เก็�นข้นาด หรี+อใช& ไม!ถึ.ก็ว�ธ� ก็อาจทาอ�นตรีาย ถึ"งแก็!ช�ว�ตได&ติ�วยาท'(ม'ฤทธ�Qแรงพระข้รรค6ไชยศร'( หนาวเด้1อนห�า)  ม�ฤทธ�>แรีงในทางข้�บเหง+#อ ทาให&รี!างก็ายเยนมาก็  รี�บปรีะทานมาก็ อาจเป*นอ�นตรีายถึ"งช�ว�ตสำรีรีพิ่ค/ณพิ่รีะข้รีรีค<ไชยศิรี�   แก็&ไข้&  ด�บพิ่�ษรี&อน  ลดความรี&อนในรี!างก็าย  ข้�บเหง+#อยางร�กด้!า  ม�ฤทธ�>แรีงในทางเมาเบ+#อและทางถึ!าย  รี�บปรีะทานมาก็  ทาให&ถึ!ายมาก็ หมดก็าล�ง  อาจถึ"งตายได&  สำรีรีพิ่ค/ณ ยางรี�ก็ดา   ถึ!ายน%าเหล+องเสำ�ย  ถึ!ายอ/จจารีะธาต/  ถึ!ายพิ่ยาธ�และถึ!ายเสำมหะ  เมลั*ด้สลัอด้   ม�ฤทธ�>แรีงในทางถึ!าย  ก็�นมาก็จะถึ!ายมาก็ เป*นอ�นตรีาย  อ!อนเพิ่ล�ย เสำ�ยน%า ในรี!างก็าย อาจถึ"งตายได& สำรีรีพิ่ค/ณเมลดสำลอด  ถึ!ายเสำมหะ และโลห�ต ถึ!ายน%าเหล+องเสำ�ยและถึ!ายพิ่ยาธ�ยางติาติ0 ม     ม�ฤทธ�>แรีงในทางถึ!าย  รี�บปรีะทานมาก็ถึ!ายมาก็ ทาให&หมดก็าล�งอาจถึ"งตายได& สำรีรีพิ่ค/ณยางตาต/!ม  ถึ!ายพิ่ยาธ� ถึ!ายโลห�ต และเสำมหะ ถึ!ายอ/จจารีะธาต/ยางสลั�ด้ได้    ม�ฤทธ�>แรีงในทางถึ!าย  ก็�นมาก็ถึ!ายมาก็  ทาให&หมดก็าล�งอ!อนเพิ่ล�ย  อาจตายได&  สำรีรีพิ่ค/ณยางสำล�ดได  ถึ!ายพิ่ยาธ�น%าเหล+องเสำ�ย  ถึ!ายอ/จจารีะธาต/  ถึ!ายพิ่�ษตานซึ่างลั�กแสลังใจ    ม�ฤทธ�>แรีงในทางเมาเบ+#อ  รี�บปรีะทาน ช�ก็รีะต/ก็ ถึ"งตายได&สำรีรีพิ่ค/ณล.ก็แสำลงใจ  บารี/งห�วใจ  บารี/งปรีะสำาท  แก็&พิ่ยาธ�ผ่�วหน�ง  แก็&ลมอ�นก็รีะเพิ่+#อมในอ/ทรี ยางฝO( น   ม�ฤทธ�>แรีงในทางเมาเบ+#อ  รีะง�บปรีะสำาท  รี�บปรีะทานมาก็  รีะง�บปรีะสำาท  ทาให&หมดสำต�  อาจตายได& สำรีรีพิ่ค/ณยางฝีF# น   แก็&ปวดเม+#อยตามรี!างก็าย   แก็&โรีคบ�ด( เป*นยาเสำพิ่ต�ด)

ก�'ญชา   ม�ฤทธ�>แรีงในทางเมา  ทาให&ปรีะสำามหลอน  รี�บปรีะทานมาก็ ทาให&เสำ�ยจรี�ตเป*นบ&า

สำรีรีพิ่ค/ณก็��ญ่ชา   แก็&ปรีะสำาทพิ่�ก็ารี  และเจรี�ญ่อาหารีสารหน.   ม�ฤทธ�>แรีงในทางเมาเบ+#อ  รี�บปรีะทานมาก็  ช�ก็ก็รีะต/ก็ทาให&ตายได&  สำรีรีพิ่ค/ณสำารีหน.   แก็&มะเรีง  ค/ดทะรีาด  โรีคเรี+%อน  แก็&ปรีะดง  รี�ก็ษาน%าเหล+องเสำ�ย  แก็&โรีคผ่�วหน�ง  และบารี/งโลห�ตปรอท   ม�ฤทธ�>แรีงในทางเมาเบ+#อ  รี�บปรีะทานมาก็  ทาให&เปG# อยพิ่/พิ่องและเบ+#อยา  อาจตายได&  สำรีรีพิ่ค/ณปรีอท   แก็&มะเรีง  ค/ดทะรีาด  โรีคเรี+%อน  รี�ก็ษาโรีคผ่�วหน�งและรี�ก็ษาน%าเหล+องเสำ�ยจ0นส'  ม�ฤทธ�>แรีงทางก็�ดทาลาย  รี�บปรีะทานมาก็  ก็�ดทาลายก็รีะเพิ่าะอาหารีและลาไสำ& ทาให&ฟBนโยก็หล/ดสำรีรีพิ่ค/ณจ/นสำ�   ก็�ดห�วฝี2  ห�วห.ด  รี�ก็ษาค/ดทะรีาด  รี�ก็ษาฟBนเมลั*ด้สบ� แด้ง  ม�ฤทธ�>แรีงในทางถึ!าย รี�บปรีะทานมาก็ ทาให&ปวดท&องอย!างแรีง คล+#นไสำ& อาเจ�ยน ท&องรี!วงอย!างแรีง ก็ดห�วใจ ก็ดก็ารีหายใจถึ"งตายได&สำรีรีพิ่ค/ณเมลดสำบ.!แดง   เผ่าให&สำ/ก็รี�บปรีะทาน ถึ!ายอ/จจารีะธาต/  ทาให&อาเจ�ยน  ตาพิ่อก็บาดแผ่ล  แก็&โรีคผ่�วหน�งยางห�วเข้�าค า  ม�ฤทธ�>แรีงในทางถึ!าย  รี�บปรีะทานมาก็  ท&องรี!วงอย!างแรีง  อ!อนเพิ่ล�ย  หมดน%า ถึ"งตายได&  สำรีรีพิ่ค/ณยางห�วเข้&าค!า   ฆ่!าพิ่ยาธ�ภายนอก็  แก็&ฟก็บวม  แก็&ค/ดทะรีาดเมลั*ด้ลั!าโพง  ม�ฤทธ�>แรีงในทางเมาเบ+#อ  หลอนปรีะสำาท  รี�บปรีะทานมาก็  ทาให&เสำ�ยสำต� ตาแข้ง  หายใจข้�ด  สำรีรีพิ่ค/ณเมลดลาโพิ่ง   บารี/งปรีะสำาท  แก็&ก็รีะสำ�บก็รีะสำ!าย  นอนไม!หล�บยางเทพทาโร  ม�ฤทธ�>แรีงในทางถึ!าย  รี�บปรีะทานมาก็ถึ!ายแรีง  หมดน%า  อ!อนเพิ่ล�ย ถึ"งตายได& สำรีรีพิ่ค/ณยางเทพิ่ทาโรี   ถึ!ายพิ่ยาธ�   ถึ!ายน%าเหล+องเสำ�ยจาก : ติ!าราแพทย6แผู้นโบราณท�(วไป สาข้าเภส�ชกรรม โด้ยกองประกอบโรคศ�ลัปะ ส!าน�กกระทรวงสาธารณส0ข้

ก็ารีสำะต/การสะติ0 ค+อก็ารีทาให&ต�วยาม�ฤทธ�>อ!อนลง หรี+อทาให&พิ่�ษข้องต�วยาน&อยลง หรี+อทาให&ต�วยาน�%นสำะอาดข้"%นการสะติ0สารส�ม เอาสำารีสำ&ม มาบดให&ละเอ�ยดนามาใสำ!หม&อด�น เอาต�%งไฟจนสำารีสำ&มละลายฟ. ข้าวด�แล&ว ยก็ลงจาก็ไฟ จ"งนาไปใช& ปรี/งยาได&การสะติ0รงทอง เอารีงทองมาบดให&ละเอ�ยด แล&วห!อด&วยใบบ�วหรี+อใบข้!า ๗ ช�%น นาปF% งไฟจนสำ/ก็ก็รีอบด� จ"งนาไปใช&ปรี/งยาได&การสะติ0มหาห�งค06 นามหาห�งค/< มาใสำ!ภาชนะ ไว&ใช&ใบก็ะเพิ่รีาแดง ใสำ!น%าต&มจนเด+อด เทน%าก็ะเพิ่รีาะแดง ต&มลง ละลาย มหาห�งค/< แล&วนามาก็รีองให&สำะอาด จ"งนาไปใช&ปรี/งยาได&การสะติ0เหลั*ก เอาเหลก็มาครีางด&วยตะไบ แล&วนาผ่งเหลก็ท�#ได&มาใสำ!ในฝีาละม� หรี+อหม&อด�น บ�บน%ามะนาว ลงไปให&ท!วมผ่งเหลก็ เอาข้"%นต�%งไฟให&แห&ง ทาให&ได& ๗-๘ ครี�%ง จนผ่งเหลก็รีอบด� จ"งนาไปใช&ปรี/งยาการสะติ0ด้�นสอพอง นาด�นสำอพิ่องใสำ!หม&อด�น ปFดฝีายก็ข้"%นต�%งไฟ ให&นานพิ่อสำมควรี จนเหนว!าด�นสำอพิ่องสำ/ก็ด�แล&ว จ"งนาไปใช&ปรี/ง ยาได&

การสะติ0น!$าประสานทอง เอาน%าปรีะสำานทองใสำ!หม&อด�น ต�%งไฟจนละลายฟ.ข้าว ท�#วก็�นด�แล&ว จ"งนาไปใช&ปรี/งยาได&การสะติ0ยาด้!า นาเอายาดาใสำ!หม&อลงด�น เต�มน%าเลก็น&อย ยก็ข้"%นต�%งไฟ ก็รีอบด�แล&ว จ"งนาไปใช&ปรี/งยาได&

การประสะการประสะ  ค+อก็ารีทาให&พิ่�ษข้องต�วยาอ!อนลงเช!นก็ารีปรีะสำะ ยางสำล�ดได   หรี+อ หมายถึ"ง ในยา

ข้นานน�%นม�ต�วยาหน"#ง ข้นาดเท!าต�วยาอ+#น หน�ก็รีวมก็�น เช!น ยาปรีะสำะไพิ่ล    ม�ไพิ่ล จานวนเท!าต�วยาอ+#นท�%งหมด หน�ก็รีวมก็�น

การประสะยางสลั�ด้ได้  ยางติาติ0 ม  ยางห�วเข้�าค า   ม�ว�ธ�ก็ารีเหม+อนก็�นท�%ง ๓ อย!างค+อ นาต�วยาท�#จะปรีะสำะใสำ!ลงในถึ&วย  ใช&น%าต&มเด+อดๆ เทลงไปในถึ&วยยาน�%น  ก็วนให&ท�#ว จนน%าเยน  รี�นน%าท�%งไป แล&วเทน%าเด+อดลงในยา   ก็วนให&ท�#วอ�ก็  ทาอย!างน�%ปรีะมาณ ๗ ครี�%ง  จนต�วยาสำ/ก็ด� แล&ว จ"งนาไปใช&ปรี/งยาได&

ก็ารีฆ่!าการฆ่ าฤทธ�Qข้องติ�วยา ค+อก็ารีทาให&พิ่�ษข้องยาอ!อนลง เป*นก็ารีทาก็�บต�วยาท�#ม�พิ่�ษมาก็ เพิ่+#อ

ให&พิ่�ษหมดไป หรี+ออ!อนลง จนไม!เป*นอ�นตรีายต!อผ่.&ใช&ยา เช!นก็ารี ฆ่!าสำารีหน. จะทาให&สำารีหน.ท�#ม�พิ่�ษมาก็ ม�พิ่�ษอ!อนลง สำามารีถึนามาใช&ทายาได&

การฆ่ าปรอท นาเอาทองแดง ทองเหล+อง หรี+อเง�นใสำ!ไว&ในปรีอท ให&ปรีอทก็�นจนอ�#ม จ"งนาไปใช&ปรี/งยาได&

การฆ่ าสารหน� เอาสำารีหน.มาบดให&ละเอ�ยดใสำ!ในฝีาละม� หรี+อหม&อด�น บ�บน%ามะนาว หรี+อน%ามะก็รี.ดใสำ!ไปให&ท!วมต�วยา ต� %งไฟจนแห&ง ทาให&ได& ๗-๘ ครี�%ง จนก็ว!าสำารีหน.ก็รีอบด�แล&ว จ"งนาไปใช&ปรี/งยาได&ก็ารีฆ่!าชะมดเชด โดยห�#นห�วหอม หรี+อผ่�วมะก็รี.ด ให&เป*นฝีอยละเอ�ยด ผ่สำมก็�บชะมดเชด ใสำ!ลงในใบพิ่ล. หรี+อช&อนเง�น นาไปลน ไฟเท�ยน จนชะมดเช&ดละลาย จนหอมด�แล&ว จ"งก็รีองเอาน%าชะมดเช&ด นาไปใช&ปรี/งยาได

การฆ่ าลั�กสลัอด้ ม�หลายว�ธ�เช!น เอาล.ก็สำลอดห!อรีวมก็�บข้&าวเปล+อก็ ใสำ!เก็ล+อพิ่อควรี นาไปใสำ!หม&อด�น ใสำ!น%าลงต�%งไฟ ต&มจนข้&าวเล+อก็บานท�#วก็�น จ"งเอา ล/ก็สำลอด มาล&างให&สำะอาด ตาก็ให&แห&ง จ"งนาไปใช&ปรี/งยาได& หรี+อ เอาล.ก็สำลอดต&มก็�บใบมะข้าม ๑ ก็าม+อ ใบสำ&มปEอย ๑ ก็าม+อ เม+#อสำ/ก็ด�แล&ว จ"งเอาเน+%อในล.ก็สำลอด นาไปใช&ปรี/งยาได&

จาก : ติ!าราแพทย6แผู้นโบราณท�(วไป สาข้าเภส�ชกรรม โด้ยกองประกอบโรคศ�ลัปะ ส!าน�กกระทรวงสาธารณส0ข้

ว�ธ'ท!าเกลั1อท�$ง 5 ออกสอบบ อยในตารีาทางก็ารีแพิ่ทย<แผ่นโบรีาณหรี+อก็ารีแพิ่ทย<แผ่นไทย ได&พิ่.ดถึ"งก็ารีใช&เก็ล+อท�%ง 5 โดยม�ว�ธ�

ก็ารีทาด�งน�%ให&นาเก็ล+อทะเลมาบดให&ละเอ�ยด ใสำ!ในหม&อด�นใหม! เต�มน%าให&พิ่อท!วม แล&วนาไปต&มให&แห&ง ปFดฝีา

หม&อแล&วสำ/มด&วยไฟแก็ลบจนหม&อแดง ท�%งให&เยน นาเก็ล+อท�#ได&มาแบ!งเป*น 5 สำ!วน เพิ่+#อแบ!งทาเก็ล+อแต!ละปรีะเภทด�งน�%

1 เกลั1อส�นเธาว6 นาเก็ล+อมา 1 สำ!วน แบ!งออก็เป*น 2 ก็องเท!าๆ ก็�น เอาน%านมโคเท!าก็�บเก็ล+อ 1

สำ!วน(ใช&นมโคครี"#งหน"#งข้องเก็ล+อ) ก็วนให&ได& 3 ว�น จนเก็ล+อแห&ง จะได&เก็ล+อสำ�นเธาว<รีสำเคมม�น ม�สำรีรีพิ่ค/ณ ทาลายพิ่รีรีด"ก็ แก็&รีะสำ#ารีะสำาย สำม/ฏิฐานตรี�โทษ แก็&น�#ว

2 เกลั1อว�ก นาเก็ล+อมา 1 สำ!วน แบ!งออก็เป*น 2 ก็องเท!าๆ ก็�น เอาสำ/รีาเท!าก็�บเก็ล+อ 1 สำ!วน(ใช&สำ/รีาครี"#งหน"#งข้องเก็ล+อ) ก็วนให&ได& 3 ว�น จนเก็ล+อแห&ง จะได&เก็ล+อว�ก็ รีสำเคมรี&อน ม�สำรีรีพิ่ค/ณ แก็&อภ�ญ่ญ่านธาต/ แก็&โรีคในท&อง ไสำ&พิ่องท&องใหญ่! ทาก็ายให&ช/!มช+#น

3 เกลั1อพ�ก นาเก็ล+อมา 1 สำ!วน แบ!งออก็เป*น 2 ก็องเท!าๆ ก็�น เอาน%าผ่"%งเท!าก็�บเก็ล+อ 1 สำ!วน(ใช&น%าผ่"%งครี"#งหน"#งข้องเก็ล+อ) ก็วนให&ได& 3 ว�น จนเก็ล+อแห&ง จะได&เก็ล+อพิ่��ก็ รีสำเคมหวาน ม�สำรีรีพิ่ค/ณ ทาเสำ�ยงให&ไพิ่เรีาะ ช/!มคอ แก็&ไอ

4 เกลั1อฝ=อ นาเก็ล+อมา 1 สำ!วน แบ!งออก็เป*น 2 ก็องเท!าๆ ก็�น เอาน%าม�นงาเท!าก็�บเก็ล+อ 1 สำ!วน และน%าม�นเปรี�ยงเท!าก็�บเก็ล+อ 1 สำ!วน ก็วนให&ได& 3 ว�น จนเก็ล+อแห&ง จะได&เก็ล+อฝีEอ รีสำเคมม�น ม�สำรีรีพิ่ค/ณ แก็&เสำ�ยดท&อง บารี/งไฟธาต/ แก็&ก็/มารีโรีค พิ่รีรีด"ก็ แก็&ม.ก็เล+อด

5 เกลั1อสม0ทร' นาเก็ล+อมา 1 สำ!วน แบ!งออก็เป*น 2 ก็องเท!าๆ ก็�น เอาน%าม.ตรีโคเท!าก็�บเก็ล+อ 1

สำ!วน(ใช&ฉ�#ว�วครี"#งหน"#งข้องเก็ล+อ) ก็วนให&ได& 3 ว�น จนเก็ล+อแห&ง จะได&เก็ล+อสำม/ทรี� รีสำเคมฉ/นรี&อน ม�สำรีรีพิ่ค/ณ แก็&รีะสำ#ารีะสำาย ก็รีะทาอาหารีให&งวด เจรี�ญ่ธาต/ท�%ง 4 แก็&พิ่รีรีด"ก็ แก็&ด�เด+อด แก็&เสำมหะพิ่�ก็ารี บารี/งน%าเหล+อง