Σενάριο - Σχέδιο διδασκαλίαςΚατερίνα Ρεβάνογλου, φιλόλογος

Τίτλος: «Αλέξανδρος και Βουκεφάλας»: μια πρόταση διδασκαλίας των Αρχαίων

Ελληνικών με νέες τεχνολογίες

Τάξη: Α' Γυμνασίου

Διδακτική ενότητα: Ενότητα 11, [Αρριανού, Αλεξάνδρου Ανάβασις, 5.19.4-6

(διασκευή)], Μέρος Α, Β1

Τόπος διεξαγωγής: Εργαστήριο πληροφορικής

Απαιτούμενος χρόνος: 4 ώρες

2. Σύντομη περιγραφή (περίληψη)

Η διδακτική πρόταση αφορά τη διδασκαλία του Α μέρους (Κείμενο) καθώς και του

Β1 μέρους (Λεξιλογικά) της 11ης ενότητας του σχολικού βιβλίου της Α΄ Γυμνασίου

με τίτλο: «Η αγάπη του Αλεξάνδρου για τον Βουκεφάλα». Αφού προηγηθεί η

κατανόηση του αρχαιοελληνικού κειμένου, οι μαθητές καλούνται με την υποστήριξη

των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών να εμβαθύνουν στο αρχαίο

κείμενο, να εμπεδώσουν με βιωματικό τρόπο τις πληροφορίες του και να

κατακτήσουν το σημασιολογικό επίπεδο της γλώσσας.

3. Στόχοι του σεναρίου:

Γνωστικοί-μαθησιακοί:

Με την παρούσα δραστηριότητα επιδιώκεται οι μαθητές/τριες:

Να κατανοήσουν βαθύτερα το κείμενο έτσι ώστε να αναδειχθούν οι θεματικοί

και εκφραστικοί κώδικές του (λ.χ. συντακτική δομή, βασικό λεξιλόγιο).

Να εντοπίσουν σχετικό εικονογραφικό υλικό από διάφορες πηγές του

διαδικτύου (μουσεία, πινακοθήκες, κ.ά.) σχετικά με τον Αλέξανδρο και τον

Βουκεφάλα.

Να εμπεδώσουν με τρόπο βιωματικό ιστορικές και γεωγραφικές πληροφορίες

που απαντούν στην ενότητα.

Να εντάξουν γεγονότα ή πληροφορίες στον τόπο και το χρόνο.

Να εντοπίσουν άλλες κειμενικές παραλλαγές με θέμα τον Βουκεφάλα και να

τις συγκρίνουν.

Να κατακτήσουν μέσα από τις νέες τεχνολογίες το σημασιολογικό επίπεδο της

γλώσσας: αναγνώριση της σημασίας των λέξεων, δημιουργία οικογενειών

λέξεων, παραγωγή, σύνθεση.

Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους με λέξεις της νέας ελληνικής, ομόρριζες

του ουσ. πόλις

1

Να προσεγγίσουν το περιεχόμενο και τις χρήσεις της λέξης σημείο σε σχέση

με βασικές διαθεματικές έννοιες.

Παιδαγωγικοί:

Να κατακτήσουν τη γνώση σύμφωνα με την εποικοδομιστική μέθοδο, αφού

συμμετέχουν ενεργά στην υλοποίηση των δραστηριοτήτων, χρησιμοποιώντας

και προηγούμενες γνώσεις τους.

Να προσεγγίζουν κριτικά το υλικό που συλλέγουν και να αρχίσουν να

αντιλαμβάνονται την αξία της διερεύνησης, της κριτικής αποτίμησης και της

σύγκρισης.

Να μάθουν να εργάζονται ομαδικά συνειδητοποιώντας την αξία αυτής της

συνεργασίας.

Να ασκηθούν στην ομαδική εργασία δουλεύοντας σε ανοιχτά περιβάλλοντα

μάθησης που ευνοούν την κριτική διερεύνηση.

Τεχνολογικοί:

Να αναπτύξουν δεξιότητες διαχείρισης, επεξεργασίας και ταξινόμησης των

δεδομένων.

Να καλλιεργήσουν δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού.

Να εξοικειωθούν με την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο που

σχετίζονται με το θέμα που διερευνούν.

Να είναι σε θέση να αξιοποιούν και να διαπραγματεύονται, σε συνεργασία με

τον διδάσκοντα, τις πηγές πληροφόρησης που εντοπίζουν.

4. Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης

Αφόρμηση: Mε αφορμή τον πίνακα του Εγγονόπουλου «Αλέξανδρος και Βουκεφάλας»

του σχολικού βιβλίου Αρχαίων Ελληνικών Α΄ Γυμνασίου (σελ. 82), τα παιδιά

καλούνται να περιγράψουν τους εικονιζόμενους και να αναφέρουν τι γνωρίζουν γι΄

αυτούς. Ρωτάμε επίσης τους μαθητές τι θυμούνται για τον Αρριανό, τον οποίο

διδάχτηκαν στην ενότητα 7 του σχολικού εγχειριδίου Αρχαίων Ελληνικών Α΄

Γυμνασίου. Επιδιώκουμε έτσι τη διέγερση του ενδιαφέροντος των μαθητών και την

σύνδεση με την προηγούμενη γνώση.

[Η 11η ενότητα των Αρχαίων Ελληνικών Α΄ τάξης είναι αναρτημένη και στο

Ψηφιακό σχολείο, στο ηλεκτρονικό βιβλίο [με οπτικοακουστικό υλικό].

Το θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται η πρόταση:

2

Παιδαγωγικές αρχές και μέθοδοι που αξιοποιούνται στο παρόν σενάριο είναι η

ομαδοσυνεργατική, διερευνητική μέθοδος, σύμφωνα με την οποία η γνώση

οικοδομείται σταδιακά, διερευνητικά σε συνεργατικό περιβάλλον. Οι μαθητές

επεξεργάζονται το συγκεκριμένο έντυπο και ψηφιακό πληροφοριακό υλικό,

ασκούνται στην επιλογή και στην αξιολόγηση της πληροφορίας, ανασυνθέτουν και

αναδημιουργούν εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες των Τ.Π.Ε., συνεργάζονται,

επικοινωνούν και δραστηριοποιούνται με τη συμπλήρωση φύλλων εργασίας. O ρόλος

του διδάσκοντα είναι αυτός του εμψυχωτή και συντονιστή της εργασίας των

μαθητών, ενισχύοντας και υποστηρίζοντας τη δημιουργική έκφρασή τους.

Συμβατότητα με το ΑΠΣ & το ΔΕΠΠΣ.:

Η προτεινόμενη διδακτική δραστηριότητα ανταποκρίνεται πλήρως στους στόχους

που έχει θέσει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών:

ενίσχυση της γλωσσικής ικανότητας των μαθητών (ΑΕ - ΝΕ γλώσσα)

ενίσχυση της αρχαιογνωσίας (προσεγγίζουν αντιλήψεις και αξίες του αρχαίου

ελληνικού πολιτισμού)

έμφαση, πέρα από την ερμηνευτική κειμενοκεντρική μέθοδο, στις διδακτικές

τεχνικές με τις οποίες επιδιώκεται η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών

Εργαλεία-πηγές που θα χρησιμοποιηθούν (έντυπα και ηλεκτρονικά):

Το σχολικό εγχειρίδιο Αρχαίων Ελληνικών Α΄ Γυμνασίου,

Τα Φύλλα Εργασίας.

Επεξεργαστής κειμένου

Λογισμικό παρουσίασης

Διαδίκτυο:

o ηλεκτρονικό βιβλίο

o Βικιπαίδεια

o Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

o Διαδραστικός χάρτης πορείας Μ. Αλεξάνδρου

o Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού

o Βικιπαίδεια, Κοινά για Μ. Αλέξανδρο

o Αναζήτηση εικόνων στο Google

o Εφημερίδα Καθημερινή

o Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού

o Ελληνική Μυθολογία

o Μικρός Απόπλους

o Στράβων, Γεωγραφικά

o Στράβων, στο Hodoi Elektronikai

3

o Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα

o EclipseCrossword

o youtube

o Ελληνικός Πολιτισμός

o Ελληνικός Λόγος

Οι μεθοδολογία της διδασκαλίας και ενδεικτική κατανομή του χρόνου:

Α΄ ΦΑΣΗ ( 1η ώρα: Επεξεργασία των δραστηριοτήτων του 1ου Φύλλου εργασίας)

Στην αρχή της διδασκαλίας γίνεται ενημέρωση των μαθητών για το πώς θα

επεξεργαστούν τη συγκεκριμένη διδακτική ενότητα, τι θα πρέπει να προσέξουν και τι

θα δημιουργήσουν. Κατά την 1η διδακτική ώρα, που πραγματοποιείται μέσα στην

τάξη, οι μαθητές διαβάζουν το κείμενο και ακολουθεί η κειμενοκεντρική-

ερμηνευτική προσέγγιση του κειμένου. Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού και των

γλωσσικών σχολίων του εγχειριδίου (σελ. 83), προχωρούν σε πρώτη λεξιλογική

εξομάλυνση και συμπληρώνουν το διάγραμμα του 1ου Φύλλου εργασίας, απαντώντας

στις ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου. Κάθε ερώτηση έχει αφετηρία το κείμενο

και ζητείται από τους μαθητές να απαντούν στηριζόμενοι σε αυτό, χρησιμοποιώντας

αυτούσιες λέξεις και φράσεις του.

Β΄ ΦΑΣΗ ( 2η και 3η ώρα: Επεξεργασία των δραστηριοτήτων των 2ου, 3ου και 4ου

Φύλλων εργασίας)

Το δίωρο αυτό πραγματοποιείται στο εργαστήριο πληροφορικής. Έχουμε χωρίσει

τους μαθητές σε 5 ανομοιογενείς ομάδες (όσες και τα Φύλλα εργασίας) των 4-5

ατόμων (ανάλογα με το μαθητικό δυναμικό του τμήματος). Οι μαθητές κάθε ομάδας

κάθονται σε 2 γειτονικούς Η/Υ και επεξεργάζονται τα φύλλα εργασίας που έχουμε

αποθηκεύσει στην επιφάνεια εργασίας των υπολογιστών. Τα μέλη κάθε ομάδας

ασκούνται στην επιλογή και την αξιολόγηση της πληροφορίας, ανασυνθέτουν,

συνεργάζονται, επικοινωνούν και ανταλλάσσουν σκέψεις.

1. Οι μαθητές της πρώτης ομάδας με το Φύλλο εργασίας 2 «Ο τόπος και ο χρόνος»

επισκέπτονται την ηλεκτρονική διεύθυνση:

http://en.wikipedia.org/ → λέξη αναζήτησης «Αλέξανδρος ο Μέγας». Διαβάζουν το

κείμενο για την Εκστρατεία στην Ινδία, παρατηρούν τον πίνακα του Σαρλ Λε

Μπρουν και απαντούν στις ερωτήσεις του Φύλλου εργασίας. Επισκέπτονται τη

διεύθυνση και παρατηρούν την πορεία του Μ. Αλεξάνδρου στο διαδραστικό χάρτη.

Από την εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού (κείμενο της Κ. Παναγοπούλου)

μπορούν να δουν το χρονολόγιο της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου. Στη συνέχεια

στο δικτυακό τόπο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, παρατηρούν τους χάρτες

που δείχνουν την πορεία της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Με τη βοήθεια

των Αυτόματων Σχημάτων του word εντοπίζουν στο χάρτη που υπάρχει πάνω στο

4

Φύλλο εργασίας τις δύο πόλεις που έκτισε ο Αλέξανδρος στις όχθες του Υδάσπη

ποταμού. Έτσι οι μαθητές/τριες εντάσσουν το γεγονός, με το οποίο θα ασχοληθούν,

στο χώρο και στο χρόνο.

2. Οι μαθητές της δεύτερης ομάδας με το Φύλλο εργασίας 3α «Αλέξανδρος και

Βουκεφάλας» αναζητούν στο διαδίκτυο εικόνες σχετικές με το θέμα «Αλέξανδρος και

Βουκεφάλας» και δημιουργούν τη δική τους φωτοθήκη. Στη συνέχεια παρουσιάζουν

τις εικόνες που βρήκαν με το λογισμικό παρουσίασης PowerPoint (των Windows).

Αναζητούν επίσης παράλληλα κείμενα για μια διακειμενική προσέγγιση της

ενότητας. Με τη βοήθειά μας επιλέγουν τα αποσπάσματα: Πλούταρχος, Αλέξανδρος,

61. 1-3 και Στράβων, Γεωγραφικά, βιβλ. 15, κεφ. 1, 29.7-15, τα μελετούν, εξετάζουν

συγκριτικά τις εκδοχές τους και απαντούν στις ερωτήσεις του φύλλου εργασίας 3α1.

Εναλλακτικά, μπορούμε να τα έχουμε αποθηκεύσει τα δύο παράλληλα κείμενα σε

φάκελο στην επιφάνεια των υπολογιστών των μαθητών.

Για να απαντήσουν στις ερωτήσεις μπορούν να αντλήσουν πληροφορίες και από το

άρθρο της Χρ. Παλιαδέλη «Ο Βουκεφάλας του Αλέξανδρου».

3. Οι μαθητές της τρίτης ομάδας επεξεργάζονται το Φύλλο εργασίας 3β «Άνθρωπος

– ζώο». Η σχέση του Αλέξανδρου με τον Βουκεφάλα δίνει την ευκαιρία στους

μαθητές να αναζητήσουν και να συγκεντρώσουν ιστορίες και μύθους που

αναφέρονται στο δεσμό ανθρώπου-ζώου. Επισκέπτονται το απόσπασμα από το βιβλίο

της Αλεξάνδρα Δέλτα-Παπαδοπούλου, Μύθοι και θρύλοι, (Εκδόσεις Ι. Σιδέρη, 1977)

και τη σελίδα. Τα κείμενα αναφέρονται αντίστοιχα στη σχέση του Αρίωνα με το

δελφίνι και στη σχέση του Οδυσσέα με το σκύλο του Άργο. Οι μαθητές, αφού

διαβάσουν τα κείμενα, απαντούν στις ερωτήσεις του φύλλου εργασίας 3β. Από τη

διεύθυνση συγκεντρώνουν εικόνες σχετικές με τα κείμενα που διάβασαν και

δημιουργούν τη δική τους φωτοθήκη.

4. Οι μαθητές της τέταρτης ομάδας επεξεργάζονται το φύλλο εργασίας 4α

«Λεξολογικά». Αναζητούν στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, χρησιμοποιώντας

τη σύνθετη αναζήτηση, λέξεις που έχουν ετυμολογική συγγένεια με το λήμμα πόλις.

Με το σύνολο των αποτελεσμάτων τους συμπληρώνουν τον πίνακα επιλέγοντας

σύνθετες λέξεις με α΄ συνθετικό το πολιτ- και β΄ συνθετικό το πολιτ-. Οι μαθητές

χρησιμοποιώντας στη συνέχεια την εφαρμογή "EclipseCrossword", που έχουμε

1 Οι μαθητές μπορούν να βρουν τα παράλληλα κείμενα της διδακτικής ενότητας:Για τον Πλούταρχο:▪http://www.mikrosapoplous.gr/anc_texts/texts_plut.html→Βίοι Παράλληλοι→Αλέξανδρος ή Για τον Στράβωνα:▪http://remacle.org/bloodwolf/erudits/strabon/livre151.htm ή▪http :// mercure . fltr . ucl . ac . be / Hodoi / concordances / strabon _ geographica _15_01/ ligne 05. cfm ? numligne =30& mot =4541 ή ▪http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/education/workshop/dokimes/plutarchus.html#toc004 το αρχαίο κείμενο με μετάφραση.

5

εγκαταστήσει στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή, δημιουργούν το δικό τους

σταυρόλεξο με 6 ουσιαστικά από την οικογένεια της λέξης πόλις.

5. Η πέμπτη ομάδα επεξεργάζεται το Φύλλο εργασίας 4β «Λεξιλογικά». Στην Πύλη

για την Ελληνική Γλώσσα ζητάμε επίσης να προσεγγίσουν το σημασιολογικό εύρος

της λέξης σημείο σε σχέση με βασικές διαθεματικές έννοιες, όπως είναι ο Χώρος, η

Μεταβολή, η Εξέλιξη, η Οργάνωση, η Επικοινωνία και να αναζητήσουν

επιστημονικούς όρους που πλάστηκαν με βάση αυτή τη λέξη2. Με τη διαθεματική

προσέγγιση της λέξης σημείο επιδιώκουμε οι μαθητές να κατανοήσουν πώς και σε

ποιους τομείς χρησιμοποιείται η λέξη σημείο.

Γ΄ ΦΑΣΗ (4η ώρα: παρουσίαση εργασιών - συζήτηση)

Ακολουθεί παρουσίαση των εργασιών των ομάδων και συζήτηση σχετικά με τα

θέματα που αυτές επεξεργάστηκαν. Στο τέλος προβάλλουμε το βίντεο από το youtube

που δημιούργησε το Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης και αναφέρεται

στην Ενότητα 11 του σχολικού εγχειριδίου, για την καλύτερη εμπέδωση της

Ενότητας.

Εναλλακτικές προτάσεις:

Μετά την ολοκλήρωση του 1ου Φύλλου εργασίας οι μαθητές μπορούν να επισκεφτούν

τη διεύθυνση και να ακούσουν το κείμενο στο πρωτότυπο και σε μετάφραση.

Εναλλακτικά και στο πλαίσιο των νέων τεχνολογιών ο διδάσκων μπορεί να

αξιοποιήσει και το Γ μέρος της ενότητας 11 του εγχειριδίου. Στο δικτυακό τόπο

«Ελληνικός πολιτισμός», οι μαθητές μπορούν να βρουν τη θεωρία του συντακτικού

της ενότητας και να απαντήσουν στις ασκήσεις με δυνατότητα αυτοαξιολόγησης.

Προαπαιτούμενα της διδασκαλίας:

Για την υλοποίηση της διδασκαλίας απαιτείται ευελιξία στο ωρολόγιο πρόγραμμα.

Από την πλευρά των μαθητών / τριών η περιγραφόμενη δραστηριότητα προϋποθέτει

ύπαρξη ομαδοσυνεργατικών δεξιοτήτων.

επαρκή χειρισμό του υπολογιστή και των φυλλομετρητών περιήγησης

(Internet explorer ή Mozila Firefox), καθώς επίσης η βασική γνώση εργαλείων

του MS Office.

Από την πλευρά του καθηγητή προϋποθέτει:

εξοικείωση με τα εργαλεία των Τ.Π.Ε.

συστηματική προεργασία και οργάνωση του υλικού (έντυπου και

ηλεκτρονικού) που θα δοθεί στους μαθητές προς διερεύνηση.

2 Βλ. Επιμόρφωση στελεχών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτικών στο Δ.Ε.Π.Π.Σ., τα Α.Π.Σ. και το Νέο διδακτικό Υλικό του Γυμνασίου, Τεύχος Επιμορφωτικού Υλικού, Αθήνα 20006, σ. 23-24.

6

γνώση ομαδοσυνεργατικού τρόπου διδασκαλίας.

Φύλλα εργασίας:

1. «Κατανόηση κειμένου»: ανάγνωση του κειμένου και κατανόηση της

συντακτικής δομής του.

2. «Ο τόπος και ο χρόνος»: ένταξη του γεγονότος στο χώρο και στο χρόνο.

3α. «Αλέξανδρος–Βουκεφάλας»: απεικονίσεις του Αλέξανδρου με τον

Βουκεφάλα στην τέχνη και διδακτικά παράλληλα.

3β. «Άνθρωπος – ζώο»: μύθοι και ιστορίες που αναφέρονται στη σχέση

ανθρώπου-ζώου.

4 α. «Λεξιλογικά»: γλωσσική επεξεργασία της λέξης πόλις του κειμένου.

4β. «Λεξιλογικά»: γλωσσική επεξεργασία της λέξης σημείο(ν) του κειμένου.

Διαπιστώσεις από την εφαρμογή της δραστηριότητας

Η διδασκαλία του μαθήματος με τη χρήση Η/Υ προκάλεσε έντονα το

ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών με αποτέλεσμα την επίτευξη των

στόχων του μαθήματος.

Η αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο και η διαδικασία ανακάλυψης της

γνώσης κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον τους και, όπως παραδέχτηκαν, τους

βοήθησε να κατανοήσουν ενδοκειμενικά, εξωκειμενικά και διακειμενικά

στοιχεία της ενότητας.

Επίσης καλλιεργήθηκε η συνεργατικότητα ανάμεσα στους μαθητές κάθε

ομάδας, έτσι ώστε να συμμετάσχουν και οι πιο αδύναμοι μαθητές, να

προβληματιστούν και να αναπτύξουν τις απόψεις τους.

Οι όποιες αδυναμίες κάποιων μαθητών και μαθητριών σε τεχνικής φύσεως

θέματα (λ.χ. δημιουργία λογισμικού παρουσίασης) αντιμετωπίστηκαν

ικανοποιητικά με τη βοήθεια του καθηγητή πληροφορικής που ήταν παρόν

στο εργαστήριο.

Βιβλιογραφία

Μ. Αργύρης, Διερευνητική μάθηση με χρήση υπολογιστικών εργαλείων: Μία

εναλλακτική πρόταση διδασκαλίας, στο Νοητικά Εργαλεία και Πληροφοριακά Μέσα,

σ. 98-118, Καστανιώτης, Αθήνα 2002.

Ν. Δαπόντες, Η Κοινωνία της Πληροφορίας: Η εκπαιδευτική διάσταση των

Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση (Τ.Π.Ε.-Ε),

ό.π. σ. 82-97.

Α. Δημητρακοπούλου, Διαστάσεις διδακτικής διαχείρισης των εκπαιδευτικών

εφαρμογών της Τεχνολογίας της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας: Προς μια

ολοκληρωμένη αξιοποίησή τους στην Εκπαίδευση, ό.π. σ. 57-97.

7

Η. Ματσαγγούρας, Ομαδοκεντρική διδασκαλία και μάθηση. Θεωρία και πράξη της

διδασκαλίας κατά ομάδες2, Αθήνα 1995

Έλσα Μυρογιάννη – Δημ. Μαυροσκούφης (επιμ.), Φιλόλογοι στον υπολογιστή,

Καλειδοσκόπιο, Αθήνα 2004.

Ειδική βιβλιογραφία για την ενότητα:

A.R. Anderson, «Bocephalas and his Legend», AJPh 51, 1930.

Ε. Βουτυράς, «Οι απεικονίσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην αρχαία τέχνη», στο

«Αλέξανδρος και Ανατολή», Θεσσαλονίκη 1997.

Χρυσ. Σαατσόγλου-Παλιαδέλη, «Οι μάχες του Αλεξάνδρου στην τέχνη του 4ου π.Χ.

αι.», ό.π.

Ν. Χατζηνικολάου (επιμ.), «Ο Μέγας Αλέξανδρος στην Ευρωπαϊκή Τέχνη»,

Θεσσαλονίκη 1997.

8

Φύλλο εργασίας 1

(Κατανόηση κειμένου)

Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις, 5.19. 4-6

Άσκηση: Να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου «Η

αγάπη του Αλέξανδρου για τον Βουκεφάλα». Να χρησιμοποιήσετε, όσο αυτό είναι

δυνατόν, αυτούσιες λέξεις και φράσεις του κειμένου.

Το κείμενο χωρίζεται σε τρεις ενότητες.

Α΄ ενότητα:

Δώστε έναν τίτλο στην πρώτη ενότητα:..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

........................................................................

α) Ποιοι αναφέρονται σε αυτό το κείμενο; (Υποκείμενα)

............................................................................

.....................

............................................................................

.....................

...................................................................................................................................................................

............................................

Ας δούμε τώρα τι κάνουν τα υποκείμενα: (Ενέργειες)

Ἀλέξανδρος ἔκτισεν πόλειςβ) Πού ίδρυσε ο Αλέξανδρος τις δύο πόλεις που αναφέρονται στο κείμενο;

Και τι ψέγει;

............................................................................

............................................................................

............................................................................

...............................................................

............................................................................

.....................

............................................................................

............................................................................

..........................................

γ) Ποια ονόματα έδωσε στις πόλεις και πώς αιτιολογούνται τα ονόματά τους;

Και τι για τα πόδια του;

............................................................................

.....................

............................................................................

............................................................................

..........................................

............................................................................

.....................

............................................................................

............................................................................

..........................................

9

ὅς (= Βουκεφάλας) ἀπέθανεν αὐτοῦα) Πώς πέθανε ο Βουκεφάλας; ...................................................................................................................................................................

............................................

β) Ποιες ενέργειες δείχνουν τη σχέση του Βουκεφάλα προς τον Αλέξανδρο;

1. πολλὰ δὲ πρόσθεν ξυγκαμών …. Ἀλεξάνδρῳ

2.

3.

Β΄ ενότητα

Δώστε έναν τίτλο στη δεύτερη ενότητα:...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

.......................................................................................

(α) Πώς περιγράφουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Βουκεφάλα;

Και στη συνέχεια;

Α

εκδοχή:................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

...........................................................................

Β

εκδοχή:................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

......

(β) Πώς συνδέονται οι περιγραφές του Βουκεφάλα με το όνομά του; ...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

....................................................................................

Γ΄ ενότητα :

Δώστε έναν τίτλο στην τρίτη ενότητα:...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

.......................................................................................

α) Πού συνέβη το επεισόδιο που αναφέρει ο Αρριανός; ...................................................................................................................................................................

...........................................

10

β) Ποιες πληροφορίες αντλούμε για το επεισόδιο;

Και τι για τα πόδια του;

Τι

συνέβη; ...............................................................

..................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

...............................................................

Πώς αντέδρασε ο

Αλέξανδρος; .......................................................

..........................................

............................................................................

............................................................................

............................................................................

...............................................................

γ) Ποια είναι η άποψή σας για την αντίδραση του Αλέξανδρου; ...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................

δ) Γιατί ο Αρριανός αφηγείται αυτό το επεισόδιο;...................................................................................................................................................................

............................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................

11

Φύλλο εργασίας 2

(Ο τόπος και ο χρόνος)

1. Επισκεφτείτε τη διεύθυνση http://el.wikipedia.org → λέξη αναζήτησης Αλέξανδρος

ο Μέγας. Διαβάστε το κείμενο για την Εκστρατεία στην Ινδία. Απαντήστε στις

ερωτήσεις:

Με ποιον συγκρούστηκε ο στρατός του Αλέξανδρου για να κατακτήσει την

Ινδική χερσόνησο;...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................

Πού και πότε έγινε η μάχη;...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................

2. Δείτε τον πίνακα του Σαρλ Λε Μπρουν (1673), στα δεξιά του κειμένου.

Τι απεικονίζει;...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

........................................................................................

Όταν βλέπετε τον πίνακα, μπορείτε να καταλάβετε ποιος είναι ο νικητής της

μάχης και από τι;...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

............

3. Επισκεφτείτε τη διεύθυνση και δείτε την πορεία του Μ. Αλεξάνδρου όπως

αποτυπώνεται στο διαδραστικό χάρτη.

Από την εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού μπορείτε να δείτε το χρονολόγιο της

εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου.

Στη συνέχεια επισκεφτείτε το δικτυακό τόπο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.

Εμφανίζεται το κείμενο «Σταθμοί στην πορεία του Μ. Αλεξάνδρου» Πατήστε πάνω

στο χάρτη που εμφανίζεται δεξιά στην οθόνη και αποτυπώνει τις κατακτήσεις του Μ.

Αλεξάνδρου. Επιλέγοντας το χάρτη μπορείτε να τον δείτε σε μεγέθυνση. Με τα

βελάκια μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλα τα εδάφη που κατέκτησε ο Αλέξανδρος.

Αναζητήστε στο Χάρτη τις δύο πόλεις που σύμφωνα με το κείμενο που

διδασκόμαστε ίδρυσε ο Αλέξανδρος.

12

Στο χάρτη που ακολουθεί δείξτε με τα Αυτόματα σχήματα του Word τις δύο

νέες πόλεις που ίδρυσε ο Αλέξανδρος.

Σημ. 1: Επιλέγουμε το χάρτη → πηγαίνουμε στα Αυτόματα Σχήματα στην κάτω μπάρα

εργαλείων του word. Σε περίπτωση που η μπάρα δεν είναι ορατή → από το μενού του word

πηγαίνουμε → Προβολή →Γραμμές εργαλείων→επιλέγουμε το υπομενού Σχεδίαση.

Σημ. 2: Επιλέγουμε από τα Bέλη τύπου μπλοκ →το Bέλος προς τα κάτω και στη συνέχεια

το τοποθετούμε πάνω από τις δύο νέες πόλεις.

Ο Αλέξανδρος εκτός από αυτές τις δύο πόλεις ίδρυσε και αρκετές άλλες. Γιατί

νομίζετε ότι το έκανε αυτό και μάλιστα σε περιοχές τόσο μακρινές από τη

Μακεδονία;...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

13

Φύλλο εργασίας 3α

(Αλέξανδρος – Βουκεφάλας)

1. Αναζητήστε στο διαδίκτυο στη διεύθυνση εικόνες σχετικές με το θέμα

«Αλέξανδρος και Βουκεφάλας» και δημιουργήστε τη δική σας φωτοθήκη

αποθηκεύοντας στο αρχείο «οι εικόνες μου» τις φωτογραφίες που βρήκατε.

Να παρουσιάσετε τις εικόνες που βρήκατε:

▫ Μπορείτε να ανοίξετε το λογισμικό PowerPoint (των Windows).

▫ Να επιλέξετε την εντολή "Δημιουργία νέας παρουσίασης".

▫ Να επιλέξετε το φόντο και τη διάταξη στοιχείων που σας αρέσει.

▫ Να προσθέσετε σε κάθε σελίδα εικόνα και λεζάντα.

▫ Να φτιάξετε τη σελίδα τίτλου με τα στοιχεία σας.

▫ Να σώσετε την παρουσίασή σας ως αρχείο παρουσίασης.

2. α) Επισκεφτείτε τη διεύθυνση → Από το έργο του Πλούταρχου επιλέξτε Βίοι

Παράλληλοι→Αλέξανδρος. Ανοίξτε το αρχείο και επιλέξτε το απόσπασμα 61.1-3.

β) Επισκεφτείτε τη διεύθυνση και από τα Γεωγραφικά του Στράβωνα διαβάστε

το απόσπασμα 15. 1, 29. 7-15. Μπορείτε να δείτε και τη μετάφραση του

αποσπάσματος.

Να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις. Να χρησιμοποιήσετε, όσο αυτό

είναι δυνατόν, αυτούσιες λέξεις και φράσεις των κειμένων.

Ερωτήσεις:

Αρριανός, Αλεξάνδρου

Ανάβασις, 5.19. 4-6

Πλούταρχος,Αλέξανδρος,

61. 1-3

Στράβων, Γεωγραφικά,

Βιβλ. 15, κεφ. 1, 29.7-

15

Πού όφειλε

το όνομά του

ο Βουκεφάλας;

................................................

………………………………

.

………………………………

………………………………

.

……………………………….

………………………………...

…………………………………

……………………………….

....................................

...........

....................................

...........

....................................

...........

....................................

...........

Πώς πέθανε

ο Βουκεφάλας;

......................................

.........

......................................

.........

......................................

.........

.....................................

........................................

.......

........................................

.......

........................................

.......

……………………………….

....................................

...........

....................................

...........

....................................

...........

....................................

...........

14

Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν διαφορές στις ιστορικές αφηγήσεις; Ποιες είναι;

Μπορείτε να ανταλλάξετε απόψεις με το διπλανό σας.

Για να απαντήσετε μπορείτε επίσης να αντλήσετε πληροφορίες και από το άρθρο της

Χρ. Παλιαδέλη «Ο Βουκεφάλας του Αλέξανδρου»:

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

15

Φύλλο εργασίας 3β

(Άνθρωπος – ζώο)

1. Αναζητήστε στο διαδίκτυο και συγκεντρώστε μύθους και ιστορίες από την

αρχαιότητα που αναφέρονται στο στενό δεσμό μεταξύ ανθρώπων και ζώων.

Α. Επισκεφτείτε το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού:

και διαβάστε το απόσπασμα από το βιβλίο της Αλεξάνδρα Δέλτα-Παπαδοπούλου,

Μύθοι και θρύλοι, (Εκδόσεις Ι. Σιδέρη, 1977).

Β. Επισκεφτείτε το δικτυακό τόπο και διαβάστε κυρίως τη δεύτερη παράγραφο του

κειμένου που ανοίγεται.

Ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές της σχέσης «άνθρωπος-ζώο» στα δύο κείμενα

που διαβάσατε;

Ιστορία Α:

άνθρωπος:...........................................................

..................

ζώο:.....................................................................

....................

Ιστορία Β:

άνθρωπος:...........................................................

..................

ζώο:.....................................................................

....................

Με ποιο τρόπο το ζώο εκδηλώνει την αγάπη του;

Ιστορία

Α: ........................................................................

............................................................................

............................................................................

..................................................................

Ιστορία

Β: ........................................................................

.........................

............................................................................

............................................................................

..........................................

Ποια από τις ιστορίες που διαβάσατε σάς ήταν γνωστή και από πού;

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

Ποια συμπεριφορά ζώου σε συγκίνησε περισσότερο και γιατί; (Στην

απάντησή σας να συμπεριλάβετε και την ιστορική αφήγηση του Αρριανού).…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………….

16

2. Επισκεφτείτε τη διεύθυνση Στο πεδίο αναζήτησης γράψτε: Odysseus and Argos. Συγκεντρώστε εικόνες

σχετικές με το θέμα «Οδυσσέας και Άργος» και δημιουργήστε τη δική σας φωτοθήκη αποθηκεύοντας στο αρχείο «οι εικόνες μου» τις φωτογραφίες που βρήκατε.

Στο πεδίο αναζήτησης γράψτε: Arion and dolphin. Συγκεντρώστε εικόνες σχετικές με το θέμα «Αρίων και δελφίνι» και δημιουργήστε τη δική σας φωτοθήκη αποθηκεύοντας στο αρχείο «οι εικόνες μου» τις φωτογραφίες που βρήκατε.

Να παρουσιάσετε τις εικόνες που βρήκατε:

▫ Μπορείτε να ανοίξετε το λογισμικό PowerPoint (των Windows).

▫ Να επιλέξετε την εντολή "Δημιουργία νέας παρουσίασης".

▫ Να επιλέξετε το φόντο και τη διάταξη στοιχείων που σας αρέσει.

▫ Να φτιάξετε τη σελίδα τίτλου με τα στοιχεία σας.

▫ Να σώσετε την παρουσίασή σας ως αρχείο παρουσίασης.

17

Φύλλο εργασίας 4α

(Λεξιλογικά)

Επισκεφτείτε την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:

Πληκρολογήστε *πολιτ* στο πεδίο αναζήτησης

Στον τύπο λήμματος επιλέξτε «ουσιαστικό»

Και στην ετυμολογία γράψτε «αρχ.»

1. Εντοπίστε από το σύνολο των αποτελεσμάτων τις λέξεις που έχουν ετυμολογική

συγγένεια. Αφού τις συγκεντρώσετε όλες, πατήσετε το καλάθι και η λέξη πηγαίνει

στον κατάλογο που σχηματίζετε εσείς. Για να δείτε τον κατάλογο, μπορείτε να

επιλέξετε την ένδειξη "Προβολή" που υπάρχει πάνω δεξιά στην οθόνη σας, δίπλα στο

πεδίο αναζήτησης όρων.

2. Δημιουργήστε έναν πίνακα με δύο στήλες: στη μία τοποθετήστε λέξεις με α΄

συνθετικό το πολιτ- και στη δεύτερη αυτές με β΄ συνθετικό το πολιτ-

Α΄ συνθετικό πολιτ- Β΄ συνθετικό πολιτ-

3. Παιχνίδι: Φτιάξτε ένα σταυρόλεξο με 6 ΝΕ ουσιαστικά από την οικογένεια της

λέξης πόλις.

Σημείωση 1: Επιλέξτε, όσο αυτό είναι δυνατόν, σαφείς ορισμούς ή/και κοινόχρηστα

παραδείγματα.

Σημείωση 2: Θα χρησιμοποιήσετε την εφαρμογή "EclipseCrossword", που έχει

εγκατασταθεί στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή.

Φύλλο εργασίας 4β

(Λεξιλογικά)

Επισκεφτείτε την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:

Πληκρολογήστε τη λέξη σημείο στο πεδίο αναζήτησης

18

1. Να καταγράψετε τα αποτελέσματα στον παρακάτω πίνακα με τρεις στήλες: στην

πρώτη στήλη αναγράφονται τα σημασιολογικά πεδία χρήσης της λέξης σημείο. Στην

τρίτη στήλη δίνονται οι αντίστοιχες διαθεματικές έννοιες της λέξης.

Στη δεύτερη να καταγράψετε χαρακτηριστικές φράσεις που δηλώνουν το περιεχόμενο

και τις χρήσεις της λέξης στα αντίστοιχα σημασιολογικά πεδία.

ΣημείοΝέα Ελληνικά

(χαρακτηριστικές φράσεις)Διαθεματικές έννοιες

Γεωγραφία Σημεία του ορίζοντα

Στρατηγικό σημείοχώρος

Αστρονομίαχώρος

Γεωμετρίαχώρος

Φυσική-Χημείαμεταβολή, εξέλιξη

ΜαθηματικάΟργάνωση, επικοινωνία

Γλωσσολογίαεπικοινωνία

ΘρησκευτικάΚοινωνία, άτομο

Μουσικήπολιτισμός

Καθημερινή επικοινωνία Επικοινωνία, κοινωνία

άτομο

Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:

Πληκρολογήστε σημειο* στο πεδίο αναζήτησης

Στον τύπο λήμματος επιλέξτε «ουσιαστικό»

Και στην ετυμολογία γράψτε «αρχ.»

2. Εντοπίστε από το σύνολο των αποτελεσμάτων τα λήμματα επιστημονικών όρων

που έχουν πρώτο συνθετικό το σημειο-. Αφού τα συγκεντρώσετε όλα πατήσετε το

καλάθι, η λέξη πηγαίνει στον κατάλογο που σχηματίζετε εσείς. Για να δείτε τον

κατάλογο, μπορείτε να επιλέξετε την ένδειξη "Προβολή" που υπάρχει πάνω δεξιά

στην οθόνη σας, δίπλα στο πεδίο αναζήτησης όρων.

19

Να καταγράψετε τα αποτελέσματα στον παρακάτω πίνακα με δύο στήλες, όπου στην

πρώτη στήλη θα αναγράψετε τα λήμματα και στη δεύτερη στήλη τη σημασία τους

αντίστοιχα.

λήμμα σημασία

20