Χαρτογραφία – Μαθηµατικήχαρτογραφία

• Χαρτογραφία-Χάρτης• Κλίµακες χαρτών• Γεωγραφικά φαινόµενα• Μαθηµατική χαρτογραφία• Συστατικά ενός χάρτη

Χαρτογραφία-Χάρτες

• Ορισµός. Χαρτογραφία είναι η µεταφορά ήη µετάδοση (όχι µόνο η κατασκευή) τηςπληροφορίας που έχει χωρική διάστασηµέσω χαρτών.

• Ορισµός. Χάρτης είναι η αναπαράσταση ήπεριληπτική παρουσίαση της γεωγραφικήςπληροφορίας. Είναι ένα εργαλείο για ναπαρουσιαστεί η γεωγραφική πληροφορία.

Κλίµακες χαρτών

• Ορισµός. Κλίµακα ενός χάρτη είναι ησχέση ανάµεσα στο σχεδιασµένο γραφικόµήκος και στο αντίστοιχο πραγµατικό.

• Η κλίµακα ορίζεται µε κλάσµα που έχειαριθµητή το σχεδιασµένο µήκος στονχάρτη και παρονοµαστή το αντίστοιχοπραγµατικό µήκος:

K=1/α

• Κατηγορίες χαρτών σε σχέση µε τηνκλίµακα:– Χάρτες µεγάλης κλίµακας 1:50.000 και πάνω– Χάρτες µικρής κλίµακας 1:50.000 και κάτωή– Χάρτες µεγάλης κλίµακας 1:25.000 και πάνω– Χάρτες µεσαίας κλίµακας 1:25.000-1:250.000– Χάρτες µικρής κλίµακας 1:250.000 και κάτω

• Παράδειγµα. Κλίµακα 1:1.000 σηµαίνει ότι1 cm στον χάρτη αντιστοιχεί σε 1.000 cm στην πραγµατικότητα.

• Γραφική κλίµακα είναι ένας γραφικόςτρόπος απόδοσης της κλίµακας καιαποτελείται από παράλληλες γραµµέςβαθµονοµηµένες σε µονάδες αποστάσεωνστο έδαφος.

Γεωγραφικά φαινόµενα

• Οποιοδήποτε φαινόµενο είτε είναισυγκεκριµένο είτε αφηρηµένο καιαναφέρεται σε συγκεκριµένη θέσηαποτελεί γεωγραφικό φαινόµενο.

• ∆ιακρίνονται ως προς τις διαστάσεις τουςκαι ως προς την ιεραρχία τους.

• Ανάλογα µε τις διαστάσεις τους έχουµε:– Σηµειακά δεδοµένα. Π.χ. Εκκλησίες, αεροδρόµια, τράπεζες κτλ.

– Γραµµικά δεδοµένα. Π.χ. ∆ρόµοι, ποτάµια, όριαδήµων κτλ.

– Επιφανειακά δεδοµένα. Είναι δισδιάστατα δεδοµέναπου καλύπτουν επιφανειακά ένα φαινόµενο. Π.χ. ∆άση, καλλιέργειες αλλά και εθνικότητα ή θρήσκευµα.

• Τα γεωγραφικά φαινόµενα χωρίζονται στιςπαρακάτω κλίµακες ως προς την ιεραρχία τους:– Ονοµαστική κλίµακα. Χρησιµοποιεί σαν κριτήριο τιςποιοτικές συσχετίσεις. π.χ. Όρια κράτους, ακτογραµµή δρόµος κτλ.

– Κλίµακα τάξης. ∆ιαχωρίζει τα φαινόµενα βάσηονοµαστικής κλίµακας και βάση ποσοτικώνµετρήσεων που ανάγονται σε τάξη µεγέθους. π.χ. Πρωτεύουσες νοµών, επαρχιών ή οδικές αρτηρίεςβασικές δευτερεύουσες κτλ.

– Κλίµακα διαστήµατος. Ιεράρχηση ανάλογα µε τηναριθµητική ποσοτική διαφοροποίηση. Π.χ. Πληθυσµός, κυκλοφοριακός φόρτος κτλ.

• Τα χωρικά φαινόµενα διακρίνονται σε συνεχή καιδιακριτά.– Συνεχή φαινόµενα, όπου το χωρικό σύστηµα είναι τοεπίπεδο και οι δυνατές θέσεις για την χωροθέτησηενός φαινοµένου είναι το σύνολο των σηµείων τουεπιπέδου. Π.χ. Θερµοκρασία , ατµοσφαιρική πίεσηκτλ.

– ∆ιακριτά φαινόµενα, όπου το χωρικό σύστηµα δενπεριλαµβάνει όλα τα σηµεία του επιπέδου, µεαποτέλεσµα οι δυνατές θέσεις χωροθέτησης ναπεριορίζονται σε ένα συγκεκριµένο αριθµό θέσεωνστο επίπεδο. Π.χ. Μαγαζιά , επίκεντρο σεισµών κτλ.

Μαθηµατική χαρτογραφία

• Η µαθηµατική χαρτογραφία ασχολείται µε τοκατασκευαστικό µέρος του χάρτη και κυρίως µετην µελέτη των χαρτογραφικών απεικονίσεωνκαι προβολών.

• Η πιο απλή µαθηµατική επιφάνεια πουπροσεγγίζει το σχήµα της γης είναι η σφαίρα.

• Το µοντέλο που προσεγγίζει ικανοποιητικά τοσχήµα της γης είναι ελλειψοειδές εκπεριστροφής πεπλατυσµένο κατά τους πόλους.

• Η πιο γνωστή µέθοδος αναφοράς της θέσηςενός σηµείου πάνω στην επιφάνεια της γης είναιη µέθοδος των γεωγραφικών συντεταγµένων. Οιγεωγραφικές συντεταγµένες είναι το γεωγραφικόπλάτος φ, και το γεωγραφικό µήκος λ (φ και λείναι γωνίες).

• Αν θεωρήσουµε τη γη σαν µια σφαίρα τότε– Γεωγραφικό µήκος ενός σηµείου στην επιφάνεια τηςγης είναι η γωνία που σχηµατίζει το επίπεδο ενόςαυθαίρετα µέγιστου κύκλου που περιέχει τον άξοναπεριστροφής της γης, µε το επίπεδο που περιέχει τονάξονα περιστροφής και το σηµείο.

– Το γεωγραφικό µήκος λ παίρνει + τιµή 0-180 ανατολικά και – τιµή 0-180 δυτικά.

– Γεωγραφικό πλάτος είναι η γωνία πουσχηµατίζει το επίπεδο του ισηµερινού µε τηνακτίνα από το κέντρο της γης στο σηµείο Ρ καιµετριέται στον µεσηµβρινό που περνάει απότο σηµείο.

– Το γεωγραφικό πλάτος φ είναι + βόρεια µετιµές 0-90 και – νότια µε τιµές στο διάστηµα 0-90.

• Χαρτογραφικές απεικονίσεις. Στιςχαρτογραφικές απεικονίσεις της γηςέχουµε παραµορφώσεις δεδοµένου ότιτόσο η σφαίρα όσο και το ελλειψοειδές δενείναι αναπτύξιµες επιφάνειες.

• Οι απεικονίσεις διαχωρίζονται ανάλογα µε τηνεπιφάνεια στην οποία γίνεται η απεικόνιση σε– Επίπεδες ή αιµουθιακές απεικονίσεις– Κυλινδρικές απεικονίσεις– Κωνικές απεικονίσεις

• Ανάλογα µε την θέση του άξονα της σφάιρας σεσχέση µε τον άξονα της επιφάνειας προβολής σε– Ορθές απεικονίσεις όταν οι δύο άξονες είναιπαράλληλοι.

– Εγκάρσιες όταν οι δύο άξονες είναι κάθετοι– Πλάγιες όταν οι δύο άξονες τέµνονται υπό γωνία

• Ανάλογα µε τα γεωγραφικά στοιχεία πουδιατηρούνται αναλλοίωτα σε– Σύµµορφες που διατηρούν αναλλοίωτες τιςγωνίες και τις µορφές

– Ισοδύναµες όταν διατηρούν αναλλοίωτα ταεµβαδά

– Ισαπέχουσες όταν διατηρούν αναλλοίωτα ταµήκη των αποστάσεων

Συστατικά ενός χάρτη

• Γραφικά στοιχεία. (σηµεία γραµµές επιφάνειες)• Χαρτογραφικά στοιχεία

– Κλίµακα– Προβολή– Σύµβολα

• Εποπτικά στοιχεία– Τίτλος– Υπόµνηµα– ∆είκτης κλίµακας– ∆είκτης προσανατολισµού