Stru~ni sorabotnici:

Branko Prqa

dipl.prof. po geografija

Elena Tren~evska-^ekovi}

Lektor:

Qupka Tasevska-Lati}

[erijatska recenzija:

dipl.teolog Ali [abani

SKOPJE

2012

ELENA TREN^EVSKA-^EKOVI]

TIMUR ^EKOVI]

Kuranot i Vselenata

CIP - Katalogizacija vo publikacija; Nacionalna i

univerzitetska biblioteka “Sv. Kliment Ohridski”, Skopje

821.163.3-3

TREN^EVSKA-^ekovi}, Elena

Kuranot i vselenata / Elena Tren~evska-^ekovi}. -

Skopje , 2012. - 200 str. : ilustr. ; 25 sm

ISBN 978-608-4625-17-9

COBISS.MK-ID 91144458

Povik kon vistinata

www.povikkonvistinata.org

povikkonvistinata@gmail.com

“Golema blagodarnost do moite roditeli, posebno

mojata majka, koi od mala vozrast me naso~uvaa

da tragam po Vistinata i naukata. I do site

prijateli koi bezrezervno mi pomognaa ovaa kniga

da ja vidi svetlinata na denot, me|u niv i mojata

sopruga, mojot prijatel od detstvo i drugi vredni

prijateli koi nesebi~no se zalagaa i baraa sredstva

za nejzino izdavawe. Na site niv Bog da im ovozmo`i

sli~ni dela so koi bi ostavile skapocen poklon za

generaciite koi doa|aat.”

Vo imeto na Allah, Milostiviot Somilosen

“Nie }e im gi pru`ime dokazite Na{i vo prostranstvata vselenski, a i

vo niv samite, dodeka ne im bide sosema jasno deka Kuranot e vistina. A

zar ne e dovolno toa {to Gospodarot tvoj za s$ e izvesten?” (Fusilet, 41:5)

9

PredgovorVo imeto na Allah

1

, Milostiviot Somilosen

Za razlika od Stariot Zavet, Kuranot ne dava kontinuirana i celosna

prikazna za sozdavaweto. Namesto kontinuirana prikazna, na brojni mesta

vo Knigata se nao|aat redovi vo koi se evociraat nekoi negovi aspekti, i

pomalku ili pove}e, se evociraat posledovatelni nastani {to go obele`ale.

Za da dobieme pojasna pretstava za na~inot na koj se dadeni poslednive,

treba da gi sobereme fragmentite rasprskani vo golem broj suri

2

.

Vo Kuranot se tretirani mnogu va`ni temi za koi se zainteresirani

nau~nicite, bilo da se raboti za zemski ili za nebesni fenomeni ili pak

za pra{awata {to se odnesuvaat na ~ovekot. Za sekoja od tie temi se dadeni

citati od Kuranot. Postojat golem broj na citati koi govorat za nau~ni

fenomeni, nivniot broj e nad iljada. Vo knigava se izvadeni okolu 300 cita-

ti koi se odnesuvaat direktno na sozdavaweto na neboto i Zemjata, no poradi

obemnosta ovde }e bidat razgledani najbitnite.

Osven citati koi posebno go opi{uvaat sozdavaweto, ~etiriesetina drugi

citati za astronomijata donesuvaat precizni podatoci koi se kompleti-

rani so ovie podatoci navedeni ovde. Nekoi od niv se samo razmisluvawe

za slavata na Sozdatelot i na Organizatorot na site yvezdeni i planetarni

sistemi, za koi znaeme deka se rasporedeni vo ramnote`a ~ie odr`uvawe

Wutn go objasnil so pomo{ na zakonot za me|usebno privlekuvawe na tela-

ta. Za da se razbere potpolno taa sledstvenost i prikazot koj ni go nudi

Kuranot, }e ostavime samiot Kuran da si go ka`e svoeto. Za taa cel, sekoj

1 Allah- Ediniot Bog, Jahve, Otecot, spored Biblijata , zabele{ka; se pi{uva so dve “l”

2 Poglavja, ponatamu vo tekstot }e se koristi toj izraz

PREDGOVOR

10

PREDGOVOR

11

onaka kako Allah nalaga vo Kuranot: “i Allah na visoki stepeni }e gi voz-

digne tie {to veruvaat i na koi{to im e dadeno znaewe. A Allah dobro

go znae toa {to go pravite.”(El Muxadela, 58:11).

No dokolku postoi nekoja gre{ka, Go molam Semo}niot Allah da bideme

od onie koi:

“Na tie {to od neznaewe }e napravat lo{o delo, pa potoa }e se pokajat

i }e se popravat, Gospodarot tvoj potoa sigurno }e im prosti i }e bide

Milostiv. (En Nahl, 119)

Avtor

Timur ^ekovi},

Skopje, 2012

citat od Kuranot vo vrska so neboto ili Univerzumot posebno e obraboten

i e napraven obid da mu se dademe svoeto vistinsko zna~ewe i da gi povrza-

vme modernite aspekti na naukata so tradicionalniot na~in na tolkuvawe

na Kuranot. Voedno vo ovaa kniga napraven e spoj so koj }e se obideme da go

pribli`ime ~itatelot do dlabo~inata i va`nosta koja ni ja nudi Kuranot.

Poglavjata koi se obraboteni se:

1. Sozdavaweto na Vselenata i nejziniot razvoj

2. Goleminata i sostavot na Vselenata

3. Nebesni tela

4. Zemjata i nejzinite fenomeni

5. Kosmi~ki zakoni i sili

6. Osvojuvawe na vselenata

7. Kraj na svetot

Vo sostavuvaweto na ova delo se potpirav od ve}e srabotenite dela na

golem broj avtori kako kako {to se: Mlivo, A. [erif, Zindani, M. Bikaj

i drugi, kako i nivnite viduvawa i razmisluvawa na odredeni temi , no

sekako, za edno delo da bide kompletno potrebna be{e i nezavisna kritika.

Razmisluvawata koi se nao|aat vo nekoi knigi od koi crpev odredeni tolku-

vawa, naidoa na kritika od teologot Ali [abani, posebno poradi teolo{ka

neizdr`anost na tolkuvaweto povrzano so brojot 7 (sedum) koe mnogu avtori

go zanemaruvaat, kako i uka`uvaweto na odredeni nastani vo vselenata

koi se evocirani vo Kuranot, no za ~ivo potpolno razbirawe e potrebno

vrvno poznavawe na arapskiot jazik. Neizmerna pomo{ vo sreduvaweto na

rasporedot na tekstot dojde od strana na mojata sopruga, koja kako diplomi-

ran profesor po geografija u~estvuva{e razni proekti od taa oblast. So

svoeto iskustvo od poleto na prirodnite nauki vnese kriti~nost i vo razbi-

raweto na astronomskite poimi i nivno klasificirawe.

Posebno be{e interesna konstatacijata na samostojniot astronomski

istra`uva~ i sega ve}e poznat mlad makedonski pisatel, Branko Prqa, koj

mi nazna~i deka ovaa kniga izobiluva so temi, no deka e vredno da se dadat

pove}e to~ni informacii na edno mesto, so {to lu|eto }e gi pottiknat

da razmisluvaat za Vselenata i kosmi~kite nastani. Terminolo{kata,

matemati~kata i teolo{kata preciznost vo izrazuvawe bea imperativ na

moite sorabotnici i poradi toa istoto go zedov vo predvid za da postapime

13

Voved“Vo po~etokot Bog gi sozdade neboto i Zemjata”...

Kuranot

3

ne zapo~nuva na ovoj na~in i zatoa e razli~en od site drugi reli-

giozni skripti, kako fakt dokolku ~itate nekoi religiozni skripti, }e

zabele`ite deka sodr`at tipi~en ~ove~ki stil, govorat za odredena li~nost,

za negoviot `ivot, za negovata familija itn. Kontekstot sleduva po red,

poglavje 1 potoa 2, 3 itn.

I Kuranot zboruva za `ivotot na nekoi li~nosti, no ne vo ~ove~ki stil.

Kuranot ima svoj unikaten stil, i e unikatna kniga.

Allah vo Kuranot veli:

“Vo sozdavaweto na Neboto i Zemjata i vo promenata na no}ta i denot

vie imate navistina znamenitosti koi se dokaz za tie {to se razum

obdareni.” (Ali Imran, 3:190)

“Za onie koi stoej}i i sedej}i i le`ej}i Allah Go spomnuvaat i razmis-

luvaat za sozdavaweto na neboto i Zemjata.” - Gospodaru na{, Ti ne Go

sozdade ova zaludno, falen bidi Ti i so~uvaj ne od kaznata vo ognot!” (

Ali Imran, 3:191)

“A zo{to tie ne razmislat za Kuranot? Da e toj od nekoj drug, a ne od

Allah, sigurno vo nego }e najdea mnogu protivre~nosti” (En Nisa, 82)

Gari Miler

4

vo knigata “^udesniot Kuran” veli :

3 Zab. Qur’an.

4 Gari Miler e poznat istra`uva~ na Kuranot. G.R.Miler e matemati~ar i teolog. Toj bil

aktiven vo hristijanskoto misionerstvo vo odreden period od `ivotot, no naskoro po~nuva

da otkriva mnogu nedoslednosti vo Biblijata. Vo 1978 godina, go ~ita Kuranot, o~ekuvaj}i da

gi najde istata nedoslednosti. Na negovo iznenaduvawe, otkriva deka porakata na Kuranot e

potpolno ista kako su{tinskata vistina koja ja izvlekol od Biblijata. Toj stanuva musliman

VOVED

14

VOVED

15

Zna~i, so spoznavaweto na odredeni ajeti objaveni od Allah x.{., i so kon-

stantniot proces na napredok i razvoj na ~ove{tvoto, ~ove~kiot rod bi tre-

balo da bide vo mo`nost da uspee da razbere nekoj odreden ajet i sli~no. So

ova, s$ pove}e }e mo`e da se osoznavaat odredeni kuranski ajeti. Ova e edna

od kuranskite karakteristiki.

Ova e jasen povik kon nemuslimanite. Vo osnova Kuranot gi povikuva da

najdat gre{ka. Samiot vakov povik ne e vo ~ove~kata priroda i ne e konzis-

tenten so negovata li~nost. Nieden ~ovek na {kolo ili na fakultet nema po

ispitot da napi{e vakva poraka na svojot profesor : “Ova delo e sovr{eno.

Nema nitu edna gre{ka. Najdi edna, ako mo`e{!” Nikoj od lu|eto ne go pravi

toa. No, sepak, Kuranot na lu|eto im se obra}a na ovoj na~in. Drug interesen

pristap vo Kuranot e {to na ~itatelite im deli soveti. Kuranot izvestuva

za razli~ni raboti, a potoa pora~uva: “Ako saka{ da doznae{ pove}e za nekoja

rabota, ili ako se somneva{ vo toa, pra{aj gi tie {to znaat.” Ova e isto taka

mnogu iznenaduva~ki pristap, bidej}i ne postoi kniga ~ij avtor pi{uva

kniga za istorija, geografija, biologija i drugo, a ne e obrazuvan vo odredena

oblast, na kraj gi sovetuva ~itatelite, dokolku se somnevaat vo ispravnosta

na materijata, da gi pra{aat onie koi se upateni vo znaewe.

Vozvi{eniot Allah jasno ni ka`al deka Negovata Kniga, Kuranot, e objav-

ena kako Opomena i potsetnik na celiot svet.

“Kuranot e, navistina, Opomena za celiot svet!

I vie naskoro }e ja doznaete negovata poraka!”

(prevod na zna~enieto na Kuranot, poglavje Sad, 38:87-88)

Zna~i Kuranot e potsetnik na siot ~ove~ki rod s$ do Sudniot Den. Kuranot

vo sebe gi ima informaciite za narodite od damne{no vreme, pa do infor-

maciite koi se protegaat vo dene{no vreme i vo idninata. Sekoj Kuranski

ajet

5

e objaven so Allahovoto, xelle {anuhu,

6

znaewe. Allah, xelle {anuhu,

ka`al:

“Allah svedo~i deka ona {to ti go objavuva e vistinata, go objavuva ona

{to edinstveno Toj go znae, a i angelite svedo~at; - a dovolen e Allah

kako svedok.!” (En Nisa, 4:166)

Site ajeti vo sebe sodr`at bo`estveno zna~ewe, a ~ove~kiot rod e toj

koj{to so tekot na vremeto se razviva , menuva i unapreduva. So doa|aweto

do pogolemi stepeni na razbirawe na prirodnite nauki, ~ove{tvoto uspeva

donekade da go razbere zna~eweto na Bo`jite zborovi vo odredeni ajeti.

i ottoga{ e aktiven vo javno prezentirawe na islamot, vklu~uvaj}i i radio i televiziski

pojavuvawa.

5 Znak, bo`estven stih od Kuranot; ponatamu pove}e }e se koristi izrazot citati

6 Xelle {anuhu- Dostoen za slava; se koristi koga se spomnuva imeto na Ediniot Bog kako

po~it kon Nego.

17

1.

Sozdavaweto na Vselenata i nejziniot razvoj

1.1 SOZDATEL NA VSELENATA

“Toj e Sozdatel na neboto i na Zemjata, i koga ne{to }e odlu~i, samo }e

ka`e “Bidi” – i toa biva.” (El Bekara, 2:117)

Sozdava {to saka i koga saka. Toj e Allah, Semo}niot i ni{to ne Mu e ramno.

“Toj e Sozdatel na neboto i Zemjata (od ni{to)! Od kade Mu Nemu dete

koga nema `ena, Toj sozdava s$ i samo Toj znae s$!” (El Enam, 6:101)

Vozvi{eniot Allah vo 101 citat od poglavjto Al Enam veli:

“Bedius semavati vel ardi” - Besim Korkut

7

go prevel “Toj e Sozdatel na

neboto i Zemjata” i istoto e kaj Enes Kari} (Dr. Enes Karić), dodeka Mustafa

Mlivo (Mustafa Mlivo) veli “Za~etnikot na neboto i Zemjata”.

Site ovie prevodi govorat za toa deka Allah, xelle {anuhu, e Sozdatel na

Vselenata. Ovoj Kuranski fakt e potpolno vo soglasnost so dene{nite sovre-

meni nau~ni otkritija. Definitivniot zaklu~ok do koj do{la dene{nata

moderna astrofizika uka`uva na faktot deka celata vselena,zaedno so

prostorna i vremenskata dimenzija, nastanal pri edna ogromna eksplozija.

Teorijata na “Golemata eksplozija” doka`uva deka celata vselena nastanala

od ni{to, so eksplozija od samo edna to~ka, pred otprilika 13.7 milijardi

godini. Ovaa teorija voedno e i edinstveno nau~no objasnuvawe na nastano-

7 Besim Korkut(1904-1975) – Bosanski kni`evnik i teolog.

1. SOZDAVAWETO NA VSELENATA I NEJZINIOT RAZVOJ

18

1. SOZDAVAWETO NA VSELENATA I NEJZINIOT RAZVOJ

19

nered na Zemjata – kako site lu|e da gi ubil; a ako nekoj bide pri~ina za

ne~ij `ivot da se so~uva – kako na site lu|e `ivotot da im go so~uval!”

(El Maida, 5:32)

Ovde Ediniot Bog ni uka`uva na Negova sila i mo} na sozdavaweto i {teta-

ta od uni{tivaweto na samo edno nevino su{testvo. Vsu{nost, kompleksnos-

ta na eden ~ovek e isto taka sli~na so kompleksnosta na celiot univerzum.

-“Da se site stebla na Zemjata pera, a da vo moreto, koga }e presu{i se

vleat u{te sedum moriwa, ne bi se ispi{ale Allahovite zborovi; Allah,

navistina, e silen i mudar.” (Lukman, 31:27)

Vozvi{eniot ka`al:

“Da, koga site stebla na Zemjata bi se napravile pera, a moriwata koga bi

se storile mastilo so dodatok od u{te sedum moriwa i u{te pogolem broj od

toa i so toa gi zapi{uvale Bo`ji zborovi za Negovata golemina, so negovite

osobini na Vozvi{enost, istite ne bi mo`ele da ja ispolnat taa zada~a, iako

moriwata bi se isu{ile, a steblata bi se ispokr{ile.”

“Allah, navistina, e silen i mudar.” Toa zna~i deka Allah ja zacvrsnal

sekoja rabota, ja pokoril i mudro Gi sozdava site raboti. Nie taa mudrost ja

sogleduvame preku naukata.

1.2 PRVOTO SOZDAVAWE E OD VODATA

“Toj od ni{to sozdava i povtorno toa }e go napravi.” (El Burux, 18:13)

“Toj vo {est vremenski periodi nebesata i Zemjata gi sozdade, a

Negoviot prestol be{e nad vodata, za da ve isku{a koj od vas podobro }e

postapi.”(Hud, 11:7)

Se prenesuva deka Allahoviot Pratenik, sallallahu alejhi ve selem.,

koga mu do{la grupa lu|e od Jemen i rekla: “Dojdovme da te pra{ame za

po~etokot na ovoj svet”, toj odgovoril:“Allah bil koga ni{to pred Nego ne

bilo”, a vo drugi verzii na hadisot

8

“Nema{e ni{to osven Nego”.-Negoviot

prestol bil na voda, {to e zapi{ano vo Kuranot, a potoa gi sozdal nebesata

i Zemjata.

9

8 Predanija od Pratenikot sallallahu alejhi ve selem.

9 Tefsir Ibn Kesir

kot i po~etokot na vselenata koe e prifateno od strana na site nau~ni kru-

govi. Pred “Golemata eksplozija” ne postoelo ni{to. Materijata, energijata

i vremeto se sozdadeni od edno nepostoewe koe mo`e da se definira kako

apsolutno metafizi~ko opkru`uvawe vo koe ne postoela nitu materija, nitu

energija, pa duri ni vreme.

1.1.1 Goleminata na sozdavaweto

Kako {to postoi makrokosmosot, vo nas samite postoi mikrokosmosot.

Vo ovoj citat koj }e go navedeme Allah, xelle {anuhu, veli deka osven {to

}e ni gi poka`e ~udata vo vselenskite prostranstva, toa istoto }e go stori

i vo nas samite. Toa se gleda od na~inot na funkcionirawe na teloto, orga-

nizmite i samite atomski ~esti~ki. Najmalite ~esti~ki, kako i najgolemite,

funkcioniraat vo poredok koj e dosta sli~en i se pot~inuvaat na sili i

zakoni koi Sozdatelot Gi postavil.

“Nie }e im gi pru`ime dokazite Na{i vo prostranstvata vselenski, a

i vo niv samite, dodeka ne im bide sosema jasno deka Kuranot e vistina.

A zar ne e dovolno toa {to Gospodarot tvoj za s$ e izvesten?” (Fusilet,

41:53)

Ovie citati od Kuranot govorat za goleminata i va`nosta na ~ovekot i za

vrskata pome|u makrokosmosot i mikrokosmosot. Semo}niot Allah uka`uva

na slo`enosta na sekoj sistem, za va`nosta na sekoj organizam i za ustro-

jstvoto na koe po~iva seto sozdadeno. Eden cel niz na citati prekrasno go

objasnuva toa sozdavawe:

“A od znamenijata Negovi e i sozdavaweto na nebesata i na Zemjata, i

razli~ieto na jazicite va{i i na boite va{i. Ete, vo toa, navistina,

ima znamenija za u~enite.” (Ar-Rum, 30:22)

“I Toj e Onoj koj go zapo~nuva sozdavaweto a potoa go vozobnovuva. Ova

e najlesno za Nego. Najvisokiot primer i na nebesata i na Zemjata e -

Negoviot. On e Silen i Mudar!” (Ar-Rum, 30:27)

“Sozdavaweto va{e i o`ivuvaweto va{e isto e kako da se sozdade i

o`ivee eden ~ovek; Allah, navistina, s$ slu{a i s$ gleda.” (Lukman, 31:28)

Sozdavaweto i o`ivuvaweto na eden ~ovek i edna du{a e isto kako da si gi

sozdal site lu|e. Uni{tuvaweto i odzemaweto na eden nevin ~ove~ki `ivot e

kako da si gi ubil site lu|e. Allah, xelle {anuhu, veli:

“...ako nekoj ubie nekoj koj ne ubil nikogo, ili nekoj {to ne pravi

1. SOZDAVAWETO NA VSELENATA I NEJZINIOT RAZVOJ

20

1. SOZDAVAWETO NA VSELENATA I NEJZINIOT RAZVOJ

21

“Ne gledaat li onie koi ne veruvaat deka i nebesata i Zemjata bea edna

celina, pa Nie gi raspar~ivme, i deka Nie od vodata s$ `ivo sozdavame?

Pa zarem nema da veruvaat?” (El Enbija, 21: 30)

Vodata e osnova na se {to e `ivo. Ahmed bele`i od Ebu Hurejre, deka

Pratenikot, sallallahu alejhi ve selem, ka`al: “S$ e sozdadeno od voda.”

10

1.2.1 Otkrivawe na najoddale~enata (najstarata) voda

Za ovoj golem fakt do koj do{la modernata fizika, Kuranot ne izvestil

u{te pred 1400 godini, a Allah xelle {anuhu u{te pokonkretno ni objasnuva:

“ ... i deka Nie od vodata s$ `ivo sozdavame? Pa zarem nema da veruvaat?”

(El Enbija, 21:30)

Ima nekoi nau~ni ispituvawa vr{eni vo posledno vreme koi uka`uvaat

deka vodata bila od po~etok na sozdavaweto na Galaksiite i samata vsele-

na. Osven sozdavaweto na `iviot svet vo ovoj citat koj ni ka`uva za soz-

davaweto na vselenata mo`eme da zaklu~ime deka taa odigrala ogromna

uloga vo ranata faza na univerzumot. Imeno astronomite pronajdoa tragi od

molekuli na voda vo galaksija pove}e od 11 milijardi svetlosni godini od

Zemjata. Koristej}i go xinovskiot radioteleskop so dijametar od 100 metri

vo Efelsberg, Germanija zaedno so Very Large Array (VLA)

11

vo Wu Meksiko,

zabele`ana e najdale~nata voda vo Univerzumot. Prethodno, najdale~nata

voda bila videna vo galaksija pomalku od 7 milijardi svetlosni

12

godini

od Zemjata. Bidej}i e tolku daleku nie ja gledame kako {to bila mnogu

odamna; koga univerzumot imal edna {estina od godinite koi {to gi ima

sega. Astronomite iskoristile dva vida na prirodni “amplifikacii

13

” za

da zabele`at voda vo ovaa galaksija. Galaksijata, nare~ena MG J0414+0534

sodr`i kvazar vo srcevinata. Vo regionot okolu srcevinata, molekulite na

voda se odnesuvaat kako maseri - radioekvivalentite na laseri, za da gi zasi-

lat radiobranovite so specifi~na frekvencija. Kako dodatok, druga galak-

sija slu`i kako gravitaciona le}a za da gi zasili radiosignalite koristeni

za da se zabele`at molekulite na voda.

10 Tefsir Ibn Kesir

11 Mnogu golem radioteleskop koj se koristi za istra`uvawe na dale~niot del od Vselenata.

12 Svetlosna godina (krat. sg ili ly) e edinica merka za rastojanie. Edna svetlosna godina

e ednakva na rastojanieto koe }e go pomine svetlinata za vreme od edna zemjina godina.

Ili, so matemati~ko tolkuvawe, 1 svetlosna godina e ednakva na 9,4605284 x 10

15

metri.

13 Zasiluva~i.

SODR@INA

Sodr`ina

Predgovor 9

Voved 13

1. Sozdavaweto na Vselenata i nejziniot razvoj

1.1 Sozdatel na Vselenata 17

1.1.1 Goleminata na sozdavaweto 18

1.2 Prvoto sozdavawe e od vodata 19

1.2.1 Otkrivawe na najoddale~enata (najstarata) voda 21

1.3 Sozdavawe na Vselenata 23

1.3.1 Teorija na „Golemata eksplozija” ili „Big Beng” 25

1.3.2 Rejonizacija na Vselenata 27

1.3.3 Etapi i Razvitok na Vselenata 28

1.3.4 Ne{tata koi se sozdadeni 32

1.3.5 Brojot na sozdadeni vselenite 33

1.3.6 Procecesot na sozdavawe ne prekinal 37

2. Goleminata i sostavot na Vselenata

2.1 Gospodar na site svetovi 39

2.1.1 Vselenata e dokaz za tie {to imaat razum 40

2.2 Golemina na vselenata 42

SODR@INA

SODR@INA

3.11.3 Smrt vo ogan i voda 104

3.12 Organizacija na Vselenata 105

3.12.1 Na{ata vselena 107

3.13 Meteori 107

3.14 Temnina na Vselenata 110

3.14.1 Diskovi od temna materija 111

4. Zemja i nejzinite fenomeni

4.1 Neboto kako za{tita, Zemjata kako postela 115

4.2 Sozdavaweto na Zemjata e dokaz za tie {to imaat razum 116

4.3 Rotacija na Zemjata 117

4.4 Sferi~en oblik na Zemjata 118

4.4.1 Plosnatost na Zemjata 120

4.5 Vremenski zoni 120

4.5.1 Smena na denot i no}ta 121

4.5.2 Denot i no}ta istovremeno se na Zemjata 122

4.5.3 Granica na denot i no}ta 123

4.5.4 Rumeniloto ve~erno 124

4.5.5 Son~evata deklinacija 126

4.6 Sonceto i Mese~inata kako orientir za vreme i prostor 127

4.7 Vozdu{en protisok 128

4.8 Tektonski dvi`ewa 129

4.8.1 Sloevi na Zemjata 130

4.9 Funkcija na planinite 132

4.9.1 Planinite-prirodni stabilizatori 134

4.10 Za{titeno nebo-nebo {to vra}a 135

4.10.1 Ozonska obvivka 137

4.10.2 Za{titen nadvore{en sloj na Zemjata 138

4.10.3 Istekuvawe na kislorodot vo vselenata 139

4.11 Elementi na Zemjata 140

4.12 Bogastvo so voda 140

4.13 Najnisko mesto na Zemjata 141

4.14 @ivi su{testva i vo sredini koi se nevozmo`ni za ~ovekot 143

4.15 Sopstvena energija na Zemjata 145

2.2.1 Golemina na Rajot 44

2.2.2 Ve~nost 48

2.3 Atomot i atomskata te`ina vo Kuranot 49

2.4 Sozdavaweto vo parovi 52

2.5 [ireweto na vselenata 53

3. Nebesni tela

3.1 Dvi`ewe na nebesnite tela 59

3.2 Yvezdi 62

3.2.1 Yvezdite koi se oddale~uvaat 63

3.2.2 Pozicija na yvezdite 65

3.2.3 Oddale~enosta na yvezdite 66

3.2.4 Gustina na yvezdite 67

3.2.5 Yvezdata Sirius 69

3.2.6 Nuklearni reakcii na yvezdite 70

3.2.7 Sozdavawe na `elezoto 71

3.3 Yvezdeni jata 72

3.4 Sozdavawe na crna dupka 73

3.4.1 Sudir na dve crni dupki 76

3.4.2 Izmeneta realnost vo crnite dupki 77

3.5 Pulsari 78

3.6 Interstelarna materija 79

3.7 Sonce kako izvor na energija 80

3.7.1 Sonce – plovewe i rotacija 82

3.7.2 Aluzija na pomestuvaweto na Mese~inata i na Sonceto 85

3.7.3 Utvrdeni presmetani pateki 86

3.7.4 Pozicijata na Zemjata vo odnos na Sonceto 88

3.8 Dvi`ewe na Mese~inata 89

3.8.1 Rascepuvawe na Mese~inata 91

3.9 Prirodno i reflektirano svetlo 94

3.10 Dvi`ewe na planetite i ostanatite nebeski tela 95

3.10.1 Planeti so dve Sonca 96

3.10.2 Nebesen nakit 98

3.11 Raspored na galaksiite 100

3.11.1 Brojnost na galaksiite 102

3.11.2 Ra|awe na novi galaksii 102

SODR@INA

5. Kosmi~ki zakoni i sili

5.1 Univerzalnost na zakonite vo Vselenata 147

5.2 Gravitacioni sili - sili na privlekuvawe 148

5.3 Svetlinsko „zagaduvawe” 152

5.4 Brzina na svetlinata 152

5.5 Patuvaweto niz vremeto i prostorot 155

5.6 Kosmi~ki konstanti 156

5.7 Precizen balans 157

6. Osvojuvawe na vselenata

6.1 Hibernacija 161

6.2 Gletka na eden astronaut 163

6.3 Oblaci {to svetat vo no}ta 166

6.4 Hrana za astronauti 167

6.5 Osvojuvaweto na Vselenata 168

6.6 Nabquduvawe na Vselenata 169

7. Kraj na svetot

7.1 Is~eznuvawe na svetot 173

7.2 Mo`en udar od meteor 174

7.3 Zemjata }e bide zameneta so „druga” Zemja 175

7.4 Napu{tawe i selewe vo drugi dimenzii 176

7.5 Relativnost na vremeto 177

7.6 Naru{uvawe na silite 178

7.7 Golemina na prostorot koj }e bide sobran 178

7.8 V`e{tuvawe na vselenata 180

7.9 Kolabirawe na yvezdite 181

7.10 Kolaps na Sonceto 183

7.11 Ma|epsani lu|e vo moment koga }e se iskrivi realnosta 185

7.12 Promeni na Zemjinoto magnetno pole 185

7.13 Vra}awe na vremeto 187

7.14 Kone~en udar 190

7.15 Efekti na udarot 190

Zavr{en zbor 193

Koristena literatura 199