ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ

του σχολικού βιβλίου Έκφραση – Έκθεση

της Γ’ Λυκείου

Γ. Νταουλτζής, Α. Τσουκαντάς

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΛΑΔΟΣ ΛΥΚΕΙΟΥ

Εσωτερικές Εκδόσεις Εκπαιδευτηρίων ∆ούκα

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ του σχολικού βιβλίου Έκφραση – Έκθεση της Γ’ Λυκείου

- 2 -


- 3 -

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η πειθώ Η πειθώ Η πειθώ Η πειθώ

ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ

1. επίκληση στη λογική

2. πρόκληση συναισθημάτων

3. επίκληση στην αυθεντία και στο ήθος του ομιλητή

ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣ

Α. Η πειθώ στη διαφήμιση

Β. Η πειθώ στον πολιτικό λόγο

Γ. Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο

∆οκίμιο ∆οκίμιο ∆οκίμιο ∆οκίμιο

Γνωρίσματα, είδη, δομή

∆οκίμιο και ημερολόγιο, ∆οκίμιο και ομιλία – συνομιλία

∆οκίμιο και διάλογος

∆οκίμιο και επιστολή

∆οκίμιο και διδαχή

∆οκίμιο και άρθρο, επιφυλλίδα, χρονογράφημα


- 4 -


- 5 -

Η πειθώ (11)

μετάδοση ερμηνεία ανάλυση υποστήριξη πειθώ πληροφοριών φαινομένων, γεγονότων έννοιας άποψης

Επιβάλλεται η κριτική αντιμετώπιση μηνύματος από ∆ΕΚΤΗ και η διάκριση της

οπτικής γωνίας και του σκοπού του ΠΟΜΠΟΥ

Η πειθώ (11-12)

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

συνηθέστερος τρόπος ο λόγοςο λόγοςο λόγοςο λόγος

(προφορικός & γραπτός)

Σκοπός ΕπικοινωνίαςΣκοπός ΕπικοινωνίαςΣκοπός ΕπικοινωνίαςΣκοπός Επικοινωνίας

να εξηγήσουμε να πείσουμε

• στηριζόμαστε στα “πράγματα” • προσθέτουμε τη γνώμη μας

• η στάση μας είναι υποκειμενική

με επίκληση σε

• στηριζόμαστε στα “πράγματα” • με σαφήνεια & ακρίβεια

• αντικειμενικά & αμερόληπτα

λογική

συναίσθημα ήθος του ομιλητή

αυθεντία

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ


- 6 -

ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ 1. επίκληση στη λογική

2. πρόκληση συναισθημάτων 3. επίκληση στο ήθος του πομπού, στην αυθεντία και επίθεση στο ήθος του

αντιπάλου

Α. Επίκληση στη λογική Α. Επίκληση στη λογική Α. Επίκληση στη λογική Α. Επίκληση στη λογική

Επίκληση στη λογικήΕπίκληση στη λογικήΕπίκληση στη λογικήΕπίκληση στη λογική (πραγματώνεται, όταν στοχεύουμε να αποδείξουμε μια θέση/άποψη)

Μέσα Μέσα Μέσα Μέσα

1. Επιχειρήματα (12)1. Επιχειρήματα (12)1. Επιχειρήματα (12)1. Επιχειρήματα (12)

• είναι:

μία ή περισσότερες λογικές προτάσεις (προκείμενες) που

καταλήγουν σε μία τελευταία, η

οποία προκύπτει ως λογικό συμπέρασμα από τις

προηγούμενες

επιδιώκουν: την απόδειξη ή αναίρεση μιας θέσης

• η διαδικασία οργάνωσης των

προκείμενων, ώστε να καταλήγουν στο συμπέρασμα

λέγεται συλλογισμός

2. 2. 2. 2. Τεκμήρια (12)Τεκμήρια (12)Τεκμήρια (12)Τεκμήρια (12)

• είναι:

συγκεκριμένα στοιχεία (παραδείγματα, γεγονότα,

στατιστικά στοιχεία, έρευνες,

αυθεντίες κ.ά.), που χρησιμοποιούνται για να

υποστηρίξουν θέσεις και

επιχειρήματα

(20)(20)(20)(20)

Πρέπει να είναι εξακριβωμένα και επεξεργασμένα

αλλιώς παραπλανούν


- 7 -

2. Είδη συλλογισμών (13)2. Είδη συλλογισμών (13)2. Είδη συλλογισμών (13)2. Είδη συλλογισμών (13) [ με βάση την πορεία που ακολουθεί ο νους [ με βάση την πορεία που ακολουθεί ο νους [ με βάση την πορεία που ακολουθεί ο νους [ με βάση την πορεία που ακολουθεί ο νους ]

παραγωγικόςπαραγωγικόςπαραγωγικόςπαραγωγικός

από κάτι γενικό και

αφηρημένο, από μία

κρίση που θεωρείται ότι είναι

αποδεδειγμένη ή είναι

εύλογη υπόθεση

καταλήγουμε (ύστερα από λογικό

συσχετισμό σχετικών

με αυτήν κρίσεων) σε ένα ειδικό

συμπέρασμα.

Η αλήθεια του

γενικού λόγου

αποδεικνύει την αλήθεια του μέρους

(ειδικού).

Η παραγωγική μέθοδος παράγει

βέβαια και ασφαλή

συμπεράσματα

Το ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

είναι ΕΙ∆ΙΚΟΤΕΡΟ των ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ

εεεεπαγωγικόςπαγωγικόςπαγωγικόςπαγωγικός

από ειδικό και συγκεκριμένο

– από τα επιμέρους

σε γενικό και αφηρημένο – στον κανόνα

Η αλήθεια του μέρους

αποδεικνύει την αλήθεια του όλου.

Η επαγωγική μέθοδος οδηγεί

σε πιθανά συμπεράσματα. (Μόνο αν είναι τέλεια, είναι

δυνατό να οδηγήσει σε

βέβαια και ασφαλή συμπεράσματα).

τέλεια επαγωγή: όταν περιλαμβάνει όλα τα

επιμέρους στοιχεία και

οδηγεί σε βέβαια

συμπεράσματα ατελής επαγωγή: όταν

περιλαμβάνει μερικά από τα

επιμέρους στοιχεία και οδηγεί σε πιθανά

συμπεράσματα

Το ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ είναι

ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΟ των

ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ

αναλογικόςαναλογικόςαναλογικόςαναλογικός

από τα επιμέρους καταλήγουμε

σε επιμέρους

(πιθανολογικά)


είναι ΤΟ Ι∆ΙΟ ΕΙ∆ΙΚΟ

με τις ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ

Αποτελεί είδος ατελούς επαγωγής

Είναι πολύ

ασθενέστερος ως προς το βαθμό πιθανότητας.

Από μια ειδική

διαπίστωση αποδεικνύουμε την

αλήθεια μιας άλλης

ειδικής περίπτωσης.


είναι ΕΞΙΣΟΥ ΕΙ∆ΙΚΟ

με τις ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ

Είδη συλλογισμών (14)Είδη συλλογισμών (14)Είδη συλλογισμών (14)Είδη συλλογισμών (14) [ με βάση το είδος των προτάσεων που ακολουθούν οι προκείμενεςμε βάση το είδος των προτάσεων που ακολουθούν οι προκείμενεςμε βάση το είδος των προτάσεων που ακολουθούν οι προκείμενεςμε βάση το είδος των προτάσεων που ακολουθούν οι προκείμενες ]

ΚατηΚατηΚατηΚατηγορικοίγορικοίγορικοίγορικοί το συμπέρασμα συνάγεται

χωρίς όρους ή επιφυλάξεις

ΥποθετικοίΥποθετικοίΥποθετικοίΥποθετικοί οι προκείμενη είναι

υποθετικές προτάσεις

∆ιαζευκτικοί∆ιαζευκτικοί∆ιαζευκτικοί∆ιαζευκτικοί οι προκείμενες είναι

διαζευκτικές πρότασης


- 8 -

3.3.3.3. Εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα ενός επιχειρήματος (17)Εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα ενός επιχειρήματος (17)Εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα ενός επιχειρήματος (17)Εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα ενός επιχειρήματος (17)

Εγκυρότητα Εγκυρότητα Εγκυρότητα Εγκυρότητα + + + + Αλήθεια Αλήθεια Αλήθεια Αλήθεια ==== ΟρθότηταΟρθότηταΟρθότηταΟρθότητα

έχει ένα επιχείρημα, όταν

οι προκείμενες οδηγούν

με λογική αναγκαιότητα

σε βέβαιο συμπέρασμα, όταν είναι σωστό από

τυπική, συλλογιστική

άποψη (ακολουθεί τους κανόνες της «τυπικής

λογικής»)

έχει ένα επιχείρημα,

όταν το νόημά του

ανταποκρίνεται στην

πραγματικότητα

έχει ένα επιχείρημα, όταν

είναι έγκυρο και αληθές

Οι ορθοί συλλογισμοί ονομάζονται και

αποδείξειςαποδείξειςαποδείξειςαποδείξεις

4.4.4.4. Αξιολόγηση επιχειρήματος (17)Αξιολόγηση επιχειρήματος (17)Αξιολόγηση επιχειρήματος (17)Αξιολόγηση επιχειρήματος (17) Ένα επιχείρημα αξιολογείται θετικά, Ένα επιχείρημα αξιολογείται θετικά, Ένα επιχείρημα αξιολογείται θετικά, Ένα επιχείρημα αξιολογείται θετικά, είναι πειστικό όταν έχειείναι πειστικό όταν έχειείναι πειστικό όταν έχειείναι πειστικό όταν έχει::::

αληθείς προκείμενες

εγκυρότητα

Η αποδεικτικήΗ αποδεικτικήΗ αποδεικτικήΗ αποδεικτική ισχύς ενός επιχειρήματος είναι: ισχύς ενός επιχειρήματος είναι: ισχύς ενός επιχειρήματος είναι: ισχύς ενός επιχειρήματος είναι:

μεγάλη, όταν οι προκείμενες είναι γενικά αποδεκτές αλήθειες

μικρή, όταν οι προκείμενες είναι προσωπικές γνώμες


- 9 -

Βοηθητικά στοιχεία Βοηθητικά στοιχεία Βοηθητικά στοιχεία Βοηθητικά στοιχεία

για την αξιολόγησηγια την αξιολόγησηγια την αξιολόγησηγια την αξιολόγηση επαγωγικών επαγωγικών επαγωγικών επαγωγικών συλλογισμών συλλογισμών συλλογισμών συλλογισμών (18)(18)(18)(18)

Γενικά για την αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών: αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών: αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών: αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών: μόνο η

τέλεια επαγωγή οδηγεί σε βέβαιο συμπέρασμα, ενώ η ατελής

καταλήγει με ένα λογικό άλμα στο συμπέρασμα, το οποίο γι’

αυτόν τον λόγο έχει πιθανολογικό χαρακτήρα

α) Γα) Γα) Γα) ΓΕΝΙΚΕΥΣΗΕΝΙΚΕΥΣΗΕΝΙΚΕΥΣΗΕΝΙΚΕΥΣΗ για συλλογισμό με γενίκευση, πρέπει να εξετάζουμε: αν η γενίκευση στηρίζεται σε επαρκή στοιχεία και

επομένως είναι επιτρεπτή ή

αν πρόκειται για μια επισφαλή και βεβιασμένη γενίκευση.

β) ΑΙΤΙΟ β) ΑΙΤΙΟ β) ΑΙΤΙΟ β) ΑΙΤΙΟ ––––ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

για συλλογισμό με αίτιο – αποτέλεσμα, πρέπει να εξετάζουμε: είναι η αιτιώδης σχέση λογική ή απλώς χρονολογική;

μήπως γίνεται υπεραπλούστευση της σχέσης αιτίου –

αποτελέσματος, δηλαδή μήπως μια μερικότερη αιτία προβάλλεται ως η μοναδική;

είναι η αιτία αναγκαία (το αποτέλεσμα δεν προκύπτει

χωρίς αυτήν) και επαρκής (αρκεί μόνο αυτή για να προκληθεί το αποτέλεσμα), για να προκληθεί το

αποτέλεσμα;

γ) ΑΝΑΛΟΓΙΑγ) ΑΝΑΛΟΓΙΑγ) ΑΝΑΛΟΓΙΑγ) ΑΝΑΛΟΓΙΑ για συλλογισμό με αναλογία, πρέπει να εξετάζουμε::

είναι κυριολεκτική ή μεταφορική η αναλογία που χρησιμοποιείται;

αν είναι μεταφορική. έχει την αποδεικτική αξία ενός

λογικού επιχειρήματος; αν είναι κυριολεκτική, είναι οι ομοιότητες που

επισημαίνονται ανάμεσα στα συγκρινόμενα αντικείμενα

επαρκείς σε αριθμό και σχετικές με το θέμα/ συμπέρασμα; Μήπως η αναλογία εξωθείται πέρα από το επιτρεπόμενο

όριο;

Παραλογικοί συλλογισμοίΠαραλογικοί συλλογισμοίΠαραλογικοί συλλογισμοίΠαραλογικοί συλλογισμοί (21)(21)(21)(21)

είναι συλλογισμοί που παρουσιάζουν εξωτερικές ομοιότητες με τα έγκυρα επιχειρήματα και αντιβαίνουν στον ορθό λόγο

(παραβαίνουν τους κανόνες της εγκυρότητας , της αλήθειας)

παραλογισμόςπαραλογισμόςπαραλογισμόςπαραλογισμός όταν η παράβαση του ορθού λόγου είναι ακούσια, αποτέλεσμα άγνοιας ή πλάνης

σόφισμασόφισμασόφισμασόφισμα όταν η παράβαση του ορθού λόγου είναι εκούσια, οφείλεται σε

πρόθεση εξαπάτησης ή σε διάθεση εντυπωσιασμού


- 10 -

Β. Επίκληση στο συναίσθημα (41)Β. Επίκληση στο συναίσθημα (41)Β. Επίκληση στο συναίσθημα (41)Β. Επίκληση στο συναίσθημα (41)

Επίκληση στο ΣυναίσθημαΕπίκληση στο ΣυναίσθημαΕπίκληση στο ΣυναίσθημαΕπίκληση στο Συναίσθημα

γίνεται όταν δεν αρκεί η επίκληση στη λογική

Ο πομπός Ο πομπός Ο πομπός Ο πομπός στοχεύει στην άμεση λήψη απόφασης και επείγουσα ενέργεια

απευθύνεται στην ψυχή του δέκτη επιχειρώντας να προκαλέσει

συγκινήσεις, συναρπάζοντας και συγκινώντας διεγείροντας συναισθήματα θετικά ή αρνητικά (οργή, μίσος, φόβο,

αγανάκτηση, αντιπάθεια, ντροπή απέχθεια, περιφρόνηση αλλά

και χαρά, οίκτο συμπόνια εύνοια...)

ΑιτίαΑιτίαΑιτίαΑιτία η έλλειψη επιχειρημάτων, τεκμηρίων η ανασφάλεια του πομπού

Παράμετροι Παράμετροι Παράμετροι Παράμετροι

που πρέπει που πρέπει που πρέπει που πρέπει να να να να

λαμβάνονται λαμβάνονται λαμβάνονται λαμβάνονται

υπόψη υπόψη υπόψη υπόψη

η ποιότητα του ακροατηρίου

η διάθεση του ακροατηρίου η αιτία που μπορεί να προκαλέσει

το επιθυμητό συναίσθημα

Μέσα Μέσα Μέσα Μέσα

περιγραφή

αφήγηση

χιούμορ - ειρωνεία (κατά αντιπάλου) συναισθηματικά φορτισμένος και εικονοπλαστικός λόγος

Κατάχρηση Κατάχρηση Κατάχρηση Κατάχρηση δείχνει έλλειψη σοβαρότητας και ένδεια επιχειρημάτων

οδηγεί στην υποβολή και τη χειραγώγηση


- 11 -

Γ. Επίκληση στο ήθος (43)Γ. Επίκληση στο ήθος (43)Γ. Επίκληση στο ήθος (43)Γ. Επίκληση στο ήθος (43)

Επίκληση στο “ήθος” Επίκληση στο “ήθος” Επίκληση στο “ήθος” Επίκληση στο “ήθος”

Ο πομπός προσπαθεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη του δέκτη με :

την προσωπική του παρουσία

ΕΕΕΕπίκληση πίκληση πίκληση πίκληση στο ήθος στο ήθος στο ήθος στο ήθος

του του του του

πομπούπομπούπομπούπομπού

ο πομπός προσπαθεί να μεταβιβάσει στο δέκτη αξιόπιστη εικόνα

να προκαλέσει την εμπιστοσύνη του δέκτη Το ήθος καθορίζεταιΤο ήθος καθορίζεταιΤο ήθος καθορίζεταιΤο ήθος καθορίζεται από το σύνολο ιδιοτήτων της

προσωπικότητας

ψυχικών (θάρρος, παρρησία, αγωνιστικότητα κ.ά.)

πνευματικών (γνώσεις, κρίση κ.ά.) ηθικών (εντιμότητα, ανιδιοτέλεια, δικαιοσύνη κ.ά.)

την αναφορά

του σε ειδήμονες

Επίκληση Επίκληση Επίκληση Επίκληση

στην στην στην στην αυθεντίααυθεντίααυθεντίααυθεντία

Τι είναι: Τι είναι: Τι είναι: Τι είναι: Ο πομπός για να υποστηρίζει μια θέση του,

επικαλείται τη γνώμη ενός προσώπου που υποστηρίζει την ίδια θέση και θεωρείται ειδικός στον τομέα του ή είναι

πρόσωπο αναμφισβήτητου κύρους.

Σημασία της: Σημασία της: Σημασία της: Σημασία της: Είναι θεμιτή ως ένα βαθμό αφού δηλώνει γνώση της σχετικής βιβλιογραφίας, απαλλάσσει το κείμενο από

αναλυτικές αναφορές, προσδίδει κύρος στο περιεχόμενο του

κειμένου.

Κίνδυνοι Κίνδυνοι Κίνδυνοι Κίνδυνοι στις επικλήσεις αυθεντίας:

α. Κατάχρηση: Φανερώνει φτώχεια επιχειρημάτων και έλλειψη πρωτοτυπίας στη σκέψη.

β. Παραπλανητική: η επίκληση αυθεντίας μη ειδικής

«αποκαλύψεις»

κατά του αντιπάλου του

Επίθεση Επίθεση Επίθεση Επίθεση στο ήθος στο ήθος στο ήθος στο ήθος

του του του του

αντιπάλουαντιπάλουαντιπάλουαντιπάλου

ΕίναιΕίναιΕίναιΕίναι: Η σπίλωση ατόμων που υποστηρίζουν αντίθετη άποψη

Αιτία:Αιτία:Αιτία:Αιτία: Απουσία λογικών επιχειρημάτων, εμπάθεια, συμπλέγματα κατωτερότητας, χαμηλό πνευματικό επίπεδο

κ.ά.

ΑφοράΑφοράΑφοράΑφορά το χαρακτήρα, την ιδιωτική ζωή, την ύποπτη συμπεριφορά του αντιπάλου στην κοινωνία.

Κίνδυνοι:Κίνδυνοι:Κίνδυνοι:Κίνδυνοι:

α. α. α. α. δεν αποδεικνύει την ορθότητα των ισχυρισμών του πομπού β. β. β. β. εναντιώνεται στην ηθική αρχή του σεβασμού προς το

ανθρώπινο πρόσωπο

γ. γ. γ. γ. καταστρατηγεί το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή ∆ικαιολογείται∆ικαιολογείται∆ικαιολογείται∆ικαιολογείται μόνο όταν πρόκειται για επίθεση σε πρόσωπο

που ενδέχεται λόγω του ήθους του να καταχραστεί τη θέση

του.


- 12 -

ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣ

στον πολιτικόστον πολιτικόστον πολιτικόστον πολιτικό λόγο λόγο λόγο λόγο

στη διαφήμισηστη διαφήμισηστη διαφήμισηστη διαφήμιση

στον επιστημονικό λόγοστον επιστημονικό λόγοστον επιστημονικό λόγοστον επιστημονικό λόγο

Α. Η πειθώ στη διαφήμιση (50)Α. Η πειθώ στη διαφήμιση (50)Α. Η πειθώ στη διαφήμιση (50)Α. Η πειθώ στη διαφήμιση (50)

Ορισμός

(50)(50)(50)(50)

• η δημιουργία πρωτότυπου μηνύματος που αναφέρεται σε

κάποιο προϊόν

• προβολή του από τα μέσα επικοινωνίας • με σκοπό την παρακίνηση του αποδέκτη να αγοράσει το

διαφημιζόμενο προϊόν

ΜορφέςΜορφέςΜορφέςΜορφές διαφημιστικού

μηνύματος

(51)(51)(51)(51)

• άμεσο

• αφηγηματικό • μονολόγου - διαλόγου

• επεξήγησης εικόνας

• τεχνάσματος/ευρήματος (λογοπαίγνια, υπερβολή, έκπληξη, χιούμορ …)

• επιχειρηματολογικό

ΠροδιαγραφέςΠροδιαγραφέςΠροδιαγραφέςΠροδιαγραφές

διαφημιστικού

μηνύματος

(53)(53)(53)(53)

• να ελκύει την προσοχή

• να προκαλεί το ενδιαφέρον

• να δημιουργεί επιθυμία αγοράς

• να οδηγεί σε αγορά

ΜέσαΜέσαΜέσαΜέσα----τεχνικέςτεχνικέςτεχνικέςτεχνικές διαφημιστικού

μηνύματος

(53)(53)(53)(53)

• συνειρμός (ψυχολογική ανάπλαση παραστάσεως,

προκαλούμενη από άλλη παράσταση με την οποία η αναπλασσόμενη είναι συνδεδεμένη | σύνδεση παραστάσεων

– ιδεών)

• αναλυτική περιγραφή - επίδειξη ιδιοτήτων • επίκληση στην αυθεντία

• επίκληση στη λογική

• λανθάνοντα (που δε φαίνεται) αξιολογικό χαρακτηρισμό

• λεκτικός πληθωρισμός

ΚίνδυνοςΚίνδυνοςΚίνδυνοςΚίνδυνος (57)(57)(57)(57) • από χρήση αθέμιτων μέσων για την παραπλάνηση του

καταναλωτή


- 13 -

Αθέμιτη Αθέμιτη Αθέμιτη Αθέμιτη και παραπλανητική και παραπλανητική και παραπλανητική και παραπλανητική διαφήμισηδιαφήμισηδιαφήμισηδιαφήμιση

Αθέμιτη διαφήμισηΑθέμιτη διαφήμισηΑθέμιτη διαφήμισηΑθέμιτη διαφήμιση

Είναι αντίθετη προς τα χρηστά ήθη1

ΑποτελέσματαΑποτελέσματαΑποτελέσματαΑποτελέσματα πρόκληση ή εκμετάλλευση αισθημάτων φόβου πρόκληση μειωτικών διακρίσεων σχετικά με το φύλο, τη φυλή

ή το θρήσκευμα και ιδίως την παρουσίαση ενός φύλου ως

χαμηλότερου πνευματικού επιπέδου από το άλλο εξώθηση προσώπων σε πράξεις βίας

εκμετάλλευση της απειρίας και ιδίως της φυσικής ευπιστίας

των παιδιών άσεμνη εκμετάλλευση μέρους ή ολόκληρου του ανθρώπινου

σώματος ως σεξουαλικού αντικειμένου

προσβολή της προσωπικότητας συγκεκριμένων ή μη προσώπων με ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα με

φυσικά ή διανοητικά ελαττώματα.

ΠαραπλανητικήΠαραπλανητικήΠαραπλανητικήΠαραπλανητική διαφήμισηδιαφήμισηδιαφήμισηδιαφήμιση

Είναι κάθε διαφήμιση που δημιουργεί ή ενδέχεται να προκαλέσει πλάνη στα

πρόσωπα, στα οποία απευθύνεται ή στων οποίων τη γνώση

περιέρχεται και που είναι δυνατό να επηρεάσει την οικονομική τους συμπεριφορά ή να βλάπτει ή να είναι ενδεχόμενο να βλάψει

οποιοδήποτε πρόσωπο παράγει ή εμπορεύεται όμοια ή παραπλήσια

προϊόντα ή υπηρεσίες.

ΜορφέςΜορφέςΜορφέςΜορφές η πειστικότητα της βασίζεται στην επιστημονική ή άλλη ιδιότητα προσώπων, τα οποία εμφανίζονται στη διαφήμιση χωρίς να

διαθέτουν την ιδιότητα υπό την οποία εμφανίζονται

δημιουργεί την εντύπωση ότι η τεχνολογία ή η επιστήμη μιας ορισμένης χώρας είναι άμεσα ή έμμεσα δηλωτικές της ποιότητας

των διαφημιζόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών

εμφανίζεται με τη μορφή δημοσιογραφικής είδησης ή σχόλιου ή

αρθογραφίας ή με τη μορφή επιστημονικής ανακοίνωσης, χωρίς να δηλώνεται ρητά και ευδιάκριτα ότι πρόκειται για διαφήμιση

1 αυτά που θεωρούνται ηθικά με βάση τους παραδοσιακούς κανόνες κοινωνικής διαβίωσης


- 14 -

Γ. Γ. Γ. Γ. Η πειθώ στον πολιτικό λόγο (68)Η πειθώ στον πολιτικό λόγο (68)Η πειθώ στον πολιτικό λόγο (68)Η πειθώ στον πολιτικό λόγο (68) Στόχος να πείσει το δέκτη να πάρει αποφάσεις ή να προβεί σε

ενέργεια

να παραπλανήσει ή να εκφοβίσει το ακροατήριο ώστε να δεχτεί άκριτα τις αποφάσεις του πομπού (∗ η δεύτερη

περίπτωση συνιστά προπαγάνδαπροπαγάνδαπροπαγάνδαπροπαγάνδα)

προπαγάνδαπροπαγάνδαπροπαγάνδαπροπαγάνδα

((((83)83)83)83)

εκφοβίζει,

παραποιεί έννοιες και αξίες, αντικαθιστά τα επιχειρήματα με λέξεις - με έννοιες ηθικά

φορτισμένες

στηρίζεται αποκλειστικά στο συναίσθημα

απευθύνεται στη μάζα (απουσιάζει ο κριτικός έλεγχος και η λογική επεξεργασία)

βασίζεται στον ενθουσιασμό και την ανευθυνότητα

ΧαρακτηρίζεταιΧαρακτηρίζεταιΧαρακτηρίζεταιΧαρακτηρίζεται από συναισθηματική φόρτιση και ρητορεία

(χρήση λέξεων με μεγάλη ηθική διάσταση που παγιδεύουν,

πλεονασμοί, διατύπωση βεβαιωτική – δεοντολογική – θαυμαστική, μεγαλοστομία)

ΕπικαλείταιΕπικαλείταιΕπικαλείταιΕπικαλείται

(ανάλογα με το

ακροατήριο, τα επιχειρήματα

που διαθέτει

κ.ά.)

• τη λογική

• το συναίσθημα (συχνότερα)

• το ήθος του πομπού • την αυθεντία

• το χαμηλό ήθος του αντιπάλου

∆. Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο (84)∆. Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο (84)∆. Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο (84)∆. Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο (84) Χαρακτηριστικά

του επιστημονικού

λόγου

περιγραφικός

ερμηνευτικός αποδεικτικός

απρόσωπος

αντικειμενικός ορθολογικός

Γλώσσα λογική και όχι συγκινησιακή

με χρήση ορολογίας

σύνθετη διατύπωση

Επικαλείται τη λογική (τεκμήρια, επιχειρήματα) την αυθεντία (παραπομπές, βιβλιογραφία, γνώμες ειδικών)


- 15 -

Το δοκίμιο (109) Είναι

είδος πεζού λόγου

απόπειρα (δοκιμή) προσέγγισης ενός

θέματος

→ σχετικά σύντομο, με μέση έκταση

→ ευπρόσιτο στο πλατύ κοινό

→ με γνώση και καλλιέπεια → αναφερόμενο σε ειδικό θέμα

→ με μικρή έως μέση έκταση

∆εν είναι

πραγματεία (= διεξοδική και σε βάθος εξέταση ενός θέματος,

συνήθως επιστημονικού, που χαρακτηρίζεται από όγκο σελίδων, βάρος εννοιών, περίπλοκη γραφή και απευθύνεται σε πιο ειδικό

κοινό)

Θέματα της καθημερινής ζωής

ιδεών αισθητικής

πολιτικής

κοινωνικά

επιστημονικά

Απευθύνε-

ται

στη νόηση

στο συναίσθημα του δέκτη

Σκοπός πληροφόρηση

έμμεση διδαχή (ενημερώνει, πληροφορεί, πλουτίζει τις γνώσεις, οξύνει την κρίση και την ευαισθησία→ βλ. σελ. 120 σχολικού

βιβλίου)

τέρψη

πειθώ

άλλοτε

εκφράζει παρατηρήσεις, σκέψεις, συναισθήματά του για τη ζωή

κινείται ελεύθερα στο χώρο των ιδεών και εκθέτει προσωπικές

σκέψεις

Ο Ο Ο Ο

δοκιμιογράδοκιμιογράδοκιμιογράδοκιμιογράφοςφοςφοςφος άλλοτε προσπαθεί να:

→ αναλύσει

→ ερμηνεύσει

→ εκλαϊκεύσει θέματα → πείσει (με επιχειρήματα, τεκμήρια, επίκληση στην αυθεντία)

→ συγκινήσει και να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες


- 16 -

Η γλώσσα Η γλώσσα Η γλώσσα Η γλώσσα

του του του του δοκιμίουδοκιμίουδοκιμίουδοκιμίου

(131)(131)(131)(131)

είναι σχετικά λόγια, ανάλογη με αυτή του επιστημονικού ή

στοχαστικού λόγου με: → τεχνικές μετάβασης (χρήση συνεκτικών μορίων και εκφράσεων,

φράσεις – γέφυρες)

→ εκφράσεις που δηλώνουν τη στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα (βεβαίως, πιθανώς κ.λπ.)

→ σύνθετη σύνταξη με μεγαλύτερη χρήση του υποτακτικού λόγου

→ λεξιλόγιο αφηρημένο αλλά και με στοιχεία προφορικότητας

Πάντως άλλα δοκίμια έχουν επιστημονική διατύπωση

(Παπανούτσος) άλλα πιο λογοτεχνική (Τερζάκης)

Η οργάνωση του δοκιμίου ποικίλλει (132)Η οργάνωση του δοκιμίου ποικίλλει (132)Η οργάνωση του δοκιμίου ποικίλλει (132)Η οργάνωση του δοκιμίου ποικίλλει (132)

αυστηρή λογική ελεύθερη, συνειρμική

• προσεγγίζει τον επιστημονικό λόγο

• έχει αποδεικτικό χαρακτήρα με

συγκεκριμένη δομή και αλληλουχία:

πρόλογος

(περιέχει το θέμα και την κατευθυντήρια ή

κύρια ιδέα, τη θέση του συγγραφέα)

κύριο μέρος

περιέχει το υλικό για διασάφηση ή απόδειξη θέσης

→ επίλογος: συμπύκνωση απόδειξης ή επανέκθεση αρχικής θέσης

• προσεγγίζει τη λογοτεχνία

• δεν επιδιώκει την οργανωμένη, με

καθαρό διάγραμμα απόδειξη • οι ιδέες συνδέονται συνειρμικά με

το κεντρικό θέμα

• σημασία μεγαλύτερη έχει η ύφανση

του λόγου


- 17 -

∆οκίμιο και ημερολόγιο∆οκίμιο και ημερολόγιο∆οκίμιο και ημερολόγιο∆οκίμιο και ημερολόγιο (137)(137)(137)(137)

Ημερολόγιο • Σημειώσεις διάσημων ή μη ανθρώπων για σημαντικά ή

ασήμαντα γεγονότα και περιστατικά της ημέρας ή σκέψεις,

στοχασμοί, κρίσεις, διαλογισμοί κ.λ.π. πάνω σε διάφορα θέματα και ζητήματα που τους προκάλεσαν το ενδιαφέρον

• Είδος προσωπικής βιογραφίας με χρονολογική τάξη. Έχει

χαρακτήρα προσωπικό και άμεσο, ύφος λιτό, περιεκτικό, οικείο και καθημερινό.

∆οκίμιο • Παρουσιάζει συμβάντα της εσωτερικής ζωής (πορεία

στοχασμού) του δοκιμιογράφου

∆ιαφορές∆ιαφορές∆ιαφορές∆ιαφορές δοκίμιοδοκίμιοδοκίμιοδοκίμιο ημερολόγιοημερολόγιοημερολόγιοημερολόγιο

Θέμα

οι σκέψεις ή ιδέες έχουν ένα

κοινό σημείο αναφοράς, ένα

κεντρικό θέμακεντρικό θέμακεντρικό θέμακεντρικό θέμα

εμπειρίες του ή τις σκέψειςεμπειρίες του ή τις σκέψειςεμπειρίες του ή τις σκέψειςεμπειρίες του ή τις σκέψεις,

που έκανε ο

ημερολογιογράφος κατά τη διάρκεια της μέρας.

χρόνος

είναι α-χρονικό

ο χρόνος του ταυτίζεται μ' ένα

διαρκές παρόν

ο χρόνος του είναι ένα άμεσο

παρελθόν

συνθήκες

συγγραφής

οι συνθήκες συγγραφής του

μοιάζουν με τις συνθήκες

συγγραφής του επιστήμονα

το παρελθόν αναπλάθεται με

τη μνήμη

∆οκίμιο και διάλογος∆οκίμιο και διάλογος∆οκίμιο και διάλογος∆οκίμιο και διάλογος (137)(137)(137)(137) ∆ιάλογος • συζήτηση προσώπων

• με λογοτεχνικό

• εκφράζουν σκέψεις και συναισθήματα

• σκοπός: να διαλευκάνουν πολύπλοκα ζητήματα • μεθοδολογία: προχωρώντας από την αμφιβολία στη βεβαιότητα

και από την ασάφεια στη σαφήνεια

∆οκίμιο • σαν πρόσκληση και συνομιλία με τον αναγνώστη, ο οποίος θα

προσθέσει δικές του απορίες και συμπεράσματα • χαρακτηρίζεται από τη διάθεση του δοκιμιογράφου για επι-

κοινωνία με τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν και που

ενδέχεται να τον διαβάζουν, έχει δηλ. χαρακτήρα κοινωνικό (από την άποψη αυτή το δοκίμιο μπορεί να σχετίζεται με το

διάλογο, ως γραμματειακό είδος, δεν έχει, όμως, άλλου είδους

σχέση με αυτόν)


- 18 -

∆ο∆ο∆ο∆οκίμιο και επιστολήκίμιο και επιστολήκίμιο και επιστολήκίμιο και επιστολή (154)(154)(154)(154)

Επιστολή • γραπτή επικοινωνία ανθρώπων που δεν μπορούν να

επικοινωνήσουν προφορικά • έχει ύφος απλό, αυθόρμητο, ειλικρινές, ευγενές

• αντικατοπτρίζει την προσωπικότητα του γράφοντος

∆οκίμιο • μερικές φορές παίρνει ύφος συνομιλίας (α ’ πρόσωπο,

ελεύθερη περιπλάνηση από θέμα σε θέμα, αυτοσχεδιασμός, εξομολογητικό ύφος)

Κοινά στοιχείαΚοινά στοιχείαΚοινά στοιχείαΚοινά στοιχεία • Το δοκίμιο διατηρεί πολύ το ύφος της συνομιλίας μ' ένα της συνομιλίας μ' ένα της συνομιλίας μ' ένα της συνομιλίας μ' ένα

φίλο, της καθημερινής κουβένταςφίλο, της καθημερινής κουβένταςφίλο, της καθημερινής κουβένταςφίλο, της καθημερινής κουβέντας πάνω σε διάφορα θέματα

ανάμεσα στο συγγραφέα και τον αναγνώστη, όπως - περίπου - ανάμεσα στο συντάκτη και τον αποδέκτη μιας

επιστολής. Άλλωστε, το δοκίμιο το συσχετίζουν συχνά με

την «ανοιχτή επιστολή».

επιστολήεπιστολήεπιστολήεπιστολή δοκίμιοδοκίμιοδοκίμιοδοκίμιο ∆ιαφορές∆ιαφορές∆ιαφορές∆ιαφορές θίγει τα πιθανά θέματα, και

ειδικότερα η λογοτεχνική

χωρίς οποιαδήποτε τάξη.

έχει, συνήθως, ένα θεματικό

κέντρο και μια ορισμένη δομή.

∆οκίμιο και διδαχή∆οκίμιο και διδαχή∆οκίμιο και διδαχή∆οκίμιο και διδαχή

∆ιδαχή • λόγος ή κήρυγμα των εκκλησιαστικών, κυρίως, ρητόρων • πρόθεση να σωφρονίσει, αλλά και να επηρεάσει άμεσα τον

αναγνώστη ή τον ακροατή.

∆οκίμιο • το δοκίμιο δεν έχει τέτοια πρόθεση.

• απηχεί προσωπικές απόψεις του συγγραφέα πάνω σ' ένα θέμα με φανερή ή όχι την πρόθεση να πληροφορήσει ή να

ενημερώσει, προσπαθώντας να πείσει για τις απόψεις του.


- 19 -

∆οκίμιο και άρθρο, επιφυλλίδα, χρονογράφημα∆οκίμιο και άρθρο, επιφυλλίδα, χρονογράφημα∆οκίμιο και άρθρο, επιφυλλίδα, χρονογράφημα∆οκίμιο και άρθρο, επιφυλλίδα, χρονογράφημα (166)

Πρόκειται για δημοσιογραφικά είδη που δεν είναι εύκολο να γίνει διάκριση μεταξύ τους (περισσότερο μεταξύ άρθρου και επιφυλλίδας).

Το ΆρθροΤο ΆρθροΤο ΆρθροΤο Άρθρο ΆρθροΆρθροΆρθροΆρθρο • δημοσίευμα εφημερίδας ή περιοδικού

• αναφέρεται σε ειδικό επίκαιρο θέμα γενικού ή ειδικού ενδιαφέροντος (πολιτικό, κοινωνικό, επιστημονικό, φιλολογικό

κ.λπ.) και περιέχει τη γνώμη του γράφοντα

Κύριο Κύριο Κύριο Κύριο

άρθροάρθροάρθροάρθρο

δημοσιεύεται στην πρώτη σελίδα

αναφέρεται στο σημαντικότερο γεγονός της ημέρας

γράφεται από τον εκδότη, το διευθυντή ή τον

αρχισυντάκτη μπορεί να έχει περιεχόμενο οικονομικό, πολιτικό,

κοινωνικό κ.ά.

∆∆∆∆ευτερεύονευτερεύονευτερεύονευτερεύοντα άρθρατα άρθρατα άρθρατα άρθρα

αφορούν σε διάφορα άλλα θέματα, επίκαιρα κα-τά κανόνα, που μπαίνουν σε άλλες θέσεις της

εφημερίδας

Άλλα Άλλα Άλλα Άλλα

άρθραάρθραάρθραάρθρα

από επιστήμονες, συγγραφείς, πολιτικούς,

καλλιτέχνες (ως τακτικούς ή περιστασιακούς συνεργάτες)

ΕίδηΕίδηΕίδηΕίδη

ΕΕΕΕπιστημονιπιστημονιπιστημονιπιστημονι

κάκάκάκά άρθρα άρθρα άρθρα άρθρα

σε ειδικά επιστημονικά περιοδικά

απευθύνονται σε κοινό με ειδικές γνώσεις

αναφέρονται σε επιστημονικά ζητήματα συνοδεύονται από επιστημονική τεκμηρίωση και,

απαραίτητα, από βιβλιογραφικές παραπομπές

Κοινά Κοινά Κοινά Κοινά

στοιχεία με στοιχεία με στοιχεία με στοιχεία με δοκίμιοδοκίμιοδοκίμιοδοκίμιο

έντονος κοινωνικός προβληματισμός

∆ιαφορές∆ιαφορές∆ιαφορές∆ιαφορές ΆρθροΆρθροΆρθροΆρθρο ∆∆∆∆οκίμιοοκίμιοοκίμιοοκίμιο

θέμαθέμαθέμαθέμα

ασχολείται με επικαιρικά

σύγχρονα θέματα

δε στέκεται στο επικαιρικό

και προσωρινό, αλλά ανάγεται στο μόνιμο και το

γενικό

ύφοςύφοςύφοςύφος πιο πληροφοριακό λιγότερο πληροφοριακό

γλώσσαγλώσσαγλώσσαγλώσσα αναφορική, κυριολεκτική

λειτουργία της γλώσσας

και ποιητική λειτουργία της

γλώσσας

τόνοςτόνοςτόνοςτόνος όχι προσωπικός και οικείος προσωπικός και οικείος

έκτασηέκτασηέκτασηέκταση συντομότερο εκτενέστερο


- 20 -

ΕπιφυλλίδαΕπιφυλλίδαΕπιφυλλίδαΕπιφυλλίδα (201)(201)(201)(201)

• ειδικού περιεχομένου, όχι ειδησεογραφικό, δημοσίευμα σε εφημερίδα με θέμα,

συνήθως, φιλολογικό, επιστημονικό ή καλλιτεχνικό.

• γράφεται από πρόσωπο ειδικό στο θέμα • δημοσιεύεται σε ορισμένη θέση

• μπορεί να ξεκινά από επίκαιρο θέμα αλλά προχωρεί σε σκέψεις διαχρονικού

χαρακτήρα • κατέχει ορισμένη και σταθερή στήλη στην εφημερίδα

• χωρίζεται από τις άλλες στήλες με οριζόντια γραμμή.

δημοσιεύεται αυτοτελές ή σε συνέχειες

ΧΧΧΧρονογράφημαρονογράφημαρονογράφημαρονογράφημα • ιδιαίτερο πεζογραφικό είδος, που αναπτύσσεται κυρίως στο πλαίσιο της

δημοσιογραφίας

• αναφέρεται σε καθημερινά γεγονότα, είναι δηλαδή επίκαιροεπίκαιροεπίκαιροεπίκαιρο • κατέχει ειδική θέσηειδική θέσηειδική θέσηειδική θέση στις εφημερίδες ή τα περιοδικά

• περιέχει, συνήθως, εντυπώσεις, παρατηρήσεις, κρίσεις, αναπαραστάσεις ντυπώσεις, παρατηρήσεις, κρίσεις, αναπαραστάσεις ντυπώσεις, παρατηρήσεις, κρίσεις, αναπαραστάσεις ντυπώσεις, παρατηρήσεις, κρίσεις, αναπαραστάσεις

σκηνώνσκηνώνσκηνώνσκηνών και εικόνων της σύγχρονης κοινωνικής ζωής • αναφέρεται περισσότερο σε κοινωνικά καικοινωνικά καικοινωνικά καικοινωνικά και γενικότερα θέματα γενικότερα θέματα γενικότερα θέματα γενικότερα θέματα και όχι τόσο σε

πολιτικά.

• κατά κανόνα είναι γραμμένο σε ύφος παιγνιώδες, χιουμοριστικόύφος παιγνιώδες, χιουμοριστικόύφος παιγνιώδες, χιουμοριστικόύφος παιγνιώδες, χιουμοριστικό • αποτελεί, πολλές φορές, το ψυχαγωγικό πνεύμα της εφημερίδας ή του

περιοδικού

• δεν αποκλείει και κάποια στοιχειώδης φιλοσοφική σκέψη

• χαρακτηρίζεται ως ένα από τα σοβαρότερα μέσα έκφρασης και επηρεασμού

της κοινής γνώμης σε θέματα κοινωνικά


- 21 -

Ομοιότητες και διαφορές των πιο πάνω δημοσιογραφικών κειμένων με το δοκίμιοΟμοιότητες και διαφορές των πιο πάνω δημοσιογραφικών κειμένων με το δοκίμιοΟμοιότητες και διαφορές των πιο πάνω δημοσιογραφικών κειμένων με το δοκίμιοΟμοιότητες και διαφορές των πιο πάνω δημοσιογραφικών κειμένων με το δοκίμιο

ομοιότητεςομοιότητεςομοιότητεςομοιότητες το κοινωνικό δοκίμιο όπως και το άρθρο, η επιφυλλίδα και το

χρονογράφημα εκφράζουν έντονο προβληματισμό. είναι, συνήθως, όλα μικρής έκτασης

διαφορέςδιαφορέςδιαφορέςδιαφορές ωωωως προς τς προς τς προς τς προς ταααα θέμα θέμα θέμα θέματατατατα ωωωως προς τη πραγμάτευση του ς προς τη πραγμάτευση του ς προς τη πραγμάτευση του ς προς τη πραγμάτευση του

θέματοςθέματοςθέματοςθέματος

δημοσιογραφι-

κά είδη

δοκίμιο δημοσιογραφι-

κά είδη

δοκίμιο

σύγχρονα,

επίκαιρα

σκέψη, ιδέες

που είναι

καταχωρη-μένες σε άλλα

βιβλία

καταπιάνονται

με τη

λεπτομέρεια και στέκονται

στο επικαιρικό

και στο

προσωπικό

παραχωρεί στη

γενική θεώρηση

του θέματος και ανάγεται

στο μόνιμο και

σταθερό


- 22 -

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ

ΤΑ ΕΙ∆Η ΤΟΥ ∆ΟΚΙΜΙΟΥ ΤΑ ΕΙ∆Η ΤΟΥ ∆ΟΚΙΜΙΟΥ ΤΑ ΕΙ∆Η ΤΟΥ ∆ΟΚΙΜΙΟΥ ΤΑ ΕΙ∆Η ΤΟΥ ∆ΟΚΙΜΙΟΥ

∆οκίμιο∆οκίμιο∆οκίμιο∆οκίμιο

ΣτοχασμούΣτοχασμούΣτοχασμούΣτοχασμού Αποδεικτικό ή πειθούςΑποδεικτικό ή πειθούςΑποδεικτικό ή πειθούςΑποδεικτικό ή πειθούς • Υποκειμενική η σκοπιάΥποκειμενική η σκοπιάΥποκειμενική η σκοπιάΥποκειμενική η σκοπιά ανάπτυξης του

θέματος

• Πλησιάζει τη λογοτεχνίαλογοτεχνίαλογοτεχνίαλογοτεχνία

• Ο δοκιμιογράφος: κινείται ελεύθερα στο θέμα κινείται ελεύθερα στο θέμα κινείται ελεύθερα στο θέμα κινείται ελεύθερα στο θέμα ---- το το το το

ερμηνεύει όπως θέλειερμηνεύει όπως θέλειερμηνεύει όπως θέλειερμηνεύει όπως θέλει (κυριολεκτικά ή

μεταφορικά), πάντοτε, όμως, κάτω από ενιαία βάση

εκφράζει προσωπικούς προσωπικούς προσωπικούς προσωπικούς

προβληματισμούς,προβληματισμούς,προβληματισμούς,προβληματισμούς, παρατηρήσεις βασίζεται στη γενική πείρα ζωής του,

τη φαντασία

• Οι λέξεις, εικόνες και ιδέες λειτουργούν συνειρμικά

• Οι εικόνες γίνονται σύμβολα,

υποβάλλουν παρά πείθουν

• Αντικειμενική η σκοπιάΑντικειμενική η σκοπιάΑντικειμενική η σκοπιάΑντικειμενική η σκοπιά ανάπτυξης

του θέματος

• Πλησιάζει τα μη λογοτεχνικά γένημη λογοτεχνικά γένημη λογοτεχνικά γένημη λογοτεχνικά γένη

• Ο δοκιμιογράφος πραγματεύεται συγκεκριμένο πραγματεύεται συγκεκριμένο πραγματεύεται συγκεκριμένο πραγματεύεται συγκεκριμένο

πρόβλημαπρόβλημαπρόβλημαπρόβλημα, που δεν μπορεί να δεν μπορεί να δεν μπορεί να δεν μπορεί να

το ερμηνεύσει όπως θέλειτο ερμηνεύσει όπως θέλειτο ερμηνεύσει όπως θέλειτο ερμηνεύσει όπως θέλει

τεκμηριώνειτεκμηριώνειτεκμηριώνειτεκμηριώνει και οργανώνει

λογικάλογικάλογικάλογικά τις ιδέες του κρίνει & εκλαϊκεύει

επιστημονικά θέματα

μεταδίδει γνώσεις, πληροφορεί μπορεί να βάλει ως κύριο στόχο

να

• διερευνά το θέμα, δίχως να προτείνει λύση - άλλοτε προτείνει

λύση

• υπερασπίζεται ή αντικρούει μια

θέση (για να πείσει ή όχι τον αναγνώστη, ώστε να συμφωνήσει

μαζί του)

• καθορίζει από την αρχή τη στάση - τη θέση που θα πάρει απέναντι

στο πρόβλημα


- 23 -

Η δομή του αποδεικτικού δοκιμίου

Μέρη Περιεχόμενο Εναλλακτικοί τρόποι

ανάπτυξης - απόδειξης

ΠρόλογοςΠρόλογοςΠρόλογοςΠρόλογος

---- Εισαγωγή Εισαγωγή Εισαγωγή Εισαγωγή

• θέμα (η προβληματική του

συγγραφέα) &

• κατευθυντήρια ή κύρια ιδέα (θέση του συγγραφέα πάνω στο

θέμα)

διασάφηση εννοιών

διαπίστωση γενική

ερώτηση σύγκριση

περιστατικό

Κύριο μέροςΚύριο μέροςΚύριο μέροςΚύριο μέρος ---- Ανάπτυξη Ανάπτυξη Ανάπτυξη Ανάπτυξη

Ανάπτυξη κατευθυντήριας ιδέας (προσκόμιση υλικού για ανάπτυξη

της κύριας ιδέας ή απόδειξη της

θέσης του προλόγου)

παραδείγματα αιτιολόγηση

σύγκριση και αντίθεση

ορισμός διαίρεση

αναλογία

ΕπίλογοςΕπίλογοςΕπίλογοςΕπίλογος Συμπέρασμα (συμπυκνωμένη παρουσίαση του κύριου μέρους)

Η δομή του δοκιμίου στοχασμού

• Είναι περισσότερο συνειρμική και λιγότερο ή ελάχιστα λογική. • Η μορφή του καθορίζεται από τη σύνδεση εικόνας και ιδέας


- 24 -

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

∆ΙΑΒΑΖΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ (273)

Με το διάβασμαΜε το διάβασμαΜε το διάβασμαΜε το διάβασμα

ιδέες

μηνύματα γίνονται

άλλων κτήμα της σκέψης συναισθήματα

γνώσεις

Με το γράψιμο Με το γράψιμο Με το γράψιμο Με το γράψιμο

κατανοούμε παίρνουμε εκφράζουμε στέλνουμε

ένα πρόβλημα θέση σκέψεις μας μηνύματα

∆ιάβασμα και κατανόηση (276)

∆ΙΑΒΑΣΜΑ

και

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

276

• ανακάλυψη του βαθύτερου νοήματος μιας γνώσης - πλήρης

νόηση, σαφής αντίληψη και απόδοση με δικά μας λόγια (όχι

απόκτηση γνώσεων και απόδοσή τους) - σύλληψη του σκοπού ενός κειμένου

ΑΝΑΛΥΣΗ 278

• διερεύνηση περιεχομένου και μορφής του κειμένου: διάκριση συστατικών μερών

κατανόηση σχέσεων - οργάνωσης μερών του κειμένου

διάκριση γνωμών και “αληθειών” διάκριση συμπερασμάτων και προτάσεων που τα

στηρίζουν

διάκριση κύριων και δευτερευόντων νοημάτων


- 25 -

Γράφω (280)

ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ (280)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ (280)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ (280)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ (280)

Το καλό γράψιμο προαπαιτεί την επαρκή κατανόηση του θέματος - προβλήματος

που θα διαπραγματευτούμε. Η κατανόηση θα φανεί από

την αξιολόγησή του (αν είναι σοβαρό ή ασήμαντο, αφορά όλους ή μερικούς, εμφανίζεται στη σύγχρονη κοινωνία ή είναι διαχρονικό κ.ά. και από

την υποστήριξη της άποψής μας με τεκμηριωμένο λόγο

ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ (282)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ (282)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ (282)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ (282)

Ένα καλό γραπτό προϋποθέτει πληρότητα, που εξασφαλίζει το επαρκές

υλικό, το οποίο μας προσφέρει η ανάλυση (ανάλυση επαρκές υλικό

πληρότητα). Η ανάλυση ενός θέματος πραγματοποιείται με δΗ ανάλυση ενός θέματος πραγματοποιείται με δΗ ανάλυση ενός θέματος πραγματοποιείται με δΗ ανάλυση ενός θέματος πραγματοποιείται με διάφορους τρόπους: ιάφορους τρόπους: ιάφορους τρόπους: ιάφορους τρόπους:

Ορισμό, διαίρεση, διευκρίνηση, σύγκριση Ορισμό, διαίρεση, διευκρίνηση, σύγκριση Ορισμό, διαίρεση, διευκρίνηση, σύγκριση Ορισμό, διαίρεση, διευκρίνηση, σύγκριση ---- αντίθεση, αιτιολογική ανάλυση, αντίθεση, αιτιολογική ανάλυση, αντίθεση, αιτιολογική ανάλυση, αντίθεση, αιτιολογική ανάλυση,

ανάλυση διαδικασίας. Συγκεκριμένα: ανάλυση διαδικασίας. Συγκεκριμένα: ανάλυση διαδικασίας. Συγκεκριμένα: ανάλυση διαδικασίας. Συγκεκριμένα:


- 26 -

ΟρισμόςΟρισμόςΟρισμόςΟρισμός

Αρχικά ορίζουμε την εξεταστέα έννοια, καταγράφοντας τα κύρια

στοιχεία - γνωρίσματα που συνιστούν τη σημασία της

Στη συνέχεια ορίζουμε τα στοιχεία (της) που έχουν προκύψει

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΡΙΣΜΟΥ

Οριστέα έννοιαΟριστέα έννοιαΟριστέα έννοιαΟριστέα έννοια

Η έννοια που θα ορίσουμε

Το Γένος Γένος Γένος Γένος της

Η γενικότερη έννοια στην οποία εντάσσεται

Η Ειδοποιός διαφοράΕιδοποιός διαφοράΕιδοποιός διαφοράΕιδοποιός διαφορά

Γνωρίσματα που διαφοροποιούν την

οριστέα έννοια από άλλες

του ίδιου γένους.

Γλώσσα (είναι) ένα σύστημα επικοινωνίας

που βασίζεται σε σύμβολα γραπτού ή προφορικού λόγου, γνωστά στα μέλη της ίδιας γλωσσικής κοινότητας.

2. ∆ιαίρεση∆ιαίρεση∆ιαίρεση∆ιαίρεση

∆ιαιρούμε την έννοια στα μέρη της. Η διαίρεση μπορεί να γίνει κάτω από

ποικίλες βάσεις (κίνητρα, ωφέλειες, για το άτομο κ. ά.)

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ∆ΙΑΙΡΕΣΗΣ

Η διαιρετέα έννοιαΗ διαιρετέα έννοιαΗ διαιρετέα έννοιαΗ διαιρετέα έννοια

Η βασική ιδέα

H διαιρετική βάσηH διαιρετική βάσηH διαιρετική βάσηH διαιρετική βάση

Το κοινό γνώρισμα των

ειδών που θα προκύψουν

Τα μέλη της διαίρεσηςΤα μέλη της διαίρεσηςΤα μέλη της διαίρεσηςΤα μέλη της διαίρεσης

Τα είδη που

προκύπτουν από τη διαίρεση

πόλεμος μέσα πολέμου πυρηνικός βιολογικός συμβατικός

∗ Επειδή μια έννοια μπορεί να έχει περισσότερες από μία διαιρετικές βάσεις,

πρέπει να προσέξουμε, ώστε να μην τη διαιρέσουμε σε είδη με διαφορετική διαιρετική βάση. Για παράδειγμα, η διαίρεση: Πόλεμος 1. Αμυντικός

2. Επιθετικός

3. Πυρηνικός έχει δύο διαφορετικές διαιρετικές βάσεις ( 1. και 2. έχουν κοινή βάση

(σκοπός πολέμου), ενώ το 3. έχει διαφορετική διαιρετική βάση (μέσα

πολέμου)


- 27 -

3. ∆ιευκρίνηση3. ∆ιευκρίνηση3. ∆ιευκρίνηση3. ∆ιευκρίνηση

Χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα παραδείγματα διευκρινίζουμε το θέμα μας. Τα παραδείγματα μπορεί να τα αντλούμε από την καθημερινή ζωή, την

εμπειρία μας, από την ιστορία ή να τα επινοούμε

4. Σύγκριση και αντίθεσηΣύγκριση και αντίθεσηΣύγκριση και αντίθεσηΣύγκριση και αντίθεση

Κατά τη μέθοδο αυτή συγκρίνουμε ή αντιπαραβάλλουμε γεγονότα,

καταστάσεις, φαινόμενα, ιδέες κλπ, για να βρούμε ομοιότητες ή και διαφορές.

5. Αιτιολογική ανάλυσηΑιτιολογική ανάλυσηΑιτιολογική ανάλυσηΑιτιολογική ανάλυση

εξετάζουμε τα αίτια και μια ενέργειας, διευκρινίζουμε τις επιδράσεις ενός γεγονότος κ.ά.

6. Ανάλυση διαδικασίαςΑνάλυση διαδικασίαςΑνάλυση διαδικασίαςΑνάλυση διαδικασίας

Εξετάζουμε πώς λειτουργεί ένα πράγμα, πώς εμφανίζεται ιστορικά, τη διαδικασία δημιουργίας, την ιστορική αναδρομή, τα ποικίλα στάδια στη χρονική

πορεία ενός φαινομένου, προβλήματος κ.ά.


- 28 -

ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ (283)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ (283)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ (283)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ (283)

Αφού συγκεντρώσουμε στοιχεία με την ανάλυση,

διακρίνουμε τις κύριες από τις δευτερεύουσες ιδέες - πληροφορίες

τις οργανώνουμε με λογική αλληλουχία Έτσι φαίνεται

• τι θεωρούμε χρήσιμο ή περιττό

• η σειρά των περιστατικών, των λεπτομερειών, των ιδεών, των πληροφοριών • η σχέση μεταξύ κύριων και δευτερεουσών ιδεών - πληροφοριών

• η σχέση μεταξύ δευτερεουσών ιδεών - πληροφοριών

Απαιτείται, λοιπόν, η εκπόνηση διαγράμματος (μιας γραφική παράσταση της πορείας που θα ακολουθήσουμε στην ανάπτυξη ενός θέματος) της μορφής:

ΠρόλογοςΠρόλογοςΠρόλογοςΠρόλογος Κύριο μέροςΚύριο μέροςΚύριο μέροςΚύριο μέρος

κύριες ιδέες

δευτερεύουσες ιδέες ή πληροφορίες

διασάφηση της δευτερεύουσας ιδέας ή πληροφορίας (επεξηγούν τις κύριες ιδέες ή πληροφορίες)

ΕπίλογοςΕπίλογοςΕπίλογοςΕπίλογος


- 29 -

ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (288)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (288)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (288)ΓΡΑΨΙΜΟ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (288)

Με την αξιολόγηση ελέγχουμε αν το υλικό μας είναι

κατάλληλο

σωστά οργανωμένο διατυπωμένο με σαφήνεια και ακρίβεια

Ειδικότερα, εξετάζουμε την ποιότητα των ιδεών πποιότητα των ιδεών πποιότητα των ιδεών πποιότητα των ιδεών που εξασφαλίζεται όταν είναιου εξασφαλίζεται όταν είναιου εξασφαλίζεται όταν είναιου εξασφαλίζεται όταν είναι:

αληθινές (απόλυτα σύμφωνες με την πραγματικότητα και τη λογική) συγκεκριμένες - σαφείς (με κατάλληλες διασαφήσεις, όχι γενικές ή αόριστες)

πρωτότυπες (όχι τετριμμένες)

Η χρήση της γλώσσας

Η αποτελεσματική απόδοση των σκέψεών μας απαιτεί έκφραση:

ακριβή ακριβή ακριβή ακριβή (με χρήση των απαραίτητων και κατάλληλων λέξεων, ώστε να μην μπορούμε στο τέλος να αφαιρέσουμε έστω και μια λέξη χωρίς να αλλοιώσουμε

ή να αδυνατίσουμε τη σκέψη μας)

σαφήσαφήσαφήσαφή (με προτάσεις γραμματικά και συντακτικά σωστές)

πρωτότυπηπρωτότυπηπρωτότυπηπρωτότυπη (με εξατομικευμένο λόγο, καρπό προσωπικής χρήσης της γλώσσας

- όχι μίμησης, δίχως κοινοτοπίες)


- 30 -

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Σαφήνεια στο γράψιμο

Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 2 • ΕίναιΕίναιΕίναιΕίναι τμήμα γραπτού κειμένου, που διαθέτει νοηματική αυτοτέλεια και

αλληλουχία σε σχέση με το υπόλοιπο κείμενο

Τα μέρηΤα μέρηΤα μέρηΤα μέρη της παραγράφου είναι τρία: η θεματική περίοδος οι λεπτομέρειες η περίοδος κατακλείδα

Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ( Θ.Π.) (203)(203)(203)(203)

Σ’ αυτήν εκτίθεται

η ιδέα (το θέματο θέματο θέματο θέμα) και

ο σκοπός μας, η κατεύθυνση που θα πάρει η σκέψη μας (κατευθυντήρια ιδκατευθυντήρια ιδκατευθυντήρια ιδκατευθυντήρια ιδέαέαέαέα)

Η Θεματική Περίοδος

για το συγγραφέα είναι ασφαλής οδηγός για την ανάπτυξη της ιδέας του

καθορίζει το υλικό που θα περιλάβει το γραπτό του για τον αναγνώστη βοηθάει την ανάγνωση του κειμένου (συνοψίζει

πληροφορίες - προϊδεάζει)

Περιέχει τη θέση ή άποψη για ένα φαινόμενο ή πρόβλημα που αναλύεται - υποστηρίζεται στην παράγραφο. Τοποθετείται συνήθως στην αρχή της παραγράφου. Πρέπει να είναι σαφής, χωρίς αοριστίες και γενικότητες.

ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ/ΣΧΟΛΙΑ (204)ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ/ΣΧΟΛΙΑ (204)ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ/ΣΧΟΛΙΑ (204)ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ/ΣΧΟΛΙΑ (204)

Είναι τα στοιχεία που αναπτύσσουν επεξηγούν ή διασαφηνίζουν το θέμα, όπως

αυτό συγκεκριμενοποιείται από την κατευθυντήρια ιδέα της θεματικής περιόδου.

Κύρια και δευτερεύοντα νοήματα. Βαρύνουσες και μη βα Κύρια και δευτερεύοντα νοήματα. Βαρύνουσες και μη βα Κύρια και δευτερεύοντα νοήματα. Βαρύνουσες και μη βα Κύρια και δευτερεύοντα νοήματα. Βαρύνουσες και μη βαρύνουσες ρύνουσες ρύνουσες ρύνουσες

πληροφορίεςπληροφορίεςπληροφορίεςπληροφορίες (205)

αποτελούν τις θεματικές περιόδους το υλικό ανάπτυξης των θεματικών περιόδων

ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙ∆ΑΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙ∆ΑΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙ∆ΑΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙ∆Α Είναι η τελευταία συνήθως περίοδος, που επιβεβαιώνει τη ΘΠ και "κλείνει" την παράγραφο. Πολλές φορές δεν είναι απαραίτητη.

2 Με µικρά πλάγια γράµµατα καταγράφονται σχετικά στοιχεία που βρίσκονται στο βιβλίο της Έκφρασης

- Έκθεσης, Τεύχος Β’


- 31 -

• H χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου H χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου H χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου H χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου κειμένουκειμένουκειμένουκειμένου (26)

Η ΘΠΗ ΘΠΗ ΘΠΗ ΘΠ διασαφηνίζεται, υποστηρίζεται, αναπτύσσεται με τα κατάλληλα με τα κατάλληλα με τα κατάλληλα με τα κατάλληλα

παραδείγματαπαραδείγματαπαραδείγματαπαραδείγματα

από την καθημερινή ζωή, την εμπειρία μας

από την ιστορία

που επινοούμε

Καλό είναι να επιλέγουμε παραδείγματα ευρέως γνωστά

Τα παραδείγματα να είναι σύντομα και όχι εξειδικευμένα. Τα πολλά παραδείγματα καλό είναι να αποφεύγονται

Να είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι το περιεχόμενο των τεκμηρίων είναι άμεσα

σχετικό με το θέμα μας.

• Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση (110)

Σύγκριση και αντίθεση Σύγκριση και αντίθεση Σύγκριση και αντίθεση Σύγκριση και αντίθεση

Κατά τη μέθοδο αυτή συγκρίνουμε ή αντιπαραβάλλουμε γεγονότα,

καταστάσεις, φαινόμενα, ιδέες κλπ, για να βρούμε ομοιότητες ή και διαφορές.

Θεματική

Περίοδος

επισημαίνουμε την ομοιότητα ή την αντίθεση που υπάρχει

ανάμεσα στα συγκρινόμενα μέλη

Λεπτομέρειες αναπτύσσουμε τις ομοιότητες ή τις διαφορές τους είτε

καταγράφοντάς τις σημείο προς σημείο είτε

εκθέτοντας όλα τα γνωρίσματα του ενός μέλους και κατόπιν του άλλου


- 32 -

Ορισμός Ορισμός Ορισμός Ορισμός (200)

(ο καθορισμός και η έκθεση των κύριων γνωρισμάτων μιας έννοιας)

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΡΙΣΜΟΥ

Οριστέα έννοιαΟριστέα έννοιαΟριστέα έννοιαΟριστέα έννοια

Η έννοια που θα

ορίσουμε

To Γένος Γένος Γένος Γένος της

Η γενικότερη

έννοια στην οποία εντάσσεται

Η Ειδοποιός διαφοράΕιδοποιός διαφοράΕιδοποιός διαφοράΕιδοποιός διαφορά

Γνωρίσματα που διαφοροποιούν την

οριστέα έννοια από άλλες του ίδιου γένους.

Γλώσσα (είναι) ένα σύστημα επικοινωνίας

που βασίζεται σε σύμβολα γραπτού ή προφορικού λόγου, γνωστά στα μέλη της ίδιας γλωσσικής κοινότητας.

Ένας ορισμός μπορεί να είναι αναλυτικόςαναλυτικόςαναλυτικόςαναλυτικός όταν εκθέτει τα βασικά γνωρίσματα της οριστέας έννοιας

γενετικός, γενετικός, γενετικός, γενετικός, όταν περιγράφεται διαδικασία γέννησης της οριστέας έννοιας. ή σύντομος εκτεταμένος

∆ιαίρεση ∆ιαίρεση ∆ιαίρεση ∆ιαίρεση

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ∆ΙΑΙΡΕΣΗΣ

Η διαΗ διαΗ διαΗ διαιρετέα έννοιαιρετέα έννοιαιρετέα έννοιαιρετέα έννοια

Η βασική ιδέα

H διαιρετική βάσηH διαιρετική βάσηH διαιρετική βάσηH διαιρετική βάση

Το κοινό γνώρισμα των ειδών που θα

προκύψουν

Τα μέλη της διαίρεσηςΤα μέλη της διαίρεσηςΤα μέλη της διαίρεσηςΤα μέλη της διαίρεσης

Τα είδη που προκύπτουν από τη διαίρεση

πόλεμος μέσα πολέμου πυρηνικός βιολογικός συμβατικός

∗ Επειδή μια έννοια μπορεί να έχει περισσότερες από μία διαιρετικές βάσεις,

πρέπει να προσέξουμε, ώστε να μην τη διαιρέσουμε σε είδη με διαφορετική

διαιρετική βάση. Για παράδειγμα, η διαίρεση: Πόλεμος 1. Αμυντικός

2. Επιθετικός

3. Πυρηνικός έχει δύο διαφορετικές διαιρετικές βάσεις ( 1. και 2. έχουν κοινή βάση (σκοπός

πολέμου), ενώ το 3. έχει διαφορετική διαιρετική βάση (μέσα πολέμου)


- 33 -

(ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ & ΕΝΟΣ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ)(ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ & ΕΝΟΣ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ)(ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ & ΕΝΟΣ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ)(ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ & ΕΝΟΣ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ)

ΕΝΟΤΗΤΑ (212)ΕΝΟΤΗΤΑ (212)ΕΝΟΤΗΤΑ (212)ΕΝΟΤΗΤΑ (212)

Απαιτεί την ομοιογένεια των νοημάτων της παραγράφου.

Πρέπει, λοιπόν, το περιεχόμενο όλων των προτάσεων να συνδέεται άμεσα και πειστικά με την θέση της Θεματικής Περιόδου

ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ Εξασφαλίζεται όταν οι σκέψεις μας παρατίθενται σε λογική και φυσική σειρά

και δείχνουν καθαρά τη σχέση που υπάρχει μεταξύ τους.

Η αλληλουχία πετυχαίνεται με τη σαφή διάκριση των τμημάτων (πρόλογος, κύριο

μέρος, επίλογος) και των υποτμημάτων του

κύριου μέρους με τη σωστή διάταξη του υλικού (χρονολογική,

τοπική,

σημασίας κ.ά.)

Συνοχή (214)Συνοχή (214)Συνοχή (214)Συνοχή (214)

Την πετυχαίνουμε όταν με τα κατάλληλα εκφραστικά μέσα μεταβαίνουμε

φυσικά και λογικά από τη μια λέξη - πρόταση - περίοδο στην άλλη. Μέσα για την επίτευξη συνοχής είναι

χρήση διαρθρωτικών λέξεων και φράσεων

επανάληψη λέξης ή φράσης αντικατάσταση μιας λέξης με αντωνυμία ή με άλλη συνώνυμη κ.ά.

Documents

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ