• Home

  • Documents

  • ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ...
559
Α Α Α Ν Ν Ν Ω Ω Ω Τ Τ Τ Α Α Α Τ Τ Τ Ο Ο Ο Τ Τ Τ Ε Ε Ε Χ Χ Χ Ν Ν Ν Ο Ο Ο Λ Λ Λ Ο Ο Ο Γ Γ Γ Ι Ι Ι Κ Κ Κ Ο Ο Ο Ε Ε Ε Κ Κ Κ Π Π Π Α Α Α Ι Ι Ι Δ Δ Δ Ε Ε Ε Υ Υ Υ Τ Τ Τ Ι Ι Ι Κ Κ Κ Ο Ο Ο Ι Ι Ι Δ Δ Δ Ρ Ρ Ρ Υ Υ Υ Μ Μ Μ Α Α Α Σ Σ Σ Χ Χ Χ Ο Ο Ο Λ Λ Λ Η Η Η Ε Ε Ε Π Π Π Α Α Α Γ Γ Γ Γ Γ Γ Ε Ε Ε Λ Λ Λ Μ Μ Μ Α Α Α Τ Τ Τ Ω Ω Ω Ν Ν Ν Υ Υ Υ Γ Γ Γ Ε Ε Ε Ι Ι Ι Α Α Α Σ Σ Σ Κ Κ Κ Α Α Α Ι Ι Ι Π Π Π Ρ Ρ Ρ Ο Ο Ο Ν Ν Ν Ο Ο Ο Ι Ι Ι Α Α Α Σ Σ Σ Τ Τ Τ Μ Μ Μ Η Η Η Μ Μ Μ Α Α Α Κ Κ Κ Ο Ο Ο Ι Ι Ι Ν Ν Ν Ω Ω Ω Ν Ν Ν Ι Ι Ι Κ Κ Κ Η Η Η Σ Σ Σ Ε Ε Ε Ρ Ρ Ρ Γ Γ Γ Α Α Α Σ Σ Σ Ι Ι Ι Α Α Α Σ Σ Σ ΘΕΜΑ: Μ Μ Μ Ε Ε Ε Θ Θ Θ Ο Ο Ο Δ Δ Δ Ο Ο Ο Ι Ι Ι Δ Δ Δ Ι Ι Ι Α Α Α Π Π Π Α Α Α Ι Ι Ι Δ Δ Δ Α Α Α Γ Γ Γ Ω Ω Ω Γ Γ Γ Η Η Η Σ Σ Σ Η Η Η Σ Σ Σ Π Π Π Ο Ο Ο Υ Υ Υ Χ Χ Χ Ρ Ρ Ρ Η Η Η Σ Σ Σ Ι Ι Ι Μ Μ Μ Ο Ο Ο Π Π Π Ο Ο Ο Ι Ι Ι Ο Ο Ο Υ Υ Υ Ν Ν Ν Ο Ο Ο Ι Ι Ι Γ Γ Γ Ο Ο Ο Ν Ν Ν Ε Ε Ε Ι Ι Ι Σ Σ Σ Σ Σ Σ Τ Τ Τ Α Α Α Π Π Π Ρ Ρ Ρ Ο Ο Ο Σ Σ Σ Χ Χ Χ Ο Ο Ο Λ Λ Λ Ι Ι Ι Κ Κ Κ Η Η Η Σ Σ Σ Η Η Η Λ Λ Λ Ι Ι Ι Κ Κ Κ Ι Ι Ι Α Α Α Σ Σ Σ Π Π Π Α Α Α Ι Ι Ι Δ Δ Δ Ι Ι Ι Α Α Α Τ Τ Τ Ο Ο Ο Υ Υ Υ Σ Σ Σ ( ( ( Σ Σ Σ υ υ υ γ γ γ κ κ κ ρ ρ ρ ι ι ι τ τ τ ι ι ι κ κ κ ή ή ή έ έ έ ρ ρ ρ ε ε ε υ υ υ ν ν ν α α α σ σ σ τ τ τ ο ο ο υ υ υ ς ς ς δ δ δ ή ή ή μ μ μ ο ο ο υ υ υ ς ς ς Δ Δ Δ ι ι ι σ σ σ τ τ τ ό ό ό μ μ μ ο ο ο υ υ υ Β Β Β ο ο ο ι ι ι ω ω ω τ τ τ ί ί ί α α α ς ς ς κ κ κ α α α ι ι ι Σ Σ Σ ι ι ι α α α τ τ τ ί ί ί σ σ σ τ τ τ η η η ς ς ς Κ Κ Κ ο ο ο ζ ζ ζ ά ά ά ν ν ν η η η ς ς ς ) ) ) Π Π Π Τ Τ Τ Υ Υ Υ Χ Χ Χ Ι Ι Ι Α Α Α Κ Κ Κ Η Η Η Ε Ε Ε Ρ Ρ Ρ Γ Γ Γ Α Α Α Σ Σ Σ Ι Ι Ι Α Α Α Ο Ο Ο Μ Μ Μ Α Α Α Δ Δ Δ Α Α Α Ε Ε Ε Κ Κ Κ Π Π Π Ο Ο Ο Ν Ν Ν Η Η Η Σ Σ Σ Η Η Η Σ Σ Σ Π Π Π Τ Τ Τ Υ Υ Υ Χ Χ Χ Ι Ι Ι Α Α Α Κ Κ Κ Η Η Η Σ Σ Σ Ε Ε Ε Ρ Ρ Ρ Γ Γ Γ Α Α Α Σ Σ Σ Ι Ι Ι Α Α Α Σ Σ Σ Γ Γ Γ Ι Ι Ι Α Α Α Γ Γ Γ Κ Κ Κ Ο Ο Ο Υ Υ Υ Ε Ε Ε Υ Υ Υ Φ Φ Φ Ρ Ρ Ρ Ο Ο Ο Σ Σ Σ Υ Υ Υ Ν Ν Ν Η Η Η Μ Μ Μ Π Π Π Λ Λ Λ Ι Ι Ι Α Α Α Γ Γ Γ Κ Κ Κ Ο Ο Ο Υ Υ Υ Ε Ε Ε Σ Σ Σ Α Α Α Ι Ι Ι Α Α Α Ε Ε Ε Π Π Π Ο Ο Ο Π Π Π Τ Τ Τ Η Η Η Σ Σ Σ Κ Κ Κ Α Α Α Θ Θ Θ Η Η Η Γ Γ Γ Η Η Η Τ Τ Τ Η Η Η Σ Σ Σ Κ Κ Κ Α Α Α Ν Ν Ν Α Α Α Β Β Β Α Α Α Κ Κ Κ Η Η Η Σ Σ Σ Ε Ε Ε Μ Μ Μ Μ Μ Μ Α Α Α Ν Ν Ν Ο Ο Ο Υ Υ Υ Η Η Η Λ Λ Λ Η Η Η Ρ Ρ Ρ Α Α Α Κ Κ Κ Λ Λ Λ Ε Ε Ε Ι Ι Ι Ο Ο Ο 2 2 2 0 0 0 0 0 0 6 6 6

ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

  • Upload
    mixaris

  • View
    1.396

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

ΑΑΑΝΝΝΩΩΩΤΤΤΑΑΑΤΤΤΟΟΟ ΤΤΤΕΕΕΧΧΧΝΝΝΟΟΟΛΛΛΟΟΟΓΓΓΙΙΙΚΚΚΟΟΟ ΕΕΕΚΚΚΠΠΠΑΑΑΙΙΙΔΔΔΕΕΕΥΥΥΤΤΤΙΙΙΚΚΚΟΟΟ ΙΙΙΔΔΔΡΡΡΥΥΥΜΜΜΑΑΑ

ΣΣΣΧΧΧΟΟΟΛΛΛΗΗΗ ΕΕΕΠΠΠΑΑΑΓΓΓΓΓΓΕΕΕΛΛΛΜΜΜΑΑΑΤΤΤΩΩΩΝΝΝ ΥΥΥΓΓΓΕΕΕΙΙΙΑΑΑΣΣΣ ΚΚΚΑΑΑΙΙΙ ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΝΝΝΟΟΟΙΙΙΑΑΑΣΣΣ

ΤΤΤΜΜΜΗΗΗΜΜΜΑΑΑ ΚΚΚΟΟΟΙΙΙΝΝΝΩΩΩΝΝΝΙΙΙΚΚΚΗΗΗΣΣΣ ΕΕΕΡΡΡΓΓΓΑΑΑΣΣΣΙΙΙΑΑΑΣΣΣ

ΘΕΜΑ:

ΜΜΜΕΕΕΘΘΘΟΟΟΔΔΔΟΟΟΙΙΙ ΔΔΔΙΙΙΑΑΑΠΠΠΑΑΑΙΙΙΔΔΔΑΑΑΓΓΓΩΩΩΓΓΓΗΗΗΣΣΣΗΗΗΣΣΣ ΠΠΠΟΟΟΥΥΥ

ΧΧΧΡΡΡΗΗΗΣΣΣΙΙΙΜΜΜΟΟΟΠΠΠΟΟΟΙΙΙΟΟΟΥΥΥΝΝΝ ΟΟΟΙΙΙ ΓΓΓΟΟΟΝΝΝΕΕΕΙΙΙΣΣΣ ΣΣΣΤΤΤΑΑΑ ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΣΣΣΧΧΧΟΟΟΛΛΛΙΙΙΚΚΚΗΗΗΣΣΣ

ΗΗΗΛΛΛΙΙΙΚΚΚΙΙΙΑΑΑΣΣΣ ΠΠΠΑΑΑΙΙΙΔΔΔΙΙΙΑΑΑ ΤΤΤΟΟΟΥΥΥΣΣΣ

(((ΣΣΣυυυγγγκκκρρριιιτττιιικκκήήή έέέρρρεεευυυνννααα σσστττοοουυυςςς δδδήήήμμμοοουυυςςς ΔΔΔιιισσστττόόόμμμοοουυυ ΒΒΒοοοιιιωωωτττίίίαααςςς κκκαααιιι ΣΣΣιιιααατττίίίσσστττηηηςςς

ΚΚΚοοοζζζάάάνννηηηςςς)))

ΠΠΠΤΤΤΥΥΥΧΧΧΙΙΙΑΑΑΚΚΚΗΗΗ ΕΕΕΡΡΡΓΓΓΑΑΑΣΣΣΙΙΙΑΑΑ

ΟΟΟΜΜΜΑΑΑΔΔΔΑΑΑ ΕΕΕΚΚΚΠΠΠΟΟΟΝΝΝΗΗΗΣΣΣΗΗΗΣΣΣ ΠΠΠΤΤΤΥΥΥΧΧΧΙΙΙΑΑΑΚΚΚΗΗΗΣΣΣ ΕΕΕΡΡΡΓΓΓΑΑΑΣΣΣΙΙΙΑΑΑΣΣΣ

ΓΓΓΙΙΙΑΑΑΓΓΓΚΚΚΟΟΟΥΥΥ ΕΕΕΥΥΥΦΦΦΡΡΡΟΟΟΣΣΣΥΥΥΝΝΝΗΗΗ

ΜΜΜΠΠΠΛΛΛΙΙΙΑΑΑΓΓΓΚΚΚΟΟΟΥΥΥ ΕΕΕΣΣΣΑΑΑΙΙΙΑΑΑ

ΕΕΕΠΠΠΟΟΟΠΠΠΤΤΤΗΗΗΣΣΣ ΚΚΚΑΑΑΘΘΘΗΗΗΓΓΓΗΗΗΤΤΤΗΗΗΣΣΣ

ΚΚΚΑΑΑΝΝΝΑΑΑΒΒΒΑΑΑΚΚΚΗΗΗΣΣΣ ΕΕΕΜΜΜΜΜΜΑΑΑΝΝΝΟΟΟΥΥΥΗΗΗΛΛΛ

ΗΗΗΡΡΡΑΑΑΚΚΚΛΛΛΕΕΕΙΙΙΟΟΟ 222000000666

Page 2: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

2

ΜΜΜΕΕΕΘΘΘΟΟΟΔΔΔΟΟΟΙΙΙ ΔΔΔΙΙΙΑΑΑΠΠΠΑΑΑΙΙΙΔΔΔΑΑΑΓΓΓΩΩΩΓΓΓΗΗΗΣΣΣΗΗΗΣΣΣ ΠΠΠΟΟΟΥΥΥ

ΧΧΧΡΡΡΗΗΗΣΣΣΙΙΙΜΜΜΟΟΟΠΠΠΟΟΟΙΙΙΟΟΟΥΥΥΝΝΝ ΟΟΟΙΙΙ ΓΓΓΟΟΟΝΝΝΕΕΕΙΙΙΣΣΣ ΣΣΣΤΤΤΑΑΑ ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΣΣΣΧΧΧΟΟΟΛΛΛΙΙΙΚΚΚΗΗΗΣΣΣ

ΗΗΗΛΛΛΙΙΙΚΚΚΙΙΙΑΑΑΣΣΣ ΠΠΠΑΑΑΙΙΙΔΔΔΙΙΙΑΑΑ ΤΤΤΟΟΟΥΥΥΣΣΣ

(((ΣΣΣυυυγγγκκκρρριιιτττιιικκκήήή έέέρρρεεευυυνννααα σσστττοοουυυςςς δδδήήήμμμοοουυυςςς ΔΔΔιιισσστττόόόμμμοοουυυ ΒΒΒοοοιιιωωωτττίίίαααςςς κκκαααιιι ΣΣΣιιιααατττίίίσσστττηηηςςς

ΚΚΚοοοζζζάάάνννηηηςςς)))

Page 3: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

3

ΑΑΑΝΝΝΩΩΩΤΤΤΑΑΑΤΤΤΟΟΟ ΤΤΤΕΕΕΧΧΧΝΝΝΟΟΟΛΛΛΟΟΟΓΓΓΙΙΙΚΚΚΟΟΟ ΕΕΕΚΚΚΠΠΠΑΑΑΙΙΙΔΔΔΕΕΕΥΥΥΤΤΤΙΙΙΚΚΚΟΟΟ ΙΙΙΔΔΔΡΡΡΥΥΥΜΜΜΑΑΑ

ΣΣΣΧΧΧΟΟΟΛΛΛΗΗΗ ΕΕΕΠΠΠΑΑΑΓΓΓΓΓΓΕΕΕΛΛΛΜΜΜΑΑΑΤΤΤΩΩΩΝΝΝ ΥΥΥΓΓΓΕΕΕΙΙΙΑΑΑΣΣΣ ΚΚΚΑΑΑΙΙΙ ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΝΝΝΟΟΟΙΙΙΑΑΑΣΣΣ

ΤΤΤΜΜΜΗΗΗΜΜΜΑΑΑ ΚΚΚΟΟΟΙΙΙΝΝΝΩΩΩΝΝΝΙΙΙΚΚΚΗΗΗΣΣΣ ΕΕΕΡΡΡΓΓΓΑΑΑΣΣΣΙΙΙΑΑΑΣΣΣ

ΘΕΜΑ:

ΜΜΜΕΕΕΘΘΘΟΟΟΔΔΔΟΟΟΙΙΙ ΔΔΔΙΙΙΑΑΑΠΠΠΑΑΑΙΙΙΔΔΔΑΑΑΓΓΓΩΩΩΓΓΓΗΗΗΣΣΣΗΗΗΣΣΣ ΠΠΠΟΟΟΥΥΥ

ΧΧΧΡΡΡΗΗΗΣΣΣΙΙΙΜΜΜΟΟΟΠΠΠΟΟΟΙΙΙΟΟΟΥΥΥΝΝΝ ΟΟΟΙΙΙ ΓΓΓΟΟΟΝΝΝΕΕΕΙΙΙΣΣΣ ΣΣΣΤΤΤΑΑΑ ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΣΣΣΧΧΧΟΟΟΛΛΛΙΙΙΚΚΚΗΗΗΣΣΣ

ΗΗΗΛΛΛΙΙΙΚΚΚΙΙΙΑΑΑΣΣΣ ΠΠΠΑΑΑΙΙΙΔΔΔΙΙΙΑΑΑ ΤΤΤΟΟΟΥΥΥΣΣΣ

(((ΣΣΣυυυγγγκκκρρριιιτττιιικκκήήή έέέρρρεεευυυνννααα σσστττοοουυυςςς δδδήήήμμμοοουυυςςς ΔΔΔιιισσστττόόόμμμοοουυυ ΒΒΒοοοιιιωωωτττίίίαααςςς κκκαααιιι ΣΣΣιιιααατττίίίσσστττηηηςςς

ΚΚΚοοοζζζάάάνννηηηςςς)))

ΠΠΠΤΤΤΥΥΥΧΧΧΙΙΙΑΑΑΚΚΚΗΗΗ ΕΕΕΡΡΡΓΓΓΑΑΑΣΣΣΙΙΙΑΑΑ

ΟΟΟΜΜΜΑΑΑΔΔΔΑΑΑ ΕΕΕΚΚΚΠΠΠΟΟΟΝΝΝΗΗΗΣΣΣΗΗΗΣΣΣ ΠΠΠΤΤΤΥΥΥΧΧΧΙΙΙΑΑΑΚΚΚΗΗΗΣΣΣ ΕΕΕΡΡΡΓΓΓΑΑΑΣΣΣΙΙΙΑΑΑΣΣΣ

ΓΓΓΙΙΙΑΑΑΓΓΓΚΚΚΟΟΟΥΥΥ ΕΕΕΥΥΥΦΦΦΡΡΡΟΟΟΣΣΣΥΥΥΝΝΝΗΗΗ

ΜΜΜΠΠΠΛΛΛΙΙΙΑΑΑΓΓΓΚΚΚΟΟΟΥΥΥ ΕΕΕΣΣΣΑΑΑΙΙΙΑΑΑ

ΕΕΕΠΠΠΟΟΟΠΠΠΤΤΤΗΗΗΣΣΣ ΚΚΚΑΑΑΘΘΘΗΗΗΓΓΓΗΗΗΤΤΤΗΗΗΣΣΣ

ΚΚΚΑΑΑΝΝΝΑΑΑΒΒΒΑΑΑΚΚΚΗΗΗΣΣΣ ΕΕΕΜΜΜΜΜΜΑΑΑΝΝΝΟΟΟΥΥΥΗΗΗΛΛΛ

ΗΗΗΡΡΡΑΑΑΚΚΚΛΛΛΕΕΕΙΙΙΟΟΟ 222000000666

Page 4: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

4

«0 άνθρωπος είναι το μοναδικό πλάσμα, που πρέπει να διαπαιδαγωγηθεί».

Εμμανουήλ Κάντ

«Είναι εύκολο να γίνεις γονιός, αλλά είναι δύσκολο να είσαι γονιός».

Βίλχελμ Μπους

«Να δώσουμε στο παιδί κατά την ανάπτυξή του τη μεγαλύτερη δυνατή

ελευθερία, να καταργήσουμε εντελώς την εξουσία και την αυταρχικότητα

των ενηλίκων και να κάνουμε την αγάπη και την εμπιστοσύνη βάση των

διαπροσωπικών σχέσεων, με την προϋπόθεση όμως ότι ελευθερία δε

σημαίνει ασυδοσία».

Αλεξάντερ Σ. Νηλ

«H ελευθερία και η πειθαρχία πάνε πάντα μαζί, είναι δυο όψεις του ίδιου

πράγματος και εκεί όπου υστερεί η πειθαρχία, η ελευθερία δεν είναι

πλήρης».

Mαρία Μοντεσσόρι

Η παρούσα πτυχιακή αφιερώνεται στους γονείς μας.

Page 5: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

5

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το θέμα που διερευνάται στην παρούσα

μελέτη είναι οι μέθοδοι διαπαιδαγώγησης

που χρησιμοποιούν οι γονείς στα παιδιά

κατά την προσχολική τους ηλικία, μια

ηλικία όπου συντελείται σημαντική

πρόοδος σε όλους τους τομείς της

ψυχοσωματικής εξελίξεώς τους και

δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την

περαιτέρω ανάπτυξη του ατόμου. Στα πλαίσια εκπόνησης της παρούσας

πτυχιακής εργασίας πραγματοποιήθηκε

βιβλιογραφική μελέτη και ερευνητική

εργασία. Σκοπός της ερευνητικής εργασίας

είναι η διερεύνηση των μεθόδων

διαπαιδαγώγησης που χρησιμοποιούν οι

γονείς προς τα παιδιά τους που διανύουν

την προσχολική ηλικία, στους δήμους

Διστόμου Βοιωτίας και Σιάτιστας Κοζάνης

Page 6: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

6

και στη συνέχεια η σύγκριση των

αποτελεσμάτων ανάμεσα στους δυο

δήμους.

Η επιλογή του θέματος της εργασίας

πραγματοποιήθηκε με αφορμή το γεγονός

ότι η μελέτη των μεθόδων

διαπαιδαγώγησης έχει ιδιαίτερη σημασία

σε μία κοινωνία που υφίσταται τεράστιες

αλλαγές στο κοινωνικό, οικονομικό και

τεχνολογικό τομέα καθώς παρατηρείται

έκπτωση (διαχρονικά) στη συνεργασία των

παιδιών με τους γονείς τους και η

διαπαιδαγώγησή τους εμφανίζει πρακτικές

δυσκολίες στις οποίες οι γονείς στέφονται

συχνά με σύγχυση.

Κατά δεύτερον σκοπός ενασχόλησης με

το συγκεκριμένο θέμα είναι η διερεύνηση

των μεθόδων διαπαιδαγώγησης στους δυο

δήμους, στους οποίους και διαμένουν οι

σπουδάστριες, ώστε αν χρειαστεί κι

Page 7: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

7

εφόσον προκύπτει να προβληθεί από

μέρους των σπουδαστριών η αναγκαιότητα

της δημιουργίας σχεδιασμού παρέμβασης

από το κράτος, με απώτερο στόχο την

παροχή ολοκληρωμένης ενημέρωσης προς

τους πολίτες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η γνώση και η

ευαισθησία που οφείλουν να έχουν οι

σπουδάστριες σήμερα και επαγγελματίες

στο άμεσο μέλλον, κάνουν επιτακτική την

ανάγκη ενασχόλησης με τα λάθη τα οποία

θα πρέπει να αποφεύγονται στην αγωγή

των παιδιών καθώς και με τις

αποτελεσματικές μεθόδους

διαπαιδαγώγησης που θα ήταν ωφέλιμο να

εφαρμόζονται από τους γονείς, προς τα

παιδιά τα οποία θα αποτελέσουν τους

αυριανούς πολίτες. Η μελέτη των μεθόδων

διαπαιδαγώγησης ασφαλώς αποτελεί και

Page 8: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

8

κίνητρο για προσωπική επιμόρφωση των

σπουδαστριών.

Το περιεχόμενο της παρούσας εργασίας

όπως προαναφέρθηκε χωρίζεται σε δύο

κύρια μέρη. Στο πρώτο μέρος παρατίθεται

η βιβλιογραφική μελέτη που έχει

πραγματοποιηθεί, ενώ το δεύτερο μέρος

περιλαμβάνει το ερευνητικό κομμάτι της

εργασίας.

Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αρχικά μια

εννοιολογική οριοθέτηση στην έννοια της

διαπαιδαγώγησης και στη σημασία της και

στη συνέχεια μια ιστορική αναδρομή του

ρόλου των γονιών στην διαπαιδαγώγηση

των παιδιών. Ακολουθεί ο σκοπός και οι

φορείς αγωγής του παιδιού. Τέλος,

περιγράφονται οι διάφορες μορφές αγωγής

του παιδιού (η Αγωγή υγείας, η

Συναισθηματική, η Ψυχοκινητική, η

Page 9: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

9

Αισθητηριακή, η Αισθητική και η

Θρησκευτική).

Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφονται τα

κύρια λάθη που συνηθίζουν να κάνουν οι

γονείς στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών

τους που είναι η Έλλειψη αγάπης, η

Αδιαφορία, η Επιτρεπτικότητα, η

Υπερβολική αφοσίωση, η Υπερπροστασία,

οι Αρνητικές προσδοκίες, οι Παράλογες

απαιτήσεις, οι Υπερβολικές φιλοδοξίες, η

Υπερβολική έμφαση στον ανταγωνισμό, η

Απόσπαση υποσχέσεων, Η τιμωρία και η

Αμοιβή-Έπαινος.

Το τρίτο κεφάλαιο ξεκινώντας από την

σύγχυση του σημερινού γονέα σχετικά με

τις μεθόδους που χρησιμοποιεί

επεκτείνεται στη συνέχεια στα

αποτελεσματικά μέσα και μεθόδους

διαπαιδαγώγησης που προτείνονται για

Page 10: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

10

μια καλύτερη διαπαιδαγώγηση των

παιδιών.

Το δεύτερο μέρος της εργασίας

περιλαμβάνει το ερευνητικό κομμάτι αυτής

στο οποίο φαίνονται τα αποτελέσματα της

διερεύνησης που έγινε σε θέματα όπως:

- Ο χρόνος που οι γονείς αφιερώνουν

στα παιδιά τους.

- Οι δραστηριότητες με τις οποίες

ασχολούνται μαζί με τα παιδιά τους κι

όπου τα παρωθούν να ασχολούνται.

- Οι γνώσεις του γονέα για την

αναγκαιότητα του παιχνιδιού στην

ψυχοσυναισθηματική, νοητική και

κινητική ανάπτυξη των παιδιών της

προσχολικής ηλικίας.

- Αν και πόσο οι γονείς συμβάλλουν

στην ανάπτυξη της αυτονομίας και

πρωτοβουλίας των παιδιών τους.

Page 11: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

11

- Οι απόψεις και οι στάσεις των γονέων

σχετικά με τη χρήση της αμοιβής, της

ενθάρρυνσης, της σωματικής τιμωρίας και

της αγάπης.

- Τη συνεργασία των γονέων όταν

προκύπτει θέμα τιμωρίας του παιδιού.

- Η εφαρμογή από τους γονείς μεθόδων

ελέγχου της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς

των παιδιών.

- Ο βαθμός και οι κυρίες πηγές

ενημέρωσης των γονέων γύρω από

ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής

ψυχολογίας.

Η μεθοδολογική προσέγγιση που

χρησιμοποιήθηκε για τη διερεύνηση των

παραπάνω θεμάτων είναι η ποσοτική

έρευνα. Η συλλογή των στοιχείων έγινε

μέσω ερωτηματολογίου το οποίο

οργανώθηκε μετά από συστηματική μελέτη

βιβλιογραφίας και ερωτηματολογίων

Page 12: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

12

συναφών ερευνών. Η ανάλυση των

στοιχείων έγινε με το πρόγραμμα του

SPSS, του καταλληλότερου στατιστικού

προγράμματος που διευκολύνει την

ανάλυση δεδομένων σε θέματα ποσοτικής

έρευνας.

Μετά ακολουθεί η περιγραφή και ο

σχολιασμός των αποτελεσμάτων μαζί με

την παράθεση των κυριότερων πινάκων

και γραφημάτων και στη συνέχεια η

σύγκριση των αποτελεσμάτων με άλλες

συναφείς έρευνες. Επίσης, παρατίθενται τα

συμπεράσματα που διαμορφώνουν το

«προφίλ» των Σιατιστινών και Διστομίτων

γονέων, καθώς και κάποιες προτάσεις που

προκύπτουν από την ανάγκη να

βελτιώσουν οι παραπάνω γονείς τον γονικό

τους ρόλο.

Τέλος παρατίθεται η βιβλιογραφία και

το παράρτημα, το οποίο περιλαμβάνει το

Page 13: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

13

ερευνητικό ερωτηματολόγιο, τους

στατιστικούς πίνακες και αποσπάσματα

από σχετικά άρθρα.

Πρασδοκάται ότι η διάρθρωση των

ενοτήτων καθώς και ο απλός τρόπος με τον

οποίο επιδιώχθηκε να παρουσιαστεί το

γνωστικό αντικείμενο της επιστημονικής

αυτής εργασίας, θα αποτελέσει ένα

επιπλέον βοήθημα για όλους όσους

ενδιαφέρονται για την διαπαιδαγώγηση

των παιδιών προσχολικής ηλικίας.

Page 14: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

14

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ευχαριστίες…………………………………………….…………………

…………...12

Εισαγωγή………………………………………….………………………

…………..13

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο

Η ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

1.1 Εννοιολογική οριοθέτηση και σημασία της διαπαιδαγώγησης μέσω

της

αγωγής………………………………………………………………………

………...15

1.2 Ιστορική αναδρομή του ρόλου των γονιών στην διαπαιδαγώγηση των

παιδιών……………………………………………………………………

…………...16

1.3 Σκοπός της αγωγής του

παιδιού………………………………………………….18

1.4 Φορείς αγωγής του

παιδιού………………………………………………………19

1.5 Μορφές αγωγής του

παιδιού……………………………………………………..20

1.5.1 Αγωγή

υγείας……………………………………………………………………20

1.5.1.1 Η γενετήσια

διαπαιδαγώγηση…………………………………………...23

1.5.2 Συναισθηματική

αγωγή………………………………………………………….23

1.5.2.1 Ο Ρόλος της

Page 15: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

15

μητέρας……………………………………………………24

1.5.2.2 O Ρόλος του

πατέρα……………………………………………………..25

1.5.3 Ψυχοκινητική

αγωγή…………………………………………………………….27

1.5.3.1 Οι στόχοι της ψυχοκινητικής

αγωγής…………………………………...28

1.5.3.2 Ψυχοκινητικότητα και σχολικές

γνώσεις………………………………..29

1.5.4 Αισθητηριακή

αγωγή……………………………………………………………29

1.5.4.1 Αγωγή της

γλώσσας……………………………………………………..31

1.5.4.2 Αγωγή της

ακοής………………………………………………………..32

1.5.4.3 Αγωγή της

όρασης………………………………………………………32

1.5.4.4 Αγωγή της

όσφρησης……………………………………………………33

1.5.4.5 Αγωγή της

αφής…………………………………………………………34

1.5.5 Αισθητική

αγωγή………………………………………………………………..34

1.5.5.1 Η

ζωγραφική…………………………………………………………….36

1.5.5.2 H μουσική

αγωγή………………………………………………………..37

1.5.5.2.1 Το

τραγούδι……………………………………………………38

1.5.5.3 Το

παραμύθι……………………………………………………………..38

1.5.5.4 Το

παιχνίδι………………………………………………………………40

1.5.5.4.1 Γονείς και

Page 16: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

16

παιχνίδι…………………………………………….41

1.5.6 Θρησκευτική

αγωγή…………………………………………………………….44

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο

ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΟΥ

ΠΑΙΔΙΟΥ

2.1 Έλλειψη

αγάπης…………………………………………………………………...47

2.2

Αδιαφορία…………………………………………………………………

………48

2.3

Επιτρεπτικότητα……………………………………………………………

……..49

2.4 Υπερβολική

αφοσίωση……………………………………………………………50

2.5

Υπερπροστασία……………………………………………………………

………51

2.6 Αρνητικές

προσδοκίες…………………………………………………………….53

2.7 Παράλογες

απαιτήσεις…………………………………………………………….53

2.8 Υπερβολικές

φιλοδοξίες…………………………………………………………..54

2.9 Υπερβολική έμφαση στον

ανταγωνισμό………………………………………….55

2.10 Απόσπαση

υποσχέσεων………………………………………………………….57

2.11

Τιμωρία……………………………………………………………………

……..57

Page 17: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

17

2.11.1 Στέρηση ενός πλεονεκτήματος -

Απαγόρευση…………………………...59

2.11.2 Τιμωρίες που προκαλούν

φόβο…………………………………………...60

2.11.3 Οι τιμωρίες που προκαλούν ταπείνωση στο παιδί……..

………………...61

2.11.4 Το ξύλο, το πιο συνηθισμένο και ευκολότερο είδος

τιμωρίας…………...63

2.12 Αμοιβή - Έπαινος

………………………………………………………………..66

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ

ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ

3.1 Η σύγχυση του σημερινού

γονέα………………………………………………….70

3.2 Το παράδειγμα.

…………………………………………………………………...73

3.3 Η

συνήθεια……………………………………………………………………

…...76

3.4 Η

αγάπη………………………………………………………………………

…...77

3.5 Η ενθάρρυνση

…………………………………………………………………….80

3.6 Φυσικές και λογικές

συνέπειες……………………………………………………81

3.6.1 Το οικογενειακό

συμβούλιο………………………………………………...84

3.7 Η Εξάλειψη της συμπεριφοράς - Απομάκρυνση από τη θετική

ενίσχυση………..87

3.8 Αλλαγή της μη αποδεκτής συμπεριφοράς με αλλαγή του

Page 18: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

18

περιβάλλοντος………..89

3.8.1 Εμπλουτισμός του

περιβάλλοντος…………………………………………..90

3.8.2 Μείωση ερεθισμάτων του

περιβάλλοντος…………………………………..90

3.8.3 Απλοποίηση του

περιβάλλοντος…………………………………………….91

3.8.4 Περιορισμός του

περιβάλλοντος……………………………………………91

3.8.5 Διασφάλιση ενός ακίνδυνου περιβάλλοντος για το

παιδί…………………...91

3.8.6 Υποκατάσταση μιας δραστηριότητας με

άλλη……………………………...92

3.8.7 Προετοιμασία του παιδιού για αλλαγές στο περιβάλλον

του……………….92

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

1) ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΕΡΕΥΝΑΣ……………………………………………………..94

1.1 Δυσκολίες κατά τη διεξαγωγή της

έρευνας…………………………………….96

2) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ………………...97

2.1 Προσωπικά

στοιχεία……………………………………………………………97

2.1.1

Φύλο……………………………………………………………………

…97

2.1.2

Ηλικία…………………………………………………………………….9

8

2.1.3 Οικογενειακή

κατάσταση………………………………………………...98

Page 19: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

19

2.1.4 Αριθμός παιδιών ανά φύλο και ηλικίες

παιδιών………………………….98

2.1.5 Μορφωτικό επίπεδο

γονέα………………………………………………..99

2.1.6 Επάγγελμα γονέα και χώρος

εργασίας…………………………………..100

2.1.7 Τύπος κατοικίας, καθεστώς ιδιοκτησίας και αριθμός

δωματίων………..101

2.1.8

Συγκατοίκηση…………………………………………………………...10

1

2.2 Επιστημονική

μελέτη………………………………………………………….102

2.2.1 Ιεράρχηση τομέων που αφιερώνουν τον ελεύθερό τους χρόνο

οι γονείς……102

2.2.2 Χρόνος που αφιερώνουν με τα παιδιά τους σε καθημερινή

βάση………103

2.2.3 Επαρκεί ο χρόνος που αφιερώνουν για τα παιδιά

τους;………………...104

2.2.4 Δραστηριότητες που αναλώνουν τον χρόνο τους ασχολούμενοι

με τα παιδιά

τους…………………………………………………………………………

...104

2.2.5 Άποψη γονέα για το τι αποτελεί η καθημερινή ενασχόληση του

παιδιού με το

παιχνίδι……………………………………………………………………

………105

2.2.6 Άποψη γονέα για το τι αποτελεί το παιχνίδι στην προσχολική

ηλικία….106

2.2.7 Είδη παιχνιδιών που παρωθούν το/τα παιδί/ιά τους να

ασχοληθεί/ούν…106

2.2.8 Εκτίμηση γονέων για το αν δίνουν ευκαιρίες ανάπτυξης

πρωτοβουλίας, ανεξαρτησίας και αυτοεξυπηρέτησης στο

παιδί……………………………………..107

Page 20: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

20

2.2.9 Εκτίμηση γονέων για το αν ενθαρρύνουν το

παιδί……………………...108

2.2.10 Αξιολόγηση γονέων όσον αφορά τη χρήση της αμοιβής, της

ενθάρρυνσης, της σωματικής τιμωρίας και της

αγάπης……………………………..109

2.2.11 Αν θεωρούν αναγκαία την προετοιμασία του παιδιού από

αυτούς, με ασκήσεις γραφής, αριθμητικής και ανάγνωσης πριν τη

μετάβασή του στο

νηπιαγωγείο………………………………………………………………

………….111

2.2.12 Αν θεωρούν ότι είναι "ικανοποιητικά" ενημερωμένοι για

ζητήματα διαπαιδαγώγησης του παιδιού

τους………………………………………………….111

2.2.13 Πηγές

ενημέρωσης…………………………………………………….112

2.2.14 Ποιες μεθόδους διαπαιδαγώγησης χρησιμοποιούν για να

ελέγξουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του παιδιού

τους;……………………………………….113

2.2.15 Ποιος αναλαμβάνει συνήθως την ευθύνη της τιμωρίας του

παιδιού σε τυχόν

παράπτωμα;…………………………………………………………………

...114

2.2.16 Η ανάγκη χρήσης μιας τιμωρίας αποτελεί αντικείμενο

προηγούμενης συζήτησης και συναπόφασης με το/τη σύντροφό

τους;……......................................116

2.2.17 Επεμβαίνει ο/η σύντροφός τους, όταν τιμωρούν το παιδί

τους;……….116

3) ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΠΟΥ

ΕΓΙΝΑΝ ΣΤΗΝ

ΕΛΛΑΔΑ…………………...........................................................................

..118

3.1 Μέθοδοι

διαπαιδαγώγησης…………………………………………………..118

3.2 Ευκαιρίες για περισσότερη ελευθερία και ανάπτυξη πρωτοβουλίας

Page 21: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

21

και

αυτοεξυπηρέτησης…………………………………………………………

………...119

3.3 Ενημέρωση των

γονέων……………………………………………………...119

3.4

Συμπεράσματα……………………………………………………………

….120

4) ΓΕΝΙΚΑ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ……………………………………………………121

4.1 Διαφορές υπέρ των

Σιατιστινών……………………………………………..121

4.2 Διαφορές υπέρ των

Διστομίτων……………………………………………...121

4.3 Κοινά χαρακτηριστικά του Διστόμου και της

Σιατίστης…………………….122

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ………………………………………………………

………...126

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ…………………………………………………………

………...131

1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ…………………………………………132

2. ΠΙΝΑΚΕΣ………………………………………………………………

………..139

3. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΑΡΘΡΑ…………………………………...157

Page 22: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

22

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Εκφράζουμε την ευχαρίστησή μας στον

εποπτεύοντα καθηγητή μας κ. Καναβάκη

Εμμανουήλ για τη σημαντική συμβολή του

μέσω των συμβουλών και παρατηρήσεών

του καθ’ όλη τη διάρκεια εκπόνησης της

πτυχιακής μας εργασίας.

Είμαστε ευγνώμονες στους δήμους

Διστόμου Βοιωτίας και Σιατίστης Κοζάνης

καθώς και στις νηπιαγωγούς των

αντίστοιχων δήμων για την συνεργασία

τους, καθώς επίσης και στους γονείς των

παιδιών όπου δέχτηκαν εθελοντικά να

απαντήσουν στο ερωτηματολόγιό μας.

Θερμές ευχαριστίες στον κ. Ουδατζή

Νικόλαο (Παιδαγωγό - Ερευνητή) για τις

Page 23: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

23

οξυδερκείς παρατηρήσεις του σε ζητήματα

σχετικά της έρευνάς μας.

Σημαντική επίσης κι η βοήθεια που μας

παρείχαν: η κ. Μοραΐτη Γεωργία

(Μεταφράστρια βιβλίων και Ερευνήτρια),

μέσω των πολύτιμων συμβουλών τις κατά

τη διάρκεια εκπόνησης της προέρευνάς

μας, καθώς και ο κ. Παπαβασιλείου

Γεώργιος (Παιδίατρος) για την αποστολή

βοηθητικού υλικού συναφής έρευνας με

την παρούσα.

Page 24: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

24

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Όπως προαναφέρθηκε κατά την

προσχολική ηλικία (4-6 ετών), συντελείται

σημαντική πρόοδος σε όλους τους τομείς

της ψυχοσωματικής εξελίξεως του παιδιού

και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για

την περαιτέρω ανάπτυξη του ατόμου. Η

διαπίστωση αυτή από τους ειδικούς

σχετικούς με την αγωγή του παιδιού, είχε

σαν αποτέλεσμα να δοθεί ιδιαίτερη

προσοχή στον τρόπο αγωγής του νηπίου.

Για το παιδί το οποίο αναπτύσσεται, οι

Page 25: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

25

γονείς είναι αυτοί που έχουν τη

μεγαλύτερη ευθύνη για την αγωγή και την

διαπαιδαγώγησή του, γιατί εκείνοι κατά

κύριο λόγο αναλαμβάνουν αυτό το έργο,

χωρίς τις περισσότερες φορές να έχουν

κάποια ειδική εκπαίδευση πάνω σ’ αυτό.

Οι σημερινοί γονείς ανατράφηκαν σε μια

άκαμπτη αυταρχική κοινωνία με

αυταρχικούς μεθόδους διαπαιδαγώγησης.

Η κοινωνία όμως δεν είναι στατική

αλλά μεταβάλλεται συνεχώς. Οι

αμφισβητήσεις των παραδοσιακών

αντιλήψεων είχαν σαν αποτέλεσμα τη

δημιουργία μιας κοινωνίας που διαφέρει

από την αυταρχική κοινωνία του

παρελθόντος. Το κοινωνικό σύστημα

αλλάζει και γίνεται ένα σύστημα όπου όλοι

οι άνθρωποι απαιτούν και δικαιούνται να

τους μεταχειρίζονται ισότιμα.

Φυσικά και τα παιδιά έχουν επηρεαστεί

Page 26: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

26

από την αλλαγή της κοινωνικής δομής.

Αναζητώντας τα δικαιώματά τους, δεν

είναι διατεθειμένα να υποκύψουν στην

όποια αυθαίρετη εξουσία των γονιών τους.

Απαιτούν από τους γονείς δημοκρατική

μεταχείριση που σημαίνει ότι οι ανάγκες

της εποχής απαιτούν από τον γονέα πλέον

δημοκρατική διαπαιδαγώγηση στα παιδιά

του. Ενώ οι γονείς διαπιστώνουν ότι

πεπερασμένοι μέθοδοι δεν είναι

αποτελεσματικοί και προσπαθώντας να

γίνουν δημοκρατικοί γονείς καταργούν

κάθε όριο της ανεπιθύμητης συμπεριφορά

του παιδιού με αποτέλεσμα το τελευταίο

να πιστεύει ότι αυτό έχει τα δικαιώματα

και οι γονείς τις ευθύνες.

Συνεπώς διαφαίνεται η αναγκαιότητα

ενημέρωσης των γονέων για τις σύγχρονες

μεθόδους διαπαιδαγώγησης. Η πείρα, το

ένστικτο και η αυτομόρφωσή τους δεν

Page 27: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

27

αρκεί όπως αρκούσε παλιότερα. Κι επειδή

δαφορετικές απόψεις, θεωρίες και μέθοδοι

που προτείνονται έρχονται να εντείνουν

την σύγχυση στην οποία βρίσκεται ο

γονέας προσπαθώντας να ανταποκριθεί

στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας

όσον αφορά το γονικό του ρόλο, η

επιστημονική του ενημέρωση (μέθοδοι που

έχουν κατόπιν επιστημονικής μελέτης

κάποιο αποτέλεσμα) είναι εκείνη που θα

τον οδηγήσει όχι στην τέλεια

διαπαιδαγώγηση, αλλά σε μια καλύτερη

και βελτιωμένη διαπαιδαγώγηση.

Page 28: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

28

«ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ

ΜΕΡΟΣ»

Page 29: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

29

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο

Η ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΠΑΙΔΙΩΝ

1.1 Εννοιολογική οριοθέτηση και

σημασία της διαπαιδαγώγησης μέσω της

αγωγής

«Αγωγή είναι η σκόπιμη και

προγραμματισμένη κοινωνική λειτουργία

που οδηγεί στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας του ανθρώπου.

Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από το

ρήμα «άγω τι προς τι», που σημαίνει:

οδηγώ κάτι προς κάτι προς κάποιο σκοπό ή

κατεύθυνση». (Διαμαντόπουλος Δ., 1997:

20)

Από τη στιγμή της γέννησής του αλλά

και κατά τη διάρκεια της όλης ζωής του

Page 30: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

30

ατόμου ασκούνται σ’ αυτό, από το φυσικό

και ανθρώπινο περιβάλλον, ένα σύνολο

επιδράσεων όπου θα μπορούσαμε να τις

ονομάσουμε αγωγή.

Η αγωγή θεωρήθηκε μορφωτικό αγαθό

μεγάλης σπουδαιότητας και ασχολήθηκε μ’

αυτό ο άνθρωπος από την αρχαία εποχή

μέχρι και σήμερα. Ο όρος επικράτησε

κυρίως στην παιδαγωγική επιστήμη και

συσχετίστηκε με την παιδεία και τη

μόρφωση, χωρίς όμως να ταυτίζεται.

«Ειδικότερα, η αγωγή περιορίζεται στο

ρόλο της διαπαιδαγώγησης που σημαίνει

σωστή καθοδήγηση νέων ανθρώπων.

Είναι, δηλαδή, η σκόπιμη και συστηματική

επίδραση του ώριμου ανθρώπου πάνω

στον νέο και η συμβολή στην

ψυχοσωματική ανάπτυξή του, καθώς και

στην προσαρμογή του στα δεδομένα και

τις απαιτήσεις της εποχής του».

Page 31: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

31

(Ηλιόπουλος Δ., χ.χ.: 11-12) «Είναι η

προσπάθεια να μεταδοθούν από τους

μεγάλους στους μικρότερους, δεξιότητες,

εμπειρίες, συνήθειες και βασικά στοιχεία

για την αντιμετώπιση της ζωής και η

ικανοποίηση των αναγκών των τελευταίων,

ανάλογα με την ηλικία και την

ιδιοσυγκρασία τους». (Δρόσου Ζ., 1985:

12)

Η διαπαιδαγώγηση δεν ταυτίζεται με την

παιδεία. Η παιδεία επεκτείνεται σε όλα τα

στάδια της ηλικίας του ανθρώπου και έχει

το γενικότερο χαρακτήρα της μόρφωσης.

Επίσης, διαφέρει από τη μόρφωση, γιατί η

τελευταία είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα

της αγωγής όσο και της παιδείας, που

συμβάλλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας.

Η οικογενειακή αγωγή είναι η βάση της

συνολικής αγωγής του ατόμου. Ξεκινά από

Page 32: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

32

την επίδραση που ασκείται στο παιδί κατά

τον χρόνο πριν τη γέννησή του. Το έμβρυο

δέχεται την επίδραση αυτή από τη

συναισθηματική ζωή της εγκύου, τη

διατροφή της, την προσβολή της από τυχόν

νοσήματα, επίδραση με μεγάλη παιδευτική

σημασία που σημαδεύει την σωματική και

ψυχική διαμόρφωση του ατόμου. Στη

συνέχεια λαμβάνει χώρα στις επιδράσεις

που δέχεται το παιδί από το οικογενειακό

του περιβάλλον. Καίριο μέρος της αγωγής

του παιδιού είναι αυτό που

πραγματοποιείται κατά την προσχολική

ηλικία του, δηλαδή στην ηλικία των 4-6

ετών γιατί θεωρείται ότι στο διάστημα

αυτό πραγματοποιείται το μεγαλύτερο

μέρος της διαμόρφωσης της

προσωπικότητας του ατόμου.

«Σήμερα, η επιστήμη της αγωγής

δέχεται πως η αγωγή είναι σε θέση να

Page 33: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

33

διαμορφώσει και να βελτιώσει το παιδί στο

επίπεδο της υλικής, πνευματικής και

ηθικής ζωής του». (Διαμαντόπουλος Δ.,

1997: 22)

1.2 Ιστορική αναδρομή του ρόλου των

γονιών στην διαπαιδαγώγηση των

παιδιών

Το φαινόμενο της αγωγής είναι

πανάρχαιο και πανανθρώπινο, αν και

αλλάζει από εποχή σε εποχή. Είναι αρκετά

ενδιαφέρον λοιπόν να γίνει μια πορεία στο

παρελθόν, για να φανεί η διαχρονική

εξέλιξή του. Θα αρχίσει η ιστορική

αναδρομή του ρόλου των γονιών στην

διαπαιδαγώγηση των παιδιών από την

προϊστορική εποχή έως και σήμερα.

Στην Προϊστορική εποχή πριν την

εμφάνιση του αρότρου, ηγετική θέση μέσα

Page 34: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

34

στην οικογένεια είχε η γυναίκα

(παλαιολιθική εποχή). Ήταν η εποχή που

ήκμασε ο θεσμός της μητριαρχίας. Η

γυναίκα λατρεύτηκε ως θεά-Μητέρα, ως

θεά της γονιμότητας, μιας και αυτή ήταν

που έφερνε στον κόσμο τα παιδιά. Την

σέβονταν και την εκτιμούσαν γιατί είχε

κυρίαρχη θέση στην οικογένεια αλλά και

στην ανατροφή των παιδιών είχε την

αποκλειστική μέριμνα. Η θέση της

ενισχυόταν και από το γεγονός ότι ήταν

σίγουρη ως μάνα των παιδιών που

γεννούσε, ενώ ο πατέρας ήταν

αμφισβητούμενος. Στην μητριαρχική

οικογένεια τα παιδιά έπαιρναν το όνομα

της μητέρας και την περιουσία την

έπαιρναν οι κόρες (Αμαζόνες).

(Πυργιωτάκη Ι., 1984)

Την εποχή της μητριαρχίας τα παιδιά

μεγάλωναν κοντά και στους δύο γονείς,

Page 35: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

35

τους συνόδευαν στο κυνήγι και στην

αναζήτηση ριζών και τύχαιναν μεγάλου

σεβασμού από την ομάδα. Ο ρόλος του

πατέρα ήταν να μαθαίνει στα παιδιά

οτιδήποτε χρήσιμο για την επιβίωσή τους

καθώς και τεχνικές κυνηγιού.

Με την εμφάνιση όμως του αρότρου τα

πάντα ανατρέπονται. Η γυναίκα επειδή

μειονεκτεί σε σωματική δύναμη σε σχέση

με τον άντρα δεν μπορεί να οργώνει, με

αποτέλεσμα η ισχύς και η εξουσία να

περνάνε στον άντρα (πατριαρχία). Η

επικράτηση του πατέρα – συζύγου καθιστά

τη μητέρα-θεά σκλάβα και υποταγμένη

στις απαιτήσεις του συζύγου-εξουσιαστή.

(Borneman E., 1988)

Στην Αρχαία Αθήνα, η θέση της

γυναίκας-μητέρας ήταν πολύ

υποβιβασμένη. Η ελευθερία της

περιορίζονταν στο σπίτι, ενώ κύρια

Page 36: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

36

ενασχόλησή της ήταν οι οικιακές δουλειές.

Τα κορίτσια εκπαιδεύονταν για τον ίδιο

ρόλο, μαθαίνοντας να ράβουν και να

γνέθουν, ενώ ελάχιστα μάθαιναν να

γράφουν και να διαβάζουν. Δεν έβγαιναν

έξω από το σπίτι χωρίς συνοδεία δούλων.

Από την άλλη, τα αγόρια μπορεί ως τα

δώδεκά τους χρόνια να μη λάβαιναν

κάποια μόρφωση, αλλά μετά τα δώδεκα

μορφώνονταν σε ιερατεία. Όταν υπήρχε

και η οικονομική δυνατότητα η

διαπαιδαγώγησή τους ανατίθονταν σε

δασκάλους. (Ένγκελς Φ., χ.χ.)

Την ανατροφή των παιδιών -όσο της

επέτρεπαν οι δυνατότητές της- την είχε η

μάνα, γιατί ο πατέρας ή θα εργαζόταν όλη

μέρα (χαμηλή - μεσαία τάξη) ή θα

ασχολούνταν με τα ζητήματα του δήμου.

Επόμενο ήταν η επικοινωνία με τα παιδιά

του να είναι ελάχιστη, ενώ η

Page 37: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

37

διαπαιδαγώγηση αυτών που γινόταν από τη

μητέρα να είναι ελλιπής, γιατί η ίδια όντας

φυλακισμένη στο σπίτι και μη μπορώντας

να αντιδράσει στον υποβαθμισμένο ρόλο

που της είχε δοθεί, δεν μπορούσε να

προσφέρει τις κατάλληλες γνώσεις και την

σωστή αγωγή στα παιδιά της. Πολλοί

πλούσιοι ανέθεταν την ανατροφή των

βρεφών σε δούλες ή σε παιδαγωγούς

δούλους. (Borneman E., 1988)

Στην κλασσική Αθήνα, αξίζει να

αναφερθεί ότι τα παιδιά που γεννιόταν με

ελαττώματα γενετικής φύσεως, τα

πουλούσαν ως δούλους ή τα εξέθεταν· κάτι

που σημαίνει ότι η τύχη τους ήταν

αμφίβολη και αβέβαιη.

Στην αρχαία Σπάρτη, η κατάσταση ήταν

πολύ πιο διαφορετική από εκείνη της

Αθήνας. Η θέση της γυναίκας-μητέρας δεν

ήταν υποβαθμισμένη και τύγχανε σχεδόν

Page 38: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

38

του ίδιου σεβασμού με τον άντρα-πατέρα.

Η ίδια μορφωνόταν, -όχι βέβαια όπως ο

άντρας- και προσπαθούσε να έχει γνώμη

για όλα τα θέματα, ακόμα και για τα

πολιτικά. Η καλύτερη θέση της γυναίκας -

σε σύγκριση με την Αθήνα- στην αρχαία

Σπάρτη, είχε ως αποτέλεσμα την αγωγή

των παιδιών να την αναλαμβάνουν οι

γονείς ως τα έξι χρόνια τους. Κατόπιν τα

αγόρια πήγαιναν σε στρατόπεδα να

εκπαιδευτούν για να γίνουν ικανοί

πολεμιστές (ηρωικό ιδεώδες της αγωγής)

και την αγωγή τους την αναλάμβαναν

παιδοκόμοι. Τα κορίτσια λάβαιναν

αισθητική αγωγή μετά τα δέκα έτη.

Στην αρχαία Ρώμη η θέση του παιδιού

έμοιαζε πολύ μ’ αυτή του δούλου. Ο

πατέρας είχε πλήρη εξουσία πάνω στα

παιδιά του. Αρχηγός και ηγεμόνας στην

οικογένεια δεν είχε καμιά ανάμειξη στην

Page 39: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

39

ανατροφή των παιδιών, κάτι που

αναλάμβανε αποκλειστικά η μητέρα. Ο

πατέρας εφάρμοζε απλώς τη σημασία του

ονόματός του "pater" που σημαίνει

παραγωγός και κάτοχος, η δικαιοδοσία του

οποίου είχε πολλές φορές άσχημες

επιπτώσεις πάνω στα παιδιά του, όπως

ξυλοδαρμούς μέχρι θανάτου ή και

πώλησής τους ως δούλους. Μόνο τα παιδιά

των πλουσίων είχαν καλύτερη αγωγή από

παιδαγωγούς, αλλά η επαφή και η

επικοινωνία με τον πατέρα τους ήταν

ελάχιστη και συνοδευμένη με φόβο.

Στην σκοτεινή περίοδο των

μεσαιωνικών χρόνων, η αγωγή που

παρείχαν οι γονείς και οι δάσκαλοι στα

παιδιά, είχε ως βασικό στοιχείο την

χριστιανική ιδέα, σε σημείο όμως που

τρομοκρατούσε τα παιδιά και γινόταν

έμμονη ιδέα σε μεγάλους και μικρούς, με

Page 40: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

40

όλες τις προκαταλήψεις που υπήρχαν και

τις βαριές τιμωρίες που έπρεπε να

υπομείνει κάποιος που είχε διαφορετικές

αντιλήψεις ή έστω κάποια ερωτήματα για

το Χριστιανισμό. Στην περίοδο αυτή που

οι κοινωνικές τάξεις είχαν τεράστιο χάσμα,

η ανατροφή των παιδιών ήταν

αποκλειστική μέριμνα της μητέρας, ενώ σ’

αυτήν ο πατέρας (κυρίως των χαμηλών

τάξεων) στέκονταν με αδιαφορία και κύρια

μέριμνά του ήταν η εύρεση εργασίας.

Την εποχή της αναγέννησης,

βελτιώνονται οι βιοτικές και

κοινωνικοπολιτιστικές συνθήκες,

ανοίγονται μεγαλύτερες ευκαιρίες

μόρφωσης για τα παιδιά, κυριαρχεί το

λογοτεχνικό ιδεώδες της αγωγής και οι

παιδαγωγοί είναι επηρεασμένοι από τον

δυτικό τρόπο σκέψης και από τα

φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής.

Page 41: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

41

Στις ευκατάστατες οικογένειες η

συμμετοχή των γονέων στην αγωγή του

παιδιού ήταν μηδαμινή, γιατί την ανέθεταν

σε παραμάνες, καθηγήτριες ξένων

γλωσσών και πιάνου κτλ. Στις χαμηλές

τάξεις την ανατροφή των παιδιών

αναλάμβανε η μητέρα, ενώ ο ρόλος του

πατέρα ήταν έμμεσος αφού κύριο μέλημά

του ήταν η συνεχής προσπάθεια να έχει

μόνιμη εργασία. (Cal R., χ.χ.)

Την εποχή της τουρκοκρατίας, κανείς

από τους γονείς δεν είχε τη δυνατότητα να

αναθρέψει σωστά τα παιδιά του. Ο

πατέρας βρισκόταν συνεχώς μακριά από το

σπίτι, ενώ οι έγνοιες που απασχολούσαν

κάθε Έλληνα πατριώτη δεν τον άφηναν να

εφαρμόσει όπως έπρεπε το γονικό ρόλο

του. Η μητέρα λόγω των δυσμενών

συνθηκών, δεν ήταν σε θέση να

διαπαιδαγωγήσει σωστά τα παιδιά της.

Page 42: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

42

Σήμερα πολλά κοινωνικά συστήματα

έχουν αλλάξει, ανάμεσα στα οποία είναι

και η οικογένεια. Την εκτεταμένη μορφή

της την αντικατέστησε η πυρηνική. Οι

ρόλοι που αναλαμβάνουν τα μέλη της

οικογένειας, οι στόχοι, η δομή, ο τρόπος

λειτουργίας της έχουν αλλάξει. Κι οι δύο

γονείς τείνουν σήμερα να συμμετέχουν το

ίδιο στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Η

βιομηχανική επανάσταση και το

φεμινιστικό κίνημα συνέβαλλαν στην

είσοδο της μητέρας στον παραγωγικό

χώρο, γεγονός που κατέρριψε τον

παραδοσιακό ρόλο του πατέρα και

ενεργοποίησε την συμμετοχή του στην

ανατροφή των παιδιών, καθώς και στις

δουλειές του σπιτιού. (Borneman E., 1988)

«Οι Έλληνες γονείς προσπαθούν να

δώσουν στα παιδιά τους μέσω της αγωγής

τα αγαθά του πολιτισμού τους, πνευματικά,

Page 43: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

43

ηθικά και υλικά εφόδια για την

αντιμετώπιση της ζωής και προσπαθούν να

αναπτύξουν τις ατομικές δυνατότητες και

ικανότητές τους, για να ανταπεξέλθουν τα

ίδια στις μελλοντικές δυσκολίες και τα

προβλήματα που θα τους παρουσιαστούν».

(Ηλιόπουλος Δ., χ.χ.: 13)

Οι περισσότεροι νέοι γονείς προσπαθούν

να πλησιάσουν τα παιδιά τους, να

επικοινωνήσουν μαζί τους, χωρίς να

υπάρχουν οι προκαταλήψεις των

παλαιότερων ετών για το ποιος είναι

υπεύθυνος από τους γονείς για την αγωγή

των παιδιών.

Οι εξελίξεις που υπέστη η κοινωνία

επέφερε εκτός από θετικά και αρνητικά,

τέτοια που την οδήγησαν σε κρίση. Η

κρίση αυτή έλαβε χώρα και στην

οικογένεια. Η διαπαιδαγώγηση του παιδιού

επηρεάζεται δυσμενώς μέσα σ’ αυτές τις

Page 44: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

44

συνθήκες και το ενδιαφέρον να

προσεγγίσουν οι γονείς τα παιδιά τους δεν

φτάνει για να τα οδηγήσουν στην υγιή

ανάπτυξή τους. Τίθεται ανάγκη να

προσαρμόσουν τον γονικό τους ρόλο και

την διαπαιδαγώγησή τους στις κοινωνικές

αλλαγές, ώστε να δώσουν στα παιδιά την

ασφάλεια, την εμπιστοσύνη και την αγάπη

που χρειάζονται για να εξελιχτούν.

(Σκιαδάς Β., 2004)

1.3 Σκοπός της αγωγής του παιδιού

Το περιεχόμενο της αγωγής σχετίζεται

άμεσα με τους σκοπούς της. Οι σκοποί της

αγωγής εξαρτώνται από τις απαιτήσεις και

τα πρότυπα της κοινωνίας. Ουσιαστικά το

παιδαγωγικό ιδεώδες του λαού

προσδιορίζει το σκοπό της αγωγής.

Μέσα από το παιδαγωγικό ιδεώδες της

Page 45: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

45

σύγχρονης εποχής διαφαίνεται και ο

σημερινός σκοπός της αγωγής του παιδιού.

Το παιδαγωγικό ιδεώδες της σύγχρονης

εποχής αποβλέπει:

- στην ανάπτυξη των ψυχοδιανοητικών

δυνατοτήτων

- στην ανάπτυξη σωματικών ικανοτήτων

και επιδεξιοτήτων

- στην κοινωνικοποίηση και στην

καλλιέργεια του πνεύματος της

συνεργασίας

- στην καλλιέργεια του ελεύθερου

φρονήματος

- στην προσαρμογή του ανθρώπου στο

περιβάλλον του και

- στην προετοιμασία του ν’

αντιμετωπίσει τα προβλήματα της ζωής.

Πιο συγκεκριμένα, για να επιτευχθεί

ολοκληρωμένη αγωγή πρέπει αυτή να

στοχεύει να προαχθεί το παιδί ως φορέας

Page 46: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

46

του πολιτισμού στον οποίο ζει, να αγαπάει

το περιβάλλον και την τέχνη, να

αναπτυχθεί σ’ αυτό η εσωτερική ελευθερία

κι η αγάπη για τον άλλον και οι γονείς να

μεριμνούν για την πρόοδο, ευημερία και

κοινωνικοποίησή του. (Ζουρδάκη Δ.,

1984)

1.4 Φορείς αγωγής του παιδιού

Οι παράγοντες ή φορείς αγωγής για το

παιδί είναι οι εξής:

Η οικογένεια: Ο πρώτος και

σημαντικότερος παράγοντας για την

σύγχρονη παιδαγωγική και ψυχολογία

είναι η οικογένεια. Η οικογένεια είναι το

περιβάλλον, όπου μπαίνουν οι βάσεις της

ανάπτυξης του ατόμου και

πραγματοποιείται το μεγαλύτερο μέρος της

Page 47: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

47

διαμόρφωσης της προσωπικότητάς του. Η

οικογένεια καλείται, πρώτη αυτή, να δώσει

τα μέσα για να αναπτύξει την υλική,

πνευματική, και ηθική φύση του παιδιού.

Αυτή εξασφαλίζει την υλική προστασία,

την διατροφή και τις λοιπές βιοτικές

ανάγκες του. Εξασφαλίζει την πνευματική

ανάπτυξή του με την ενεργοποίηση της

νόησης, την καλλιέργεια της λογικής και

της κρίση του. Με το παράδειγμα, κυρίως

των γονέων, μεταδίδονται στο παιδί οι

ηθικές αξίες και συντελείται η κοινωνική

αγωγή του που περιλαμβάνει την ανάπτυξη

της κοινωνικότητάς του και την

συνηδειτοποίηση της αξίας των

κοινωνικών αρετών. Γι’ αυτό και η

οικογένεια οφείλει να δημιουργεί τις

κατάλληλες προϋποθέσεις για την

πνευματική, υλική και ηθική εξύψωση του

παιδιού.

Page 48: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

48

Το νηπιαγωγείο: «Έργο του σύγχρονου

νηπιαγωγείου δεν είναι πια να διδάξει και

να μεταδώσει γνώσεις ούτε να περιθάλψει

και να προστατέψει παραμελημένα παιδιά,

αλλά να οργανώσει τις προϋποθέσεις για

δημιουργική δραστηριότητα των νηπίων».

Σήμερα, η αγωγή στο νηπιαγωγείο έχει σαν

επίκεντρο το παιδί, που αναπτύσσεται σε

διαρκή επαφή και αλληλεπίδραση με το

περιβάλλον. Επιδίωξή της είναι σε γενικές

γραμμές να βοηθήσει το παιδί να

αναπτυχθεί σε αυτόνομη και υπεύθυνη

προσωπικότητα, ικανή να ζήσει

δημιουργικά μέσα σε μια κοινωνία που

διαρκώς εξελίσσεται. (Μιχαλοπούλου –

Δημάκη Ε., 1986: 12)

Η εκκλησία: Η εκκλησία αποτελεί

παράγοντα αγωγής εξαιτίας των αιώνιων

αξιών που προσφέρει με την διδασκαλία

της. Η αγωγή που προσφέρει αποβλέπει

Page 49: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

49

στην κατά Χριστό μόρφωση, σ’ ένα τρόπο

ζωής που θ’ αποτελεί αντίγραφο της ζωής

του Χριστού. Αποβλέπει ακόμη στην όσο

το δυνατό περισσότερο ενεργό και

ενσυνείδητη συμμετοχή στη λειτουργική

ζωή της Εκκλησίας.

Κατά Χριστό αγωγή των παιδιών

εκδηλώνεται κυρίως μέσα από τον θεσμό

των κατηχητικών σχολείων. Μέσα από την

αγωγή τους αυτή τα κατηχητικά σχολεία

προσβλέπουν, να καλλιεργήσουν στα

παιδιά αρετές και ιδανικά, να υψώσουν την

ψυχή τους στους ορίζοντες του πνεύματος,

να τα οδηγήσουν στην πληρότητα και να

τα κάνουν ικανά να ξανοιχθούν στη ζωή.

Επιπλέον η εκκλησία οργανώνει

δραστηριότητες, όπως σχολές γονέων

στηρίζοντας τον γονέα στον γονικό του

ρόλο προσφέροντάς του ενημέρωση και

διαφώτιση σε ζητήματα διαπαιδαγώγησης.

Page 50: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

50

(Σκιαδάς Β., 2004)

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης: Τα

μέσα μαζικής ενημέρωσης, μέσα από τη

συνεχή ενημέρωση, μόρφωση, διασκέδαση

και ψυχαγωγία, αποτελούν σημαντικό

παράγοντα αγωγής στην προνηπιακή και

νηπιακή ηλικία. Η γνώμη και η επιρροή

της τηλεόρασης έχουν βαρύνουσα σημασία

για τα παιδιά. (Θερμός Β., 2002)

1.5 Μορφές αγωγής του παιδιού

Η αγωγή σήμερα για να είναι σε θέση

να διαμορφώσει και να βελτιώσει το παιδί

στο επίπεδο της υλικής, πνευματικής και

ηθικής ζωής του είναι σημαντικό να

επικεντρωθεί στην ανάπτυξη της

σωματική ευεξίας του, στην

ψυχοσυναισθηματική καλλιέργειά του,

καθώς και στην ηθική ανάπτυξή του. Έτσι

Page 51: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

51

σύμφωνα με τους σκοπούς της, η αγωγή θα

μπορούσε να επιμεριστεί στις εξής μορφές:

- Αγωγή υγείας

- Συναισθηματική αγωγή

- Ψυχοκινητική αγωγή

- Αισθητηριακή αγωγή

- Αισθητική αγωγή

- Θρησκευτική αγωγή

Παρακάτω περιγράφεται διεξοδικά κάθε

μια από τις μορφές αγωγής, καθώς και ο

ρόλος του γονέα σε κάθε μια από αυτές.

1.5.1 Αγωγή υγείας

Βασικό μέρος της αγωγής υγείας του

παιδιού είναι η εκμάθηση συνηθειών

υγιεινής. Στην προσχολική ηλικία τα

παιδιά μπορούν να δεχτούν τους βασικούς

κανόνες υγιεινής, να κατανοούν τη

σπουδαιότητα τους, να τους τηρούν

Page 52: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

52

εύκολα, γρήγορα και σωστά με δική τους

πρωτοβουλία, χωρίς υπενθυμίσεις.

Για να φτάσει όμως σε αυτό το επίπεδο

το παιδί χρειάζεται να δοθεί ειδική

προσοχή στην καλλιέργειά τους. Πρώτα

απ’ όλα, πρέπει να καθιερωθεί η μόνιμη, η

χωρίς εξαίρεση εφαρμογή των κανόνων

υγιεινής. Είναι σημαντικό οι γονείς να

εξηγούν στα παιδιά τη σημασία των

κανόνων και να τα βοηθούν, κυρίως στην

αρχή, ώστε να αποκτήσουν σωστά τις

απαραίτητες συνήθειες. Για την

καλλιέργεια συνηθειών υγιεινής έχει

επίσης μεγάλη σημασία, το παράδειγμα

των γονέων.

Τα παιδιά θα πρέπει να διδαχθούν,

λοιπόν, σωστά από τους γονείς τους να

πλένουν τα χέρια τους πριν από κάθε

γεύμα, τα δόντια μετά απ’ αυτό και το

σώμα, με τη βοήθεια τους, όταν χρειάζεται.

Page 53: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

53

Αυτές είναι κάποιες από τις βασικές

συνήθειες υγιεινής που θα ήταν καλό να

αποκτήσει το παιδί. Τρεις φορές την

εβδομάδα θεωρούνται ιδανικές, εκτός

φυσικά αν το παιδί ερχόμενο σε επαφή με

τη φύση, παίζοντας, χρειαστεί πιο συχνά

μπάνιο.

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται

στα παιδιά μέχρι πέντε χρονών που

συνήθως νιώθουν μεγάλη ευχαρίστηση να

πλένονται και να ντύνονται μόνα τους. Στα

μεγαλύτερα παιδιά της προσχολικής

ηλικίας (των 6 χρονών) πρέπει να

τελειοποιούνται οι αποκτημένες ήδη

συνήθειες και να παρακολουθείται η

σωστή εφαρμογή τους.

Οι συνήθειες που ριζώνουν γερά στην

προσχολική ηλικία διατηρούνται σε όλη τη

ζωή του ατόμου. «Οι συνήθειες υγιεινής,

όταν κατακτηθούν από το παιδί, επιδρούν

Page 54: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

54

ευνοϊκά στην υγεία του, στην πολιτισμένη

συμπεριφορά του, προωθούν και

ανεβάζουν την αυτοτέλειά του». (Τσιάνζη

Σ.-Μ., 1996: 25-26)

Επίσης, στην καλή υγεία και ανάπτυξη

του παιδιού μπορεί να συμβάλει μια καλά

ισορροπημένη διατροφή η οποία θα

περιλαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά

συστατικά, στην κατάλληλη ημερήσια

ποσότητα. Το μέτρο είναι ο καλύτερος

οδηγός για μια υγιή και καλά ρυθμισμένη

διατροφή. Άλλωστε τα παιδιά βρίσκονται

στην φάση της ανάπτυξής τους και έτσι θα

πρέπει να μην στερούνται όλων εκείνων

των βασικών βιταμινών, ιχνοστοιχείων και

λοιπών θρεπτικών συστατικών, τα οποία

θα τα βοηθήσουν να αναπτύξουν ένα γερό,

ανοσοποιητικό και νευρικό σύστημα.

Όσον αφορά τις συνήθειες του φαγητού,

κάποιοι κανόνες, των οποίων η τήρηση

Page 55: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

55

(κυρίως από τους γονείς) θα αποβεί

επωφελής αν υπάρχουν παιδιά στο τραπέζι

είναι οι εξής:

- Το σερβίρισμα του γεύματος ή του

δείπνου θα πρέπει να γίνεται σε τακτικές

ώρες.

- Απαραίτητη είναι η δημιουργία μιας

γαλήνιας, άνετης και ευδιάθετης

ατμόσφαιρας, κάνοντας την αρχή οι γονείς.

- Πρέπει να αποφεύγονται

αναποτελεσματικές μέθοδοι πειθαρχίας,

όπως απειλές, διαταγές που δεν

επιδέχονται καμιά αντίρρηση, παρακάλια,

ανταμοιβές και τιμωρίες.

- Οι γονείς δεν θα πρέπει να δείξουν

ποτέ ερεθισμένοι, εκνευρισμένοι ή

πεισμωμένοι από μια συνεχή άρνηση.

Πολλά παιδιά πράγματι δημιουργούν

αναταραχή στο τραπέζι, για να

προσελκύσουν την προσοχή των γονέων.

Page 56: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

56

Συνεπώς δεν χρειάζονται ούτε φωνές ούτε

ξεσπάσματα. Οφείλουν, αντιθέτως, οι

γονείς, να προσποιηθούν ότι δεν

αντιλήφθηκαν τίποτα ή μπορούν να

βοηθήσουν το παιδί να καταλάβει ότι δεν

το ωφελεί η ανεπιθύμητη συμπεριφορά του

επιτρέποντάς του να γνωρίσει τη

δυσάρεστη συνέπεια της πράξης του.

- Το παιδί θα πρέπει να καταλάβει ότι

δεν μπορεί να συνδυάζει την ώρα του

φαγητού με το παιχνίδι.

- Δεν είναι ωφέλιμο οι γονείς να δίνουν

το κακό παράδειγμα δείχνοντας ιδιοτροπίες

ή συνήθειες κακής διατροφής, γιατί έτσι

και το παιδί μαθαίνει να κάνει τα ίδια.

- Τέλος θα ήταν καλό οι γονείς να

περιορίσουν την διάρκεια του φαγητού στα

λογικά του όρια, χωρίς να βιάζονται να

σηκωθούν πριν ολοκληρώσουν όλα τα

μέλη το γεύμα τους. Φυσικά το ίδιο θα

Page 57: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

57

πρέπει να ισχύει και για τα παιδιά.

Τα γεύματα είναι κάτι περισσότερο από

την ικανοποίηση της ανάγκης για φαγητό.

Αποτελούν μια από τις λίγες ευκαιρίες που

έχει η οικογένεια να συγκεντρωθεί, να

ασχοληθεί με μια κοινή δραστηριότητα.

Μέσα από ένα οικογενειακό τραπέζι

αποκαλύπτεται ολόκληρη η δομή της

οικογένειας που γευματίζει. Αυτό μπορεί

να φανεί από την ατμόσφαιρα που

δημιουργείται και από την τάξη ή την

αταξία που επικρατεί.

Σπουδαιότατο παράγοντα για την υγεία

του παιδιού αποτελεί, επίσης, η επαφή του

με τη φύση και με το περιβάλλον. Ένας

περίπατος κάτω από οποιεσδήποτε

καιρικές συνθήκες, σκληραγωγεί το παιδί,

γι’ αυτό θα ήταν καλό να γίνεται όσο πιο

συχνά μπορούν οι γονείς. «Ένας περίπατος

15-20 λεπτών σε πολύ χαμηλή

Page 58: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

58

θερμοκρασία δυναμώνει το παιδί και

συναισθηματικά και σωματικά». (Τσιάνζη

Σ.-Μ., 1996: 26)

H επαφή του παιδιού με τη φύση γενικά

έχει πολυάριθμα ευνοϊκά αποτελέσματα. Η

ενδυνάμωση της υγείας, η επιτάχυνση της

αναπτύξεως και η χαλάρωση του νευρικού

συστήματος είναι από τα πιο θεαματικά.

Αλλά οι ψυχικές και ηθικές συνέπειες που

απορρέουν από την επαφή αυτή είναι οι

πιο σημαντικές. Όταν το παιδί έρχεται σ’

επαφή με τη φύση νιώθει μια εσωτερική

αρμονία που οδηγεί προς τη χαρά, προς

την τάξη, προς την απλότητα.

Το παιδί έχει ανάγκη να περπατήσει, να

τρέξει, να πηδήσει, να κάνει θόρυβο, να

πιάσει και να πετάξει κάθε είδους

αντικείμενα. Γι’ αυτό οι γονείς θα ήταν

ιδιαίτερα ωφέλιμο να διαθέσουν κάτι από

τις οικονομίες τους για να έχουν τα παιδιά

Page 59: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

59

μερικά παιχνίδια που θα εμπλουτίσουν τη

δραστηριότητά τους στις «αποδράσεις»

τους όταν πηγαίνουν στην φύση. Τέλος, οι

γονείς θα πρέπει να φροντίζουν, μέσα από

το παιχνίδι του παιδιού στη φύση, να

αναπτύξουν την συνεργασία και την

κοινωνικοποίησή του με άλλα παιδιά και

να καταστείλουν έτσι την

ανταγωνιστικότητα που είναι συχνά

επιβλαβής στην υγιή εξάσκηση των

ομαδικών παιχνιδιών. (Τσιάνζη Σ.-Μ.,

1996)

1.5.1.1 Η γενετήσια διαπαιδαγώγηση

Το παιδί μπορεί να αρχίσει να θέτει

ερωτήσεις, για παράδειγμα με την ευκαιρία

μιας κυήσεως ή της γεννήσεως ενός

αδελφού, για τον ερχομό του παιδιού στον

κόσμο. Στο θέμα της γενετήσιας

Page 60: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

60

διαπαιδαγώγησης οι γονείς οφείλουν να

είναι ειλικρινείς και φυσικοί για να μην

δημιουργήσουν στο παιδί αισθήματα

ενοχής ή πρόωρη καταπίεση της

γενετήσιας συναισθηματικότητας. Θα ήταν

καλό να διορθώνουν τις εσφαλμένες

γνώσεις, αν και όπου υπάρχουν. Θα πρέπει

να δίνουν εξηγήσεις χωρίς συστολές. Το

παιδί που αισθάνεται ελεύθερο να

εκφραστεί –και που αισθάνεται ότι και οι

γονείς νιώθουν έτσι– μπορεί να θέσει

ερωτήσεις γύρω στα 4-5 έτη.

Επίσης, θα

πρέπει να μιλούν στην γλώσσα του

παιδιού, με απλό τρόπο και έτσι που να

μπορεί να κατανοήσει. Οι πολύ

επιστημονικές εξηγήσεις, δεν μπορούν να

κατανοηθούν από τα παιδιά μικρότερα των

έξι ετών. Δεν ανταποκρίνονται στις

ανάγκες τους και δεν τους δίνονται

απαντήσεις.

Page 61: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

61

Αν μετά από μια πρώτη καθαρή και

σύντομη εξήγηση επιμένει το παιδί να

μάθει περισσότερα, ο γονέας μπορεί να

συμπληρώσει τις πληροφορίες του με

ακριβέστερες εξηγήσεις προσαρμοσμένες

στην ηλικία του. Υπάρχουν άλλωστε στο

εμπόριο βιβλία επιστημονικού

περιεχομένου, με κατάλληλη

εικονογράφηση τα οποία μπορούν να

βοηθήσουν τους γονείς να μεταφέρουν

τέτοιου είδους πληροφορίες στα παιδιά

τους, με τρόπο ασφαλή και προσιτό.

Πολλές φορές οι γονείς νιώθουν ταραχή

και δεν ξέρουν τι να κάνουν όταν το παιδί

αρχίζει να ενδιαφέρεται για τις

σεξουαλικές του λειτουργίες. Έτσι όμως οι

γονείς αποκαλύπτουν το δικό τους φόβο

για τα σεξουαλικά προβλήματα. Αυτό

οφείλεται ως ένα σημείο στις

απαγορεύσεις που είχαν αναφορικά με τη

Page 62: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

62

σεξουαλική διαφώτιση από τους δικούς

τους γονείς. Έτσι βλέπουμε την επιμονή

των λαθεμένων στάσεων και μεθόδων που

ακολουθούν η μια γενιά μετά την άλλη.

Συνεπώς προκύπτει η ανάγκη οι γονείς να

ενημερώνονται, να συμβουλεύονται

ειδικούς ώστε να παρέχουν μια πλήρη

γενετήσια διαπαιδαγώγηση

απελευθερωμένοι από συστολές και

ταμπού που έχουν. (Ντράικωρς Ρ., Λόρεν

Γ., 1999)

Τα επιστημονικά βιβλία, τα σεμινάρια

επιστημονικού πάντα περιεχομένου, οι

ενημερωτικού τύπου εκπομπές που

προβάλλονται στα Μ.Μ.Ε., όπου

φιλοξενούν έμπειρους ειδικούς υγείας είναι

κάποιες από τις πιο έγκυρες πηγές από τις

οποίες θα μπορούσαν να ενημερωθούν οι

γονείς για ζητήματα γενετήσιας

διαπαιδαγώγησης.

Page 63: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

63

1.5.2 Συναισθηματική αγωγή

Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων

της ζωής του παιδιού, και ιδίως μέχρι τα 5-

6 χρόνια του, το παιδί ζει τις πρώτες

ανθρώπινες σχέσεις του, οι οποίες είναι

καθοριστικές για το μέλλον του.

Αισθάνεται όμως έντονα, ασυνείδητα και

«οργανικά» τις συγκινήσεις που

προκαλούνται σ’ αυτό. Κι αυτό συμβαίνει

γιατί η σκέψη του δεν έχει αναπτυχθεί

ακόμα και δεν μπορεί να αντιληφθεί με το

νου το περιβάλλον των μεγάλων. Έτσι οι

συγκινήσεις και τα αισθήματά του

εκδηλώνονται κυρίως μέσω του συνόλου

των σωματικών λειτουργιών του:

αναπνοής, διατροφής, πέψεως, κενώσεων

και ουρήσεως, κυκλοφορίας κλπ. Γι’ αυτό

μπορούν να εντοπιστούν τυχόν

Page 64: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

64

δυσπροσαρμογές του παιδιού ή διαταραχές

ύπνου, σίτισης, ονυχοφαγία κ.λ.π. αν

αποκαλυφθούν οι λάθος χειρισμοί των

γονέων προς αυτό κατά τη διάρκεια της

ανάπτυξής του. Γι’ αυτό απαιτείται η

ενημέρωση των γονέων σε θέματα

διαπαιδαγώγησης, ώστε να μπορούν να

διακρίνουν τα κρυφά μηνύματα που δίνει

το παιδί οργανικά.

Το παιδί 3-6 ετών αισθάνεται τον εαυτό

του σαν αγόρι ή σαν κορίτσι. «Γενικά έχει

συναισθηματική προτίμηση προς τον γονέα

του αντίθετου φύλου κι από αντίδραση,

κάποια ζηλότυπη επιθετικότητα προς τον

γονέα του ίδιου φύλου. Κατά την περίοδο

της προσχολικής ηλικίας και οι δυο γονείς

επηρεάζουν εξίσου το παιδί».

(Παρασκευόπουλος Ι., 1985: 98) Αν ο

πατέρας προσφέρει ελκυστικό πρότυπο

για το αγόρι, η μητέρα διαμορφώνει τον

Page 65: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

65

τρόπο κατά τον οποίο θα μπορούσε ν’

αποσπαστεί απ’ αυτήν και να παραιτηθεί

από το να την έχει αποκλειστικά δική του.

Αυτό που γενικά υποστηρίζεται από τους

ψυχολόγους σήμερα είναι ότι αν οι γονείς

αποτελούν αρμονικό ζευγάρι, θα

βοηθήσουν το παιδί να προσανατολίσει το

συναισθηματισμό του προς το αντρικό

πρότυπο για το αγόρι, προς το γυναικείο

για το κορίτσι.

H συναισθηματική εξέλιξη του παιδιού,

επομένως, κατά μεγάλο μέρος εξαρτάται

από τους πρώτους συντρόφους του στη

ζωή, τους γονείς γιατί μαζί τους αποκτά

την πρώτη εμπειρία του στις ανθρώπινες

σχέσεις, εμπειρία καθοριστική για τη

διαμόρφωση των μελλοντικών στάσεων

που θα τηρήσει απέναντι των άλλων,

ανδρών και γυναικών. (Παρασκευόπουλος

Ι., 1985)

Page 66: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

66

Παρακάτω περιγράφεται ο ρόλος του

κάθε γονέα και η σπουδαιότητα αυτού

στην συναισθηματική και κατ’ επέκταση

στην όλη αγωγή του παιδιού.

1.5.2.1 Ο Ρόλος της μητέρας

Ο ρόλος της μητέρας στην διαμόρφωση

της προσωπικότητας του παιδιού είναι

άμεσος και σημαντικός. Η μητέρα σαν

ασκεί βασική και πρωταρχική επίδραση

στην αναπτυσσόμενη προσωπικότητα του

παιδιού. Η γυναίκα διαθέτει την ικανότητα,

με τη γλώσσα της αγάπης να διαισθάνεται

και να «διαβάζει» το παιδί της, ικανότητα

που τη βοηθά να ανταποκρίνεται καλύτερα

στις ανάγκες του.

Η στοργή της μητέρας, ιδιαίτερα στην

προσχολική ηλικία του παιδιού αποτελεί

«τροφή» γι’ αυτό. Κάθε παιδί από τις

Page 67: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

67

πρώτες μέρες της ζωής του έχει ισχυρό

πόθο για τρυφερότητα και εξωτερίκευση

της μητρικής αγάπης. Διάφοροι

επιστήμονες από διαφορετική σκοπιά ο

καθένας κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η

μητρική αγάπη είναι αναντικατάστατη».

Χωρίς αυτήν το παιδί οδηγείται στον

ψυχικό μαρασμό, ο οποίος αντανακλά και

στη σωματική του ανάπτυξη. (Ράσσελ Μ.,

2001), (Σκιαδάς, Β., 2004)

Πρώτη η μητέρα θα μάθει στο παιδί την

τέχνη της ζωής και θα του μεταδώσει τις

βασικές γνώσεις. «Ως τα τρία πρώτα

χρόνια της ζωής του παιδιού, η μητέρα

πρέπει να του δείχνει αποκλειστική

φροντίδα και αφοσιωμένη αγάπη κι ως τα

έξι χρόνια του θα πρέπει να έχει

συμπληρωθεί η ηθική αγωγή του, θα

πρέπει να έχει πάρει δηλ. τις βασικές

ηθικές αρχές που θα εφαρμόσει στη ζωή

Page 68: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

68

του». (Χέλμουτ Φ., 1989: 84)

Η μητέρα εκπροσωπεί την οικειότητα

και την εμπιστοσύνη. Κοντά της το παιδί

νιώθει το αίσθημα της ασφάλειας κι

ανταποκρίνεται με την αγάπη του στις

μητρικές φροντίδες. Η αγάπη της μητέρας

δίνει νόημα στη ζωή του παιδιού και μ’

αυτήν τα βλέπει όλα ωραία και χαρούμενα,

αλλά δίνει και δυνάμεις στην ίδια για να

ικανοποιεί τις ανάγκες του παιδιού.

Ο δεσμός που αναπτύσσεται μεταξύ

μητέρας-παιδιού, είναι και οφείλει να

είναι, άριστος, γιατί από αυτόν εξαρτάται η

ομαλή συναισθηματική και ψυχολογική

ανάπτυξη του παιδιού. Η ιδανική μητέρα

πρέπει να θέτει τη συμπεριφορά της σε

συνεχή αυτοκριτική και να εξασφαλίζει

μια ισορροπημένη σχέση ανάμεσα στον

σύζυγο και τα παιδιά. Για να πετύχει κάτι

τέτοιο θα πρέπει να δραστηριοποιείται

Page 69: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

69

σχετικά με την ενημέρωσή της για την

καλύτερη εφαρμογή του ρόλου της και για

την επίτευξη της αυτοβελτίωσή της. Έτσι

μόνο θα έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες

να διευκολύνει την ανάπτυξη των

ψυχολογικών ικανοτήτων και της

αυτοπεποίθησης στα παιδιά της. (Σκιαδάς

Β., 2004)

1.5.2.2 O Ρόλος του πατέρα

Η συμβολή και ο ρόλος του πατέρα στην

ανατροφή του παιδιού έχει ως τώρα

ευρύτατα υποτιμηθεί. Στη σύγχρονη

οικογενειακή ζωή, ωστόσο, η υποτίμηση

αυτή του ρόλου του τείνει να εξαλειφτεί.

Η πλήρης και χωρίς αντιρρήσεις υπακοή

όλων στο κύρος του πατέρα που ίσχυε

παλιότερα τείνει να αντικατασταθεί από τη

συνεννόηση και τη συνδιαλλαγή των

Page 70: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

70

μελών της οικογένειας. Άλλωστε σήμερα

συνήθως εργάζεται και η μητέρα και

αναγκάζεται να βρίσκεται τις ίδιες σχεδόν

ώρες έξω από το σπίτι όπου λείπει και ο

πατέρας. Έπειτα και οι ανάγκες της

σύγχρονης οικογενειακής ζωής είναι

αυξημένες. Έτσι δημιουργείται μια

καινούργια πραγματικότητα που απαιτεί

την πολυσήμαντη βοήθεια του πατέρα

μέσα στο σπίτι και ειδικότερα στην αγωγή

των παιδιών.

Ο ρόλος του πατέρα στην ψυχολογική,

συναισθηματική, κοινωνική και γνωστική

ανάπτυξη του παιδιού, αποδεικνύεται ότι

είναι πολύ σημαντικός. Αντανακλά στο

παιδί τα θετικά του προσόντα, τη ζωντάνια

και την όλη προσωπικότητά του. Το αγόρι

βλέπει στον πατέρα το πρότυπό του, το

ιδεώδες του. Θέλει να είναι τόσο ψηλό,

ισχυρό, σοφό, και δυνατό, όσο αυτός.

Page 71: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

71

Αγαπάει τον πατέρα του σαν βοηθό και

ήρωά του. (Κρασανάκης Σ,, 1991: 21),

(Σκιαδάς Β., 2004)

Ο πατέρας γίνεται, επίσης, σεξουαλικό

πρότυπο για τ’ αγόρια και βοηθάει στην

ανεύρεση του φύλου για τα κορίτσια.

«Έχει παρατηρηθεί ότι σε παιδιά που ο

πατέρας τους ήταν απών (φυσική ή

ψυχολογική απουσία), τα αγόρια

αντιμετώπιζαν δυσκολίες στην ανεύρεση

του ανδρισμού τους, ενώ τα κορίτσια δεν

είχαν αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στο

άλλο φύλο». Γι’ αυτό και τίθεται ανάγκη ο

ίδιος να έχει ξεκαθαρίσει τη στάση του

προς τις γυναίκες, τους άντρες και κυρίως

προς τον εαυτό του. (Κρασανάκης Σ.,

1991: 21)

Ο πατέρας εκπροσωπεί την

αυθεντικότητα και το κύρος. Κι είναι

προτιμότερο να υπάρχει ένας δυνατός

Page 72: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

72

πατέρας που γίνεται σεβαστός κι αγαπητός

από το να τον παρουσιάζει η μητέρα

τιμωρό και δυνάστη θέλοντας να

συμμορφώσει το παιδί προκαλώντας του

τον φόβο της υποτιθέμενης απειλής του

πατέρα.

Επίσης, είναι μεγάλο λάθος να

μειώνεται το κύρος του πατέρα και να

υποβιβάζεται ο ρόλος του, ώστε να μη

αποτελεί πρότυπο. Η υπεροχή του πατέρα

είναι απαραίτητη για την πορεία των

παιδιών στην ωριμότητα. Ο πατέρας

διαπαιδαγωγεί ικανούς ανθρώπους να

αντιμετωπίσουν τη ζωή και την κοινωνία

με θάρρος και με τα αναγκαία εφόδια, για

την αντιμετώπιση των δυσκολιών.

Ο ρόλος του πατέρα, ιδιαίτερα στην

προσχολική ηλικία, είναι να βοηθά τη

μητέρα να νιώθει σωματική και ψυχική

πληρότητα και παράλληλα να εξασφαλίζει

Page 73: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

73

στο παιδί την απαραίτητη για την

ανάπτυξή του κοινωνική ασφάλεια. Πρέπει

ακόμη ν’ αντιπροσωπεύει τον νόμο και την

τάξη, έννοιες τις οποίες παλεύει η μητέρα

να εδραιώσει στη ζωή του παιδιού και

ταυτόχρονα πρέπει να συμπαραστέκεται

στη μητέρα ηθικά στηρίζοντας το κύρος

της.

Ύστερα από τις ραγδαίες εξελίξεις της

σημερινής οικογενειακής ζωής καλείται ο

πατέρας να ανταποκριθεί σε επιπλέον

ρόλους. Καλείται αρχικά να δώσει το

παράδειγμα της αυτάρκειας και της

αυτοεξυπηρέτησης. Με την δύναμη που

εκπροσωπεί καλείται να δίνει στο παιδί το

αίσθημα της ασφάλειας, καθώς η ψυχή του

ταλαιπωρείται παρατηρώντας τους γονείς

του να εργάζονται εναλλακτικά. Έτσι με

την στήριξή του θα μάθει το παιδί με

ρεαλισμό να αυτοεξυπηρετείται και να

Page 74: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

74

δημιουργεί σύμφωνα με τις δυνατότητές

του.

Το σημερινό παιδί, ιδίως αυτό των

μεγάλων αστικών κέντρων, απομονώνεται

ιδιαίτερα. Η παρουσία του πατέρα μέσα

στο σπίτι για όσο διάστημα του επιτρέπει η

εργασία του θα βοηθήσει το παιδί να λύσει

το αίσθημα της μοναξιάς του, αφού θα το

φροντίζει και θα παίζει μαζί του. Θα

επιτρέψει έτσι έναν ψυχικό σύνδεσμο μαζί

του που θα αποτελέσει την βάση της

επικοινωνίας σε όλη την υπόλοιπη ζωή του

παιδιού. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο

πατέρας οικειοποιείται τη μητρότητα

δημιουργεί μια τέτοια σχέση με το παιδί

που βασίζεται στο πνεύμα της ελευθερίας,

της αγάπης, της συμφιλίωσης, της

κατανόησης, της ανεκτικότητας

πρωτοβουλιών και του αλληλοσεβασμού.

Έτσι αυτό οδηγείται στην ασφάλεια, την

Page 75: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

75

επάρκεια και τη δημιουργική διάθεση.

Παραδόξως, η επιθυμία πολλών

σημερινών πατέρων να γίνουν υπεύθυνοι

και συνειδητοποιημένοι γονείς δεν ήταν

ίσως ποτέ άλλοτε τόσο έντονη, αλλά και

τόσο δύσκολη. Θα πρέπει οι γονείς να

διαφωτίζονται σχετικά, ώστε η σύγχρονη

οικογένεια ν’ ανταποκρίνεται στον υψηλό

της προορισμό.

Τα καθήκοντα και οι ρόλοι των γονέων

θα πρέπει να επαναπροσδιορίζονται, χωρίς

να μειώνεται ο ρόλος του καθενός. Η

αρμονική συνεργασία των γονέων, η

αλληλοκατανόηση, οι αρμονικές

οικογενειακές σχέσεις θα συμβάλλουν

στην υγιή ανάπτυξη του παιδιού και στην

ολοκλήρωσή του. Επιπλέον η

συνεργατικότητα μέσα στο σπίτι από τους

εργαζόμενους γονείς θα λύσει πολλά από

τα προβλήματα, που δημιουργούνται με

Page 76: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

76

την εργασία της μητέρας, όπως ότι ο

χρόνος που αφιερώνεται σήμερα στο παιδί

είναι περιορισμένος. Σήμερα οι

«συνειδητοποιημένοι γονείς» γνωρίζουν τι

σημαίνει να συμπαραστέκονται στα παιδιά

τους από τις πρώτες κιόλας μέρες της

γέννησής τους μέχρι τη στιγμή, που θα

επαναστατήσουν εναντίον τους,

γυρεύοντας την αυτονομία τους. (Σκιαδάς

Β., 2004)

Όσο περισσότερη ψυχική υγεία και

αυτονομία έχουν οι γονείς και όσο πιο

δυνατή προσωπικότητα διαθέτουν, τόσο

πιο πολύ και πιο αποφασιστικά θα

βοηθήσουν τα παιδιά τους στη ψυχική τους

ανάπτυξη και ολοκλήρωση, στην

αυτοπραγμάτωση τους και στη δημιουργία

μιας υγιούς και ισχυρής προσωπικότητας

που αποτελεί το σπουδαιότερο προσόν του

ανθρώπου για την ευτυχία και για την

Page 77: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

77

πρόοδό του στη ζωή. (Μπέκου Δ., Αρχιμ.,

1988)

1.5.3 Ψυχοκινητική αγωγή

Σύμφωνα με την Ψυχολογία, στο παιδί

που αναπτύσσεται αλλά και στον άνθρωπο

γενικότερα υπάρχει μια βαθιά ενότητα

ανάμεσα στις σωματικές και ψυχικές

λειτουργίες. Η κίνηση δεν είναι ένας απλός

μηχανισμός που εκτελεί τις εντολές που

της δίνονται, αλλά ανήκει στη ψυχική ζωή.

Ο μυϊκός τόνος δεν μπορεί να διαχωριστεί

από τα συγκινησιακά φαινόμενα, ακόμα

και στις πιο απλές τους μορφές (γέλιο –

κλάμα).

Οι ψυχολόγοι σήμερα αναφέρονται σε

αυτή τη σχέση της κινητικότητας και της

ψυχικής ζωής και αναγνωρίζουν την

ενότητα του οργανικού και του

Page 78: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

78

πνευματικού μέσα στις κινήσεις του

ανθρώπου.

Το παιδί της προσχολικής ηλικίας έπειτα

από μια περίοδο κινητικής εκρήξεως, γύρω

στα τέσσερά του χρόνια, αρχίζει βαθμιαία

να γίνεται ικανό για έναν μεγαλύτερο

έλεγχο της κινητικότητάς του. Η γενική

του ισορροπία γίνεται πιο σταθερή. Ο

συντονισμός των κινήσεών του είναι πιο

ακριβής και η πλευρίωση (δηλαδή η

προτίμηση του δεξιού η του αριστερού

χεριού κυρίως, αλλά και του ματιού και

του ποδιού) σταθεροποιείται.

Η κυριαρχία του σώματος οικοδομείται

πάνω σε πολύπλοκες κινητικές εμπειρίες

που τελικά επιτρέπουν στο παιδί να δρα με

ασφάλεια και με εμπιστοσύνη στον εαυτό

του και το προδιαθέτουν ευνοϊκά για την

εκτέλεση πράξεων που επιθυμεί.

Ό,τι γίνεται βίωμα στο επίπεδο των

Page 79: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

79

κινήσεων και των αισθήσεων αυτό

ενσωματώνεται και στο πνευματικό

επίπεδο. Η πρόοδος της γενικής

κινητικότητας του παιδιού συμβαδίζει με

τη συνειδητοποίηση της ατομικότητάς του

και της ατομικότητας των άλλων γύρω του

καθώς και με την προοδευτική ικανότητα

που αποκτά να διαστέλλει την άποψη του

από την άποψη του άλλου. Συμβαδίζει

επίσης η πρόοδος της κινητικότητάς του με

τον έλεγχο που ασκεί στο περιβάλλον του.

(Μιχαλοπούλου - Δημάκη Ε., 1986)

Έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει πολύ

στενός παραλληλισμός στην εξέλιξη της

διανόησης και της κινητικότητας. Για

παράδειγμα αν παρατηρείται κάποια

καθυστέρηση στο περπάτημα και γενικά

στην κινητικότητα του παιδιού μπορεί να

υπάρχει και κάποια πνευματική

καθυστέρηση. Κατά την περίοδο αυτή

Page 80: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

80

είναι απαραίτητη η παρακολούθηση της

λειτουργίας των αισθητηρίων οργάνων

του. (Χαραλαμπάκης Β., 2005)

1.5.3.1 Οι στόχοι της ψυχοκινητικής

αγωγής

Ειδικότερα με την ψυχοκινητική αγωγή

το παιδί:

- γνωρίζει το σωματικό του σχήμα και

κυριαρχεί στο σώμα του και στην κίνησή

του.

- μαθαίνει να συλλαμβάνει νοητικά την

κίνηση που θα εκτελέσει.

- εκλεπτύνει την αντίληψή του για την

κατάσταση και στάση των μελών του

σώματός του.

- βελτιώνει την επιδεξιότητα των χεριών

του.

Page 81: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

81

- οδηγείται στην ταχεία εκτέλεση των

κινήσεων και τις καθιστά πιο βέβαιες και

αποτελεσματικές.

- δομεί ευκολότερα χώρο. Έχοντας

αποκτήσει την έννοια της θέσεως του

σώματός του μέσα στο χώρο, το

χρησιμοποιεί ταυτόχρονα και ως κέντρο

αναφοράς. Συνειδητοποιεί δηλαδή τη

σχέση των διαφόρων αντικειμένων μεταξύ

τους έχοντας ως σημείο αναφοράς το σώμα

του. Αποκτά έννοιες προσανατολισμού.

- δομεί την έννοια του χρόνου. Το παιδί

μετακινούμενο στο χώρο, με τη συνοδεία

του ρυθμού καταλήγει να αντιληφθεί τα

χρονικά διαστήματα που διανύει, δηλαδή

τη χρονική διάρκεια που απαιτείται για να

διανυθεί παράδειγμα μια απόσταση ή να

ολοκληρωθεί μια εργασία.

- ενσωματώνεται βαθμηδόν στην ομάδα,

γιατί η κατάκτηση των κινητικών

Page 82: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

82

συμπεριφορών ευνοεί την κατάκτηση των

κοινωνικών συμπεριφορών και

προετοιμάζει την κοινωνική προσαρμογή.

- εκφράζεται σωματικά και δημιουργεί,

γιατί το σώμα δεν είναι μόνο ένα

λειτουργικό όργανο, είναι ταυτόχρονα και

ένα μέσο έκφρασης, μέσο ταύτισης, μέσο

επικοινωνίας, μέσο κοινωνικοποίησης και

ένα μέσο δημιουργίας. (Μιχαλοπούλου -

Δημάκη Ε., 1986)

1.5.3.2 Ψυχοκινητικότητα και σχολικές

γνώσεις

Το παιδί πριν αρχίσει τη φοίτησή του

στο δημοτικό σχολείο είναι χρήσιμο να

έχει αποκτήσει προηγουμένως ορισμένη

συμπεριφορά και γνώσεις που θα

αποτελέσουν τη βάση πάνω στην οποία θα

στηριχθούν παραπέρα οι γνώσεις που θα

Page 83: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

83

πάρει στο σχολείο. Μέσα σ’ αυτή τη

συμπεριφορά που χρειάζεται να έχει, οι

ψυχοκινητικές κατακτήσεις είναι οι πιο

βασικές, κυρίως όσον αφορά τις τεχνικές

που διδάσκονται στο δημοτικό. Κάθε

ψυχοκινητική γνώση έχει απήχηση σε όλες

τις σχολικές γνώσεις και κυρίως:

- στη γραπτή γλώσσα: ικανότητα στην

κίνηση κατά το γράψιμο, αναγνώριση

διαφοράς προσανατολισμού ορισμένων

γραμμάτων (β-θ, ε-3).

- στα μαθηματικά: διάκριση των

εννοιών του χώρου (θέσεις,

προσανατολισμός, διευθύνσεις), του

χρόνου (προηγούμενο, επόμενο,

ταυτόχρονο) και των σχέσεων χώρου και

χρόνου.

Βέβαια δεν πρέπει να δοθεί η εντύπωση

ότι η ψυχοκινητική αγωγή έχει σαν κύριο

στόχο να εξυπηρετήσει την καλύτερη

Page 84: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

84

κατάκτηση των σχολικών γνώσεων. «Ο

σκοπός της είναι κυρίως η δόμηση του

ατόμου και όχι η προετοιμασία του

μαθητή». Αλλά μέσα από τον κύριο σκοπό

της η ψυχοκινητική αγωγή βοηθά και στην

κατάκτηση των σχολικών γνώσεων. Αυτή

όμως η ιδιαίτερη σημασία που άρχισε να

δίνεται τελευταία στην ψυχοκινητική

αγωγή και στη συστηματοποίηση των

ασκήσεων που αποβλέπουν στη βοήθεια

και μέσω αυτών στην κατάκτηση των

σχολικών γνώσεων, αν υπερτονιστεί,

μπορεί να γίνει επικίνδυνη. Και ο κίνδυνος

θα είναι οι σωματικές ασκήσεις να

σχεδιάζονται και να εκτελούνται με ένα

σκοπό: την προπαρασκευή ή την

κατάκτηση μιας σχολικής γνώσεως. Τότε

όμως το παιδί θα διαθέτει όχι ένα ζωντανό

σώμα αλλά ένα «σοφό» σώμα.

(Μιχαλοπούλου – Δημάκη Ε., 1986: 91)

Page 85: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

85

Οι ψυχοκινητικές δραστηριότητες

συμβάλλουν στη δημιουργία των βασικών

προϋποθέσεων που απαιτούνται για όλα

όσα πρέπει να μάθει το παιδί και γι’ αυτό η

ψυχοκινητική αγωγή πρέπει να αποτελεί

βασική επιδίωξη των γονέων στη συνολική

αγωγή αυτού. Ο ρόλος τους στην

ψυχοκινητική αγωγή είναι κυρίως

ενθαρρυντικός και καθοδηγητικός, όταν

χρειάζεται, προκειμένου το παιδί να

αποκτήσει τον έλεγχο των κινήσεών του,

να χρησιμοποιήσει το σώμα του για κάθε

του έκφραση και δημιουργία, να

κατανοήσει έννοιες σχετικές με το

χωρόχρονο και τη θέση του μέσα σ’ αυτόν.

Σημαντικό είναι οι γονείς να προσφέρουν

στο παιδί τα κατάλληλα ερεθίσματα, τις

ευκαιρίες και την ελευθερία που χρειάζεται

το παιδί για να είναι πλήρης η

ψυχοκινητική αγωγή του.

Page 86: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

86

1.5.4 Αισθητηριακή αγωγή

Ένα από τα κυριότερα έργα της

ανατροφής του παιδιού είναι και η αγωγή

των αισθήσεών του. Οι αισθήσεις παίζουν

βασικότατο ρόλο στην όλη εξέλιξη της

ζωής. Από τον υποτυπώδη τρόπο που

λειτουργούν στο νεογέννητο οι αισθήσεις –

όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση και αφή –

εξελίσσονται γρήγορα και κάνουν το παιδί

ικανό να βλέπει να ακούει, να πιάνει

πράγματα, να κινείται να ενεργεί και να

αποκτά με τον καιρό εμπειρίες για τα

αντικείμενα, τα φαινόμενα και τα

γεγονότα.

Η φυσιολογική ανάπτυξη των

αισθήσεων θα επιτευχθεί με την

κατάλληλη ερεθιστικότητα και τις ποίκιλες

δραστηριότητες. Γι’ αυτό το παιδί θα

Page 87: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

87

πρέπει να έχει ευκαιρίες να κινείται

ελεύθερα, να παρατηρεί, να εκφράζεται, να

πιάνει και να χειρίζεται διάφορα

αντικείμενα, να πειραματίζεται στο

παιχνίδι του, δραστηριότητες που θα του

προσφέρουν το πέρασμα από τον κόσμο

της φαντασίας, στον κόσμο της

πραγματικότητας.

Η προσχολική ηλικία είναι η

καταλληλότερη για την αισθητηριακή

άσκηση διότι στην ηλικία αυτή, όπως

προαναφέρθηκε, τα παιδιά από τη φύση

τους είναι περίεργα για τα πράγματα και

τις ιδιότητες τους. «Τα παιδιά της ηλικίας

αυτής έχουν τα εξερευνητικά χέρια όσων

ανακαλύπτουν, το απορημένο βλέμμα των

νεοφώτιστων, το αυτί που τεντώνεται να

δεχτεί όλους τους ήχους». (Σκιαδάς Β.,

2004: 90-91)

«Να ασκήσουμε τις αισθήσεις δεν

Page 88: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

88

σημαίνει μόνο να τις χρησιμοποιήσουμε,

αλλά να μάθουμε να κρίνουμε μέσα από

αυτές. Στο αισθάνομαι να δώσουμε τη

σημασία του μαθαίνω, γιατί δεν ξέρουμε

ούτε να αγγίζουμε ούτε να βλέπουμε ούτε

να ακούμε παρά μόνο όπως μάθαμε».

(Rousseau Α., χ.χ.)

Οι γονείς για να μάθουν στα παιδιά να

κρίνουν μέσα από τις αισθήσεις θα πρέπει

να τα συνηθίσουν να δίνουν μεγαλύτερη

σημασία στις πληροφορίες αυτών. Όταν

συστηματικά οι αισθητηριακές ασκήσεις

ασκούνται, προμηθεύουν στη νοημοσύνη

εντυπώσεις πιο πλήρεις και πιο ακριβείς.

Εκείνο που οι γονείς επιδιώκουν ή θα

πρέπει να επιδιώκουν γενικά με την

αισθητηριακή αγωγή και τις αισθητηριακές

ασκήσεις είναι να βοηθήσουν τα παιδιά:

- να συγκεντρώνουν την προσοχή τους

- να αναπτύσσουν την

Page 89: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

89

παρατηρητικότητά τους

- να σχηματίζουν κρίση

- να αποκτούν αντιληπτικά δεδομένα

- να εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο τους,

αφού κάθε ιδιότητα ή αντικείμενο που

γνωρίζουν έχει κάποιο όνομα

- να ικανοποιούνται συναισθηματικά

έπειτα από κάθε άσκηση.

Για να μπορέσουν οι γονείς να

βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν

τις αισθητηριακές τους ικανότητες

μπορούν να εφαρμόσουν ασκήσεις που να

απευθύνονται κάθε φορά σε κάθε

αισθητήριο όργανο και για να είναι πιο

αποτελεσματικές καλό θα ήταν να

απομονώνεται το αισθητήριο αυτό, έστω

και με τεχνητό τρόπο.

Μια πολύ καλή άσκηση για να

μπορέσουν τα παιδιά να γνωρίσουν

χρώματα, σχήματα, μεγέθη, μυρωδιές,

Page 90: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

90

βάρος και ιδιότητες των αντικειμένων

είναι να τα φέρουν οι γονείς σ’ επαφή με

χώρους όπου δίνεται η ευκαιρία να τα

γνωρίσουν από κοντά. Εκεί, μέσα στο

φυσικό τους πλαίσιο τα παιδιά θα

γνωρίσουν τα αντικείμενα, τα φρούτα

κ.λ.π., θα τα επεξεργαστούν συστηματικά

και θα αντιληφθούν τις διάφορες ιδιότητές

τους, τις διαφορές μεταξύ τους. Το ίδιο

αποτέλεσμα μπορούν να επιτύχουν οι

γονείς φέρνοντας αντικείμενα στο φυσικό

χώρο του παιδιού.

Οι γονείς μπορούν, επίσης, να

χρησιμοποιήσουν εικόνες όπου είναι

ιδιαίτερα χρήσιμες και απαραίτητες για να

αναγνωρίσουν τα παιδιά τι δείχνουν. Όταν

έχει προηγηθεί μια εξερεύνηση, από κοντά,

του εικονιζόμενου αντικειμένου τότε η

αναγνώριση γίνεται πιο εύκολα.

Ανάλογες ασκήσεις εύκολα μπορεί να

Page 91: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

91

εφαρμόσει ο γονέας προκειμένου να

βοηθήσει το παιδί να γνωρίσει και να

αναγνωρίζει τους διάφορους ήχους που

εκπέμπονται καθημερινά στο περιβάλλον

του.

Η καλλιέργεια των αισθήσεων των

παιδιών από τους γονείς δεν θα πρέπει

όμως να σταματά εδώ. Παρακάτω

περιγράφεται τι παραπάνω πρέπει να

επιδιώκουν οι γονείς για την αγωγή των

αισθήσεων.

1.5.4.1 Αγωγή της γλώσσας

Η γλώσσα δεν αποτελεί μόνο όργανο

απαραίτητο για τη λειτουργία της γεύσης

του παιδιού, αλλά και κύριο μέσο

έκφρασης, επικοινωνίας και ανάπτυξης του

πνεύματος και της νοημοσύνης του.

Η γλωσσική αγωγή του παιδιού

Page 92: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

92

συντελείται σταδιακά κατά τη διάρκεια

διαδοχικών φάσεων. Αλματώδης όμως

ανάπτυξη σε όλους τους τομείς (άρθρωση,

λεξιλόγιο, γραμματική, και συντακτική

δομή) συντελείται κυρίως κατά τη νηπιακή

ηλικία και προς το τέλος της το παιδί,

πρέπει να έχει κλείσει το βασικό,

φυσιολογικό κύκλο της γλωσσικής του

εξελίξεως. Είναι λοιπόν φυσικό, η

οικογένεια, ως ο πρώτος φορέας που

μεριμνά για την αγωγή της νηπιακής

ηλικίας, να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο

στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών της

ηλικίας αυτής.

Η ανάπτυξη της γλώσσας – σαν

ικανότητα ομιλίας – συμβαδίζει με την

ομαλή οικογενειακή ατμόσφαιρα. Η

έλλειψη προσωπικών σχέσεων με τους

γονείς, ιδίως με τη μητέρα οδηγεί στην

γλωσσική καθυστέρηση του παιδιού. Τα

Page 93: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

93

παιδιά μιλάνε συνήθως, καθώς μιλάνε και

τα πρόσωπα του περιβάλλοντός τους. Γι’

αυτό είναι βασική η επικοινωνία των

γονέων με το παιδί τους.

Οι γονείς θα βοηθήσουν, επίσης, στην

γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού αφού του

δώσουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί τη

γλώσσα του, και του εξασφαλίσουν μια

όσο το δυνατόν πιο άρτια και τέλεια γνώση

αυτής. Θα πρέπει να δώσουν στο παιδί την

ελευθερία να επικοινωνεί, να εκφράζει τις

ιδέες του και τα συναισθήματα του, χωρίς

να εμποδίζεται από συναισθηματικές

αναστολές, ελευθερία που θα το βοηθήσει

μελλοντικά να βρει σύντροφο που να

αντιδρά στα μηνύματά του.

Οι γονείς θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό

να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ασκούν

καλύτερα τη γλώσσα τους, προσφέροντάς

τους ένα ορθό γλωσσικό πρότυπο με τη

Page 94: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

94

σωστή και πλούσια ομιλία τους, με τον

παραστατικό τρόπο διηγήσεως

παραμυθιών και ιστοριών και με τους

ποικίλους τόνους και χροιές που κάνουν

εκφραστική την ομιλία ή την διήγησή τους.

Το πλούσιο λεξιλόγιο θα διευκολύνει την

επικοινωνία του παιδιού με τους γύρω του,

θα το βοηθήσει να γνωρίσει καλύτερα τον

εαυτό του και επομένως να τον κρίνει με

πιο ακριβή και αποτελεσματικό τρόπο.

Η επίδραση της ομιλίας των γονέων στη

σκέψη, στη συμπεριφορά και στον

χαρακτήρα των παιδιών είναι

αναμφισβήτητη. Οι λέξεις που

μεταχειρίζονται οι γονείς αποκαλύπτουν

ένα μεγάλο μέρος της προσωπικότητας

τους. Το παιδί μιμούμενο το παράδειγμά

τους εκφράζεται όπως κι εκείνοι. Η

επιλογή των κατάλληλων λέξεων θα πρέπει

να απασχολεί τον γονέα, διότι με τη

Page 95: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

95

βοήθειά τους γίνεται εφικτή η αγωγή της

σκέψεως και η αφομοίωση της

συγκεκριμένης πραγματικότητας. Συνεπώς

οι γονείς πρέπει να εξασφαλίζουν στο παιδί

ένα θετικό πρότυπο ομιλίας και

εκφράσεων.

Σίγουρα το παιδί διαμορφώνει την

ομιλία του κι από το εξωοικογενειακό του

περιβάλλον. Υιοθετεί άσχημες εκφράσεις

και για να ξεπεραστεί αυτή η συνήθεια θα

πρέπει να γίνει κατανοητό από το παιδί ότι

μιλώντας άσχημα προσβάλλει τους άλλους.

Συχνά χρησιμοποιεί εκφράσεις που άκουσε

έξω από το σπίτι για να τραβήξει την

προσοχή των γονέων. Ο καλύτερος τρόπος

για να σταματήσουν τα παιδιά τον άσχημο

τρόπο έκφρασής τους στην προκειμένη

περίπτωση είναι να δείξουν οι γονείς

πλήρη αδιαφορία.

Page 96: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

96

1.5.4.2 Αγωγή της ακοής

Η ακοή έχει μεγάλη σχέση και

συγγένεια με τη γλώσσα. Όποιος έχει

προβληματική ακοή δεν μπορεί να μιλήσει

γιατί δεν μπορεί να κατέχει όσα γίνονται

αντιληπτά με τον λόγο. Κατά συνέπεια

γλώσσα κι ακοή συμβαδίζουν. Θεωρείται

ανάγκη οι γονείς με την σωστή

καλλιέργεια της ακουστικής αγωγής να

διασφαλίσουν και την ποιότητα της

γλωσσικής αγωγής. Γι’ αυτό και δεν πρέπει

να εκφράζονται άτοπα, γιατί ότι ακούσουν

τα παιδιά σύμφωνα μ’ αυτό και θα

μιλήσουν.

Συχνά, επίσης, διαβάζονται στα παιδιά

παραμύθια που προκαλούν σ’ αυτά τρόμο

και αναστάτωση. Προτιμότερο είναι ν’

ακούν καλές και όμορφες διηγήσεις που

ασκούν ευεργετική επίδραση πάνω τους

Page 97: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

97

και ικανοποιούν τη φαντασία τους.

1.5.4.3 Αγωγή της όρασης

Η όραση συνδέεται άμεσα με τη γλώσσα

και την ακοή. «Έχει παρατηρηθεί ότι το

παιδί που αποδέχεται ανεξέλεγκτα διάφορα

θεάματα, περιορίζει τις άλλες

δραστηριότητές του, γιατί το θέαμα ασκεί

μεγαλύτερη έλξη και το σαγηνεύει

περισσότερο». Η τηλεόραση και τ’ άλλα

οπτικοακουστικά μέσα προσφέρουν

πλήθος αντιπαιδαγωγικών τέτοιων

θεαμάτων που οδηγούν επιπλέον τα παιδιά

στη βία. Οι τηλεοπτικές εικόνες όσο

εισχωρούν στη ζωή των ανθρώπων

αντικαθιστούν δραστηριότητες, σχέσεις,

αντιδράσεις και παραλύουν τις αισθήσεις.

(Σκιαδάς Β., 2004: 94)

Καλό θα ήταν οι γονείς να έχουν

Page 98: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

98

προσωπική γνώση των προγραμμάτων που

προβάλλονται στην τηλεόραση και να

ενημερώνονται γι’ αυτά πριν επιτρέψουν

στα παιδιά τους να τα παρακολουθήσουν.

Χρειάζεται σίγουρα να οδηγούνται τα

παιδιά στην προβολή καλών θεαμάτων που

θα τα ψυχαγωγήσουν, θα τα

ευχαριστήσουν και θα τα μορφώσουν

χωρίς να βλάψουν την ψυχή τους. Θα ήταν

ωφέλιμο, επίσης, οι γονείς να δίνουν στα

παιδιά τους θετικά ερεθίσματα τέτοια

(όπως η επαφή με το φυσικό περιβάλλον, η

επίσκεψη σ’ ένα ζωολογικό κήπο, το

παιχνίδι μαζί τους), ώστε το παιδί να μάθει

στη χαρά της ζωής και της συναναστροφής

με το γονιό και να κάνουν περιττό το να

βλέπουν τα παιδιά οτιδήποτε

αντιπαιδαγωγικό στην τηλεόραση ή να

αποτελεί αυτή μοναδική τους απασχόληση.

Οι γονείς συχνά ευθύνονται για το ότι τα

Page 99: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

99

παιδιά βλέπουν πολλές ώρες τηλεόραση,

αφού και οι ίδιοι παρακολουθούν πολύ

περισσότερο. Πολλές φορές δε, για ν’

απαλλαγούν από την "ενοχλητική"

παρουσία των παιδιών τα προτρέπουν να

δουν τηλεόραση και όταν θυμούνται ότι

πρέπει να κάνουν έλεγχο απαγορεύουν με

βίαιο τρόπο την τηλεθέαση χωρίς πειθώ

και εξηγήσεις, προκαλώντας στο παιδί

σύγχυση με την αντιφατική συμπεριφορά

τους. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν

ασχολούνται τόσο πολύ με την

διαπαιδαγώγησή τους. Αυτό έχει ως

αποτέλεσμα, επίσης, τα παιδιά να βρίσκουν

διέξοδο και απαντήσεις στα ερωτήματά

τους μέσα από την τηλεόραση. Το παιδί

γίνεται δέκτης πολλών μηνυμάτων. Η

τηλεόραση και γενικότερα η εικόνα είναι

ένα μέσο έκφρασης μιας πλευράς της

πραγματικότητας που δεν μπορεί να

Page 100: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

100

αγνοηθεί αλλά σίγουρα έχει την ανάγκη

επεξεργασίας και ερμηνείας, κάτι το οποίο

ένα παιδί προσχολικής ηλικίας δεν είναι σε

θέση να κάνει.

Συχνά με την προβολή της τηλεόρασης

ή μέσα από άλλες καθημερινές εικόνες

όπου παρατηρεί το παιδί, του

προκαλούνται απορίες και ερωτήματα,

όπου συχνά οι γονείς αποφεύγουν να

σχολιάσουν. Έτσι δεν λύνουν τις απορίες

του και ενισχύουν την επιθυμία και την

περιέργειά του να πάρει απαντήσεις από

άλλες πηγές, όπου μπορεί να μην είναι και

σωστές.

Τέλος, οι συμβουλές, ο διαρκής

διάλογος και η καθημερινή ενεργητική

στάση των γονέων απέναντι στα όσα

βλέπει το παιδί θα το βοηθήσουν ν’

αντιμετωπίσει μ’ επιτυχία τους κινδύνους

και τις παγίδες που μπορεί να

Page 101: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

101

αντιμετωπίζει μέσα από την προβολή των

εικόνων αυτών.

(http://www.koufogiannis.freeservers.co

m/paideia34.htm)

1.5.4.4 Αγωγή της όσφρησης

Καθώς μεγαλώνει το παιδί αυξάνονται

τα ευχάριστα ή δυσάρεστα αισθήματα που

λαμβάνει με την αίσθηση της όσφρησης.

«Έχει αποδειχτεί επιστημονικά ότι οι

αναμνήσεις των παιδικών χρόνων είναι

άμεσα συνδεδεμένες με την όσφρηση».

Δυστυχώς όμως τα σημερινά παιδιά,

ιδιαίτερα αυτά της πόλης, έχουν να κάνουν

όλο και πιο πολύ με τεχνητά αντικείμενα,

ώστε να συνδυάζουν τις αναμνήσεις τους

με τις μυρωδιές αυτών. Κινδυνεύουν έτσι

να μειώνεται συνεχώς η συναισθηματική

τους σύνδεση με το φυσικό περιβάλλον.

Page 102: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

102

Γι’ αυτό είναι ανάγκη το παιδί να έρχεται

σ’ επαφή με το φυσικό περιβάλλον και να

ζει όσο το δυνατό περισσότερο στον

καθαρό αέρα της φύσεως και όχι στην

τεχνητή ατμόσφαιρα των έντονων

μυρωδικών. (Σκιαδάς B., 2004: 95)

1.5.4.5 Αγωγή της αφής

Οι γονείς για την καλύτερη αγωγή της

αφής θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η αφή της

αίσθησης εκτείνεται σ’ ολόκληρο το σώμα.

Αυτή δέχεται τα ερεθίσματα, τα οποία

μεταφέρει στο εσωτερικό του σώματος.

«Σήμερα η αγωγή αποδίδει μεγάλη

σημασία στην ανάπτυξη της αφής και στη

συμβολή της για την αντίληψη του

χώρου». (Σκιαδάς B., 2004: 96)

Ανεξαιρέτως, η συστηματική άσκηση

και η σωστή ανάπτυξη όλων των

Page 103: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

103

αισθήσεων στο παιδί είναι ιδιαίτερα

σημαντική και δημιουργεί τις αναγκαίες

προϋποθέσεις για την ψυχοσωματική

ανάπτυξή του. (Σιαδάς Β., 2004)

1.5.5 Αισθητική αγωγή

Με τον όρο αισθητική αγωγή, εννοούμε

κυρίως την καλλιτεχνική αγωγή, δηλαδή τη

διδασκαλία της τέχνης. «Ένας περισσότερο

ευρύς ορισμός είναι ο εξής: Η αισθητική

αγωγή είναι η ικανότητα της ανάπτυξης

του παιδιού να συλλαμβάνει, να

αισθάνεται και να κατανοεί σωστά το

ωραίο στο περιβάλλον, στις κοινωνικές

σχέσεις, στη φύση και στα έργα τέχνης».

(Παπανικολάου Ρ., 1996: 17). Έτσι

αναλύοντας τον παραπάνω ορισμό

μπορούμε να πούμε ότι η αισθητική αγωγή

είναι συνδεδεμένη με τη φύση και με την

Page 104: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

104

τέχνη, παράλληλα όμως τροφοδοτείτε από

την ίδια τη ζωή και το περιβάλλον του

ανθρώπου.

Από την εποχή του Πλάτωνα μέχρι και

σήμερα πολλοί φιλόσοφοι, ψυχολόγοι,

παιδαγωγοί, καλλιτέχνες και

κοινωνιολόγοι ασχολήθηκαν με το θέμα

της αισθητικής αγωγής. Στην Αρχαία

Ελλάδα ταυτίστηκε με την αγωγή με

δημιουργικό τρόπο, γιατί, τις θεωρητικές

αντιλήψεις του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη

και των άλλων φιλοσόφων για το ωραίο, οι

αρχαίοι Έλληνες προσπάθησαν να τις

εφαρμόσουν στη ζωή τους,

δημιουργώντας, έτσι, έναν ανώτερο

αισθητικά πολιτισμό.

Η αισθητική αγωγή στην Αρχαία

Ελλάδα θεωρούνταν βασικός παράγοντας

μόρφωσης όλων των πολιτών. Η

εκπαίδευση ήταν σχεδόν ολοκληρωτικά

Page 105: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

105

αισθητική. Η μάθηση γινόταν μέσα από το

ωραίο.

Στην εξέλιξη του πολιτισμού υπήρξαν

εποχές όπου η αισθητική αγωγή είχε

δευτερεύουσα σημασία για την αγωγή του

ατόμου, εποχές που η επίδραση της

ομορφιάς θεωρήθηκε επικίνδυνη και

βλαβερή. Σήμερα η αισθητική αγωγή

θεωρείται οργανικό τμήμα της όλης

αγωγής του ατόμου.

Η καλλιέργεια της αισθητικής αγωγής

του παιδιού είναι κάτι το οποίο βιώνεται

μέσα από την επαφή του με καθετί το

ωραίο που υπάρχει γύρω του και μέσα από

την επαφή αυτή, αυθόρμητα και πηγαία,

προκύπτει η ανάγκη για έκφραση των

δημιουργικών δυνάμεών του, για τραγούδι,

ζωγραφική ή οποιοδήποτε άλλο είδος

τέχνης.

Ψυχολόγοι, παιδαγωγοί και αισθητικοί

Page 106: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

106

επικυρώνουν τις διαπιστώσεις της

εμπειρικής παρατήρησης για την ύπαρξη

στο παιδί αισθητικών προδιαθέσεων,

αναγκών και διαφερόντων. Από πολύ

νωρίς το παιδί δέχεται αισθητικά

ερεθίσματα: από τον τρόπο ζωής στην

οικογένειά του, από τη γειτονιά του, το

νηπιαγωγείο, το σχολείο από τη

συμπεριφορά των ενηλίκων και γενικά από

το περιβάλλον του. Στην αρχή

ανταποκρίνεται ασυνείδητα στο ωραίο.

Δείχνει παράδειγμα ενδιαφέρον για ένα

τραγούδι, ένα παραμύθι, ένα λουλούδι.

Προτιμά ένα χρώμα περισσότερο από ένα

άλλο ή έναν ήχο περισσότερο από κάποιον

άλλο. Όλες αυτές οι πρώιμες εκδηλώσεις

δίνουν ένα πρώτο δείγμα του προσωπικού

γούστου του παιδιού, οι οποίες όμως

μπορεί να μην αναπτυχθούν αν δεν

καθοδηγηθούν συστηματικά και δραστήρια

Page 107: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

107

από τους μεγάλους. Γι’ αυτό ένας

σημαντικός ρόλος των γονέων στη φάση

αυτή είναι να ανακαλύψουν τις έμφυτες

καλλιτεχνικές τάσεις των παιδιών και να τα

οδηγήσουν στην εκμάθηση και ανάπτυξη

αυτών. Έτσι σταδιακά θα οδηγηθούν στην

πλήρη κατάκτηση ειδικών δεξιοτήτων

όπως χορού, μουσικής κλπ.

Η αισθητική αγωγή είναι εκείνη που

περισσότερο από κάθε άλλη μορφή

αγωγής, ικανοποιεί με τον καλύτερο τρόπο,

τα βαθύτερα ενδιαφέροντα του παιδιού.

Αυτή θα βοηθήσει το παιδί να οδηγηθεί,

διαδοχικά, από ασυνείδητες αντιδράσεις

που έχει προς τα αισθητικά φαινόμενα, στη

συνειδητή αποδοχή τους. Θα το μάθει να

καταλαβαίνει και ν’ αγαπά το ωραίο και να

φέρεται αρνητικά προς το άσχημο. Φυσικά

δεν στοχεύει να τους κάνει όλους

καλλιτέχνες, στόχος της είναι να βοηθήσει

Page 108: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

108

τον κόσμο να αισθάνεται και να γεύεται το

ωραίο, να μπορεί να το κρίνει και στη

συνέχεια να μπορεί να περνά από την απλή

παρατήρηση στην προσωπική δημιουργία.

Η εξωτερίκευση των εσωτερικών

δημιουργικών δυνάμεων του ατόμου, του

δίνει τη δυνατότητα να αποφορτίζετε από

οτιδήποτε τον πιέζει ψυχοσωματικά,

καθώς και να απελευθερώνεται

συναισθηματικά, δίνοντας σημασία και

αξία στις συγκινήσεις που δοκιμάζει.

Παράλληλα η αισθητική αγωγή βοηθάει

τα παιδιά να αναπτύξουν προσοχή, τάξη

και μεθοδικότητα στη δουλειά τους.

Καλλιεργεί τη φαντασία, την

επινοητικότητα, την παρατηρητικότητα. Τα

προικίζει με δημιουργική δύναμη και

αυτοπεποίθηση. Ένα ολοκληρωμένο

πρόγραμμα αισθητικής αγωγής

διαμορφώνει το αισθητικό ενδιαφέρον, την

Page 109: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

109

αισθητική σκέψη, τα αισθητικά αισθήματα,

το γούστο, τα κριτήρια, τις αξίες και τέλος

την αισθητική συνείδηση, που είναι ένα

από τα βασικά αποτελέσματα της

αισθητικής αγωγής. Η αισθητική

συνείδηση εξασφαλίζει την εσωτερική

αρμονία και συνδέει, σε ένα σύνολο, τις

πνευματικές και συναισθηματικές πλευρές

της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Ειδικότερα, περιγράφονται παρακάτω οι

τρόποι με τους οποίους το παιδί

εκφράζεται δημιουργικά στα αισθητά

ερεθίσματα που λαμβάνει, καθώς και η

προσφορά αυτών στην ανάπτυξή του.

(Παπανικολάου Ρ., 1996)

1.5.5.1 Η ζωγραφική

Η ζωγραφική και το σχέδιο είναι μια

από τις πιο ευχάριστες δραστηριότητες του

Page 110: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

110

παιδιού. Μέσα απ’ αυτήν το παιδί διηγείται

και εκφράζει τις εντυπώσεις και τα

συναισθήματά του για τον κόσμο που το

περιβάλλει. Η ζωγραφική δεν είναι μόνο

τρόπος έκφρασης του παιδιού, αλλά

παράλληλα έχει διαγνωστική και

θεραπευτική σημασία. Γι’ αυτό και μπορεί

να συμβάλλει αποφασιστικά στη

διανοητική, συναισθηματική και κοινωνική

του ανάπτυξη.

«Κύριος σκοπός της ζωγραφικής δεν

είναι να μάθουν τα παιδιά να ζωγραφίζουν

ωραία αλλά να αυτοαναπτύξουν τις

έμφυτες και «εν δυνάμει» ικανότητες τους

και κατά προέκταση ολόκληρη την

προσωπικότητά τους». Οι μεγάλοι δεν

πρέπει να διδάσκουν τα παιδιά πώς να

ζωγραφίζουν, θα πρέπει να μαθαίνουν απ’

αυτά. (Μιχαλοπούλου – Δημάκη E., 1986:

144)

Page 111: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

111

Στόχοι της ζωγραφικής, εκτός από τη

γνωριμία των παιδιών και την εξοικείωση

τους με τις ιδιότητες και δυνατότητες

διαφόρων χρωστικών υλικών είναι:

- η απόκτηση από τα παιδιά

αυτοπεποίθησης, ανεξαρτησίας και

δημιουργικής ικανότητας.

- η δυνατότητα διεξόδου στις

καλλιτεχνικές τους τάσεις, πειραματισμού

και αυτοσχεδιασμού τους.

- η καλλιέργεια της παρατηρητικότητας,

της φαντασίας και της ευαισθησίας τους.

- η ευκαιρία να νιώσουν χαρά και

ικανοποίηση από την ελευθερία που τους

δίνεται να αυτοσχεδιάσουν και να παίξουν

με τα χρώματα.

- η ανάπτυξη επιμονής, υπομονής,

προσοχής, τάξης και μεθοδικότητας στη

δουλειά τους.

- η καλλιέργεια της άμιλλας και η

Page 112: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

112

συμβολή στην κοινωνικοποίηση και

γενικότερα στην προσαρμογή τους στο

φυσικό, το τεχνητό και το ανθρώπινο

περιβάλλον.

Προϋπόθεση όμως για να επιτευχθούν οι

στόχοι της ζωγραφικής είναι να δοθεί η

δυνατότητα στα παιδιά να εκφραστούν

ελεύθερα. Ιδιαίτερα βοηθητικό και

ωφέλιμο θα ήταν ο γονιός να παρέχει στα

παιδιά ποικιλία υλικών και κατάλληλα

ερεθίσματα, για να εκδηλώσουν τα παιδιά

ελεύθερα και αυθόρμητα αισθήματα,

γνώσεις και φαντασία. Μέσα από την

ελευθερία, το παιδί ανακαλύπτει και χτίζει

το δικό του τρόπο έκφρασης.

Ο γονέας θα πρέπει να έχει την

ικανότητα να βγάλει στη επιφάνεια την

δημιουργικότητα του παιδιού του. Θα

πρέπει να καταλαβαίνει και να εκτιμά τη

φρεσκάδα και τη γοητεία των παιδικών

Page 113: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

113

σχεδίων και να σέβεται την μοναδικότητά

του. Ως ξεχωριστή προσωπικότητα κι οι

ζωγραφιές του θα είναι ιδιαίτερες και

διαφορετικές από άλλων παιδιών. Θα

πρέπει επίσης να εμπνέει και να εμψυχώνει

το παιδί έτσι ώστε να εκφράζει τις δικές

του αντιδράσεις για τον κόσμο, όπως αυτό

τον καταλαβαίνει. (Παπανικολάου Ρ.,

1996)

1.5.5.2 H μουσική αγωγή

Μουσική αγωγή είναι μια μορφή

αισθητηριακής, νοητικής,

συναισθηματικής, κοινωνικής και

αισθητικής αγωγής. Στην προσχολική

ηλικία, η οποία θεωρείται βασική για τη

διαμόρφωση της προσωπικότητας του

ατόμου, η μουσική διαπαιδαγώγηση

αποτελεί ένα από τα πιο αποτελεσματικά

Page 114: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

114

μέσα που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη

όλων των δυνατοτήτων του παιδιού.

Η μουσική οδηγεί από τη σιωπή στο

θόρυβο, από την ακινησία στο ρυθμό, από

την παθητική στην προσεκτική ακρόαση.

«Η μουσική στην προσχολική ηλικία είναι

μια τέχνη δράσης, σε αντίθεση με την

τέχνη του εκτελεστή ή του θεατή».

(Παπανικολάου Ρ., 1996: 59)

Τα παιδιά αγαπούν από ένστικτο τη

μουσική και ανταποκρίνονται από πολύ

νωρίς στα μουσικά ερεθίσματα. Από τα

πρώτα χρόνια της ζωής τους προσπαθούν

να τραγουδήσουν και εκδηλώνουν την

ευαισθησία τους στο ρυθμό με όλο τους το

σώμα, γι’ αυτό η μουσική αγωγή των

παιδιών μπορεί να επιτευχθεί μέσα από μια

ποικιλία μουσικών δραστηριοτήτων που

περιλαμβάνει τραγούδι, χρήση οργάνων,

ακρόαση, δημιουργικές εργασίες, κίνηση.

Page 115: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

115

Οι μουσικές ακροάσεις που προσφέρονται

στα νήπια πρέπει να είναι μικρής διάρκειας

και να πραγματοποιούνται σε ατμόσφαιρα

ηρεμίας.

Η μουσική είναι ένα μέσο έκφρασης που

ευνοεί την δυναμική ανάπτυξη του παιδιού

στον οργανικό, το συναισθηματικό, και το

γνωστικό τομέα. Το παιδί παίζοντας

τραγουδά, περπατά με ρυθμό, συμμετέχει

στους χορούς, μεταβάλλει τον τόνο της

φωνής του, για να μιμηθεί διάφορους

ήχους, ερευνά και χρησιμοποιεί τα

αντικείμενα που μεταχειρίζεται ως

ηχητικές πηγές. Η μουσική μέσα από τις

λειτουργίες που απομονώνει, τις

ικανότητες που ενεργοποιεί, τις διαθέσεις

που γεννά βοηθάει το παιδί να ελέγχει και

να συντονίζει τις κινήσεις του και να

ελέγχει και να κάνει ακριβή τη

συμπεριφορά του μέσα σε μια ατμόσφαιρα

Page 116: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

116

χαράς και χαλάρωσης.

Η μουσική αγωγή και η ρυθμική

δραστηριότητα που έχουν μεγάλη σχέση

μεταξύ τους, προετοιμάζουν τα νήπια για

τις βασικές εργασίες του δημοτικού

σχολείου. Οι καλές επιδόσεις στο σχολείο

δεν εξαρτώνται μόνο από τη νοητική

ανάπτυξη, αλλά είναι συνάρτηση και

άλλων παραγόντων, όπως η ικανότητα του

παιδιού να συγκεντρώνει τη προσοχή του,

να εκτελεί ορισμένες εντολές κλπ,

ικανότητες που καλλιεργεί το άτομο και

μέσω της μουσικής αγωγής. Μερικοί

συνδέουν τις αδυναμίες που παρουσιάζουν

τα παιδιά στον τομέα της αναγνώσεως και

της γραφής με τις αδυναμίες στις ασκήσεις

του ρυθμού. Τα παιδιά στα οποία δίνεται

μια φροντισμένη μουσική διαπαιδαγώγηση

έχουν την ικανότητα, έπειτα από μια

προσεκτική ακρόαση ενός επιλεγμένου

Page 117: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

117

μουσικού έργου να απελευθερώσουν τις

συγκινήσεις που ένιωσαν, εκφραζόμενα

άλλοτε προφορικά, άλλοτε σωματικά,

άλλοτε γραπτά.

Οι γονείς μπορούν να ενισχύσουν στα

παιδιά την ευαισθησία τους για τη

μουσική. Η μουσική αγωγή και η

καλλιέργεια της μουσικής ευαισθησίας στο

παιδί είναι στενά συνδεδεμένες με την

ακουστική καλλιέργεια. Άλλωστε όποιος

δεν ακούει σωστά δεν τραγουδά και

σωστά, γι’ αυτό και μια από τις κύριες

φροντίδες των γονέων θα πρέπει να είναι

να συνηθίσουν τα παιδιά να ακούν. Να τα

κάνουν πρώτα απ’ όλα να

συνειδητοποιήσουν τον κόσμο των ήχων

που τα περιβάλλει και έπειτα σιγά-σιγά

να τον αναπαράγουν. (Παπανικολάου Ρ.,

1996)

Page 118: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

118

1.5.5.2.1 Το τραγούδι

Για να μπορέσει το παιδί να εκφραστεί

με το τραγούδι, χρειάζεται να του

καλλιεργηθεί από το περιβάλλον του

ενδόμυχη ευχαρίστηση για να

τραγουδήσει. Για να επιτευχθεί αυτό

θεωρείται απαραίτητη εκ μέρους των

γονέων μια φροντίδα για την εκλογή των

τραγουδιών προσέχοντας ορισμένα

στοιχεία, όπως:

Το κείμενο ή το περιεχόμενο του

τραγουδιού: Συνήθως τα πρώτα παιδικά

τραγούδια είναι αυτά που άντεξαν στο

χρόνο, γιατί τα λόγια τους ήταν απλά και

κατανοητά από τα παιδιά και γιατί το

περιεχόμενό τους ανταποκρίνονταν στις

ανάγκες τους για έκφραση. Τα τραγούδια

που μαθαίνουν οι γονείς στα παιδιά τους

και που αυτοί οι ίδιοι τα άκουσαν από τους

Page 119: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

119

δικούς τους γονείς εξακολουθούν να

προσφέρουν την ίδια ευχαρίστηση και στα

δικά τους. Είναι σημαντικό οι γονείς στην

εκλογή παιδικών τραγουδιών να

προσέξουν την λογοτεχνική αξία του

κειμένου.

Το ρυθμό: Τα μικρά παιδιά αγαπούν τα

γρήγορα τραγούδια που έχουν και εύκολο

ρυθμό, όμως πολλές φορές δυσκολεύονται

να τα τραγουδήσουν λόγω ατελειών που

παρουσιάζουν στην άρθρωσή τους. Θα

πρέπει λοιπόν οι γονείς να επιλέγουν

τραγούδια με γοργό (όχι υπερβολικά

γοργό) και απλό ρυθμό και χωρίς μεγάλο

κείμενο. Τέλος, θα ήταν εξίσου σημαντικό

να φροντίζουν, επίσης, να επιλέγουν

τραγούδια που να υπάρχει σύμπτωση στον

τονισμό του κειμένου και της μουσικής.

Τη μελωδία: Θα ήταν καλό η μελωδία

που διαλέγουν για τα παιδιά τους να

Page 120: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

120

ανταποκρίνεται στις φωνητικές

δυνατότητές τους, έτσι ώστε να μην

κουράζουν τα παιδιά και δημιουργήσουν

πρόβλημα στις φωνητικές τους χορδές.

(Μιχαλοπούλου – Δημάκη Ε., 1986: 85)

1.5.5.3 Το παραμύθι

Η λέξη «παραμύθιον», σήμαινε εκτός

των άλλων στην αρχαιότητα λόγο

παρηγορητικό, διήγηση που είχε σκοπό να

κάνει το άτομο που την άκουγε να ξεχάσει

τις στενοχώριες. Κατά τους ειδικούς τα

παραμύθια αποτελούν ένα σημαντικό

λογοτεχνικό είδος, καθαρά λαϊκό που

τροφοδοτήθηκε από τη λαϊκή φαντασία και

μεταδόθηκε από γενιά σε γενιά με την

προφορική παράδοση. Το παραμύθι είναι

ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι

γονείς μπορούν να φέρουν τα παιδιά τους

Page 121: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

121

σε επαφή με το ωραίο και να

καλλιεργήσουν την αισθητική αγωγή τους

και όχι μόνο.

Οι γονείς θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμο να

διαβάζουν παραμύθια στα παιδιά, άλλωστε

όλα τα παιδιά θέλουν και ευχαριστούνται

να ακούν παραμύθια.

Το παραμύθι με τις ονειρικές εικόνες

που προσφέρει, διεγείροντας την φαντασία

των παιδιών, δίνει χαρά και αισιοδοξία,

αποτελεί δηλαδή μέσο ψυχαγωγίας.

Κάποιες φορές όταν οι καταστάσεις το

απαιτούν φέρνει χαλάρωση. Είναι πολύ

σημαντικό επίσης το ότι το παραμύθι

αποτελεί ερέθισμα για συγκέντρωση της

προσοχής όπως και δημιουργεί μια

ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης ανάμεσα σε

παιδιά και γονείς. Παράλληλα το παραμύθι

υποβάλει ορισμένες φορές μερικά πρότυπα

για μίμηση ενώ αποτελεί και μια πρόκληση

Page 122: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

122

για γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού,

εφόσον φυσικά οι γονείς με τη

γλαφυρότητα της διήγησής τους επιλέγουν

τα κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού

παραμύθια. Τέλος τα παραμύθια

καταφέρνουν τις περισσότερες φορές με το

αίσιο τέλος τους να φέρνουν την κάθαρση.

Με την (γνωστή) έναρξη του

παραμυθιού («Μια φορά και ένα καιρό»)

το παιδί φεύγει από τον συγκεκριμένο τόπο

και χρόνο στον οποίο ζει και μεταφέρεται

σε τόπους που το καθένα, ανάλογα με τα

προσωπικά του βιώματα και τις επιθυμίες

του, θα ήθελε να βρίσκεται. Έτσι λοιπόν,

μαζί με την ευχαρίστηση το παραμύθι

προσφέρει στα παιδιά την ευκαιρία να

ζήσουν, για όσο διαρκεί η διήγηση ή και

περισσότερο ίσως, σε έναν κόσμο

φανταστικό και έξω από την σκληρή,

πολλές φορές πραγματικότητα.

Page 123: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

123

Το παραμύθι, με το φανταστικό του

περιεχόμενο, «βρίσκεται στους αντίποδες

της λογικής», όπως λέγεται, και προσφέρει

λύσεις με τις οποίες τα άτομα αποκτούν

αισιοδοξία.

Συνήθως στο τέλος του παραμυθιού,

όποια γεγονότα κι αν έχουν μεσολαβήσει,

επικρατεί το καλό και τιμωρείται η

πονηριά και η κακία. Δεν σημαίνει όμως

ότι επειδή το παραμύθι έχει αυτή την

κατάληξη, θα πρέπει κι οι γονείς να

τονίζουν ιδιαίτερα τη νίκη των δυνάμεων

του καλού επάνω στις δυνάμεις του κακού,

γιατί τότε θα το μετατρέψουν σε καθαρά

διδακτικό μέσο κι αυτό είναι κάτι που

πρέπει να αποφεύγεται.

Διαβάζοντας, επίσης, οι γονείς στα

προσχολικής ηλικίας παιδιά τους

παραμύθια δίνουν σ’ αυτά το ερέθισμα και

το κίνητρο να ενδιαφερθούν για το

Page 124: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

124

διάβασμα και το γραπτό λόγο.

Οι γονείς μπορούν να διηγηθούν ένα

παραμύθι στα παιδιά οποιαδήποτε στιγμή

της ημέρας κρίνουν ότι είναι κατάλληλη.

Επειδή το παραμύθι έχει την ιδιότητα να

δημιουργεί μια ατμόσφαιρα ηρεμίας,

μπορούν σε ώρα που τα παιδιά

παρουσιάζουν κάποια ένταση, να τους

διηγηθούν ένα παραμύθι, για να

ησυχάσουν. Προς το τέλος επίσης της

ημέρας, όταν τα παιδιά είναι κουρασμένα,

το παραμύθι τα βοηθά να χαλαρώσουν.

Για να διηγηθούν οι γονείς καλά ένα

παραμύθι και να συναρπάσουν τα παιδιά

πρέπει οι ίδιοι να πιστεύουν στην αξία και

την προσφορά του, γιατί μόνο τότε θα

μπορέσουν να το υπηρετήσουν σωστά.

Πρέπει πρώτα ο γονέας να αισθανθεί τα

μηνύματα του παραμυθιού, και να αφεθεί,

έτσι ώστε να τον διαπεράσει η συγκίνηση

Page 125: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

125

που πρόκειται να μεταδώσει στα παιδιά

του και μετά να αρχίσει την αφήγηση.

Κατά τη διήγηση, η έκφραση του

προσώπου του γονέα, οι κινήσεις του και η

όλη του παρουσία πρέπει να μαρτυρούν

πως πραγματικά συμμετέχει σε όσα

διαδραματίζονται στο παραμύθι. Μια άλλη

προϋπόθεση καλής προσφοράς του

παραμυθιού είναι ότι οι γονείς πρέπει να

γνωρίζουν καλά από μνήμης το

περιεχόμενό του. Αυτό δε σημαίνει πως

πρέπει να προσπαθούν να το μεταδώσουν

«αυτολεξεί» αλλά ούτε πάλι είναι σωστό

να ψάχνουν να θυμηθούν την ώρα που το

διηγούνται διάφορα περιστατικά και έτσι

να κομπιάζουν.

Τα παιδιά την ώρα της διηγήσεως του

παραμυθιού συγκεντρώνουν την προσοχή

τους και συλλαμβάνουν κάθε λεπτομέρεια,

γι’ αυτό ο γονέας θα πρέπει να γνωρίζει

Page 126: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

126

ότι, εκτός από τη ζωντανή διήγηση του

περιεχομένου του παραμυθιού, θα πρέπει

να φροντίζει και για τη γλωσσική του

μορφή. Η γλωσσική έκφραση του γονέα

αποτελεί μια από τις καλύτερες στιγμές

προσφοράς γλωσσικών προτύπων. Η

άρθρωσή του καθώς και ο τόνος και ο

χρωματισμός της φωνής του απαιτούν

ξεχωριστή φροντίδα.

Η επικοινωνία ανάμεσα στο γονέα και

στο παιδί είναι αμεσότερη και

αποτελεσματικότερη, όταν κανένα άλλο

στοιχείο δεν παρεμβάλλεται κατά την ώρα

της διηγήσεως. Ο γονέας επικοινωνεί με τα

παιδιά όχι μόνο με το λόγο αλλά και με τα

μάτια και με όλη του την έκφραση. Αυτή η

επικοινωνία έχει τη μεγαλύτερη αξία και

γι’ αυτό η προσφορότερη μορφή

μεταδόσεως του παραμυθιού είναι αυτή

που γίνεται με την προφορική και μόνο

Page 127: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

127

αφήγηση. (Μιχαλοπούλου – Δημάκη Ε.,

1986)

1.5.5.4 Το παιχνίδι

Το παιδί μέσα από το παιχνίδι έρχεται σ’

επαφή με το ωραίο. Το παιχνίδι είναι μια

έμφυτη δραστηριότητα στα παιδιά, που

συνοδεύεται από ευχάριστα συναισθήματα.

Είναι μια ενέργεια ελεύθερη, γιατί η

συμμετοχή σ’ αυτήν δεν είναι

υποχρεωτική. Είναι αυτόνομη, γιατί

υπαγορεύεται από εσωτερική ανάγκη, που

προκαλεί στα παιδιά χαρά και ευχαρίστηση

και τέλος είναι αβέβαιη, γιατί το

αποτέλεσμά της δεν είναι γνωστό από πριν.

Το παιχνίδι δίνει στο παιδί τη

δυνατότητα να χειρίζεται ελεύθερα τα

πράγματα και να αλλοιώνει την

πραγματικότητα με σκοπό να ικανοποιεί

Page 128: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

128

προσωπικές του ανάγκες. Όταν το παιδί

παίζει, δεν προσαρμόζεται αυτό στην

πραγματικότητα, αλλά η πραγματικότητα

στις δικές του επιθυμίες.

«Είναι επίσης ένα μη συνειδητό μέσο,

με το οποίο το παιδί μαθαίνει να ξεχωρίζει

τον εαυτό του από τους άλλους, να

αυτοεπιβεβαιώνεται και να γνωρίζει

ταυτόχρονα τον εαυτό του και τον κόσμο».

(Μιχαλοπούλου – Δημάκη Ε., 1986: 91-92)

Το παιδί ό,τι κι αν κάνει, ό,τι κι αν

μάθει, είναι ένα παιχνίδι γι’ αυτό. Αλλά

έτσι το παιχνίδι είναι ένα πολύ σοβαρό

ζήτημα για εκείνο. Στα παιχνίδια των

παιδιών, η επανάληψη που παρατηρείται,

δεν είναι κάτι άσκοπο που έρχεται μετά

την ευχαρίστηση. Πρόκειται για μια

διαδικασία αγωγής, για μια αναγκαία αυτό-

εκπαίδευση. Αν ένα παιδί δεν έχει το χρόνο

ή την ευκαιρία να παίξει (σε σχέση με την

Page 129: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

129

ηλικία του), η ανάπτυξή του θα υποφέρει.

(Ντράικωρς Ρ., 1999)

Το παιχνίδι του παιδιού είναι καταρχήν

ένα παιχνίδι λειτουργιών. Συνηθίζει έτσι το

σώμα του στην χρήση των διαφόρων

μελών του, και επιπλέον μαθαίνει να

αναγνωρίζει τα διάφορα αντικείμενα γύρω

του και να αγκαλιάζει τον κόσμο από τις

αποκαλύψεις που του κάνουν τα όργανα

των αισθήσεών του. Αργότερα το παιχνίδι

του γίνεται παιχνίδι – εργασία. Μέσα από

το παιχνίδι – εργασία μαθαίνει σιγά-σιγά

ότι πρέπει να ακολουθεί κάποιους κανόνες

πριν μπορέσει να παράγει κάτι. Αποκτά

μια αίσθηση καθήκοντος απέναντι σε

αντικειμενικούς στόχους που διάλεξε από

μόνο του. «Από το παιχνίδι – εργασία

αναπτύσσεται η ίδια η έννοια της εργασίας,

όταν ο θαυμασμός του για την πραγματική

δραστηριότητα μεταλλάζει σε ικανοποίηση

Page 130: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

130

για το επίτευγμα». (Ντράικωρς Ρ., 1999:

163)

Ιδιαίτερα, στα ομαδικά παιχνίδια

μαθαίνει, επίσης, να συνεργάζεται. Στην

κατηγορία αυτή ανήκουν τα πρωταρχικά

απλά παιχνίδια με τη μητέρα του, όπου το

παιδί πρωτοδοκιμάζει το χαρακτήρα και τη

σημασία ενός προσώπου άλλου από το

δικό του.

Το είδος παιδικού παιχνιδιού που

κυριαρχεί στην προσχολική ηλικία, είναι

το συμβολικό παιχνίδι. Στο είδος αυτό

παιχνιδιού γίνεται ελεύθερη επέκταση του

χειρισμού των αντικειμένων, των

συναισθημάτων και των εμπειριών κατά

τρόπο συμβολικό. Το παιδί αλλοιώνει την

πραγματικότητα τροποποιεί τα δεδομένα,

διαρρυθμίζει τα πράγματα, ερμηνεύει την

εμπειρία κατά τρόπο ελεύθερο,

φανταστικό. Στο είδος αυτό παιχνιδιού,

Page 131: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

131

υπάρχει επιφανειακή μόνο συνεργασία

μεταξύ των μελών της ομάδας. Πρόκειται

περισσότερο για παράλληλο και

συντροφικό παιχνίδι. (Παρασκευόπουλου

Ι., 1985)

1.5.5.4.1 Γονείς και παιχνίδι

Ένα μεγάλο μέρος από τις ώρες του

παιχνιδιού των παιδιών προσχολικής

ηλικίας είναι αφιερωμένο σε εκδηλώσεις

της καθημερινής ζωής, φαΐ, ύπνο, ντύσιμο

κλπ. επίσης, μεγάλο μέρος του παιχνιδιού

τους είναι αφιερωμένο στην επαφή τους

γενικά με τους ανθρώπους, τα πράγματα

και τα γεγονότα που αποτελούν τις

συνεχείς εμπειρίες τους μέσα στον κόσμο

που ζουν και κινούνται. Αυτές τις ώρες

παιχνιδιού οι γονείς μπορούν να μην τις

αφήσουν τυχαίες αλλά να τις αξιοποιήσουν

Page 132: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

132

ακολουθώντας κάποιες βασικές αρχές,

δημιουργώντας ευνοϊκές προϋποθέσεις και

δίνοντας κατάλληλα υλικά και παιχνίδια.

Έτσι καλό θα ήταν οι γονείς:

- να αποδεχθούν το γεγονός ότι τα

παιδιά χρειάζονται έναν χώρο για να

παίξουν, όχι αυστηρά περιορισμένο, και σε

σχέση με ένα πρόσωπο επαφής.

- να αφήνουν στα παιδιά όσο γίνεται

περισσότερο ελεύθερο χρόνο.

- να μην διακόπτουν το παιχνίδι χωρίς

ουσιαστικό λόγο, γιατί πρέπει να σέβονται

την ανάγκη των παιδιών να ασχοληθούν μ’

αυτό χωρίς επεμβάσεις.

- να μην προσφέρουν υπερβολικό

αριθμό παιχνιδιών, γιατί έτσι η προσοχή

των παιδιών μοιράζεται, έχουν πρόβλημα

επιλογής και καταλήγουν να μην

ασχοληθούν αρκετά με κανένα.

Αντίθετα, ένα και μόνο παιχνίδι μπορεί

Page 133: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

133

το παιδί να το παίξει με διάφορους

τρόπους, δίνοντάς του την ευκαιρία να

ανακαλύψει τους τρόπους αυτούς έναν-

έναν, να προχωρήσει από τον ένα στον

άλλο και να αντλήσει ό,τι έχει να του

προσφέρει.

Η κριτική στο παιδί σε σχέση με το

παιχνίδι του, τόσο η πολύ αρνητική όσο κι

η υπερβολικά ενθαρρυντική, μπορεί να

έχει άσχημο αποτέλεσμα. Κι αυτό γιατί η

αρνητική κριτική αποθαρρύνει τα παιδιά

και την υπερβολική, που συνήθως είναι

φτιαχτή και ψεύτικη, την καταλαβαίνουν.

Εκείνο που τα βοηθάει είναι το πραγματικό

ενδιαφέρον για το δημιούργημά τους.

Είναι απόλυτα αναγκαίο για τη

διατήρηση σωστής σχέσης μεταξύ γονέα

παιδιού, οι γονείς να αφιερώνουν λίγο

χρόνο παίζοντας με το παιδί τους. Το να

του διαβάζουν κάτι, ή να το βγάζουν

Page 134: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

134

περίπατο δεν είναι αρκετό.

Δυστυχώς, πολλοί γονείς δεν είναι

προετοιμασμένοι να παίξουν με το παιδί

τους, ή δεν ξέρουν πώς να το κάνουν. Οι

απαιτήσεις της σημερινής κοινωνίας και οι

αυξημένες οικονομικές δυσκολίες, καθώς

και ο το πνεύμα του υπερκαταναλωτισμού

που χαρακτηρίζει τη σημερινή κοινωνία

και δημιουργεί ανάγκες μη πραγματικές

οδηγούν τους γονείς σε μια τέτοια θέση

όπου δεν βρίσκουν χρόνο να αφιερώσουν

στα παιδιά τους και πολύ περισσότερο να

παίξουν μαζί τους. Ή παρουσιάζονται να

μην μπορούν να αντιληφθούν πόσο

σημαντικές είναι αυτές οι δραστηριότητες

του παιχνιδιού. Πιστεύουν πως κάνουν

αρκετά με το να φροντίζουν το φαγητό, το

ντύσιμο, την καθαριότητα και τη σωστή

συμπεριφορά των παιδιών τους.

Πολλοί γονείς, ειδικά οι πατέρες, δεν

Page 135: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

135

ενδιαφέρονται να παίξουν με τα παιδιά

τους. Και κάτι χειρότερο: δυσανασχετούν

όταν τους το ζητήσουν ή αν βρουν

ενδιαφέρον σε ένα παιχνίδι τότε παίζουν

για τον εαυτό τους, υποχρεώνοντας το

παιδί στη θέση του θεατή ή του υπηρέτη,

που πρέπει να τους παραστέκεται όταν

έχουν ανάγκη από κάτι. Ακόμα πολύ

αποθαρρυντική μπορεί να είναι η επίδειξη

ικανοτήτων των μεγάλων σε σχέση με

αυτές των παιδιών κατά τη διάρκεια ενός

παιχνιδιού, με αποτέλεσμα το παιδί να

αποθαρρύνεται και να εγκαταλείπει την

προσπάθεια ή να βλέπει τον γονέα

ανταγωνιστικά.

Κάθε μελλοντικός γονιός πρέπει να

μάθει να παίζει με τα παιδιά και μάλιστα

όχι εγωιστικά, θεωρώντας το αυτό σαν μια

σημαντική προετοιμασία για την

πατρότητα ή την μητρότητα.

Page 136: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

136

Το να παίξει με τους γονείς του είναι

κάτι πολύ σημαντικό για το παιδί. Και

μπορούν να το επηρεάσουν σχεδόν μόνο

αυτοί που καταφέρνουν να επινοήσουν

μαζί του ευχάριστες δραστηριότητες. Οι

γονείς παίζοντας με το παιδί τους μπορούν

να διατηρήσουν την επιρροή τους και να το

προετοιμάσουν σωστά για συνεργασία και

κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού μπορούν

να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με το

παιδί, όταν έχει προηγηθεί σύγκρουση.

Όσο διαρκεί το παιχνίδι μπορούν,

επίσης, οι γονείς να παρατηρήσουν τη

συμπεριφορά του παιδιού και να το

κατευθύνουν έτσι, που να αναλάβει κάποια

υπευθυνότητα, να συμβάλλει σε ένα κοινό

σκοπό. Μπορούν να το διδάξουν να

παίρνει δραστήριο μέρος σε κοινά

επιτεύγματα και να γίνει ένας καλός

παίχτης, μαθαίνοντας να κερδίζει και να

Page 137: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

137

χάνει.

Στην περίπτωση των γονέων που έχουν

περισσότερα από ένα παιδιά το παιχνίδι,

βοηθά έτσι ώστε να καταστέλλεται ο

ανταγωνισμός μεταξύ τους και να

ενισχύεται η συνεργασία. Το συναίσθημά

τους ότι ανήκουν στην ίδια ομάδα

ενισχύεται καλύτερα από την κοινή

δραστηριότητα του παιχνιδιού, όπου

μετέχει κάθε μέλος της οικογένειας.

Σημαντική είναι επίσης η συνύπαρξη

του παιδιού και μ’ άλλα παιδιά, το κοινό

παίξιμο, όταν δεν υπάρχουν αδέρφια στην

οικογένεια, κι οι γονείς αξίζει τον κόπο να

δώσουν στο παιδί αυτά την ευκαιρία. Τα

παιδιά αρχικά παίζουν απλά το ένα πλάι

στ’ άλλο. Μετά – και με τη βοήθεια των

γονιών – θα μάθουν να παίζουν μαζί,

δημιουργώντας τις πρώτες ανθρώπινες

σχέσεις και ξεπερνώντας σταδιακά τις

Page 138: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

138

δυσκολίες που μπορεί να προκύπτουν από

τις σχέσεις αυτές.

Οι γονείς απαιτούν συνήθως από τα

παιδιά να σέβονται τα πράγματά τους,

παιχνίδια, κλπ. Το ίδιο όμως θα πρέπει να

κάνουν και εκείνοι σχετικά με τα

πράγματα των παιδιών. Είναι δικά τους, κι

εκείνα θα πρέπει να αποφασίσουν ποια δεν

χρειάζονται, ποια μπορούν να πεταχτούν ή

να χαριστούν.

Κάτι που συχνά γίνεται αφορμή

καυγάδων μεταξύ γονιών και παιδιών είναι

η ταχτοποίηση των παιχνιδιών. Τα παιδιά

έχουν ένα δικό τους τρόπο να βλέπουν τα

πράγματα. Δεν καταλαβαίνουν γιατί να

μαζέψουν κάτι που την άλλη μέρα θα

ξαναχρησιμοποιήσουν. Γιατί να βάλουν σε

μια ορισμένη σειρά τα παιχνίδια τους αφού

δεν τους χρησιμεύει αυτή η σειρά σε

τίποτα. Μπορούν όμως να βοηθηθούν από

Page 139: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

139

τους μεγάλους με διάφορους τρόπους,

ώστε να επιτυγχάνεται το συμμάζεμα των

παιχνιδιών.

Κάνοντας οι γονείς το συμμάζεμα

παιχνίδι έχοντας μεγάλα κασόνια όπου

εύκολα μαζεύονται τα παιχνίδια μπορούν

να κερδίσουν την συνεργασία των παιδιών.

Επίσης μπορούν να τα αφήσουν να

διαπιστώσουν πόσο δυσάρεστο είναι να

μην βρίσκουν κάτι που το έχει μαζέψει

άλλος, ώστε αυτή η δυσανασχέτηση να τα

παρακινήσει να συμμαζεύουν τα ίδια τα

παιχνίδια τους. (Κοντούλης Α., 1983)

1.5.6 Θρησκευτική αγωγή

H οικογένεια δεν αποτελεί μόνο

βιολογικό στήριγμα και καταφύγιο για τα

παιδιά, αλλά κυρίως ψυχολογική,

κοινωνική και πνευματική εστία με

Page 140: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

140

ισχυρότατες επιδράσεις στην ψυχή τους.

Ειδικότερα για τη θρησκευτική αγωγή του

παιδιού και το σύνδεσμό του με το Θείο,

πράγμα που εγγυάται την ομαλή εξέλιξη

και ολοκλήρωσή του, ο ρόλος της

οικογένειας είναι αναντικατάστατος.

Ιδιαίτερα στο παιδί και τον έφηβο η

θρησκευτικότητα ανέκαθεν αποτελούσε

βασικό στόχο της υγιούς αγωγής.

Ουσιαστική επίδραση ασκεί στη μετέπειτα

ζωή του ανθρώπου η ομαλή θρησκευτική

ανάπτυξη στα πρώτα στάδια της ζωής του.

««Το θρησκευτικό συναίσθημα είναι

«έμφυτο και καθολικό»» σύμφωνα με την

παλαιά διακήρυξη του Πλουτάρχου. Η

πορεία της θρησκευτικής αναπτύξεως του

ανθρώπου είναι εξελικτική. Η προσχολική

ηλικία χαρακτηρίζεται από μια υποτυπώδη

θρησκευτικότητα. Για να μπορέσουν οι

γονείς να συμβάλλουν θετικά στην

Page 141: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

141

θρησκευτική εξέλιξη του παιδιού, θα

πρέπει να προσπαθούν να το απαλλάσσουν

από τον ανθρωπομορφισμό, που κυριαρχεί

στην προσχολική θρησκευτικότητα. Θα

πρέπει να το βοηθήσουν να

συνειδητοποιήσει τα στοιχεία της

θρησκευτικής ζωής. (Σκιαδάς Β., 2004:

101)

Σκοπός των γονέων θα πρέπει να είναι

με απλό και φυσικό τρόπο να μετατοπίζουν

το παιδί της προσχολικής ηλικίας από την

υλικότητα των θρησκευτικών του

βιωμάτων σε μια πνευματικότερη έννοια

της θρησκείας.

Για να καλλιεργηθεί, όμως, το έμφυτο

θρησκευτικό συναίσθημα του παιδιού σε

καλύτερο και να εμπλουτιστεί πρέπει να

έχει και την κατάλληλη θρησκευτική

αγωγή. Η μέριμνα για την καλλιέργεια της

θρησκευτικότητας του παιδιού πρέπει να

Page 142: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

142

είναι έγκαιρη και να αρχίζει από την πρώτη

παιδική ηλικία, γιατί διαφορετικά εύκολα

θα παρασυρθεί στη σιωπηλή περιφρόνηση

της Θεότητας.

Ο λειτουργικός οικογενειακός βίος,

εκτός από τ’ άλλα βοηθά το παιδί στην

ομαλή θρησκευτική εξέλιξή του. Ο

προβληματικός οικογενειακός βίος επιδρά

δυσμενέστατα στη θρησκευτικότητά του.

Έτσι είναι απαραίτητο οι γονείς να

καλλιεργήσουν στο παιδί την

θρησκευτικότητά του διδάσκοντας πρώτα

με το παράδειγμά τους, αλλά και μ’ όλη

την ατμόσφαιρα της οικογένειας. Η

ατμόσφαιρα αυτή θα πρέπει να αποπνέει το

σεβασμό των μελών της και την αγάπη

προς το θείο.

Η θρησκευτική αγωγή του παιδιού

επιτυγχάνεται και με την ενατένιση και τη

μελέτη του ωραίου. Μορφές υγιούς

Page 143: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

143

ψυχαγωγίας των παιδιών και καλλιέργειας

της θρησκευτικότητάς τους στα πλαίσια

αξιοποιήσεως του ελεύθερού τους χρόνου

μπορεί να είναι: η συναναστροφή με τη

φύση, η καλλιέργεια του κλασσικού

αθλητισμού, η απασχόληση με την τέχνη, η

σχέση με το καλό βιβλίο, δραστηριότητες

που λειτουργούν εποικοδομητικά.

Αν μπορούσε να χρησιμοποιήσει η

θρησκευτική αγωγή κάποια μέθοδο αυτή

δεν θα ήταν άλλη από «την έμπνευση της

ευσέβειας». Η καλλιέργεια της ευσέβειας

στο παιδί μπορεί να επέλθει με τη συνεχή

αναφορά σ’ αυτό της παρουσία του Θεού

στη ζωή. Επίσης θα ήταν ωφέλιμο γι’ αυτό

να του καλλιεργηθεί η ανάγκη να αναζητεί

το Θεό παντού και πάντοτε και να

ξεκουράζεται σ’ Αυτόν. Αυτό γίνεται με τη

συνεχή αναφορά στα ίχνη της Θεότητας,

τα οποία παρατηρούνται παντού στα

Page 144: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

144

δημιουργήματα. Η ευλαβική, η συχνή και

προσεκτική αναπόληση των έργων του

Θεού καλλιεργεί στο παιδί την ευσέβεια.

Ακόμη, η εναπόθεση των ελπίδων του

παιδιού στην πρόνοια του Θεού μπορεί να

το ηρεμήσει και να το καθησυχάσει από τις

διάφορες φοβίες που το απειλούν συχνά. Η

πρώτη ευσέβεια που θα μεταδώσουν οι

γονείς στα παιδιά τους, χρειάζεται συνεχή

καλλιέργεια.

Επίσης, όλα όσα ακούν και βλέπουν τα

παιδιά είναι δυνατό ν’ αποτελέσουν πηγή

θρησκευτικών διδαγμάτων. Έτσι θα

δημιουργούνται τα θρησκευτικά βιώματα

στο παιδί. Βέβαια το παιδί προσχολικής

ηλικίας δεν είναι ακόμα σε θέση να

εμβαθύνει στην αιτιότητα των πραγμάτων,

γι’ αυτό αποδέχεται χωρίς κριτική διάθεση

τις πρώτες θρησκευτικές έννοιες και

εμπειρίες. Συνδέει τη θρησκευτική ζωή με

Page 145: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

145

τη χαρά και ικανοποιεί το συναισθηματικό

του κόσμο με την λατρευτική ζωή και

εμπειρία. Αρέσκεται να έρχεται σ’ επαφή

με το θείο και επηρεάζεται βαθύτατα, όταν

βλέπει τους γονείς του να κάνουν το ίδιο.

Τα βιώματα αυτά, όμως, θα αφήσουν

ανεξίτηλες παραστάσεις στη μνήμη του

παιδιού και θα το συνοδεύουν σε

ολόκληρη τη ζωή του αν οι γονείς δεν

διακόψουν την συνέχεια της θρησκευτικής

του ζωής.

Η θρησκευτική αγωγή δεν αποτελεί μια

μορφή νέας παιδαγωγικής, ούτε αρκείται

απλά στην ηθική βελτίωση και

καλυτέρευση του παιδιού. Θέλει να

συμπληρώσει την ήδη υπάρχουσα αγωγή,

ώστε να οδηγηθεί ο αναπτυσσόμενος

άνθρωπος σ’ ένα τρόπο ζωής που θα τον

οδηγήσει στην ευτυχία. Γι’ αυτό θεωρείται

ότι είναι μεγάλη η ευθύνη των γονέων που

Page 146: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

146

αφήνουν να διαφαίνεται η θρησκευτική

τους αδιαφορία σαν αποτέλεσμα των

προσωπικών τους πεποιθήσεων. Η

αδιαφορία αυτή επιδρά αρνητικά στα

παιδιά ωθώντας τα πολλές φορές,

μεγαλώνοντας, στην απόρριψη κάθε

μορφής θρησκευτικής πίστεως.

Πολλοί γονείς, επίσης, αναρωτώνται

σχετικά με την θρησκευτική αγωγή των

παιδιών τους αν έχουν το δικαίωμα να

επιβάλλουν σ’ αυτά, τα χωρίς κρίση

πλάσματα, μια θρησκεία που θα τα

επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και η οποία

ίσως πάψει να τα ικανοποιεί όταν θα

μεγαλώσουν. «Στο ερώτημα αυτό μια

απάντηση θα ήταν εκείνη που υποστηρίζει

ότι δεν έχει κανείς το δικαίωμα να αφήσει

το παιδί να μεγαλώσει χωρίς να

καλλιεργηθεί η ψυχή του. Αν παίρνονταν

αυθαίρετα το δικαίωμα να αφεθεί το παιδί

Page 147: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

147

να μεγαλώσει χωρίς να του καλλιεργηθεί η

ψυχή, θα υπήρχε η βεβαιότητα, ότι στα

δεκαπέντε η στα είκοσί του χρόνια το παιδί

θα συναντούσε τη θρησκεία την οποία έχει

ανάγκη; Κι αν ακόμη την συναντούσε, θα

μπορούσε να του ελκύσει το ενδιαφέρον,

ξένος όπως θα ήταν προς ιδέες και

βασιζόμενο κυρίως στην υλική ζωή;».

(Σκιαδάς Β., 2004: 116)

«Η επί μακρόν απώθηση της

θρησκευτικότητας, οδηγεί στη σύγκρουση

και τη νεύρωση». Ακόμη οδηγεί στην

έλλειψη υγιούς ανθρωπισμού, κοινωνικού

ενδιαφέροντος και στην απομόνωση του

ανθρώπου. (Σκιαδάς Β., 2004: 35)

Στην προσπάθειά κι εκείνων, όμως, των

γονέων που προσπαθούν να δώσουν στο

παιδί τους μια σωστή θρησκευτική αγωγή

συναντούν δυσκολίες. Μερικές από αυτές

είναι το σύγχρονο υλιστικό και

Page 148: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

148

ορθολογιστικό πνεύμα που κυριαρχεί στην

κοινωνία, ο κορεσμός των παιδιών από τα

τηλεοπτικά προγράμματα, η διάχυση

ενδιαφερόντων του σύγχρονου ανθρώπου,

η έλλειψη οικογενειακής θρησκευτικής

ζωής, η ποιοτική υποβάθμιση πολλών

παραγόντων της αγωγής και πολλά άλλα.

Όλα αυτά όμως δεν πρέπει να

αποθαρρύνουν τους γονείς ούτε πρέπει να

σταθούν εμπόδιο και να ανακόψουν την

καλλιέργεια και ανάπτυξη του

λειτουργικού πνεύματος στα παιδιά.

Όταν η επίδραση της οικογένειας είναι η

πρέπουσα τότε η σχέση του παιδιού με τον

θεό είναι σχέση εμπιστοσύνης και αγάπης.

Έτσι η οικογένεια έχει αρμοδιότητα και

ευθύνη να χειραγωγήσει με καλοσύνη και

αγάπη, αλλά και με την κατάλληλη

προετοιμασία και το παράδειγμα τα παιδιά

κοντά στον Θεό. (Σκιαδάς Β., 200

Page 149: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

149

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο

ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ

ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Πολλές φορές ο γονέας, είτε συνειδητά

είτε ασυνείδητα, μέσα από την

διαπαιδαγώγηση των παιδιών δεν

συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη αυτών.

Έχοντας μια λανθασμένη αντίληψη για τα

γονικά καθήκοντα ή τυφλωμένος από

εγωιστικές αδυναμίες δεν γνωρίζει ή δεν

βλέπει ότι το βλάπτει ή ότι χρησιμοποιεί το

παιδί για το συμφέρον του.

Παρακάτω περιγράφονται τα πιο

συνηθισμένα λάθη του γονέα στην

Page 150: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

150

διαπαιδαγώγηση που υιοθετεί μέσα από τα

οποία φαίνονται και οι αναποτελεσματικές

μορφές και μέθοδοι διαπαιδαγώγησης που

χρησιμοποιεί. (Σκιαδάς Β., 2004)

2.1 Έλλειψη αγάπης

Σ’ ένα περιβάλλον όπου η γέννηση ενός

παιδιού δεν είναι επιθυμητή, συχνά αυτό

μεγαλώνει χωρίς αγάπη. Μερικές φορές

και η παραμικρή αφορμή είναι αρκετή για

να ξυπνήσει το μίσος των γονιών όπως

μπορεί να είναι η ομοιότητα του παιδιού με

κάποιο μισητό συγγενή ή το μη

αναμενόμενο ως προς το φύλο του κατά τη

γέννησή του. Η πίεση, οι φτωχές

κοινωνικές δεξιότητες, η κοινωνική

απομόνωση, η έλλειψη διαθέσιμων πόρων,

η έλλειψη ψυχικής υγείας των γονέων

μπορούν να οδηγήσουν στη στάση τους

Page 151: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

151

εκείνη όπου δεν καλύπτει επαρκώς ή και

καθόλου την ανάγκη του παιδιού για

αποδοχή και αγάπη. Παρόλ’ αυτά

ελάχιστοι είναι σήμερα εκείνοι οι γονείς

που δεν αγαπούν το παιδί τους.

Η απουσία της αγάπης που είναι η

στέρηση ενός από τα δικαιώματα του

παιδιού, είναι η πρώτη αιτία που μπορεί να

το οδηγήσει στον μαρασμό και σε σοβαρές

παθολογικές καταστάσεις. Καταλήγει στο

συναίσθημα ότι δεν αξίζει κι ότι η ίδια η

ύπαρξή του κάνει τους γονείς του

δυστυχείς. Νιώθει επίσης ακραία

εχθρότητα και περιφρόνηση. Δυσκολεύεται

να προσαρμοστεί κοινωνικά, αλλά κι αν

καταφέρει να προσαρμοστεί εσωτερικά

νιώθει αποξενωμένο.

Στην ακραία της μορφή η απουσία

αγάπης μπορεί κάνει το παιδί θύμα

κακοποίησης και παραμέλησης, όπου

Page 152: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

152

αναπόφευκτες θα είναι σοβαρές

διαταραχές σωματικής, νοητικής,

συναισθηματικής ή κοινωνικής μορφής

ακόμα και ο θάνατος. Στην προκειμένη

περίπτωση απαιτείται συχνά επίσημη

επέμβαση των Αρχών και υπηρεσίες

παιδικής προστασίας αναλαμβάνουν την

φροντίδα και την εξασφάλιση ή την

επαναφορά της ψυχικής ισορροπίας του

παιδιού.

(http://www.natmed.gr/page.aspx?Table

Name=Articles&ArticlelD=54-15k)

Επειδή οι γονείς που φτάνουν στο

σημείο να κακοποιήσουν ή να

παραμελήσουν το παιδί τους δεν είναι οι

ίδιοι ψυχολογικά υγιείς απαιτείται η

κατάλληλη θεραπεία τους με την

ταυτόχρονη απομάκρυνσή τους από τα

παιδιά τους, μέχρι να είναι έτοιμοι να

αναλάβουν και πάλι την ανάληψη των

Page 153: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

153

γονικών καθηκόντων τους. Όταν δεν είναι

εφικτή η θεραπεία των γονέων τότε την

κηδεμονία των παιδιών την αναλαμβάνει η

Πολιτεία (Ντράικωρς Ρ., 1999)

«Παρόλο το γεγονός ότι οι περισσότεροι

γονείς αγαπούν τα παιδιά τους ο αριθμός

των παιδιών που νιώθουν παραμελημένα

είναι τρομακτικός». (Ντράικωρς Ρ., 1999:

115)

Μια τέτοια περίπτωση είναι εκείνου του

παιδιού που όταν στερείται την προσοχή,

τις υπηρεσίες ή την ικανοποίηση των

απαιτήσεών του νιώθει παραμελημένο κι

ότι δεν το αγαπούν. Πολλές φορές οι

γονείς στις εγωκεντρικές αυτές επιθυμίες

του παιδιού απαντούν με αυστηρές

τιμωρίες που αν και μπορεί να υπάρχουν

και ενδιάμεσες στιγμές τρυφερότητας δεν

αλλάζουν τη γνώμη του ότι δεν το

αγαπούν. Αντίθετα το κάνουν να πιστεύει

Page 154: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

154

πιο έντονα το αίσθημα αυτό γιατί η

αυστηρή στάση τους το σοκάρει κι έτσι

επιβεβαιώνει της απουσία της αγάπης τους.

Όταν μάλιστα το παιδί αποζητά όλο και

περισσότερο την προσοχή καταφεύγει

πολλές φορές στην αρνητική συμπεριφορά

για να την προκαλέσει έστω και μέσω της

αρνητικής αντίδρασης των γονέων του.

Αυτό συναντάται κυρίως στα παιδιά που

είναι πολύ αποθαρρυμένα.

Ακόμη κι αν δεν το μισούν πραγματικά

οι γονείς του ένα τέτοιο παιδί, απλά και

μόνον επειδή πιστεύει στην απουσία της

αγάπης τους, τα αποτελέσματα στον

ψυχισμό του θα είναι τα ίδια με την

περίπτωση ενός παιδιού που δεν το

αγαπούν στην πραγματικότητα. Η

κατάλληλη στάση των γονέων, στην

προκειμένη περίπτωση, για να πιστέψει το

παιδί στην αγάπη τους και ταυτόχρονα να

Page 155: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

155

σταματήσει να διεκδικεί απελπισμένα

αυτήν είναι εκείνη με την οποία πρέπει να

εστιάζουν την προσοχή τους στην

ενθάρρυνση της θετικής συμπεριφοράς

του. Η ενθάρρυνση της θετικής

συμπεριφοράς του επιβεβαιώνει την

ύπαρξη της αγάπης των γονέων, ενώ

λαμβάνει την μη ανταπόκριση αυτών στην

παράλογη απαίτησή του για άκαιρη

προσοχή ως μήνυμα ότι η ανάγκη του αυτή

δεν είναι αποδεκτή. (Ντράικωρς Ρ., 1999),

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., 2004)

2.2 Αδιαφορία

Μπορεί οι γονείς στην προσπάθειά τους

να παρεμβαίνουν όσο γίνεται λιγότερο στη

δραστηριότητα του παιδιού, ώστε αυτό να

συσσωρεύει τις δικές του εμπειρίες, αλλά

όταν αυτό αγγίζει την υπερβολή τότε το

Page 156: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

156

παιδί αυτό το εκλαμβάνει ως αδιαφορία.

Άλλοι γονείς νομίζουν ότι τα γονικά τους

καθήκοντα περιορίζονται μόνο στην

κάλυψη των βιολογικών αναγκών του

παιδιού, με αποτέλεσμα να μένουν

ανικανοποίητες οι συναισθηματικές

ανάγκες του και να συναισθάνεται το κενό

αυτό ως αδιαφορία από μέρους τους.

Η αποχή των γονέων από την προσοχή

και το ενδιαφέρον που χρειάζεται το παιδί,

έχει ως αποτέλεσμα να πληγώνεται

ιδιαίτερα και να του προκαλούνται

ανεπούλωτα ψυχικά τραύματα που

παρεμποδίζουν την υγιή ανάπτυξή του,

ενώ συναντά δυσκολίες στην κοινωνική

προσαρμογή του. (Ντράικωρς Ρ., 1999)

Όταν δεν ικανοποιούνται οι ψυχικές

ανάγκες του παιδιού, τόσο οι συνειδητές

όσο και οι ασυνείδητες, θα προσπαθήσει

συχνά, όταν μπορέσει, να ικανοποιήσει τις

Page 157: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

157

ανικανοποίητες ανάγκες του με

διαστρεβλωμένο τρόπο, δηλαδή με την

μετατροπή καθαρά ψυχικών αναγκών

(όπως αγάπη, ασφάλεια, εκτίμηση και

αποδοχή της προσωπικότητάς του), σε

άλλες μορφές ικανοποίησης όπως η

συσσώρευση καταναλωτικών αγαθών,

πλούτου ή ανεξέλεγκτη δύναμη εξουσίας

πάνω στον συνάνθρωπό του. (Γιωσαφάτ

Μ., 1982)

Το παιδί έχει ανάγκη από ανθρώπινη

συμπάθεια και κατανόηση. Δεν θέλει να

παρεμβαίνουν οι γονείς του στη

δραστηριότητά του, αλλά έχει ανάγκη από

την καθοδήγηση, το ενδιαφέρον και την

ενθάρρυνσή τους. Δεν αποζητά μόνο την

βιολογική του φροντίδα, αλλά και την

συναισθηματική. Στις ανθρώπινες σχέσεις

και στη συνεργασία με το παιδί δεν πρέπει

να θέτονται όρια στη δραστηριότητα και

Page 158: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

158

στο ενδιαφέρον. Απαιτείται οι γονείς να

ενδιαφέρονται για το παιδί τους, να

δείχνουν το ενδιαφέρον τους αυτό και να

ασχολούνται μαζί του. Το ενδιαφέρον αυτό

δεν πρέπει να παίρνει καταπιεστικές και

προσβλητικές μορφές γιατί διαφορετικά θα

επιβαρυνθεί το παιδί με συνέπειες ίδιες με

αυτές της αδιαφορίας των γονέων.

(Ντράικωρς Ρ., 1999)

2.3 Επιτρεπτικότητα

Όταν οι γονείς αγαπούν τυφλά το παιδί

τους δεν βλέπουν τα σφάλματα και τα

ελαττώματα του παιδιού. Ακόμη κι αν τα

βλέπουν τα δικαιολογούν κάνοντας έτσι το

παιδί να μην αποκτά επίγνωση των

σφαλμάτων του. Οι γονείς αυτοί δεν

θέλουν να τιμωρήσουν το παιδί τους ποτέ,

όσο κι αν σφάλλει. Το καθιστούν είδωλό

Page 159: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

159

τους και υποκύπτουν σε όλες τις

ιδιοτροπίες του.

Την ίδια στάση στο παιδί ακολουθούν

και οι γονείς που δεν γνωρίζουν τα

αληθινά όρια της ελευθερίας του παιδιού

και στην προσπάθειά τους να

εγκαταλείψουν τον αυταρχική

διαπαιδαγώγηση που κληρονόμησαν από

τους γονείς τους εγκαταλείπουν και κάθε

μορφή περιορισμού την ανεπιθύμητης

συμπεριφοράς του.

Στην περίπτωση αυτή μπορεί να μην

δικαιολογούν τα σφάλματα και τις

ιδιοτροπίες του παιδιού, αλλά απ’ το φόβο

τους μήπως κάθε μορφής πειθαρχία

επιδράσει αρνητικά στην ευαίσθητη ψυχή

του επιλέγουν μια ιδιαίτερα επιτρεπτική

διαπαιδαγώγηση, η οποία θεωρούν ότι

είναι και η καταλληλότερη για την

φυσιολογική του ανάπτυξη. (Σκιαδάς Β.,

Page 160: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

160

2004)

Συνήθως το παιδί που μεγαλώνει χωρίς

κάποιο περιορισμό γίνεται αλαζονικό,

αυταρχικό ή εγωκεντρικό και ταυτόχρονα

τυραννικό, ζηλότυπο και με ελαττωμένη

δραστηριότητα. Διαθέτει εξασθενημένο

νευρικό σύστημα. Η εξάρτηση από τους

γονείς του είναι συχνά αναπόφευκτη.

Πολλές φορές το παιδί στην

επιτρεπτικότητα νιώθει να καταπιέζεται

και συναντά δυσκολίες στην κοινωνική

προσαρμογή του. Ασυνείδητα αποζητά

βοήθεια και καθοδήγηση ώστε να

περιοριστεί η συμπεριφορά και οι

απαιτήσεις του. (Σκιαδάς Β., 2004),

(Ντράικωρς Ρ., 1999)

Επιπλέον όταν οι γονείς ενημερώνονται

ψυχοπαιδαγωγικά και μπαίνουν σε μια

διαδικασία αυτογνωσίας και αυτοκριτικής

τότε έχουν πολλές πιθανότητες να

Page 161: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

161

διακρίνουν τα αληθινά όρια της αγάπης

τους προς το παιδί και της ελευθερίας

αυτού, ώστε να του εξασφαλιστεί μια

φυσιολογική ανάπτυξη. (Σκιαδάς Β., 2004)

2.4 Υπερβολική αφοσίωση

Η υπερβολική αφοσίωση και

τρυφερότητα των γονέων μπορεί επίσης να

βλάψει το παιδί, έστω κι αν αυτό έχει

ανάγκη από αγάπη και ψυχική ζεστασιά.

Τα υπερβολικά χάδια και φιλιά (ιδιαίτερα

στο στόμα), η ελευθερία στο παιδί να

κοιμάται μαζί με τους γονείς του, η

απαίτηση των γονέων να ανταποκρίνεται

και το παιδί με τρυφερότητα (και συχνά

υπερβολική) προς αυτούς δεικνύουν την

αντιπαιδαγωγική στάση της υπερβολικής

αφοσίωσης.

Πολλές φορές οι γονείς που δίνουν

Page 162: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

162

υπερβολική τρυφερότητα στο παιδί είναι

εκείνοι όπου παρατηρείται να μην

καλύπτονται επαρκώς οι συναισθηματικές

και σεξουαλικές ανάγκες τους από το/ την

σύντροφό τους και αναζητούν σε κάποιο

βαθμό την ικανοποίηση αυτών των

αναγκών από το παιδί. Επιδιώκουν να

δημιουργούν μαζί του μια σχέση

συναισθηματικής έντασης, ένα γεμάτο

πάθος αίσθημα, να παίρνουν απ’ αυτό

υπερβολικά χάδια και φιλιά από τα οποία

αντλούν ευχαρίστηση. Η επιδίωξη αυτών

των επιθυμιών από το παιδί είναι και μια

σεξουαλική παραβίαση, στην ανεπαίσθητη

της, ίσως μορφή. Αυτές οι επιθυμίες

πηγάζουν από ανάγκες που μόνο ο/η

σύντροφος είναι σε θέση να ικανοποιήσει.

«Η υπερβολική αυτή τρυφερότητα,

παραβιάζει όχι μόνο τον αιμομικτικό

φραγμό, αλλά και τις γενικότερες

Page 163: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

163

αντιλήψεις της κοινωνίας σχετικά με τις

οικογενειακές σχέσεις και τα όρια των

οικογενειακών ρόλων». (Ντράικωρς Ρ.,

1999), (Ράσσελ Μ., 2001),

(http://www.paidiatros.gr/31/page2html-

19k)

Είτε οι γονείς δίνουν, είτε απαιτούν

υπερβολική αφοσίωση από το παιδί,

μπορούν να το καταστήσουν

απροετοίμαστο για το ρόλο του στον

έρωτα και στον γάμο και να του επιφέρουν

πρόωρη σεξουαλική ανάπτυξη και

εξάρτηση απ’ αυτούς. Καταπιέζουν την

ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων

και της στοργής του, ενώ το παραπλανούν

σχετικά με τη θέση του μέσα στη ζωή.

Μπορεί να το οδηγήσουν στο συμπέρασμα

ότι σκοπός της ζωής είναι να κερδίζει την

αγάπη και την αφοσίωση των άλλων, με

μόνη την ύπαρξή του, μάλλον, παρά ν’

Page 164: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

164

αποκτά την αναγνώριση των άλλων με

χειροπιαστά επιτεύγματα. (Ντράικωρς Ρ.,

1999), (Σκιαδάς B., 2004)

Μπορεί μάλιστα στην υπερβολική

αφοσίωση των γονέων το παιδί να

απαντήσει με εξέγερση ή οποία μπορεί να

μην εμφανιστεί ανοιχτά, αλλά η εσωτερική

αντίθεσή του να εκφραστεί με επιφανειακή

αδυναμία και ανικανότητα. Η νευρική

διαταραχή είναι η πιο συνηθισμένη

εκδήλωση. (Ντράικωρς Ρ., 1999)

Η στοργή πρέπει να προσφέρεται στο

παιδί με τον τρόπο που τους προσφέρεται ο

αέρας που αναπνέουν και όχι σαν κάτι στο

οποίο πρέπει να ανταποκριθούν. Επίσης, η

ευχαρίστηση των γονιών πρέπει να πηγάζει

μόνο από την υγιή ανάπτυξη και πρόοδο

του παιδιού. Η βελτίωση και ανάπτυξη των

σχέσεων μεταξύ των συντρόφων σίγουρα

συμβάλλει με τη σειρά της στην ευτυχία

Page 165: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

165

των ίδιων, αλλά και κατ’ επέκταση στην

ευτυχία του ίδιου του παιδιού. (Ράσσελ Μ.,

2001)

2.5 Υπερπροστασία

«Υπερπροστασία είναι η τάση να

παραχαϊδεύει, να προστατεύει και να

δείχνει ένας γονέας επιείκεια στο παιδί σ’

ένα τέτοιο βαθμό, ώστε αυτό να μην

μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί ή να αντέξει

την ματαίωση και τον ανταγωνισμό, με

αποτέλεσμα να εξελιχτεί σε μια παθητική-

εξαρτημένη προσωπικότητα».

(Παιδαγωγική Ψυχολογική

Εγκυκλοπαίδεια, 1993: 4904-4905)

Η τάση υπερπροστασίας εκφράζεται με

εκείνη τη στάση των γονέων όπου κάνουν

για το παιδί ότι μπορεί να κάνει μόνο του

για τους εξής κύριους λόγους:

Page 166: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

166

- βλέπουν το παιδί τους μικροσκοπικό

και αδύναμο να καταφέρει κάτι και από

οίκτο αποκτούν την συνήθεια να

εκπληρώνουν τα καθήκοντα αυτού.

- τυφλώνονται από φόβο και αγωνία και

βλέπουν παντού κινδύνους. Ως

υπεραγωνιακοί γονείς σπεύδουν να

προφυλάξουν το παιδί. Συνήθως θεωρούν

τα παιδιά ανίκανα και απρόσεχτα ώστε να

προφυλάξουν τα ίδια τον εαυτό τους.

Συχνά παρουσιάζεται το φαινόμενο οι

γονείς να νομίζουν ότι σπεύδοντας να

απαλλάξουν το παιδί από τις ευθύνες του

καθοδηγούνται από την «μεγάλη» αγάπη

τους γι’ αυτό, ενώ στην πραγματικότητα

αγαπούν μόνο τον εαυτό τους

ικανοποιώντας τον εγωισμό τους να

νιώθουν ανωτερότητα αφιερώνοντας τη

ζωή τους στην υπηρεσία του παιδιού.

Άλλοι λόγοι για τους οποίους οι γονείς

Page 167: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

167

σπεύδουν να κάνουν ό,τι μπορεί και μόνο

του το παιδί, αλλά δεν θα τους

χαρακτηρίζαμε υπερπροστατευτικούς γιατί

δεν το κάνουν για να απαλλάξουν αυτό

από την «δυσάρεστη εμπειρία» της

ανάληψης των ευθυνών του, αλλά για δική

τους διευκόλυνση είναι εκείνοι που:

- θέλουν να αποφύγουν την φασαρία και

τον κόπο να εξασκήσουν το παιδί στα

καθήκοντά του και σε άλλες

δραστηριότητες και έτσι τα

πραγματοποιούν οι ίδιοι.

- εκτελούν ή ολοκληρώνουν την

δραστηριότητα που ανατέθηκε στο παιδί,

γιατί δεν έγινε με τον τρόπο και στον

χρόνο που ήθελαν.

Αν και δεν χαρακτηρίζονται οι γονείς

αυτοί υπερπροστατευτικοί η στάση τους

έχει τις ίδιες επιπτώσεις με αυτή των

υπερπροστατευτικών γονέων και γι’ αυτό

Page 168: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

168

περιγράφονται στην μέθοδο της

υπερπροστασίας.

Όταν το παιδί στερείται την συμμετοχή

του στην ανάληψη των ευθυνών του,

καθώς και άλλων δραστηριοτήτων νιώθει

κατώτερο, αδύναμο, εξαρτημένο,

ακατάλληλο και απροετοίμαστο για

ο,τιδήποτε, άχρηστο. Ενώ όποτε οι γονείς

κάνουν για το παιδί ότι μπορεί να κάνει

μόνο του, του δείχνουν έτσι ότι είναι

καλύτεροι, πιο ικανοί, πιο επιδέξιοι, πιο

πεπειραμένοι, πιο σπουδαίοι. Επιδεικνύουν

την υπεροχή τους και ταυτόχρονα την

υποτιθέμενη κατωτερότητα του παιδιού.

Αυτά τα μηνύματα δίνουν ακόμη κι αν οι

προθέσεις τους είναι προς το συμφέρον του

παιδιού.

Τελικά το παιδί αποθαρρύνεται γιατί δεν

του δίνεται η δυνατότητα να δοκιμάσει τη

δύναμή του. Δεν γνωρίζει αυτήν και χάνει

Page 169: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

169

την ευκαιρία να γνωρίσει την ασφάλεια

που μπορεί να νιώσει συνειδητοποιώντας

την ικανότητά του να αντιμετωπίζει και να

λύνει τα προβλήματα που συναντά.

Παίρνει το μήνυμα ότι οι γονείς του δεν

έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές του,

στο θάρρος του και την επάρκειά του.

Οι γονείς που υπερπροστατεύουν το

παιδί τους από την υπερβολική αγωνία

τους δίνουν μια μεγαλοποιημένη εικόνα

για τους κινδύνους της ζωής. Κατά

συνέπεια το παιδί γίνεται και το ίδιο

αγωνιακό και έχει λανθασμένη εκτίμηση

των κινδύνων που του περιγράφουν. Δεν

διδάσκεται μέσα από την εμπειρία του, δεν

γνωρίζει τους κινδύνους και την

αντιμετώπισή τους, γιατί οι γονείς του

προστρέχουν πάντα να το προφυλάξουν

απ’ αυτούς. Έτσι όμως γίνεται απρόσεχτο,

δειλό και περισσότερο ευπρόσβλητο στο

Page 170: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

170

κακό. (Ντράικωρς Ρ., 1999)

Η υπερπροστασία των υπεραγωνιακών

γονέων εκφράζεται και με την υπερβολική

επίβλεψη του παιδιού, ώστε να

αποφευχθεί και να προληφθεί κάθε

ενδεχόμενος κίνδυνος. Επιτηρούν την κάθε

του δραστηριότητα και το εκθέτουν σε μια

ατελείωτη σειρά υποδείξεων και

απαγορεύσεων περιορίζοντας έτσι την

ελευθερία του. Αυτά όμως οδηγούν το

παιδί στο να κωφεύει, να μη δίνει προσοχή

στις ασταμάτητες παρατηρήσεις και ν’

αποτάσσεται έτσι των ευθυνών

εγκαταλείποντας κάθε προσπάθεια για

δράση.

Αποτέλεσμα της υπερπροστασίας γενικά

είναι το παιδί να γίνει παθητικό, χωρίς

πρωτοβουλία, αποφασιστικότητα και

γενναιότητα. Οδηγείται έτσι στην

αποθάρρυνση, την αδράνεια, το άγχος, την

Page 171: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

171

μελαγχολία και σε ένα εσφαλμένο αίσθημα

ενοχής. Απ’ όλα αυτά συμπεραίνεται ότι η

υπερπροστατευτική στάση του γονέα

δείχνει μια απέραντη έλλειψη σεβασμού

προς το παιδί σαν άτομο, με αποτέλεσμα

αυτό να έχει περιορισμένη εκτίμηση στην

προσωπική του ικανότητα.

Το παιδί έχει την ικανότητα και την

ανάγκη να δραστηριοποιείται αρκεί οι

γονείς να του δείξουν περισσότερη

εμπιστοσύνη, να του δώσουν την ευκαιρία

για συμμετοχή σε δραστηριότητες, να το

εξασκούν σ’ αυτές, να το επιτηρούν, να το

βοηθούν (όποτε χρειάζεται) και να το

ενθαρρύνουν. Αναλαμβάνοντας έτσι την

ευθύνη των πράξεών του γίνεται υπεύθυνο

και ανακτά τον αυτοσεβασμό του.

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., 2004)

Μ’ αυτή τη συμβολή και καθοδήγηση

του γονέα μπορεί, επίσης, να μάθει να

Page 172: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

172

αυτοπροστατεύεται. Η εμπειρία του θα του

δώσει πολύτιμη γνώση για την αξιολόγηση

και την αντιμετώπιση των κινδύνων. Η

σωστή εκτίμηση και ο περιορισμός της

ανασφάλειας των γονέων θα προστατεύσει

τους ίδιους και το ίδιο το παιδί από την

αγωνία και την έλλειψη θάρρους.

Σημαντική αρχή που πρέπει να

υπολογίζουν οι γονείς είναι ότι σημασία

δεν έχει το αποτέλεσμα της προσπάθειας

του παιδιού, αλλά η ίδια η προσπάθεια και

η εμπειρία που αποκόμισε απ’ αυτήν.

(Ντράικωρς Ρ., 1999)

2.6 Αρνητικές προσδοκίες

Εκείνος που έχει αρνητική εικόνα για

τον εαυτό του ή για τους άλλους, αυτό που

συνήθως παίρνει είναι αυτή η αρνητική

εικόνα που έχει σχηματίσει. Το ίδιο ισχύει

Page 173: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

173

και για τους γονείς εκείνους που έχουν

χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν πιστεύουν

στον εαυτό τους και κατ’ επέκταση ούτε

στο παιδί τους.

Όταν οι γονείς δεν πιστεύουν στο παιδί

τους μεταδίδουν και με τα λόγια και με τα

έργα αυτή την έλλειψη εμπιστοσύνης. Οι

αρνητικές προσδοκίες που του έχουν

μεταβιβάσει επηρεάζουν πολύ έντονα τη

συμπεριφορά του. Αν οι γονείς

αποθαρρύνουν το παιδί ότι δεν θα τα

καταφέρει τότε αυτό πιστεύει στην άποψη

αυτή, γίνεται επιρρεπής στην αποτυχία και

κατευθύνεται ασυνείδητα προς αυτήν.

Τίθεται η ανάγκη οι γονείς να γίνουν

πρώτα οι ίδιοι άνθρωποι θετικοί και

αισιόδοξοι, να ενθαρρύνουν τον εαυτό

τους για να μπορέσουν να βλέπουν θετικά

και τις προσπάθειες του παιδιού τους. Έτσι

μπορούν να το επηρεάζουν θετικά με την

Page 174: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

174

ενθάρρυνση και την πίστη τους σ’ αυτό.

Ακόμη και η σημασία της αποτυχίας στη

σκέψη του παιδιού θα μικραίνει όταν οι

γονείς του θα είναι εκείνοι που θα το

κάνουν να νιώθει κερδισμένο με την

ενθάρρυνση και την ικανοποίησή τους από

την προσπάθειά του. (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ

Καίη Γ., Κάρλσον Τ., 1988)

2.7 Παράλογες απαιτήσεις

Πολλοί γονείς ζητούν την τελειότητα

και για τον εαυτό τους και για τα παιδιά

τους. Εκείνοι που απαιτούν την τελειότητα

από το παιδί τους είναι συνήθως αυτοί που

αποζητούν μέσα από την επιτυχία τη δική

τους και του παιδιού την υπεροχή και την

ανωτερότητα.

Επειδή οι απαιτήσεις τους δεν είναι

ρεαλιστικές και κατορθωτές δεν νιώθουν

Page 175: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

175

ικανοποιημένοι από τον εαυτό τους και

από τα παιδιά τους με συνέπεια να νιώθουν

κι οι δυο αποθαρρυμένοι. Την τελειότητα

δεν μπορεί να τη φτάσει κανείς. Οπότε

όταν συνειδητοποιηθεί ότι η προσπάθεια

είναι μάταιη, τότε μετά την αποθάρρυνση

εύκολα έρχεται και η αδράνεια. Η

διεκδίκηση της τελειότητας, επίσης

δημιουργεί ρήγματα στις σχέσεις με τους

άλλους ανθρώπους, γιατί επέρχεται ο

ανταγωνισμός. Το κοινωνικό ενδιαφέρον

μειώνεται και κυριαρχεί ο αγώνας για την

υπεροχή.

Πολλοί γονείς δεν προσδοκούν την

τελειότητα κι όμως έχουν παράλογες

απαιτήσεις από τον εαυτό τους και από το

παιδί τους. Οι συγκεκριμένοι δε έχουν

συνειδητοποιήσει ότι ενδόμυχα οι

επιθυμίες τους κλίνουν προς την

αναζήτηση της τελειότητας και μπορεί

Page 176: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

176

υποστηρίζοντας ότι δεν επιζητούν αυτήν

να εκλογικεύουν έτσι τις παράλογες

απαιτήσεις τους.

Αξίζει να αναφερθεί η επιβλαβής εκείνη

στάση των γονέων όπου απαιτούν από το

παιδί να εκπληρώσει δικές τους

ανεκπλήρωτες επιθυμίες, να

αποκαταστήσει την χαμένη τους

αξιοπρέπεια και τιμή βλέποντας το έτσι ως

επέκταση του εαυτού τους. Το αποτέλεσμα

είναι να το φορτίζουν με άγχος και να

εξάπτουν τον εγωισμό του.

Σ’ όλες τις παραπάνω περιπτώσεις το

παιδί γίνεται αντικείμενο των γονέων

προκειμένου να αναδειχτούν οι ίδιοι και να

ικανοποιήσουν προσωπικά τους

συμφέροντα είτε αυτό πέφτει στην

αντίληψή τους είτε όχι. Η προσωπικότητα

του παιδιού καταπιέζεται κάτω από τις

βλέψεις των γονέων του. Οι υπερβολικές

Page 177: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

177

απαιτήσεις τους μπορούν επίσης να κάνουν

το παιδί να υπερεκτιμήσει τις ικανότητές

του και να επέλθουν έτσι παθολογικές

καταστάσεις ανάλογες με αυτών των

μειονεκτικών και ηττοπαθών ατόμων.

Τίθεται ανάγκη το παιδί να

αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστό ων που

δικαιούται την δυνατότητα να εκφράζει

ελεύθερα την προσωπικότητά του, χωρίς

να καταπιέζεται από τις υπερβολικές

απαιτήσεις των γονέων. Για να επιδιώξουν

κάτι τέτοιο οι γονείς πρέπει να αποδεχτούν

τον εαυτό τους με τις ατέλειές τους, να

αναπτύξουν το κοινωνικό τους ενδιαφέρον

και με τη χρήσιμη συμβολή τους θα

νιώθουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους.

Έτσι δεν θα νιώθουν την ανάγκη να

αποζητούν την ικανοποίηση αυτή μέσα

από την ανωτερότητα. Φυσικά για να

επιτευχθούν αυτά θα πρέπει οι γονείς να

Page 178: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

178

δουλέψουν αρκετά με τον εαυτό τους και

θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι πάντα για

αυτοκριτική και αυτοβελτίωση.

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., Κάρλσον

Τ., 1988)

2.8 Υπερβολικές φιλοδοξίες

Κάθε άνθρωπος για να πετύχει στη ζωή

του χρειάζεται να έχει φιλοδοξίες για να

παρακινείται και να προσπαθεί. Μερικοί

γονείς όμως είναι υπερβολικά φιλόδοξοι.

Δεν είναι ικανοποιημένοι με τις επιτυχίες

τις δικές τους και των παιδιών τους αν δεν

έχουν φτάσει στο σημείο να είναι οι

καλύτεροι και η επιτυχία να είναι πάντα

εξασφαλισμένη. Έτσι δίνεται στο παιδί το

μήνυμα ότι αξίζει μόνο όταν πετυχαίνει και

είναι πρώτο. Αυτό έχει σαν συνέπεια το

παιδί να κυνηγά την υπεροχή για να για να

Page 179: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

179

μη χάσει την αυτοεκτίμησή του.

Η επιτυχία δεν είναι δυνατόν να είναι

εφικτή πάντα στη ζωή ενός ανθρώπου.

Πόσο μάλλον στη ζωή ενός παιδιού που

βρίσκεται στα πρώτα βήματα γνωριμίας με

το περιβάλλον του και είναι άπειρο. Όταν

όμως η επιτυχία και η υπεροχή

απαιτούνται από τους γονείς του αυτό

βρίσκεται αντιμέτωπο με αλλεπάλληλες

ήττες και αποθαρρύνεται συνεχώς. Η

αποθάρρυνση επηρεάζει την αυτοεκτίμησή

του, ελαττώνει τον αυτοσεβασμό του, το

καθιστά τρωτό, δειλό και φοβισμένο. Δεν

έχει το θάρρος να δει τα ελαττώματά του

γιατί φοβάται να μην αποτύχει ή δεν

αφήνεται με ελευθερία στην κάθε του

προσπάθεια γιατί η εμπιστοσύνη στον

εαυτό του είναι περιορισμένη.

Επιπρόσθετες συνέπειες είναι οι παράδοξοι

φόβοι και το άγχος.

Page 180: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

180

Προκειμένου το παιδί να διασφαλίσει

την αυτοεκτίμησή του επιλέγει να

δραστηριοποιείται στο πεδίο που ξέρει πως

θα είναι πρώτο, ώστε να έχει

εξασφαλισμένη τη νίκη. Με το να

περιορίζει όμως τη δράση του σε κάποιους

τομείς αυτό σημαίνει ότι χάνει την

ευκαιρία να αναπτύξει δεξιότητες που θα

μπορούσε σε κάποιους άλλους τομείς.

Όταν δεν καταφέρνει να είναι πρώτο σε

κάποιο τομέα τότε αποβαίνει σε

προσπάθειες να είναι το τελευταίο

παίρνοντας ικανοποίηση προκαλώντας την

αντίδραση των γονέων του. Επηρεάζοντάς

τους αρνητικά νιώθει ότι αποκτά τη

δύναμη να τους ελέγχει, ενώ ταυτόχρονα

κερδίζει την προσοχή που χάνει όταν δεν

είναι πρώτο. Πιστεύει πως έτσι είναι και

πάλι ξεχωριστό και βρίσκει διέξοδο μ’

αυτό τον τρόπο να διασφαλίσει την πίστη

Page 181: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

181

στον εαυτό του.

Υπάρχουν και οι γονείς που

ενθαρρύνουν την προσπάθεια του παιδιού

ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, αλλά όταν

αυτό δεν αγγίζει την επιτυχία στέλνουν

μηνύματα αποθάρρυνσης παρακινώντας το

να συνεχίσει την προσπάθεια για το

καλύτερο. Κι εδώ, όμως, είναι

αναπόφευκτη η αποθάρρυνσή του.

Οι γονείς πρέπει να σεβαστούν την

προσωπικότητα του παιδιού και τις δικές

του φιλοδοξίες. Οι ίδιοι πρέπει να

ενθαρρύνουν τον εαυτό τους και να

στρέψουν την προσοχή τους στην θετική

τους πλευρά, ώστε να αγαπήσουν τον

εαυτό τους και να αποκτήσουν

αυτοπεποίθηση. Όταν αποδεχτούν τον

εαυτό τους και το παιδί τους θα πάψουν να

έχουν υπερβολικές φιλοδοξίες. Έτσι θα

μπορέσουν να το βοηθήσουν να

Page 182: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

182

αποδέχεται τον εαυτό του ανεξαρτήτως

αποτελέσματος στην κάθε του προσπάθεια.

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., Κάρλσον

Τ., 1988)

2.9 Υπερβολική έμφαση στον

ανταγωνισμό

Τα παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα στους

τρόπους που οι γονείς εκφράζουν και

μοιράζουν την ενέργεια, το χρόνο, το

ενδιαφέρον, και την προσοχή τους.

Ασυνείδητα ή συνειδητά οι γονείς

προκαλούν και ενισχύουν τον ανταγωνισμό

πολλές φορές ανάμεσα στα παιδιά τους

είτε στο λεκτικό είτε στο μη λεκτικό πεδίο.

Αυτό είναι αποτέλεσμα των συγκρίσεων

και μερικοί γονείς μέσα από αυτές

συνειδητά επιδιώκουν να παρακινήσουν το

παιδί να μιμηθεί τα θετικά στοιχεία του

Page 183: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

183

παιδιού με το οποίο γίνεται η σύγκριση.

(Law Nolte D., Harris R., 1999),

(Ντράικωρς Ρ., 1999)

Ο ανταγωνισμός μπορεί πολλές φορές

να αποθαρρύνει είτε γιατί το παιδί δεν

μπορεί να φτάσει τις ικανότητες ή

δεξιότητες του προσώπου με το οποίο

συγκρίνεται είτε γιατί όταν χάνει η ήττα

επιφέρει και απώλεια της αυτοεκτίμησής

του.

Πολλές φορές δεν επιχειρείται ο

ανταγωνισμός από φόβο για το

αποτέλεσμα ή επιχειρείται μόνο σε

περιπτώσεις που είναι σίγουρη η νίκη ή η

υπεροχή. Και οι δυο περιπτώσεις, όμως,

συνεπάγονται την απώλεια ευκαιριών που

προσφέρει η ζωή στο παιδί να αναπτύξει

τις δεξιότητές του σε άλλους τομείς. Έστω

όμως κι αν εξασφαλιστεί η νίκη σε ένα

πεδίο το παιδί θα είναι πάλι

Page 184: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

184

αποθαρρυμένο, γιατί σίγουρα θα έχει τις

ουλές των τραυμάτων που του προκάλεσε

η υπεροχή του άλλου παιδιού σε κάποιον

άλλο τομέα.

Με τον ανταγωνισμό που θέτουν οι

γονείς ανάμεσα στα αδέρφια χάνεται και η

συνεργασία μεταξύ τους και

δημιουργούνται ζηλοτυπίες και διχόνοιες.

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ.,

Κάρλσον Τ., 1988)

Οι γονείς πρέπει να μεγαλώσουν τα

παιδιά τους σε μια ατμόσφαιρα,

καλοσύνης, ενδιαφέροντος και

ανεκτικότητας για τις ατομικές διαφορές

τους, γιατί έτσι προετοιμάζονται να

σέβονται τα δικαιώματα και τις ανάγκες

των άλλων. Έτσι επιτυγχάνεται και η

συνεργασία μεταξύ των αδερφών. Επίσης

παραδειγματιζόμενα από την δίκαιη

συμπεριφορά του γονέα αναπτύσσουν την

Page 185: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

185

αίσθηση της δικαιοσύνης. Καλλιεργούν το

κοινωνικό ενδιαφέρον, επιδιώκουν το καλό

του συνόλου και συνειδητοποιούν ότι

επωφελούνται και τα ίδια όταν

επωφελούνται όλοι. Το παιδί, όμως, που

είναι ανταγωνιστικό ενδιαφέρεται μόνο για

το γόητρό του και λιγότερο για τους

άλλους. Επωφελείται μόνο όταν κερδίζει.

Ακόμη όταν οι γονείς εστιάζουν την

προσοχή τους στις ικανότητες του παιδιού

και όχι στις αδυναμίες του θα είναι σε θέση

να εκτιμήσουν ό,τι ξεχωριστό έχει αυτό.

Έτσι δεν θα προβαίνουν σε συγκρίσεις και

δεν θα βλέπουν ότι το ένα είναι καλύτερο

από το άλλο.

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις

όπου οι γονείς δημιουργούν ανταγωνισμό

ανάμεσα στο παιδί και σ’ αυτούς. Αυτό

γίνεται όταν κάνουν συγκρίσεις ανάμεσα

στη ζωή του παιδιού και στις αναμνήσεις

Page 186: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

186

τους από τη δική τους παιδική ηλικία,

προβάλλοντας τις ικανότητες και την καλή

διαγωγή που είχαν στο παρελθόν.

Σκοπεύουν έτσι να το παρακινήσουν να

τους μιμηθεί ή να εκτιμήσει πιο πολύ αυτά

που του προσφέρουν και να νιώθει έτσι

περισσότερη ευγνωμοσύνη. Το μήνυμα

που δίνουν όμως στην πραγματικότητα

είναι μήνυμα ζήλιας και απογοήτευσης που

οι ίδιοι μεγάλωσαν σε μια εποχή λιγότερο

πλεονεκτική από αυτή του παιδιού. Επίσης

δίνουν το μήνυμα ότι υπερέχουν, ενώ το

παιδί μπροστά τους μειονεκτεί.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το παιδί να

βλέπει ανταγωνιστικά τον γονέα και να

χάνεται έτσι η δυνατότητα επιρροής του.

Αντίθετα όταν οι γονείς γνωστοποιούν

ότι κι αυτοί στην ηλικία του παιδιού τους

πέρασαν τις ίδιες δυσκολίες και είχαν

αδυναμίες, ενθαρρύνουν το παιδί δίνοντάς

Page 187: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

187

του το μήνυμα ότι είναι αναπόφευκτα τα

λάθη στον καθένα, ενώ ταυτόχρονα

κερδίζουν τη συνεργασία του. Ακόμη,

είναι πιο πιθανό να έχουν το αποτέλεσμα

που θέλουν όταν τα μηνύματά τους είναι

ξεκάθαρα, ειλικρινή και απαλλαγμένα από

«παλιά φορτία». (Law Nolte D., Harris R.,

1999)

Θετικός και ωφέλιμος, θα μπορούσαμε

να σημειώσουμε, πως είναι εκείνος ο

ανταγωνισμός που δημιουργεί το παιδί με

τον εαυτό του, γιατί αυτό το βελτιώνει, ενώ

ταυτόχρονα του αυξάνει το κοινωνικό

ενδιαφέρον και την συνεργατικότητά του.

Ο ανταγωνισμός αυτός όμως θα μπορούσε

να ωφελήσει το παιδί μόνο όταν οι γονείς

θα μπορούσαν να του εμπνεύσουν την

αποδοχή των αποτυχιών του. (Ντινκμέγιερ

Ν., Μακ Καίη Γ., Κάρλσον Τ., 1988)

Page 188: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

188

2.10 Απόσπαση υποσχέσεων

Μάταιη είναι η προσπάθεια των γονέων

να πείσουν το παιδί να κάνει το σωστό

δελεάζοντάς το να δώσει υποσχέσεις

καλύτερης συμπεριφοράς. Το παιδί

προσχολικής ηλικίας δεν έχει αναπτύξει

τόσο το αίσθημα της αγάπης για τους

άλλους ώστε για χατίρι τους να

εγκαταλείπει τις εγωκεντρικές του

διαθέσεις. Όταν υπόσχεται πως δεν θα

κάνει αυτό που του λένε οι γονείς του δίνει

μια υπόσχεση μάλλον αδιάφορα χωρίς να

συλλογίζεται πώς θα διορθωθεί. Αλλά κι

αν ειλικρινά έχει σκοπό να κρατήσει την

υπόσχεσή του δυσκολεύεται να αλλάξει

την συμπεριφορά του.

Η απόσπαση υποσχέσεων οδηγεί τους

γονείς στο συμπέρασμα ότι το παιδί είναι

αναξιόπιστο και ασταθές όταν δεν

Page 189: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

189

ανταποκρίνεται στην υπόσχεση που έδωσε.

Το παιδί με σκοπό να αποφύγει τις

κατηγορίες αυτές δικαιολογεί την

ασυνέπειά του ως αποτέλεσμα της

απροσεξίας και αφηρημάδας του.

Αν νιώσει ιδιαίτερα αποθαρρυμένο από

τις κατηγορίες αυτές θα απογοητευτεί

πεπεισμένο ότι ανταποκρίνονται αυτές

στην πραγματικότητα και η μετέπειτα

συμπεριφορά του θα οδηγήσει στην

επαλήθευση των κατηγοριών αυτών.

Όπως προαναφέραμε η εγωκεντρική

διάθεση που χαρακτηρίζει το παιδί

προσχολικής ηλικίας δεν το αφήνει να

ανταποκριθεί στις υποσχέσεις που δίνει και

γι’ αυτό νιώθει αδύναμο. Επίσης η

απόσπαση υποσχέσεων δεν δίνει στο παιδί

την ευκαιρία να γνωρίσει τις δυσάρεστες

συνέπειες των πράξεών του. Γνωρίζει μόνο

ότι η επίπτωση την αρνητικής του

Page 190: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

190

συμπεριφοράς (η οποία δεν είναι η

πραγματική) είναι η απόσπαση

υποσχέσεων και τη δέχεται ευχάριστα.

Συνεπώς το παιδί αργότερα μαθαίνει να

χρησιμοποιεί συνέχεια τις υποσχέσεις σαν

ένα μέσο για να αποφύγει κάποια

δυσάρεστη αντίδραση του γονέα. Όταν το

παιδί αναπτύσσει αυτή την συμπεριφορά

τότε δεν το εμποδίζει να χρησιμοποιήσει

τις υποσχέσεις και για το σκοπό να

κερδίσει κάποιο πλεονέκτημα που δεν του

επιτρέπεται.

««Έτσι η απόσπαση υποσχέσεων α)

αποτυγχάνει να διορθώσει το πρωταρχικό

σφάλμα του παιδιού β) έχει προσθέσει ένα

ακόμη σφάλμα, την αναξιοπιστία γ) έχει

ενθαρρύνει την τάση του παιδιού να

περιχαρακώνεται πίσω από την

«αδυναμία»». (Ντράικωρς Ρ., 1999: 129)

Οπότε οι γονείς επιβάλλεται να

Page 191: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

191

χρησιμοποιούν μεθόδους που θα

προσαρμόζονται στις ικανότητες και την

ηλικία του παιδιού και θα κερδίζουν την

επιρροή του, χωρίς να βλάπτεται η

αυτοεκτίμηση και ο αυτοσεβασμός του.

(Ντράικωρς Ρ., 1999)

2.11 Τιμωρία

Η τιμωρία ή ποινή στην οικογένεια είναι

ένας καταναγκασμός του παιδιού από τους

γονείς του για αξιόμεμπτες και επιζήμιες

πράξεις του. Ο στόχος της τιμωρίας είναι η

«αρνητική ενίσχυση», δηλαδή να οδηγηθεί

το παιδί σε τέτοια συμπεριφορά ώστε να

αποφύγει την τιμωρία. (Διαμαντόπουλος

Δ., 1997), (Herbert M., 2000)

Σε παλαιότερες εποχές όταν το

κοινωνικό σύστημα ήταν αυταρχικό οι

σχέσεις των ανθρώπων ακολουθούσαν μια

Page 192: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

192

πυραμίδα εξουσίας. Στην οικογένεια

υπερίσχυε ο πατέρας, μετά ακολουθούσε η

μητέρα και έπειτα το παιδί. Η τιμωρία

χρησιμοποιούνταν από τους γονείς κυρίως

ως μέθοδος αντιποίνων κι αυτό φαίνεται

από τη στάση του γονέα που τιμωρούσε με

σκληρή και εκδικητική διάθεση. Το παιδί

αντιμετωπίζονταν ως κατώτερο, όπου

έπρεπε να υπακούει στις διαταγές των

γονέων του χωρίς αντιρρήσεις και η

τιμωρία που επιβάλλονταν ήταν πολλές

φορές απάνθρωπη σε τέτοιο βαθμό που

άγγιζε την κακοποίηση. Η χρήση της αυτή

ήταν αποδεκτή την εποχή εκείνη.

(Ντράικωρς Ρ., Λόρεν Γ., 1979)

Στην αυταρχική κοινωνία όπου καθένας

«ήξερε τη θέση του» το παιδί ήξερε ότι

έπρεπε να υποτάσσεται στους γονείς του

και μ’ αυτό τον τρόπο καταστέλλονταν η

αρνητική εκδήλωση της συμπεριφοράς

Page 193: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

193

του. Kάτι τέτοιο όμως γίνονταν χωρίς την

συμφωνία του, με αποτέλεσμα να μην

εξαλείφεται ουσιαστικά η αρνητική

συμπεριφορά του, ενώ η σκληρή στάση

των γονέων του συνέθλιβαν την

προσωπικότητά του και άφηναν στην ψυχή

του ανεπούλωτα τραύματα. (Ντινκμέγιερ

Ν., Μακ Καίη Γ., 2004), (Διαμαντόπουλος

Δ., 1997)

Η σημερινή εποχή δίνει θέση στην

τιμωρία όταν αυτή έχει κάποια όρια, έτσι

ώστε το παιδί να μην πέφτει θύμα

κακοποίησης και όταν χρησιμοποιείται ως

μέσο αυτογνωσίας του παιδιού,

συνείδησης και αναγνώρισης του λάθους

του με σκοπό την διόρθωση και βελτίωσή

του. (Διαμαντόπουλος Δ., 1997)

Οι λόγοι για τους οποίους οι γονείς

χρησιμοποιούν την τιμωρία ως μέθοδο ή

μέσο διαπαιδαγώγησης σήμερα είναι οι

Page 194: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

194

εξής:

- τις αντιδράσεις του παιδιού τις

βλέπουν συχνά ως απειλή στο γόητρό τους

και την τιμωρία μπορεί να την ασκήσουν

για να εκδικηθούν το παιδί για την

«επανάστασή» του. Εμπλέκονται έτσι

γονείς και παιδιά σε έναν αγώνα υπεροχής

- καταφυγή στην τιμωρία ως γρήγορη

και εύκολη λύση

- ο θυμός ή η κακή διάθεση ωθεί τους

γονείς στην τιμωρία, όπου, συνήθως

ασυνείδητα, τη χρησιμοποιούν ως μέσο

αποφόρτισης από την ένταση που τους

προκαλεί το παιδί ή άλλοι παράγοντες. Η

παρόρμησή τους καθορίζει τη μορφή της

τιμωρίας και δεν βλέπουν αν αυτό που

έκανε το παιδί ήταν όντως λάθος

- η έλλειψη ενημέρωσης και γνώσεων

σχετικά με άλλες μεθόδους

διαπαιδαγώγησης

Page 195: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

195

- η επιθυμία απαλλαγής από το παιδί

για κάποιο διάστημα

- η μη αποτελεσματικότητα άλλων

μεθόδων που χρησιμοποιούν οι γονείς

συγκριτικά με την τιμωρία τους οδηγεί

στην εφαρμογή της

- η μη σωστή διευκρίνιση των

απαιτήσεων των γονέων από το παιδί με

αποτέλεσμα αυτό να μην ανταποκρίνεται

στις προσδοκίες τους και να τιμωρείται

- η άγνοια των αναπτυξιακών σταδίων

και ικανοτήτων του παιδιού οδηγεί σε

υπέρμετρη ανάθεση ρόλων και

καθηκόντων στο παιδί και σε

παρερμήνευση της συμπεριφοράς του, με

αποτέλεσμα να τιμωρείται η συμπεριφορά

που δεν είναι στην πραγματικότητα

αρνητική

- ο αυταρχικός χαρακτήρας των γονέων

καθοδηγεί αυτούς στην ιδέα ότι η

Page 196: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

196

αυστηρότητα και η εστίαση στα λάθη του

παιδιού θα το συμμορφώσουν

- η έλλειψη θάρρους για εφαρμογή

δημοκρατικών μεθόδων, λόγω του φόβου

αποδοκιμασίας από το κοινωνικό

περιβάλλον.

Ακόμη κι οι γονείς που χρησιμοποιούν

την τιμωρία ως παιδαγωγικό μέσο και μόνο

προς όφελος του παιδιού, από τη φύση της

είναι μια άσκηση αντιποίνων και

υπερίσχυσης, όπου αντιμετωπίζει το παιδί

ως κατώτερο. Επιπλέον, τα παιδιά

μεγαλώνουν σε μια εποχή όπου

αντιλαμβάνονται ότι είναι ίσα και γι’ αυτό

δεν ανταποκρίνονται σε μεθόδους που

αντιμετωπίζονται ως κατώτερα και

ανίσχυρα και όπου με τη βία

εξαναγκάζονται να κάνουν το σωστό, αλλά

ακόμη κι όταν ανταποκρίνονται δεν το

κάνουν επειδή το θέλουν αλλά επειδή

Page 197: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

197

πιέζονται δυσάρεστα. (Ντινκμέγιερ Ν.,

Μακ Καίη Γ., 2004), (Ντράικωρς Ρ.,

1979), (Ντράικωρς Ρ., 1999)

Η τιμωρία διακρίνεται στις εξής μορφές:

2.11.1 Στέρηση ενός πλεονεκτήματος -

Απαγόρευση

Πολλές φορές οι γονείς για να

κρατήσουν το παιδί μακριά από μια

ανεπιθύμητη συμπεριφορά του στερούν ή

του απαγορεύουν ένα πλεονέκτημα, ώστε

να νιώσει ως συνέπεια του σφάλματός του

την δυσαρέσκεια της έλλειψης του

πλεονεκτήματος, και να μην επαναλάβει το

σφάλμα. Επίσης οι γονείς στερούν το παιδί

από κάτι ή του το απαγορεύουν γιατί

κρίνουν ότι δεν είναι ωφέλιμο για το ίδιο ή

για τους άλλους.

Page 198: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

198

Το παιδί στη στάση αυτή του γονέα

χρησιμοποιεί τα συνεχή παρακάλια, τα

κλάματα, τις φωνές για να αποφύγει την

τιμωρία. «Πολλές έρευνες αναφέρουν ότι

τα μέσα-φυσιολογικά μικρά παιδιά θα

διαφωνήσουν ή θα οργιστούν εάν τους

πάρουν το παιχνίδι τους ή τους

απαγορεύσουν μια επιθυμητή

δραστηριότητα. Η συμπεριφορά αυτή είναι

φυσιολογική και συνιστά μια εκνευριστική

αλλά υγιή εκδήλωση της ανάγκης του

παιδιού για ανεξαρτησία και αυτονομία».

Ως αντίδραση του παιδιού στην τιμωρία

αυτή, είναι πολύ συχνά, μετά την οργή και

η εκδίκηση που εκφράζεται είτε συνειδητά

είτε ασυνείδητα. (Herbert M., 2000: 28)

Άμεση συνέπεια αυτής της μορφής

τιμωρίας είναι το παιδί να νιώσει εχθρικό

τον γονέα, να χάσει την εμπιστοσύνη του

προς αυτόν και έτσι να χαθεί η συνεργασία

Page 199: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

199

μαζί του. Υπάρχει και η περίπτωση το

παιδί για να μη στερηθεί το πλεονέκτημα

που θέτουν οι γονείς του ως τιμωρία, να

συγκρατήσει την βλαβερή επιθυμία του,

αλλά στην προκειμένη περίπτωση θα την

συγκρατήσει απλά, δεν θα την εξαλείψει.

Οι γονείς πολύ συχνά επιβάλλουν στα

παιδιά τους χωρίς μέτρο και χωρίς να

υπάρχει σοβαρός λόγος απαγορεύσεις. Οι

επιπτώσεις στο παιδί στην προκειμένη

περίπτωση εμφανίζονται σε πιο έντονο

βαθμό. (Ντράικωρς Ρ., 1999)

Η μεγαλύτερη στέρηση που μπορεί οι

γονείς να επιβάλλουν στο παιδί είναι η

στέρηση αγάπης. Η στέρηση αγάπης

βλάπτει την αυτοεκτίμηση του παιδιού και

μπορεί να το οδηγήσει σε σοβαρές

παθολογικές καταστάσεις. Όταν το παιδί

στερείται την αγάπη τότε επιδιώκει να την

κερδίσει ακόμη και με ανορθόδοξους

Page 200: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

200

τρόπους. (Σκιαδάς Β., 2004)

2.11.2 Τιμωρίες που προκαλούν φόβο

Το κυριότερο είδος τιμωρίας που

χρησιμοποιούν οι γονείς για να

προκαλέσουν φόβο στο παιδί είναι η

απειλή ή ο εκφοβισμός.

Οι γονείς απειλούν το παιδί πως θα το

τιμωρήσουν με τρόπους που φοβίζουν για

να κρατήσουν το παιδί μακριά από την

ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Η πιο

συνηθισμένη απειλή είναι η αποκάλυψη

του σφάλματος του παιδιού στον πατέρα

που την συνοδεύει ένα μυστήριο για τον

τρόπο που θα το τιμωρήσει όταν μάθει τι

έγινε. Η απειλή αυτή δίνει στο παιδί το

μήνυμα ότι ο πατέρας είναι ο σκληρός

τιμωρός της οικογένειας με αποτέλεσμα να

τον φοβάται, ενώ η μητέρα εκείνη που

Page 201: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

201

υποχωρεί στα σφάλματα του παιδιού γιατί

αδυνατεί να επιβληθεί, με αποτέλεσμα να

γίνεται τυραννικό σ’ εκείνη. Ουσιαστικά

και στις δυο περιπτώσεις οι γονείς χάνουν

την συνεργασία και τη σχέση με το παιδί

τους. (Κραγιόπουλος Σ, 2001)

Επίσης ο γονέας απειλεί το παιδί με

φανταστικά πρόσωπα και κινδύνους, με

αποτέλεσμα το παιδί να γίνεται ευάλωτο

στους φανταστικούς φόβους.

Πολλοί γονείς και ιδιαίτερα οι

υπεραγωνιακοί για να αποτρέψουν τα

παιδιά από τους κινδύνους της ζωής δίνουν

μια μεγαλοποιημένη εικόνα γι’ αυτούς. Το

αποτέλεσμα θα είναι το παιδί να έχει

ιδιαίτερη αγωνία για το κάθε τι στη ζωή

του. Διαρκώς σκεπτόμενο τους κινδύνους

να κατευθύνεται προς αυτούς κι αυτό γιατί

δεν θα έχει ήρεμη σκέψη και ξεκάθαρη

εκτίμηση της κατάστασης για να μπορέσει

Page 202: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

202

να αποφύγει τον κίνδυνο. Έτσι η

υπερεκτίμηση του κινδύνου ισοδυναμεί με

αύξησή του.

Όταν ο γονέας εφαρμόζει την μέθοδο

της απειλής το παιδί νιώθει δυσπιστία προς

αυτόν και επειδή η στάση του προς εκείνο

αντιπροσωπεύει και τη στάση που θα

συναντήσει και στον κόσμο ο φόβος του

επεκτείνεται, με αποτέλεσμα να γίνεται

διστακτικό, κλειστό και φοβισμένο.

Μια άλλη συνέπεια θα είναι το παιδί να

αντιδρά στην στάση των γονέων με

εχθρότητα και εκδίκηση. Το παιδί μπορεί

να εκφράσει τους φόβους του, την

ανασφάλειά του και την εκδίκηση

συνειδητά ή με τρόπους που δεν

αντιλαμβάνεται την εκδικητική πρόθεσή

του.

Η πρόκληση φόβου δημιουργεί αίσθημα

ανασφάλειας στο παιδί που μπορεί να

Page 203: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

203

μετατραπεί σε πραγματική αγωνία αν η

μέθοδος απειλή - εκφοβισμός

χρησιμοποιείται εντατικά. Το παιδί ζώντας

σε ένα περιβάλλον όπου το διακατέχει ο

φόβος γίνεται όλο και πιο ευάλωτο και

μπορεί μέχρι και να διαταραχτεί

ψυχολογικά. (Ντράικωρς Ρ., 1999),

Όταν το παιδί φοβάται και ιδιαίτερα

όταν έχει φανταστικούς φόβους οι γονείς

πρέπει να το ενθαρρύνουν πως ο κίνδυνος

είναι ανύπαρκτος και να του δείχνουν πώς

να τους υπερνικήσει. Όταν όμως ο φόβος

αυτός αλλά και κάθε φόβος που νιώθει το

παιδί είναι αποτέλεσμα της

διαπαιδαγώγησής του αυτό που πρέπει να

κάνουν οι γονείς είναι να εφαρμόσουν

μεθόδους διαπαιδαγώγησης που

εμπνέονται από αισθήματα ισοτιμίας και

εξασφαλίζουν στο παιδί το περιβάλλον στο

οποίο μπορεί να νιώσει ασφαλές κι

Page 204: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

204

αγαπητό. Ένας καλός τρόπος να

εκπαιδεύσουν οι γονείς τα παιδιά να

προσέχουν τους κινδύνους είναι να τα

εξοπλίζουν με θάρρος κατά αυτών. (Law

Nolte D., Harris R., 1999)

2.11.3 Οι τιμωρίες που προκαλούν

ταπείνωση στο παιδί

Εδώ ο γονέας προσπαθεί να προκαλέσει

στο παιδί ντροπή και ταπείνωση ώστε να

αλλάξει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του

ή να καταστείλει έτσι την αντίστασή του.

Καμιά φορά οι γονείς για να

ταπεινώσουν το παιδί χρησιμοποιούν τη

«δημιουργική» φαντασία τους, η οποία

κατευθύνεται από σαδιστικές παρορμήσεις.

(Κραγιόπουλος Σ., 2001)

Οι γονείς πέφτουν πολλές φορές στην

παγίδα να τιμωρούν τα παιδιά

Page 205: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

205

προκαλώντας τους ταπείνωση νομίζοντας

ότι έτσι τα σκληραγωγούν. Εστιάζουν στις

δυσκολίες και στα μειονεκτήματα αυτών

με σκοπό να νιώσουν ντροπή, ώστε να

αποβάλλουν τα λάθη τους και μ’ αυτόν τον

τρόπο να αποκτήσουν αρετές. Η

ταπείνωση αυτή επέρχεται μέσα από την

επίκριση, την επίπληξη, τον χλευασμό, τη

γκρίνια και τα παράπονα. Η γκρίνια και τα

παράπονα είναι ανεπαίσθητες μορφές της

επίκρισης και της επίπληξης.

(Κραγιόπουλος Σ., 2001), (Law Nolte D.,

Harris R., 1999)

Συνήθως οι γονείς αυτοί παρακολουθούν

τις κινήσεις του παιδιού ώστε με το πρώτο

λάθος να αρχίσουν να γκρινιάζουν και να

επιπλήττουν. Τα πιο μικρά σφάλματα και

αδυναμίες του παιδιού με την γκρίνια τους

και τα υποτιμητικά σχόλιά τους τα

διογκώνουν και δείχνουν να φαίνονται με

Page 206: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

206

φοβερές διαστάσεις. Επαναλαμβανόμενες

και επικριτικές φράσεις, κατηγορίες και

αρνητικοί χαρακτηρισμοί αποθαρρύνουν

και απογοητεύουν το παιδί και το οδηγούν

στην εγκατάλειψη της προσπάθειας και

στην ένταση των αδυναμιών του. Όταν η

επίκριση βασίζεται σε μειονεκτήματα που

δεν υφίστανται στην προσωπικότητα του

παιδιού και χρησιμοποιείται εντατικά, τότε

υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το παιδί να

αποκτήσει αυτά τα μειονεκτήματα, γιατί η

συνεχής επίκριση το πείθει ότι υπάρχουν

στην πραγματικότητα. Συχνά οι γονείς

επικρίνουν το ίδιο το παιδί και όχι τη

συμπεριφορά του, με αποτέλεσμα να

θίγεται η αυτοεκτίμησή του και να νιώθει

ότι δεν είναι αγαπητό.

Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα να

ενισχύουν περισσότερο την αντίσταση του

παιδιού, να προκαλούν την απειθαρχία του

Page 207: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

207

και να επισπεύδουν τα σφάλματά του.

(Law Nolte D., Harris R., 1999)

Πολλές φορές μάλιστα οι γονείς

φτάνουν στο σημείο να ασχολούνται

διαρκώς με τα λάθη του παιδιού από οργή,

από τη δυσαρέσκεια που νιώθουν από

προσωπικά τους προβλήματα, από την

τάση τους να εκτονωθούν έτσι, από

ανυπομονησία ή και από πλήξη. Οι γονείς

αυτοί όταν μιλούν δεν σκέφτονται και δε

δρουν ανάλογα, παρά μόνο μιλούν. Πολλοί

δικαιολογούν με διάφορούς τρόπους τη

δυσαρέσκεια που τους οδηγεί σε μια

συνεχή κριτική του παιδιού τους, ενώ

ξέρουν πως η δυσαρέσκεια αυτή πηγάζει

από την απογοήτευσή τους από τη ζωή και

το προσωπικό τους συναίσθημα αποτυχίας.

Έτσι βρίσκουν αφορμή με την ταπείνωση

των παιδιών να αποκαταστήσουν αυτό το

αίσθημα αποτυχίας με εκείνο της

Page 208: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

208

ανωτερότητας που πηγάζει από την

άσκηση εξουσίας. Σχολιάζουν αρνητικά

όχι μόνο τα λάθη και τις αδυναμίες του

παιδιού αλλά οτιδήποτε κι αν κάνει. Τα

αποτελέσματα της αποθάρρυνσης εδώ

είναι εμφανώς πολύ πιο έντονα, ενώ

παρατηρούμε να πληγώνονται οι

πραγματικές ικανότητες του παιδιού.

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., Κάρλσον

Τ., 1988)

Τα πολλά και υποτιμητικά λόγια

δημιουργούν εκνευρισμό λειτουργώντας

σαν προανάκρουσμα για δυσάρεστες

λογομαχίες. Στα πολλά λόγια το παιδί

κωφεύει και έτσι χάνεται με τον γονέα.

Έτσι τα λόγια εδώ αντί να γίνουν μέσο

επικοινωνίας γίνονται αφορμή για

διαταραχή των σχέσεων.

Η στάση του γονέα προς το παιδί

διαμορφώνει την εικόνα που έχει αυτό για

Page 209: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

209

τον εαυτό του. Η επικριτική στάση

διαμορφώνει στο παιδί αρνητική εικόνα

για τον εαυτό του. Αυτό έχει σαν

αποτέλεσμα να έχει χαμηλή

αυτοεκτίμηση.

Μεγαλώνοντας ένα τέτοιο παιδί μπορεί,

νιώθοντας πως δεν έχει να χάσει τίποτα

από την αρνητική φήμη του να οδηγηθεί

μεγαλώνοντας μέχρι και στην

εγκληματικότητα. (Κραγιόπουλος Σ.,

2001)

Η αντιμετώπιση του παιδιού με την

τιμωρία που προκαλεί ταπείνωση μοιάζει

περισσότερο με προσωπική επίθεση και

κάνει το παιδί περισσότερο αμυντικό και

εκδικητικό παρά συνεργάσιμο. Η στάση

αυτή των γονέων δείχνει έλλειψη

εμπιστοσύνης και προκαλεί στο παιδί

απογοήτευση και αποθάρρυνση. Ακόμη κι

όταν το παιδί προσπαθεί οι γονείς δεν

Page 210: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

210

βλέπουν συνήθως την προσπάθειά του,

γιατί έχουν εστιάσει την προσοχή τους στα

αρνητικά. Όταν χρησιμοποιείται πολύ

συχνά η τιμωρία που προκαλεί ταπείνωση

στο παιδί τότε αυτό αποθαρρύνεται από

κάθε λογής προσπάθεια. Γίνεται ένα

άβουλο άτομο που δεν παίρνει

πρωτοβουλίες περιμένοντας έτοιμες λύσεις

από τους άλλους. Το αποτέλεσμα της

αποθάρρυνσης είναι επίσης να γίνει

ασυγκίνητο, απαθές αποκτώντας ένα

αίσθημα κατωτερότητας.

Το παιδί που ταπεινώνεται μπορεί να

αναπτύξει νευρώσεις και μπορεί να

αναπτύξει διαταραχές της

συναισθηματικής ζωής του που θα το

οδηγήσουν στο μαζοχισμό. Έτσι το παιδί

στη δυσάρεστη κατάσταση που του

προκαλεί ο γονέας μέσω της τιμωρίας

βρίσκει διέξοδο στο να μετατρέπει την

Page 211: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

211

τιμωρία σε μια πηγή απόλαυσης και ενώ ο

γονέας επιδιώκει να ταπεινώσει το παιδί

την ίδια στιγμή εκείνο θριαμβεύει.

Οι επικρίσεις και οι κατηγορίες στο

παιδί συνεπώς δεν είναι τίποτε άλλο παρά

μια παρεμπόδιση της σωστής του

ανάπτυξης. (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ.,

Κάρλσον Τ., 1988)

Τα λόγια είναι χρήσιμα για να δίνουν

εξηγήσεις, για να πληροφορούν, να

ενθαρρύνουν και όχι να ταπεινώνουν, να

στεναχωρούν και να αποθαρρύνουν. Κάθε

λέξη που δεν έχει νόημα, κατεύθυνση και

αποτέλεσμα είναι περιττή, ακόμη και

βλαπτική. Για να επιτευχθεί μια σωστή

επικοινωνία πρέπει αυτή να διαπνέεται από

αμοιβαίο σεβασμό και να γίνεται όταν το

παιδί είναι έτοιμο ν’ ακούσει. Αν ο γονέας

εκνευριστεί κατά τη διάρκεια της

συζήτησης πρέπει να σταματήσει. Να μην

Page 212: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

212

επαναλαμβάνεται κάτι που έχει ειπωθεί

ήδη.

Μόνο όταν ο γονέας είναι ήρεμος μπορεί

να μιλήσει δημιουργικά. Ωφέλιμο θα ήταν

ο γονέας να μιλά λιγότερο, να σκέφτεται

περισσότερο πριν μιλήσει και να δρα με

μεθόδους που να ανταποκρίνονται σε μια

ισότιμη αντιμετώπιση του παιδιού που

διαπνέεται από τον αμοιβαίο σεβασμό.

Επειδή όμως συχνά οι γονείς ταπεινώνουν

το παιδί όχι με αφορμή μια ανεπιθύμητη

συμπεριφορά αυτού αλλά λόγω

προσωπικής τους φόρτισης από

παράγοντες που δεν σχετίζονται με το

παιδί ωφέλιμο θα ήταν να επιδιώξουν την

βελτίωση της ψυχικής τους ισορροπίας.

Εκείνη η μορφή τιμωρίας που προκαλεί

ιδιαίτερα την ταπείνωση του παιδιού και

είναι ιδιαίτερα επιζήμια είναι η σωματική

τιμωρία. Δημιουργεί στο παιδί ένα

Page 213: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

213

αίσθημα πλήρους ανικανότητας και

έντονου φόβου. (Law Nolte D., Harris R.,

1999)

2.11.4 Το ξύλο, το πιο συνηθισμένο και

ευκολότερο είδος τιμωρίας

Ο γονέας που χρησιμοποιεί το ξύλο είναι

συνήθως εκείνος που από αδυναμία να

συγκρατηθεί προστρέχει στην εύκολη

λύση. Άλλοι γονείς χρησιμοποιούν το

ξύλο για να προκαλέσουν ταπείνωση και

κυρίως τον φόβο του πόνου και να

επηρεάσουν έτσι τη θέληση του παιδιού να

μην επαναλάβει το ίδιο σφάλμα. Ορισμένοι

γονείς θεωρούν ότι η σωματική τιμωρία

είναι η μόνη μέθοδος για να κάνουν το

παιδί να οδηγηθεί στην επιθυμητή

συμπεριφορά.

Η στάση αυτή του γονέα φαίνεται στην

Page 214: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

214

πραγματικότητα ένας αγώνας υπερίσχυσης

και υπεροχής. Το παιδί θα αντισταθεί σ’

αυτόν τον αγώνα επιβολής με διάφορους

τρόπους.

Αντί να καταλάβει το σφάλμα του

μπορεί να νιώσει μίσος και να θέλει να

εκδικηθεί. Φτάνει ως το σημείο να εύχεται

τον θάνατο του γονέα που το δέρνει.

Μεγαλώνοντας αυτό το μίσος πιθανόν να

επεκταθεί σε οποιοδήποτε κανόνα, νόμο

και να αντιτίθεται σ’ αυτούς με

αποτέλεσμα να οδηγηθεί σε μεγαλύτερη

ηλικία σε εγκληματική συμπεριφορά.

Κάποια παιδιά νιώθουν ικανοποίηση

προκαλώντας τους γονείς τους, με την

ανεπιθύμητη συμπεριφορά τους, έτσι ώστε

να βγουν από τον εαυτό τους και να

χάσουν τον έλεγχο.

Θα αποζητήσουν το ξύλο όταν θέλουν

να συναγωνιστούν τον γονέα στη δύναμη

Page 215: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

215

που υποδεικνύει συχνά με την τιμωρία.

Η αυστηρή στάση του γονέα θα

οδηγήσει το παιδί στη συμπεριφορά να

λέει ψέματα για να αποφύγει το ξύλο και

αργότερα θα φτάσει να χρησιμοποιεί το

ψέμα γιατί θα βρίσκει ικανοποίηση

νικώντας σε ένα πεδίο όπου μπορεί να

κυριαρχεί λέγοντας ψέματα.

Υπάρχουν και οι περιπτώσεις όπου το

παιδί συνηθίζει την τιμωρία και κανονίζει

τις ανεπιθύμητες πράξεις του σύμφωνα με

την ποινή που υπολογίζει ότι μπαίνει στην

συγκεκριμένη συμπεριφορά.

Επίσης το παιδί νιώθει πως με το ξύλο

έχει ξεπληρώσει το σφάλμα του και δεν

μπαίνει σε κάποια διαδικασία να

προβληματιστεί για τη διόρθωσή του. Έτσι

η στάση του προκαλεί την τιμωρία, γιατί

πιστεύει πως με την τιμωρία θα νιώσει και

πάλι αγαπητό (εφόσον ξεπλήρωσε το

Page 216: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

216

χρέος του).

Υπάρχουν και οι περιπτώσεις όπου το

παιδί όταν είναι ιδιαίτερα αποθαρρυμένο

προσπαθεί να προκαλέσει την σωματική

του τιμωρία γιατί μ’ αυτήν βρίσκει την

αποκατάσταση της προσοχής που στερείται

από τον γονέα. Πολλοί γονείς μετά από το

«ξύλο» χρησιμοποιούν τον μηχανισμό της

ακύρωσης και προκειμένου να αποδιώξουν

τα αισθήματα ενοχής που νιώθουν,

καλοπιάνουν το παιδί σε τέτοιο βαθμό που

κάνουν το «ξύλο» να φαντάζει σαν το

σκαλοπάτι εκείνο που οδηγεί σε μια τόσο

θεσπέσια ένδειξη τρυφερότητας. Γι’ αυτό

και κάνουν το παιδί να προκαλεί το «ξύλο»

ώστε να έχει και πάλι μια ευκαιρία

προσοχής κι αγάπης. Μετά την τιμωρία το

παιδί δείχνει ένδειξη καλής συμπεριφοράς,

η οποία όμως διαρκεί μέχρι ο γονέας να

στρέψει την «προσοχή» του αλλού.

Page 217: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

217

Το παιδί μπορεί να αποζητήσει μόνο του

το ξύλο με την προκλητική συμπεριφορά

του όταν θέλει να αποδείξει στον εαυτό

του και στους άλλους ότι είναι «κακό».

Είναι η προσπάθεια του να επιβεβαιώσει

με την τιμωρία του την αρνητική εικόνα

που έχει για τον εαυτό του (ότι είναι κακό

παιδί). Αυτό είναι αποτέλεσμα μεγάλης

αποθάρρυνσης του παιδιού που μπορεί να

έχει προέλθει μέσω της σωματική

τιμωρίας. (Κραγιόπουλος Σ., 2001),

(Ντράικωρς Ρ., 1999)

Άμεση συνέπεια του ξύλου είναι κάποιες

διαταραχές, καμιά φορά σοβαρές, και ίσως

μια πραγματική διαστροφή των

συναισθημάτων, όπως η δημιουργία

μαζοχιστικών τάσεων που δημιουργείται

στο παιδί αντλώντας πραγματική ηδονή

μέσα από το ξύλο που του δίνουν. Η

σωματική τιμωρία προκαλεί και ενισχύει

Page 218: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

218

στο παιδί το μίσος, την αγάπη για τον

πόνο, έτσι ώστε να αυτοτιμωρείται και

όσο επιθυμεί την νοσηρή αυτή κατάσταση

άλλο τόσο ικανοποιείται όταν δείχνει

σκληρή στάση και χτυπά άλλους.

Επίσης το παιδί θα αναδιπλωθεί στον

εαυτό του και θα χαθεί κάθε ουσιαστική

επαφή με τους γονείς του όσο κι αν αυτοί

έχουν καλές προθέσεις. Αν οι γονείς

δείξουν ότι πραγματικά το εκτιμούν, το

σέβονται, το αγαπούν, θέλουν να το

βοηθήσουν και με όλα αυτά του

εμπνεύσουν εμπιστοσύνη τότε θα ξανα

ανακτήσουν τη χαμένη σχέση τους με το

παιδί τους και θα μπορούν να

επικοινωνήσουν μαζί του. (Σκιαδάς Β.,

2004)

Το ξύλο τελικά θα κάνει το παιδί είτε

δουλικό, τρομαγμένο άτομο, που συνήθως

είναι ταυτόχρονα κόλακας και πονηρός,

Page 219: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

219

είτε αλαζονικό και αντικειμενικά σίγουρο

για τον εαυτό του άτομο. Μεγαλώνοντας

σχεδόν όλα αυτά τα παιδιά γίνονται

σκληροί χαρακτήρες και το

χαρακτηριστικό αυτό μπορεί να τους δώσει

τόλμη και στον επαγγελματικό τομέα να

επιτύχουν αλλά στις σχέσεις τους με τους

άλλους δεν θα τα καταφέρνουν το ίδιο.

Νιώθουν έντονα δυσπιστία για την αγάπη

που μπορεί να λάβουν και γι’ αυτό είναι

αντικοινωνικοί και απομονώνονται ενώ

ταυτόχρονα είναι πονηροί και χωρίς

αισθήματα.

Τα παιδιά που τα δέρνουν μόνο σε

σπάνιες περιπτώσεις αν και οι πιθανότητες

να μεγαλώσουν πιο υγιή από τα παιδιά που

τα δέρνουν συχνά ή τακτικά είναι

περισσότερες, παρόλ’ αυτά λίγη από την

αξιοπρέπεια, το θάρρος και την

αυτοεμπιστοσύνη τους καταστρέφεται με

Page 220: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

220

κάθε χτύπημα. Ακόμη και ελάχιστες

εμπειρίες βιαιότητας δεν είναι ποτέ

ολότελα απαλλαγμένες από ένα βαθύ

ψυχικό σοκ με δυσάρεστα αποτελέσματα

που μπορεί και να μην σβηστούν στο

χρόνο.

Όσο πιο πολύ χρησιμοποιείται η

σωματική τιμωρία τόσο πιο πολύ θα

ατσαλώνεται η εσωτερική αντίσταση του

παιδιού και θα δημιουργούνται όλο και πιο

μεγάλα ρήγματα στη σχέση και στην

επικοινωνία μεταξύ γονέα- παιδιού.

Υπάρχουν απόψεις που υποστηρίζουν

ότι το ξύλο πρέπει να χρησιμοποιείται για

ν’ αποφύγει το παιδί κάποιο άμεσο

κίνδυνο. Και πάλι όμως μπορεί να

αποφευχθεί όταν οι γονείς δημιουργούν τις

κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να μην

προκαλείται κατάσταση κινδύνου, ενώ

μέσα από την γνωριμία του παιδιού με

Page 221: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

221

ανάλογες εμπειρίες του υποκείμενου

κινδύνου θα κάνει το παιδί να χάσει την

επιθυμία να προκαλεί ανώφελα

δυσάρεστες καταστάσεις και δυσάρεστα

συναισθήματα στον εαυτό του.

(Ντράικωρς Ρ., 1999)

Σε μερικές μορφές τιμωρίας

συνδυάζονται τα χαρακτηριστικά και οι

συνέπειές τους, όπως η σωματική τιμωρία

που συνδυάζει φόβο και ταπείνωση.

Βέβαια οι συνέπειες της τιμωρίας

εξαρτώνται από την ιδιοσυγκρασία και τις

ιδιαιτερότητες του παιδιού. Για κάποιο οι

συνέπειες μπορεί να μην το επηρεάσουν

ιδιαίτερα ενώ σε κάποιο άλλο να

προκύψουν ανεπανόρθωτες ζημιές στην

προσωπικότητά του.

Η τιμωρία πολλές φορές συνδυάζεται με

κάποια γεγονότα και χώρους με

αποτέλεσμα να προκαλούν στο παιδί

Page 222: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

222

ανεπιθύμητα συναισθήματα τα οποία

πιθανόν να διαρκέσουν μεγάλο χρονικό

διάστημα. (Κραγιόπουλος Σ., 2001)

Κάθε μορφή τιμωρίας είναι από την

φύση της μια μέθοδος όπου το παιδί

αντιλαμβάνεται την επιβολή της ως μια

τάση εχθρικότητας και υπερίσχυσης του

γονέα. Σ’ αυτή τη στάση θα αντιδράσει, θα

αντισταθεί, θα εκδικηθεί τον γονέα

εκνευρίζοντάς τον με την προκλητική του

συμπεριφορά, αλλά και αποθαρρυμένο θα

αποζητήσει με διάφορους τρόπους, ακόμη

και με την πρόκληση της τιμωρίας, την

προσοχή και το ενδιαφέρον του γονέα.

Στην προσπάθειά του να βγάλει τον

εαυτό του από την δυσάρεστη θέση της

τιμωρίας και του αισθήματος της χαμηλής

αυτοεκτίμησής του θα οδηγηθεί σε ακραίες

συμπεριφορές όπως τα ψέματα, την

επιθετική συμπεριφορά, την νυχτερινή

Page 223: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

223

ενούρηση, την ονειροπόληση, την

υπερηφάνεια, το μαζοχισμό. Όλα αυτά

είναι αποτελέσματα της αποθάρρυνσης του

παιδιού.

Η συνεργασία που επιδιώκεται να

επιτευχθεί με επιβολή δεν εμπνέει την

επιθυμία για προσαρμογή, αλλά προκαλεί

την εξέγερση που αναπόφευκτα οδηγεί σε

αντικοινωνικές στάσεις διαβρώνοντας τη

συνεργασία. Η εξέγερση αυτή προκαλείται

επειδή η τιμωρία είναι μια μέθοδος που δεν

αντιμετωπίζει το παιδί ισότιμα γιατί

βασίζεται στην εξουσία του γονέα να

επιβάλλεται χωρίς να σέβεται την

προσωπικότητα και την ελευθερία του

παιδιού.

Υπάρχουν απόψεις που υποστηρίζουν

ότι η τιμωρία που επιβάλλεται στο παιδί με

σεβασμό και αγάπη είναι αποτελεσματική

και δεν επιδρά αρνητικά σ’ αυτό, γιατί μ’

Page 224: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

224

αυτό τον τρόπο καταλαβαίνει ότι

συνεχίζουν να το αγαπούν και μετά το

σφάλμα του και έτσι αναγνωρίζει ότι το

τιμώρησαν δίκαια. Βέβαια αυτό είναι μια

ουτοπία γιατί οποιαδήποτε τιμωρία που

επιβάλλεται με σεβασμό στο παιδί δεν

διαπνέεται από πραγματικό σεβασμό,

ακριβώς γιατί με την επιβολή νιώθει σαν

αντικείμενο που πρέπει να υπακούει σε

κάποιους κανονισμούς και συνεχίζει να

νιώθει κατώτερο στην εξουσία που έχει ο

γονέας να του θέτει τιμωρίες. (Ντράικωρς

Ρ., 1999)

Επιπλέον ο γονέας που χρησιμοποιεί την

τιμωρία δεν δίνει την ευκαιρία στο παιδί να

γνωρίσει τις συνέπειες των πράξεων του

και δεν του δίνει την ευκαιρία να

αναπτύξει την υπευθυνότητα και μαζί την

αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό του,

παρά μόνο του δίνει το μήνυμα ότι αξίζει

Page 225: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

225

μόνο όταν μπορεί να εξουσιάζει, με

αποτέλεσμα όταν αποτυγχάνει σ’ αυτό να

νιώθει ανάξιο και ανίσχυρο. Με την

τιμωρία τονίζει τη σημασία της δύναμης

και όχι των ανθρώπινων συναισθημάτων.

««Ο Άντλερ στη διατύπωση αυτού που

ονόμαζε «λογική της κοινωνικής

διαβίωσης», υποστήριζε ότι τα παιδιά

πρέπει να μάθουν να αντιμετωπίζουν τις

συνέπειες των πράξεών τους για να

αναπτυχθούν και να φτάσουν σε μια

ωριμότητα υγιών ατόμων»». (Ντράικωρς

Ρ., Λόρεν Γ., 1979: 78)

Το παιδί πρέπει να αντιλαμβάνεται την

τιμωρία ως συνέπεια της κακής του πράξης

και όχι ως πράξη εχθρότητας εκ μέρους

των μεγάλων.

Στη δημοκρατική εποχή μας, όπου οι

σχέσεις των ανθρώπων πρέπει να

διαπνέονται από ισοτιμία, οι γονείς

Page 226: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

226

χρειάζονται για να διαπαιδαγωγήσουν

σωστά τα παιδιά τους όχι μεθόδους

επιβολής, αλλά μεθόδους επιρροής που

προϋποθέτουν την ισότιμη αντιμετώπιση

του παιδιού, την συνεργασία του και τον

αλληλοσεβασμό. Το θέμα δεν είναι το

παιδί να κάνει αυτό που πρέπει να κάνει ή

να κάνει το σωστό παρακινούμενο από

φόβο ή ταπείνωση, αλλά να οδηγηθεί στην

επιθυμητή συμπεριφορά με τη δική του

παραδοχή και συμφωνία. (Ντράικωρς Ρ.,

Λόρεν Γ., 1979)

2.12 Αμοιβή - Έπαινος

Συχνά πολλοί άνθρωποι συγχέουν την

αμοιβή και τον έπαινο με την ενθάρρυνση.

Αν και τόσο η ενθάρρυνση όσο και ο

έπαινος και η αμοιβή αφορούν τη θετική

συμπεριφορά, ο σκοπός και το αποτέλεσμα

Page 227: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

227

των τελευταίων είναι πολύ διαφορετικά

από το σκοπό και το αποτέλεσμα της

ενθάρρυνσης. (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη

Γ., 2004)

Όπως η τιμωρία έτσι και η αμοιβή ήταν

μέθοδος που είχε αποτέλεσμα στο

παρελθόν, στο αυταρχικό κοινωνικό

σύστημα. Το παιδί τότε δεν αντιδρούσε

εύκολα στην οποιαδήποτε στάση του γονέα

και ανταποκρίνονταν στις απαιτήσεις του.

Έτσι ανταποκρίνονταν και στη μέθοδο της

αμοιβής, γιατί, ως κατώτερο, πίστευε ότι οι

γονείς είχαν την εξουσία να καθορίζουν τις

συνέπειες των πράξεών του. Οι μορφές της

αμοιβής είναι η ηθική και η υλική. Η ηθική

ή λεκτική αμοιβή που ονομάζεται αλλιώς

και έπαινος παίρνει τη μορφή

χαρακτηρισμών που έχουν να κάνουν με

την αξία και ικανότητα του παιδιού. Η

υλική μπορεί να πάρει την μορφή δώρων ή

Page 228: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

228

χρημάτων. (Ντράικωρς Ρ., Λόρεν Γ.,

1979), (Διαμαντόπουλος Δ., 1997)

Η αμοιβή δίνει έμφαση στον

ανταγωνισμό. Πρέπει να κερδηθεί. Δίνεται

σαν βραβείο στο παιδί από τους γονείς

επειδή είναι το καλύτερο ή επειδή έδωσε

το καλύτερο -πάντα γι’ αυτούς-

αποτέλεσμα. Δίνεται μόνο σε έργα που

έχουν εκτελεστεί «καλά», που έχουν

ολοκληρωθεί. Είναι μια μέθοδος για να

ελέγχουν το παιδί, να υποχρεωθεί ν’

ανταποκριθεί στις όποιες απαιτήσεις τους.

(Ντράικωρς Ρ., Λόρεν Γ., 1979)

Το σημερινό παιδί που ξέρει ότι έχει κι

αυτό δικαιώματα και ότι δεν είναι

κατώτερο από τους γονείς του δεν

ανταποκρίνεται στις αμοιβές όπως θέλουν

εκείνοι. Τις εναποθέτει στα δικαιώματά

του. Απαιτεί την αμοιβή, κυρίως την υλική

και κάνει κάτι μόνο όταν αμείβεται.

Page 229: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

229

Επίσης δεν ανταποκρίνεται στην αμοιβή αν

δεν αξίζει τον κόπο. Ίσως μάλιστα αρχίσει

να περιμένει αυτή και αν δεν τη λαμβάνει

να πάψει να λειτουργεί θετικά. Όλα αυτά

σημαίνουν ότι μοναδικό κίνητρο του

παιδιού να οδηγηθεί στην επιθυμητή

συμπεριφορά είναι η αμοιβή. Έτσι δεν

προσφέρει αν δεν επακολουθήσει

αντάλλαγμα. Ένα τέτοιο άτομο

μεγαλώνοντας δεν θα έχει κοινωνικό

ενδιαφέρον, ενώ θα δεικνύει καλή

συμπεριφορά μόνο όταν θα ξέρει πως έχει

κάποιο κέρδος. Όταν μάλιστα το άτομο

αυτό συνηθίσει να αμείβεται υλικά τότε

μπορεί να γίνει φιλάργυρο.

Η αμοιβή, ωστόσο μπορεί επίσης να

φέρει την αποθάρρυνση. Πολλά παιδιά

μπορεί να πιστέψουν ότι η προσωπική τους

αξία εξαρτάται από το πόσο ευχαριστούν

τους άλλους. Συνήθως κερδίζουν τον

Page 230: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

230

έπαινο αυτά που συμμορφώνονται. Όταν

όμως δε καταφέρνουν κάτι τέτοιο τότε η

απουσία αμοιβής επιφέρει και μείωση της

αυτοεκτίμησής τους. Το αποθαρρυμένο

παιδί σπάνια κερδίζει την αμοιβή, γιατί δεν

καταφέρνει να ικανοποιεί τις απαιτήσεις

των ενηλίκων. Και αν καμιά φορά κάνει

κάτι που αξίζει να αμοιφτεί, η

συμπεριφορά του ίσως χειροτερέψει μετά

την αμοιβή. Αυτό συμβαίνει: α) Επειδή

συνήθως πιστεύει ότι δεν αξίζει την αμοιβή

και επιδιώκει να το αποδείξει με την

ανεπιθύμητη συμπεριφορά του και β)

επειδή έχει μεγάλη αγωνία για να

καταφέρει να ξανακερδίσει την αμοιβή και

ιδιαίτερα τον έπαινο.

Ο έπαινος χρησιμοποιεί φράσεις που

κρίνουν την αξία του παιδιού.

Συγκεντρώνει την προσοχή στην

εξωτερική αξιολόγηση και αυτοπροβολή.

Page 231: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

231

Όταν οι γονείς επαινούν τη συμπεριφορά,

μαθαίνουν στα παιδιά τους να συγκρίνουν

τον εαυτό τους με τους άλλους και να

καταβάλλουν προσπάθειες μόνο για

προσωπικό όφελος. Αυτό όμως δεν είναι

δυνατόν γιατί το παιδί όταν συγκρίνει τον

εαυτό του με τους άλλους βλέπει ότι

μπορεί να μειονεκτεί και αποθαρρύνεται.

Επιπλέον γίνεται ζηλότυπο και μειώνεται

το κοινωνικό του ενδιαφέρον.

Ενδιαφέρεται να υπερέχει συγκριτικά με

τους άλλους.

Από την άλλη πλευρά η ενθάρρυνση

συγκεντρώνει την προσοχή στην

εσωτερική αξιολόγηση και συνεισφορά. Οι

γονείς που ενθαρρύνουν μαθαίνουν στα

παιδιά τους να δέχονται τις ατέλειές τους,

να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και

να νιώθουν χρήσιμα προσφέροντας. Η

ενθάρρυνση δίνεται ελεύθερα για την

Page 232: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

232

προσπάθεια και τη βελτίωση.

Συγκεντρώνεται στα θετικά σημεία.

Αναγνωρίζει τη συμβολή και βοηθάει τα

παιδιά να νιώσουν χρήσιμα συμβάλλοντας

για το κοινό καλό. Αποφεύγει να αξιολογεί

και δίνει αξία στον άνθρωπο ανεξάρτητα

απ’ το έργο, και στη συνέχεια ενεργοποιεί

τις δυνάμεις του γι’ αυτό. Δίνει

εμπιστοσύνη και πίστη στις ικανότητες του

παιδιού. Η αυτοπεποίθηση και ο

αυτοσεβασμός δίνουν στο παιδί το θάρρος

να δέχεται και να αντιμετωπίζει τις

δυσκολίες που παρουσιάζονται στη ζωή

του. (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., 2004)

Πρέπει να σημειωθεί ότι συχνά ο γονέας

μέσα από την λανθασμένη στάση, μέθοδο

ή μέσο που χρησιμοποιεί στην ανατροφή

των παιδιών του κακοποιεί αυτά

συναισθηματικά. Πολλοί δεν γνωρίζουν

πότε κακοποιούν το παιδί τους

Page 233: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

233

ψυχολογικά, ενώ δεν έχουν ειπωθεί όλα

όσα χρειάζονται για την κατανόηση αυτής

της μορφής κακοποίησης. Απ’ όσα όμως

έχουν ειπωθεί ψυχολογική κακοποίηση

μπορεί να υποστεί το παιδί όταν αυτή

περιλαμβάνει πράξεις και συμπεριφορές οι

οποίες εμπεριέχουν απόρριψη, εκφοβισμό,

απομόνωση, εκμετάλλευση, υποτίμηση,

συναισθηματική απροσφορότητα όπως

κοινωνικά αποκλίνουσες πράξεις. Συνεπώς

τα λάθη του γονέα που περιγράφτηκαν

παραπάνω οδηγούν στην ψυχολογική

κακοποίηση του παιδιού παρατηρώντας τις

συνέπειες αυτών.

(http://www.paidiatros.gr/31/page2html1

9k),

(http://www.natmed.gr/page.aspx?Table

Name=Articles&ArticlelD=54-15k)

Όλα τα λάθη στην διαπαιδαγώγηση του

παιδιού είναι συνέπειες της έλλειψης του

Page 234: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

234

αμοιβαίου σεβασμού. Χωρίς αυτήν

δύσκολα επιτυγχάνεται η συνεργασία

μεταξύ γονέα και παιδιού. Αν συγκρουστεί

ο γονέας με το παιδί τότε ο πρώτος μοιάζει

να έχει εχθρικά κίνητρα και δεν οδηγείται

το παιδί στην επιθυμητή συμπεριφορά. Αν

δεν θέτονται καθόλου όρια τότε το παιδί

αναπόφευκτα θα συγκρουστεί με τον εαυτό

του. (Ντράικωρς Ρ., 1999)

«Δεν υπάρχουν κακά παιδιά, μόνο

αποθαρρυμένα και δυστυχισμένα παιδιά

υπάρχουν, που δεν βρήκαν τον σωστό

τρόπο για να ολοκληρωθούν μέσα στην

ανθρώπινη κοινωνία».

(Ντράικωρς Ρ.,

1999: 120)

Page 235: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

235

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ

3.1 Η σύγχυση του σημερινού γονέα

Οι σημερινοί γονείς ανατράφηκαν σε

μια αυταρχική κοινωνία όπου οι σχέσεις

μεταξύ των ανθρώπων ακολουθούσαν μια

πυραμίδα εξουσίας (από τους ανώτερους

στους κατώτερους), όπου ο καθένας

«ήξερε τη θέση του». Στο σπίτι, στην

κορυφή της πυραμίδας βρίσκονταν ο

πατέρας, ακολουθούσε η μητέρα και το

παιδί έπρεπε να υπακούει και τους δυο.

Συνεπώς η διαπαιδαγώγηση που δίνονταν

στο παιδί ήταν αυταρχικής φύσεως, όπου

Page 236: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

236

το ανάγκαζε να φοβάται την αμφισβήτηση

της εξουσίας, κυρίως του πατέρα. Μπορεί

να υπήρχαν λιγότερες διαμάχες, όμως το

παιδί στερούνταν τις κατάλληλες συνθήκες

που θα του εξασφάλιζαν μια ισορροπημένη

ανάπτυξη. (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ.,

2004)

Καθώς όμως το κοινωνικό μας σύστημα

αλλάζει, όλοι απαιτούν και δικαιούνται να

τους μεταχειρίζονται ισότιμα. Μ’ αυτές τις

αλλαγές και μετά την απελευθέρωση της

γυναίκας, το παιδί γεννιέται σε μια

οικογένεια όπου μεταξύ του πατέρα και

της μητέρας αναπτύσσεται ένας αγώνας για

την υπεροχή ή για τα ατομικά δικαιώματα.

Συμπεραίνει εύκολα ότι έχει κι αυτό

δικαιώματα και καταστρώνει τον δικό του

αγώνα υπεράσπισης των δικαιωμάτων του.

Οι γονείς στην προσπάθειά τους να

διαπαιδαγωγήσουν το παιδί παρατηρούν

Page 237: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

237

ότι οι παραδοσιακές τεχνικές (αμοιβή,

τιμωρία) δεν κερδίζουν την συνεργασία

του παιδιού και το ένστικτο, η πείρα και η

αυτομόρφωσή τους συχνά δεν επαρκούν

για να δίνονται οι σωστές λύσεις.

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., 2004),

(Δραγάση – Σηφάκη Ε., 1999)

Παρά την εξασφάλιση της ισότητας και

άλλες θετικές αλλαγές που επήλθαν

διαχρονικά, η σημερινή κοινωνία

βρίσκεται σε κρίση. Οι αξίες και οι θεσμοί

της διαβρώθηκαν, ενώ κυριάρχησαν το

άγχος, οι απρόσωπες σχέσεις, ο

απομονωτισμός, η συνεχής υποβάθμιση

της ποιοτικής ζωής και πολλές άλλες

δυσμενείς συνθήκες που αλλοιώνουν το

κλίμα μέσα στο οποίο συντελείται η αγωγή

του παιδιού.

Η εποχή μας θα μπορούσε να

χαρακτηριστεί και ως «παιδοκεντρική»,

Page 238: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

238

γιατί όλα σήμερα γίνονται χάριν του

παιδιού, θυσίες και κόποι των γονέων,

μέριμνες της πολιτείας κλπ. Παρά, όμως,

την παιδοκεντρική αυτή αντίληψη της

σύγχρονης κοινωνίας και επιπρόσθετα την

πρόοδο και τα επιτεύγματα που έχουν

σημειωθεί στις επιστήμες της παιδικής

ψυχολογίας και αγωγής, οι συνθήκες μέσα

στις οποίες γεννιέται, αναπτύσσεται και

διαπαιδαγωγείται το παιδί σήμερα,

γίνονται όλο και πιο αρνητικές.

Το παιδί, σήμερα νιώθει

«καταπιεσμένο». Τίθεται η ανάγκη οι

γονείς να ανταποκριθούν σωστά στην

διαπαιδαγώγηση του, έτσι ώστε να

κερδίσουν την συνεργασία του και να το

καταρτίσουν με εκείνα τα εφόδια που θα

το διαμορφώσουν σε μια υγιή, κοινωνική

και χαρούμενη προσωπικότητα. (Σκιαδάς

Β., 2004)

Page 239: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

239

Προσπαθώντας οι γονείς να

προσαρμόσουν την διαπαιδαγώγησή τους

στις κοινωνικές εξελίξεις δεν

διαπαιδαγωγούν το παιδί αποτελεσματικά.

Ενώ κάθε τέχνη ή εργασία πρέπει να

μαθαίνεται πριν ασκηθεί, η «τέχνη» της

ανατροφής των παιδιών, ανατίθεται σε

πρόσωπα εντελώς απροπαρασκεύαστα για

την εκτέλεσή της. Η υπεύθυνη υποστήριξη

των γονέων και η ενημέρωσή τους είναι

όχι μόνο πολύτιμη, αλλά και πολύ

περισσότερο αναγκαία. (Ντινκμέγιερ Ν.,

Μακ Καίη Γ., 2004), (Δραγάση – Σηφάκη

Ε., 1999)

Η Συμβουλευτική των γονέων έρχεται

να ενισχύσει το γονικό ρόλο και να

βοηθήσει τους γονείς, ώστε να γίνουν

φορείς κατανόησης, στοργής και αγάπης

για τα παιδιά τους. Παρέχεται κυρίως μέσα

από τις Σχολές γονέων όπου με την

Page 240: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

240

βοήθεια ειδικών στοχεύουν να

ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν

τους γονείς πάνω σε ζητήματα που

αφορούν την διαπαιδαγώγηση των παιδιών

τους. Προσεγγίζονται θέματα που

σχετίζονται με τη δομή, τη λειτουργία της

οικογένειας και τους ρόλους που

αναλαμβάνει το κάθε μέλος της. (Δραγάση

– Σηφάκη Ε, 1999),

(http://www.chioscity.gr/kapi/parents.htm-

16k)

«Στη χώρα μας χρειάζεται ακόμη

αρκετή προσπάθεια για να οργανωθεί

σωστά η Συμβουλευτική γονέων και να

ανανεωθεί το περιεχόμενο καθώς και οι

μεθοδεύσεις της, ώστε να γίνει προσιτή σε

όλο τον γονικό πληθυσμό». Συνεπώς, οι

Έλληνες γονείς που αναζητούν την

ενημέρωση των ειδικών δεν έχουν την

δυνατότητα να ενημερώνονται με τον

Page 241: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

241

καλύτερο δυνατό τρόπο, γεγονός που δεν

συμβάλλει ιδιαίτερα στην προσπάθειά τους

να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους όσο

γίνεται αποτελεσματικά. (Δραγάση –

Σηφάκη Ε., 1999: 33)

Οι πολυάριθμες και συχνά

αντικρουόμενες απόψεις που κυκλοφορούν

για την καταλληλότερη διαπαιδαγώγηση

διογκώνουν την σύγχυση των γονέων.

Έχουν ακούσει, άλλοτε ότι θα πρέπει να

έχουν περισσότερη υπομονή και άλλοτε ότι

θα πρέπει να επιβληθούν περισσότερο.

Τους συμβουλεύουν να είναι πιο

επιτρεπτικοί ή άλλες φορές να είναι απλά

και μόνο καθρέφτης των συναισθημάτων

του παιδιού. Οι περισσότερες από αυτές τις

προτάσεις, μάλιστα έχουν για κέντρο το

παιδί και δεν θέτουν παράλληλα την

ανάγκη της αναμόρφωσης του γονέα.

Αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα οι γονείς

Page 242: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

242

να μην γνωρίζουν ποια μέθοδο από αυτές

που προτείνονται να εφαρμόσουν, ενώ

συχνά αποθαρρύνονται όταν διαπιστώνουν

ότι πολλές από αυτές στην πράξη δεν

φέρνουν αποτέλεσμα.

Πολλοί γονείς δυστυχώς δεν γνωρίζουν

την αναγκαιότητα της διερεύνησης της

επιστημονικής εφαρμογής και μελέτης των

μεθόδων διαπαιδαγώγησης που

προτείνονται, με αποτέλεσμα να επιλέγουν

μεθόδους που εξαντλούν την υπομονή τους

και τους απελπίζουν. Η εφαρμογή

επιστημονικών μεθόδων που έχουν

δοκιμαστεί μπορεί να μειώσει την

ανασφάλεια των γονέων και να υπάρχουν

περισσότερες πιθανότητες να οδηγηθούν

στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Άλλες φορές πάλι, πολύ συχνά, οι

ειδικοί περιπλέκουν τον προβληματισμό

των γονέων δίνοντάς τους εξηγήσεις με

Page 243: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

243

τεχνικούς όρους, με τη διάλεκτο των

ψυχολόγων, και επιχειρώντας να

ξεκαθαρίσουν τις αιτίες της συμπεριφοράς,

αντί να προτείνουν μια διορθωτική

τακτική. (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ.,

2002)

Αν οι γονείς εξασφαλίσουν την

κατάλληλη ενημέρωσή τους θα οδηγηθούν

αν όχι στην ιδανική διαπαιδαγώγηση,

έστω στη βελτίωσή της. Παρακάτω

αναφέρονται οι βασικές προϋποθέσεις

όπου μπορούν οδηγήσουν τους γονείς σε

μια διαπαιδαγώγηση με περιορισμένα

παιδαγωγικά λάθη:

- Καλό και χρήσιμο θα ήταν οι γονείς

να εξελίσσουν και να εμπλουτίζουν τη

σχέση τους μεταξύ τους, γιατί αυτό

δημιουργεί μια τέτοια οικογενειακή

ατμόσφαιρα μέσα στην οποία το παιδί

νιώθει ασφάλεια και εμπιστοσύνη, δυο

Page 244: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

244

προϋποθέσεις απαραίτητες για την υγιή

ανάπτυξή του. Επίσης οι γονείς θα πρέπει

να ακολουθούν μια κοινή πορεία στη

διαπαιδαγώγηση του παιδιού, χρειάζεται η

συνεργασία τους, ώστε να μην λαμβάνει το

παιδί αντιφατικά μηνύματα και

προκαλείται σ’ αυτό σύγχυση.

- Είναι αναγκαίο να ανατρέχουν

συνεχώς στις έννοιες «οικογένεια»,

«γάμος», «παιδί» και να σταθμίζουν τις

ευθύνες τους με βάση το περιεχόμενο

αυτών των εννοιών. Επίσης πρέπει να

ενημερώνονται μέσα από συζητήσεις

(επιστημονικές), μελέτη βιβλίων, από

προγράμματα ανάλογα, ανακοινώσεις και

διαλέξεις σχετικές με τη διαπαιδαγώγηση.

Απαραίτητη είναι και η διερεύνηση της

επιστημονικής εφαρμογής και μελέτης των

μεθόδων διαπαιδαγώγησης που

προτείνονται από αξιόλογους παιδαγωγούς

Page 245: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

245

ή άλλους ειδικούς.

- Καλό θα ήταν οι γονείς να είναι

ενημερωμένοι όσον αφορά τα στάδια

εξέλιξης του παιδιού για να γνωρίζουν να

ερμηνεύουν τις αντιδράσεις του και να

ικανοποιούν σωστά τις ανάγκες του. Για να

είναι αποτελεσματικοί στην προσπάθειά

τους να ικανοποιούν τις ανάγκες του

παιδιού τους πρέπει να μάθουν να

μελετούν και την ψυχοσύνθεσή του, να

εντοπίζουν τις ιδιαιτερότητες, τις

ικανότητες, τις ελλείψεις και τα προσόντα

του και να προσαρμόζουν ανάλογα τη

γονική τους φροντίδα και τη μέθοδο

διαπαιδαγώγησης που απαιτείται κάθε

φορά.

- Επίσης χρήσιμο θα ήταν οι γονείς να

έχουν διάθεση αυτοκριτικής, έτσι ώστε να

μπορούν να ελέγχουν την συμπεριφορά

τους και να την κατευθύνουν σωστά

Page 246: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

246

συνάπτοντας έτσι σχέσεις ειλικρίνειας,

αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης με τα

παιδιά τους. Επιπλέον η αυτοβελτίωσή

τους μπορεί να βελτιώσει και τις σχέσεις

τους με τα παιδιά τους, αποτελώντας

ταυτόχρονα ένα θετικό πρότυπο γι’ αυτά.

Οι γονείς που ενημερώνονται

διαφωτίζονται, αλλά εκείνο που συμβάλλει

σημαντικά στην προσπάθεια τους για να

δώσουν μια υγιή διαπαιδαγώγηση κι όπου

αν δεν διαθέτουν, έστω και ενημερωμένοι,

θα οδηγηθούν σε σφάλματα, είναι η

ισορροπημένη αγάπη που προλαμβάνει

ακρότητες. (Κραγιόπουλος Σ., 2001)

Οι γονείς θέλουν να δείξουν στα παιδιά

τους τρυφερότητα, καλοσύνη, ειλικρίνεια,

δικαιοσύνη και όλες τις απαιτούμενες

αρετές για να ολοκληρωθεί η

προσωπικότητά του. Το πρόβλημα είναι

ότι οι περισσότεροι δεν διδάχθηκαν ποιες

Page 247: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

247

μεθόδους και τεχνικές συναναστροφής,

επικοινωνίας και πειθαρχίας θα τους

βοηθήσουν να επιδείξουν αυτές τις αρετές.

(Law Nolte D., Harris R., 1999)

Μέσα και μέθοδοι που μπορούν να

βοηθήσουν τους γονείς να εφαρμόσουν τον

γονικό τους ρόλο πιο αποτελεσματικά είναι

αυτά που περιγράφονται παρακάτω:

3.2 Το παράδειγμα

Το πρωταρχικό βήμα που πρέπει να

κάνουν οι γονείς στην διαπαιδαγώγηση

των παιδιών για να μεταδώσουν σ’ αυτά τα

θετικά χαρακτηριστικά που χρειάζονται

είναι με το παράδειγμά τους. «Η ανατροφή

των παιδιών πριν απ’ όλα είναι

τελειοποίηση της διαγωγής και των

συναισθημάτων των γονέων. Η αγωγή των

γονέων συναιρείται με την αγωγή του

Page 248: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

248

παιδιού. Τρόπον τινά, όποια αγωγή έχει ο

γονέας, τέτοια αγωγή θα δώσει και στο

παιδί». «Μπορεί κανείς να ισχυρισθεί ότι

με την αγωγή γίνεται οντολογική και

υπαρξιακή μετάγγιση στο παιδί».

(Κραγιόπουλος Σ., 2001: 102), (Ιερόθεος

Μητροπ., 1998: 310)

Η συμπεριφορά λοιπόν των γονέων οι

οποίοι είναι πρότυπα συμπεριφοράς και

πηγή εμπιστοσύνης για τα παιδιά τους, έχει

ιδιαίτερη σημασία. Είναι ανάγκη από

μέρους τους, η στάση τους, η διαγωγή

τους, η όλη συμπεριφορά απέναντι στο

παιδί και μεταξύ τους να είναι τέτοια όπου

το παιδί όχι τόσο με το μυαλό του, όσο με

την αίσθησή του να αισθάνεται ασφάλεια

και προστασία. Η στάση τους θα πρέπει να

είναι τέτοια, ώστε το παιδί να μην

πληγώνεται, να μην τραυματίζεται.

(Κραγιόπουλος Σ., 2001)

Page 249: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

249

Οι γονείς οφείλουν πρώτα με το

παράδειγμά τους να έχουν θεμελιώσει ήδη

μια τέτοια κοινότητα, πριν έλθει το παιδί,

στην οποία θα το διαπαιδαγωγήσουν να

πάρει μια θέση. Όταν αυτό έχει γίνει,

έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για

να δεχθεί το παιδί τον εαυτό του και στην

συνέχεια να βρει τη θέση του στην

ευρύτερη κοινότητα της κοινωνίας. Αυτό

το οικογενειακό κλίμα δημιουργείται όταν

οι γονείς είναι ολοκληρωμένοι, όσο είναι

δυνατόν, ως προσωπικότητες. Αυτό

σημαίνει ότι οι γονείς θα πρέπει να

προετοιμάζονται για τον γονικό τους ρόλο

από τότε που καθίστανται υπεύθυνοι για

την διαμόρφωση της προσωπικότητας

τους. Βέβαια η προετοιμασία αυτή δεν

σταματά όταν το άτομο γίνει γονέας αλλά

θα πρέπει συνεχίζεται η αναμόρφωση του.

«Όποιος παιδαγωγείται αυτός μπορεί και

Page 250: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

250

να διαπαιδαγωγήσει άλλον». (Ιερόθεος

Μητροπ., 1998: 312)

Θα ήταν λάθος ν’ απαιτήσει κανείς

περισσότερα από ένα παιδί απ’ ότι μπορεί

ο ίδιος να δώσει με το παράδειγμά του.

Άλλωστε, πολλοί γονείς που νιώθουν

δυσαρεστημένοι από τα παιδιά τους, κατά

βάθος είναι δυσαρεστημένοι από τον εαυτό

τους. Έτσι ο γονέας πρέπει αυτά που θέτει

στο παιδί του να τα τηρεί και ο ίδιος

αλλιώς δεν μπορεί να μεταγγίσει στο παιδί

τα όσα συμβούλευσε. Σημαντικό είναι

επίσης οι γονείς να συμφωνούν στην

διαπαιδαγώγηση που εφαρμόζουν στο

παιδί. Στην αντίθετη περίπτωση

προκαλείται σύγχυση σ’ αυτό και δεν

μπορεί να διακρίνει ποια είναι η επιθυμητή

συμπεριφορά. (Ιερόθεος Μητροπ., 1998)

Το ποίημα της Dorothy Law Nolte, με

τίτλο «Τα παιδιά μαθαίνουν αυτό που

Page 251: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

251

ζουν» (παράρτημα 3), συγγραφέας και

βιβλίου της που στηρίζεται σ’ αυτό το

ποίημα, εκφράζει τη σημαντικότητα της

συμπεριφοράς των γονέων και τον

αντίκτυπο που έχει αυτή σ’ αυτά.

Όταν οι γονείς επαναλαμβάνουν ένα

μοντέλο επίκρισης τότε τα παιδιά

μαθαίνουν να αποδοκιμάζουν τους

ανθρώπους και τον εαυτό τους. Επιπλέον

μαθαίνουν να βλέπουν μόνο την αρνητική

πλευρά των πραγμάτων. Όταν η στάση των

γονέων δεν ενισχύει τον μοντέλο επίκρισης

τότε τα παιδιά αποκτούν κοινωνικό

ενδιαφέρον και σέβονται την

διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπου.

Σέβονται τον εαυτό τους και γίνονται

θετικά άτομα.

Επίσης, η ύπαρξη επιθετικότητας μέσα

στην οικογένεια, μπορεί να διδάξει στα

παιδιά ότι η σύγκρουση είναι αναγκαία κι

Page 252: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

252

έτσι να μεγαλώνουν αντιμετωπίζοντας τη

ζωή ως μια μάχη. Ο τρόπος που οι γονείς

αντιμετωπίζουν τις συγκρούσεις, αποτελεί

πρότυπο για τα παιδιά. Η υιοθέτηση

τρόπων διοχέτευσης και ανακούφισης της

έντασης, όπως επίσης η ειλικρίνεια και η

παραδοχή ύπαρξης συναισθημάτων θυμού

είναι ένα σπουδαίο μάθημα για τα παιδιά.

Ο φόβος είναι κάτι υποκειμενικό. Η

διαρκής έκθεση των παιδιών σε φοβισμένα

σχόλια επηρεάζει την ψυχολογία τους,

δημιουργεί αίσθημα ανησυχίας που

βλάπτει την αντίληψή τους. Κάτι ανάλογο

συμβαίνει και με την έκθεσή τους στον

οίκτο. Διδάσκονται ότι δεν είναι κακό να

νιώθουν αυτολύπηση. Αντιθέτως όμως θα

πρέπει να ενισχύεται η εσωτερική τους

δύναμη ώστε να αποκτήσουν

αυτοπεποίθηση. Αυτό είναι πιο σημαντικό

από την έκφραση φόβου ή συμπόνιας.

Page 253: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

253

Πολλοί γονείς περιπαίζοντας τους

άλλους ανθρώπους μαθαίνουν στα παιδιά

τους να γελούν εις βάρος των άλλων. Οι

γονείς πρωτίστως με την συμπεριφορά

τους και κατ’ επέκταση με τα λόγια θα

πρέπει να δείξουν στα παιδιά τους ότι δεν

είναι σωστό να ταπεινώνουν έτσι τους

άλλους και ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ

των κοροϊδευτικών καγχασμών και του

υγιούς γέλιου.

Η ύπαρξη ζήλιας στην οικογένεια με την

οποιαδήποτε μορφή έκφρασή της διδάσκει

στα παιδιά το συναίσθημα της ζήλιας και

του ανικανοποίητου γι’ αυτά που έχουν.

Δεν υπάρχει όμως καλύτερος τρόπος για

να συμφιλιωθεί κανείς με τον εαυτό του

από το να δεχτεί τις ατέλειές του και τις

ελλείψεις του και ο γονέας πρέπει να

εφαρμόσει αυτά πρώτα στον εαυτό του αν

θέλει το και το παιδί του να είναι

Page 254: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

254

ικανοποιημένο με τον εαυτό του.

Όταν οι γονείς αντιμετωπίζουν τη ζωή

χωρίς οράματα και με απογοήτευση και

έχουν διάθεση αποθαρρυντική προς τον

εαυτό τους τότε και το παιδί χάνει τη

διάθεσή του για κάθε προσπάθεια και

γίνεται μελαγχολικό και δυστυχισμένο.

Όταν οι γονείς αλλάξουν στάση στη ζωή

και στις δυσκολίες της και γίνουν

αισιόδοξοι και οραματιστές αποτελούν

πυξίδα για την πορεία των παιδιών τους,

για την ανάπτυξη της ενθάρρυνσης, της

αυτοπεποίθησής τους και της

δημιουργικότητας.

Όταν οι ίδιοι οι γονείς εκνευρίζονται

από τα μικρά εμπόδια της

καθημερινότητας, ασφαλώς είναι δύσκολο

να διδάξουν στα παιδιά να είναι

υπομονετικά. Η υιοθέτηση της υπομονής,

της πραότητας και της εγκράτειας από τους

Page 255: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

255

γονείς θα αποτελέσει διδαχή για τα παιδιά

τους.

Οι γονείς που δεν αποδέχονται τον

εαυτό τους και εστιάζουν μόνο στα

αρνητικά τους επιδρούν στο παιδί με τον

ίδιο τρόπο με αποτέλεσμα το παιδί να έχει

αρνητική άποψη για τον εαυτό του και

αποθαρρυμένο να μην προσπαθεί στη ζωή.

Στην αντίθετη περίπτωση τα παιδιά

μαθαίνουν να αγαπούν τον εαυτό τους και

τους άλλους και αποκτούν στόχους και

αυτοπεποίθηση που είναι σημαντικό

εφόδιο στην αντιμετώπιση των δυσκολιών

της ζωής. Επίσης το παιδί αποδέχεται τον

εαυτό του και τις ατέλειές του.

Πολύ σημαντική για την

διαπαιδαγώγηση του παιδιού είναι και η

προσφορά. Σε μια οικογένεια όπου η

«μοιρασιά» είναι τρόπος ζωής, η χαρά της

προσφοράς γίνεται βίωμα καθώς τα παιδιά

Page 256: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

256

μαθαίνουν να προσφέρουν χωρίς να

περιμένουν προσωπικό κέρδος.

Η φιλαλήθεια, είναι ίσως μια από τις πιο

δύσκολες αρετές. Αναφέρεται στην

ικανότητα να μεταφέρονται με ειλικρίνεια

και σαφήνεια τα γεγονότα. Οι γονείς για να

μεταβιβάσουν αυτή την αρετή, θα πρέπει

οι ίδιοι να είναι ειλικρινείς με τα παιδιά

τους. Να μην τα υποτιμούν

αποκρύπτοντας την αλήθεια. Με τα λόγια

και τα έργα τους θα πρέπει να δίνουν ένα

ζωντανό παράδειγμα για το τι θα πει

ειλικρίνεια και τιμιότητα.

Η δικαιοσύνη είναι μία επίσης

σημαντική παράμετρος στην

διαπαιδαγώγηση των παιδιών. «Τα παιδιά

έχουν την τάση να είναι πολύ απόλυτα ως

προς την έννοια της δικαιοσύνης. Γι’ αυτά

δίκαιο σημαίνει σωστό και άδικο λάθος».

Οι γονείς θα πρέπει να κατανοήσουν ότι

Page 257: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

257

κάθε μέλος της οικογένειας βλέπει τα

πράγματα διαφορετικά. Αφιερώνοντας

χρόνο για ν’ ακούσουν προσεχτικά τα

παιδιά τους τα βοηθούν να βάλουν σε μια

τάξη τα συναισθήματά τους και τα

ενθαρρύνουν να εφαρμόσουν τις

καλύτερες ιδέες τους. Αν αντιμετωπιστεί

με σεβασμό το αίτημά τους για δίκαιη

μεταχείριση, θα αποκτήσουν τις βάσεις

που χρειάζονται για να δείξουν τον

ανάλογο σεβασμό στους άλλους. (Law

Nolte D., Harris R., 1999: 177)

Τα παιδιά μαθαίνουν τον σεβασμό, όταν

βλέπουν τους γονείς τους να φέρονται ο

ένας στον άλλο με καλοσύνη και ευγένεια.

Αλλά και μέσα από τον σεβασμό των

γονέων προς αυτά μαθαίνουν, επίσης, ότι η

στάση τους προς τους άλλους πρέπει να

περιέχει τον σεβασμό.

Ακόμη τα παιδιά έχουν ανάγκη να ζουν

Page 258: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

258

σε ένα περιβάλλον που θα τους παρέχει

ασφάλεια. Οι γονείς με την συμπεριφορά

τους, αποφεύγοντας τον πανικό ή τις

υστερικές αντιδράσεις μαθαίνουν το παιδί

να αντιμετωπίζει τη ζωή με θάρρος και

ηρεμία. Σε μια φιλική ατμόσφαιρα

ενθαρρύνει τον εαυτό του και τον

αποδέχεται. Αποκτούν επίσης

αυτοπεποίθηση, αυτοσεβασμό και

εμπιστοσύνη στους γονείς τους. Έτσι

εξελίσσονται σε υγιή άτομα που μπορούν

να κάνουν ουσιαστικές σχέσεις με τους

συνανθρώπους τους, να ερωτευτούν και

να χαρούν τη ζωή.

Εν κατακλείδι το παράδειγμα υπομονής,

αμοιβαίου σεβασμού και παραδοχής των

λαθών θα διδάξει πολύ περισσότερα από

οποιαδήποτε προσπάθεια των γονέων να

φτάσουν στην τελειότητα. Αυτό δεν

σημαίνει όμως ότι πρέπει να αποκλείονται

Page 259: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

259

άλλες μέθοδοι διαπαιδαγώγησης κι ότι δεν

μπορούν να αποβούν χρήσιμες. Το

συμπλήρωμα άλλων μεθόδων

διαπαιδαγώγησης θα επιφέρει πιο άρτιο

αποτέλεσμα. (Law Nolte D., Harris R.,

1999)

3.3 Η συνήθεια

Όταν κάτι επαναλαμβάνεται συνέχεια

από τους γονείς, π.χ. μια συγκεκριμένη

μορφή αγωγής, γίνεται βίωμα για το παιδί

και συνηθίζει να πράττει όπως και οι

γονείς του. Mε μιμητικό τρόπο το παιδί

αποκτά αρκετές γνώσεις και δεξιότητες και

πετυχαίνει μια καλύτερη επαφή με τον

οικογενειακό του περίγυρο. Η μιμητική

ενέργεια εμφανίζεται έντονη στο παιδί

προσχολικής ηλικίας. Το παιδί μιμείται τα

πρόσωπα του περιβάλλοντός του με πολύ

Page 260: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

260

ευκολία και επιτυχία, περισσότερο βέβαια

εκείνα με τα οποία συνδέεται

συναισθηματικά, τους γονείς του.

Έχει αποδειχτεί ότι το παιδί προσπαθεί

να αντιγράψει τις κινήσεις και τους

λόγους των γονέων, καθώς και των

συνοικούντων προσώπων στην ίδια στέγη.

Επειδή οι γονείς αποτελούν πρότυπα

μιμητικά, οφείλουν να ενεργούν και να

συμπεριφέρονται υποδειγματικά προς τα

παιδιά τους και να τα καθοδηγούν για να

αποκτούν καλές συνήθειες, όπως της

επιμέλειας, της τάξης, της φιλαλήθειας

κλπ. χωρίς να δεσμεύεται και να

καταπιέζεται η ενεργητικότητα τους.

Κατά την προσχολική ηλικία το παιδί

αποκτά γνώσεις με τις αισθήσεις και τις

κινήσεις του μέσα στον υλικό κόσμο των

πραγμάτων του περιβάλλοντός του. Οι

γνώσεις αυτές είναι ανάλογες προς την

Page 261: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

261

ποιότητα και την παιδευτική προσπάθεια

των προσώπων που ασκούν αγωγή πάνω

στο παιδί. Επίσης κατά την ηλικία αυτή

κυριαρχεί σε υψηλό βαθμό η μηχανική

επανάληψη ορισμένων κινήσεων που

αναφέρονται στο παιχνίδι και προσδίδουν

στο παιδί ιδιαίτερη χαρά και ευχαρίστηση.

Με τις επαναληπτικές κινήσεις που

εκτελεί το παιδί ικανοποιείται η περιέργειά

του, η οποία είναι εντονότατη κατά τη

μικρή ηλικία και έχει άμεση σχέση με τα

προσωπικά του ενδιαφέροντα. Ορισμένες

κινήσεις που εκτελεί το παιδί κατά τρόπο

μιμητικό παρουσιάζουν ελάττωση με την

αύξηση της ηλικίας, αλλά η μιμητική τάση

διαρκεί όσο και η ζωή. Δεν είναι

υπερβολικό το γεγονός ότι η μάθηση

οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στη μιμητική

τάση, η οποία είναι έμφυτη και έντονη

στο παιδί της προσχολικής ηλικίας.

Page 262: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

262

Αυτό το γεγονός υποχρεώνει τους γονείς

να εκμεταλλευτούν αυτή την τάση και να

αξιώσουν καλές συνήθειες. Το τραγούδι,

το παιχνίδι, η συμπεριφορά, η καλή

έκφραση κλπ. διδάσκονται κυρίως με τη

μίμηση. Η συνήθεια είναι μεγάλη δύναμη η

οποία τις περισσότερες φορές δεσμεύει τη

σκέψη του ανθρώπου και μηδενίζει τη

βούληση. Όταν το άτομο συνηθίσει να

κάνει κάτι ή να πιστεύει σε κάτι είναι πολύ

δύσκολο να απαλλαγεί από αυτή τη

συνήθεια.

«Η σύγχρονη ψυχολογία πιστεύει ότι οι

συνήθειες εμφανίζονται με διάφορες

μορφές όπως: κινητικές (χειρονομίες,

βάδισμα κ.λ.π.), πνευματικές (νοημοσύνη,

αντίληψη), συγκινησιακές (αλτρουισμός,

αυτοθυσία) και τέλος συνήθειες ηθικής

φύσεως (ειλικρίνεια, εντιμότητα, σεβασμός

,φιλία κ.λ.π.)». (Χαραλαμπάκης Β., 1985:

Page 263: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

263

143)

Οι γονείς πρέπει να είναι τα πρότυπα

μίμησης για τα παιδιά. Πρέπει να παρέχουν

τους εαυτούς τους πρότυπα καλής

συμπεριφοράς, έτσι ώστε το παιδί να

αποκτά μόνο καλές συνήθειες. Η σημασία

της συνήθειας για τη αγωγή γενικά είναι

πάρα πολύ σπουδαία γιατί στηρίζεται στο

νόμο της επανάληψης. (Χαραλαμπάκης Β.,

1985)

3.4 Η αγάπη

Σημαντική θέση κατέχει στην αγωγή η

αγάπη των γονέων στα παιδιά τους. Το

συναίσθημα αυτό είναι τόσο βαθιά

ριζωμένο μέσα στους γονείς, που τους

κάνει να μην ξεχωρίζουν τα παιδιά από τον

εαυτό τους.

Η αγάπη αυτή, στην αληθινή της

Page 264: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

264

έκφραση, χαρίζει στο παιδί ευτυχία και

εξασφαλίζει μια άνετη ατμόσφαιρα στην

οποία αναπτύσσεται υγιώς και το κάνει

ικανό ν’ αντιμετωπίζει σωστά όσα εμπόδια

συναντά στη ζωή του. Όταν οι γονείς

δημιουργούν στο παιδί το κατάλληλο

περιβάλλον όπου νιώθει σίγουρα ότι το

αγαπούν και το αποδέχονται αποκτά την

εσωτερική δύναμη που χρειάζεται για να

επιδιώξει τους στόχους του και μαθαίνει να

αγαπά τον εαυτό του και τους άλλους, ενώ

σταδιακά αναπτύσσει την ικανότητα να

δέχεται τους κανονισμούς του

περιβάλλοντος. Σταδιακά θα γίνει πρόθυμο

ν’ ανταλλάσσει την απλή ευχαρίστηση του

να κάνει ότι θέλει με την διαρκή

ευχαρίστηση της αποδοχής των πράξεών

του από τους γονείς του και κατ’ επέκταση

από το κοινωνικό του περιβάλλον. Αν οι

γονείς τρέφουν το κατάλληλο είδος αγάπης

Page 265: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

265

για τα παιδιά τους, τότε επίσης,

δημιουργούνται θετικές σχέσεις μεταξύ

τους και το παιδί τους εμπιστεύεται. Δεν

θα διστάσει έτσι να προστρέξει σ’ αυτούς

όταν συναντήσει δυσκολίες, γιατί θα ξέρει

ότι θα το ακούσουν και θα το βοηθήσουν.

(Σκιαδάς Β., 2004)

Η αγάπη αποτελεί βασική ανάγκη των

παιδιών, την οποία αν δεν βρουν μέσα

στην οικογένειά τους θα τραπούν αργότερα

σε ανορθόδοξους τρόπους για να την

αποκτήσουν, έστω και στη διεστραμμένη

της μορφή. (Ράσσελ Μ., 2001)

Η αγάπη όμως δεν εξασφαλίζεται στο

παιδί λέγοντάς του οι γονείς του απλά ότι

το αγαπούν. «Στη συμβουλευτική γονέων

τονίζονται τα τρία χαρακτηριστικά της

αγάπης: αποδοχή, τρυφερότητα,

εκτίμηση». (Law Nolte D., Harris R., 1999:

124)

Page 266: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

266

Όταν άνευ όρων οι γονείς δέχονται την

διαφορετικότητα του παιδιού τους και την

ελεύθερη ανάπτυξή του τότε αυτό νιώθει

με την αποδοχή τους και την αγάπη τους

ταυτόχρονα. Η αποδοχή του εξασφαλίζει

την πίστη του στον εαυτό του και τον

αυτοσεβασμό του. Οι γονείς που

αποδέχονται τη διαφορετικότητα των

παιδιών τους και εστιάζουν στα

προτερήματά τους δεν μπαίνουν στη

διαδικασία να τα συγκρίνουν μεταξύ τους,

γιατί το κάθε παιδί το θεωρούν ξεχωριστό.

Όταν όμως είναι αναπόφευκτο να νιώσουν

περισσότερη εύνοια για κάποιο απ’ αυτά

θα πρέπει να είναι αμερόληπτοι και αρκετά

επιδέξιοι, ώστε να αποφεύγουν να δείχνουν

αυτή τους τη συμπάθεια.

Εντούτοις η άνευ όρων αποδοχή του

παιδιού δεν σημαίνει ανοχή στην

ανάρμοστη ή ανεύθυνη συμπεριφορά του.

Page 267: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

267

Όταν οι γονείς αποδέχονται το παιδί τους

μπορούν να απορρίπτουν συγχρόνως τις

ανάρμοστες πράξεις του, θέτοντας όρια

στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά του και με

τέτοιο τρόπο που δεν θα θίγει την

προσωπικότητά του και θα κερδίζει τη

συνεργασία του.

Το παιδί εκτός από την αποδοχή

χρειάζεται και τρυφερότητα. Έχει ανάγκη

της λεκτικής αλλά και της μη λεκτικής

αγάπης. Η ανάγκη για άγγιγμα είναι, ίσως,

μία από τις θεμελιώδεις, παγκόσμιες και

ισχυρές ανάγκες στη ζωή των ενηλίκων και

πολύ περισσότερο στη ζωή των παιδιών. Η

αγκαλιά των γονέων μπορεί να γαληνέψει

ένα παιδί που χρειάζεται παρηγοριά, είτε

επειδή έγδαρε το γόνατό του, είτε επειδή

πληγώθηκαν τα συναισθήματά του. Οι

εκδηλώσεις τρυφερότητας είναι ζωτικής

σημασίας για όλα τα παιδιά και η

Page 268: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

268

επανάληψη και η σταθερότητα τους,

επιτρέπει σ’ αυτά να βιώσουν πλήρως την

αγάπη που δεν πρέπει ποτέ να την

στερούνται. (Law Nolte D., Harris R.,

1999)

Ο σεβασμός είναι το τρίτο

χαρακτηριστικό που πρέπει να

εμπεριέχεται στα πλαίσια της γνήσιας

αγάπης. Οι γονείς πρέπει να θέτουν στην

αγωγή που υιοθετούν, ως κεντρική ιδέα,

ότι το παιδί είναι ένα αυτόνομο ον. «Θα

πρέπει να έχουν έναν τέτοιο σεβασμό για

την προσωπικότητα του παιδιού, που

πρέπει να είναι όχι μόνο ζήτημα αρχής,

ηθικής ή διανοητικής, αλλά κάτι που το

νιώθουν βαθιά με μια σχεδόν μυστικιστική

πεποίθηση και σε τέτοιο βαθμό ώστε η

κτητικότητα και η καταπίεση να γίνονται

εντελώς αδύνατες». (Ράσσελ Μ., 2001:

151-152)

Page 269: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

269

Στον σύγχρονο κόσμο, οι γονείς που

νιώθουν αυτό τον βαθύ σεβασμό μπορούν

και γεύονται την ολοκληρωμένη χαρά της

γονεικότητας και δεν αλλάζουν αυτή τη

χαρά με όση μπορούσαν να έχουν στο

αποκορύφωμα της γονικής τους δύναμης.

Επίσης δεν φοβούνται την ανεξαρτησία

του παιδιού σε αντίθεση με τους

δεσποτικούς γονείς που σ’ αυτήν

στέκονται με απογοήτευση. Όταν οι

σχέσεις τους με το παιδί διαπνέονται απ’

αυτόν τον σεβασμό τότε μπορούν και είναι

πραγματικά ειλικρινείς, ενώ η

αντιμετώπισή τους χαρακτηρίζεται από την

αρχή της ισοτιμίας. Έτσι εξασφαλίζεται

και η αρμονία των σχέσεων μεταξύ γονέων

και παιδιών.

Οι γονείς δεν πρέπει να θεωρούν και να

υποδεικνύουν στο παιδί ότι η αγάπη πρέπει

να προσφέρεται γιατί κάτι τέτοιο αποτελεί

Page 270: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

270

καθήκον. Η αγάπη δεν δημιουργείται, μόνο

ελευθερώνεται. Σε περίπτωση που

θεωρείται καθήκον τότε δεν μπορεί να

προκύψει η αληθινή εκδήλωση αυτής και

γονείς και παιδιά θα οδηγηθούν σε μια

υποκριτική και ψεύτικη συμπεριφορά. Η

αυθόρμητη εκδήλωση της αγάπης είναι και

ο αληθινός τρόπος έκφρασής της. Στους

γονείς επέρχεται αυτή όταν αφήνονται και

καθοδηγούνται από τον αυθορμητισμό

τους, ενώ στο παιδί εκδηλώνεται όταν του

συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο, ώστε

αποσπούν την αγάπη του και προσπαθούν

να δώσουν σ’ αυτό τα σωματικά και

πνευματικά εκείνα χαρακτηριστικά, που

παράγουν εκδηλώσεις αγάπης. Βασική

προϋπόθεση για να μεταβιβαστούν στο

παιδί τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά

είναι η εξασφάλιση της ανάπτυξής του σε

ένα περιβάλλον που θα το χαρακτηρίζει η

Page 271: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

271

καλοσύνη κι όπου δεν θα καταπιέζεται και

θα νιώθει ευτυχισμένο. (Ράσσελ Μ., 2001)

«Η αληθινή αγάπη είναι εκείνη η οποία

δεν ζητά τα δικά της συμφέροντα, αλλά

βγαίνει από τον εαυτό της και δίνεται στον

άλλον». Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να

χαρακτηρίζεται από ανιδιοτέλεια, γιατί

αυτή είναι μια από τις βασικές

προϋποθέσεις για να πειστεί το παιδί ότι οι

γονείς του το αγαπούν πραγματικά και για

να μπορέσει να αναπτυχθεί σωστά. Όταν οι

γονείς αγαπούν πραγματικά το παιδί τους

δεν επιτρέπουν προσωπικά τους

συμφέροντα που παρεμποδίζουν την

ανάπτυξη αυτού να ελευθερωθούν.

(Κραγιόπουλος Σ., 2001: 19)

Επίσης, ένδειξη αληθινής αγάπης είναι

όταν δεν προσφέρεται η αγάπη από τους

γονείς με όρους, ούτε χρησιμοποιούν τη

στέρησή της ως είδος τιμωρίας για να

Page 272: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

272

οδηγηθεί το παιδί στην επιθυμητή

συμπεριφορά. Ουσιαστικά όταν δίνουν την

αγάπη τους στο παιδί με όρους τότε

ενισχύουν σ’ αυτό όχι την ανάγκη του να

αγωνιστεί για στόχους και επιτεύγματα,

αλλά την ανάγκη να αγωνιστεί για το

θεμελιώδες δικαίωμα της αγάπης και της

αποδοχής του. Η αγάπη συνεπώς πρέπει να

δίνεται στο παιδί ελεύθερα και χωρίς

περιορισμούς ώστε να τη θεωρεί

αυτονόητη και να μην χρειάζεται να

αγωνίζεται για την κατάκτησή της.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η

συμπεριφορά των γονέων μεταξύ τους. Αν

οι γονείς πληρούν όλες τις προϋποθέσεις

ορθής εκδήλωσης της αγάπης προς τα

παιδιά τους, αλλά οι σχέσεις μεταξύ τους

δεν διαπνέονται από τον αμοιβαίο σεβασμό

και την αμοιβαία αγάπη τότε κλονίζουν

την ασφάλεια μέσα στην οποία μεγαλώνει

Page 273: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

273

το παιδί και επιπλέον επηρεάζουν την

άποψή του για το γάμο. Το παράδειγμα

που του δίδεται γίνεται πρότυπο για τις

σχέσεις που θα φτιάξει το ίδιο όταν

παντρευτεί. Συνεπώς είναι απαραίτητο οι

γονείς να αναπτύσσουν μια ώριμη και υγιή

σχέση, ώστε να εξασφαλίζουν στο παιδί το

κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξή

του. (Κραγιόπουλος Σ., 2001)

Δεν υπάρχει πιο σημαντικό εφόδιο στη

ζωή ενός παιδιού από το να μπορεί να

δώσει και να πάρει αγάπη και να διατηρεί

τρυφερές σχέσεις. Ότι άλλο και να κάνει

σίγουρα δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό

απ’ αυτό. Στην ενήλικη ζωή του, όποια

επιτυχία ή καταξίωση κι αν έχει, σε

οποιοδήποτε τομέα, δεν θα είναι ικανό να

αναπληρώσει το κενό από την έλλειψη του

δούναι και λαβείν της αγάπης. «Kαι χωρίς

αυτήν, όλα τ’ άλλα θα αποτελούν το

Page 274: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

274

«χρυσό κέλυφος» για την απόκρυψη αυτής

της σημαντικής στέρησης». (Law Nolte D.,

Harris R., 1999: 124)

Όπως έχει ήδη αναφερθεί η αγάπη δεν

πρέπει να παραβλέπει την ανεπιθύμητη

συμπεριφορά του παιδιού και να την

αφήνει ανεξέλεγκτη. Ο συνδυασμός της με

μεθόδους που εξασφαλίζουν τον

περιορισμό της ανεπιθύμητης

συμπεριφοράς του παιδιού θα

δημιουργήσουν σ’ αυτό τις κατάλληλες

προϋποθέσεις για την υγιή ανάπτυξή του.

3.5 Η ενθάρρυνση

Με την ενθάρρυνση οι γονείς

συγκεντρώνουν την προσοχή τους στα

θετικά σημεία του παιδιού τους για να του

καλλιεργήσουν την αυτοπεποίθηση και την

εκτίμηση στον εαυτό του. Οι γονείς που

Page 275: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

275

ενθαρρύνουν, βοηθούν το παιδί τους να

πιστέψει στον εαυτό του και στις

ικανότητές του, να δεχθεί τα λάθη του και

να μάθει απ’ αυτά. Το βοηθούν, επίσης, να

καλλιεργήσει το θάρρος να μην είναι

τέλειο.

Η κοινωνία, όμως, στην οποία ζούμε,

έχει επηρεάσει τους ανθρώπους με τρόπο

ώστε ν’ ανακαλύπτουν εύκολα τα λάθη, να

περιμένουν γενικά το χειρότερο, με

αποτέλεσμα ν’ αποθαρρύνονται. Οι γονείς

που αποθαρρύνονται αποθαρρύνουν κατ’

επέκταση και τα παιδιά τους. Ένα παιδί

χρειάζεται ενθάρρυνση, όπως ένα φυτό

χρειάζεται νερό και συνεπώς αποτελεί

βασική ανθρώπινη ανάγκη, ανεξάρτητα

από την ηλικία. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη

να νιώθουν ότι τους εκτιμούν ως

προσωπικότητες, αλλά έχουν ανάγκη και

την αποδοχή από τον ίδιο τους τον εαυτό.

Page 276: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

276

Ένας αποθαρρυμένος ενήλικος δεν

μπορεί να ενθαρρύνει ένα αποθαρρυμένο

παιδί. Δεν μπορεί να μεταδώσει

εμπιστοσύνη και πίστη σ’ ένα παιδί, αν δεν

έχει πίστη και εμπιστοσύνη στον εαυτό

του. Δεν μπορεί να ενθαρρύνει ένα παιδί

πριν παραδεχθεί τον εαυτό του και πριν

αρχίσει να καλλιεργεί το δικό του

αυτοσεβασμό και αυτοεκτίμηση.

Είναι γεγονός ότι καθένας συνήθως

συμβαδίζει με τις προσδοκίες του.

Επηρεάζουν πολύ έντονα τη συμπεριφορά

του. Αν ένας γονιός θεωρεί τον εαυτό του

ή τα παιδιά του ανίκανα, τότε αυτό που

συνήθως παίρνει από τα παιδιά του είναι

ανικανότητα. Τις περισσότερες φορές όταν

κάποιος περιμένει την αποτυχία τότε

γίνεται πιο επιρρεπής σ’ αυτήν. Αντίθετα

όταν κάποιος έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό

του και αναμένει την επιτυχία, τότε έχει

Page 277: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

277

πολύ περισσότερες πιθανότητες να

εκπληρωθούν θετικά οι όποιες προσδοκίες

του. Όταν οι γονείς δεν πιστεύουν στα

παιδιά τους, μεταδίδουν σ’ αυτά με τα έργα

και τα λόγια τους αυτήν την έλλειψη

εμπιστοσύνης.

Ένας γονέας για να βελτιώσει τη

συμπεριφορά του και συνεπώς την

διαπαιδαγώγησή του έτσι ώστε να είναι

ενθαρρυντική προς το παιδί, πρέπει να

αισθάνεται ότι αξίζει. Αν συγκεντρώνει

την προσοχή του μόνο στα λάθη, είναι

φανερό ότι θα αισθάνεται ότι δεν αξίζει.

Συχνά επιδεικνύει ο άνθρωπος μεγάλη

ικανότητα στο να βρίσκει τα λάθη. Ο

γονέας μειώνοντας τη σημασία των δικών

του λαθών και των λαθών των παιδιών του,

ενισχύει το συναίσθημα ότι αξίζει. Φυσικά

κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να δέχεται

τη συμπεριφορά του άλλου προκειμένου

Page 278: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

278

να γίνει άτομο με παραδοχή.

Το να μαθαίνει κανείς να παραδέχεται

μάλλον σημαίνει να έχει τη διάθεση να

αξιολογεί τη συμπεριφορά την ίδια και όχι

τον άνθρωπο σαν σύνολο που

συμπεριφέρθηκε με κάποιο αποδεκτό ή μη

αποδεκτό τρόπο. Οι γονείς μπορούν να

ενθαρρύνουν περισσότερο τα παιδιά τους

αν συνειδητοποιήσουν τις παράλογες

πεποιθήσεις τους. Πρέπει να έχουν τη

διάθεση να δουν τα λάθη τους από μια πιο

λογική σκοπιά.

Είναι ωφέλιμο ν’ αμφισβητηθούν

ενεργητικά όλες οι παράλογες σκέψεις,

δοκιμάζοντας αν ανταποκρίνονται στην

πραγματικότητα. Τα περισσότερα

αρνητικά γεγονότα που συμβαίνουν στον

άνθρωπο, δεν είναι φρικτά ή

καταστρεπτικά, αλλά μόνο απογοητευτικά

και ενοχλητικά. Οποιαδήποτε συζήτηση με

Page 279: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

279

τον εαυτό μας που περιέχει απόλυτες

εκφράσεις όπως: Θα έπρεπε, πρέπει, είναι

απαραίτητο, είναι ανάγκη, πάντα ή ποτέ,

ετοιμάζουν το έδαφος για αποθάρρυνση.

Όταν κάποιος νιώθει αποθαρρυμένος

μπορεί να αλλάξει απλά τις πεποιθήσεις

του με κάποιες πιο λογικές και

πραγματοποιήσιμες.

Η προσοχή λοιπόν των γονιών πρέπει

να συγκεντρωθεί στα θετικά σημεία του

παιδιού και στην παραμέριση των

αρνητικών σχολίων για τον εαυτό τους και

για τα παιδιά τους. Ένα θετικό σχόλιο στο

παιδί ακόμη και στο μη λεκτικό πεδίο όπως

ένα χάδι, ένα αγκάλιασμα, ένα χαμόγελο,

μπορεί να αποβεί σημαντικό για την

ενθάρρυνσή του. Η καλλιέργεια θετικών

προσδοκιών μπορεί να ενισχύσει την

αυτοεκτίμηση σε γονείς και παιδιά. Το ίδιο

αποτέλεσμα μπορούν να φέρουν οι γονείς

Page 280: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

280

επιτρέποντας στο παιδί την ανάπτυξη των

ικανοτήτων του με την συμμετοχή του στις

καθημερινές δραστηριότητες. Αν ένα έργο

είναι πολύ δύσκολο για το παιδί και οι

γονείς περιμένουν το τελικό αποτέλεσμα

πριν καν δώσουν την οποιαδήποτε

αναγνώριση, κι αυτό μπορεί να αποβεί

πολύ αποθαρρυντικό. Αντίθετα αν

συγκεντρώσουν την προσοχή τους στην

προσπάθεια θα δώσουν στα παιδιά τους το

μήνυμα ότι τα αποδέχονται. Τέλος οι

γονείς πρέπει να θέτουν ρεαλιστικούς και

πραγματοποιήσιμους στόχους για τα παιδιά

τους. (Ντράικωρς Ρ., 1999), (Φάρος Φ.,

Κοφινάς Σ., 1997)

3.6 Φυσικές και λογικές συνέπειες

Η υγιής διαπαιδαγώγηση του παιδιού

απαιτεί την μη αυθαίρετη επιβολή των

Page 281: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

281

γονέων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει

να επιτρέπεται κάθε συμπεριφορά του.

Τίθεται ανάγκη περιορισμού αυτής.

Όπως είπαμε παραπάνω η τιμωρία είναι

έκφραση επιβολής προς το παιδί και

εφαρμόζεται σε πλαίσια που απουσιάζει ο

αμοιβαίος σεβασμός. Όταν όμως η τιμωρία

έχει την μορφή της φυσικής συνέπειας της

πράξης του παιδιού, τότε γίνεται μέσο

επιρροής και όχι επιβολής. Το παιδί έχει

την ανάγκη να γνωρίσει την

πραγματικότητα μέσα από τις συνέπειες

των πράξεών του. Πρέπει να μάθει από τα

πρώτα του βήματα τι είναι επιθυμητό και τι

όχι. Μια μέθοδος που έπεται να οδηγήσει

το παιδί στην επιθυμητή συμπεριφορά

κερδίζοντας την συνεργασία του είναι οι

φυσικές και λογικές συνέπειες.

(Κραγιόπουλος Σ., 2001)

Αυτός ο τρόπος αγωγής κάνει το παιδί

Page 282: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

282

υπεύθυνο για τη συμπεριφορά του

επιτρέποντάς του να παίρνει τις δικές του

αποφάσεις. Του επιτρέπει, επίσης, να

διδαχθεί από την φυσική ή κοινωνική

πραγματικότητα αντί να το υποχρεώνει να

συμμορφωθεί με τις επιθυμίες των άλλων.

Όταν χρειάζεται να παρθεί μια απόφαση

οι γονείς σπάνια ζητούν τη γνώμη του

παιδιού τους γιατί το θεωρούν ανεύθυνο.

Αν όμως ακούσουν τη γνώμη του, αυτό θα

μεγαλώσει με τη σιγουριά ότι η γνώμη του

μετράει, οι αποφάσεις του θα είναι πιο

σωστές αφού όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα

συμμετέχουν σ’ αυτές και επιπλέον θα

δείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον γι’ αυτό που

αποφασίστηκε αφού θα είναι συμμέτοχο

στην απόφαση.

Είναι σημαντικό το παιδί να

παροτρύνεται να αναλαμβάνει τις ευθύνες

του για να μπορέσει να αποκτήσει

Page 283: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

283

αυτοπεποίθηση. Αν επιχειρήσει να ξεφύγει

από την ευθύνη, τότε πρέπει να έρχεται

αντιμέτωπο με την αλήθεια και όχι με

κάποιο κατηγορητήριο. Σε αυτό το σημείο

γίνεται η χρήση των φυσικών και λογικών

συνεπειών.

Η φυσική συνέπεια είναι το άμεσο

αποτέλεσμα μιας ενέργειας. Αν υπάρξει

παρέμβαση προκαλείται η λογική

συνέπεια. Συνεπώς υπάρχουν περιπτώσεις

όπου ο ενήλικος ρυθμίζει τις συνέπειες,

αντί να τις αφήνει να είναι το αποκλειστικό

αποτέλεσμα της πράξης του παιδιού.

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., Κάρλσον

Τ., 1988)

Σε περίπτωση λοιπόν, που δεν μπορούν

να υπάρξουν φυσικές συνέπειες ή σε

περίπτωση που το παιδί κινδυνεύει

εφαρμόζονται οι λογικές συνέπειες. Οι

λογικές συνέπειες επιτρέπουν στο παιδί να

Page 284: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

284

διδαχτεί από την πραγματικότητα του

κοινωνικού περιβάλλοντος.

Οι βασικές αρχές για την εφαρμογή των

φυσικών και λογικών συνεπειών, όπου

πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους οι γονείς

είναι οι εξής:

1) Πριν εφαρμοστούν οι φυσικές και

λογικές συνέπειες οι γονείς πρέπει να

συγκεντρώσουν τις προσπάθειές τους στη

βελτίωση των σχέσεών τους με το παιδί.

Για να επιτύχουν κάτι τέτοιο πρέπει να

δείχνουν προς αυτό σεβασμό, καλή θέληση

και να το ενθαρρύνουν. Ο σεβασμός

πρέπει να φαίνεται κι από τον τόνο της

φωνής τους ακόμη κι όταν η συμπεριφορά

του παιδιού δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να

βελτιώσουν τη σχέση τους με το παιδί τους

είναι να κατανοήσουν τους σκοπούς της

συμπεριφοράς και των συγκινήσεών του

Page 285: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

285

και να αποφύγουν τις συγκρούσεις μαζί

του. Όσο σημαντική είναι η αλλαγή του

παιδιού για την επίτευξη θετικών σχέσεων

με τους γονείς του άλλο τόσο σημαντική

είναι και η αλλαγή των τελευταίων. Η

ελαστικότητα, το θάρρος και η διάθεση για

αυτοέλεγχο και αυτοβελτίωση είναι

προσόντα που πρέπει να διαθέτουν.

2) Έπειτα πρέπει να αφήνουν το παιδί

να κατανοήσει την εμπειρία της φυσικής

και κοινωνικής πραγματικότητας.

3) Είναι πολύ σημαντικό οι συνέπειες να

συνδέονται λογικά με τη συγκεκριμένη

συμπεριφορά. Το παιδί θα πρέπει να νιώσει

αυτή τη λογική σχέση. Με αυτόν τον

τρόπο θα μπορέσει να γίνει κατανοητή στο

παιδί η σημασία των αμοιβαίων

δικαιωμάτων και του αμοιβαίου σεβασμού.

4) Οι γονείς παρερμηνεύουν συχνά τις

λογικές συνέπειες σαν ένα νέο τρόπο

Page 286: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

286

επιβολής των απαιτήσεών τους πάνω στο

παιδί. Αν έχουν κρυμμένα κίνητρα

υπεροχής ή ελέγχου τότε οι φυσικές και

λογικές συνέπειες γίνονται μέσο επιβολής.

Σκοπός δεν θα πρέπει να είναι η νίκη, γιατί

δεν πρόκειται για αγώνα. Σκοπός πρέπει να

είναι το παιδί να γίνει υπεύθυνο για τη

συμπεριφορά του.

5) Σταθερότητα και καλοσύνη. Ο τόνος

της φωνής πρέπει να δείχνει την επιθυμία

για καλοσύνη. Η καλοσύνη πείθει το παιδί

ότι οι γονείς θέλουν πραγματικά να το

βοηθήσουν, ενώ η σταθερότητα στη θετική

τους στάση η συνέπεια στις πράξεις τους

εμπνέουν εμπιστοσύνη στο παιδί για την

αξιοπιστία τους και μπορούν να το

οδηγήσουν πραγματικά στην

υπευθυνότητα.

6) Οι γονείς πρέπει να αντέχουν οι ίδιοι

τις συνέπειες που θέτουν όπως και να

Page 287: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

287

προσφέρουν νέες ευκαιρίες για μάθηση

στο παιδί.

7) Οι γονείς δεν πρέπει να μιλούν πάρα

πολύ. Διαφορετικά μειώνουν την

αποτελεσματικότητά τους, γιατί δείχνουν

έτσι έλλειψη εμπιστοσύνης στο παιδί, με

αποτέλεσμα σ’ αυτήν την υπέρμετρη

πολυλογία να κωφεύει.

8) Όταν οι γονείς κάνουν πράγματα που

μπορεί να κάνει το παιδί τους, του στερούν

τον αυτοσεβασμό του και την καλλιέργεια

της υπευθυνότητας. Η κατανόηση

καλλιεργεί την δύναμη ενώ η

υπερπροστασία καλλιεργεί την αδυναμία.

Συνεπώς οι γονείς πρέπει να

συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί είναι μια

ξεχωριστή προσωπικότητα και έχει κάθε

δικαίωμα να λάβει ενεργητική θέση στη

ζωή του στα πλαίσια των δικών του

ρυθμών και ικανοτήτων.

Page 288: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

288

«9) Διαφορές ανάμεσα στην τιμωρία και

στις λογικές συνέπειες:

- η τιμωρία εκφράζει τη δύναμη της

προσωπικής εξουσίας. Οι λογικές

συνέπειες εκφράζουν την απρόσωπη

πραγματικότητα της κοινωνικής τάξης.

- η τιμωρία σπάνια έχει σχέση με την

αρνητική συμπεριφορά. Οι λογικές

συνέπειες έχουν λογική σχέση με την

αρνητική συμπεριφορά.

- η τιμωρία λέει στο παιδί ότι είναι κακό.

Οι λογικές συνέπειες δεν περιέχουν κανένα

στοιχείο ηθικής κριτικής.

- η τιμωρία ασχολείται με το παρελθόν.

Οι λογικές συνέπειες βασίζονται στην

καλή θέληση, όχι στην αντεκδίκηση.

- η τιμωρία βασίζεται στην απειλή, είτε

αυτή είναι φανερή είτε καλυμμένη. Οι

λογικές συνέπειες βασίζονται στην καλή

θέληση, όχι στην αντεκδίκηση.

Page 289: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

289

- η τιμωρία απαιτεί υπακοή. Οι λογικές

συνέπειες επιτρέπουν την εκλογή».

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., 2004: 99)

10) Τα βήματα για την εφαρμογή των

λογικών συνεπειών είναι τα εξής:

- Οι λογικές συνέπειες θα πρέπει να

είναι σύντομες και κατάλληλες για την

ηλικία του παιδιού.

- Οι γονείς πρέπει να προτείνουν

εναλλακτικές λύσεις και να δέχονται τις

αποφάσεις του παιδιού. Αυτό απαιτεί

κάποιες δεξιότητες και τεχνικές από τους

ίδιους. Συγκεκριμένα θα πρέπει να ακούν

το παιδί προσεχτικά και να κατανοούν σε

βάθος τα συναισθήματά του. Κάτι τέτοιο

γίνεται μέσω της αντανακλαστικής ακοής.

Στην προσπάθειά τους να δώσουν

εναλλακτικές λύσεις στο παιδί μπορούν να

δραστηριοποιήσουν την επινοητικότητά

του με το να του παρέχουν την ευκαιρία να

Page 290: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

290

συμμετέχει στην πρόταση αυτών και

μπορούν να διερευνήσουν μαζί τα πιθανά

αποτελέσματά τους. Έτσι το παιδί

δεσμεύεται για την λύση που επέλεξε και

περιμένει την αξιολόγησή της σε

προγραμματισμένη χρονική στιγμή.

Σημαντικό είναι να του δίδεται η

διαβεβαίωση ότι θα έχει την δυνατότητα να

αλλάξει την απόφασή του. Με την

συμμετοχή του σε αποφάσεις, επίσης, το

παιδί αποκτά εμπειρίες, πρωτοβουλία και

υπευθυνότητα.

- Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία των

λογικών συνεπειών παίζει η επιλογή της

κατάλληλης στιγμής. Όταν

αντιμετωπίζεται η αρνητική συμπεριφορά

τη στιγμή ακριβώς που εκδηλώνεται

μπορεί να υπάρξει πρόβλημα στη

διατήρηση θετικών σχέσεων με το παιδί.

Το καλύτερο είναι να καθυστερήσει η

Page 291: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

291

εφαρμογή των λογικών συνεπειών μέχρι να

μπορέσει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα

με μεγαλύτερη ηρεμία.

- Κατά την εφαρμογή μιας συνέπειας

είναι σημαντικό να ενθαρρύνεται το παιδί

να ξανα προσπαθήσει αργότερα.

- Αν η αρνητική συμπεριφορά

επαναληφθεί καλό θα ήταν οι γονείς να

φροντίσουν το παιδί να ξαναπροσπαθήσει

αφού περάσει κάποιο μακρύ χρονικό

διάστημα προκειμένου να δοθεί χρόνος για

να απαλλαγεί από την αποθάρρυνση της

προηγούμενης προσπάθειας και να μην

επηρεαστεί έτσι αρνητικά και το

αποτέλεσμα της επόμενης.

- Κυρίως για τους γονείς που

ακολουθούσαν άλλη μέθοδο

διαπαιδαγώγησης, η υπομονή θεωρείται

απαραίτητη γιατί θα χρειαστεί καιρός για

να φέρουν αποτέλεσμα οι φυσικές και

Page 292: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

292

λογικές συνέπειες.

Καθώς θα βελτιώνονται οι σχέσεις

γονέων-παιδιού και θα χρησιμοποιείται η

μέθοδος των φυσικών και λογικών

συνεπειών, οι τελευταίες θα είναι όλο και

πιο λίγο απαραίτητες. Το παιδί θα έχει

εμπιστοσύνη στους γονείς του και

γνωρίζοντας τις συνέπειες των πράξεών

του θα συνειδητοποιήσει ότι το ωφελεί να

επιλέγει την κοινωνικά αποδεκτή

συμπεριφορά, γιατί δεν φέρνει δυσάρεστα

αποτελέσματα. (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη

Γ., 2002), (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ.,

2004)

3.6.1 Το οικογενειακό συμβούλιο

Οι φυσικές και λογικές συνέπειες

δίνουν την δυνατότητα να αναπτυχθούν

μέσα στην οικογένεια δημοκρατικές

Page 293: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

293

σχέσεις μεταξύ των μελών. Αναπτύσσονται

καλύτερα σε δημοκρατικές οι σχέσεις όταν

όλα τα μέλη έχουν ίσες ευκαιρίες για να

συμμετάσχουν στη λήψη αποφάσεων.

Ένας τρόπος για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο

είναι οι τακτικές συγκεντρώσεις της

οικογένειας ή αλλιώς τα οικογενειακά

συμβούλια.

Το οικογενειακό συμβούλιο, συνεπώς,

είναι η τακτική συγκέντρωση της

οικογένειας σε τακτικό χρονικό διάστημα.

Σκοπός του είναι να συζητήσει ιδέες, αξίες

και παράπονα, και να προγραμματίσει τα

καθήκοντα και τις διασκεδάσεις της

οικογένειας. Απώτερος σκοπός της είναι η

επικοινωνία και η συμφωνία.

Δίνει ευκαιρία σε όλους για:

- Ν’ ακουστεί η γνώμη τους.

- Να εκφράσουν θετικά συναισθήματα ο

ένας για τον άλλον και να ενθαρρύνουν

Page 294: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

294

(κυρίως οι γονείς).

- Να μοιραστούν δίκαια τις διάφορες

δουλειές του σπιτιού.

- Να εκφράσουν ανησυχίες,

συναισθήματα και παράπονα.

- Να ρυθμίσουν τις διαφορές τους και να

ασχοληθούν με τα προβλήματα που

παρουσιάζονται ξανά και ξανά.

- Να προγραμματίσουν τις οικογενειακές

διασκεδάσεις.

Το οικογενειακό συμβούλιο μπορούν οι

γονείς να το βάλουν σε λειτουργία αφού

και οι δυο ξεκαθαρίσουν τι μπορούν να

πετύχουν, και εφόσον είναι αποφασισμένοι

να έχουν με τα παιδιά τους μια ισότιμη

σχέση.

Βέβαια για να συμμετάσχουν τα παιδιά

στο οικογενειακό συμβούλιο θα πρέπει να

είναι έτοιμα για κάτι τέτοιο. Ένας βασικός

κανόνας για να βοηθήσουν οι γονείς τα

Page 295: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

295

παιδιά να είναι έτοιμα είναι να

αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους μαζί

τους σε ικανοποιητικό βαθμό και έτσι που

να μπορούν να πουν ότι είναι έτοιμα και

πρόθυμα να συνεργαστούν.

Απαραίτητο είναι επίσης να συζητηθεί

με τα παιδιά το περιεχόμενο και η αξία των

συναντήσεων.

Αν παρόλ’ αυτά κάποια μέλη

συνεχίσουν να αρνούνται τη συμμετοχή

τους τότε μπορεί να ξεκινήσει το

οικογενειακό συμβούλιο με τα υπόλοιπα

μέλη. Αυτοί που στις πρώτες

συγκεντρώσεις δεν συμμετέχουν, ίσως

αργότερα αποφασίσουν να συμμετάσχουν,

όταν δουν ότι οι αποφάσεις που παίρνονται

μπορεί ν’ αφορούν κι αυτούς.

Επειδή η παρούσα εργασία αναφέρεται

στην προσχολική ηλικία θα μπορούσε να

προκύψει η απορία αν στο οικογενειακό

Page 296: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

296

συμβούλιο μπορούν να συμμετέχουν

παιδιά αυτής της ηλικίας. Μόλις τα παιδιά

μπορούν να επικοινωνούν με τους γύρω

είναι έτοιμα γι’ αυτή την εμπειρία.

Θεωρείται απαραίτητο όμως οι γονείς να

απλοποιήσουν και να περιορίσουν όσο το

δυνατό περισσότερο τις συναντήσεις στις

οποίες θα πρέπει να εξηγήσουν το θεσμό.

Εκείνο που μπορούν να κάνουν συνήθως

τα παιδιά σ’ αυτή την ηλικία είναι να

συμμετέχουν στη συζήτηση ενός θέματος

κάθε φορά.

Με την πάροδο του χρόνου και την

ωρίμανση των παιδιών μπορούν οι γονείς

να μακρύνουν την διάρκεια των

συγκεντρώσεων, να αυξήσουν τα θέματά

τους και γενικά να πάρουν πιο

ολοκληρωμένο σχήμα.

Κατευθυντήριες γραμμές για τις

συγκεντρώσεις της οικογένειας είναι:

Page 297: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

297

- Να συγκεντρωθούν σε μια

καθορισμένη ώρα. Η ώρα που θα

καθοριστεί για τη συγκέντρωση της

οικογένειας, πρέπει να βολεύει όλους.

- Ισότιμη μεταχείριση προς όλους. Να

δοθεί η ευκαιρία στον καθένα να ακουστεί.

- Τις ευθύνες της συγκέντρωσης

μπορούν να τις μοιραστούν όλα τα μέλη

της οικογένειας αναλαμβάνοντας το

καθένα με τη σειρά του την προεδρία ή τον

συντονισμό. Την προεδρία μπορεί να την

αναλάβει συνήθως ένα παιδί που πηγαίνει

σχολείο (5,5 με 6 χρονών) με την όσο

δυνατόν λιγότερη καθοδήγηση του γονέα.

- Χρήση της αντανακλαστικής ακοής και

μηνύματα στο πρώτο πρόσωπο (Εγώ…)

για να ενθαρρυνθούν όλα τα μέλη να

εκφραστούν με άνεση. Οι γονείς θα πρέπει

να δώσουν αυτό το υπόδειγμα της

επικοινωνίας.

Page 298: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

298

- Εστίαση προσοχής στο κύριο θέμα.

- Να ενθαρρύνουν τα μέλη της

οικογένειας, αναγνωρίζοντας ό,τι καλό

γίνεται μέσα στην οικογένεια. Το

υπόδειγμα της ενθάρρυνσης πρέπει να το

δώσουν οι γονείς.

- Αν η συγκέντρωση εστιαστεί μόνο

στην κατανομή της εργασίας και στην

επίλυση προβλημάτων τότε σύντομα όλοι

θα χάσουν το ενδιαφέρον τους. Χρειάζεται

το οικογενειακό συμβούλιο να

περιλαμβάνει και συζήτηση για σχεδιασμό

οικογενειακής διασκέδασης και

ξεκούρασης.

- Προσπάθεια κατανόησης των απόψεων

που εκφράζει το κάθε μέλος.

- Εστίαση της προσοχής στο τί μπορεί

να πετύχει η ομάδα, παρά στο τί θα έπρεπε

να κάνει το κάθε μέλος της.

- Να συμφωνηθεί η διάρκεια της

Page 299: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

299

συγκέντρωσης. Για τα παιδιά προσχολικής

ηλικίας η διάρκεια δεν θα πρέπει να

ξεπερνά τα 20΄ με 30΄. Τήρηση των ορίων

που έχουν τεθεί.

- Τήρηση πρακτικών για τα σχέδια που

έγιναν και τις αποφάσεις που πάρθηκαν.

Τοποθέτηση αυτών σε περίοπτη θέση μέσα

στο σπίτι, ώστε να γίνεται έλεγχος των

συμφωνιών και η τήρηση αυτών. Καθένας

με τη σειρά του θα πρέπει να αναλάβει το

ρόλο του γραμματέα. Τα παιδιά

προσχολικής ηλικίας μπορούν να

συμμετάσχουν αναλαμβάνοντας την

ευθύνη της απομαγνητοφώνησης της

συγκέντρωσης.

Σε κάθε συγκέντρωση πρέπει:

- Να διαβαστούν και να συζητηθούν τα

πρακτικά με τα θέματα και τις αποφάσεις

της προηγούμενης συγκέντρωσης.

- Συζήτηση όσων θεμάτων δεν λύθηκαν

Page 300: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

300

και όσων αποφάσεων ίσως χρειαστεί ν’

αλλάξουν.

- Αναφορά νέων θεμάτων,

καθηκόντων και σχεδίων οικογενειακής

διασκέδασης.

- Σύνοψη των θεμάτων που

συζητηθήκαν και επανάληψη των

αποφάσεων που πάρθηκαν και των

δεσμεύσεων που τέθηκαν.

Παγίδες που πρέπει να αποφεύγονται:

- Συγκέντρωση μόνο για κρίσιμα

θέματα. Παράλειψη ή αλλαγές στην ώρα

της συγκέντρωσης.

- Να κυριαρχείται η συγκέντρωση από

ανθρώπους που πιστεύουν ότι έχουν

περισσότερα δικαιώματα.

- Να μην ακούει και να μην ενθαρρύνει

το ένα μέλος το άλλο.

- Εστίαση στα συμπτώματα (λογομαχίες

– καυγάδες), αντί στο σκοπό της

Page 301: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

301

συμπεριφοράς.

- Η συγκέντρωση της προσοχής στα

παράπονα και στην κριτική.

- Μοναδικός σκοπός των γονέων είναι η

κατανομή εργασίας και η επιβολή

πειθαρχίας.

- Να αγνοούνται τα χρονικά όρια που

έχουν τεθεί.

- Να μην πραγματοποιούνται όσα έχουν

συμφωνηθεί.

Η συγκέντρωση της οικογένειας μπορεί

να ενισχύσει τους δεσμούς της οικογένειας

και μπορεί να μην αποτελεί τη λύση για

όλες τις οικογενειακές δυσκολίες, αλλά

έχει πολλές δυνατότητες. Είναι ένα

σημαντικό στοιχείο στην ανάπτυξη

δημοκρατικών σχέσεων μέσα στην

οικογένεια. (Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ.,

2004)

Page 302: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

302

3.7 Η Εξάλειψη της συμπεριφοράς -

Απομάκρυνση από τη θετική ενίσχυση

Ο Νόμος της μάθησης λέει: Μια

συμπεριφορά που αναπτύχθηκε με την

αμοιβή, απαλείφεται όταν δεν αμείβεται

πια.

Σχεδόν κανείς δεν αντιλαμβάνεται ότι ο

όρος μάθηση, αποκρύπτει και το να

ξεσυνηθίσει κανείς μια άσχημη

συμπεριφορά. Ο περιορισμός μιας

συμπεριφοράς είναι το περιεχόμενο του

νόμου της μάθησης για την απάλειψη της

συμπεριφοράς. (Κοντούλης Α., 1983)

Οι γονείς ζητούν από τα παιδιά τους να

συμπεριφέρονται σωστά. Τα παιδιά όμως

για να καταφέρουν κάτι τέτοιο πρέπει

πρώτα να διδαχθούν τους κανόνες

συμπεριφοράς, κάτι που χρειάζεται καιρό.

Page 303: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

303

Η υπερβολική γκρίνια, το κλάμα, η

χρησιμοποίηση άσχημων λέξεων,

ενισχύονται συχνά από το ενδιαφέρον και

την προσοχή των ενηλίκων. Δηλαδή οι

γονείς μαλώνουν, κάνουν παρατηρήσεις,

παραπονιούνται, με δυο λόγια ασχολούνται

με την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του

παιδιού τους.

Τα παιδιά που φέρονται αρνητικά είναι

αποθαρρυμένα. Δεν πιστεύουν ότι μπορούν

να ανήκουν με θετικό και χρήσιμο τρόπο

κάπου. Γι’ αυτό επιδιώκουν την

ενσωμάτωσή τους με αρνητικούς τρόπους.

Η συνεχής αποζήτηση προσοχής,

αποτελεί χαρακτηριστικό ενός

δυστυχισμένου παιδιού, το οποίο νιώθει

πως αν δεν συγκεντρώσει την προσοχή των

άλλων, δεν έχει θέση μέσα στην

οικογένεια. Ζητά λοιπόν συνεχή

επιβεβαίωση της σημασίας του και της

Page 304: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

304

ύπαρξής του. Αφού αμφιβάλλει γι’ αυτά

αντιμετωπίζει προβλήματα αυτοεκτίμησης.

Τα παιδιά χρειάζονται την προσοχή,

πρέπει όμως οι γονείς να αντιληφθούν τη

διαφορά ανάμεσα στη δικαιολογημένη και

στην άτοπη προσοχή. Αν οι γονείς βρουν

τους εαυτούς τους υπερβολικά

απασχολημένους με το παιδί τη στιγμή που

η κατάσταση δεν το δικαιολογεί, τότε είναι

αντιμέτωποι με αδικαιολόγητες άτοπες

απαιτήσεις.

Οι σκοποί της αρνητικής συμπεριφοράς

των παιδιών είναι οι εξής:

α) Άτοπη προσοχή: Όλα σχεδόν τα

μικρά παιδιά επιθυμούν να τραβήξουν την

προσοχή. Αρχικά προτιμούν να τραβήξουν

την προσοχή με θετικό τρόπο, αν όμως δεν

Page 305: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

305

το πετύχουν, επιδιώκουν να πετύχουν τον

σκοπό τους με αρνητικό τρόπο. Τα παιδιά

που έχουν την πεποίθηση ότι ανήκουν στο

περιβάλλον μόνο όταν τα προσέχουν,

προτιμούν να προκαλέσουν έστω και την

άτοπη προσοχή παρά να νιώθουν ότι τα

αγνοούν.

Για να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά

πρέπει να αλλάξουν την αντίδρασή τους,

δείχνοντάς τα ότι μπορούν να πετύχουν

αυτή την προσοχή όταν σέβονται τις

επιθυμίες των άλλων κι όταν συμβάλλουν

χρήσιμα. Το να αγνοηθεί μια ανεπιθύμητη

συμπεριφορά σε συνδυασμό με την

ενθάρρυνση της επιθυμητής

συμπεριφοράς, αυτό θα επιφέρει την

επιτυχή εξάλειψη της ανεπιθύμητης

συμπεριφοράς του παιδιού. (Ντινκμέγιερ

Ν., Μακ Καίη Γ., 2004)

Η «αδιαφορία» πρέπει τότε μόνο να

Page 306: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

306

χρησιμοποιηθεί σαν μέθοδος όταν οι γονείς

δεν μπορούν να ανεχθούν μια ανεπιθύμητη

συμπεριφορά και τείνουν στην επιβολή

τους προς το παιδί.

Άλλωστε, η διαταραχή είναι το

αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης ανάμεσα σε

δυο ανθρώπους. Εάν ο ένας αποσυρθεί ο

άλλος δεν μπορεί να συνεχίσει. «Αν οι

γονείς αποσυρθούν από το πεδίο μάχης,

αφήνουν το παιδί σ’ ένα κενό, δεν έχει πια

ούτε ακροατήριο, ούτε αντίπαλο

(Απομάκρυνση από τη θετική ενίσχυση)».

(Ντράικωρς Ρ., Λόρεν Γ., 1979: 172)

Η αδιαφορία λοιπόν στην ανεπιθύμητη

συμπεριφορά βοηθά στην έκλειψή της.

Αντίθετα η υπερβολική κριτική

συνεπάγεται την ενίσχυση της λαθεμένης

συμπεριφοράς. (Ντράικωρς Ρ., Λόρεν Γ.,

1979)

β) Αγώνας υπεροχής: τα παιδιά που

Page 307: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

307

επιδιώκουν την υπεροχή, νιώθουν ότι

αξίζουν μόνο όταν υπερέχουν έναντι των

άλλων. Ακόμη κι αν οι γονείς καταφέρουν

να τα υποτάξουν, η νίκη τους θα είναι

προσωρινή. Μπορεί να κερδίσουν τη μάχη,

θα χάσουν όμως τη σχέση μαζί τους.

Και σ’ αυτή την περίπτωση, οι γονείς θα

πρέπει να αποφεύγουν τον θυμό και στην

τελευταία περίπτωση ν’ αποχωρούν από το

πεδίο μάχης. Το να υποβιβάσουν στο

ελάχιστο τη σοβαρότητα της κατάστασης

και να μείνουν ήρεμοι, είναι η καλύτερη

αντιμετώπιση. Αυτό μπορεί να είναι

δύσκολο για γονείς που νομίζουν πως

έχουν υποχρέωση να διδάξουν τα παιδιά

τους. Αλλά η ειρωνεία, η κριτική και οι

τιμωρίες δεν διδάσκουν το παιδί, αντίθετα

του παρέχουν περισσότερα πολεμοφόδια

για να επιδείξει τη δύναμή του και να

κατατροπώσει τους γονείς του. Αν ο

Page 308: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

308

αγώνας υπεροχής συνεχίζεται και τα παιδιά

νιώθουν πως δεν μπορούν να νικήσουν

τους γονείς, ίσως αλλάξουν την επιθυμία

τους για υπεροχή και επιδιώξουν την

εκδίκηση.

γ) Εκδίκηση: τα παιδιά που επιδιώκουν

την εκδίκηση έχουν πιστέψει ότι δεν είναι

αγαπητά. Ότι αξίζουν μόνο όταν μπορούν

να πληγώσουν τους άλλους.

Αυτή η συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα

αποθάρρυνσης. Οι γονείς πρέπει να

προσέξουν να μην ανταποδίδουν τα

χτυπήματα. Πρέπει να παραμένουν ήρεμοι

δείχνοντας καλή θέληση.

δ) Επίδειξη ανικανότητας: αυτά τα

παιδιά είναι υπερβολικά αποθαρρυμένα:

Αφού παραιτήθηκαν από κάθε ελπίδα να

πετύχουν, επιχειρούν να εμποδίσουν τους

άλλους από το να περιμένουν απ’ αυτά

οτιδήποτε.

Page 309: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

309

Για να βοηθήσουν οι γονείς ένα παιδί

που νιώθει ανίκανο, χρειάζεται να

παραμερίσουν κάθε είδους κριτική.

Η επικέντρωσή τους, πρέπει να γίνει στα

θετικά σημεία του παιδιού. (Ντινκμέγιερ

Ν., Μακ Καίη Γ., 2004)

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι

η εξάλειψη μιας αρνητικής συμπεριφοράς

ενός παιδιού, βρίσκεται σε συνάρτηση με

την αντιμετώπιση του γονέα απέναντι σ’

αυτήν την συμπεριφορά. «Αν ο γονιός

νιώθει ενοχλημένος, το παιδί επιδιώκει την

προσοχή, αν νιώθει ότι τον προκαλούν , το

παιδί επιδιώκει την υπεροχή, αν είναι

πληγωμένος, σκοπός του παιδιού είναι η

εκδίκηση. Αν ο γονιός έχει απελπιστεί και

δεν ξέρει πώς να κάνει το παιδί του να

λειτουργήσει, σκοπός του παιδιού είναι να

δείξει ανικανότητα για να αποφύγει τις

απαιτήσεις του γονιού». (Ντινκμέγιερ Ν.,

Page 310: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

310

Μακ Καίη Γ., 2002: 34)

Δεν μπορούν οι γονείς να έχουν την

απαίτηση από το παιδί να εγκαταλείψει την

αρνητική του συμπεριφορά από τη μια

μέρα στην άλλη.

Συνήθως οι γονείς που αποθαρρύνουν τα

παιδιά τους είναι εκείνοι που

αποθαρρύνουν πρώτα τον εαυτό τους. Από

τη στιγμή που θα απελευθερώσουν πρώτα

τον εαυτό τους από τη δική τους

αποθάρρυνση, τότε η πίστη και η

εμπιστοσύνη τους, μπορεί να δώσει στο

παιδί υγιή αυτοεκτίμηση, και να μην το

οδηγήσει σε άκαιρες απαιτήσεις προσοχής.

Αν λοιπόν οι γονείς που είναι οι ίδιοι

αποθαρρυμένοι δώσουν θάρρος στον εαυτό

τους, αν δεν δώσουν υπερβολική σημασία

στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά του

παιδιού, αν μείνουν ψύχραιμοι, αν είναι

διατεθειμένοι να δεχτούν και μερικές

Page 311: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

311

ατέλειες, θα δουν πώς η ένταση διαλύεται.

Η κακιά συνήθεια παύει να κατέχει την

πρώτη θέση στη σημασία που της δίνουν

τόσο για το παιδί όσο και για τους ίδιους.

(Ντινκμέγιερ Ν., Μακ Καίη Γ., 2002)

3.8 Αλλαγή της μη αποδεκτής

συμπεριφοράς με αλλαγή του

περιβάλλοντος

Η τροποποίηση του περιβάλλοντος είναι

συχνά πολύ απλή και εξαιρετικά

αποτελεσματική με παιδιά όλων των

ηλικιών. Είναι μια μέθοδος που έχει

μεγάλο εύρος δυνατοτήτων όπως:

1. Εμπλουτισμός του περιβάλλοντος

2. Μείωση ερεθισμάτων του

περιβάλλοντος

3. Απλοποίηση του περιβάλλοντος

4. Περιορισμός του περιβάλλοντος

Page 312: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

312

5. Διασφάλιση ενός ακίνδυνου

περιβάλλοντος για το παιδί

6. Υποκατάσταση μιας δραστηριότητας

με άλλη

7. Προετοιμασία του παιδιού για

αλλαγές στο περιβάλλον του.

Ειδικότερα αναπτύσσεται παρακάτω

πώς μέσα από τις δυνατότητες αυτές

παρέχονται στο παιδί λιγότερα ή τέτοια

ερεθίσματα που το βοηθούν να μην

συμπεριφέρεται ανεπιθύμητα.

3.8.1 Εμπλουτισμός του περιβάλλοντος

Επιλέγοντας ο γονέας ένα μέρος όπου το

παιδί μπορεί να κάνει σχεδόν ο,τιδήποτε

επιτρέπει να αναπτύξει τις δεξιότητές του

χωρίς περιορισμούς, ενώ ταυτόχρονα

αποφεύγει έτσι τυχόν ζημιές που θα

μπορούσαν να συμβούν με την

Page 313: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

313

απασχόλησή του σε χώρους που δεν θα του

επιτρέπονταν να εκφραστεί ελεύθερα.

Σε περιπτώσεις όπου το παιδί θα

μπορούσε εύκολα να κουραστεί ή να

βαρεθεί, όπως σε ένα ταξίδι, φυσικό θα

ήταν να οδηγηθεί σε ανεπιθύμητη

συμπεριφορά. Οι γονείς σε τέτοια

περίσταση μπορούν να απασχολήσουν το

παιδί με το παιχνίδι, όπως π.χ. με παζλ,

βιβλία κλπ., ώστε να προλάβουν την

δυσανασχέτησή του και να το βοηθήσουν

να νιώσει ευχάριστα.

Η παρέα στο παιδί, κυρίως με

συνομηλίκους του είναι σημαντική όχι

μόνο γιατί γίνεται έτσι πιο κοινωνικό και

λιγότερο ανταγωνιστικό, αλλά κι επειδή

συχνά δυο ή τρία παιδιά μαζί βρίσκουν

ευκολότερα «αποδεκτά» πράγματα να

κάνουν παρά ένα παιδί μόνο του. Έτσι

λοιπόν απαιτούνται οι κατάλληλες

Page 314: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

314

ευκαιρίες ώστε το παιδί να έχει φίλους και

συμπαίκτες.

Ο κατάλληλος εξοπλισμός για την

ικανοποίηση της ανάγκης του παιδιού για

παιχνίδι μπορεί να μειώσει σημαντικά την

επιθετική, ανήσυχη ή προβληματική

συμπεριφορά του. Όπως οι μεγάλοι έτσι

και τα παιδιά χρειάζονται ενδιαφέρουσες

και ελκυστικές δραστηριότητες για να

ασχολούνται.

3.8.2 Μείωση ερεθισμάτων του

περιβάλλοντος

Πολλές από τις εκρήξεις και τις εντάσεις

που προκαλεί το παιδί θα μπορούσαν να

αποφευχθούν αν οι γονείς μείωναν τα

ερεθίσματα του περιβάλλοντος του. Συχνά

οι γονείς κάνουν το λάθος σε στιγμές όπως

πριν το φαγητό ή πριν τον ύπνο να

Page 315: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

315

προκαλούν το παιδί σε δραστηριότητες ή

μακροχρόνιες συζητήσεις κι έπειτα να

αναμένουν από αυτό να είναι ήσυχο και

συνεργάσιμο. Οπότε προκύπτει η ανάγκη,

σε μερικές περιπτώσεις, το περιβάλλον να

είναι φτωχότερο σε ερεθίσματα και όχι

πλουσιότερο.

3.8.3 Απλοποίηση του περιβάλλοντος

Δεν είναι δίκαιο για το παιδί να ζει σε

ένα περιβάλλον που στερείται την

δυνατότητα να είναι λειτουργικό επειδή

αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο και σύνθετο

και εξυπηρετεί κυρίως τους γονείς. Όταν

ισχύει αυτό τα αποτελέσματα είναι το παιδί

να εγκαταλείπει τελείως μια

δραστηριότητα, να δείχνει επιθετικότητα,

να πετά πράγματα στο πάτωμα, να κλαίει,

να φωνάζει, να φεύγει. Κυριαρχούν

Page 316: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

316

συναισθήματα ματαίωσης και

απογοήτευσης και συχνά νιώθει

ανασφάλεια μη μπορώντας να ελέγξει το

ίδιο του το περιβάλλον. Γι’ αυτό χρειάζεται

να δίνεται η δυνατότητα, ώστε να του είναι

πιο εύκολο να κάνει πράγματα μόνο του,

να χειρίζεται πράγματα με ασφάλεια και να

μην βλάπτεται έτσι η αυτοεκτίμησή του.

3.8.4 Περιορισμός του περιβάλλοντος

Συχνά διακυβεύεται η ασφάλεια του

παιδιού ή περιορίζεται κατά πολύ η

ελευθερία του με αποτέλεσμα να αντιδρά

αρνητικά όταν περιορίζεται ο ζωτικός

χώρος του π.χ. σε ένα πάρκο. Ο

προσδιορισμός ειδικών περιοχών μέσα στο

σπίτι ή στην αυλή, όπου το παιδί μπορεί να

εκπληρώσει δραστηριότητες (να

ζωγραφίσει, να κόβει, να κολλάει, να κάνει

Page 317: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

317

θόρυβο) που δεν θα μπορούσε σε κάποιο

άλλο χώρο είναι η λύση στο παραπάνω

πρόβλημα. Μπορεί το παιδί προσχολική

ηλικίας να μην δέχεται εύκολα

περιορισμούς, όταν πρόκειται όμως για

περιορισμούς που φαίνονται λογικοί και

αφήνουν σ’ αυτό αρκετή ελευθερία να

ικανοποιεί τις ανάγκες του τότε τις δέχεται

ευχάριστα.

3.8.5 Διασφάλιση ενός ακίνδυνου

περιβάλλοντος για το παιδί

Κάθε οικογένεια με πολύ μικρό κόπο

μπορεί να εξασφαλίσει στο παιδί ένα

ασφαλές περιβάλλον. Μπορεί να βρει

διάφορους τρόπους, ώστε να προλάβει την

εκδήλωση συμπεριφορών που θα ήταν μη

αποδεκτές (και επικίνδυνες). Τέτοιοι

τρόποι μπορούν να είναι όπως:

Page 318: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

318

-Στρίψιμο των λαβών των μαγειρικών

σκευών προς τα μέσα, κατά το μαγείρεμα

-Προμήθεια άθραυστων αντικειμένων ή

απομάκρυνση ακριβών και εύθραυστων

αντικειμένων

-Απομάκρυνση επικίνδυνων προϊόντων-

αντικειμένων σε σημείο που δεν είναι

προσιτό για το παιδί

-Επισκευή (ή αντικατάσταση)

φθαρμένων καλωδίων και πριζών

-Κλείδωμα της εξωτερικής πόρτας

-Τοποθέτηση ενός ελαστικού (ή

πλαστικού) δαπέδου στη βάση της

μπανιέρας

-Διασφάλιση της κίνησης στις

εσωτερικές σκάλες

-Απομάκρυνση χαλιών, διαδρόμων κ.τ.λ.

που γλιστράνε.

3.8.6 Υποκατάσταση μιας

Page 319: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

319

δραστηριότητας με άλλη

Η «εργασία» για το παιδί είναι το

παιχνίδι. Συχνά πειραματίζεται, έχει

απορίες εξερευνά το περιβάλλον του. Όταν

διακόπτεται από μια δραστηριότητά του

δυσανασχετεί και αντιδρά με κλάματα, ενώ

η απογοήτευση έρχεται να συμπληρώσει

την δυσανασχέτησή του. Οι γονείς

αναγκάζονται πολλές φορές να διακόψουν

την απασχόληση του παιδιού όταν αυτή

είναι επικίνδυνη ή εμποδίζει την

ικανοποίηση των αναγκών του γονέα ή

γενικά δεν είναι αποδεκτή. Πριν

αποσπάσουν οι γονείς στο παιδί κάτι με το

οποίο ασχολείται μπορούν να του

προσφέρουν μια υποκατάστατη

δραστηριότητα. Όταν αυτό γίνεται με

σεβασμό και ηρεμία συχνά το παιδί

δέχεται την υποκατάστατη δραστηριότητα.

Page 320: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

320

3.8.7 Προετοιμασία του παιδιού για

αλλαγές στο περιβάλλον του

Μπορεί να επιτευχθεί πρόληψη της μη

αποδεκτής συμπεριφοράς του παιδιού όταν

οι γονείς το προετοιμάζουν προκαταβολικά

για αλλαγές στο περιβάλλον του. Εξάλλου

τα παιδιά έχουν μια καταπληκτική

ικανότητα να προσαρμόζονται με άνεση

στις αλλαγές, αρκεί μόνο οι γονείς να

συζητήσουν τα πράγματα έγκαιρα και με

ειλικρίνεια. Κάτω από αυτές τις

προϋποθέσεις το παιδί μπορεί να

αντιμετωπίσει εύκολα μια κατάσταση

ακόμη κι όταν πρόκειται να υποφέρει

κάποιον πόνο ή κάποια δυσάρεστη

κατάσταση. (Gordon T., 1994)

Page 321: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

321

«ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ

ΜΕΡΟΣ»

Page 322: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

322

1) ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

Ο σκοπός της παρούσας έρευνας είναι

«η μελέτη των μεθόδων διαπαιδαγώγησης

που χρησιμοποιούν οι γονείς στα

προσχολικής ηλικίας παιδιά τους» και

συγκεκριμένα «η διερεύνηση των

μεθόδων και απόψεων διαπαιδαγώγησης

που εφαρμόζουν οι γονείς προς τα παιδιά

τους που διανύουν την προσχολική ηλικία,

στους δήμους Διστόμου Βοιωτίας και

Σιάτιστας Κοζάνης και στη συνέχεια η

σύγκριση των αποτελεσμάτων ανάμεσα

στους δυο δήμους».

Η μελέτη των τρόπων ανατροφής έχει

ιδιαίτερη σημασία σε μία κοινωνία που

υφίσταται τεράστιες αλλαγές στο

κοινωνικό, οικονομικό και τεχνολογικό

τομέα κι όπου η διαπαιδαγώγηση των

Page 323: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

323

παιδιών εμφανίζει πρακτικές δυσκολίες

στις οποίες οι γονείς στέκονται συχνά με

σύγχυση.

Η στρατηγική που ακολουθήθηκε είναι

η νατουραλιστική, καθώς έγινε προσέγγιση

του δείγματος των ατόμων μέσα στο

φυσικό τους περιβάλλον, μ’ ελάχιστες

σκόπιμες παρεμβάσεις και δόθηκε έμφαση

στη φυσική ροή των γεγονότων.

Η μεθοδολογική προσέγγιση που

χρησιμοποιήθηκε είναι η ποσοτική έρευνα.

Κρίθηκε απαραίτητη η ποσοτική γιατί δίνει

τη δυνατότητα μελέτης ενός ευρύτερου

αριθμού ατόμων, κάτι ιδιαίτερα βοηθητικό

στην μελέτη του ερευνητικού μας

προβλήματος.

Το πεδίο μελέτης της έρευνας είναι ο

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας και ο Δήμος

Σιατίστης Κοζάνης. Η μελέτη μας αφορά

την σύγκριση των δεδομένων των δυο

Page 324: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

324

συγκεκριμένων περιοχών. Το δείγμα της

έρευνας απευθύνεται στους γονείς του

Διστόμου και της Σιατίστης όπου έχουν

ένα τουλάχιστον παιδί προσχολικής

ηλικίας. Για όσους γονείς είχαν παραπάνω

από ένα παιδί προσχολικής ηλικίας

ζητήθηκε να απαντήσουν για το μικρότερο

σε ηλικία.

Η τεχνική δειγματοληψίας περιγράφεται

από τα εξής: Δεν τέθηκε απαραίτητο να

είναι αναλογικός ο αριθμός των γονέων ως

προς το φύλο, θεωρήθηκε όμως

απαραίτητο να συμπεριληφθούν γονείς

που κατοικούν διάσπαρτα στους δυο

Δήμους. Για να επιτευχθεί αυτό

επιλέχτηκαν από κάθε Δήμο νηπιαγωγεία

και παιδικοί σταθμοί που βρίσκονταν σε

διαφορετικά σημεία αυτών.

Στον Δήμο Διστόμου επιλέχθηκαν δυο

νηπιαγωγεία (Άσπρων σπιτιών και

Page 325: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

325

Δημοτικού διαμερίσματος Στειρίου) και

ένας παιδικός σταθμός (Δήμος Διστόμου)

και στον Δήμο Σιατίστης επιλέχθηκαν τρία

νηπιαγωγεία (συνοικία Χώρας) και ένας

παιδικός σταθμός (συνοικία Γεράνειας).

Στη συνέχεια επιτεύχθηκε επαφή μ’ αυτούς

τους φορείς με τους οποίους

πραγματοποιήθηκε συνεργασία για την

ενημέρωση των γονέων για τη

συγκεκριμένη μελέτη, καθώς και για την

παράδοση προσωπικών στοιχείων των

γονέων έπειτα από συναίνεσή τους, ώστε

να πραγματοποιηθεί επαφή μαζί τους. Η

επιλογή των γονέων από τις καταστάσεις

ονομάτων που δόθηκαν έγινε με τυχαία

κλήρωση, αφού απαριθμήθηκαν όλα τα

άτομα της κατάστασης και

κατασκευάστηκε πίνακας με τυχαίους

αριθμούς.

Η συλλογή των στοιχείων έγινε μέσω

Page 326: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

326

ερωτηματολογίων. Το ερωτηματολόγιο

οργανώθηκε μετά από συστηματική μελέτη

βιβλιογραφίας και ερωτηματολογίων

συναφών ερευνών. Για την καλύτερη

κατασκευή του ερωτηματολογίου κρίθηκε,

επίσης, σκόπιμο να γίνουν ελεύθερες

συζητήσεις με πρόσωπα, ειδικούς και μη,

που είχαν άμεση ή έμμεση σχέση με το

θέμα. Πρόκειται για ένα είδος

«εγκεφαλοθύελλας» (brain- storming)

όπως το αναφέρει ο Παρασκευόπουλος στο

βιβλίο του Μεθοδολογία Επιστημονικής

έρευνας.

Ο αριθμός των ερωτήσεων ήταν 25 με

υποερωτήματα και κατασκευάστηκαν με

βάση τα περιεχόμενα της μελέτης και με

σκοπό να καλύψουν όσο το δυνατόν τις

ζητούμενες παραμέτρους. Ο αριθμός των

ερωτηματολογίων που συμπληρώθηκαν

ήταν 120, 60 για το Δίστομο και 60 για τη

Page 327: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

327

Σιάτιστα.

Για να επιτευχθεί η επαφή με τους

ερωτώμενους πραγματοποιήθηκε

τηλεφωνική επικοινωνία μαζί τους, στους

οποίους τονίστηκε ο σκοπός και η

σπουδαιότητα της έρευνας, καθώς και

αποσαφηνίστηκε ότι θα τηρηθεί ανωνυμία

κατά την συμπλήρωση του

ερωτηματολογίου. Αυτό κρίθηκε

απαραίτητο για να εξασφαλιστεί η θετική

συμμετοχή του ερωτώμενου, αλλά και να

καμφθούν τυχόν αντιρρήσεις ή ανησυχίες

τους. Η συμπλήρωση των

ερωτηματολογίων έγινε κατ’ οίκων από

τους ίδιους τους ερωτώμενους και με την

παρουσία των σπουδαστριών.

Για να επισημανθούν τυχόν ατέλειες του

ερωτηματολογίου έγινε προέρευνα σε 20

οικογένειες, 10 στο Δίστομο και 10 στη

Σιάτιστα. Έτσι οι τελικές ερωτήσεις που

Page 328: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

328

επιλέχθηκαν ήταν κυρίως κλειστές,

προκατασκευασμένες και γνώμης ανάλογα

με την πληροφορία που επιδιωκόταν.

Επιλέχτηκαν οι ερωτήσεις να είναι κατά

κύριο λόγο κλειστές γιατί αυτού του τύπου

οι ερωτήσεις σύμφωνα με τον Ι.

Παρασκευόπουλο έχουν τα εξής

πλεονεκτήματα:

-Συμπληρώνονται εύκολα

-Απαιτούν λίγο χρόνο να απαντηθούν

-Περιορίζουν τον ερωτώμενο στο θέμα

-Εξασφαλίζουν αντικειμενικές

πληροφορίες

-Οι απαντήσεις κωδικοποιούνται και

αναλύονται στατιστικά εύκολα.

Οι ερωτήσεις του ερωτηματολογίου

έχουν σχεδιαστεί και διατυπωθεί κατά

τρόπο, ώστε οι απαντήσεις να

εξασφαλίσουν τις ζητούμενες

πληροφορίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο

Page 329: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

329

οι ερωτήσεις όσο και οι οδηγίες είχαν

συνταχθεί με την μεγαλύτερη δυνατή

ακρίβεια και επιμέλεια. Επίσης να

σημειωθεί ότι ακολουθήθηκε η τήρηση

των βασικών αρχών που διέπουν τη

σύνταξη και τη χρήση του

ερωτηματολογίου στην επιστημονική

έρευνα για τη βελτίωση της αξιοπιστίας

και της εγκυρότητας των ερευνητικών

δεδομένων περιορίζοντας ασάφειες,

ανακρίβειες και προκαταλήψεις.

Η διατύπωση των ερωτήσεων του

ερωτηματολογίου έγινε κατά τρόπο σαφή

και λιτό, ώστε να κατανοείται, να

ελαχιστοποιεί τα πιθανά σφάλματα τόσο εκ

μέρους αυτών που το απαντούν όσο και εκ

μέρους αυτών που το αξιολογούν.

Έτσι συνοπτικά προσδιορίστηκε η

ακριβή έννοια των ερωτήσεων, η αποφυγή

σύνθετων ερωτήσεων, και η συντακτική

Page 330: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

330

δομή των ερωτήσεων να είναι ανάλογα με

το αντιληπτικό και μορφωτικό επίπεδο των

ερωτώμενων.

Η ανάλυση των στοιχείων έγινε με το

πρόγραμμα του SPSS. Το πρόγραμμα αυτό

επιλέχθηκε καθώς είναι το καταλληλότερο

στατιστικό πρόγραμμα που διευκολύνει

την ανάλυση δεδομένων σε θέματα

ποσοτικής έρευνας.

Για την συλλογή συγκεκριμένων

πληροφοριών που απαιτούνταν για την

εξασφάλιση μιας πλήρους και

εξαντλητικής κάλυψης των αναγκών

διεξαγωγής της έρευνας

πραγματοποιήθηκαν επαφές με το

Δημοτολόγιο της Σιατίστης και το

Δημοτολόγιο του Διστόμου. Επιδιώχτηκε

συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

για την αποστολή συναφών ερευνών και

σχετικής βιβλιογραφίας, συλλέχτηκαν

Page 331: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

331

στοιχεία από την Εθνική Στατιστική

Υπηρεσία, χρησιμοποιήθηκαν βιβλία από

τις βιβλιοθήκες του δήμου Σιατίστης,

Κοζάνης, Λιβαδειάς, Βικελαίας

βιβλιοθήκης Ηρακλείου, κεντρικής

βιβλιοθήκης ΤΕΙ Ηρακλείου.

Τέλος αξίζει να συμπληρωθεί στις

πηγές αναζήτησης χρήσιμων πληροφοριών

και υλικού και η πολύτιμη χρήση της

Ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης καθώς και των

ιδιαίτερα βοηθητικών ιστοσελίδων που

παρείχαν σχετικά άρθρα και παρέπεμψαν

σε σχετικούς με το θέμα μελέτης φορείς

και διοργανώσεις.

1.1 Δυσκολίες κατά τη διεξαγωγή της

έρευνας

Παρα την προσπάθεια οι ερωτήσεις του

ερωτηματολογίου να είναι όσο το δυνατόν

Page 332: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

332

πιο κατανοητές στον ερωτώμενο υπήρχαν

άνθρωποι, χαμηλής μόρφωσης, που ήθελαν

περισσότερες διευκρινίσεις. Από τη μεριά

των σπουδαστριών έγινε προσπάθεια, ώστε

να δημιουργηθεί ένα άνετο και φιλικό

κλίμα και με τον προφορικό λόγο

επιτεύχθηκε απλοποίηση, ακόμη

περισσότερο, των ερωτήσεων για να

βοηθηθούν οι γονείς στην καλύτερη

κατανόηση αυτών. Μ’ αυτό τον τρόπο

λύθηκε η δυσκολία της μη κατανόησης

των ερωτήσεων.

Το κύριο θέμα του ερωτηματολογίου

ήταν οι μέθοδοι διαπαιδαγώγησης που

χρησιμοποιούν οι γονείς στα προσχολικής

ηλικίας παιδιά τους κι έτσι προέκυπτε το

ηθικό ζήτημα της δημιουργίας

συναισθηματικής φόρτισης σε εκείνους

τους γονείς που δυσκολεύονταν να

πειθαρχήσουν τα παιδιά τους. Το ηθικό

Page 333: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

333

αυτό ζήτημα έγινε προσπάθεια να

εξομαλυνθεί, εν μέρει, στρέφοντας τον

γονέα με το περιεχόμενο του

ερωτηματολογίου σε ανάγκη αναζήτησης

ενημέρωσης στα θέματα διαπαιδαγώγησης.

Η απόσταση στάθηκε ένα εξίσου

σημαντικό εμπόδιο στην συνεργασία

μεταξύ των σπουδαστριών καθότι η μια εκ

των δυο βρισκόταν στη Σιάτιστα και η

άλλη συνέχιζε την φοίτηση της στο

Τεχνολογικό Ίδρυμα Ηρακλείου. Η

επικοινωνία πραγματοποιούνταν μέσω

τηλεφώνου κι αυτό ήταν μια επίσης

σημαντική δαπάνη.

2) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Page 334: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

334

2.1 Προσωπικά στοιχεία

2.1.1 Φύλο

Το σύνολο των ερωτώμενων ανέρχεται

στα 120 άτομα, 60 στο Δήμο Διστόμου και

60 στο Δήμο Σιατίστης. Στο Δίστομο η

αναλογία ανδρών και γυναικών του

δείγματος είναι 28 και 32 άτομα

αντίστοιχα, ενώ στη Σιάτιστα η αναλογία

αυτή είναι 12 και 48 άτομα αντίστοιχα.

Συνεπώς παρατηρείται η αναλογία αυτή

στο Δίστομο να είναι σχεδόν ίση, ενώ στη

Σιάτιστα, με μεγάλη διαφορά, η

πλειοψηφία των ερωτώμενων να είναι

γυναίκες (το 80%).

Page 335: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

335

46,70%

53,30%

20,00%

80,00%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Δήμος Διστόμου

Βοιωτίας

Δήμος Σιατίστης

Κοζάνης

Γυναίκες

Άνδρες

Οι κοινωνικές αλλαγές που επήλθαν

επέφεραν αλλαγές και στην δομή της

οικογένειας και στους ρόλους των γονέων.

Σήμερα κι οι δυο γονείς τείνουν να

συμμετέχουν το ίδιο στην διαπαιδαγώγηση

των παιδιών, ενώ ο παραδοσιακός ρόλος

του πατέρα που μεριμνούσε μόνο για την

οικονομική εξασφάλιση της οικογένειας

έχει καταρριφθεί. Επίσης η πλήρης και

χωρίς αντιρρήσεις υπακοή όλων στο κύρος

του πατέρα που ίσχυε παλιότερα τείνει να

αντικατασταθεί από τη συνεννόηση και τη

Page 336: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

336

συνδιαλλαγή των μελών της οικογένειας.

Στο Δίστομο θα μπορούσε να υποτεθεί

από την ίση περίπου ανταπόκριση των

γονέων, ανδρών και γυναικών στην

συμπλήρωση του ερωτηματολογίου που

αφορούσε την διαπαιδαγώγηση των

παιδιών ότι δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ

των γονικών τους καθηκόντων και

συνεπώς ο πατέρας συμμετέχει το ίδιο

στην αγωγή των παιδιών με τη μητέρα.

Στη Σιάτιστα εκτός από τα

αποτελέσματα που δεικνύουν την

ανταπόκριση κυρίως από τις γυναίκες στη

συμπλήρωση του ερωτηματολογίου και

πιθανόν κατ’ επέκταση και στην αγωγή

των παιδιών χαρακτηριστικό είναι ότι κατά

την τηλεφωνική επικοινωνία που έγινε για

να πραγματοποιηθεί συνεργασία όταν

συχνά τύχαινε να σηκώνουν το τηλ. οι

άντρες, μετά από την ενημέρωσή τους για

Page 337: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

337

την επιδίωξη μελέτης με το συγκεκριμένο

θέμα, παρέδιδαν το ακουστικό στη σύζυγο,

εικόνα που δείχνει θα λέγαμε την ανάθεση

της αγωγής των παιδιών στη μητέρα. Η

ίδια εικόνα παρουσιάζονταν και κατά την

κατ’ οίκον επίσκεψη σε μητέρες που

δέχονταν την συμπλήρωση του

ερωτηματολογίου. Συχνά ήταν παρόντες

και οι σύζυγοι οι οποίοι αρνούνταν να

συνεργαστούν. Συνεπώς συμπεραίνεται ότι

ο Σιατιστινός πατέρας διατηρεί τον

παραδοσιακό του ρόλο, ενώ η μητέρα

επιβαρύνεται κατά κύριο λόγο, αν όχι εξ’

ολοκλήρου, την ανατροφή των παιδιών και

πιθανόν και τη φροντίδα τους, καθώς και

τις οικιακές εργασίες.

2.1.2 Ηλικία

Μ. Τυπ. Ελά Μέγ

Page 338: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

338

Τ. Από

κλισ

η

χιστ

ο

ιστο

Διστό

μου

Βοιω

τίας

37,0

3

5,545 25 49

Σιατί

στης

Κοζά

νης

35,0

3

5,923 23 54

Η ηλικία των ερωτώμενων και στους

δυο Δήμους κυμαίνεται στα ίδια περίπου

επίπεδα. Στο Δίστομο κυμαίνεται μεταξύ

25 και 49 χρονών με μέσο όρο ηλικίας

37,03 και απόκλιση 5,545 χρόνια. Στη

Σιάτιστα η ηλικία των γονέων κυμαίνεται

μεταξύ 23 και 54 χρονών με μέσο όρο

35,03 και απόκλιση 5,923.

Page 339: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

339

2.1.3 Οικογενειακή κατάσταση

Και στους δυο Δήμους σχεδόν όλοι οι

ερωτώμενοι (το 98,3%. Όμοιο ποσοστό και

στις δυο περιοχές) είναι έγγαμοι.

2.1.4 Αριθμός παιδιών ανά φύλο και

ηλικίες παιδιών

Οι Σιατιστινοί γονείς που έχουν πάνω

από δυο παιδιά είναι περισσότεροι από

αυτούς του Διστόμου με μικρή διαφορά, με

εξαίρεση 3 Διστομίτες γονείς επιπλέον σε

σχέση με τη Σιάτιστα όπου έχουν 3 παιδιά,

ενώ πάνω από 5 παιδιά έχουν γονείς μόνο

στη Σιάτιστα (2 γονείς).

Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τον

αριθμό των παιδιών για τις δύο περιοχές με

διαχωρισμό των δύο φύλων (αγόρια και

Page 340: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

340

κορίτσια). Παρατηρούμε ότι και για τις δύο

περιοχές η πλειοψηφία των οικογενειών

έχουν ένα αγόρι (Δίστομο 71%, Σιάτιστα

54%) ή ένα κορίτσι (Δίστομο 67%,

Σιάτιστα 55%). Στη Σιάτιστα υπάρχουν

περισσότερες οικογένειες με 2 παιδιά του

ίδιου φύλου (34% αγόρια, 26% κορίτσια).

Δήμος

Αρι

θμός

παιδ

ιών

Διστόμου

Βοιωτίας

Σιατίστης

Κοζάνης Αγόρ

ια

Κορί

τσια

Αγόρ

ια

Κορί

τσια

Ν % Ν % Ν % Ν %

0 6 12,

2

%

2 4,2

%

4 8,0

%

7 13,

2

%

1 3

5

71,

4

%

3

2

66,

7

%

2

7

54,

0

%

2

9

54,

7

%

Page 341: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

341

2 7 14,

3

%

1

0

20,

8

%

1

7

34,

0

%

1

4

26,

4

%

3 1 2,0

%

4 8,3

%

- 2 3,8

%

4 - - 1 2,0

%

-

5 - - 1 2,0

%

1 1,9

%

Όσον αφορά τις ηλικίες των παιδιών η

μέση ηλικία του πρώτου παιδιού της

οικογένειας στο Δίστομο είναι 8,2 ετών

(τ.α. 4,31) και στη Σιάτιστα 7,6 ετών (τ.α.

3,69), του δεύτερου παιδιού 5,5 ετών (τ.α.

3,58) και 5,1 ετών (τ.α. 3,49), του τρίτου

παιδιού 4,5 έτη (τ.α. 1,55) και 4,3 έτη (τ.α.

2,48), του τέταρτου παιδιού 4,7 έτη (τ.α.

0,58) και 3,7 έτη (τ.α. 2,68), για τις δύο

περιοχές αντίστοιχα.

Page 342: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

342

2.1.5 Μορφωτικό επίπεδο γονέα

5,00%

8,30%

65,00%

21,70%

6,70%

18,30%

15,00%

50,00%

1,70%

5,00%3,30%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Δήμος Δίστομου Βοιωτίας Δήμος Σιατίστης Κοζάνης

Κάτοχος Μεταπτυχιακού

τίτλου σπουδών

Απόφοιτος Α.Ε.Ι.

Απόφοιτης Ανώτερης Σχολής

Απόφ. Εξατάξιου

Γυμνασίου/Λυκείου/Μέσης

Τεχν. Σχολής

Μερικές τάξεις

Γυμνασίου/Αποφ. Κατώτερης

Τεχν. Σχολής

Απόφοιτος Δημοτικού

Αγράμματος/Δεν τελείωσε το

Δημοτικό

Στο Δίστομο υπάρχουν 3 Απόφοιτοι

Δημοτικού και 5 όπου έχουν πάει μερικές

τάξεις Γυμνασίου/Λυκείου/Μέσης

Τεχνικής Σχολής, ενώ δεν υπάρχει κανένας

που να είναι αγράμματος ή να μην έχει

τελειώσει το Δημοτικό σε αντίθεση με τη

Σιάτιστα όπου υπάρχουν 4. Απόφοιτοι

Δημοτικού στη Σιάτιστα είναι 11 και αυτοί

Page 343: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

343

που έχουν πάει μερικές τάξεις

Γυμνασίου/Λυκείου/Μέσης Τεχνικής

Σχολής είναι 9. Οι Απόφοιτοι Εξατάξιου

Γυμνασίου/Λυκείου/Μέσης Τεχνικής

Σχολής στο Δίστομο είναι 39, ενώ στη

Σιάτιστα 30. Απόφοιτοι Ανώτερης Σχολής

και Απόφοιτοι Α.Ε.Ι. δεν υπάρχουν στο

Δίστομο, ενώ στη Σιάτιστα υπάρχουν 1 και

3 αντίστοιχα. Μεγάλη διαφορά στο

επίπεδο εκπαίδευσης μεταξύ των περιοχών

προδίδει η τελευταία βαθμίδα

εκπαίδευσης, όπου Κάτοχοι

Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στο

Δίστομο παρουσιάζονται 13, ενώ στη

Σιάτιστα 2.

Είναι προφανές λοιπόν από τα

αποτελέσματα ότι οι Σιατιστινοί γονείς

είναι χαμηλότερου εκπαιδευτικού επιπέδου

από τους Διστομίτες με σημαντική

διαφορά.

Page 344: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

344

Από τον 16ο αιώνα και μετά η Σιάτιστα

αποτελεί κέντρο εμπορίου και βιοτεχνίας

γούνας και απασχολείται μ’ αυτήν το 85%

του πληθυσμού. Αποτέλεσμα των

εμπορικών της σχέσεων με το εξωτερικό

είναι η οικονομική ευμάρεια των κατοίκων

της. Οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά τους

από μικρά την τέχνη της γούνας και τα

παρότρυναν συχνά όταν έβλεπαν ότι δεν

πήγαιναν καλά στα γράμματα (κυρίως

μέχρι τη δεκαετία του ’90, όπου είχε

ακμάσει η ανάπτυξη της γούνας), στην

εγκατάλειψη συχνά και της πρωτοβάθμιας

εκπαίδευσής τους για να εργαστούν, καθώς

τα μεροκάματα των τεχνιτών γούνας ήταν

και είναι πολύ υψηλά. Αυτό είχε σαν

αποτέλεσμα το μορφωτικό επίπεδο των

κατοίκων της Σιατίστης σήμερα και κατ’

επέκταση και των γονέων που

συναντήσαμε να είναι χαμηλό, γεγονός που

Page 345: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

345

επιβεβαιώνεται κι από τα αποτελέσματα.

2.1.6 Επάγγελμα γονέα και χώρος

εργασίας

Και στις δύο περιοχές και κυρίως στη

Σιάτιστα (30 γυναίκες, ενώ στο Δίστομο

11) σημαντικός αριθμός γυναικών δεν

εργάζονται αλλά παραμένουν στο σπίτι και

ασχολούνται με οικιακές εργασίες και την

ανατροφή των παιδιών τους. Το ποσοστό

των γυναικών που εργάζονται εκτός

σπιτιού στο Δίστομο είναι 65,6% ενώ στη

Σιάτιστα 37,5%. Επίσης, σημαντικό

ποσοστό των γονέων στο Δίστομο είναι

ελεύθεροι επαγγελματίες ή έμποροι και

ιδιωτικοί υπάλληλοι (22% και 17%).

Αντιθέτως, στη Σιάτιστα 61% των γονέων

που εργάζονται εκτός σπιτιού ασχολούνται

με την επεξεργασία της γούνας.

Page 346: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

346

Δίστο

μο

Βοιωτ

ίας

Σιάτισ

τα

Κοζάν

ης

Οικιακά 11 18

%

30 50

%

Ελευθερος

Επαγγελματίας,

Έμπορος

13 22

%

6 10

%

Ιδιωτικός

Υπάλληλος

10 17

%

1 2

%

Γουνοποιός,

Γουνεργάτης/-τρια

0 0

%

11 18

%

Εργάτης,

Οικοδόμος,

Τεχνίτης

6 10

%

4 7

%

Εκπαιδευτικός,

Νηπιαγωγός

5 8

%

4 7

%

Page 347: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

347

Αγρότης/-ισσα,

Πτηνοτρόφος

4 7

%

2 3

%

Δημοτικός

Υπάλληλος

4 7

%

2 3

%

Δημόσιος

Υπάλληλος,

Στρατιωτικός

5 8

%

0 0

%

Άνεργος/Σπουδές 2 3

%

0 0

%

Σύνολο

60

10

0

%

60

10

0

%

2.1.7 Τύπος κατοικίας, καθεστώς

ιδιοκτησίας και αριθμός δωματίων

Και στις δυο περιοχές η πλειοψηφία των

γονέων κατοικεί σε μονοκατοικία χωρίς να

παρουσιάζεται σημαντική διαφορά μεταξύ

τους. Στο Δίστομο 43 οικογένειες

Page 348: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

348

κατοικούν σε μονοκατοικία και 17 σε

διαμέρισμα, ενώ στη Σιάτιστα 38 σε

μονοκατοικία και 21 σε διαμέρισμα.

Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων

και στις δυο περιοχές μένει σε ιδιόκτητη

κατοικία.

Από 1-5

δωμάτια αποτελούνται τα

σπίτια του 98,4% των ερωτώμενων στο

Δίστομο, ενώ στη Σιάτιστα το 62,8%. Από

6-8 δωμάτια διαθέτει το 37,3% των

ερωτώμενων στη Σιάτιστα και ένας γονέας

έχει σπίτι με 11 δωμάτια, ενώ από 6

δωμάτια και πάνω βρέθηκε στο Δίστομο

μόνο 1 γονέας να έχει σπίτι με 8 δωμάτια.

Συμπεραίνεται λοιπόν ότι οι Σιατιστινοί

γονείς διαθέτουν με μεγάλη διαφορά πιο

ευρύχωρα σπίτια, γεγονός από το οποίο

φαίνεται το υψηλότερο βιοτικό τους

επίπεδο σε σχέση μ’ αυτό των Διστομίτων.

Page 349: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

349

2.1.8 Συγκατοίκηση

Δήμος

Διστό

μου

Βοιωτ

ίας

Δήμο

ς

Σιατί

στης

Κοζά

νης

Συγκατοικε

ίτε με

το(τη)

σύζυγό σας

Ν 59 59

% 98,3

%

98,3

%

Παιδιά Ν 60 60

% 100,

0%

100,0

%

Παππούς Ν 12 10

% 20,0 16,7

Page 350: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

350

% %

Γιαγιά Ν 14 11

% 23,3

%

18,3

%

Συγγενείς Ν - 1

% 1,7%

Σχεδόν όλοι οι γονείς και στις δυο

περιοχές συγκατοικούν με το/τη σύντροφο,

ενώ όλοι οι ερωτώμενοι (120)

συγκατοικούν και με το παιδί/ιά τους. Με

παππού ή γιαγιά ή και τους δυο

συγκατοικούν 26 ερωτώμενοι στο Δίστομο

και 21 ερωτώμενοι στη Σιάτιστα ενώ καμιά

οικογένεια δεν συγκατοικεί με κάποιο

συγγενή στο Δίστομο σε αντίθεση με τη

Σιάτιστα όπου υπάρχει μια τέτοια

οικογένεια.

2.2 Επιστημονική μελέτη

Page 351: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

351

2.2.1 Ιεράρχηση τομέων που αφιερώνουν

τον ελεύθερό τους χρόνο οι γονείς

Δήμος

Διστόμου

Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστης

Κοζάνης

1η 2η 3η 1η 2η 3η

Ξεκούρα

ση

Ν 18 8 15 6 12 25

% 30,

00

%

13,

30

%

25,

40

%

10,0

0%

20,

00

%

43,

90

%

Οικιακέ

ς

Εργασίε

ς

Ν 10 17 6 15 15 -

% 16,

70

%

28,

30

%

10,

20

%

25,0

0%

25,

00

%

Δεύτερη

Εργασία

Ν 6 6 8 2 3 3

Page 352: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

352

% 10,

00

%

10,

00

%

13,

60

%

3,30

%

5,0

0%

5,3

0%

Βόλτα

με

προσωπι

κούς

φίλους

Ν 1 3 20 9 23

% 1,7

0%

5,0

0%

33,

90

%

15,

00

%

40,

40

%

Με τα

παιδιά

Ν 25 25 7 36 19 4

% 41,

70

%

41,

70

%

11,

90

%

60,0

0%

31,

70

%

7,0

0%

Σε άλλες

δραστηρ

ιότητες

Ν - 1 3 1 2 2

% 1,7 5,1 1,70 3,3 3,5

Page 353: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

353

0% 0% % 0% 0%

Στους τομείς: Οικιακές εργασίες,

Δεύτερη εργασία, Βόλτα με προσωπικούς

φίλους και σε Άλλες δραστηριότητες που

συμπλήρωσαν οι γονείς φαίνεται ότι και

στις δυο περιοχές έθεσαν την ίδια σειρά

περίπου προτεραιότητας στον τομέα που

αφιερώνουν τον ελεύθερό τους χρόνο.

Άξιο αναφοράς είναι ότι στο Δίστομο

περισσότεροι απ’ ότι στη Σιάτιστα

απασχολούνται σε δεύτερη εργασία (το

33,6% στο Δίστομο και το 13, 6% στη

Σιάτιστα). Αξιοσημείωτο είναι ότι η

πλειοψηφία των Διστομίτων γονέων που

έθεσαν την ξεκούραση σε μια από τις

επιλογές απάντησής τους την έχουν 1η

προτεραιότητα (το 30%), ενώ στη Σιάτιστα

3η προτεραιότητα (43,9%). Εντυπωσιακό

είναι το γεγονός ότι το 41,7% των

Page 354: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

354

ερωτώμενων στο Δίστομο έθεσε σε 1η

προτεραιότητα απασχόλησής τους τον

ελεύθερό τους χρόνο με τα παιδιά, ενώ στη

Σιάτιστα 1η προτεραιότητα στα παιδιά

τέθηκε από το 60% των ερωτώμενων της

Σιατίστης. Παράδοξο είναι ότι ένα

Διστομίτης γονέας έθεσε σε 1η

προτεραιότητα τη βόλτα με προσωπικούς

φίλους.

Οι Διστομίτες γονείς λοιπόν

παρουσιάζονται αρκετά περισσότεροι από

τους Σιατιστινούς όπου απασχολούνται σε

δεύτερη εργασία. Επιπλέον οι πρώτοι την

ξεκούραση την θέτουν σε μεγαλύτερη

προτεραιότητα απ’ ότι στη Σιάτιστα, ενώ

φαίνεται να θέτουν οι λιγότεροι από τους

μισούς σε πρώτη προτεραιότητα

απασχόλησής τους στον ελεύθερό τους

χρόνο τα παιδιά σε αντίθεση με τους

Σιατιστινούς όπου οι περισσότεροι τα

Page 355: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

355

θέτουν σε πρώτη προτεραιότητα.

Συνεπώς οι Σιατιστινοί γονείς δείχνουν

να θέτουν σε προτεραιότητα την αφιέρωση

του ελεύθερου χρόνου τους στα παιδιά

παραμερίζοντας αρκετοί από αυτούς την

ξεκούραση, ενώ οι Διστομίτες θυμίζουν τα

χαρακτηριστικά των σύγχρονων γονέων

όπου υπεραπασχολούνται για να

ανταποκριθούν στις αυξημένες, συχνά μη

πραγματικές ανάγκες, του σύγχρονου

τρόπου ζωής και αδυνατούν να δώσουν την

προτεραιότητα που απαιτείται στο παιδί

για να αναπτυχθεί σωστά.

2.2.2 Χρόνος που αφιερώνουν με τα

παιδιά τους σε καθημερινή βάση

Ο αριθμός των γονέων που αφιερώνουν

από 1-4 ώρες φαίνεται να αυξάνει

σταδιακά ανά ώρα και στις δυο περιοχές με

Page 356: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

356

μικρή διαφορά μεταξύ τους, ενώ

περισσότερες από 4 ώρες αφιερώνουν 2

γονείς στο Δίστομο και 20 στη Σιάτιστα.

Εντυπωσιακή διαφορά όπου δείχνει τους

Σιατιστινούς γονείς να ασχολούνται πολύ

περισσότερο με τα παιδιά τους.

Θυμίζουμε ότι το 43% των οικογενειών

στο Δίστομο συγκατοικεί με παππού ή

γιαγιά, ενώ στη Σιάτιστα το 35%, μικρή

διαφορά μεταξύ τους. Η παρουσία αυτών

των συγγενών στο σπίτι οδηγεί στη λογική

υπόθεση ότι οι γονείς θα μειώνουν τον

χρόνο που αφιερώνουν στα παιδιά τους,

εμπιστευόμενοι τη διαπαιδαγώγησή τους

στους συγγενείς που συγκατοικούν, κάτι το

οποίο δεν επιβεβαιώνεται από τα

αποτελέσματα στη Σιάτιστα.

Συγκρίνοντας την απασχόληση των

ερωτώμενων στις δυο περιοχές

παρατηρείται ότι στη Σιάτιστα το 50% που

Page 357: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

357

είναι γυναίκες ασχολούνται με τα οικιακά,

ενώ στο Δίστομο το 18%. Οπότε πιθανόν

και γι’ αυτό οι Σιατιστινοί ασχολούνται

πολύ περισσότερο με τα παιδιά τους.

Επίσης οι Σιατιστινοί γονείς πιθανόν να

ασχολούνται περισσότερες ώρες με τα

παιδιά τους γιατί το 13,6% απασχολείται

σε δεύτερη εργασία, ενώ στο Δίστομο το

33,6%.

2.2.3 Επαρκεί ο χρόνος που αφιερώνουν

για τα παιδιά τους;

Το 61,7% των ερωτώμενων στο Δίστομο

πιστεύει ότι ο χρόνος που αφιερώνει στα

παιδιά είναι επαρκής, ενώ το αντίστοιχο

ποσοστό στη Σιάτιστα είναι 78,3%.

Φαίνεται ότι 10 άτομα επιπλέον στη

Σιάτιστα υποστηρίζουν ότι ο χρόνος που

αφιερώνουν στα παιδιά τους είναι επαρκής

Page 358: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

358

κι αυτό συμφωνεί με τα αποτελέσματα του

πίνακα 10, όπου οι 51 από τους 60 γονείς

της Σιατίστης αφιερώνουν στα παιδιά τους

από 3 έως και περισσότερες από 4 ώρες σε

καθημερινή βάση. Η πλειοψηφία των

γονέων που απάντησε ότι δεν τους επαρκεί

ο χρόνος που αφιερώνουν στα παιδιά τους

αιτιολόγησε ότι ισχύει αυτό λόγω

εργασίας.

όχι

38,30%

ναι

61,70%

όχι

21,70%

ναι

78,30%

Δήμος

Διστόμου

Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστης

Κοζάνηςόχι

ναι

2.2.4 Δραστηριότητες που αναλώνουν

τον χρόνο τους ασχολούμενοι με τα

παιδιά τους

Page 359: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

359

Οι γονείς και των δυο περιοχών

φαίνονται να συμφωνούν ότι οι

επικρατέστερες δραστηριότητες που

αναλώνουν τον χρόνο τους ασχολούμενοι

με τα παιδιά τους είναι: τα επιτραπέζια

παιχνίδια, διάβασμα εξωσχολικών

αναγνωσμάτων και οι περίπατοι. Ο

αριθμός των γονέων που προτιμούν

χωριστά την κάθε μια απ’ αυτές είναι

περίπου ο ίδιος και στις δυο περιοχές, ενώ

παρουσιάζεται μικρή διαφορά στη σειρά

προτεραιότητας που τέθηκε στην κάθε

δραστηριότητα μεταξύ των δυο περιοχών.

Λίγοι Διστομίτες και Σιατιστινοί γονείς

προτιμούν τις υπόλοιπες δραστηριότητες,

ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι η

παρακολούθηση τηλεοπτικών

προγραμμάτων έχει τεθεί ως 1η και 2

η

προτεραιότητα από 2 Διστομίτες γονείς και

Page 360: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

360

στη Σιάτιστα 9 γονείς την θέτουν 2η

προτεραιότητα. Όσον αφορά το διάβασμα/

προετοιμασία σχολείου φαίνεται ότι 2

γονείς στο Δίστομο την έχουν θέσει 1η και

2η προτεραιότητα όπου αναλώνουν τον

χρόνο με τα παιδιά τους, ενώ στη Σιάτιστα

δεν χωρεί καθόλου στις δραστηριότητες

μεταξύ γονέων και παιδιών. Θετικό είναι

το γεγονός ότι κανένας γονέας στο

Δίστομο δεν συμπεριλαμβάνει στις

δραστηριότητες που επέλεξε τα

βιντεοπαιχνίδια, ενώ στη Σιάτιστα

επιλέχτηκαν από 3 γονείς μεταξύ των

οποίων οι 2 δήλωσαν τα βιντεοπαιχνίδια σε

1η και 2

η προτεραιότητα αντίστοιχα.

Απ’ ότι φαίνεται οι εκδρομές σπάνια

συμπεριλαμβάνονται στις 3 πρώτες

δραστηριότητες που ασχολούνται με τα

παιδιά κι αυτό είναι λογικό, γιατί απαιτούν

και χρόνο και κόστος. Με το διάβασμα και

Page 361: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

361

την προετοιμασία του παιδιού για το

σχολείο κανένας γονέας σχεδόν δεν

ασχολείται. Μια εξήγηση είναι αυτή που

έδιναν συχνά οι γονείς κατά τη

συμπλήρωση του ερωτηματολογίου, ότι οι

νηπιαγωγοί των παιδιών τους, τους

ενημέρωναν να μην προβούν στη

διαδικασία προετοιμασίας του παιδιού για

το νηπιαγωγείο ή το σχολείο γιατί θα

πιέσουν το παιδί με την πρόωρη εκμάθησή

του, ενώ θα δυσκολευτεί όταν συναντήσει

από τους παιδαγωγούς ένα άλλο τρόπο

διδασκαλίας από αυτόν των γονέων του.

Θεωρία της κοινωνιολογίας της

εκπαίδευσης της Φραγκουδάκη Άννας

(Κοινωνιολόγος) υποστηρίζει ότι οι γονείς

με υψηλό μορφωτικό επίπεδο έχουν μια

διαφορετική αντίληψη περί

διαπαιδαγώγησης, περισσότερο

παιδαγωγική και προσαρμοσμένη στις

Page 362: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

362

ανάγκες του παιδιού και στην υγιή

ανάπτυξή του. Συνεπώς αναμένεται

διαφοροποίηση στις επιλογές που έκαναν

οι γονείς του Διστόμου, ως γονείς

υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου από τις

επιλογές των γονέων της Σιατίστης ως

γονείς χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου.

Θεωρώντας ως αντιπαιδαγωγικές

δραστηριότητες την παρακολούθηση

τηλεοπτικών προγραμμάτων και τα

βιντεοπαιχνίδια παρατηρείται το 9% των

Διστομίτων να θέτει την παρακολούθηση

τηλεοπτικών προγραμμάτων στις 3 κύριες

δραστηριότητες που ασχολείται με τα

παιδιά του, ενώ το 28,2% των Σιατιστινών

σημείωσε την παρακολούθηση των

τηλεοπτικών προγραμμάτων και τα

βιντεοπαιχνίδια. Συνεπώς στη Σιάτιστα

είναι σημαντικό το ποσοστό των γονέων

που αναλώνει τον χρόνο του με τα παιδιά

Page 363: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

363

αντιπαιδαγωγικά, γιατί η τηλεόραση και

άλλα οπτικοακουστικά μέσα

αντικαθιστούν δραστηριότητες, σχέσεις,

αντιδράσεις και παραλύουν τις αισθήσεις.

Επίσης, αν οι γονείς αφήνουν ανεξέλεγκτα

θεάματα να παρακολουθούνται από το

παιδί, πλήθος αντιπαιδαγωγικών θεαμάτων

θα κατακλύσουν την ψυχή του που θα το

οδηγήσουν στη βία.

2.2.5 Άποψη γονέα για το τι αποτελεί η

καθημερινή ενασχόληση του παιδιού με

το παιχνίδι

Σχεδόν όλοι οι γονείς και των δυο

περιοχών πιστεύουν ότι η καθημερινή

ενασχόληση του παιδιού με το παιχνίδι

αποτελεί αναγκαιότητα για το ίδιο. Στο

Δίστομο οι 12 απάντησαν ότι δεν

γνωρίζουν αν το παιχνίδι αποτελεί έναν

Page 364: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

364

τρόπο για να κερδίσουν περισσότερο

ελεύθερο χρόνο οι γονείς, ενώ από τους

υπόλοιπους οι μισοί περίπου διαφωνούν

και οι μισοί περίπου συμφωνούν. Στη

Σιάτιστα 18 άτομα (30%) επιπλέον σε

σχέση με το Δίστομο (σύνολο 41)

συμφωνούν ότι το παιχνίδι αποτελεί έναν

τρόπο για να κερδίσουν περισσότερο

ελεύθερο χρόνο οι γονείς, ενώ 18

διαφωνούν και ένας απάντησε ότι δεν

γνωρίζει.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι 12

Διστομίτες συμπλήρωσαν ότι δεν

γνωρίζουν αν το παιχνίδι αποτελεί έναν

τρόπο για να κερδίσουν οι γονείς

περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ερώτηση

νοηματικά ξεκάθαρη. Οπότε μπορούμε να

υποθέσουμε ότι οι γονείς στην προκειμένη

περίπτωση γνώριζαν την απάντηση, αλλά

προφανώς επειδή οδηγούν το παιδί προς το

Page 365: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

365

παιχνίδι για προσωπικό τους όφελος και

επειδή ως γνωστό τα άτομα που

συμπληρώνουν ένα ερωτηματολόγιο

θέλουν να δείχνουν μια εικόνα κοινωνικά

αποδεκτή προτίμησαν να δώσουν την

εικόνα του γονέα που δεν γνωρίζει παρά

την εικόνα του γονέα που θέτει σε

προτεραιότητα εγωιστικά του κίνητρα από

το όφελος του παιδιού.

Επίσης χαρακτηριστικό είναι ότι με τον

ίδιο τρόπο χρησιμοποιεί το παιχνίδι το

38,3% των Διστομίτων, ενώ πολλοί

περισσότεροι Σιατιστινοί με ποσοστό

68,3%. Αυτοί οι γονείς λοιπόν ενώ

φαίνονται να συμφωνούν ότι το παιχνίδι

αποτελεί αναγκαιότητα για το ίδιο παιδί

(όλοι, εκτός ένας και στις δυο περιοχές),

στην επόμενη ερώτηση, αν αποτελεί το

παιχνίδι έναν τρόπο για να κερδίσουν οι

γονείς περισσότερο ελεύθερο χρόνο που θα

Page 366: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

366

μπορούσε να τεθεί αλλιώς: ‘’αν αποτελεί

αναγκαιότητα για τους ίδιους τους γονείς’’,

απαντούν ότι αποτελεί αναγκαιότητα για

τους ίδιους αντιφάσκοντας. Συνεπώς, αυτοί

οι γονείς θέλουν να δείξουν τη θετική

εικόνα του γονέα που συμφωνεί ότι το

παιχνίδι είναι αναγκαίο για την ανάπτυξη

του παιδιού, ενώ αργότερα δείχνουν την

αληθινή τους εικόνα, εκείνη που δείχνει ότι

στην πραγματικότητα το παιχνίδι αποτελεί

αναγκαιότητα για τους ίδιους και την

εξυπηρέτησή τους ή και αυτό.

Ένας γονέας που οδηγεί το παιδί στο

παιχνίδι για δικό του όφελος μπορεί και να

το εξαναγκάζει να παίξει. Μπορεί επίσης

να το μαλώνει όταν αυτό αρνείται να

παίξει. Το παιχνίδι είναι μια έμφυτη

δραστηριότητα στα παιδιά, που

συνοδεύεται από ευχάριστα συναισθήματα.

Είναι μια ενέργεια ελεύθερη, γιατί η

Page 367: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

367

συμμετοχή σ’ αυτήν δεν είναι

υποχρεωτική. Πρόκειται για μια

διαδικασία αγωγής, για μια αναγκαία αυτό-

εκπαίδευση. Αν ένα παιδί δεν έχει το χρόνο

ή την ευκαιρία να παίξει (σε σχέση με την

ηλικία του), η ανάπτυξή του θα υποφέρει.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί όταν το παιχνίδι

γι’ αυτό δεν αποτελεί μια ελεύθερη και

αυτόνομη δραστηριότητα, αλλά μια

εξαναγκαστική.

2.2.6 Άποψη γονέα για το τι αποτελεί το

παιχνίδι στην προσχολική ηλικία

Η συντριπτική πλειοψηφία και στις δυο

περιοχές συμφώνησε σε όλες τις προτάσεις

σχετικά με το τι αποτελεί το παιχνίδι στην

προσχολική ηλικία.

2.2.7 Είδη παιχνιδιών που παρωθούν

Page 368: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

368

το/τα παιδί/ιά τους να ασχοληθεί/ούν

Δήμος

Διστόμου

Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστης

Κοζάνης 1η 2η 3η 1η 2η 3η

Χειροτεχν

ήματα

Ν 12 13 19 22 15 13

% 20,

00

%

21,

70

%

32,

20

%

36,

70

%

25,

00

%

22,

40

%

Επιτραπέ

ζια

παιχνίδια

Ν 25 17 10 14 20 14

% 41,

70

%

28,

30

%

16,

90

%

23,

30

%

33,

30

%

24,

10

%

Παιχνίδια

άσκησης

Ν 12 12 15 4 11 12

% 20,

00

20,

00

25,

40

6,7

0%

18,

30

20,

70

Page 369: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

369

% % % % %

Ομαδικά

παιχνίδια

Ν 11 17 12 18 14 16

% 18,

30

%

28,

30

%

20,

30

%

30,

00

%

23,

30

%

27,

60

%

Ατομικά

ή

δυαδικά

ηλεκτρονι

κά

παιχνίδια

Ν - 1 3 - - 2 % 1,7

0%

5,1

0%

3,4

0%

Η πλειοψηφία των γονέων στην πρώτη

προτεραιότητα στο Δίστομο θέτει τα

επιτραπέζια (25 άτομα), ενώ στη Σιάτιστα

τα χειροτεχνήματα (22 άτομα). Στη

δεύτερη προτεραιότητα η πλειοψηφία των

Διστομίτων γονέων επιλέγει τα

επιτραπέζια και τα ομαδικά, ενώ στη

Page 370: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

370

Σιάτιστα προτιμώνται τα επιτραπέζια. Στην

τρίτη προτεραιότητα προτιμώνται στο

Δίστομο τα χειροτεχνήματα και στη

Σιάτιστα τα ομαδικά. Τα ομαδικά στο

Δίστομο και τα παιχνίδια άσκησης στη

Σιάτιστα επικρατούν στην τέταρτη

προτεραιότητα. Σαν Πέμπτη

προτεραιότητα και οι δυο περιοχές

επιλέγουν κατά κύριο λόγο τα ατομικά ή

δυαδικά ηλεκτρονικά παιχνίδια κάτι που

συμβαίνει κυρίως στη Σιάτιστα (27 άτομα),

έναντι του Διστόμου (14 άτομα). Σε έκτη

προτεραιότητα θέτουν τα διάφορά

παιχνίδια ένα πολύ μικρό ποσοστό των

γονέων.

Το μορφωτικό επίπεδο δεν δημιουργεί

εδώ σημαντικές διαφοροποιήσεις στις

επιλογές απάντησης των γονέων μεταξύ

των δυο περιοχών.

Page 371: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

371

2.2.8 Εκτίμηση γονέων για το αν δίνουν

ευκαιρίες ανάπτυξης πρωτοβουλίας,

ανεξαρτησίας και αυτοεξυπηρέτησης

στο παιδί

Η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων

και στις δυο περιοχές απάντησε ότι το

παιδί τους τρώει χωρίς τη βοήθειά τους,

μεταφέρει το πιάτο από το τραπέζι στην

κουζίνα, δεν συμμετέχει ισότιμα στη

συζήτηση για η λήψη των «οικογενειακών

αποφάσεων». Η πλειοψηφία των γονέων

και στο Δίστομο και στη Σιάτιστα

απάντησαν ότι το παιδί τους συμμετέχει

στην προσπάθειά τους να το κάνουν

μπάνιο. Οι μισοί σχεδόν γονείς και στις

δυο περιοχές απαντούν ότι το παιδί τους

πλένει τα δόντια μόνο του και σχεδόν οι

άλλοι μισοί απαντούν όχι. Ενώ οι

Σιατιστινοί γονείς μοιράζονται στους

Page 372: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

372

μισούς που απαντούν ότι το παιδί τους

στρώνει το κρεβάτι του μόνο του και στους

άλλους μισούς που απαντούν όχι, το 65%

των Διστομίτων γονέων απάντησε ναι και

το 35% όχι. Βλέπουμε λοιπόν σ’ αυτόν τον

τομέα ότι στο Δίστομο δίνεται

περισσότερη ελευθερία για ανάπτυξη

πρωτοβουλίας, ανεξαρτησία και

αυτοεξυπηρέτηση στα παιδιά. 40

Διστομίτες και Σιατιστινοί γονείς

απάντησαν ότι το παιδί τους δεν εκφράζει

την άποψή τους κατά την επιλογή των

ρούχων που θα φορέσει, ενώ 20 Διστομίτες

και Σιατιστινοί απάντησαν ναι.

Ο σημερινός γονιός που προσαρμόζει

την αγωγή του παιδιού στο παιδαγωγικό

ιδεώδες της σύγχρονης εποχής του, δίνει

μεταξύ άλλων ευκαιρίες και δυνατότητες

ανάληψης ευθύνης στο παιδί και

ανεξαρτητοποίησής του, όπου το

Page 373: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

373

καθιστούν σε μια αυτόνομη, ελεύθερη και

δημιουργική προσωπικότητα. Η γενική

εικόνα της πλειοψηφίας των γονέων και

στις δυο περιοχές δείχνει να έχει

εμπιστοσύνη στις ικανότητες του παιδιού

δίνοντάς του την ευκαιρία να

δραστηριοποιείται, ενώ ταυτόχρονα έτσι

δείχνει σεβασμό σ’ αυτό θεωρώντας το

ξεχωριστή προσωπικότητα που έχει τη

δική του αξία.

Από την άλλη όμως, η πλειοψηφία έως

και η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων

δείχνει να θέτει όρια στον σεβασμό αυτό

γιατί δεν δίνει δικαίωμα στο παιδί να

εκφράσει την άποψή του και να έχει λόγο

όπως στην επιλογή των ρούχων που θα

φορέσει ή με την ισότιμη συμμετοχή του

στη λήψη των ‘’οικογενειακών

αποφάσεων’’. Προφανώς θεωρούν το παιδί

κατώτερο πιστεύοντας ότι είναι περιττό να

Page 374: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

374

μιλά ένα παιδί που δεν έχει την νοημοσύνη

να πει κάτι έξυπνο και αποδεκτό από την

οικογένεια. Ακόμη κι αν οι γονείς αυτοί

δίνουν στο παιδί δυνατότητες

δραστηριοποίησής του το παιδί παίρνει

αντιφατικά μηνύματα όταν δεν του δίνεται

ο ίδιος σεβασμός να έχει δικαίωμα λόγου.

Καθώς η αυτοεκτίμησή του θα πληγώνεται

μπορεί να γίνει παθητικό, χωρίς

πρωτοβουλία αποφασιστικότητα και

γενναιότητα. Θα οδηγηθεί έτσι στην

αποθάρρυνση, την αδράνεια, το άγχος, την

μελαγχολία και σε ένα εσφαλμένο αίσθημα

ενοχής.

Η εικόνα που δίνουν οι γονείς είναι να

μην καλά ενημερωμένοι σε θέματα

διαπαιδαγώγησης του παιδιού γιατί

υιοθετούν χαρακτηριστικά και αυταρχικών

και δημοκρατικών γονέων.

Page 375: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

375

2.2.9 Εκτίμηση γονέων για το αν

ενθαρρύνουν το παιδί

Στο Δίστομο η συντριπτική πλειοψηφία

των γονέων απάντησε ότι ενθαρρύνει το

παιδί να ξαναπροσπαθήσει ύστερα από μια

αποτυχημένη ενέργειά του και όχι στις

υπόλοιπες δυο απαντήσεις. Συνεπώς οι

Διστομίτες γονείς δείχνουν να έχουν μια

πολύ ενθαρρυντική στάση προς τα παιδιά

τους, σε αντίθεση με τους γονείς της

Σιατίστης που ενώ η συντριπτική

πλειοψηφία ήταν αρνητική στο ότι δεν

αναθέτει και πάλι την ίδια δραστηριότητα

ύστερα από μια αποτυχημένη ενέργεια του

παιδιού, το 42,4% αποθαρρύνει το παιδί

από μελλοντική παρόμοια πράξη, ενώ το

υπόλοιπο ποσοστό όχι και το 48,3% δεν

ενθαρρύνει το παιδί προτρέποντάς το να

ξανα προσπαθήσει, ενώ οι υπόλοιποι

Page 376: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

376

γονείς το ενθαρρύνουν. Αυτό δείχνει ότι οι

μισοί περίπου Σιατιστινοί γονείς δεν είναι

ενθαρρυντικοί στα παιδιά τους και οι μισοί

είναι αποθαρρυντικοί.

Οι δημοκρατικοί γονείς

συμπεριλαμβάνουν στην διαπαιδαγώγησή

τους την ενθάρρυνση του παιδιού. Οι μισοί

σχεδόν Σιατιστινοί γονείς δεικνύουν

χαρακτηριστικά αυταρχικών και

αποθαρρυντικών γονέων όπου υποτιμούν

την προσωπικότητα του παιδιού, ενώ

σχεδόν όλοι οι Διστομίτες φαίνονται

ενθαρρυντικοί. Κατά πόσο όμως

ενθαρρυντικοί είναι οι Διστομίτες στη

συνολική στάση τους προς το παιδί

αμφισβητείται όταν παραπάνω η

πλειοψηφία τους έδειξε ότι δεν

ενθαρρύνουν τα παιδιά να έχουν δικαίωμα

λόγου, ενώ οι Σιατιστινοί επιβεβαιώνουν

περισσότερο τον χαρακτήρα του

Page 377: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

377

αυταρχισμού τους.

2.2.10 Αξιολόγηση γονέων όσον αφορά

τη χρήση της αμοιβής, της ενθάρρυνσης,

της σωματικής τιμωρίας και της αγάπης

Και στους δυο Δήμους όλοι οι γονείς

πιστεύουν ότι τα παιδιά χρειάζονται

τακτικά επιβράβευση στις επιτυχίες τους

για να τονώνονται και να κατευθύνουν τις

ενέργειές τους σε θετικές ενέργειες, ενώ

όλοι οι γονείς στη Σιάτιστα και σχεδόν

όλοι στο Δίστομο υποστηρίζουν ότι η

λεκτική επιβράβευση (π.χ., "μπράβο",

"συγχαρητήρια", "ήξερα πως θα τα

καταφέρεις") είναι η συνηθέστερη

ενίσχυση που παρέχουν στο παιδί τους. Οι

μισοί Διστομίτες γονείς θεωρούν ότι είναι

απαραίτητη η επιβράβευση των παιδιών με

υλικά μέσα όπως παιχνίδια, εφόσον αυτή

Page 378: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

378

είναι η κύρια επιθυμία τους και οι άλλοι

μισοί όχι, ενώ περισσότεροι γονείς στη

Σιάτιστα βρίσκονται σύμφωνοι με την

υλική επιβράβευση με ποσοστό 70%.

Εντυπωσιακή είναι η αντιπαιδαγωγική

χρήση της ενθάρρυνσης, καθώς οι μισοί

σχεδόν (το 46,7%) Διστομίτες γονείς

υποστηρίζουν ότι η ενθάρρυνση του

παιδιού είναι απαραίτητη μόνο όταν αυτό

υπακούει και εφαρμόζει τους κανόνες του

σπιτιού, ενώ οι υπόλοιποι μισοί είναι

αντίθετοι (το 51,7%) και πολλοί

περισσότεροι, το 75% των Σιατιστινών

γονέων είναι υπέρ αυτής της χρήσης της

ενθάρρυνσης. Η πλειοψηφία των

Διστομίτων (το 66,7%) είναι υπέρ της

σωματικής τιμωρίας, έστω και σαν

τελευταίο μέσο συνετισμού του παιδιού

και το 68,3% είναι υπέρ εφόσον υπάρχει

σοβαρός λόγος και εφαρμόζεται με φειδώ,

Page 379: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

379

ενώ στη Σιάτιστα τα αντίστοιχα ποσοστά

των ερωτώμενων που φαίνονται να είναι

υπέρ της σωματικής τιμωρίας έτσι όπως

τέθηκε είναι περίπου τα ίδια, 66,7 και

73,3%. Τέλος, η συντριπτική πλειοψηφία

των ερωτώμενων στο Δίστομο διαφωνεί ή

διαφωνεί απολύτως στο ότι ‘’τα παιδιά δεν

πρέπει να καταλαβαίνουν πως τα αγαπάμε,

γιατί μπορεί να το εκμεταλλευτούν’’, ενώ

κανένας δεν συμφωνεί και 1 δεν γνωρίζει.

Στη Σιάτιστα εντυπωσιακό είναι ότι από

όλους τους ερωτώμενους το 85% διαφωνεί

ή διαφωνεί απολύτως, ενώ το 15%

συμφωνεί.

Θετικό εξ’ αρχής είναι το γεγονός ότι η

συντριπτική πλειοψηφία των γονέων είναι

υπέρ της επιβράβευσης και μάλιστα της

λεκτικής επιβράβευσης που αντιστοιχεί

ουσιαστικά στην ενθάρρυνση. Αρνητικό

είναι όμως το γεγονός ότι οι μισοί

Page 380: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

380

Διστομίτες περίπου και πολλοί

περισσότεροι στη Σιάτιστα επιβραβεύουν

τα παιδιά τους υλικά. Η υλική

επιβράβευση αντιστοιχεί με την υλική

αμοιβή, η οποία έχει διαφορετικό σκοπό

και αποτελέσματα από αυτά της

ενθάρρυνσης. Η αμοιβή αντιμετωπίζει το

παιδί ως κατώτερο, γιατί δίνει την εξουσία

στους γονείς να καθορίζουν τις συνέπειες

των πράξεών του. Δίνει έμφαση στον

ανταγωνισμό και δίνεται σαν βραβείο στο

παιδί από τους γονείς επειδή είναι το

καλύτερο ή επειδή έδωσε το καλύτερο -

πάντα γι’ αυτούς- αποτέλεσμα. Όταν όμως

δε καταφέρνει αυτό να ανταποκριθεί στις

απαιτήσεις των γονέων του τότε η απουσία

αμοιβής επιφέρει και μείωση της

αυτοεκτίμησής τους. Επίσης, το μοναδικό

κίνητρο για να οδηγηθεί το παιδί στην

επιθυμητή συμπεριφορά είναι στην

Page 381: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

381

προκειμένη περίπτωση η υλική αμοιβή.

Έτσι δεν προσφέρει αν δεν επακολουθήσει

αντάλλαγμα. Ένα τέτοιο άτομο

μεγαλώνοντας δεν θα έχει κοινωνικό

ενδιαφέρον, ενώ θα δεικνύει καλή

συμπεριφορά μόνο όταν θα ξέρει πως έχει

κάποιο κέρδος. Όταν μάλιστα το άτομο

αυτό συνηθίσει να αμείβεται υλικά τότε

μπορεί να γίνει φιλάργυρο ή να είναι

προσκολλημένο στην ύλη.

Μπορεί παραπάνω να θεωρήθηκε θετικό

το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία

των γονέων είναι υπέρ της λεκτικής

επιβράβευσης διαπιστώνεται όμως

παρακάτω ότι οι μισοί Διστομίτες και

πολλοί περισσότεροι Σιατιστινοί γονείς

θέτουν όρια στην ενθάρρυνση. Την

παρέχουν μόνο όταν το παιδί υπακούει και

εφαρμόζει τους κανόνες του σπιτιού. Αυτό

σημαίνει ότι πολλοί από τους γονείς που

Page 382: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

382

δήλωσαν υπέρ της λεκτικής επιβράβευσης

εννοούσαν ότι είναι υπέρ της παροχής της

όταν το παιδί ανταποκρίνεται στις

απαιτήσεις τους, οπότε μιλούν για ηθική

αμοιβή η οποία πρέπει να κερδηθεί κι έχει

τα ίδια αποτελέσματα με την υλική αμοιβή

με τη διαφορά ότι το παιδί δεν κάνει κάτι

αν δεν ξέρει ότι θα έχει ηθικό αντάλλαγμα

κι όχι υλικό. Η ενθάρρυνση αποτελεί

βασική ανθρώπινη ανάγκη κάθε ανθρώπου

πόσο μάλλον για τα παιδιά. Όταν θέτονται

όρια και προϋποθέσεις για να την λάβουν

τότε το μήνυμα που τους δίνεται είναι ότι

πρέπει να αγωνιστούν για να διεκδικήσουν

ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματά τους

που είναι η προσοχή, η αγάπη και η πίστη

στην αξία τους σαν άτομα. Η ενθάρρυνση

αποφεύγει να αξιολογεί και δίνει αξία στον

άνθρωπο ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα

μιας προσπάθειας και στη συνέχεια

Page 383: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

383

ενεργοποιεί τις δυνάμεις του γι’ αυτήν. Η

ενθάρρυνση πρέπει να δίνεται ελεύθερα

για την προσπάθεια και τη βελτίωση.

Τη σωματική τιμωρία η πλειοψηφία των

γονέων και στις δυο περιοχές τη θεωρούν

απ’ ότι φαίνεται καλή μέθοδο

διαπαιδαγώγησης και προκαλεί εντύπωση

που προκύπτει τόσο μαζικά. Απ’ ότι

φαίνεται οι γονείς δεν έχουν χρόνο για

άλλες μεθόδους αναλυτικότερες που

απαιτούν αλληλουχία ενεργειών, αλλά

απαιτούν άμεση ανταπόκριση του παιδιού

στις προσδοκίες τους.

Επίσης το 15% των Σιατιστινών

απάντησε ότι ‘’τα παιδιά δεν πρέπει να

καταλαβαίνουν ότι τα αγαπάμε γιατί

μπορεί να το εκμεταλλευτούν’’, ενώ η

αγάπη δεν πρέπει να δίνεται με

επιφυλάξεις και με μέτρο, αλλά ελεύθερα

γιατί αποτελεί το βασικότερο μέσο για να

Page 384: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

384

αναπτυχθεί το παιδί σωστά.

Η πλειοψηφία των Σιατιστινών κι εδώ

είναι υπέρ της χρήση αντιπαιδαγωγικών

μεθόδων διαπαιδαγώγησης, σε αντίθεση με

του Διστιμίτες όπου πολλοί λιγότεροι είναι

υποστηρικτές αυτών. Αυτό πιθανόν να

οφείλεται στη διαφορά του μορφωτικού

επιπέδου μεταξύ των δυο περιοχών. Και

πάλι όμως οι Διστομίτες αν και αρκετά

υψηλού μορφωτικού επιπέδου από τους

Σιατιστινούς δείχνουν μια στάση που

κλίνει αντιπαιδαγωγική, ενώ η θεωρία της

Φραγκουδάκη υποστηρίζει το αντίθετο.

Ιδιαίτερα προκαλεί εντύπωση ότι η

πλειοψηφία τους είναι υπέρ της σωματικής

τιμωρίας, ενώ οι γονείς υψηλού

μορφωτικού επιπέδου χαρακτηρίζονται για

την χρήση του διαλόγου ως μέσου

συνετισμού και την αποφυγή της

σωματικής ή λεκτικής βίας.

Page 385: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

385

2.2.11 Αν θεωρούν αναγκαία την

προετοιμασία του παιδιού από αυτούς,

με ασκήσεις γραφής, αριθμητικής και

ανάγνωσης πριν τη μετάβασή του στο

νηπιαγωγείο

Οι γονείς μοιράζονται σχεδόν στα δυο

και στις δυο περιοχές όσον αφορά την

συμφωνία τους ή τη διαφωνία τους σχετικά

με τον αν θεωρούν αναγκαία την

προετοιμασία του παιδιού από αυτούς, με

ασκήσεις γραφής, αριθμητικής και

ανάγνωσης πριν τη μετάβασή του στο

νηπιαγωγείο.

Μια εξήγηση για τους γονείς που

απάντησαν ότι δεν είναι απαραίτητη η

προετοιμασία των παιδιών είναι αυτή που

δόθηκε και παραπάνω, όπου συχνά οι

γονείς κατά τη συμπλήρωση του

Page 386: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

386

ερωτηματολογίου, έλεγαν ότι οι

νηπιαγωγοί των παιδιών τους, τους

ενημέρωναν να μην προβούν στη

διαδικασία προετοιμασίας του παιδιού για

το νηπιαγωγείο ή το σχολείο γιατί θα

πιέσουν το παιδί με την πρόωρη εκμάθησή

του, ενώ θα δυσκολευτεί όταν συναντήσει

από τους παιδαγωγούς ένα άλλο τρόπο

διδασκαλίας από αυτόν των γονέων του.

2.2.12 Αν θεωρούν ότι είναι

"ικανοποιητικά" ενημερωμένοι για

ζητήματα διαπαιδαγώγησης του παιδιού

τους

Page 387: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

387

88,30%

10,00%

1,70%

63,30% 20,00%

11,70%

5,00%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Δήμος Διστόμου

Βοιωτίας

Δήμος Σιατίστης

Κοζάνης

Όχι Ναι Μέτρια Δεν απαντώ

Με βάση τα αποτελέσματα

διαπιστώνεται ότι περισσότεροι γονείς στη

Σιάτιστα θεωρούν ότι είναι ενημερωμένοι

για ζητήματα διαπαιδαγώγησης του

παιδιού τους απ’ ότι στο Δίστομο. 6 άτομα

μόνο στο Δίστομο κρίνουν ότι είναι

ενημερωμένοι, ενώ σχεδόν οι υπόλοιποι

όχι και ένας σημείωσε ‘’δεν απαντώ’’. Στη

Σιάτιστα 12 άτομα θεωρούν ότι είναι

ενημερωμένοι και 7 είναι θετικοί ως προς

το βαθμό ενημέρωσής τους απαντώντας ότι

είναι μέτρια ενημερωμένοι, ενώ 3

σημείωσαν ‘’δεν απαντώ’’.

Page 388: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

388

Αξίζει να σημειωθεί ότι, ενώ οι μισοί

Σιατιστινοί και Διστομίτες θεωρούν

απαραίτητη την προετοιμασία του παιδιού

από αυτούς, με ασκήσεις γραφής,

αριθμητικής και ανάγνωσης πριν τη

μετάβασή του στο νηπιαγωγείο η

πλειοψηφία των γονέων και στις δυο

περιοχές υποστηρίζει δεν είναι

ικανοποιητικά ενημερωμένοι σε ζητήματα

διαπαιδαγώγησης του παιδιού. Μπορεί

λοιπόν θεωρητικά να πιστεύουν διάφορα,

όμως στη διαπαιδαγώγηση και

προετοιμασία των παιδιών απέχουν.

2.2.13 Πηγές ενημέρωσης

Η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων

και των δυο περιοχών έθεσε μια από τις

κύριες πηγές ενημέρωσής του σε ζητήματα

διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας

Page 389: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

389

τα Μ.Μ.Ε. Ως δεύτερη πηγή ενημέρωσης

και στις δυο περιοχές και κυρίως στη

Σιάτιστα με ποσοστό 76,3%, με σημαντική

διαφορά απ’ ότι στο Δίστομο (50,8%)

επιλέγονται οι αναμνήσεις των γονέων από

την παιδική τους ηλικία. Ως τρίτη πηγή

ενημέρωσης ακολουθούν οι φίλοι-

συγγενείς με ποσοστά 49,2% στο Δίστομο

και 64,4% στη Σιάτιστα, όπου

παρατηρείται οι Σιατιστινοί γονείς εδώ να

προτιμούν περισσότερο κι αυτή την πηγή

ενημέρωσης (ποσοστό 15,2% επιπλέον).

Τέταρτη πηγή ενημέρωσης και των

Διστομίτων και των Σιατιστινών

αποτελούν τα επιστημονικά βιβλία-

περιοδικά (το 30,5% στο Δίστομο και το

33,9% στη Σιάτιστα). Ως τελευταία πηγή

ενημέρωσης επιλέγουν οι γονείς τους

ειδικούς και τα εκπαιδευτικά σεμινάρια,

όπου ενώ στο Δίστομο ανατρέχει στη

Page 390: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

390

συγκεκριμένη πηγή το 5,1% στη Σιάτιστα

ανταποκρίνεται το 20,3%. Από αυτή τη

διαφορά θα λέγαμε ότι το επίπεδο

ενημέρωσης στη Σιάτιστα είναι πιο υψηλό

από αυτό του Διστόμου σε ζητήματα

διαπαιδαγώγησης και παιδικής

ψυχολογίας, γεγονός το οποίο διαψεύδεται

από τη συνολική εικόνα των Σιατιστινών

όπου παρουσιάζονται να ακολουθούν μια

πιο αντιπαιδαγωγική στάση από αυτή των

Διστομίτων.

Σημαντικό είναι το ότι ανεξαρτήτως

εκπαιδευτικού επιπέδου η πλειοψηφία των

γονέων και στις δυο περιοχές απαντά πως

είναι ανενημέρωτη, γεγονός που

επιβεβαιώνεται και από τις προηγούμενες

ερωτήσεις. Οι περισσότεροι κινούνται

τυφλά, από την εμπειρία τους, τις

αναμνήσεις από την παιδική τους ηλικία,

τις απόψεις φίλων ή συγγενών. Αν και τα

Page 391: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

391

Μ.Μ.Ε από τα οποία ενημερώνονται

σχεδόν όλοι οι γονείς είναι και μέσα

μετάδοσης παιδαγωγικών γνώσεων είναι

όμως και όλα τα υπόλοιπα. Παρατηρείται

λοιπόν η αδυναμία των γονέων να

αφιερώσουν χρόνο για απόκτηση γνώσεων,

ίσως και η αδιαφορία τους, ενώ

ταυτόχρονα φαίνεται η αδυναμία του

νηπιαγωγείου και της Πολιτείας να

μεταδώσει τέτοιες αξίες και γνώσεις.

2.2.14 Ποιες μεθόδους διαπαιδαγώγησης

χρησιμοποιούν για να ελέγξουν την

ανεπιθύμητη συμπεριφορά του παιδιού

τους;

Δήμ

ος

Διστ

όμο

Δήμο

ς

Σιατί

στης

Page 392: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

392

υ

Βοι

ωτί

ας

Κοζά

νης

αφήνοντάς το

να γνωρίσει τα

λάθη του μέσα

από τις

συνέπειες των

πράξεών του

Ν 19 19 % 31,7

0%

31,70

%

με επίπληξη Ν 36 48 % 60,0

0%

80,00

%

με στέρηση

αγαπημένης

δραστηριότητα

ς ή

ενασχόλησης

Ν 26 29 % 43,3

0%

48,30

%

με ακύρωση

αγοράς ενός

Ν 27 32 % 45,0 53,30

Page 393: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

393

επιθυμητού

προϊόντος-

δώρου

0% %

μερικές φορές

με χειροδικία

Ν 28 42 % 46,7

0%

70,00

%

με άλλο τρόπο Ν 47 44 % 79,7

0%

73,30

%

Το 31,7% και στις δυο περιοχές

ελέγχουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά

του παιδιού αφήνοντάς το να γνωρίσει τα

λάθη του μέσα από τις συνέπειες των

πράξεών του και σχεδόν οι μισοί

χρησιμοποιούν τη στέρηση αγαπημένης

δραστηριότητας ή ενασχόλησης και την

ακύρωση αγοράς ενός επιθυμητού

προϊόντος-δώρου. Περίπου το ίδιο

ποσοστό των γονέων μεταξύ των δύο

Page 394: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

394

περιοχών προτείνει άλλο τρόπο που

χρησιμοποιεί και συμπλήρωσε ποιος είναι

(το 79,7% στο Δίστομο και το 73,3% στη

Σιάτιστα). Διαφορές μεταξύ των δυο

περιοχών παρουσιάζονται στη μέθοδο της

επίπληξης όπου το 60% την προτιμούν στο

Δίστομο, ενώ στη Σιάτιστα το 80%.

Σημαντική διαφορά επίσης είναι ότι το

46,6% των Διστομίτων γονέων

χρησιμοποιούν μερικές φορές χειροδικία,

ενώ οι Σιατιστινοί γονείς το 70%. Οπότε οι

γονείς της Σιατίστης παρουσιάζουν

περισσότερο αυταρχική στάση προς τα

παιδιά απ’ ότι οι Διστομίτες.

Κάθε μέθοδος που παρουσιάζεται από

τις οποίες ζητείται από τον γονέα να

επιλέξει αυτές που εφαρμόζει για να

ελέγξει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του

παιδιού του είναι και μια μορφή τιμωρίας

με τη διαφορά ότι η μόνη παιδαγωγική

Page 395: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

395

είναι οι Φυσικές και Λογικές συνέπειες

(αφήνοντας το παιδί να γνωρίσει τα λάθη

του μέσα από τις συνέπειες των πράξεών

του). Η πλειοψηφία των γονέων δείχνει να

χρησιμοποιεί κατά κύριο λόγο

αντιπαιδαγωγικές μορφές τιμωρίας, ενώ

ένα ελάχιστο ποσοστό συγκριτικά

εφαρμόζει τις Φυσικές και Λογικές

συνέπειες που θεωρείται δημοκρατική

μέθοδος διαπαιδαγώγησης και μπορεί να

κερδίσει τη συνεργασία του παιδιού χωρίς

να βλάψει την ανάπτυξή του. Σημαντικό

είναι ότι οι γονείς και των δυο περιοχών κι

ιδιαίτερα της Σιατίστης υποστηρίζουν

θερμά την επίπληξη, ενώ χειροδικούν οι

μισοί στο Δίστομο και πολύ περισσότεροι

στη Σιάτιστα.

Κάθε μορφή τιμωρίας που συνοδεύεται

από την επιβολή του γονέα στο παιδί

μοιάζει στα μάτια του τελευταίου με

Page 396: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

396

προσωπική επίθεση που θέτει τον γονέα

στο βάθρο της εξουσίας, ενώ το παιδί

αντιμετωπίζεται ως κατώτερο που

υποχρεούται να υπακούσει. Είναι μια

μέθοδος που προκαλεί ρήγμα στις σχέσεις

γονέων και παιδιών και προκαλεί

εχθρότητα παρά συνεργασία. Εκτός αυτού

επιδρά αρνητικά στην ψυχοσύνθεση του

παιδιού όπου μπορεί να αναπτύξει μέχρι

και νευρώσεις και διαταραχές της

συναισθηματικής ζωής του. Με βάση

λοιπόν τις αρνητικές συνέπειες της

τιμωρίας που περιγράφτηκαν αναπόφευκτη

θα είναι η σύγχυση των Διστομίτων και

Σιατιστινών γονέων όταν τα παιδιά τους θα

κωφεύουν στις αυταρχικές μεθόδους τους

και θα αναπτύσσονται κενά στην

επικοινωνία τους μαζί τους.

Γι’ άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται κι

εδώ ότι η πλειοψηφία των γονέων είναι

Page 397: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

397

ανενημέρωτη σε θέματα διαπαιδαγώγησης

του παιδιού, καθώς εφαρμόζουν κυρίως

μεθόδους επιβολής κι όχι επιρροής του

παιδιού και για άλλη μια φορά

περισσότερο οι Σιατιστινοί (στην επίπληξη

κα στη χειροδικία).

2.2.15 Ποιος αναλαμβάνει συνήθως την

ευθύνη της τιμωρίας του παιδιού σε

τυχόν παράπτωμα;

10,30%

13,80%

39,70%

36,20%

13,30%

35,00%

21,70%

30,00%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Δήμος Διστόμου

Βοιωτίας

Δήμος Σιατίστης

Κοζάνης

Τυχαία

Από κοινού

Μητέρα

Πατέρας

Η πλειοψηφία των γονέων στο Δίστομο

Page 398: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

398

έθεσε ότι η ανάληψη της ευθύνης της

τιμωρίας του παιδιού σε τυχόν παράπτωμα

γίνεται συνήθως από κοινού (39,7%), ενώ

στη Σιάτιστα η μητέρα είναι αυτή που

συνήθως τιμωρεί (35%), πιθανόν γιατί

όπως προαναφέρθηκε η μητέρα φάνηκε να

έχει την κύρια ευθύνη της

διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Στη

συνέχεια και στις δυο περιοχές φαίνεται με

μικρή διαφορά η ανάληψη της ευθύνης της

τιμωρίας να γίνεται από κοινού ή τυχαία

από τους γονείς.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η τιμωρία για τους

περισσότερους γονείς του Διστόμου και

της Σιατίστης δεν αναλαμβάνεται από

κοινού, γεγονός που δείχνει ότι οι γονείς

δεν συνεργάζονται στη διαπαιδαγώγηση

των παιδιών τους και δεν ακολουθούν μια

κοινή πορεία σ’ αυτήν. Έτσι όμως περνάει

ένα πολλαπλό μήνυμα για το παιδί.

Page 399: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

399

Ταυτόχρονα όμως καταρρίπτει μάλλον και

την εντύπωση πως ο πατέρας τιμωρεί, και

η μαμά χαϊδεύει ή το αντίστροφο όταν η

χρήση της τιμωρίας γίνεται τυχαία από

τους γονείς. Αυτό μπορεί να ισχύει στην

περίπτωση του Διστόμου όπου η

πλειοψηφία των γονέων απάντησε ότι οι

γονείς τιμωρούν το παιδί από κοινού ή

τυχαία. Ενώ στη Σιάτιστα επειδή ένα

σημαντικό ποσοστό απάντησε ότι γίνεται

από τη μητέρα αυτό θα έχει σαν συνέπεια

στα παιδιά των οικογενειών αυτών να

έχουν θετική εντύπωση για τον πατέρα και

αρνητική για τη μητέρα.

Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των

γονέων δεν αναλαμβάνει την τιμωρία από

κοινού δείχνει επίσης ότι η τιμωρία του

παιδιού δεν αποτελεί σοβαρό ζήτημα για

τους γονείς, γι’ αυτό και γίνεται

ουσιαστικά από ένα μεγάλο ποσοστό

Page 400: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

400

τυχαία και από τους δυο περιοχές. Δηλαδή

αυτός που τιμωρεί δεν περιμένει να

ηρεμήσει, να το συζητήσει με το/τη

σύζυγο, αλλά βιάζεται να επιβάλει

τιμωρία. Κυριαρχεί, επίσης, απ’ ότι

φαίνεται, η άποψη ότι όσο αμεσότερη είναι

η επιβολή μετά την πράξη, τόσο

αποτελεσματικότερο είναι το αποτέλεσμα.

Αυτή ακριβώς η τυχαιότητα με την οποία

μπαίνει η τιμωρία από τους γονείς δείχνει

και την αμεσότητα. Αυτό όμως ισχύει για

τα ποινικά αδικήματα, όχι για τη

διαπαιδαγώγηση.

Επίσης φαίνεται πως δεν υπάρχει κλίμα

διαλόγου μέσα στο σπίτι. Συνεπώς το παιδί

βιώνει την αυταρχικότητα και μέσω της

τιμωρίας παίρνει το μήνυμα ότι δεν πρέπει

να συμπεριφέρεται ανεπιθύμητα για να μη

τιμωρηθεί, εσφαλμένη γνώση που δεν θα

το οδηγήσει στην εξάλειψη της

Page 401: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

401

ανεπιθύμητης συμπεριφοράς του, ή θα το

οδηγήσει σ’ αυτήν αλλά ουσιαστικά δεν θα

εξαλείψει την βλαβερή επιθυμία του, απλά

θα τη συγκρατήσει. Επίσης στο παιδί

περνάει και η έλλειψη διαλόγου και

συνεργασίας των γονέων.

2.2.16 Η ανάγκη χρήσης μιας τιμωρίας

αποτελεί αντικείμενο προηγούμενης

συζήτησης και συναπόφασης με το/τη

σύντροφό τους;

Τα αποτελέσματα είναι περίπου κοινά

για τις δυο περιοχές. Οι μισοί περίπου

γονείς απάντησαν ότι συνήθως η ανάγκη

χρήσης μιας τιμωρίας αποτελεί αντικείμενο

προηγούμενης συζήτησης και

συναπόφασης με το/τη σύντροφο,

ακολουθεί η απάντηση σπάνια (31,7% στο

Δίστομο και το 33,3% στη Σιάτιστα), ενώ

Page 402: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

402

στις υπόλοιπες επιλογές απάντησης τα

ποσοστά των γονέων που επέλεξαν ότι

ισχύουν είναι πολύ μικρά. Άξιο αναφοράς

είναι ότι ένας γονέας στη Σιάτιστα

απάντησε ότι ποτέ δεν αποτελεί η ανάγκη

χρήσης μιας τιμωρίας αντικείμενο

προηγούμενης συζήτησης και

συναπόφασης με το/τη σύντροφο.

Παρατηρείται ενώ θεωρητικά η

πλειοψηφία των γονέων από πάντοτε έως

συνήθως συνεργάζεται συζητώντας για την

ανάγκη χρήσης μιας τιμωρίας στο παιδί το

68,3% στο Δίστομο και το 65,1% στη

Σιάτιστα να μην συνεργάζονται στην

πράξη όταν τιμωρείται το παιδί, το 60,3%

στο Δίστομο και το 78,3% στη Σιάτιστα

(αναλαμβάνεται από μητέρα, πατέρα ή

τυχαία όπως φαίνεται από την

προηγούμενη ερώτηση). Συνεπώς πολλοί

από αυτούς που απάντησαν ότι θεωρητικά

Page 403: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

403

συνεργάζονται μάλλον δεν απάντησαν

ειλικρινά γιατί στην πράξη παρουσιάζεται

η συνεργασία αυτή να είναι ανύπαρκτη.

Επιβεβαιώνεται λοιπόν για άλλη μια φορά

η έλλειψη κλίματος και συνεργασίας στο

σπίτι και η μικρή σημασία που δίνουν οι

γονείς για την ανάγκη επιβολής μιας

τιμωρίας στο παιδί.

2.2.17 Επεμβαίνει ο/η σύντροφός τους,

όταν τιμωρούν το παιδί τους;

8 άτομα στο Δίστομο συμπλήρωσαν ότι

επεμβαίνει ο/η σύντροφος, όταν τιμωρείτε

το παιδί, ενώ στη Σιάτιστα 22 άτομα

απάντησαν ότι επεμβαίνει. Η πλειοψηφία

των ερωτώμενων δείχνει ότι δεν

επεμβαίνει ο γονέας κατά την επιβολή μιας

τιμωρίας, γιατί υπάρχει η λάθος αντίληψη

να δοθεί στο παιδί μια κοινή τιμωρία.

Page 404: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

404

Όμως αυτό σημαίνει πως κανένας δεν

αξιολογεί την τιμωρία, κανένας δεν

επεμβαίνει να την αλλάξει ή να την

αποτρέψει. Σημαντικό είναι όμως το

γεγονός ότι στη Σιάτιστα ένα σημαντικό

ποσοστό (το 36,7%) απάντησε ότι

επεμβαίνει ο/η σύντροφος, γεγονός που

δείχνει ότι τουλάχιστον σ’ αυτές τις

οικογένειες το παιδί μπορεί να ευνοείται

αυτής της παρέμβασης. Και πάλι όμως θα

μεταβιβάζεται σ’ αυτό η εικόνα της

έλλειψης συνεργασίας και διαλόγου από

τους γονείς, ενώ θα σχηματίζει

διαφορετική άποψη για τον γονέα που

συνήθως τιμωρεί και για εκείνον που

συνήθως επεμβαίνει.

Από τα αποτελέσματα συνολικά

παρατηρείται και επιβεβαιώνεται πολλές

φορές το χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης των

γονέων σε θέματα διαπαιδαγώγησης.

Page 405: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

405

Οπότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι η

συντριπτική πλειοψηφία των γονέων που

συμφώνησε με ότι παιδαγωγικά αποτελεί

το παιχνίδι (ερώτηση 13.1 και 14) θα

λέγαμε ότι μάλλον δεν είχε γνώσεις

σχετικές με το παιχνίδι, αλλά επειδή ήταν

επίτηδες κατευθυνόμενες και μπορούσαν

εύκολα να βρουν τις σωστές απαντήσεις γι’

αυτό και παρατηρείται η μαζική συμφωνία

τους.

Page 406: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

406

3) ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΜΕ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΠΟΥ

ΕΓΙΝΑΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

3.1 Μέθοδοι διαπαιδαγώγησης

Η συνολική εικόνα των ερωτώμενων

δείχνει να είναι υπέρ της χρήσης της

σωματικής τιμωρίας σε έντονο βαθμό.

Θυμίζουμε ότι το 66,7% των Διστομίτων

είναι υπέρ της σωματικής τιμωρίας, έστω

και σαν τελευταίο μέσο συνετισμού του

παιδιού και το 68,3% είναι υπέρ εφόσον

υπάρχει σοβαρός λόγος και εφαρμόζεται

με φειδώ, ενώ στη Σιάτιστα τα αντίστοιχα

ποσοστά των ερωτώμενων που φαίνονται

να είναι υπέρ της σωματικής τιμωρίας έτσι

όπως τέθηκε είναι περίπου τα ίδια, 66,7

Page 407: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

407

και 73,3% αντίστοιχα. Επίσης το 46,6%

των Διστομίτων γονέων χρησιμοποιεί

μερικές φορές χειροδικία, ενώ από τους

Σιατιστινούς το 70%. Η συναφής έρευνα

«Αντιφάσεις της ελληνικής οικογένειας

στην ανατροφή του παιδιού (Πανελλήνια

έρευνα)» που πραγματοποιήθηκε το 1993

επιβεβαιώνει κι αυτή με τη σειρά της την

έντονη χρήση της σωματικής τιμωρίας.

Ένα στα 3 Ελληνόπουλα ηλικίας 7 ετών

τρώει «ξύλο» τουλάχιστον μια φορά την

βδομάδα και ένα στα 6 καθημερινά.

Βρέθηκε ότι την τακτική αυτή ακολουθούν

κατ’ εξοχήν, με στατιστικά πολύ

σημαντική διαφορά, οι λιγότερο

εκπαιδευμένοι. Το ίδιο προκύπτει και από

τα αποτελέσματα της έρευνας «Η χρήση

της σωματικής τιμωρίας στη

διαπαιδαγώγηση των παιδιών, στα πλαίσια

της σύγχρονης Ελληνικής οικογένειας. Μια

Page 408: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

408

κοινωνιολογική έρευνα στα πλαίσια της

πρωτεύουσας» που πραγματοποιήθηκε το

1999 κάτι που φαίνεται κατά ένα μέρος και

στην παρούσα έρευνα, όπου όπως

προαναφέρθηκε πολλοί περισσότεροι

Σιατιστινοί (ως γονείς λιγότερο

εκπαιδευμένοι) χειροδικούν.

Την έντονη χρήση της σωματικής

τιμωρίας επιβεβαιώνει κι η έρευνα «Θέσεις

και προβληματισμοί γονέων σχετικά με

την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους»

που πραγματοποιήθηκε το 1998 όπου

βρέθηκε ότι το 85,36% των γονέων ασκεί

σωματική τιμωρία, όχι σε καθημερινή

βάση, και προκύπτει έτσι ευρύτατη

αποδοχή και χρήση σωματικής τιμωρίας

από τον σύγχρονο Έλληνα γονιό.

Την ίδια αποδοχή και χρήση της

σωματικής τιμωρίας ως μέθοδο

διαπαιδαγώγησης δεν ακολουθούν οι

Page 409: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

409

γονείς της έρευνας «Πειθαρχία παιδιού

προσχολικής ηλικίας» που

πραγματοποιήθηκε το 1999 όπου μόνο το

13% χρησιμοποιεί την σωματική τιμωρία.

Θυμίζουμε ότι το 60% των Διστομίτων

και το 80% των Σιατιστινών

χρησιμοποιούν την επίπληξη για να

ελέγχουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά

του παιδιού τους. Συμφωνούν τα

αποτελέσματα της έρευνας «Θέσεις και

προβληματισμοί γονέων σχετικά με την

διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους» που

πραγματοποιήθηκε το 1998 όσον αφορά

την ευρεία χρήση αυτής της μεθόδου, όπου

προκύπτει ότι την εφαρμόζει το 73,17%

των γονέων.

Μάλιστα η επίπληξη στην συναφή

έρευνα «Πειθαρχία παιδιού προσχολικής

ηλικίας» που πραγματοποιήθηκε το 1999

κατέχει την πρώτη θέση και την ίδια θέση

Page 410: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

410

κατέχει και από τις δυο περιοχές (Δίστομο

και Σιάτιστα) και στην έρευνα της

παρούσας πτυχιακής.

Όσον αφορά τη μέθοδο θετικής

ενίσχυσης της επιθυμητής συμπεριφοράς

και τις διαδικασίες διακοπής και εξάλειψης

μιας συμπεριφοράς μόνο το 20% των

γονέων της παραπάνω συναφούς έρευνας

είχε ακούσει κάτι γι’ αυτές. Ελάχιστη

ανταπόκριση έδειξαν οι γονείς και στην

παρούσα έρευνα στις σύγχρονες μεθόδους

διαπαιδαγώγησης όταν το 31,7% των

Διστομίτων και των Σιατιστινών αφήνει το

παιδί να γνωρίσει τα λάθη του μέσα από

τις συνέπειες των πράξεών του που αφορά

ουσιαστικά τη μέθοδο των Φυσικών και

Λογικών συνεπειών. Μέσα από την

ελάχιστη αυτή τους ανταπόκριση φαίνεται

και η άγνοιά τους σχετικά με την χρήση

και την παιδαγωγικότητα των Φυσικών και

Page 411: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

411

Λογικών συνεπειών.

3.2 Ευκαιρίες για περισσότερη

ελευθερία και ανάπτυξη πρωτοβουλίας

και αυτοεξυπηρέτησης

Από την έρευνα «Σχέση μεταξύ τρόπων

ανατροφής παιδιών σχολικής ηλικίας και

διαφόρων ψυχοκοινωνικών παραγόντων»

που πραγματοποιήθηκε το 1993 προκύπτει

ότι οι γονείς της υψηλότερης κοινωνικο-

οικονομικής τάξης αναθέτουν συχνότερα

ευθύνες στα παιδιά τους κάτι το οποίο

προκύπτει έστω και ελάχιστα και στην

παρούσα έρευνα, καθώς οι Διστομίτες

(υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου)

δίνουν περισσότερες ευκαιρίες στο παιδί

να στρώνει το κρεβάτι του και

ενθαρρύνουν το παιδί να ξαναπροσπαθήσει

ύστερα από μια αποτυχημένη ενέργειά του

Page 412: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

412

πολύ περισσότερο από τους Σιατιστινούς.

3.3 Ενημέρωση των γονέων

Στη συναφή έρευνα «Ο ρόλος του

πατέρα στην οικογένεια» που

πραγματοποιήθηκε το 1996 η πλειοψηφία

των ερωτώμενων πατέρων, το 70%,

στηρίζει την ανατροφή των παιδιών στην

εμπειρία τους και το 62% βοηθούμενοι από

τα Μ.Μ.Ε. Όμοιο ποσοστό περίπου των

Σιατιστινών γονέων ενημερώνεται από τις

αναμνήσεις του από την παιδική του ηλικία

(το 76,3%) και αρκετά λιγότεροι, αλλά σε

σημαντικό ποσοστό, το 50,8% των γονέων

στο Δίστομο. Όσον αφορά τα Μ.Μ.Ε. ως

πηγή ενημέρωσης σε ζητήματα

διαπαιδαγώγησης οι Σιατιστινοί και

Διστομίτες γονείς προστρέχουν σ’ αυτήν

πολύ περισσότερο από τους γονείς της

Page 413: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

413

σχετικής συναφούς έρευνας.

Στην συναφή έρευνα «Πειθαρχία

παιδιού προσχολικής ηλικίας», (1999) για

την διαπαιδαγώγηση των παιδιών το

34,37% των γονέων συμβουλεύεται βιβλία,

ποσοστό όμοιο σχεδόν με τους γονείς της

παρούσας έρευνας όπου το 30,5% των

Διστομίτων και το 33,9% των Σιατιστινών

ενημερώνονται από επιστημονικά βιβλία

και περιοδικά. Το 21,87% των

ερωτώμενων από την συναφή έρευνα

συμβουλεύεται γιατρούς και λειτουργούς

υγείας, ενώ την ίδια σχεδόν ανταπόκριση

έχουν οι γονείς της Σιατίστης (το 20,51%)

σε ειδικούς και εκπαιδευτικά σεμινάρια και

το Δίστομο με μεγάλη διαφορά

παρεκκλίνει επιλέγοντας ως πηγή

ενημέρωσης τους ειδικούς και τα

εκπαιδευτικά σεμινάρια μόνο το 5,1%.

Τέλος, στη συναφή έρευνα το 12,51%

Page 414: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

414

συμβουλεύεται την μητέρα ή πεθερά τους,

ενώ στο Δίστομο και ακόμη περισσότερο

στη Σιάτιστα οι φίλοι και οι συγγενείς

αποτελούν σημαντική πηγή ενημέρωσης

των γονέων σε ζητήματα διαπαιδαγώγησης

(το 49,2% των Διστομίτων και το 64,4%

των Σιατιστινών).

3.4 Συμπεράσματα

Οι περισσότερες έρευνες λοιπόν

συμφωνούν με τα αποτελέσματα της

παρούσας έρευνας όσον αφορά την

ευρύτατη χρήση και αποδοχή της

σωματικής τιμωρίας. Χαρακτηριστικά

κοινό με τις συναφείς έρευνες

παρουσιάζεται και το φαινόμενο οι

χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου γονείς

να ενστερνίζονται πολύ περισσότερο τη

σωματική τιμωρία και να αναθέτουν

Page 415: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

415

συχνότερα ευθύνες στα παιδιά τους.

Επίσης συμφωνία υπάρχει στην ευρύτατη

χρήση της επίπληξης και στην

περιορισμένη ενημέρωση των γονέων

σχετικά με τις σύγχρονες μεθόδους

διαπαιδαγώγησης.

Όσον αφορά την ενημέρωση περαιτέρω

βρέθηκε σε συναφή έρευνα ότι ο πατέρας

στηρίζει το ίδιο περίπου την ανατροφή των

παιδιών με τους Σιατιστινούς και λιγότερο

με τους Διστομίτες στην εμπειρία που

ενδεχομένως πηγάζει κι από αναμνήσεις

από την παιδική ηλικία και πολύ λιγότερο

στα Μ.Μ.Ε. σχετικά με τους γονείς και

των δυο περιοχών. Κοινό χαρακτηριστικό

με την σχετική έρευνα είναι όμως ότι στις

συγκεκριμμένες πηγές ενημέρωσης

ανατρέχουν οι μισοί έως και πολλοί

περισσότεροι.

Σε άλλη σχετική έρευνα παρατηρείται

Page 416: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

416

συμφωνία με του γονείς της παρούσας

έρευνας όπου ελάχιστοι είναι αυτοί που

ενημερώνονται από επιστημονικά βιβλία

και περιοδικά και ακόμη λιγότεροι αυτοί

που ενημερώνονται από ειδικούς και πολύ

λιγότερο οι Διστομίτες. Πολλοί λίγοι όμως

είναι αυτοί που ενημερώνονται από

συγγενείς στη σχετική έρευνα, ενώ οι

συγγενείς αποτελούν σημαντική πηγή

ενημέρωσης για τους μισούς περίπου

Διστομίτες και για πολύ περισσότερους

Σιατιστινούς.

Page 417: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

417

4) ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

4.1 Διαφορές υπέρ των Σιατιστινών

- Οι Σιατιστινοί γονείς που έχουν πάνω

από δυο παιδιά είναι περισσότεροι από

αυτούς του Διστόμου με μικρή διαφορά, με

εξαίρεση 3 Διστομίτες γονείς επιπλέον σε

σχέση με τη Σιάτιστα όπου έχουν 3 παιδιά.

- Συμπεραίνεται με μεγάλη διαφορά ότι

οι Σιατιστινοί γονείς διαθέτουν πιο

ευρύχωρα σπίτια, γεγονός από το οποίο

φαίνεται το υψηλότερο βιοτικό τους

επίπεδο σε σχέση μ’ αυτό των Διστομίτων.

- Οι Σιατιστινοί γονείς θέτουν σε

προτεραιότητα την αφιέρωση του

ελεύθερου χρόνου τους στα παιδιά

παραμερίζοντας αρκετοί από αυτούς την

ξεκούραση, ενώ οι Διστομίτες θυμίζουν τα

χαρακτηριστικά των σύγχρονων γονέων

Page 418: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

418

όπου υπεραπασχολούνται για να

ανταποκριθούν στις αυξημένες, συχνά μη

πραγματικές ανάγκες, του σύγχρονου

τρόπου ζωής και αδυνατούν να δώσουν την

προτεραιότητα που απαιτείται στο παιδί

για να αναπτυχθεί σωστά.

Επίσης οι Σιατιστινοί γονείς

ασχολούνται πολύ περισσότερο με τα

παιδιά τους απ’ ότι οι Διστομίτες.

- Περισσότεροι γονείς στη Σιάτιστα

θεωρούν ότι είναι ενημερωμένοι για

ζητήματα διαπαιδαγώγησης του παιδιού

τους απ’ ότι στο Δίστομο.

- Οι Σιατιστινοί εμφανίζονται πολλοί

περισσότεροι από τους Διστομίτες να

ενημερώνονται από ειδικούς και

εκπαιδευτικά σεμινάρια.

4.2 Διαφορές υπέρ των Διστομίτων

Page 419: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

419

- Οι Διστομίτες είναι υψηλότερου

μορφωτικού επιπέδου από τους

Σιατιστινούς με σημαντική διαφορά.

- Στο Δίστομο δεν υπάρχει διάκριση των

γονικών καθηκόντων μεταξύ του πατέρα

και της μητέρας. Ο πατέρας συμμετέχει το

ίδιο στην αγωγή των παιδιών όσο και η

μητέρα, ενώ στη Σιάτιστα συμπεραίνεται

ότι ο Σιατιστινός πατέρας διατηρεί τον

παραδοσιακό του ρόλο, καθώς η μητέρα

επιβαρύνεται αν όχι εξ’ ολοκλήρου, τότε

κατά κύριο λόγο την ανατροφή των

παιδιών και πιθανόν και τη φροντίδα τους,

καθώς και τις οικιακές εργασίες.

- Ένα σημαντικό ποσοστό Σιατιστινών

γονέων επιλέγουν και αντιπαιδαγωγικές

δραστηριότητες ανάμεσα σ’ αυτές όπου

αναλώνουν τον χρόνο τους ασχολούμενοι

με τα παιδιά τους

- Περισσότεροι Σιατιστινοί από τους

Page 420: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

420

Διστομίτες θεωρούν ότι το παιχνίδι

αποτελεί αναγκαιότητα περισσότερο για

τους ίδιους (αποτελεί έναν τρόπο για να

κερδίσουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο)

παρά για το ίδιο το παιδί.

- Στον υποερώτημα της ερώτησης 16,

«αν στρώνει το παιδί το κρεβάτι μόνο του»

οι Διστομίτες δίνουν περισσότερη

ελευθερία για ανάπτυξη πρωτοβουλίας,

ανεξαρτησία και αυτοεξυπηρέτηση στα

παιδιά απ’ ότι οι Σιατιστινοί.

- Οι μισοί σχεδόν Σιατιστινοί γονείς

δεικνύουν χαρακτηριστικά αυταρχικών και

αποθαρρυντικών γονέων όπου υποτιμούν

την προσωπικότητα του παιδιού με

αφορμή μια αποτυχημένη ενέργειά του,

ενώ σχεδόν όλοι οι Διστομίτες φαίνονται

ενθαρρυντικοί. Οι Σιατιστινοί

επιβεβαιώνουν περισσότερο τον

χαρακτήρα του αυταρχισμού τους.

Page 421: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

421

- Πολλοί περισσότεροι Σιατιστινοί από

τους Διστομίτες είναι υπέρ της

αντιπαιδαγωγικής μεθόδου της υλικής

επιβράβευσης.

Πολλοί περισσότεροι Σιατιστινοί γονείς

ενθαρρύνουν τα παιδιά τους μόνο όταν

αυτά υπακούουν και εφαρμόζουν τους

κανόνες τους σπιτιού.

Ένα σημαντικό ποσοστό των

Σιατιστινών απάντησε ότι ‘’τα παιδιά δεν

πρέπει να καταλαβαίνουν ότι τα αγαπάμε

γιατί μπορεί να το εκμεταλλευτούν’’.

- Περισσότεροι γονείς στη Σιάτιστα

επιπλήττουν. Πολύ περισσότεροι στη

Σιάτιστα χειροδικούν.

4.3 Κοινά χαρακτηριστικά του Διστόμου

και της Σιατίστης

- Η γενική εικόνα της πλειοψηφίας των

Page 422: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

422

γονέων και στις δυο περιοχές δείχνει να

έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητες του

παιδιού δίνοντάς του την ευκαιρία να

δραστηριοποιείται, όμως δεν δίνει

δικαίωμα στο παιδί να εκφράσει την

άποψή του και να έχει λόγο όπως στην

επιλογή των ρούχων που θα φορέσει ή με

την ισότιμη συμμετοχή του στη λήψη των

‘’οικογενειακών αποφάσεων’’.

- Τη σωματική τιμωρία η πλειοψηφία

των γονέων και στις δυο περιοχές τη

θεωρούν απ’ ότι φαίνεται καλή μέθοδο

διαπαιδαγώγησης και προκαλεί εντύπωση

που προκύπτει τόσο μαζικά.

Ένα σημαντικό ποσοστό Σιατιστινών

και Διστομίτων όσον αφορά την υλική

επιβράβευση, την προσφορά της

ενθάρρυνσης με όρους, τη σωματική

τιμωρία είναι υπέρ της χρήσης αυτών των

αντιπαιδαγωγικών μεθόδων.

Page 423: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

423

- Οι γονείς μοιράζονται σχεδόν στα δυο

και στις δυο περιοχές όσον αφορά την

συμφωνία τους ή τη διαφωνία τους σχετικά

με τον αν θεωρούν αναγκαία την

προετοιμασία του παιδιού από αυτούς, με

ασκήσεις γραφής, αριθμητικής και

ανάγνωσης πριν τη μετάβασή του στο

νηπιαγωγείο.

- Αξίζει να σημειωθεί ότι, ενώ οι μισοί

Σιατιστινοί και Διστομίτες θεωρούν

απαραίτητη την προετοιμασία του παιδιού

από αυτούς, με ασκήσεις γραφής,

αριθμητικής και ανάγνωσης πριν τη

μετάβασή του στο νηπιαγωγείο η

πλειοψηφία των γονέων και στις δυο

περιοχές υποστηρίζει ότι δεν είναι

ικανοποιητικά ενημερωμένοι σε ζητήματα

διαπαιδαγώγησης του παιδιού. Μπορεί

λοιπόν θεωρητικά να πιστεύουν διάφορα,

όμως στη διαπαιδαγώγηση και

Page 424: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

424

προετοιμασία των παιδιών απέχουν.

- Σημαντικό είναι το ότι ανεξαρτήτως

εκπαιδευτικού επιπέδου η πλειοψηφία των

γονέων και στις δυο περιοχές από τις

επιλογές τους στις πηγές ενημέρωσής τους

φαίνονται ανενημέρωτοι επιστημονικά.

- Η πλειοψηφία των γονέων δείχνει να

χρησιμοποιεί κατά κύριο λόγο

αντιπαιδαγωγικές μορφές τιμωρίας, ενώ

ένα ελάχιστο ποσοστό συγκριτικά

εφαρμόζει τις Φυσικές και Λογικές

συνέπειες που θεωρείται δημοκρατική

μέθοδος διαπαιδαγώγησης.

Σημαντικό είναι ότι οι γονείς και των

δυο περιοχών υποστηρίζουν θερμά την

επίπληξη και την χειροδικία (μερικές

φορές).

- Η πλειοψηφία των γονέων στο

Δίστομο έθεσε ότι η ανάληψη της ευθύνης

της τιμωρίας του παιδιού σε τυχόν

Page 425: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

425

παράπτωμα γίνεται συνήθως από κοινού,

ενώ στη Σιάτιστα η μητέρα είναι αυτή που

συνήθως τιμωρεί.

Διαπιστώνεται λοιπόν ότι η τιμωρία για

τους περισσότερους γονείς του Διστόμου

και της Σιάτιστας δεν αναλαμβάνεται από

κοινού, γεγονός που δείχνει ότι οι γονείς

δεν συνεργάζονται στη διαπαιδαγώγηση

των παιδιών τους και δεν ακολουθούν μια

κοινή πορεία σ’ αυτήν. Επίσης φαίνεται

πως δεν υπάρχει κλίμα διαλόγου μέσα στο

σπίτι.

Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των

γονέων δεν αναλαμβάνει την τιμωρία από

κοινού δείχνει επίσης ότι η τιμωρία του

παιδιού δεν αποτελεί σοβαρό ζήτημα για

τους γονείς.

- Παρατηρείται ενώ θεωρητικά η

πλειοψηφία των γονέων από πάντοτε έως

συνήθως συνεργάζεται συζητώντας για την

Page 426: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

426

ανάγκη χρήσης μιας τιμωρίας στο παιδί, να

μην συνεργάζεται στην πράξη όταν

τιμωρείται το παιδί. Συνεπώς πολλοί από

αυτούς που απάντησαν ότι θεωρητικά

συνεργάζονται δεν απάντησαν ειλικρινά

γιατί στην πράξη παρουσιάζεται η

συνεργασία αυτή να είναι ανύπαρκτη.

Επιβεβαιώνεται λοιπόν για άλλη μια

φορά η έλλειψη κλίματος και συνεργασίας

στο σπίτι και η μικρή σημασία που δίνουν

οι γονείς για την τιμωρία του παιδιού.

- Η πλειοψηφία των ερωτώμενων δείχνει

ότι δεν επεμβαίνει ο γονέας κατά την

επιβολή μιας τιμωρίας, γιατί υπάρχει η

λάθος αντίληψη να δοθεί στο παιδί μια

κοινή τιμωρία. Όμως αυτό σημαίνει πως

κανένας δεν αξιολογεί την τιμωρία,

κανένας δεν επεμβαίνει να την αλλάξει ή

να την αποτρέψει.

Σημαντικό είναι όμως το γεγονός ότι

Page 427: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

427

στη Σιάτιστα ένα σημαντικό ποσοστό

απάντησε ότι επεμβαίνει ο/η σύντροφος,

γεγονός που δείχνει ότι τουλάχιστον σ’

αυτές τις οικογένειες το παιδί μπορεί να

ευνοείται αυτής της παρέμβασης. Και πάλι

όμως θα μεταβιβάζεται σ’ αυτό η εικόνα

της έλλειψης συνεργασίας και διαλόγου

από τους γονείς, ενώ θα σχηματίζει

διαφορετική άποψη για τον γονέα που

συνήθως τιμωρεί και για εκείνον που

συνήθως επεμβαίνει.

Γενικά συμπεραίνεται:

1) Οι γονείς και των δυο περιοχών

ακολουθούν κατά κύριο λόγο αυταρχική

και αντιπαιδαγωγική στάση στα παιδιά

τους και πολύ περισσότερο οι Σιατιστινοί.

Παρατηρείται λοιπόν οι Διστομίτες να

υπερέχουν όσον αφορά την

παιδαγωγικότητά τους σε σχέση με τους

Page 428: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

428

Σιατιστινούς κι αυτό έρχεται να

ερμηνεύσει η Θεωρία της κοινωνιολογίας

της εκπαίδευσης της Φραγκουδάκη που

υποστηρίζει ότι οι γονείς με υψηλό

μορφωτικό επίπεδο έχουν μια διαφορετική

αντίληψη περί διαπαιδαγώγησης,

περισσότερο παιδαγωγική και

προσαρμοσμένη στις ανάγκες του παιδιού

και στην υγιή ανάπτυξή του.

2) Οι Διστομίτες είναι περισσότερο

ενθαρρυντικοί και παιδαγωγικοί, ενώ οι

Σιατιστινοί αφιερώνουν περισσότερο

ελεύθερο χρόνο στα παιδιά τους και θέτουν

την απασχόλησή τους με τα παιδιά σε

μεγαλύτερη προτεραιότητα απ’ ότι οι

Διστομίτες.

3) Κατά κύριο λόγο η μητέρα φαίνεται

να επιβαρύνεται την ανατροφή των

παιδιών στη Σιάτιστα σε αντίθεση με τη

μητέρα του Διστόμου όπου υποθέτεται ότι

Page 429: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

429

δεν υπάρχει διάκριση των γονικών

καθηκόντων μεταξύ των γονέων στο θέμα

της ανατροφής.

4) Ένα σημαντικό ποσοστό έως και η

πλειοψηφία των γονέων και στις δυο

περιοχές και κυρίως στη Σιάτιστα είναι

υπέρ της χρήσης των αντιπαιδαγωγικών

μεθόδων της σωματικής τιμωρίας, της

υλικής επιβράβευσης, της προσφοράς της

ενθάρρυνσης με όρους, της επίπληξης, ενώ

το μεγαλύτερο μέρος των γονέων φαίνεται

να μην εφαρμόζει δημοκρατικές μεθόδους

όπως είναι οι Φυσικές και Λογικές

συνέπειες, πόσο μάλλον γνωρίζει γι’ αυτές.

5) Η γενική εικόνα της πλειοψηφίας των

γονέων και στις δυο περιοχές δείχνει να

έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητες του

παιδιού δίνοντάς του την ευκαιρία να

δραστηριοποιείται, όμως δεν δίνει

δικαίωμα στο παιδί να εκφράσει την

Page 430: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

430

άποψή του και να έχει λόγο όπως στην

επιλογή των ρούχων που θα φορέσει ή με

την ισότιμη συμμετοχή του στη λήψη των

‘’οικογενειακών αποφάσεων’’. Οι

Διστομίτες όμως δίνουν λίγο περισσότερη

ελευθερία για ανάπτυξη πρωτοβουλίας,

ανεξαρτησίας και αυτοεξυπηρέτησης στα

παιδιά απ’ ότι οι Σιατιστινοί.

6) Αξίζει να σημειωθεί ότι, ενώ οι μισοί

Σιατιστινοί και Διστομίτες θεωρούν

απαραίτητη την προετοιμασία του παιδιού

από αυτούς, με ασκήσεις γραφής,

αριθμητικής και ανάγνωσης πριν τη

μετάβασή του στο νηπιαγωγείο η

πλειοψηφία των γονέων και στις δυο

περιοχές υποστηρίζει ότι δεν είναι

ικανοποιητικά ενημερωμένοι σε ζητήματα

διαπαιδαγώγησης του παιδιού. Μπορεί

λοιπόν θεωρητικά να πιστεύουν διάφορα,

όμως στη διαπαιδαγώγηση και

Page 431: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

431

προετοιμασία των παιδιών φαίνονται ότι

απέχουν.

7) Μπορεί περισσότεροι γονείς στη

Σιάτιστα να θεωρούν ότι είναι

ενημερωμένοι για ζητήματα

διαπαιδαγώγησης του παιδιού τους απ’ ότι

στο Δίστομο και να φαίνονται ότι

ενημερώνονται πολύ περισσότερο από

ειδικούς και εκπαιδευτικά σεμινάρια για

ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής

ψυχολογίας, αλλά στην πράξη, όπως

δείχνουν στο σύνολό τους, φαίνονται να

είναι πολύ λιγότερο ενημερωμένοι, όταν η

στάση τους προς τα παιδιά είναι πολύ

περισσότερο αντιπαιδαγωγική και

αυταρχική από αυτή των γονέων του

Διστόμου. Σημαντικό είναι ότι

ανεξαρτήτως εκπαιδευτικού επιπέδου η

πλειοψηφία των γονέων και στις δυο

περιοχές από τις επιλογές τους στις πηγές

Page 432: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

432

ενημέρωσής τους παρουσιάζονται

ανενημέρωτοι επιστημονικά.

8) Η τιμωρία για τους περισσότερους

γονείς του Διστόμου και της Σιατίστης δεν

αποτελεί σοβαρό ζήτημα. Αυτό φαίνεται

από την έλλειψη συνεργασίας τους στο

θέμα της τιμωρίας του παιδιού. Δεν

ακολουθούν μια κοινή πορεία

διαπαιδαγώγησης στην προκειμένη

περίπτωση και δείχνουν έτσι ότι δεν

υπάρχει κλίμα διαλόγου μέσα στο σπίτι.

9) Οι γονείς και των δυο περιοχών

συχνά αντιφάσκουν στις απαντήσεις τους

γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι

γονείς ψεύδονται μερικές φορές στις

απαντήσεις τους προκειμένου να δώσουν

μια καλή εικόνα του ρόλου τους ως γονείς.

10) Επίσης, από τη σύγκριση της

παρούσας έρευνας με άλλες συναφείς

συμπεραίνεται γενικά ότι είναι διαχρονική

Page 433: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

433

και σταθερή η έντονη χρήση και αποδοχή

της σωματικής τιμωρίας και της επίπληξης

από τους γονείς, ενώ η σωματική τιμωρία

και η περιορισμένη ανάληψη ευθυνών στα

παιδιά παρατηρείται κατά κύριο λόγο από

τους γονείς χαμηλότερου μορφωτικού

επιπέδου. Επιβεβαιώνεται εδώ για άλλη

μια φορά η θεωρία της κοινωνιολογίας της

εκπαίδευσης της Φραγκουδάκη. Τέλος,

από τη σύγκριση με συναφείς έρευνες

παρατηρείται ότι οι γονείς δεν

ενημερώνονται επιστημονικά, αλλά

στηρίζουν την ανατροφή των παιδιών τους

κυρίως στην εμπειρία τους και στα

Μ.Μ.Ε., ενώ οι Σιατιστινοί και οι

Διστομίτες επιπλέον και στους φίλους και

συγγενείς.

Συνεπώς κρίνεται ανάγκη οι Διστομίτες,

οι Σιατιστινοί και οι υπόλοιποι γονείς

πανελλαδικά να οδηγηθούν στη χρήση

Page 434: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

434

δημοκρατικών μεθόδων διαπαιδαγώγησης,

ώστε να μεταχειρίζονται το παιδί ισότιμα,

να κερδίσουν τη συνεργασία του, και να

εξασφαλιστεί η αρμονικότητα στις σχέσεις

τους μαζί του. Η δημοκρατική

διαπαιδαγώγηση θα βοηθήσει την

οικογένεια να ανταποκριθεί καλύτερα στο

ρόλο της, ώστε να δώσει στο παιδί την

υγιή ανάπτυξη που του αξίζει. Γι’ αυτό το

σκοπό όμως χρειάζεται:

- Ευαισθητοποίηση των γονέων για

καλύτερη και επιστημονικότερη

ενημέρωση.

- Οι ειδικοί, όπως οι νηπιαγωγοί και οι

παιδίατροι που έρχονται συχνά σε επαφή

με τους γονείς που έχουν παιδιά

προσχολικής ηλικίας να ενθαρρύνουν τους

γονείς ώστε να ζητούν την ενημέρωσή

τους.

- Ανάπτυξη προγραμμάτων (όπου δεν

Page 435: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

435

υπάρχουν στο Δίστομο και στη Σιάτιστα)

ενημέρωσης σε θέματα διαπαιδαγώγησης

και παιδικής ψυχολογίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Βασιλείου Θ.Α., Σταματάκη Ν.,

(2000), Λεξικό επιστημών του ανθρώπου,

Gutenberg, Αθήνα.

2. Δημοπούλου Γεωργίου, (1997), Η

οικογένεια κατά τον Ιερό Χρυσόστομο,

Page 436: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

436

Σωτήρ, Αθήνα.

3. Διαμαντόπουλου Δ.Π., (1997), Λεξικό

βασικών εννοιών του υλικού, τεχνικού,

πνευματικού και ηθικού πολιτισμού,

Πατάκη, 35, Αθήνα.

4. Δραγάση-Σηφάκη Ελένη, (1999),

Σωστοί γονείς, ευτυχισμένα παιδιά,

Καστανιώτη, Αθήνα.

5. Δρόσου Ζ., (1985), Παιδαγωγικά

προβλήματα και γονείς, χ.ε., Αθήνα.

6. Ζαχαρενάκης Κώστας Μ., (1992),

Αντισταθμιστική αγωγή, χ.ε., Αθήνα.

7. Ζουρδάκη Δ., (1984), Διαδικασίες

κοινωνικοποίησης, Σκαραβαίος, Αθήνα.

8. Ηλιοπούλου Δ., (χ.χ.), Για να

γνωρίσουμε και να διαπαιδαγωγήσουμε

σωστά το παιδί, χ.ε., Πάτρα.

9. Θερμού Βασιλείου, (2002), Μαζί με

τους γονείς, Ακρίτας.

10. Ιεροθέου Μητροπολίτου Ναυπάκτου

Page 437: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

437

και Αγίου Βλάσιου, (1998), Θεραπευτική

αγωγή, Ιερά Μονή Γενεθλίου της

Θεοτόκου.

11. Ιωαννίδης Ι.Δ., (1999), Παιδαγωγική

ψυχολογία, Δρυμός, Αθήνα.

12. Κομίλη Αίγλη, (1981), Σύγχρονη

ψυχολογία, η έρευνα της συμπεριφοράς,

Αντ. Λιβάνης, Νέα Σύνορα, Αθήνα.

13. Κοντούλης Αλέξανδρος, (1983), Τα

παιδιά αυτού του κόσμου, Θυμάρι.

14. Κραγιόπουλου Συμεών, (2001), Γονείς

και παιδιά, Πανόραμα Θεσσαλονίκης,

Θεσσαλονίκη.

15. Κρασανάκη Σ., (1991), Ο πατρικός

ρόλος, χ.ε., Ηράκλειο.

16. Κρασανάκη Γεωργίου Ε., (1999),

Μορφές της συναισθηματικής ζωής του

παιδιού, Ηράκλειο.

17. Κρασανάκη Γεωργίου Ε., (1985),

Ψυχοπαιδαγωγική θεώρηση της

Page 438: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

438

οικογενειακής αγωγής, Ιωάννινα.

18. Κοντούλης Αλέξανδρος, (1983), Τα

παιδιά αυτού του κόσμου, Θυμάρι.

19. Μαντά Νικολάου Β., Ντάνου

Αναστασίου Σ., (1994), Μεθοδολογία

Εκπόνησης Πτυχιακών Εργασιών,

Σύγχρονη εκδοτική, Αθήνα.

20. Ματσανιώτη Ν., (1992), Εμείς και το

παιδί μας, Χριστάκη, Αθήνα.

21. Μιχαλοπούλου-Δημάκη Ελένη, (1986),

Μορφές δραστηριοτήτων του νηπιαγωγείου,

Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα.

22. Μπέκου Διονυσίου Δ., Αρχιμανδρίτου,

(1988), Χτίσε την προσωπικότητα του

παιδιού σου, Λυδία, Θεσσαλονίκη.

23. Μπουρνέλη Αποστόλου, (2002),

Διαπαιδαγώγηση Συζύγων-Πατέρων Λόγος

Γρηγορίου Θεολόγου, Ιωάννου

Χρυσοστόμου, χ.ε., Ηράκλειο Κρήτης.

24. Μουσούρου Μ., (2000), Κοινωνιολογία

Page 439: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

439

της σύγχρονης οικογένειας, Βιβλιοθήκη

κοινωνικής επιστήμης και κοινωνικής

πολιτικής, Gutenberg, Αθήνα.

25. Μουσούρου Λουκίας, (1985),

Οικογένεια και παιδί στην Αθήνα, Ελληνική

Κοινωνία, 5, Αθήνα.

26. Παπανικολάου Ρούλα Α., (1996), Η

ζωγραφική στο νηπιαγωγείο και στο

δημοτικό σχολείο, Μικρός Πρίγκηπας, 2,

Θεσσαλονίκη.

27. Παρασκευόπουλου Ιωάννη, (1985),

Εξελικτική Ψυχολογία, Προγεννητική

περίοδος Βρεφική ηλικία, Τόμος Α΄, χ.ε.,

Αθήνα.

28. Παρασκευόπουλου Ιωάννη, (1985),

Εξελικτική Ψυχολογία, Προσχολική ηλικία

Τόμος Β’, χ.ε.

29. Παρασκευόπουλου Ιωάννη, (1993),

Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας,

αυτοέκδοση, Αθήνα.

Page 440: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

440

30. Σκιαδάς Βασίλειος Γ., (2004), Αγωγή

- Μόρφωση και Ψυχαγωγία του παιδιού,

χ.ε., Αθήνα.

31. Σταθόπουλος Πέτρος Α., (1999),

Κοινωνική Πρόνοια, Έλλην.

32. Τσιάνζη Σμαράγδα-Μαρία, (1996),

Αγωγή της προσχολικής ηλικίας,

Παιδαγωγική σειρά, Αθήνα.

33. Φάρου Φιλόθεου, Κοφινάς Σταύρος,

(1997), Γονείς και παιδιά, Ακρίτας.

34. Φίλιας Βασίλης (Σπουδαστήριο

Κοινωνιολογίας ΠΑΣΠΕ, Εθνικό Κέντρο

Κοινωνικών Ερευνών), (1998), Εισαγωγή

στη Μεθοδολογία και τις Τεχνικές των

κοινωνικών ερευνών, Gutenberg, Αθήνα.

35. Φιλοθέης Μοναχής, Λόγοι Παϊσίου

αγιορείτου, (2000), Οικογενειακή ζωή, Ιερό

ησυχαστήριο Ευαγγελιστής Ιωάννης ο

θεολόγος, Θεσσαλονίκη.

36. Φραγκουδάκη Άννα, (1985),

Page 441: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

441

Κοινωνιολογία της εκκπαίδευσης: Θεωρίες

για την κοινωνική ανισότητα στο σχολείο.

37. Χαραλαμπάκης Βασίλειος Χριστ.,

(2005), Η αγωγή του παιδιού της

προσχολικής ηλικίας, από την οικογένεια

και του λοιπούς φορείς, Σμυρνιιωτάκης,

Αθήνα.

38. Χαραλαμπάκης Βασίλειος Χριστ.,

(1985), Γενική Παιδαγωγική, χ.ε., Αθήνα.

39. Χαραλαμπόπουλου Βασίλη Ι., (1993),

Η ανάπτυξη της προσωπικότητας, Η

εφαρμογή επιστημονικών αρχών και η

οικογενειακή και σχολική αγωγή,

Gutenberg, Αθήνα.

40. Χέλμουτ Φ., (1989), Κοινωνική ένταξη

κι εκπαίδευση, Καστανιώτη, Αθήνα

41. Χουρδάκη Μαρία, (1992),

Οικογενειακή ψυχολογία, Γρηγόρη, Αθήνα.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Page 442: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

442

1. Beaumont Emilie, (2002), Η πρώτη μου

εγκυκλοπαίδεια, Γαλατούλα Τατιάνα,

Modern Times A.E.E.

2. Bell Judith, (1997), Μεθοδολογικός

σχεδιασμός παιδαγωγικής και κοινωνικής

έρευνας, Gutenberg, Αθήνα.

3. Eco U., (1994), Πώς γίνεται μια

διπλωματική εργασία, Κονδύλη Μαριάννα,

Νήσος, 2, Αθήνα.

4. Heiden Lynda A. – Hersen Michel,

(1999), Εισαγωγή στην Κλινική Ψυχολογία,

Γεωργουλέας Γ. – Ξενάκη Χ., Ελληνικά

Γράμματα, Αθήνα.

5. Herbert Martin, (1998), Η κακή

συμπεριφορά, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.

6. Herbert Martin, (2000), Τα όρια στη

συμπεριφορά των παιδιών, Τσοβίλη

Θεοδώρα, Ελληνικά γράμματα, Αθήνα.

7. Herbert Braumandl / Gerd Jansen /

Page 443: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

443

Rolf Luckert / Horst Nickel / Hein Retter /

Rita Suβmuth, (1981), Δίπλωμα για γονείς,

Λάμπρου Λ., Αρσενίδης και Σία, Αθήνα.

8. Gordon Thomas, (1994), Ο

αποτελεσματικός γονέας, Κοντογιώργος Β.,

Ορφανίδης Τ., Ευρωσπουδή

Εκπαιδευτήρια ‘Κωστέα Γείτονα’,

Παλλήνη Αττικής

9. Gottman John, (2000), Η

συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών,

Ξενάκη Χρύσα, Ελληνικά γράμματα,

Αθήνα.

10. Javeau Claude, (1996), Η έρευνα με

ερωτηματολόγιο, Τζανονέ-Τζωρτζή

Κατερίνα, Δαρδανός Γιώργος, χ.ε.

11. Law Nolte Dorothy, Harris Rachel,

(1999), Tα παιδιά μαθαίνουν αυτό που

ζουν, Ταυρή Μάρω, θυμάρι, Αθήνα.

12. Ντινκμέγιερ Ντον, Μακ Καίη Γκάρυ,

(2002), Το υπεύθυνο παιδί, Νάντσου Εύη,

Page 444: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

444

Θυμάρι, 11, Αθήνα.

13. Ντινκμέγιερ Ντον, Μακ Καίη Γκάρυ,

Τζων Κάρλσον, (1988), Μάθε να

παραδέχεσαι , να ενθαρρύνεις , να

πειθαρχείς και να σέβεσαι τον εαυτό σου

και τους άλλους, Νάτσου Έυη, Θυμάρι ,

Αθήνα.

14. Ντινκμέγιερ Ντον, Μακ Καίη Γκάρυ,

(2004), Σχολείο για γονείς, Θυμάρι, Αθήνα

15. Ντράϊκωρς Ρούντολφ, (1999), Η

πρόκληση να είμαστε γονείς, Κωστελένου

Δημήτρη, Θυμάρι, Αθήνα

16. Ντράϊκωρς Ρούντολφ, Λόρεν Γκραίη,

(1979), Χατζηδάκη Ζωή, Το δικαίωμα να

είσαι παιδί, Γλάρος

17. Pearce John, (1989), Πώς να

μεγαλώσετε σωστά το παιδί σας,

Μπαρούξης Γ., Διόπτρα, Αθήνα.

18. Ράσσελ Μπερτράντ, (2001), Ανατροφή

και εκπαίδευση των παιδιών, Αντικόπουλος

Page 445: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

445

Ι., Αρσενίδη, Αθήνα.

19. White Sheldon, Notkin White, Barbara,

(1981), Η παιδική ηλικία τα μονοπάτια της

ανακάλυψης, Μαράτου Όλγα, Ψυχογιός.

20. White Seldon, Notkin Barbara και

White (χ.χ.), Η παιδική ηλικία, Μαράτου

΄Όλγα, Ψυχογιός.

21. Schaffer Rudolph, (1989), Η μητέρα, η

συμβολή της στη διαμόρφωση του παιδιού,

Κελεσίδου Άννα, Κουτσούμπος Α.Ε.

22. Σκοτ Πεκ Μ, (1988), Ο δρόμος ο

λιγότερο Ταξιδεμένος, Ζαχαρόπουλος

Στέλιος, Κέδρος.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

1. Γιωσαφάτ Ματθαίος, (1982), «Οι

ανάγκες των παιδιών στις μεταβαλλόμενες

συνθήκες της οικογένειας και της κοινωνίας

του σήμερα», Κοινωνική εργασία, τεύχος

Page 446: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

446

9ο και 10

ο.

2. Ζαφειροπούλου Μαρία, (1995),

«Γνωστική και Συμπεριφοριστική

παρέμβαση. Γονική καθοδήγηση και

θεραπεία οικογένειας», Κοινωνική

εργασία, τεύχος 37ο.

3. Μόττη Φ. και Στεφανίδη, Richardson

C., Τσιάντη, (1993), «Σχέση μεταξύ

ανατροφής παιδιών σχολικής ηλικίας και

διαφόρων ψυχοκοινωνικών παραγόντων»,

Εκλογή.

4. Πιπινέλη Α. και Ποταμιανού,

Σαφίλιου Κ. και Rothschiald, (1974),

«Μέθοδοι πειθαρχίας στην ελληνική

οικογένεια», Εκλογή.

5. Σταυριανάκη Μεταξία, (2000), «Η

χρήση βίας στη διαπαιδαγώγηση των

παιδιών: από την έρευνα στην κοινωνική

πολιτική», Κοινωνική εργασία, τεύχος 59ο .

Page 447: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

447

ΕΡΕΥΝΕΣ ΑΠΟ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

1. Γάτος Ν., Λαγός Π., Τσαούσα Ν.,

Χαραλάμπους Σ., (1996), Ο ρόλος του

πατέρα στην οικογένεια, 34ο Πανελλήνιο

Παιδιατρικό Συνέδριο, Παραγωγός Εθνικό

Κέντρο Τεκμηρίωσης, Ρόδος.

2. Δαμιανάκη Δ., Ζήκα Ι., Θεμέλη Β.,

Ιωαννίδου Μ., Κυρικάκης Η., Μαγαζιώτου

Ι., Στεφανίδου Ε., Τσούτσινος Α., (1998),

Θέσεις και προβληματισμοί γονέων σχετικά

με την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους,

36ο Πανελλήνιο Παιδιατρικό Συνέδριο,

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, Κύπρος.

3. Θεοδώρου-Ηρακλέους Ε.,

Παπαβασιλείου Γ., (1999), Πειθαρχία

παιδιού προσχολικής ηλικίας, 37ο

Πανελλήνιο Παιδιατρικό Συνέδριο, Εθνικό

Κέντρο Τεκμηρίωσης, Θεσσαλονίκη.

4. Καββαδίας Γ., Ματσανιώτης Ν.,

Page 448: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

448

Τζουμάκα-Μπακούλα Χ., (1993),

Αντιφάσεις της ελληνικής οικογένειας στην

ανατροφή του παιδιού, 31ο Πανελλήνιο

Παιδιατρικό Συνέδριο, Εθνικό Κέντρο

Τεκμηρίωσης, Χαλκιδική.

5. Richardson C., Μόττη-Στεφανίδη Φ.,

Τσιάντης Ι., (1993), Σχέση μεταξύ τρόπων

ανατροφής παιδιών σχολικής ηλικίας και

διαφόρων ψυχοκοινωνικών παραγόντων, 4ο

Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής

Έρευνας, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης,

Θεσσαλονίκη.

ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Κυριακάκη Στέλλα, (2004),

Ραδιοφωνική εκπομπή Έπαινος και όχι

κριτική, Σημασία Επαίνου και αγάπης στη

Page 449: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

449

ζωή του παιδιού, Ηράκλειο Κρήτης.

ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ

1.

http://www.natmed.gr/page.aspx?TableNa

me=Articles&ArticlelD=54-15k

2. http://www.paidiatros.gr/31/page2html-

19k

3.

http://www.chioscity.gr/kapi/parents.htm-

16k

4.

http://www.paroutsas.jmc.gr/family/history

.htm-26k

Page 450: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

450

«ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ»

Page 451: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

451

1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας, η

οποία διεξάγεται στο τελικό στάδιο σπουδών,

για την απόκτηση πτυχίου κοινωνικών

λειτουργών της Σχολής Επαγγελμάτων Υγείας

και Πρόνοιας του τμήματος Κοινωνικής

Εργασίας, του Τ.Ε.Ι. Κρήτης, εκπονούμε μελέτη

με θέμα ‘’Μέθοδοι Διαπαιδαγώγησης γονέων

στα προσχολικής ηλικίας παιδιά τους’’. Το

παρόν ερωτηματολόγιο αποτελεί μέρος της

προσπάθειάς μας αυτής.

Θα σας παρακαλούσαμε θερμά να

απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις με όσο

μεγαλύτερη ειλικρίνεια μπορείτε. Τα

ερωτηματολόγια θα είναι ανώνυμα και θα

καλύπτουν όσο το δυνατόν, αρκετά από τα

θέματα σχετικά με τις μεθόδους

διαπαιδαγώγησης που χρησιμοποιούν οι γονείς

του Δήμου Διστόμου Βοιωτίας και Σιατίστης

Κοζάνης.

Page 452: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

452

Ευχόμαστε και ελπίζουμε ότι θα αποτελέσει

για εσάς τους γονείς μια ευχάριστη ενασχόληση,

η οποία θα πάρει λίγο από τον πολύτιμο χρόνο

σας, και θα σας βοηθήσει να εξετάσετε με

κριτική διάθεση μερικές από τις δικές σας

στάσεις και το χρονικό διάστημα που

αφιερώνετε παρέα με το παιδί σας.

Οι μητέρες και οι πατέρες παρακαλούμε να

το συμπληρώσουν ξεχωριστά.

Ο Εποπτεύων καθηγητής: Καναβάκης

Εμμανουήλ

Οι σπουδάστριες: Γιάγκου Ευφροσύνη

Μπλιάγκου Εσαία

Page 453: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

453

ΜΕΡΟΣ 1ο ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1. Φύλο: Άνδρας Γυναίκα

2. Έτος γέννησης: …………

3. Οικογενειακή κατάσταση: Άγαμος(η)

Έγγαμος(η)

Διαζευγμένος(η) Σε

διάσταση

Χήρος(α)

4. Αριθμός παιδιών: ……….

1. Αριθμός ανά φύλο: Αγόρια

Κορίτσια

2. Ηλικία Παιδιών Οικογένειας: 1ο παιδί

2ο παιδί

3ο παιδί 4

ο παιδί

5ο παιδί 6

ο παιδί

5. Μορφωτικό Επίπεδο Γονέα

Αγράμματος(η) ή μερικές τάξεις Δημοτικού

Απόφοιτος(η) Δημοτικού

Page 454: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

454

Μερικές τάξεις Γυμνασίου ή απόφοιτος(η)

Κατώτερης Τεχνικής Τάξης

Απόφοιτος(η) εξατάξιου Γυμνασίου ή Λυκείου

ή Μέσης Τεχνικής Σχολής

Απόφοιτος(η) Ανώτερης Σχολής (ΚΑΤΕΕ,

Παιδαγωγική Ακαδημία, Τ.Ε.Ι.)

Απόφοιτος(η) Α.Ε.Ι.

Κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών

6. Επάγγελμα Γονέα:

…………………………………………………

……………………

1. Χώρος εργασίας:

…………………………………………………

……………………...

7. Η κατοικία σας είναι: διαμέρισμα

μονοκατοικία

1. Η κατοικία σας είναι: ιδιόκτητη

ενοικιαζόμενη

2. Αριθμός δωματίων οικίας: 1 2 3

4 5

Page 455: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

455

8. Συγκατοικούν μαζί σας: Ο/Η σύζυγος

Παιδιά

Παππούς Γιαγιά

Συγγενείς

ΜΕΡΟΣ 2Ο

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

9. Ιεραρχείστε, τους τομείς στους οποίους

αφιερώνετε συνήθως τον ελεύθερο χρόνο σας,

από το 1 ως το 3 (όπου 1, η πρώτη σας

προτεραιότητα και 3, η πιο σπάνια).

Ξεκούραση Οικιακές

εργασίες

Δεύτερη εργασία Βόλτα με

προσωπικούς φίλους

Με τα παιδιά Σε άλλες

δραστηριότητες……………………….

10. Πόσο χρόνο αφιερώνετε περίπου με τα

παιδιά σας σε καθημερινή βάση;

Page 456: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

456

0-30 λεπτά 1 ώρα 2

ώρες

3 ώρες 4 ώρες

περισσότερες από 4 ώρες

11. Ο χρόνος που αφιερώνετε για τα παιδιά σας,

σε όλες τους τις δραστηριότητες, θεωρείτε πως

είναι ‘’επαρκής’’;

Ναι Όχι

1. Αν όχι, γιατί;

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

……………………………………......................

......

12. Επιλέξτε ιεραρχικά τις 3 δραστηριότητες

στις οποίες συνήθως αναλώνετε το χρόνο σας

ασχολούμενοι με τα παιδιά σας:

- Επιτραπέζια παιχνίδια

- Διάβασμα/προετοιμασία σχολείου

Page 457: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

457

- Διάβασμα εξωσχολικών αναγνωσμάτων

- Περίπατοι

- Εκδρομές

- Παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων

- Βιντεοπαιχνίδια (π.χ. playstation)

- Κατασκευή χειροτεχνιών, puzzle

- Άλλες δραστηριότητες

Αναφέρετέ τις:

…………………………………………………

…………………………......

13. Η καθημερινή ενασχόληση του παιδιού με

το παιχνίδι αποτελεί:

- αναγκαιότητα για το ίδιο το παιδί Ναι

Όχι Δεν γνωρίζω

- έναν τρόπο για να κερδίσουν οι γονείς

περισσότερο ελεύθερο χρόνο Ναι Όχι

Δεν γνωρίζω

14. Η άποψή σας για το ‘’παιχνίδι’’ στην

προσχολική ηλικία:

Page 458: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

458

- αποτελεί βασικό μέσο για την ανάπτυξη

της προσωπικότητας του παιδιού Ναι

Όχι Δεν γνωρίζω

- αποτελεί μια σοβαρή

κοινωνικοποιητική διαδικασία Ναι Όχι

Δεν γνωρίζω

- καλλιεργεί τη φαντασία του παιδιού Ναι

Όχι Δεν γνωρίζω

- αποτελεί βασικό μέσο μαθησιακής

διαδικασίας Ναι Όχι Δεν

γνωρίζω

15. Ιεραρχείστε τα είδη παιχνιδιών με τα οποία

παρωθείτε το/τα παιδί/ιά σας να ασχοληθεί/ούν,

με κλίμακα από το 1 ως το 6 (όπου 1 η πρώτη

σας επιλογή και 6 η τελευταία):

- χειροτεχνήματα (ζωγραφική, πλαστική, κ.λ.π.)

- επιτραπέζια παιχνίδια (παζλ, παιχνίδια μνήμης,

στρατηγικής, γνώσης)

- παιχνίδια άσκησης (κουτσό, σχοινάκι, κρυφτό,

βόλους, μπάλα)

- ομαδικά παιχνίδια (με συνομηλίκους)

Page 459: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

459

- ατομικά ή δυαδικά ηλεκτρονικά παιχνίδια

- άλλα παιχνίδια:

…………………………………………………

…………………

16. Απαντήστε στις παρακάτω προτάσεις:

Το παιδί σας:

1. στρώνει το κρεβάτι του μόνο του Ναι

Όχι

2. πλένει τα δόντια μόνο του Ναι Όχι

3. συμμετέχει στην προσπάθειά σας

να το κάνετε μπάνιο

Ναι Όχι

4. τρώει χωρίς τη βοήθειά σας Ναι Όχι

5. μεταφέρει το πιάτο του από το

τραπέζι στην κουζίνα Ναι Όχι

6. εκφράζει την άποψή του κατά την

επιλογή των ρούχων που θα φορέσει Ναι

Όχι

7. συμμετέχει ισότιμα στη συζήτηση για τη

λήψη των ‘’οικογενειακών αποφάσεων’’ Ναι

Όχι

Page 460: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

460

17. Ύστερα από μια αποτυχημένη ενέργεια

(π.χ. στην προσπάθειά του να μεταφέρει ένα

πιάτο

το σπάει),

Α. Το αποθαρρύνεται από μελλοντική

παρόμοια πράξη Ναι Όχι

Β. Δεν του αναθέτετε και πάλι την ίδια

δραστηριότητα Ναι Όχι

Γ. Το ενθαρρύνεται προτρέποντάς το

να ξαναπροσπαθήσει.

Ναι Όχι

18. Αξιολογείστε τις παρακάτω προτάσεις:

1. τα παιδιά χρειάζονται τακτικά επιβράβευση

στις επιτυχίες τους για να τονώνονται και να

κατευθύνουν τις ενέργειές τους σε θετικές

ενέργειες:

Διαφων

ώ

απολύτω

Διαφων

ώ

Δεν

γνωρίζ

ω

Συμφων

ώ

Συμφων

ώ

απολύτω

Page 461: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

461

ς ς

1 2 3 4 5

2. είναι απαραίτητη η επιβράβευση των παιδιών

με υλικά μέσα, όπως παιχνίδια, εφόσον αυτή

είναι η κύρια επιθυμία τους:

Διαφων

ώ

απολύτω

ς

Διαφων

ώ

Δεν

γνωρίζ

ω

Συμφων

ώ

Συμφων

ώ

απολύτω

ς

1 2 3 4 5

3. η λεκτική επιβράβευση (π.χ. ‘’μπράβο’’,

‘’συγχαρητήρια’’, ‘’ήξερα πως θα τα

καταφέρεις’’) είναι η συνηθέστερη ενίσχυση

που παρέχω στο παιδί μου:

Διαφων

ώ

απολύτω

ς

Διαφων

ώ

Δεν

γνωρίζ

ω

Συμφων

ώ

Συμφων

ώ

απολύτω

ς

1 2 3 4 5

Page 462: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

462

4. είναι ορθή η ρήση ‘’όπου δεν πίπτει λόγος,

πίπτει ράβδος’’, καθώς η σωματική τιμωρία

είναι το τελευταίο μέσο συνετισμού του

παιδιού:

Διαφων

ώ

απολύτω

ς

Διαφων

ώ

Δεν

γνωρίζ

ω

Συμφων

ώ

Συμφων

ώ

απολύτω

ς

1 2 3 4 5

5. είναι απαραίτητη η ενθάρρυνση του παιδιού

μόνο όταν αυτό υπακούει και εφαρμόζει τους

κανόνες του σπιτιού:

Διαφων

ώ

απολύτω

ς

Διαφων

ώ

Δεν

γνωρίζ

ω

Συμφων

ώ

Συμφων

ώ

απολύτω

ς

1 2 3 4 5

6. η σωματική τιμωρία είναι ένα σπουδαίο μέσο

διαπαιδαγώγησης του παιδιού, όταν υπάρχει

σοβαρός λόγος και εφαρμόζεται με φειδώ:

Διαφων Διαφων Δεν Συμφων Συμφων

Page 463: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

463

ώ

απολύτω

ς

ώ γνωρίζ

ω

ώ ώ

απολύτω

ς

1 2 3 4 5

7. τα παιδιά δεν πρέπει να καταλαβαίνουν πως

τα αγαπάμε, γιατί μπορεί να το εκμεταλλευτούν:

Διαφων

ώ

απολύτω

ς

Διαφων

ώ

Δεν

γνωρίζ

ω

Συμφων

ώ

Συμφων

ώ

απολύτω

ς

1 2 3 4 5

19. Θεωρείται αναγκαία την προετοιμασία του

παιδιού από εσάς, με ασκήσεις γραφής,

αριθμητικής

και ανάγνωσης πριν τη μετάβασή του στο

νηπιαγωγείο; Ναι Όχι Δεν

γνωρίζω

20. Θεωρείται ότι είστε ‘’ικανοποιητικά’’

ενημερωμένος/η για ζητήματα διαπαιδαγώγησης

του παιδιού σας; Ναι Όχι

Page 464: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

464

Μέτρια Δεν απαντώ

21. Ιεραρχείστε τις κύριες πηγές ενημέρωσής

σας γύρω από ζητήματα διαπαιδαγώγησης και

παιδικής ψυχολογίας (σημειώστε όσα ισχύουν):

- Μ.Μ.Ε.

- Βιβλία-Περιοδικά (επιστημονικά)

- Φίλους-συγγενείς

- Ειδικούς-εκπαιδευτικά σεμινάρια

- Αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία

22. Ποιες μεθόδους εφαρμόζετε συνήθως για να

ελέγξετε την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του

παιδιού σας; (σημειώστε όσες επιλογές σας

εκφράζουν)

- Αφήνοντας το παιδί να γνωρίσει τα λάθη του

μέσα από τις συνέπειες των πράξεών του

- Επίπληξη

- Στέρηση αγαπημένης δραστηριότητας ή

ενασχόλησης

Page 465: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

465

- Ακύρωση αγοράς ενός επιθυμητού προϊόντος –

δώρου

- Μερικές φορές χειροδικία

- Με άλλο τρόπο:

…………………………………………………

……………………………

23. Ποιος αναλαμβάνει συνήθως την ευθύνη της

τιμωρίας του παιδιού σε τυχόν παράπτωμα;

Α. Πατέρας

Β. Μητέρα

Γ. Από κοινού

Δ. τυχαία

24. Η ανάγκη χρήσης μιας τιμωρίας αποτελεί

αντικείμενο προηγούμενης συζήτησης και

συναπόφασης με το/τη σύντροφό σας;

- Πάντοτε

- Σχεδόν πάντοτε

- Συνήθως

- Σπάνια

- Ποτέ

Page 466: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

466

25. Επεμβαίνει ο/η σύντροφός σας, όταν

τιμωρείται το παιδί σας;

Ναι Όχι Δεν απαντώ

Σας ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας!

Page 467: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

467

2. ΠΙΝΑΚΕΣ

1) Φύλο * Δήμος Crosstabulation

Δήμος Total

Δήμος

Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Φύλο

Άνδρας

Count 28 12 40

% within Δήμο

46,7%

20,0%

33,3%

Page 468: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

468

ς Γυ

ναίκα

Count 32 48 80

% within Δήμος

53,3%

80,0%

66,7%

Total Count 60 60 120 %

within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

2) Ηλικία Δήμος

Statistic

Std.

Error

a Δήμος Mean 37, ,71

Page 469: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

469

ge

Διστόμου Βοιωτίας

03 6

Std. Deviation

5,545

Minimum

25

Maximum

49

Δήμος Σιατίστης Κοζάνης

Mean 35,03

,765

Std. Deviation

5,923

Minimum

23

Maximum

54

3) Οικογενειακή Κατάσταση * Δήμος Crosstabulation

Page 470: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

470

Δήμος Tot

al Δήμ

ος Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Οικογενειακή Κατάσταση

Έγγαμος(η)

Count 59 59 118

% within Δήμος

98,3%

98,3%

98,3%

Διαζευγμέν

Count 1 0 1

Page 471: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

471

ος(η) %

within Δήμος

1,7%

,0% ,8%

Σε διάσταση

Count 0 1 1

% within Δήμος

,0% 1,7%

,8%

Total Count 60 60 120 %

within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

Page 472: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

472

4) Αριθμός Παιδιών * Δήμος Crosstabulation Δήμος Tot

al Δήμ

ος Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Αριθμός Παιδιών

1 Count 19 11 30

% within Δήμος

31,7%

18,3%

25,0%

Page 473: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

473

2 Count 29 34 63 %

within Δήμος

48,3%

56,7%

52,5%

3 Count 9 6 15

% within Δήμος

15,0%

10,0%

12,5%

4 Count 3 7 10 %

within Δήμος

5,0%

11,7%

8,3%

5 Count 0 1 1

% within Δήμος

,0% 1,7%

,8%

8 Count 0 1 1 %

within ,0% 1,7

% ,8%

Page 474: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

474

Δήμος

Total Count 60 60 120

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

4.1, 4.2) Αριθμός παιδιών ανά φύλο και ηλικίες παιδιών Δήμος Αριθμός παιδιών

Διστόμου Βοιωτίας

Σιατίστης Κοζάνης

Αγόρια

Κορίτσια

Αγόρια

Κορίτσια

Ν % Ν % Ν % Ν %

0 6 12,2%

2 4,2

%

4 8,0

%

7 13,2%

Page 475: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

475

1 35

71,4%

32

66,7%

27

54,0%

29

54,7%

2 7 14,3%

10

20,8%

17

34,0%

14

26,4%

3 1 2,0

%

4 8,3

%

- 2 3,8

%

4 - - 1 2,0

%

-

5 - - 1 2,0

%

1 1,9

% 5) Μορφωτικό Επίπεδο Γονέα * Δήμος Crosstabulation Δήμος T

otal

Page 476: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

476

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Μορφωτικό Επίπεδο Γονέα

Αγράμματος/Δεν τελείωσε το Δημοτικό

Count 0 4 4

% within Δήμος

,0% 6,7%

3,3

%

Απόφοιτος Δημοτικού

Count 3 11 14

Page 477: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

477

% within Δήμος

5,0%

18,3%

11,7

% Μερικές

τάξεις Γυμνασίου/Απόφοιτος Κατώτερης Τεχνικής Σχολής

Count 5 9 14

% within Δήμος

8,3%

15,0%

11,7

% Απόφοιτο

ς Εξατάξιου Γυμνασίου/Λυκείου/Μέσης

Count 39 30 69

Page 478: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

478

Τεχν. Σχολής

% within Δήμος

65,0%

50,0%

57,5

% Απόφοιτη

ς Ανώτερης Σχολής

Count 0 1 1

% within Δήμος

,0% 1,7%

,8%

Απόφοιτος Α.Ε.Ι.

Count 0 3 3

% within Δήμος

,0% 5,0%

2,5

%

Κάτοχος Μεταπτυχιακού

Count 13 2 15

Page 479: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

479

τίτλου σπουδών

% within Δήμος

21,7%

3,3%

12,5

% Total Count 60 60 1

20

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0

% 6) Επάγγελμα Γονέα Δίστ

ομο Βοιωτίας

Σιάτιστα Κοζάνης

Page 480: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

480

Οικιακά 11

18%

30

50%

Ελεύθερος Επαγγελματίας, Έμπορος

13

22%

6 10%

Ιδιωτικός Υπάλληλος

10

17%

1 2%

Γουνοποιός, Γουνεργάτης/-τρια

0 0%

11

18%

Εργάτης, Οικοδόμος, Τεχνίτης

6 10%

4 7%

Εκπαιδευτικός, Νηπιαγωγός

5 8%

4 7%

Αγρότης/-ισσα, Πτηνοτρόφος

4 7%

2 3%

Δημοτικός Υπάλληλος

4 7%

2 3%

Δημόσιος Υπάλληλος,

5 8%

0 0%

Page 481: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

481

Στρατιωτικός Άνεργος/Σπουδές

2 3%

0 0%

Total 60

100%

60

100%

7.1) Τύπος Κατοικίας * Δήμος Crosstabulation Δήμος Tot

al Δήμ

ος Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Τύπος Διαμ Count 17 21 38

Page 482: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

482

Κατοικίας

έρισμα

% within Δήμος

28,3%

35,6%

31,9%

Μονοκατοικία

Count 43 38 81

% within Δήμος

71,7%

64,4%

68,1%

Total Count 60 59 119 %

within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

7.1) Καθεστώς ιδιοκτησίας κατοικίας * Δήμος Crosstabulation

Page 483: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

483

Δήμος Total

Δήμος

Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Καθεστώς ιδιοκτησίας κατοικίας

Ιδιόκτητη

Count 55 52 107

% within Δήμος

91,7%

88,1%

89,9%

Ενοικιαζόμενη

Count 5 7 12

Page 484: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

484

% within Δήμος

8,3%

11,9%

10,1%

Total Count 60 59 119 %

within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

7.2) Αριθμός Δωματίων Οικίας * Δήμος Crosstabulation

Δήμος Total

Δήμος

Διστόμο

υ Βοιωτί

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

Page 485: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

485

ας ς Αριθμός Δωματίων Οικίας

1 Count 1 0 1

% within Δήμος

1,7%

,0% ,8%

3 Count 10 6 16

% within Δήμος

16,7%

10,2%

13,4%

4 Count 26 8 34 %

within Δήμος

43,3%

13,6%

28,6%

Page 486: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

486

5 Count 22 23 45 %

within Δήμος

36,7%

39,0%

37,8%

6 Count 0 14 14

% within Δήμος

,0% 23,7%

11,8%

7 Count 0 4 4 %

within Δήμος

,0% 6,8%

3,4%

8 Count 1 3 4

% within Δήμος

1,7%

5,1%

3,4%

11

Count 0 1 1

% ,0% 1,7 ,8%

Page 487: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

487

within Δήμος

%

Total Count 60 59 119

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

8) Συγκατοίκηση Όχι Ναι Δήμος

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

Συγκατοικείτε με το(τη) σύζυγό σας

Count

1 59

% 1,7%

98,3%

Παιδιά Count

60

% 100

Page 488: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

488

,0% Παππούς

Count

48 12

% 80,0%

20,0%

Γιαγιά Count

46 14

% 76,7%

23,3%

Συγγενείς

Count

60

% 100,0%

Δήμος Σιατίστης Κοζάνη

Συγκατοικείτε με το(τη) σύζυγό σας

Count

1 59

% 1,7%

98,3%

Παιδιά C 60

Page 489: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

489

ς ount % 100

,0%

Παππούς

Count

50 10

% 83,3%

16,7%

Γιαγιά Count

49 11

% 81,7%

18,3%

Συγγενείς

Count

59 1

% 98,3%

1,7%

Page 490: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

490

9) Τομέας που αφιερώνετε τον ελεύθερο χρόνο σας: Ξεκ

ούραση

Οικιακές

Εργασίε

ς

Δεύτερη Εργασία

Βόλτα με προσωπικούς

φίλους

Με τα παιδιά

Σε άλλες

δραστηριότητες

Δήμος

Δήμος Διστόμου

1η προτεραιότητα

Count

18 10 6 1 25

% 30,0%

16,7%

10,0%

1,7% 41,7

Page 491: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

491

Βοιωτίας

% 2η προτεραιότητα

Count

8 17 6 3 25 1

% 13,3%

28,3%

10,0%

5,0% 41,7%

1,7%

3η προτεραιότητα

Count

15 6 8 20 7 3

% 25,4%

10,2%

13,6%

33,9%

11,9%

5,1%

Δήμος Σια

1η προτεραιότ

Count

6 15 2 36 1

Page 492: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

492

τίστης Κοζάνης

ητα % 10,0%

25,0%

3,3%

60,0%

1,7%

2η προτεραιότητα

Count

12 15 3 9 19 2

% 20,0%

25,0%

5,0%

15,0%

31,7%

3,3%

3η προτεραιότητα

Count

25 3 23 4 2

% 43,9%

5,3%

40,4%

7,0

%

3,5%

Page 493: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

493

10) Χρόνος που αφιερώνετε με τα παιδιά σας σε καθημερινή βάση * Δήμος Crosstabulation Δήμος Tot

al Δήμ

ος Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Χρόνος που αφιερώνετε με τα παιδιά σας σε

1 ώρα Count 8 3 11

Page 494: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

494

καθημερινή βάση %

within Δήμος

13,3%

5,0%

9,2%

2 ώρες Count 14 6 20

% within Δήμος

23,3%

10,0%

16,7%

3 ώρες Count 16 14 30 %

within Δήμος

26,7%

23,3%

25,0%

4 ώρες Count 20 17 37

% within Δήμος

33,3%

28,3%

30,8%

Page 495: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

495

Περισσότερες από 4 ώρες

Count 2 20 22

% within Δήμος

3,3%

33,3%

18,3%

Total Count 60 60 120

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

11) Επαρκεί ο χρόνος που αφιερώνετε για τα παιδιά σας; * Δήμος Crosstabulation Δήμος Tot

al Δήμ

ος Διστ

Δήμος

Σιατ

Page 496: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

496

όμου

Βοιωτίας

ίστης

Κοζάνη

ς Επαρκεί ο χρόνος που αφιερώνετε για τα παιδιά σας;

Όχι

Count 23 13 36

% within Δήμος

38,3%

21,7%

30,0%

Ναι

Count 37 47 84

% within Δήμο

61,7%

78,3%

70,0%

Page 497: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

497

ς Total Count 60 60 120

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

Page 498: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

498

12) Δραστηριότητες που αναλώνετε το χρόνο σας ασχολούμενοι με τα παιδιά σας: Επι

τρα-πέζια παιχνίδια

Διάβασμα/ προετοιμα-σία σχολείου

Διάβασμα εξωσχολι-κών αναγν

Περίπατοι

Εκδρομές

Παρακολού-θηση τηλεοπτικών προγραμμά-

Βιντεοπαι-χνίδια

Κατασκευή χειροτεχνι-ών, puzzle

Άλλες δρα-στηριότη- τες

Page 499: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

499

ω-σμάτων

των

Δήμος

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

1η προτεραιότητα

Count

22 1 16 19 1 1

% 36,7%

1,7%

26,7%

31,7%

1,7%

1,7%

2η προτ

Co

16 1 19 16 1 1 4 1

Page 500: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

500

εραιότητα

unt

% 27,1%

1,7%

32,2%

27,1%

1,7%

1,7%

6,8%

1,7%

3η προτεραιότητα

Count

10 14 15 2 3 4 6

% 18,5%

25,9%

27,8%

3,7%

5,6%

7,4%

11,1%

Δήμος Σιατίστης Κοζ

1η προτεραιότητα

Count

16 14 21 1 6 2

Page 501: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

501

άνης

% 26,7%

23,3%

35,0%

1,7%

10,0%

3,3%

2η προτεραιότητα

Count

12 20 12 2 9 1 3 1

% 20,0%

33,3%

20,0%

3,3%

15,0%

1,7%

5,0%

1,7%

3η προτεραιότητα

Count

10 19 13 1 5 1 5 3

% 17,5%

33,3%

22,8%

1,8%

8,8%

1,8%

8,8%

5,3%

Page 502: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

502

Page 503: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

503

13) Το "παιχνίδι" αποτελεί, Όχι Ναι Δεν

γνωρίζω

Δήμος

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

αναγκαιότητα για το ίδιο το παιδί

Count

60

% 100,0%

έναν τρόπο για να κερδίσουν οι γονείς περισσότερο ελεύθερο χρόνο

Count

25 23 12

% 41,7%

38,3%

20,0%

Δήμος Σιατίστης Κοζάνης

αναγκαιότητα για το ίδιο το παιδί

Count

1 59

% 1,7%

98,3%

Page 504: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

504

έναν τρόπο για να κερδίσουν οι γονείς περισσότερο ελεύθερο χρόνο

Count

18 41 1

% 30,0%

68,3%

1,7%

14) Το "παιχνίδι" στην προσχολική ηλικία, Όχι Ναι Δεν

γνωρίζω

Δήμος

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

αποτελεί βασικό μέσο για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού

Count

1 58 1

% 1,7%

96,7%

1,7%

αποτελεί μια σοβαρή

Cou

58 2

Page 505: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

505

κοινωνικοποιητική διαδικασία

nt % 96,

7% 3,3%

καλλιεργεί τη φαντασία του παιδιού

Count

59 1

% 98,3%

1,7%

αποτελεί βασικό μέσο μαθησιακής διαδικασίας

Count

59 1

% 98,3%

1,7%

Δήμος Σιατίστης Κοζάνης

αποτελεί βασικό μέσο για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού

Count

1 57 2

% 1,7%

95,0%

3,3%

αποτελεί μια σοβαρή κοινωνικοποιητική διαδικασία

Count

1 59

% 1,7 98,

Page 506: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

506

% 3% καλλιεργεί τη φαντασία του παιδιού

Count

1 57 2

% 1,7%

95,0%

3,3%

αποτελεί βασικό μέσο μαθησιακής διαδικασίας

Count

1 59

% 1,7%

98,3%

15) Είδη παιχνιδιών που παρωθείτε το/τα παιδί/ιά σας να ασχοληθεί/ούν: Χει

ροτεχνήματα

Επιτραπέζια παιχνίδια

Παιχνίδια άσκησης

Ομαδικά παιχνίδια

Ατομικά

ή δυαδικά ηλεκτρον

Άλλα παιχνίδια

Page 507: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

507

ικά παιχνίδια

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

1η προτεραιότητα

12 25 12 11

% 20,0%

41,7%

20,0%

18,3%

2η προτεραιότητα

13 17 12 17 1

% 21,7%

28,3%

20,0%

28,3%

1,7%

3η προτεραιότητα

19 10 15 12 3 % 32,

2% 16,9

% 25,4%

20,3%

5,1%

4η προτεραιότητα

14 7 13 17 3 1 % 25,

5% 12,7

% 23,6%

30,9%

5,5%

1,8%

5η προτεραιότητα

1 1 3 1 14 2 % 4,5

% 4,5%

13,6%

4,5%

63,6%

9,1%

Page 508: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

508

6η προτεραιότητα

1 3 % 25,0

% 75,0%

Δήμος Σιατίστης Κοζάνης

1η προτεραιότητα

22 14 4 18 2 % 36,

7% 23,3

% 6,7%

30,0%

3,3%

2η προτεραιότητα

15 20 11 14

% 25,0%

33,3%

18,3%

23,3%

Είδη παιχνιδιών που 3η προτεραιότητα

13 14 12 16 2 1 % 22,

4% 24,1

% 20,7%

27,6%

3,4%

1,7%

4η προτεραιό

7 9 27 10 3 1 % 12,

3% 15,8

% 47,4%

17,5%

5,3%

1,8%

Page 509: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

509

τητα 5η προτεραιότητα

2 1 2 1 27 2

% 5,7%

2,9%

5,7%

2,9%

77,1%

5,7%

6η προτεραιότητα

1 1 1

% 33,3%

33,3%

33,3%

16) Το παιδί σας Όχι Ναι Δήμος

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

Το παιδί σας στρώνει το κρεβάτι του μόνο του

Count

21 39

% 35, 65,

Page 510: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

510

0% 0% Το παιδί σας

πλένει τα δόντια μόνο του

Count

29 30

% 49,2%

50,8%

Το παιδί σας συμμετέχει την προσπάθειά σας να το κάνετε μπάνιο

Count

17 43

% 28,3%

71,7%

Το παιδί σας τρώει χωρίς τη βοήθειά σας

Count

3 57

% 5,0%

95,0%

Το παιδί σας μεταφέρει το πιάτο του από το τραπέζι στην κουζίνα

Count

5 55

Page 511: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

511

% 8,3%

91,7%

Το παιδί σας εκφράζει την άποψή του κατά την επιλογή των ρούχων που θα φορέσει

Count

40 20

% 66,7%

33,3%

Το παιδί σας συμμετέχει ισότιμα στη συζήτηση για τη λήψη των "οικογενειακών αποφάσεων"

Count

54 6

% 90,0%

10,0%

Δήμος Σιατίστ

Το παιδί σας στρώνει το κρεβάτι του μόνο του

Count

30 30

Page 512: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

512

ης Κοζάνης

% 50,0%

50,0%

Το παιδί σας πλένει τα δόντια μόνο του

Count

30 29

% 50,8%

49,2%

Το παιδί σας συμμετέχει την προσπάθειά σας να το κάνετε μπάνιο

Count

22 36

% 37,9%

62,1%

Το παιδί σας τρώει χωρίς τη βοήθειά σας

Count

1 59

% 1,7%

98,3%

Page 513: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

513

Το παιδί σας μεταφέρει το πιάτο του από το τραπέζι στην κουζίνα

Count

3 56

% 5,1%

94,9%

Το παιδί σας εκφράζει την άποψή του κατά την επιλογή των ρούχων που θα φορέσει

Count

40 20

% 66,7%

33,3%

Το παιδί σας συμμετέχει ισότιμα στη συζήτηση για τη λήψη των "οικογενειακών αποφάσεων"

Count

53 7

% 88, 11,

Page 514: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

514

3% 7% 17) Ύστερα από μια αποτυχημένη ενέργεια (π.χ., στην προσπάθειά του να μεταφέρει ένα πιάτο το σπάει), Όχι Ναι

Δήμος

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

Το αποθαρρύνετε από μελλοντική παρόμοια πράξη

Count

58 2

% 96,7%

3,3%

Δεν του αναθέτετε και πάλι την ίδια δραστηριότητα

Count

60

% 100,0%

Το ενθαρρύνετε προτρέποντ

Count

2 58

Page 515: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

515

άς το να ξαναπροσπαθήσει

% 3,3%

96,7%

Δήμος Σιατίστης Κοζάνης

Το αποθαρρύνετε από μελλοντική παρόμοια πράξη

Count

34 25

% 57,6%

42,4%

Δεν του αναθέτετε και πάλι την ίδια δραστηριότητα

Count

55 3

% 94,8%

5,2%

Το ενθαρρύνετε προτρέποντάς το να ξαναπροσπαθήσει

Count

28 30

% 48,3%

51,7%

Page 516: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

516

18) Αξιολογήστε τις παρακάτω προτάσεις Δια

φωνώ

απολύτως

Διαφωνώ

Δεν γνωρίζω

Συμφωνώ

Συμφων

ώ απολύτως

Δήμος

Δήμος Διστόμου Βοιωτί

Τα παιδιά χρειάζονται τακτικά επιβράβευση στις επιτυχίες τους για να τονώνονται

Count

33 27

% 55,0%

45,0%

Page 517: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

517

ας και να κατευθύνουν τις ενέργειές τους σε θετικές ενέργειες Είναι απαραίτητη η επιβράβευση των παιδιών με υλικά μέσα, όπως παιχνίδια, εφόσον αυτή είναι η κύρια επιθυμία τους

Count

6 24 27 3

% 10,0%

40,0%

45,0%

5,0%

Page 518: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

518

Η λεκτική επιβράβευση (π.χ., "μπράβο", "συγχαρητήρια", "ήξερα πως θα τα καταφέρεις") είναι η συνηθέστερη ενίσχυση που παρέχω στο παιδί μου

Count

2 47 11

% 3,3%

78,3%

18,3%

Είναι ορθή η ρήση "όπου δεν πίπτει

Count

11 7 2 39 1

Page 519: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

519

λόγος, πίπτει ράβδος", καθώς η σωματική τιμωρία είναι το τελευταίο μέσο συνετισμού του παιδιού

% 18,3%

11,7%

3,3%

65,0%

1,7%

Είναι απαραίτητη η ενθάρρυνση του παιδιού μόνο όταν αυτό υπακούει και

Count

31 1 27 1

% 51,7%

1,7%

45,0%

1,7%

Page 520: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

520

εφαρμόζει τους κανόνες του σπιτιού Η σωματική τιμωρία είναι ένα σπουδαίο μέσο διαπαιδαγώγησης του παιδιού, όταν υπάρχει σοβαρός λόγος και εφαρμόζεται με φειδώ

Count

10 9 1 40

% 16,7%

15,0%

1,7%

66,7%

Τα παιδιά δεν C 44 15 1

Page 521: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

521

πρέπει να καταλαβαίνουν πως τα αγαπάμε, γιατί μπορεί να το εκμεταλλευτούν

ount % 73,3

% 25,0%

1,7%

Δήμος Σιατίστης Κοζάνης

Τα παιδιά χρειάζονται τακτικά επιβράβευση στις επιτυχίες τους για να τονώνονται και να

Count

27 33

% 45,0%

55,0%

Page 522: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

522

κατευθύνουν τις ενέργειές τους σε θετικές ενέργειες Είναι απαραίτητη η επιβράβευση των παιδιών με υλικά μέσα, όπως παιχνίδια, εφόσον αυτή είναι η κύρια επιθυμία τους

Count

6 11 1 36 6

% 10,0%

18,3%

1,7%

60,0%

10,0%

Η λεκτική C 33 27

Page 523: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

523

επιβράβευση (π.χ., "μπράβο", "συγχαρητήρια", "ήξερα πως θα τα καταφέρεις") είναι η συνηθέστερη ενίσχυση που παρέχω στο παιδί μου

ount % 55,

0% 45,0

%

Είναι ορθή η ρήση "όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει

Count

10 7 2 36 5

% 16,7 11, 3,3 60, 8,3

Page 524: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

524

ράβδος", καθώς η σωματική τιμωρία είναι το τελευταίο μέσο συνετισμού του παιδιού

% 7% % 0% %

Είναι απαραίτητη η ενθάρρυνση του παιδιού μόνο όταν αυτό υπακούει και εφαρμόζει

Count

2 13 16 29

% 3,3%

21,7%

26,7%

48,3%

Page 525: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

525

τους κανόνες του σπιτιού Η σωματική τιμωρία είναι ένα σπουδαίο μέσο διαπαιδαγώγησης του παιδιού, όταν υπάρχει σοβαρός λόγος και εφαρμόζεται με φειδώ

Count

7 9 38 6

% 11,7%

15,0%

63,3%

10,0%

Τα παιδιά δεν πρέπει να

Cou

47 4 2 7

Page 526: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

526

καταλαβαίνουν πως τα αγαπάμε, γιατί μπορεί να το εκμεταλλευτούν

nt % 78,3

% 6,7%

3,3%

11,7%

Page 527: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

527

19) Θεωρείται αναγκαία την προετοιμασία του παιδιού από εσάς, με ασκήσεις γραφής, αριθμητικής και ανάγνωσης πριν τη μετάβασή του στο νηπιαγωγείο; * Δήμος Crosstabulation

Δήμος Total

Δήμος

Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Θεωρείται αναγκαία την προετοιμασία του παιδιού

Όχι

Count 30 29 59

Page 528: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

528

από εσάς, με ασκήσεις γραφής, αριθμητικής και ανάγνωσης πριν τη μετάβασή του στο νηπιαγωγείο; %

within Δήμος

50,0%

48,3%

49,2%

Ναι

Count 30 31 61

% within Δήμος

50,0%

51,7%

50,8%

Total Count 60 60 120

Page 529: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

529

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

20) Θεωρείται ότι είστε "ικανοποιητικά" ενημερωμένος/η για ζητήματα διαπαιδαγώγησης του παιδιού σας; * Δήμος Crosstabulation Δήμος Tot

al

Δήμος

Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Θεωρείται ότι είστε

Όχι Count 53 38 91

Page 530: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

530

"ικανοποιητικά" ενημερωμένος/η για ζητήματα διαπαιδαγώγησης του παιδιού σας;

% within Δήμος

88,3%

63,3%

75,8%

Ναι Count 6 12 18 %

within Δήμος

10,0%

20,0%

15,0%

Page 531: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

531

Μέτρια

Count 0 7 7

% within Δήμος

,0% 11,7%

5,8%

Δεν απαντώ

Count 1 3 4

% within Δήμος

1,7%

5,0%

3,3%

Total Count 60 60 120

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

21) Πηγές Ενημέρωσης

Όχι Ναι Δ Δή Αποτελούν C 1 58

Page 532: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

532

ήμος

μος Διστόμου Βοιωτίας

τα Μ.Μ.Ε. μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας;

ount % 1,7

% 98,3%

Αποτελούν τα βιβλία-περιοδικά (επιστημονικά) μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσής σας γύρω από τα

Count

41 18

% 69,5%

30,5%

Page 533: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

533

ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας; Αποτελούν οι φίλοι-συγγενείς μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας;

Count

30 29

% 50,8%

49,2%

Αποτελούν οι ειδικοί-

Cou

56 3

Page 534: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

534

εκπαιδευτικά σεμινάρια μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας;

nt % 94,

9% 5,1%

Αποτελούν οι αναμνήσεις από την παιδική σας ηλικία μία από τις κύριες πηγές

Count

29 30

% 49,2%

50,8%

Page 535: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

535

ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας;

Δήμος Σιατίστης Κοζάνης

Αποτελούν τα Μ.Μ.Ε. μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας;

Count

3 56

% 5,1%

94,9%

Page 536: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

536

Αποτελούν τα βιβλία-περιοδικά (επιστημονικά) μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας;

Count

39 20

% 66,1%

33,9%

Αποτελούν οι φίλοι-συγγενείς μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσή

Count

21 38

% 35,6%

64,4%

Page 537: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

537

ς σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας; Αποτελούν οι ειδικοί-εκπαιδευτικά σεμινάρια μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας

Count

47 12

% 79,7%

20,3%

Page 538: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

538

; Αποτελούν οι αναμνήσεις από την παιδική σας ηλικία μία από τις κύριες πηγές ενημέρωσής σας γύρω από τα ζητήματα διαπαιδαγώγησης και παιδικής ψυχολογίας;

Count

14 45

% 23,7%

76,3%

Page 539: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

539

22) Ελέγχετε την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του παιδιού σας

Όχι Ναι Δήμος

Δήμος Διστόμου Βοιωτίας

αφήνοντάς το να γνωρίσει τα λάθη του μέσα από τις συνέπειες των πράξεών του

Count

41 19

% 68,3%

31,7%

με επίπληξη; Count

24 36

% 40,0%

60,0%

με στέρηση αγαπημένης δραστηριότητας ή ενασχόληση

Count

34 26

% 56,7%

43,3%

Page 540: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

540

ς; με ακύρωση αγοράς ενός επιθυμητού προϊόντος-δώρου

Count

33 27

% 55,0%

45,0%

μερικές φορές με χειροδικία;

Count

32 28

% 53,3%

46,7%

με άλλο τρόπο;

Count

12 47

% 20,3%

79,7%

Δήμος Σιατίστης Κοζάνη

αφήνοντάς το να γνωρίσει τα λάθη του μέσα από τις συνέπειες των

Count

40 19

% 66,7%

31,7%

Page 541: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

541

ς πράξεών του με επίπληξη; C

ount

12 48

% 20,0%

80,0%

με στέρηση αγαπημένης δραστηριότητας ή ενασχόλησης;

Count

31 29

% 51,7%

48,3%

με ακύρωση αγοράς ενός επιθυμητού προϊόντος-δώρου

Count

28 32

% 46,7%

53,3%

μερικές φορές με χειροδικία;

Count

18 42

% 30,0%

70,0%

με άλλο C 16 44

Page 542: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

542

τρόπο; ount % 26,

7% 73,3%

Άλλο

Frequency

Valid

30 απειλή, εκφοβισμός, θέσπιση κανόνων

1

απομόνωση για λίγο σε άλλο δωμάτιο

1

Εκφοβισμός 1 εκφοβισμός, απειλή, θέσπιση ορίων

1

εκφοβισμός, απειλή, θέσπιση ορίων εκφοβισμός

1

έλλειψη αγάπης, απειλή, 1

Page 543: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

543

θέσπιση ορίων θέσπιση ορίων 1

θέσπιση κανόνων-ορίων 5 Θέσπιση κανόνων-ορίων 3 Θέσπιση κανόνων-ορίων, συζήτηση

3

θέσπιση κανόνων 1

θέσπιση ορίων- διάλογος 1 θέσπιση ορίων-απαγορεύσεις

1

θέσπιση ορίων-λογικά επιχειρήματα

2

θέσπιση ορίων 38 Θέσπιση ορίων 1 θέσπιση ορίων, απαγορεύσεις

1

θέσπιση ορίων, απειλή 1

θέσπιση ορίων, κανόνες 5 θέσπιση ορίων, κανόνες, συζήτηση

1

θέσπιση ορίων, συζήτηση

3

θέσπιση ορίων, 1

Page 544: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

544

συζήτηση με επιχειρήματα θέσπιση ορίων, συζήτηση με επιχειρήματα, απειλές

1

θέσπιση ορίων, συμβουλές σωστής συμπεριφοράς

1

λογικά επιχειρήματα 2 Λογικά επιχειρήματα, απειλές

1

όρια-κανόνες 3

συζήτηση-θέσπιση ορίων 1 Συζήτηση 2 συζήτηση με επιχειρήματα

1

συζήτηση με επιχειρήματα, απειλή

1

συζήτηση, απειλή, θέσπιση ορίων

1

του εξηγώ το σωστό, θέσπιση ορίων

1

του εξηγώ, εκφοβισμός, 1

Page 545: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

545

απειλή Total 120

23) Ποιος αναλαμβάνει συνήθως την ευθύνη της τιμωρίας του παιδιού σε τυχόν παράπτωμα; * Δήμος Crosstabulation

Δήμος Total

Δήμος

Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Ποιος αναλαμβάνει συνήθως

Πατέρας

Count 6 8 14

Page 546: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

546

την ευθύνη της τιμωρίας του παιδιού σε τυχόν παράπτωμα; %

within Δήμος

10,3%

13,3%

11,9%

Μητέρα

Count 8 21 29

% within Δήμος

13,8%

35,0%

24,6%

Από κοινού

Count 23 13 36

% 39,7 21,7 30,

Page 547: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

547

within Δήμος

% % 5%

Τυχαία

Count 21 18 39

% within Δήμος

36,2%

30,0%

33,1%

Total Count 58 60 118

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

24) Η ανάγκη χρήσης μιας τιμωρίας αποτελεί αντικείμενο προηγούμενης συζήτησης και συναπόφασης με το/η

Page 548: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

548

σύντροφό σας; * Δήμος Crosstabulation Δήμος Tot

al Δήμ

ος Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Η ανάγκη χρήσης μιας τιμωρίας αποτελεί αντικείμενο προηγούμενης συζήτηση

Πάντοτε

Count 2 1 3

Page 549: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

549

ς και συναπόφασης με το/η σύντροφό σας; %

within Δήμος

3,3%

1,7%

2,5%

Σχεδόν πάντοτε

Count 4 7 11

% within Δήμος

6,7%

11,7%

9,2%

Συνήθως

Count 35 31 66

% within Δήμο

58,3%

51,7%

55,0%

Page 550: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

550

ς Σπάνι

α Count 19 20 39

% within Δήμος

31,7%

33,3%

32,5%

Ποτέ Count 0 1 1 %

within Δήμος

,0% 1,7%

,8%

Total Count 60 60 120

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

25) Επεμβαίνει ο/η σύντροφός σας, όταν τιμωρείτε το παιδί σας; * Δήμος Crosstabulation Δήμος Tot

Page 551: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

551

al Δήμ

ος Διστόμο

υ Βοιωτίας

Δήμος

Σιατίστη

ς Κοζάνη

ς

Επεμβαίνει ο/η σύντροφός σας, όταν τιμωρείτε το παιδί σας;

Όχι Count 51 36 87

% within Δήμος

85,0%

60,0%

72,5%

Ναι Count 8 22 30

Page 552: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

552

% within Δήμος

13,3%

36,7%

25,0%

Δεν απαντώ

Count 1 2 3

% within Δήμος

1,7%

3,3%

2,5%

Total Count 60 60 120

% within Δήμος

100,0%

100,0%

100,0%

Page 553: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

553

3. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΣΧΕΤΙΚΑ

ΑΡΘΡΑ

Τα παιδιά μαθαίνουν αυτό που ζουν

(ποίημα)

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην επίκριση,

μαθαίνουν να αποδοκιμάζουν.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην εχθρότητα,

μαθαίνουν να είναι επιθετικά.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στο φόβο,

μαθαίνουν να φοβούνται.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στον οίκτο,

μαθαίνουν να λυπούνται τον εαυτό τους.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στο χλευασμό,

μαθαίνουν να είναι συνεσταλμένα.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στη ζήλια,

μαθαίνουν να ζηλεύουν.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στη ντροπή,

μαθαίνουν να νιώθουν ένοχα.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην ενθάρρυνση,

Page 554: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

554

μαθαίνουν να έχουν αυτοπεποίθηση.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην ανεκτικότητα,

μαθαίνουν να έχουν υπομονή.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στον έπαινο,

μαθαίνουν να εκτιμούν.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην αποδοχή,

μαθαίνουν να αγαπούν.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην επιδοκιμασία,

μαθαίνουν να αγαπούν τον εαυτό τους.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην αναγνώριση,

μαθαίνουν ότι είναι καλό να έχουν στόχους.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην προσφορά,

μαθαίνουν να είναι γενναιόδωρα.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην ειλικρίνεια,

μαθαίνουν να είναι φιλαλήθη.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στη δικαιοσύνη,

μαθαίνουν να είναι δίκαια.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην καλοσύνη και

το ενδιαφέρον, μαθαίνουν να δείχνουν

σεβασμό.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην ασφάλεια,

μαθαίνουν να έχουν πίστη στον εαυτό τους και

στους γύρω τους.

Page 555: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

555

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα σε φιλική

ατμόσφαιρα, μαθαίνουν ότι ο κόσμος είναι

φιλικό και ευχάριστο μέρος για να ζουν.

Ντόροθυ Λο Νόλτε,

από το βιβλίο της «Τα

παιδιά μαθαίνουν αυτό που ζουν»

Ένα παιδί στον πατέρα του

Σου χρωστώ ένα μεγάλο

ευχαριστώ για όλα όσα μπόρεσα να γίνω στη

ζωή.

Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη που είχα

μπροστά στα μάτια μου ένα τόσο σωστό

παράδειγμα.

Με δεχόσουν γι’αυτό που είμαι και με

βοηθούσες να διορθώνω τα λάθη μου.

Page 556: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

556

Η ενθάρρυνση που μου έδινες ήταν

ανεξάντλητη και ως σήμερα διαπιστώνω ότι

προσπαθώ κι εγώ να ενθαρρύνω όλους τους

ανθρώπους που γνωρίζω.

Μου δίδαξες την ειλικρίνεια, την τιμιότητα, το

σεβασμό με το δικό σου παράδειγμα, αντί να

μου λες λόγια και να μου κάνεις κηρύγματα.

Άκουγες τα προβλήματά μου αντί να

προσπαθείς να τα λύσεις για λογαριασμό μου

και με ενθάρρυνες να ψάχνω εγώ για τις

λύσεις.

Ποτέ δε με έβαλες στη δύσκολη θέση

διορθώνοντάς με μπροστά στους άλλους.

Ποτέ δεν υπογράμμισες τα ελαττώματά μου.

Είχα ανάγκη απλώς να σε ακούω να μου λες

«Ξέρω ότι μπορείς να γίνεις καλύτερος».

Πάντα πίστευα πως η παρέα μου άρεσε πολύ κι

ότι η ύπαρξή μου στη ζωή σου ήταν ένα πολύ

σημαντικό γεγονός για σένα.

Ποτέ δε χρειάστηκε να ζητήσω την αγάπη σου,

ήξερα ότι ήταν πάντοτε εκεί.

Page 557: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

557

Σε ευχαριστώ γι’αυτό το υπέροχο δώρο και θα

προσπαθήσω να το μεταδώσω κι εγώ στα

παιδιά μου.

Σ’ευχαριστώ. Σ’αγαπώ.

Γουαίην Ντύερ

ΜΑΝΑ ΜΟΥ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ

Μη με παραχαϊδεύεις. Ξέρω καλά πως δεν

πρέπει να μου δίνεις πάντα ό,τι ζητώ. Σε

δοκιμάζω μονάχα για να δω.

Μη διστάζεις να είσαι σταθερή μαζί μου. Το

προτιμώ. Με κάνεις να νιώθω περισσότερη

σιγουριά.

Μη μου κάνεις παρατηρήσεις μπροστά στον

κόσμο αν μπορείς. Θα προσέξω περισσότερο

αυτά που θα μου πεις, αν μου μιλήσεις ήρεμα

μια στιγμή που θα είμαστε οι δυο μας.

Μη δίνεις σημασία στις μικροαδιαθεσίες μου.

Καμιά φορά δημιουργούνται ίσα-ίσα για να για

να κερδίσω την προσοχή που ζητούσα.

Page 558: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

558

Μη μου δίνεις επιπόλαιες υποσχέσεις. Νιώθω

περιφρονημένα όταν δεν τις κρατάς.

Μην πέφτεις σε αντιφάσεις. Με μπερδεύεις

έτσι αφάνταστα και με κάνεις να χάνω την

πίστη μου σε σένα.

Μη με αγνοείς όταν σου κάνω ερωτήσεις. Αν

κάνεις κάτι τέτοιο θα ανακαλύψεις πως θα

αρχίσω να παίρνω τις πληροφορίες μου από

άλλες πηγές.

Μη διανοηθείς ποτέ πως θα πέσει η υπόληψή

μου αν μου ζητήσεις συγγνώμη. Μια τίμια

αναγνώριση ενός λάθους, μου δημιουργεί πολύ

θερμά αισθήματα απέναντί σου.

Μην ξεχνάς πόσο γρήγορα μεγαλώνω. Θα

πρέπει να σου είναι δύσκολο να κρατήσεις το

ίδιο βήμα με μένα, αλλά προσπάθησε σε

παρακαλώ.

Ρούντολφ Ντράικωρς

Μετάφραση από το αγγλικό Γιάννης

Παπαγεωργίου

Page 559: ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

559


Οι Φυλακεσ Τησ Παιδικησ Μασ Ηλικιασ Allice Miller

Οι Φυλακεσ Τησ Παιδικησ Μασ Ηλικιασ Allice Miller

Documents
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΟΛΛΕΓΙΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΟΛΛΕΓΙΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ

Documents
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ - Οικοσελίδαtech-makarios-lef.schools.ac.cy/data/uploads/anakoinoseis/2017.pdf · Θεωρηική Καεύθνση Μηχανολογία

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ - Οικοσελίδαtech-makarios-lef.schools.ac.cy/data/uploads/anakoinoseis/2017.pdf · Θεωρηική Καεύθνση Μηχανολογία

Documents
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ 2ΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ 2ΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ

Education
βαψιμο, συλλογος γονεων και κηδεμονων

βαψιμο, συλλογος γονεων και κηδεμονων

Documents
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Documents
παρουσιαση γονεων οκτ 2015

παρουσιαση γονεων οκτ 2015

Education
ΕΝΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ _ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΤΡΙΠΟΛΗΣ.pdf

ΕΝΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ _ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΤΡΙΠΟΛΗΣ.pdf

Documents
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΓΟΝΕΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΤΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΓΟΝΕΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΤΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ

Documents
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΘΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ : Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΘΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ : Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

Documents
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ...dim-aradippou5-lar.schools.ac.cy/data/uploads/...«ΖΩΓΡΑΦΙΖΩ ΤΗΝ ΑΦΙΣΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ...dim-aradippou5-lar.schools.ac.cy/data/uploads/...«ΖΩΓΡΑΦΙΖΩ ΤΗΝ ΑΦΙΣΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Documents
Τ.Ε.Ι ΑΘΗΝΑΣ Σ.ε.υ.π. ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ e-portfolio

Τ.Ε.Ι ΑΘΗΝΑΣ Σ.ε.υ.π. ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ e-portfolio

Documents
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ

Documents
Ενημέρωση Γονεων Μαθητών Οκτ. 2015

Ενημέρωση Γονεων Μαθητών Οκτ. 2015

Documents
ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ - ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΟΥΡΠΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016 - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ

ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ - ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΟΥΡΠΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016 - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ

Education
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ · της Μοντεσσόρι, τα συμπεριφορι-στικά Bereiter-Engelmann-Becker και της άμεσης

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ · της Μοντεσσόρι, τα συμπεριφορι-στικά Bereiter-Engelmann-Becker και της άμεσης

Documents
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ  ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ  ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Documents
£ΥΝΤΑΞΗ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ...AAA: Qr-Q1z ME Ta avoTèpco OXETlKð, KOIVOTTOlñenl

£ΥΝΤΑΞΗ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ...AAA: Qr-Q1z ME Ta avoTèpco OXETlKð, KOIVOTTOlñenl

Documents
1η συναντηση γονεων Δ' τάξη

1η συναντηση γονεων Δ' τάξη

Education
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Π.Ε. & Δ.Ε. ΚΡΗΤΗΣ 19η ΠΕΡΙΦ. ΣΧΟΛ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Π.Ε. & Δ.Ε. ΚΡΗΤΗΣ 19η ΠΕΡΙΦ. ΣΧΟΛ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Documents
ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ 1833-1900-ΚΩΣΤΑΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ.pdf

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ 1833-1900-ΚΩΣΤΑΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ.pdf

Documents
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑΣ ΣΧΟΛΗΣ ΓΟΝΕΩΝ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑΣ ΣΧΟΛΗΣ ΓΟΝΕΩΝ

Documents
ΧΟΡΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΟΥΡΠΗΣ

ΧΟΡΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΟΥΡΠΗΣ

Education
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ …ptpe/images/docs/grammateia/perigrammata...Περίπτωσης. 9. Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ …ptpe/images/docs/grammateia/perigrammata...Περίπτωσης. 9. Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς

Documents
· Web view10,142. 12.576. 12.576. ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ (ΙΩΑΝΝΙΝΑ) ΤΕΙ

· Web view10,142. 12.576. 12.576. ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ (ΙΩΑΝΝΙΝΑ) ΤΕΙ

Documents
ΠANEΠIΣTHMIO AIΓAIOY - nautilus.aegean.gr · ΠaneΠiΣthmio aiΓaioy ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ

ΠANEΠIΣTHMIO AIΓAIOY - nautilus.aegean.gr · ΠaneΠiΣthmio aiΓaioy ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ

Documents
ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

Documents
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ7lyk-ioann.ioa.sch.gr/wp/wp-content/uploads/ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ-ΜΑΘ-ΓΟΝΕΩΝ...Αγαπητοί Γονείς και Κηδεμόνες

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ7lyk-ioann.ioa.sch.gr/wp/wp-content/uploads/ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ-ΜΑΘ-ΓΟΝΕΩΝ...Αγαπητοί Γονείς και Κηδεμόνες

Documents
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Documents
ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ ΙΝΕΔΙΒΙΜ

ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ ΙΝΕΔΙΒΙΜ

Documents