142
وي و جِ ر ة ث ما ة ن ي س اوي ن: بَ ي كي وي و جِ ر ة ث ما ة ن سي ت ة اث ن: ار ون و و ط و ت ف ط ر ة ن ك ة ث: ِ رَ طي ر وة ن’ سة حة ي ة اث : ن اذ ت. ن و م م ةَ ل ة ق: راذ ي ث( 500 ) ة ذاث: ات ض م كة ة ث( 2012 ) : ة اث خ ث ا ض اذ، ن يِ ار ار ن ى م و ه ن- ر و س م ة نَ H سي( : رخ ن2500 ار ت ن ذ) 9 10

پهرجووی سینهما

Embed Size (px)

DESCRIPTION

په‌رجووی سینه‌ماوتارێكی عه‌باس كیارۆسته‌میسینه‌ما

Citation preview

Page 1: پهرجووی سینهما

سينةما ثةر�جووي

�ب: ناوى سينةما ثةر�جوويكتيطفتوطؤ و وتار: بابةت

�ر�: ئةكبةر حةسةن وةرطيقةل�ةم مونتاذ: يانةى

دانة( 500)تيراذ: (2012) يةكةمضاث:

�يةم سؤز-نهؤمى بازار�3ى ياد،ضاثخانة: سي( دينار2500نرخ: )

�وةبةرايةتى �بخانة طشتى لةبةر�ي طشتييةكان كتي.دراوة ثآ2012 سال�ي (ي؟؟؟) ذمارةى

سينةما ثةر�جووي

حةسةن �ر�: ئةكبةروةرطي

9 10

Page 2: پهرجووی سینهما

�مانى 2012 سلي

�بي ثر�ؤذةي ضاثكراوةكاني لة �ةم يانةي كتي قةل(103) ذمارة زنجيرةي

سابير ثر�ؤذة: جةبار سةرثةرشتيارى�طري سديق سةرثةرشتيار: ئارام جي

�ةم، ناونيشان: يانةي �ماني، قةل بيناي ،سابونكةران سلي�هةم. نهؤمي هةورامان سي

�رست ثي

سينةما ثةر�جووي�ذوويي فيلمي مي

)تاركؤظسكي( مرؤيي ئازاري سينةماء�ك ةنPPPدري�ئ جيهانPPPة بPPPؤ تاركؤظسPPPكي: طةشPPPتي

ناوةكييةكةي�كةوتن) دةكPPات رزطار جيهان جواني لةطPPةل� ضPPاوثي

(تاركؤظسكي ئةندري��ويسPPتي هونةر �طرتن بPPة ثي كPPةس بPPةآلم هةيPPة، طPPوي

�ت �نPPPاطري �كةوتن) طوي تيPPPؤدؤرؤس لةطPPPةل� ضPPPاوثي(ئةنجيلؤثؤل�ؤس

�سايي �ر�ي (كؤستاريكا ئةمير) سينةمادا لة بي نPPادةم فيلم تةكنيكييPPةكاني اليةنPPة بPPة طرنطPPيي زؤر

واي( كار )ؤنط

9 10

Page 3: پهرجووی سینهما

�ندةش بزانم، زياتر ضةند �تPPةوة كPPةم زانيPPاريم هي دةبي(بؤرمةن جؤن)

نةخؤشPPي لPPة ضPPاكبوونةوة وةك دروسPPتكردن فيلم�كةوتن) واية (فيليني فيدريكؤ لةطةأل ضاوثي

�كةوتن كوراساوا ئةكيرا لةطةأل ضاوثي�كةوتن لينض دةيظيد لةطةل� ضاوثي

سينةما ثةرجوويكيار�ؤستةمي عةباس

لة رووناكي كوذاندنةوةي وامدةزاني لةسةرةتادا�ةكاني �مةي تا بؤئةوةية، سينةمادا هؤل جةماوةر ئي

�وةيةكي بتوانين �نة باشتر بةشي سةر جووآلوةكاني وي لة بةوردي نزيكةوةو لة ئةوةي ببينين. ثاش شاشة

لةسةر ئيسراحةتةوة بةوثةر�ي كة روواني تاكةكانم�طةيشتم دانيشتوون، كورسييةكانيان �كي تي هؤكاري

لة رووناكي: تاريكي كوذاندنةوةي بؤ هةية طرنطتر�ةكاندا �ت دةرفةت هؤل �ني �ك هةر بؤ دةر�ةخسي بينةري

�تء ديكة ئةواني لة خؤي �ت. واتة تةنيا داببر�ي لة بي�ياندا يةككاتدا �تء لةطةل �ت دووريش بي �يان. بي لي

***�ك دةكةين، ئاشكرا جةماوةر بؤ فيلم جيهاني كاتي

�ك هةر �ر لةوان يةكي �ت في خؤي تايبةتي جيهاني دةبي�ت �ني �قي �ةمةنديي زؤريء بةهؤي بخول ئةزموونة دةول

تايبةتةكانيانةوة.***

�ك وةك من بةشداريكردنة بةم ثشت سينةماكاري�نةرانةية ضةند لة ئةوا نا، ئةطةر دةبةستم، داهي

�كةوة جةماوةر فيلمء ديكةوة اليةكي دةضن. لةناو ثي

9 10

Page 4: پهرجووی سینهما

نييةو تيادا كةموكورتييةكي هيض كة تةواو، ضيرؤكي�كي وةك �شكةش خؤي ئايديالي ضيرؤكي دةكات، ثي

�كي هةية: بة كةموكورتييةكي باش وةها جؤرينادات. بةبينةر بةشداريكردن دةرفةتي كاردةكات،

*** زؤر بينةر الي نيية، تيادا ضيرؤكيان كة فيلمانةي ئةو

�طةي ئةوةشدا راستيية. لةطةل� نين. ئةمة بايةخ جي�ويستي ضيرؤك �ن بة ثي �ويستي هةية، كةلي بة ثي�ويستي هةية، كةلةبةر هةية بؤش رووبةري بة ثي

يةكتربر�ةكاندا وشة مةتةل�ي لة ئةوةي وةك دةكاتةوة، ثر�يان بينةر كة بؤشاييانةي دةيبينين.. ئةو

�ويستيان وردةكاريي ياخود بكات، زياد بؤ ثي�تةوة، �ةر ئةوةي وةك بياندؤزي �كؤل فيلمة لة ليدةيانكات. ثؤليسييةكاندا

***�لة بةو بر�وام من ئةطةري كة هةية، سينةما لة مؤدي

مؤديلة دةدات. ئةم بةبينةرةكاني زياتر كاتي زياترء سينةمايةكي دةستةبةركراوة، تارادةيةك سينةماية

�طاي لة كة كةموكورتة، �نةرانةي رؤحي ري داهي�تة دةكاتء تةواو خؤي جةماوةرةوة هؤي دةبي ثةيوةنديي فيلم. سينةمايةكة، سةدان دروستبووني

لةطةل� دةكاتء دروست جةماوةردا لةطةل��ت. جيهانةكةياندا دةطونجي

***�ك، هةر جيهاني �ك هةر كاري �كي فيلمي تازة حةقيقةتي

�شكةش �مة ثي دةرفةت تاريكدا هؤل�ي لة دةكات. ئي�ك هةر بة دةدةين �تء خةون تاكي ئازادانة ببيني

هونةر بكات. ئةطةر خةونةكةي لة طوزارشت�ت �شنيازكردني شتةكانء طؤر�يني لة بتواني فكرة ثي

�ت، سةركةوتوو تازةكاندا �طاي تةنيا ئةوا بي وزة لةري�نةرانةي �مة كة جةماوةرةوة، داهي �نينء ئي دةيدوي

�دةكةين، رووي دةستةبةر سةركةوتنة ئةم تي�كي هةموو دةكات... وزةي جةماوةر. تاكي

***�وان لة �نراو جيهاني ني �قي �يي و خول هونةرمةندء خةيال

�ت، كة كةسةي ئةو جيهاني �ني �كي دةيدوي ثةيماني ئةوة دةرفةتي هةية. هونةر بةردةوام سةقامطيرء

�ت تاك بؤ �ني �ي خؤي حةقيقةتي دةر�ةخسي ئارةزوو بةثي�وةرةكاني و بكات. هةروةها دروست خؤي ثي

�ت بؤ ئةوةي دةرفةتي �ني حةقيقةتة دةر�ةخسي�نراوةكاني دةرفةتي بكاتةوة. هونةر رةت ديكة سةثي

�ت ئةوة �ني هونةرمةندء لة يةكة هةر بؤ دةر�ةخسي�ت وردتريان روانطةيةكي جةماوةرةكةي بؤ هةبي

ئازارء ئةو ثشت لة شاردراوة حةقيقةتي�تةنطييةي �كي هةموو رؤذانة كة دل ئاسايي تاكي�ت. �ذي دةيضي�داني بة سينةماكار ثابةندبووني طؤر�يني بؤ هةول

�ت دةستةبةر رؤذانة ذياني �طاي لة تةنيا نابي ري�ت. جةماوةريش جةماوةرةوة بةشداريكردني نةبي

�ت كارا ضاالكء �كي فيلم كاتةي ئةو هةتا نابي ثر� جيهاني�ني�، ناتةبايي دذيةكيء لة �قي جةماوةر كة نةخول

�ت �ت دةتواني �يء هؤشياربي �ي ثي �بطات. لي تي***

�وازةكة �ك شي بةر�استةقينةي كة هةية، سادةية: جيهاني نادادثةروةرة. ئةم رةهايةوة بة بةآلم دةزانين،

�ماندا نيية، عةقل�مان بةرهةمي جيهانة لةطةل�تء ناكات. رةزامةندمان رادة بةهةمان ناطونجي

�طاي لة بةآلم �ك سينةماييةكانةوة تةكنيكة ري جيهاني

9 10

Page 5: پهرجووی سینهما

�نين، �قي جيهاني لة جار سةدان كة دةخول ماناي دادثةروةرترة. ئةمة راستةقينةو دةوروبةرمان

�مة جيهاني نيية ئةوة �نةيةكي ئي ساختةي وي�شكةش دادثةروةري �كو دةكات، ثي بة بةل�ضةوانةوة، �وةيةكي ثي �ز بةشي سةر دةخاتة تيشك بةهي

�وان لة كة جياوازييانةي ئةو ئايديالييةكةي جيهانة ني�مةو �مة واقيعيدا جيهاني ئي جيهانةدا لةم هةية. ئيدةكةين. سةرطةرمي ئازارء هيواو باسي

***�تء خةونةكاندا بةسةر ثةنجةرةيةكة، سينةما دةر�واني

�طايةوة لة �وةيةكي ري دةناسين. خؤمان ئاسانتر بةشي بةدةسهاتووةوة سةرطةرميي مةعريفةء بةهؤي

�ي دةطؤر�ين ذيان لة سوودوةرطرتني مةوداي بةثيخةونةكانمان.

*** قةنةفةي لة سينةمادا هؤل�ي لة كورسي

�ك دةرووني شيكةرةوةي لة يارمةتيدةرترة. كاتي دادةنيشين، كورسييةكانمان لةسةر سينةمادا هؤل�ي

�زة لةطةل� بةتةنيا دةبين. تايبةتةكانماندا دةستاوي�نة ئةم رةنطة �ن تةنيا شوي �ت، شوي �يةوة توند كة بي ثي

�نةوة، دوورين: لةيةكدي كاتدا هةمان لة دةبةسريسينةما. ثةرجووي ئةمةية

***�زطرتني سينةمادا ئايندةي سةدةي لة جةماوةر، ري

�كي وةك �ت ر�وون، زةين بونيادنةرء رةطةزي بة دةبي�كي �ي خؤالدان كة حةتمي، شتي ئةستةمة. بؤ لي

�ويست وا رةنطة ئةمة، دةستةبةركردني �ت ثي بي�تةوة، دوور طشتيية بيرؤكة لةو مرؤظ وةك كة بكةوي

�ت جةماوةر سةيري رةها حاكمي دةكات. دةبي�نةريش �ك دةرهي �ت يةكي فيلمةكةي. جةماوةري لة بي

*** سينةماكار. ثال� دةيداية سينةما سال� سةد ماوةي بؤ ئةوةمان دةرفةتي كات بخوازين ئةوة هيواي با

بكةين. بةشدار دووةميدا سةدةي لة جةماوةر بداتي�

***

يادي بةبؤنةي ثاريس لة1995 سال�ي *كيارؤستةمي�كستةي ئةم سينةما سال�ةي سةد نووسيووة. تي

:سةرضاوةhttp://www.cinematechhaddad.com/Cinematech/Cinematech_Special/Ameen/Ameen_Alwatan/Ameen_Alwatan_59.htm

9 10

Page 6: پهرجووی سینهما

�ذوويي فيلمي ميالعريس ئيبراهيم

�طومان �زترين بي �ذوويي فيلمي بةهي سال�ي لة كة مي�ت(، نمايش زياتريش )و كرا نمايش دا2009 دةكري�ة فيلمي �نتن بةدناوةكان(ى )زؤل كة تارانتينؤية، كوي

�كي لة باس دةكات. جيهاني جةنطي دوومين بةشي�ت ئايا �كي فيلمة ئةم دةشي �ذوويي بةفيلمي �ين؟ مي دابني

�ةتييةوة لةاليةني �ي�، روال �وةيةكي ضونكة بةل بةشي�ك لة سوود طشتي بنضينةيي رووداوي هةندي

�ت، �ك وةك كة وةردةطري �ذوويةكي لة بةشي زانراو مي�ن. بةآلم �ر، جةوهةرييةوة لةاليةني دادةنري نةخي

�ك لةسةر تارانتينؤ تازةيةي فيلمة ئةم ضونكة هةندي ناويان دةتوانين كة بونيادنراوة، طريمانكراو واقيعي

�ين �ذوو(، بني �ك كة )دذةمي �نانة جؤري ئةدةبداء لة داهي�تيي مةسةلةو و رووداو ذمارةيةك �ذوويي كةسي لة مي

�ت، خؤي �وةي بةهةمان دةطري تةنانةت سينةماء شي ثةيوةست ئةمانةي هةموو تارانتينؤ شانؤش. بةآلم

بة بيستةمةوة، سةدةي دووةمي نيوةي بة كردووة�ك تايبةتي جيهاني. جةنطي دووةمين رووداوي هةندي�نان بوارةي ئةم كاري سي� طرنطترين رةنطة داهي كرد، باسمان كة تارانتينؤ بن: فيلمةكةي ئةمانة

�كي �كستي كة شتاينةر، جؤرج بيرمةند رةخنةطرء تي نةكوشتووة، خؤي هيتلةر دةكات ئةوة طريماني

�كو �كشاني جةنطةكةو ثاش بةل �مانيا تي �هات ئةل بؤ هةل�ني جولةكة طةنجي ضوار كة التيني، ئةمةريكاي شوي

�ؤكؤستدا كارةساتي تؤل�ةي لة بؤئةوةي كةوتن هؤل�كي ثاشان بيكوذن، ديك فيليث طةورةي رؤماني�ناي تيايدا كة طردةكة(، سةر )قةآلي دةكات ئةوة وي

�كنةشكان، جةنطدا دووةمين لة نازييةكان كة تي�كو ئةوةتا داطيركردء يةكطرتووةكانيان وياليةتة بةل

�ستاش ئةوةي دةكةن. بةآلم فةرمانر�ةوايي ئي

9 10

Page 7: پهرجووی سینهما

�كي دةيكات، فيلمةدا لةم تارانتينؤ تةواو شتي�ك �ضةوانةية: بةشي طريماني فيلمةكة لة ثي

�ك سةركةوتني �ةكاني دواين لة كة دةكات، ثيالني سال هيتلةر تيرؤكردني بؤ فةر�ةنسا لة جةنطدا

�كخراوة. ري

تةئويل تةفسيرء�ةتةكةدا هةرسي� لة ئاشكراية �نةرةكان حال داهي

لة دةكةن بةرفراوان ئازادييةكي مومارةسةي�ندنةوةي �ذوو خوي بةآلم دار�شتنةوةيدا، دووبارة و مي

كةمينةيةكن. بةآلم تةنيا دةكةن، ئةمة كة ئةوانةي�نةرةكان، زؤري زؤرينةي واتة ديكة، ئةواني داهي�ك �كدا فؤرمي لة كاتي �وةيةكي بة يان رؤماني شي

�ذوو لةسةر قسة ناسينةمايي ياخود سينةمايي مي رووداوةكان ئةوةي لةسةر دةبن سوور دةكةن،

�ر�نةوة خؤيان وةك �وةيةي بةو بطي ر�وويانداوة، كة شي�ةتيشدا باشترين لة �ك حال دةخةنةر�وو. تةفسير هةندي

�طومان رؤضوونة مةسةلةيةء ئةم تةفسيركردني بي�كو نيية، قسةية ئةم ئامانجي ناوي يةكةم بةثلةي بةل

�نايةوة نموونةيةك وةك ئةمةمان ئاماذةكردن بؤ هي�ذوونووسان ر�ةخنةطرانء كة شتةي ئةو بؤ لة مي

ئةوةي: ئةويش نةوةستاون، دووبارةكردنةوةي�ت باو وا ئةطةر �كي هةموو بي يان هونةري كاري�كي هةر يان ئةدةبي كؤتاييدا لة تر كاري

�ت وا ئةوا هةية، سياسيي كاريطةرييةكي دةردةكةوي�ذوويي سينةماي كة �ت هونةر نزيكترين مي لة بي

�نانة زانيشمان ئةطةر تةنانةت سياسةتةوة، داهي�ذووييةكان �ر�انةوةي مي ناسياسةتيش سياسةتء طي

�نينةوة، زؤر نموونةي دةطرنةوة. بؤئةوةي نةهي

ض سياسةت، كة بكةين ئةوة بؤ ئاماذة نيية باشتر�ستاء لة �كة ر�ابردوودا، لة ض ئي باكطراوندي لة بةشي

�نةرانةكاني بةرهةمة فيلمةكانء لة كة ديكة، داهي�ةتدا نموونة بؤ بن، ناسياسي دةردةكةون وا ر�وال تاركؤظسكيء رؤبلي�(ي )ئةندري� فيلمي هةردوو

كوبريك؟ ستانلي ليندؤن(ي )باري�رةوة، �ين نيية راست ئايا لي �ي �ذوويي سينةماي بل مي

لةو سوود جؤرةكانييةوة لقةكانيء هةموو بة�ت، رووداوانة داوة، روويان ر�استي بة كة وةردةطري�نايان ئةطةر تةنانةت تةفسيريان بكاتةوةو وي بكاتةوة؟ ئاوةذووشيان جار هةندي� ئةطةر بكاتةوةو

�ةتة ئةم واقيعانة و رووداو ئةم ضونكة لؤجيكيية، حال�بةكانةوة لة ئةطةر وةرطيراون. تةنانةت كتي

�ذوويكيش �تء مي �تةوة دةماودةم هةبي �ر�دري )ئةوة بطي�ك هةموو سةرباري �ذووة ئةو شتي �ت مي بة دةبي

�ك ئةطةر تةنانةت ئةفسانةيي، كةلةثووري لة بةشي�نتيش بة ثشتي �ت( لةطةأل دؤكيؤمي ئةوةشدا بةستبي

�وان ثةيوةنديي كة هةية تةواو يةقيني سينةماي ني�ذووييء �ذوويي نووسيني مي كة لةوةي زياترة مي

�نت بة ثشت �رةوة دؤكيؤمي �ت. لي �ت ببةسي لة دةبي�كستي �كدا هةر كؤنتي سينةماو دةربارةي قسةكردني

�ت بةرفراوان ثانتاييةكي ئةدةب سينةماي بة بدري�ذوويي، ئةو لةسةر بنةر�ةتةوة لة هةر ضونكة مي

�وةي لة كة وةستاوة، شتانة تايبةتي خةيال�ي ضوارضي�نةرةي ئةو �ت، فيلمةكة داهي �ني بةرهةمدةهي

�ن. تةنانةت �نري �كي دةبينين دةردةهي �نةري وةك دةرهي�ة دةباتةبةر ثةنا كة تارانتينؤ، بةرفراوانء خةيال

�ذووييةكان بةنووسينةوة ثشت جوانةكةي، مي�ت �قاندني بؤ دةبةسي كة جيهانةي ئةو خول

9 10

Page 8: پهرجووی سینهما

باكطراوندةكةي لةسةر جوانةكةي خةيال�سازيية دوو بةرواردكردني لةميانةي بونيادنراوة. رةنطة

ئةمةمان هيتلةر دةربارةي هةنووكةيي فيلمي�ت: يةكةميان بؤ روونييةكيةوة بةهةموو دةربكةوي

�كيري(، �كي ئةمانةتةوة بة كة )ظال �ذوويي رووداوي مي�نةكردووة، �كي كة وي �ي ضةند شكستخواردووي هةول�كي �مانيية ئةفسةري هيتلةر، تيرؤركردني بؤ ئةل لةبارةيةوة كة تارانتينؤية فيلمةكةي دووةميشيان

�ين. دةدوي�رةدا نيية طةشتن بةراوردكاريية ئةم ئامانجي لي

�كي �كو بةهايي، بةحوكمي تواناي روونكردنةوةي بةل�ذوويية سينةماي ض بابةتةكاني، بة ياريكردن لة مي

�ذووييةكةوة رووداوة ئةمانةتي ثاراستني ر�ووي لة مي�ت، �كردني. بةآلم يان بي هةردوو لة غةدرلي

�ةتةكةداء زؤري ذمارةيةكي بؤ كةمةوة بةالي حال�نةراني كة ئاشكراية كارةكان، مامؤستاء سينةما داهي

�ذوو ثرؤفيسؤري �ذوونووسي يان نين، مي مي�رةشةوة ثرؤفيشناأل ئةكاديميي هةميشة نين. لي�داطيري �ت ئةوة لةسةر ثي �ك دةكري فيلمي كاتي�ذوويي �نن، مي �ذبةخشينة، ئامانجيان بةرهةمدةهي ضي

�ر�شتني �ستاداء بةسةر رابردووة هةل �ستاية ئي بةسةر ئي�رةوة، �نةرةكانةوة، ر�يطاي لة رابردوودا. لي �ذوو داهي مي

�تة ئايديؤلؤجيي وةزيفةيةكي خاوةني دةبي�ضةوانةي بة هةنووكةيي، �كستة لة كة ئةوةي ثي تي

�وةرطيراوة: رووداوةكاني كة هةية، بنةر�ةتييةكةدا لي�كستة �ذوويية تي �رةدا مي بةوةندة بةل�طةنامةييةكة. لي

�ن �ني �نةر"ي "ئيظاني فيلمي كة وازدةهي تؤقي�شووةكاني ئايزنشتاينء فؤرد جؤن توور�ةيي"ي "هي

�كي لة )كة لة وةرطيراوة(، شتاينباكةوة جؤن رؤماني

�وان نموونة وةك تردا بةرهةمي سةدان ني�نينةوة،كة �طايةكي لة بهي �كي يان ئةدةبي ري �كستي تي�ذووييةوة وةرطيراون. مي

�ك �ي ضاوةر�وانكراو سةرةتاي كؤمةل�ذوو لة ئاور�ي سةرةتاوة لة هةر سينةما كةواتة مي�وةيةكي داوةتةوة، ئاور�ي دياريكراوتر بةشي�ذووي بابةتي بؤئةوةي داوةتةوة نووسراو لةمي

�ت. رةنطة �وةربطري �ت سوود بة لي لةم بي�وةيةدا )الدوق( دؤك )تيرؤركردني فيلمي ضوارضي

�ز- دي �تةوة1908طي �نري �كي كة ياد، ( بهي فيلمي بابةتة لةميانةي هةميشة، فةر�ةنسييةء

�ذوييةكةيةوة، �ت مي �شخةر دةوتري بووة دةستثي�شوةخت كولتووريي رةوايةتييةكي لةبةخشيني بة ثي

�كي ضةند بؤئةوةي حةوتةم، هونةري �ذوويي فيلمي مي�ت، بةدوايدا (ي1914)كابيريا- طرنطترينيان كة بي (1915نةتةوةيةك- )لةدايكبووني ئيتاليء

كة (،1916)دةمارطيري- فيلمي ثاشان ئةمةريكين،�طاي بةرهةمي كؤتاييان دوانةي ئةم طريفسن. جي

�ناء لة ئةطةر تةنانةت فيلمانة، ئةم باسة دونيابيني وي�ذوويشةوة �كستة كة زياترن لةوة وةرطيرابن، مي لةتي

�ذووييةكان ئةدةبيية اليةني وةرطيرابن. لة مي شانؤنامة لة ئاور�ي كةسينةما كاتةوة لةو دووةمةوة،

�ذووييةكاني ئيقتيباسي داوةتةوةو شكسثير مي رؤل�ي ئةوة بووة. ثاش دةستةبةر ئةمة كردوون،

�بة �ذووييةكان كتي جؤري ضةندين كة هات، مي�ذوويان �وان و لةخؤطرتبوو مي ضيرؤكة لةني

�بي لة كة بوون، هاتوضؤدا لة ئايينييةكاندا ثيرؤزء كتي�ةوانء سةركردةء طةلء طةورةكاني ذياني ثال

9 10

Page 9: پهرجووی سینهما

هونةرمةندةكان، ذياني دةطاتة هةتا سةرؤكةكان جةنطة ضيرؤكي لة بةتايبةتي ثاشان وةرطيرابوون،

�رشةكان طةورةكانء وةرطيرابوون. هةموو هي�كن، ئةمانة �ذوويي سينةماي بة ئةمر�ؤ كة فؤرمي مي

�ت. ئةمةش �كة، دةناسري فرةيي بةهؤي جؤري فيلمانة ئةو ضواريةكي نزيكةي سيماكانييةوة�تةوة، �ذووي لة كة دةطري حةوتةمدا هونةري مي

�نراون. سينةماي �ذوويي بةرهةمهي هةميشة مي لة ئةطةر تةنانةت دةركةوتووة، سةرنجر�اكي�ش

�نةداوة( طرنطي كةس )كة كةموكور�ييةكانيشي ثي�ت ئةوة هةميشة نييةء تةشويقي سينةمايةكي كة بي�ر�اوةتةوة، رووداوانةي ئةو ئاشنابووة خةل�ك كة طي

�يان. ثاشان، �ش ثي �كي ئةوةي ثي تةفسيرييانة مؤركي�ت، �ةكردني لة وةربطري رووداوة لةطةأل مامةل

ئازادييةك وردةوردة ئاشناكةدا و بةدؤكيؤمينتكراو�كي يان �زي �نةر، هونةرمةندي داوةتة ثةراوي داهي

بدات تةواو ئازادي كردؤتةوة لةوة بيري هةروةها�نةر �ناني بؤ بةداهي �ذووييةكةو رووداوة بةكارهي مي

خؤي. ئارةزووي بة ئال�وطؤر�كردني�رةدا نيية خراث كة بكةين ئةوة بؤ ئاماذة لي�ذوويي، سينةماي �ذووي لة كة مي نووسراو مي

�ب ئةطةر جا وةرطيراوة، �ت كتي تا رؤمان، يان بي�ستا كردووة، رووداوانة ئةو زؤربةي لةسةر قسةي ئي

�ذووي كة لة هةر بينيوني، بةخؤيةوة مرؤظايةتي مي�ك ئاطر"ء "جةنطي مةسيح"ةوة ثي�ش ساأل "مليؤني

ذياني رؤذةكاني دوايين و كةنداو جةنطةكاني بؤ�تنامء جةنطي ميترانء فرانسوا شتء ضةندين ظي�ك بة ديكةش، رووداوي مةتني خةريكة كة جؤري�ذوويي سينةماي �تة مي نووسينةوةيةكي دةبي

�نةطيراوي �ذووي هةموو وي لة مرؤظايةتي. ئةمر�ؤ مي�و �ذوونووسةكاندا شيكةرةوةكانء ني �ك مي كةساني

�ن كة هةن، �ي �ت خؤي رؤل�ي بة مةتنة ئةم دةل بة دةبي�ك �ذوو، لة بةشي �وةيةكي ئةطةر تةنانةت مي بةشي

�ت. بؤ تةمومذاويش �ك نموونة، بي سينةماكارة كاتي�وةكان ئةمةريكيية �تنام جةنطي بزي بة دةكةن ظي

�ك فيلمةكانيان، بابةتي رؤسليني رؤبةرتؤ كة كاتي دةسةآلتدا بةسةر ضواردةيةم لويسي دةستطرتني

�رشي شاهين يوسف كة دةكاتةوة، زيندوو ناثليؤن هي سترؤب ماري كة فيلم، بابةتي دةكاتة ميسر سةر بؤ

�نانةكاني باخء سباستيان فيلمكردني بة لةميانةي داهي�زانةكةيةوة يادةوةريي لؤك جان كة فيلم، دةكاتة خي

�رةء فيلمي لة طؤدار �طاي )لي لةوي�( لةري�ةكردني فةلةستين( )دؤزي راطةياندندا لةطةأل مامةل

�ك بة دةبن ئةمانة هةموو فيلم، دةكاتة لة بةشي�ذوو، �ر�ةرةوةيةكي تةنيا نةك مي �ذوو. طي مي

ئايديؤلؤجيا بةسةردابر�ينء�رةدا طرنط هةرة خال�ي رةنطة �ت ئةوة لي كة بي

�وةيةكي )ئةطةر سينةما �ت( كةموكور�يش بةشي بي�ذوودا، لةطةأل لةثةيوةنديي ضؤن، زانيويةتي مي

�ت، شتانة ئةو هةموو �ني �بثةر�ي خةيال�ي لة مرؤظ كة تي�ناكردني دةربارةي خؤيدا �ذووة ئةم بؤ وي بونيادي مي

�كي بةخشيني لةميانةي ناون. ئةوةش بينراو رةهةندي�تييةكانء شتةكانء بة �كجاريش كةسي فكر. بة هةندي

�كجار ئةطةرضي �وةيةكي هةندي ثشتي بنضينةيي بةشي لة كة بةستووة، طةورةكان هونةرمةندة تابلؤي بة

�نةء ذياونء رووداوانةدا ئةو سةردةمي سيما ويثاراستووة. مرؤيي يادةوري بؤ بينراوةكاني

9 10

Page 10: پهرجووی سینهما

�ر�نةوة ئةمانة هةموو بةهةرحاأل، بابةتة بؤ دةمانطي�ذوويية سينةماي ثةيوةنديي كة بنضينةييةكة، بة مي

�رةدا ئةدةبي �ذووييةوة. لي �ت مي لةبير ئةوةمان نابي�ت �ذووييةكان فيلمة زؤري ذمارةيةكي كة بضي لة مي

�كستء �ذووييةكانء شانؤنامة تي رؤمانة مي�ذووييةكانةوة �كيان كة وةرطيراون، مي كاتي لة هةندي

�كي رووداوةكانء رووداني كاتي لة ديكةيان هةندي�كو دواتردا �ين دةتوانين نووسراون. بةل �ي �ك بل هةندي

�يي ئةدةبيي بةرهةمي سةر كة هةن، ثةتي خةيال�ناون، سينةما كة بةآلم بةرابردوون، بةكاريهي

�ذووييةكةي رةهةندة �ر�اونةتةوة بؤ مي بؤئةوةي طي�ينةوة بؤ بةرهةمة ئةم كة بكاتةوة ئاطادارمان �كؤل لي

ئةطةر تةنانةت بةسوودة، كؤنةكان كؤمةل�طا لة�كستةكة �و تي �وانلي �ت لي نووسةرةكةي. خةيال�ي لة بي

�رةدا �ينةكةي لي دةربارةي ثازؤليني ثاولؤ بيار سي�ري"ء "ضيرؤكةكاني شةو"ء "هةزار كانتربي

�نينةوة، نموونة "ديكامريؤن" وةك سي� ئةم كة دةهي�دةدةن بنضينةييمان بيرؤكةيةكي فيلمة دةربارةي ثي

�تي لة حةوتةم تواناي( هونةري )ء ضؤني�ةكردني �كستدا، لةطةأل تةنيا نةك ئازادانة مامةل تي

�كو �ر�دراوةشدا، ميذووي لةطةأل بةل �ك، بة طي كة جؤري�كستةكة واية. بيانوويةك وةك تةنيا تي

�طومان �تةوة فيلم زؤرةي ذمارة ئةو ئةمة بي �ني دةهي�ذوو كة يادمان، �كستة رؤمانء و مي �ذووييةكانيان تي مي

�ناوة، بيانوويةك وةك ئيشكردني لة هةر بةكارهي�تيي لةسةر كوبريك ستانلي لة سثارتاكؤس كةسي�كي بةفيلمكردني ميانةي فاست(ةوة )هاوارد رؤماني

�ناوة،1960 سال�ي لة كة ئيشكردني هةتا بةرهةميهي�Pتيي لةسةر ثازؤليني ميانةي لة مةسيح كةسي

�خ كةمال بيركردنةوةي يان مةتا(ةوة، )ئينجيلي ئةلشي�ذووي لة لةميانةي ميسر هاوضةرخي شؤر�شي مي

يان مةحفوزةوة، نةجيب )ميرامار(ي رؤماني�ني� ئاالن ئيشكردني �رؤشيما كارةساتي لةسةر ري هي

�كي ميانةي لة �كستي �ت تي يان دؤراسةوة، مارطري جان كة )عاشق(دا، رؤماني لة دؤراس كة ئةوةي

�يي فيلم، بة كردوويةتي ئاتؤ جاك خؤي مندال�تةوة �ر�ي �طاي لة دةطي �ر�انةوةي ري �ذووي طي مي يان فةر�ةنساوة، لةاليةن ضيني هيندي داطيركردني

�رتؤ رؤماني بةناوبانطترين ئاتؤ كة ئةوةي ئيكؤ ئةمبي�كي بة كردووة طوأل(ي )ناوي �ذوويي، فيلمي كة مي�ستا �كي بة ئي �ت، كالسيكي فيلمي هةروةك دادةنري

بةرةبةياني لة كة تر كالسيكي فيلمي سةدان شانؤنامة رؤمانء لة بةردةوامنء سينةماوة

�ذووييةكانةوة هؤي بة بوون دةطرنء سةرضاوة مي�ناني بينينيان نمايشكردنء كة مةتنانةي ئةو داهي

�ذبةخشة، �كدا لة ضي مةتنانة ئةو دةزانين كاتي�كردنء زؤري توانايةكي بةئايديؤلؤجياكردنيان ياريثي

�طاي لة هةية �نةرةكاني ثرؤسة ري سةرسور�هي�ةكةكانيان كة (،اسقPاط) بةسةردابر�ينةوة تواناي كؤل

�ر�انةوةي �ذووييء طي ثيشانداني تايبةتيش بة مي�ذوويية �ت بكات بينةر لة وا بةوةي مي ئةوةي وابزاني�ت، �ي �كي واقيعة، دةيل تةواو. واقيعي

:سةرضاوةhttp://articles.sakhr.com/story.aspx?

writer=153&story_id=73496

9 10

Page 11: پهرجووی سینهما

مرؤيي ئازاري سينةماءتاركؤفسكي ئةندري�

�ك مرؤظ لةوانةية �ك جار هةندي بؤ بكات، كار هةندي�ك لة ئةوةي �ت. بةآلم دةربازي بيرؤكة هةندي لة بي

�ك، هيض راستيدا �ت، شةخسيش هةرضةند فيلمي بي�ت دروست تةنيا تيايدا قسةكردن ئةطةر نابي

�ت. ئةطةر موئةليف دةربارةي �ك بي �ك يان فيلمي �بي كتي�كي �نا، بةدةست باشي سةركةوتني �نيا هي هةموو بن دل

�بةدا يان فيلمة لةو كة شتانةي ئةو شةخسيء كتي�ك لة جطة نين هيض تايبةتين، �نةري لة بؤ ثال

لة تةنيا كارةكة ئةطةر بيرؤكةكة. بةآلم دايكبووني�نةر بؤ تةنيا ئةمة كة بوو، نؤستالجيادا سنووري دةرهي�ي ديكة ئةواني كاتة ئةو طرنطة، �ناطةن. لي تي�ناي ناتوانم بةرجةستةبووني ئةطةري وي

�ك بكةم بيرؤكةيةك قسةكردن موئةليف ئامانجي كاتي�ت �ك، بة بي �ت ثةيامةكةي ئاساني بة كة زماني بطةيةني

مانايةكي ض ئاسانة زمانة ئةم وةرطراني. نازانم بة�طاء يةك بة باوةر�م هةية. من كة هةية، زمان يةك ري

راستطؤيية. زماني�ك �ت موئةليف كاتي ئاساني بة ثةيامةكةي دةيةوي

�ت بة دةكات دةست كاتة ئةو هةمووان، بة بطةيةني بيانخاتة دةدات هةول� جةماوةرداء لةطةل� ياريكردن�كةنينء �يان ثي بكاتء سةرطةرميان بكاتء خؤش دل

9 10

Page 12: پهرجووی سینهما

�ت سةرنجيان �شي ئاسانء زؤر هؤكارطةلي بة رابكي�طومان نيية. هونةرةوة بة ثةيوةنديي ئةمة سادة. بي

�مان وةرطران بدةين هةول� هةرضةند ئةنجامدا، لة لي�بطةنء كاتة ئةو بطات، ثي� ثةيامةكانيان ئاساني بة تي

�ت هةميشة ئةمة �ني بة دةبي �بيني، شوي �تة تي دةبي ثةيوةست ثاشان قؤر�، قسةي رووتء درؤيةكي

�ت �ز بة هةستكردن دةستداني لة بة دةبي ري�ز نةماني لةخؤطرتنء كة كةسانةي ئةو بةرامبةر ريدةكةين. ئار�استةيان كارةكانمان ثيشةيي مومارةسةيةكي منةوة الي بة سينةما

�كو نيية، ئةخالقيية. مومارةسةيةكي بةل�كي سينةمادا لة �ك سةير شتي جار هةية: هةندي

�نةران �نةي دةرهي بةبي� بةآلم دةطرن، فيلمةكانيان وي بة بكةن، تةرخان بؤ وزةياني هةموو خؤيانء ئةوةي�ك �وةبةري بة دةبن تةنيا كة جؤري نةك ثرؤسةكة، بةر�ي

�نةري. ئةم بةرضاوة. دياردةيةكي دياردةية داهي�ك �نةرانة لةو زؤري دةكةنةوة: بير جؤرة بةم دةرهي

�رة �ك لي �كي دةدزين، شتي �نةر لةو ديكة شتي دةرهي�ك وةردةطرين، �رةوة، دةخةينة طفتوطؤ هةندي ئي

�ك �ري هةندي �بةكان ناو دي �نينةوة، كتي ثاشان دةخوي�نين. دةكةينء بةمانة باش يارييةكي دةيانسازي

�م من �ي �ت دةل �ك هيض ناشي �ت، شتي �نري ضونكة بسازي بؤ ذيانيان بذاردةكراونء ئةمانة هةموو

�تةوة. نانووسري�نان ذيانء يةك هؤكارء يةك سةرضاوةو يةك داهي

ئايدياء تا دةذي، ئةوة بؤ مرؤظ هةية، ئامانجيانئامانجي. بة ببن دياريكراو بةهاي

�ت، باوةر�مان هيواو هونةر �دةبةخشي دةروونمان ثي كةرامةتي عيزةتء بة هةستكردن لة دةكات ثر�

�زي تواناي سةقامطرتنء خؤي. هي ناو دةخاتة ملكةضنةبوون خؤبةدةستةوةنةدانء

�ني �ويستي كؤمةل�طاوة. مرؤظ مرؤظء خوي بة ثي دةداتي�ء رووناكييةي ئةم هةية. هونةر رووناكي

�تء داهاتوو بة هيواي �دةبةخشي ئاسؤي ضةندين ثيدةكاتةوة. بةردةميدا لة فراوان

�ويستة �ت هونةري كاري ثي شؤكي بتواني كؤذانة لة دةست بكاتء دروست ثاكذكردنةوة نيية ئةوة هونةر بدات. ئامانجي مرؤظ زيندووةكاني

�رمان �نشي ليؤناردؤ ئايا بذين، ضؤن بكات في لة داظي�طاي �رمان ري ئةندري� دةكات؟ )ثاكيزةكةيةوة( في�لظ �طاي لة رؤبي �رماندةكات؟ ري )ئايكؤنةكانييةوة( في

�شةكان بؤ ضارةسةر هونةر �تةوة، كي �كو نادؤزي بةل�شانة ئةم �ت دةخاتةر�وو. هونةر كي مرؤظ دةتواني

�تء ئازادكردني ضاكبوونء بؤ بكات ئامادةي بطؤر�يلةمةداية. هونةر باآلي رؤحييةكاني. ماناي وزة

***�دا طوماني كة ئةوةي سينةما كة ئةوةية نيية، تي

�كي ئةمة منةوة بةالي ضي تةئليفيية. ئةطةر هونةري سينةماي موئةليفء سينةماي بة بر�وام نييةء ياسا

�نةري ناموئةليف، �نةري موئةليفء دةرهي دةرهي�م بةآلم نيية، ناموئةليف �ي كة ئةوةي واية ثي ثي�ت �كي ناموئةليف، سينةماي دةوتري بةرهةمي

�نةرانة نيية. داهي�ت كاتة ئةو سينةما �كي بة دةبي لة كة تةئليفي، كاري

�تةوة بةرز رووت(ةوة )سينةماي ئاستي ئاستي بؤ بي�تيي هونةرء �تيي لة طوزارشت هونةرمةند كةسي جؤري

سينةماي باش دةكات. سينةماي هونةرييةكة كارة�نةري تةئليفيية، �كة باشيش دةرهي ثرةنسيثي كة كةسي

9 10

Page 13: پهرجووی سینهما

بة سةبارةت هةبة دياريكراوي ديدطاي تايبةتءذيان. دياردةكاني

***�ت، بيرؤكة ثرؤسةي ئةوةي بؤ �ةببي �ويستة طةآلل ثي�نةر ئيرادةي دةكات بةوة تووشي دةرهي

�م توند بارطرذييةكي �ت. ثي �كي ئيرادة واية ببي �ي رؤل�ت يةكالكةرةوة �ناندا، ثرؤسةي لة دةبيني بة داهي

�ك �نةر خودي كة جؤري دةكات بةخؤي فةرمان دةرهي كاتي لة رؤشتندا، كاتي لة بكاتةوة، بير بةردةوام

خةونبينينيشدا كاتي لة تةنانةت سةرخةوشكاندندا،دةكاتةوة. بير هةر

***�ت �تةوة. مرؤظدا لة باوةر� هيواو هونةر دةبي �ني ببوذي هونةرمةند كة جيهانةي ئةو ئةطةر تةنانةت

�ت، لةبارةيةوة �ك هيض دةدوي نةدات. بةمة بواري لةسةر كة جيهانةي ئةو هةتا وردتر، مانايةكي بة

�ت، شاشة �ت، تاريكتر دةردةكةوي �ت بي ئةو دةبي روون زياتر هةن، هونةرمةنددا لة كة ثرةنسيثانةي

�كي بؤ بةرزبوونةوة ئةطةري ببنةوةء رؤحيي ئاستي�ت. بةرجةست بةر�ووني بينةردا بةردةم لة نوي� ببي

***�ستا كة ئةوةي �ين ئةوةية طرنطة، من بؤ ئي �طةر�ي لي

�ش بينةر، �ك، هةر ثي �كي بة باوةر� شتي سادة زؤر شتي�ت: سينةما، �ني توانايةكي دياريكراو، مانايةكي بة بهي

�ريكردنء لة هةية طةورةي زؤر �قووآلني ضاودي هةل شاعيرانة سينةماي جةوهةري من باوةر�ي ذياندا. بة

�ت توانايةداية. سينةما لةم دياريكراوي بة بة دةتوانيبكات. ذيان جةوهةري سةيري قوول�ي

***

�دةدةم من جيهاني فيلمةكانمدا لة هةول�كةرانةي بكةمء دروست خؤم بة تايبةت كارتي

�شم بؤ بينةري سةرنجي هةول� ئةوةي بةبي� رابكي روودةدات، شاشة لةسةر ساتةدا لةو ئةوةي بدةم طةيشتني يارمةتيي ئةمة ضونكة بكةمةوة، شي

دةدةم نادات. هةول� بةبينةر فيلمةكة ناو ماناكاني�نةء مةتةأل. بة نةبن بةآلم بن، قوول� خوازةكان وي

�نة ذيانة، خودي شاعيرانةي رةنطدانةوةيةكي وي�مة �كة. ئي فراوان ثانتايي بة دةستمان ميتافؤري

�نة-ميتافؤرةكان بةآلم ناطات، بيضننةوة. دةتوانن وي***

�كي لة )قورباني( طوزارشت فيلمي ضيرؤكي�ت كة دةكات، شاعيرانة �كي هةر دةشي بة ديمةني�وةي ضةندين �ت. من تةئويل جياواز شي باش بكري�ضةوانةي بة فيلمة، ئةم دةزانم باوي بيركردنةوةي ثي

�تةوة. من تةوذمةكة دذي سةردةمةكةمان، �ي دةجول�كي سةرساميء بة هةست باوةر�دارمء مرؤظي رؤحييةي خؤكوذيية ئةو لةبةرامبةر دةكةم حةثةسان

�ك ئةوةي بةبي� دةر�ؤين رووي بةرةو كة سيستةمي�ت �مان بكاتء ناضارمان هةبي �ت ثال رووي بةرةو بني

�وازي لة دةكةم بر�ؤين. هةست لة بيركردنةوةمدا شي�وازي خؤرهةآلت لة ضونكة نزيكم، خؤرهةآلتييةوة شي

خؤيةتي. ناوةكييةكي دةنطة ملكةضي مرؤظ***

بووم) ئيظان ( هاوتةمةني1جةنطدا) لةسةردةمي طةر�انةوةي ئاوارةبوونةكةو ثةناطةو باش (. زؤر2

�كي ئةوةي ثاش جةنط، لةبةرةي باوكم القي�تييةكة، ئيظان بيرة. بةآلم لة لةدةستدا، كة كةسي

لووشي. هةل�ي هةرجةنط ثاشان دؤزييةوة، جةنط

9 10

Page 14: پهرجووی سینهما

***�شةكة واقيعدا لة بيركردنةوة ئازاديي كة ئةوةية كي

�ت نييةء بووني �مة بوونيشي ناشي �ت. ئي لةم كة هةبي�ناوي دةذين، جيهانةدا يان ئازاد كة نيية ئةوةدا لةثي

جياوازة. تةواو مرؤظ بووني ئامانجي بين، بةختةوةر�مة �ك بؤئةوةي دةذين، بؤية ئي خؤمان دذي جةنطي كاتدا هةمان سةربكةوين. لة تيايدا بكةينء بةرثا

�ين... بة سةربكةوينء �كبشكي ئايا نازانين زؤريش تي�ت كةس براوةين. هيض بةر�استي ئةمة ناتواني

�ت. ئةمة ثووضييةكةية. خودي بزاني***

�تيي �ري �نةر، شاعي دروستي دةوروبةر كةواقيعي داهي�ت دةكات، بةرز واقيعة ئةم سةرووي بؤ دةتواني�تةوةء بكاتء دروست لةبةردةميدا ثرسيار ببي

�يدا �تة لةطةل �يةكي بكةوي توندةوة. ئةم ملمالني�ية دةرةكيدا واقيعي لةطةل� تةنيا بة ملمالني

�كو روونادات، هةية. بووني مرؤظيشدا ناخي لة بةل ناو كوشندةكاني بةرزةخة جؤرة بةم ديستؤظسكي

قةشةء تيايدا كردء كةشف خؤي ناخي�زةكاني كام هيض كة بيني، ئاستدا لةيةك شةر�ةنطي

�نةري لةوان نةبوون. هةريةك خؤي ديستؤظسكي نوي�ر�امانةكاني سةرنجء ثوختةي قارةمانةكاني لة تي

�تييةكةي بةرجةستةكردني هةرطيز بوون، كةسينةبوون.

�ذة ويستم نؤستالجيادا فيلمي لة بابةتة بة دري كة )الواز(، مرؤظي بابةتي بدةم، خؤم تايبةتييةكةي

�م فيلمي سةركةوتووة. لة ذيانةدا لةم واية ثي�كةر(دا �نةكة )ستال �نوي بةرطري مؤنؤلؤطةكةيدا لة ري

لة راستةقينة بةهاي تاكة وةك دةكات الوازي لة

كة خؤشويستووة، كةسانةم ئةو هةميشة ذياندا. من�وةيةك بةهيض �وةيةكي بة نةيانتوانيووة شي شي

�نن. لة بووندا لةطةل� خؤيان ثراطماتيكي بطونجي�ةوان مندا فيلمةكاني �كو نيية، ثال �تي بةل هةن، كةسي

�زيان كة رؤحييةكانياندايةء قةناعةتة لة هي�تيي هةل�دةطرن. ديكة ئةواني بةرثرسياري

�ظ ئةندري� �كي وةك رؤبلي �ي �طةرد مندال سةيري بي ضاكةو خؤشةويستيء مذدةي كرد. ئةو جيهاني

شاهيدي بة بوو دةطةياند. ثاشان ناتوندوتيذيي�نةرةكان، توندوتيذة رووداوة جيهاني لة كة تؤقي

تووشي ئةوةش بوونةوة. لةبةر بآلو دةوروبةريدا�هيواييةكي كؤتاييدا لة ئةوةشدا بوو. لةطةل� تال� بي بةهاي لة كرد: حةقيقةت كةشف حةقيقةتي

بة دةتوانن خةل�ك كة خؤر�سكداية، خؤشةويستييببةخشن. يةكديي

�ةواني كال�ظن، )سؤالريس( فيلمي سةرةكيي ثال بؤرجوازييةك وردة وةك سةرةتادا لة كة

�ت، ئازاري بة رؤحي راستيدا لة دةردةكةوي�تء بارطران راستةقينة �دةكات واي دةبي لي

�ةكردني �تء مةحال� خؤي ويذداني دذي مامةل بي�طاي �تي دةستبةرداري نةدا ري �ت بةرثرسياري لة ببيديكةشدا. ئةواني خؤيء ئاستي

�ةواني �نة فيلمي ثال بوو. خؤثةرست الوازء ئاوي�ت، ثاك خؤشةويستييةكي نةيتواني تةنانةت ببةخشي

كؤذانة ئةوة بؤ نزيكةكانيشي. ثاساويشي كةسة بة�تي دةستيانةوة بة ذيانيدا لة كة رؤحييةكاني

�كةر(دا فيلمي ناآلندوويةتي. لة �نةكة )ستال �نوي ري�كي هيستريا تووشي ئاساني بة نامؤية، مرؤظي

�ت، �ت. بةرتيل بةآلم دةبي وةرناطري

9 10

Page 15: پهرجووی سینهما

�ن لة )نؤستالجيا(دا فيلمي لة دؤمينيكؤ �نوي ري�ت، �تء شةخسييةكاني قةناعةتة دةضي �نجي �دةهي هةل

�طاي �ت، تايبةتةكاني ئازارة ري �ري �دةبذي �طا كة هةل ري�ت لةوة �تةجار�يء دونياي ناو بؤ دةطري �ئابر�وويي طال بي

�شي �طاي لة دةدات بكةن. هةول� ثةلكي ري�طا قوربانيدانةكةيةوة �ت مرؤظايةتي لة ري بطري

�رانبوون بةرةو �ك بر�وات. هيض وي هؤشي لة شتي�ت كة نيية، طرنطتر مرؤظ �ناطةر�ي �ك هةموو لي لة شتي�تء ذياندا �ذي وةرطري �ت. ئةمة ضي �وةرطري لي

�كي �ةتي باشانةي شتة لةو نزيكة كة رؤحة، تايبةتي حال هةن: رووسةكاندا رؤشنبيرة نةريتي لة كة

�كي كة ئازارضةشتوو، قةلةق، شةريف، مرؤظي�دا ضاكةو باوةر�ء بةدواي بةر�استطؤييةوة ئايديال

�ت. دةطةر�ي�كء خزمةتكردني بؤ مرؤظ خواستي �ي ئايديال�ت، سةرنجم باآل بةهايةكي �شي �وة هةمان بة رادةكي شي

�كردني تواناي نةبووني ياخود بةرةنطاربوونةوةي قبول ئةخالقيية بةها بةرتةسكةكانء ساويلكة هزرة

�شن. ئةوةي سةرنجم دار�زاوةكان بؤ بةر�استي رادةكي�ت كة مرؤظةية ئةو طرنطة، من ذيان ماناي دةزاني�داية لة ناخيدا لةناو كة خراثةيةدا ئةو لةطةل� ملمالني

�وة ثال�ي ئةمةشة هةية. هةر �ت ثي تةواوكؤيي لة دةني�تةوة، نزيك الروحي(ي )كمال رؤحي تةنانةت ببي�كي ضةند بة ئةطةر �ت. بةدةر كةميش هةنطاوي بي�تةرناتيظ يةك تةنيا لةمة، رؤحي هةية: دار�زاني ئةل

�شمان سةردةم فشارةكاني رؤذانةء ذياني كة ثةلكيناوي. دةكةنة

�ةواني �وة بةهةمان قورباني فيلمي ثال �كي شي كةسي كةسة وشةكة. ئةم طشتييةكةي مانا بة الوازة

�ةوان �كي بةآلم نيية، ثال شةريفةء بيركةرةوةء مرؤظي�ت �ناوي لة بدات قورباني دةتواني �كدا، ثي �ي ئايديال�كيش �ستةكة كاتي �وي �ي هةل �ت، لي دةخوازي

�تيي دةستبةرداري �تء بةرثرسياري نايخاتة نابي هةول� ئةوةي سةرةر�اي ديكة. ئةمة ئةواني ئةستؤي�كي وةك دةدات �ؤز كةسي �تةوة، ئال �ني كةسة ضونكة بمي

�كدةرء وةك نزيكةكاني �نةر تي سةيري ترسي حةقيقةتي ئةمة لةبةر دةكةن. هةر رةفتارةكاني�كي رةفتارةكاني زؤر هةية. ئةو درامييان مؤركي

�رانة دةكات ئةوة ريسكي دةكاتء هةل�سوكةوت بوي�ت وةك �ت، شي هةية بةوة قةناعةتي بةآلم دةربكةوي

�كي بؤ ئينتيماي كة بة ثةيوةست طشتطيرء شتي�ك وةك جيهانةوة ملكةضي كةسة هةية. ئةم طشتي�ت، ناوةكييةكةي بانطةشة سةرداري دةبي

�كو نيية، خؤي ضارةنووسي كؤيلةيةتي. بةل�ك وةك دةكةم ئينساني الوازي لة باس كاتي�ك �ت، سةرنجم كة بابةتي �شي لةو مةبةستم رادةكي

سياسةتي لة ترسان هةستي لة ثر�ة كة هةستةية، خةل�كء لةطةل� ثةيوةندي فراوانبووني دوذمنكارانةو

�وةيةكي بة ذياندا خراث لة ترسان طشتيء شي�ناني دابينكردني مةبةستي بة ديكة ئةواني بةكارهي

بةو طرنطي وشةيةك: من بة تايبةتييةكان، ئامانجة بةرهةل�ستي كة دةدةم، مرؤظ ناوةكييانةي توانا

دةكةن. مادي ذياني رؤتيني***

�وةيةكي بة �كة سينةما طشتي شي �ذي بؤ دةستاوي�كهاتةيةكدا، لة بةشةكان كؤكردنةوةي لة فيلم ثي

�ك طرتةيةك ضةند �ت، ثي لة مؤزايك ضؤن وةك دي�ت، سةربةخؤ ثارضةيةكي ضةند �كدي رةنطي كة ثي

9 10

Page 16: پهرجووی سینهما

�ك هةر هةية. لةوانةية جياوازيان جياواز خؤي رةنطي�ت مانا خؤيدا لة �وةكةي لة ئةطةر نةبةخشي ضي

�نيت، دةذي. كؤدا لةناو تةنيا ضونكة دةربي***

�ك من �ياندا كة كةسانةي لةو بووم يةكي هةول�وان لة ثةيوةندي داهاتوويدا رووسياء رابردووي ني�ت. ناهؤشيارانة ئةمة رةنطة كة بكةن، دروست بووبي

ثةيوةنديية ئةم نةبووني خؤم، بة سةبارةت�كي �تء شووم قةدةري ئةو بةبي� ناتوانم دةبي رابردوو هةميشة هونةرمةند بذيم، ثةيوةنديية

�تةوة لة تةنيا داهاتووةوة. هونةرمةند بة دةبةستي�ستادا ساتي �وانطرة، ئةو ناذي، ئي ثشتيواني ني

�ناوي لة رابردووة داهاتوودا. ثي***

�ت، بةرهةمي مرؤظ كة ئةوةي �ني نيية، طرنط دةهي�كو �طاي لةسةر كة طرنطة ئةوة بةل ئةم ري

�نانة نيية طرنط ئةوةش وةستاوة. هةروةها بةرهةمهي�طاكةدا سةرةتاي لة مرؤظ �ت ري لة يان وةستابي

ئةم لةسةر وةستانة ساتي طرنط كؤتاييةكةيدا،�طاية، نايةت. كؤتايي هةرطيز كة ري

***�ك �ك بة جار هةندي �ت وا دةطةيت، كةسي دةردةكةوي

�ية، زؤري زانياريي �نةو شيعرء ئاطاداري باشي بة ثي وي�ت مؤسيقايةء �ت ثي �ي سةرسامي زؤر فليمةكةت دةل

دةكةيت. ئاسوودةيي بة هةست كردووة. تؤش�ك ثاشان �يدا كاتي قسةكردن دةكةويتة لةطةل

�ت فيلمةكة، بة سةبارةت �ك هيض دةردةكةوي لة شتي�نةطةيشتووة. ئةمة فيلمةكة �نةرة، تي ئةوةشي ترسي

�تةنطيية، مايةي زؤر كة �ت راستةوخؤ كة ئةوةية دل ثي�ت: لة �ي �ناطةم... فيلمةكانت بل تي

*** كؤتاييدا سال�ي سةد لةماوةي كولتووري قةيراني

�ت هونةرمةند ئةوةي هؤي بووة هيض بةبي� بتواني�ي لةسةر رؤحي بةهايةكي باوةر�ء بر�وات. خؤي ثي

�نان �ك بة بوو كةسانة ئةم بؤ داهي غةريزة لة جؤري�مة راست دةربر�ينة ئةم )ئةطةر �ت(. ئي كة دةزانين بي

�كي ئاذةآلنيش دةتوانن هةيةء جوانيناسيان هةستي�نن شتة ئةو �قي �ة، كة بخول �طومان كامل بةمانا بي

، سروشتييةكةي فؤرميء ئةو نموونة بؤ كامل� بؤئةوةي دةكات دروستيان هةنط كة شانانةي

�ستا هةنطوينيان �بكات. ئي سةيري وا هونةرمةند تي�بةخشراوةكةي بةهرة �كي ئةوةي وةك دةكات، ثي شتي�تء تايبةت ثابةندي ديكةدا ئةواني لةبةرامبةر بي

�ةتة ناكات. ئةم هونةري لة رؤحييةت نةبووني حال�ت يان كة دةكات، تةفسير هاوضةرخدا بة دةبي كاآل. فرؤشتني يان سادة، كةشفي دؤزينةوةو

�كي لة زياتر سينةما، ئةم بةدةست ديكة، هةرشتي�ت. وةك قةيرانةوة �ني �ي لة سينةما ئاشكراشة، دةنال

قازانج بؤ تةنيا نؤزدةيةمداء سةدةي كؤتاييةكانيبازار�. كةوتة

�مة �كي لة ئي دةذين. مرؤظ سؤفيستانةدا جيهاني�مة ئةوةشدا لةطةل� لةدايكبووة، ئازايانة ئازادانةو ئي

�ة لةبةرئةوة ضونكة ناكةين يةكديدا لةطةل� مامةل�مان �ذمان خؤشةء ثي �ت، ضي �دةبةخشي �كو ثي بةل

نةكةين. هةموو تؤقين ترسانء بة هةست بؤئةوةي�ي كة ئةوةشي تةكنؤلؤجيايةكء �ت ثي دةوتري

�شكةوتني �ذوودا، لة تةكنؤلؤجيا ثي هيض راستيدا لة مي

9 10

Page 17: پهرجووی سینهما

�ك دروستكةري لة جطة نيية ثةلوثؤي هةندي�ذ دروستكراو. دةستةكانمان بينينمان دةكات، دري

�ز �دةكات وامان دةكاتء بةهي �رايي بتوانين لي بةخي�مة �ين. ئي �ي �ستادا لة بجول �كاني لة ئي �شوو سةدةي خةل ثي

�راتر �ين، خي �ي خؤشبةختتر ئةمةوة بةهؤي بةآلم دةجول�تييةكانمان دؤخي ناو ضوونةتة نةبووين. كةسي

ضيتر ضونكة كؤمةل�طادا، لةطةل� ملمالني��وةيةكي �نين، هارمؤني بةشي ثةرةسةندني ثةرةناسي

كة كةمبووةتةوة، وةها ثلةيةكي بة رؤحيشمان�شةكةوتنةي ئةو قوربانيي بة بووين بةرةو كة ثي

�ت. ضيتر ثةل تةكنؤلؤجي طةشةكردني دةكوتي�ين، باو تةوذمي دذي ناتوانين �ي ئةطةر تةنانةت بجول

�ت. مرؤظايةتي ئةوةشمان رووي لة نيية ئامادة بوي�يةكاني وزة ئةخالقييةوة �ناوي لة نوي ضاكةكردندا ثي

�مة �ت. ئي �ني �كي كؤيلةي بةكاربهي �وةرء سيستةمي �ثي ثال�رين، كؤيلةي بووة سيستةمة ئةم راطرتني كة ئامي

. بة مةحال�***

تةنيا دةكةم، مومارةسةي من كة هونةرةي ئةو�ت، مومكين كاتة ئةو �ت رازي بةوة كة دةبي تةنيا نةبي

�كو بكات، خؤم خودي لة طوزارشت لةناوخؤيدا بةل�ت، شتانة ئةو هةموو �بطري لة توانيوومة كة هةل�ةكردنم ذيانمء �كدا لةطةل� مامةل بيضنمةوة. خةل�ت هونةر �ك بة دةبي �ك طوناهي �ناو لة تةنيا كاتي ثي

�نم. بةكاري خؤمدا تايبةتييةكاني بايةخة ئامانجء دةهي�ت هاوكات �ت كة بكةم، شتة ئةو سةيري نابي دةمةوي

�كي كة بنةمايةي ئةو لةسةر بدةم ئةنجامي �ناني داهي�كو ئازادة، �ت بةل كردةيةكةء كة بكةم، سةيري وا دةبي�ت �ت، ئةنجام دةبي �ت كة رووةوة لةو بدري ناشي

�ذ ئيسراحةتء كاركردن �ت، خؤيدا دواي بة ضي �ني بهي�كو �كي بةل من راستيدا ئازاردةرة. لة قورسء ئةركي

�نةطةيشتووم لةوة هةرطيز �ت ضؤن كة تي دةشي�نةرانةكةيةوة ثرؤسة ميانةي لة هونةرمةند داهي

�ت. مرؤظ دل�خؤش �ناوي لة بي بةختةوةربووندا ثي�نان ناذيء �ك ضونكة ناكات، داهي هةن، مةسةلة هةندي

طرنطترن. بةختةوةري لة زؤر كة***

�كدا هةموو لة من ضونكة دايكمم، قةرزاري شتي باوكم كاتةي بدؤزمةوة. ئةو خؤم دام يارمةتيي�هشتء دايكمي سال�ء سي� تةمةنمء من بةجي

�شتا خوشكةشم نةكردبووةوة. ثر� سال�ي دوو هي�كي بةردةوام دايكم. دايكم بؤ بوو قورس كاتي

�مان �كي كردين، ثةروةردةي مايةوةء لةطةل جاري�ذايي نةكردةوةء شووي ديكة باوكماني ذياني بةدري

�كي خؤشويست. دايكم ثاكيزةء ئافرةتي�نةر لةطةل� خؤي نةيتواني بوو. هةرطيز سةرسور�هي

�ت. هةموو ذياندا �ني �ك بطونجي ئةم ئةستؤي كةوتة شتي طةلةريي لة باوكم لةطةل� تةنياية. دايكم مرؤظة�ندوويةتي، بريؤسؤظ ئةدةبيي بةهؤي بةآلم خوي

�بووني بايةخدانء بة دووطيانبووني باوكمء بة سةرقال�نا. دةزانم بةدةست بر�وانامةي خوشكةكةم، نةهي

�ك ئةدةب خةريكي رةشنووسي لة بووة. هةندي دايكم كةوت. دةشيا دةست ثةخشانةكانيم�وةيةكي ئةطةر بدؤزيايةتةوة خؤي جياواز تةواو بةشي

�نةكرداية. دايكم رووي بةآلية ئةو �كي لة تي سةردةمي�ذي كة بينييةوة خؤي سةختدا طوزةراني دةستاوي

�ت. ئةو بضووك مندال�ي دوو دةبوو و نةبوو �ني وةك بذي بةكار دةستي حكوميدا ضاثخانةيةكي لة هةل�ةضن

9 10

Page 18: پهرجووی سینهما

ئةو لةسةر كرا، خانةنشين كاتةي ئةو هةتا كردء�ستاش بوو. هةتا بةردةوام كارة تواني ضؤن نازانم ئي

�ري كؤتايي تا بضووكةكةم خوشكة منء ضاودي�رمان بكاتء لة من ئةوةي سةرةر�اي ئةمة بكات؟ في

�شانء وانةي تايبةتدا قوتابخانةيةكي �نةكي وي�ند. من ثةيكةرتاشيم �ند، تايبةتيم وانةي دةخوي دةخوي

هةموو بةرامبةر لة مؤسيقا. دةبوو بةتايبةتيش�وة لة ثارةيةي ئةم بدات. بةآلم ثارة ئةمانةدا كوي�نا؟ �ت دةهي �ك دةشي �ت كةسي �ي بةو ئاسايية، ئةمة بل

�يةي �كي سةر مرؤظ ثي �زاني �ت رؤشنبيرةء بةخي دةبي�ذي �ت. بةآلم خؤيي تايبةتيي دةستاوي هيض هةبي

�خاوسي ضونكة نيية، ئاسايي لة دةطةر�اين، بةثي�آلومان هاويندا �نةدةكرد، لة ثي نةمانبوو. لة ضونكة ثي

�دةكرد، دايكمم ثووتةكاني زستانيشدا لة كة لةثي�مة دروست خوري تةنطانةو لة كرابوو. ئي

بووين. كوشندةدا هةذارييةكي دايكمةوة. تا بة بوو ثةيوةست جيهان منةوة بةالي

بةمة هةستم مابوو، ذياندا لة دايكم كاتةي ئةو�ك بةآلم نةكرد، بةر�ووني زؤر كوتوثر�ء مرد، كة كاتي�ك ثةييم �برد. كاتي �نة(م فيلمي ثي كرد، دروست )ئاوي فيلمةدا لةم دةضووم بؤ واي مابوو، لةذياندا دايكم

�م، خؤمةوة لةبارةي بؤم دواتريش وةك بةآلم، دةدويدايكم. ذياني بؤ بوو تةرخان فيلمة ئةو دةركةوت،

***�طات �ر: ري �ك بة ثةيامني �ةواني لة هةندي ثال

�نةوة داوة فيلمةكانت خؤيان، نيشتيماني بؤ بطةر�ي�مان ئةمة �وة ثال �ت ثي �نين بةوة باوةر� دةني كة بهي

بةالي ض ئةوانةوةء الي بة ض نيشتيمان،

�كي خؤشتةوة، لة ناترسيت ثيرؤزة. ئايا شتي�ت؟ نيشتيمانةكةت داببر�ي

�طومان دةترسم. تاركؤظسكي: بي�ر: وةك مرؤظ؟ وةك يان هونةرمةند ثةيامني

�ك هيض لة هونةرمةند تاركؤظسكي: وةك شتيناترسم.

�ر: ئةمة لة مرؤظةي ئةو ئةوةية ماناي ثةيامنيدةكات. قسة ناختداية،

�نيا نيم.. نازانم... تاركؤظسكي: دل

سةرضاوة: ترجمة سيناريوهان، و معة حوارات تاركوفسكي: سينماة، اندرية

.105-98 ص ،2007 دمشق، ،الخطيب واعداد: باسل

�زةكان ثةراويجيهانيية. دوومي جةنطي تاركؤظسكي مةبةستي -�ةواني -2 ئيظان(. )مندال�ي فيلمي ثال

تاركؤظسكي: ئةندري��ك ناوةكييةكةي جيهانة بؤ طةشتي

�كةوتن تاركؤظسكي لةطةل� ضاوثي

باكمةن سازداني: طيديؤن

9 10

Page 19: پهرجووی سینهما

لة دةكرد هةستم بوو، موعجيزة "تاركؤظسكي�ك ئةودا �م دةداتء هانم هةية كةسي �ت، ثال �وةدةني ثي

هةميشة من كة دةكات، شتة لةو طوزارشت�م ويستومة �ي �م. ضؤن بزانم ئةوةي بةبي� بيل �ي بيل

كةسة... ئةو مةزنترين منةوة الي بة تاركؤظسكي�كي �نا" تازةي زماني داهي

سويدي دةرهي نةري بي رطمان، ئينطمار

�ت : سةرةتاباكمةن سةرنجةكاني باسي دةمةوي دةرةوةي لة كاركردن دةربارةي بكةيت بؤ خؤتم

وآلت.. فيلمء يةكةم نؤستالجيا : فيلميتاركؤظسكي

نةريتةكاني بة منة بةركةوتني يةكةم سةرةتاي�طومان لة كاركردن �نةطرتني دةرةوة. بي �ك، وي فيلمي

�ك هةر لة �ني �ت، شوي �كي بي نيية. لةطةل� ئاسان كاري�م ئةوةشدا �ت واية ثي طؤر�انيان ئاستةنطةكان دةشي�ت. طةورةترين بةسةردا خؤرئاوا لة ئاستةنط بي

�ناني بؤ ثارةية كةمي كاتدا هةمان لة فيلمء بةرهةمهي زؤر بةربةستي مادي اليةني تايبةتي كاتة. بة كةمي

�ناني ثرؤسةي بةردةم دةخاتة �كي هةر بةرهةمهي كاري�وةية، �نةرانة. بةمشي ثارةء كةميي بةهؤي داهي

�ضوونةكاني دابينكردني بؤ بةشنةكردني كاري تي�كاتي طرفتي هونةري، كات( )كةميي بي

�دةدات. ضةند �نة زياتر سةرهةل بطريت، وي�ضوونةكان ئةوةندةش خؤرئاوا دةكةن. لة زياد تي

�ك رؤل�ي ثارة �ت. ستةمكاري �ر�ي دةطي

�تيي لة من �ت يةكي �ك لة بيرم هةرطيز سؤظي شتي�ت. كؤمثانياي ثارة ناوي نةكردووةتةوة بي�ك نواند ميهرةبانيي ئيتالي تةلةظيزيؤني كاتي

�شتي �ناني بؤ كردم بانطهي �ك دةرهي ئيتاليا، لة فيلمي فيلمةكةيان بؤ كة بودجةيةي ئةو بةآلم

�يةي كةمبوو. بةو زؤر تةرخانكردبوو، �شتر من ثي ثي�ك تةنيا دةرةوة، لة نةبوو كاركردنم ئةزمووني شتي

كارةكة. لةسةر بوو رةزامةندي هةمبوو، كة�كي نةك بوو، كولتووري ثرؤذةيةكي ثرؤذةكةش بؤنديبازرطاني.

�نةطرتني تيمي لةطةل� كاركردن ئيتالي وي�كي �كي و بوو خؤش ئةزمووني ال باشي سةرنجي

تيمي لةطةل� كاركردن تايبةتي بة كردم، دروست�ك تةكنيكيدا. ئةوان �ي هونةريي كةسي كؤمةل

لة كاركردنيان دةركةوت شارةزان. وا ثرؤفيشنال�ء�ت خؤشحال�ي فيلمةكةدا �رةدا كردبن. نامةوي لي

�وان لة بكةم بةراورد �وازةكاني ني �مةو كاركردني شي ئي�وازةكاني خؤرئاوا. لة كاركردن شي

�نةطرتني �كي فيلم وي �ك هةر لة قورسة كاري �ني شوي�تء �ت. ئةوةي هؤيةك هةر لةبةر بي بةالي كة بي

�طةي خؤرئاوا لة منةوة �كي رةخنةية، جي ثشتبةستني ئةم ئابوورييةكان. ئةطةر فاكتةرة بة راستةوخؤية�تء بةردةوام ثشتبةستنة �ذة بي �ت، دري �شي لة ئةوا بكي

�ت مةترسيداري دةرنجامي ئايندةدا لةسةر دةبي�كي وةك سينةما هونةريي. فؤرمي

�وان لة ملمالني� : بيرؤكةيباكمةن و مرؤظ ني�نج ئةو ناوةر�ؤكي دةوروبةريدا جيهاني كة فيلمةتة ثي

دروستتكردوون. ئايا دوايدا سال�ي بيست لةماوةي

9 10

Page 20: پهرجووی سینهما

بةرجةستة نؤستالجياشدا فيلمي لة بيرؤكةية ئةم�ت؟ دةبي

لة ئةوةي وةك طشتيء : بةتاركؤظسكي�ت، ئةنجامدا مرؤظ لة ملمالني� هةميشة دةردةكةوي

�زترة. كارةكتةرة زؤري بة سةرةكييةكان بةهي�تيي �زييةكةيان كة الوازن، كةسي بةرهةمي بةهي

ئةوان كة راستييةية ئةو بةرهةمي الوازييةكانيانة،�نء دةروبةرياندا لةطةل� ناكؤكيدان لة ناطونجي

�طومان �ياندا. بي �وان لة ملمالني� هةميشة لةطةل ني�وان لة كؤمةل�طادا، و مرؤظ تايبةتمةنديية ني

مانايةي هةية. بةو دةوروبةرياندا تاكةكةسييةكانء�ك هةميشة �ي �وانياندا لة دذيةكي كؤمةل كة هةن، ني

�ين ناويان دذيةكيية ئةم )ملمالني�(. ئةطةر دةني�ت، �ك كاتة ئةو نةبي �ت. ملمالني� ناوي نيية شتي بي�كي من �ذي ئةم لةطةل� كاركردن لة دةبينم زؤر ضي كؤمةل�طاوة بة ثةيوةندييان كة كارةكتةرانةدا، جؤرة

�كي �زي رةطةزي �ت. لةخؤي ملمالني� بةهي دةطري�زيان ثةيوةندييةكي ئةوان هةية، واقيعةوة بةو بةهي

�ي ئةمةش طرتوون. لةبةر دةوري كة ئةوان ملمالني�ت. حةز دةوروبةرةدا ئةو لةطةل� دةكةم دةردةكةوي

�ني هةميشة ئةوةي بؤ بكةوم كةسانة جؤرة ئةم شوي�شةكانيان ضؤن بزانم دةكةن. ئايا ضارةسةر كي

�ن �كدةشكي بةها ثرةنسيثء بؤ دةبن وةفادار يان تيمرؤييةكانيان؟

ضؤن بكةيت ئةوة باسي : دةتوانيتباكمةنبوو؟ دروست ال )نؤستالجيا(ت فيلمي بيرؤكةي

�كم سةفةرء : ضةندتاركؤظسكي طةشتي لةطةل� بر�يارمدا1980 ئيتاليا. سال�ي بؤ كردووة

�م �را(ي )تؤنينؤ هاور�ي شاعيرء نووسةرء طوي�ك سيناريؤنووس لةو بكةم. ويستم دروست فيلمي

ئةزموونةكانم دةربارةي سةرنجةكانم كؤي فيلمةدا كارةكتةري بكةم. طؤرضاكؤظي تةوزيف ئيتاليا لة

رؤل�ي يانكؤظسكي ئؤليط كة فيلمةكة سةرةكيي�ت، �كي دةبيني �ك بة رووسييةء رؤشنبيري سةفةر ئةركي

وشةي )كة فيلمةكة ئيتاليا. ناونيشاني بؤ دةكات�ت نؤستالجيا ماناكةي تةواوةتي بة ناتواني

�ت(، ئةو بؤ )طؤرضاكؤظ(ة تامةزرؤيي بطةيةني�يةوةء دوورة كة جيهانةي �ت، لي هاوكات يةكناخري

�كي بؤ ئاماذةشة ئينتيما بؤ ناوةكي، نيشتيماني سيناريؤكةء نووسيني قؤناغي رؤحيةكةمان. لة

�نةطرتندا قؤناغي �ك ضةند وي طؤر�انكاريي جاري كرد. ويستم فيلمةكةدا رووداوةكاني لة جةوهةريمان

لة ذيان كة بكةم لةوة طوزارشت فيلمةدا لةم�كي �ة. طؤرضاكؤظ ثةرتةوازةدا جيهاني مةحال

�ذووةو ثرؤفيسؤري �كي مي لة هةية جيهانيي ناوبانطي�نةوارةكاني ناسيني بؤ دةرفةتي ئيتاليادا. ئةمة شوي

�ت �ني �ةخانةء ذيانيدا لة يةكةمجار بؤ دةر�ةخسي بال�نةوارةكاني �ت، ئيتاليا شوي �ةخانةء ئةو ببيني بال�نةوارانةي �طاي لة تةنيا كة شوي �نةوة ري شارةزايي وي

�دا لة كةم ماوةيةكي ثاش ثةيداكردوون. بةآلم تي�ة دةبات بةوة ثةي ئيتاليا بؤ طةيشتني مرؤظ مةحال

�ك، �وانطيري �ك ني �ر�ي �زةرةوةيةك( ياخود وةرطي )طوي�ك �ت ثسثؤري خؤي ئةطةر هونةري بةرهةمي بة بي

�ك �ت بةشي بةرهةمي ئةو كة كولتوورةي لةو نةبي�ناوة. ئامانجي بؤ طؤرضاكؤظ سةفةرةكةي بةرهةمهي

�نةواري دؤزينةوةي بةدياريكراوي ئيتاليا �ك شوي يةكي لة كة ناوبانطةكانة، كةم رووسية مؤسيقارة لة

9 10

Page 21: پهرجووی سینهما

رووسي كؤنتي كؤيلةي ذياوةء هةذدةيةمدا سةدةي بؤئةوةي ئيتاليا بؤ ناردوويةتي بووة. سةردارةكةي

�ري �ت. ئةم دةربار مؤسيقاي في لة كؤيلةية ببي جان دةستي لةسةر مؤسيقا باآلي ثةيمانطاي

�ستا �ندوويةتيء مارتيني باتي بة بووة دواتر خوي�كي ذياوة. ئازادانة ئيتاليا لة بةناوبانطء مؤسيقاري

�ك نامةيةية، ئةو فيلمةكة طرنطةكاني ديمةنة لة يةكي�بةرء ثيشاني طؤرضاكؤظ كة �ر ري ة�وةرطي

سآلظيية. رةطةز بة كة دةدات، خؤيي ئيتالييةكةي نووسيوويةتيء رووسييةكة مؤسيقارة نامةكة

تامةزرؤييء باسي تيايدا رووسياء بؤ ناردوويةتي�ن دةكات. ئاماذةكان نيشتيمان بؤ خؤي سؤزي �ي دةل

هؤطري بةآلم رووسيا، بؤ طةر�اوةتةوة مؤسيقارةكةكوشتووة. خؤي بووةو مةيخواردنةوة

�ذووي �كي جوانييةكةي ئيتالياء مي سةرنجي بةهؤي كرد، دروست طؤرضاكؤظ الي طةورةيان

�ك ناخيدا لة نةيدةتواني كة ئةوةش لة طونجاندني�وان ئازاري بكات، دروست رووسيادا ئيتالياء ني

�شت. ئةو �يدا، ئيتاليا كة سةرنجانةي يةكةمين دةضي ثي�كي بةوة ثةيي دواتر بةآلم هةبوو، مةعريفيان مؤركي

�ك هةموو بة كؤتايي رووسيا بؤ طةر�انةوةي برد شتي�ت. ئةمة �ني بة هةست ئةوةي بةهؤي بوو دةهي

�تةنطي �ت دةيزاني ضونكة بكات، دل هةموو ناتواني بكات. فةرامؤشيان الوةو بخاتة ئيتاليا ئةزموونةكاني

�ة دةيزاني باش زؤر �كي مةحال لةو تازة شتي�ناون، دةستي بة ئيتاليا لة كة مةعريفانةوة هي

�ت. دواتر بةرهةم �ني �ةتة ئةم بهي بةهؤي بوو حال كة )نؤستالجياكةي(، رؤحييةكةي ئازارة زياتربووني

�ت كة حةقيقةتةي بةو تيداية هؤشيارييةكي ناتواني

�بكات بةشداري نزيكةكاني كةسة دؤستانء لةو ثي ثي�ش كة كةسانةش ئةو تةنانةت ئةزموونانةيدا،�يةوة زؤر ئيتاليا بؤ سةفةرةكةي بوون. ئةمة نزيك لي

�كرد وا �ت، ئازاربةخش ئيتاليا لة مانةوةي لي بةآلم بي�ويستيي كاتدا هةمان لة �كي بةدواي طةر�ان ثي هاوكاري

�ك دروست ناخيدا لة رؤحيدا �ي كة بوو. رؤحي لي�دةطاتء دةكات. ئازارةكاني هاوبةشيي تي�كة نؤستالجيا فيلمي دةربارةي مشتومر� لة جؤري كة ئازار سروشتي ياخود نؤستالجيا، سروشتي�ت لة هةية فراوانتري مانايةكي نؤستالجياء ناودةنري

�تةنطي. ئةم طؤرضاكؤظة، كة رووسيية مرؤظة دل�ت لة خؤي زؤرةوة كةلةر�ةقييةكي بة دةتواني

�كانيء �يةكاني زانياريية هاور�ي �ت، نوي بةآلم داببر�ي�ك بة بووة ئيتاليا بؤ تامةزرؤيي كة هةستةي لةو بةشي

نؤستالجياية. كة هةيةتي،

طؤرضاكؤظ كة رؤحيية، هاوكارة : ئةمباكمةن�نيدا بة �ت، شوي فيلمةكةدا لة ضؤن دةطةر�ي

�ت؟ بةرجةستة دةبي بيرؤكة لة واز : طؤرضاكؤظتاركؤظسكي

�ت، خؤي سةرةكييةكةي �ني �كة نووسيني كة دةهي �بي كتي ئةوة بري ئيتاليا. لة لة ئةزموونةكاني دةربارةي

كة بكات، سةرنجانة ئةو لةسةر جةخت دةدات بر�يار�كةوتنيدا يةكةمين لة �ك لةطةل� ضاوثي لة يةكي

كةسةي دةبن. ئةو دروست الي ئيتالييةكاندا�ت، ضاوي طؤرضاكؤظ �دةكةوي دؤمينيكؤيةء ناوي ثي

سويدي جؤزيفسني )ئؤرالند ماتماتيكة مامؤستاي�ت(. خةل�كي رؤل�ي بة دؤمينيكؤ تؤسكانيا شاري دةبيني�ت سال� حةوت ماوةي بؤ دؤمينكؤية دةزانن. ئةم شي

9 10

Page 22: پهرجووی سینهما

�زانةكةي �كي لة خي �ي �ناو لة دةكات بةند دابر�اودا مال ثي�ك لة ثاراستنياندا �ي كةزؤر كارةساتي �ت: لي دةترسي�تؤكة ثياوة جيهان. ئةم كؤتاييهاتني �ؤزة فاناتيكة شي ئال

�هات واي �ت. طؤرضاكؤظ هاوبةشي ئةوةي وةك لي بي طومانةكاني، هةستء بة بوو هؤشيار دؤمينيكؤ

�ةتة بة بوو هؤشياريش قةلةقيية توندةكاني حال�تيي بطرة طؤرضاطؤظ، رؤحييةكةي توندبووني ضؤني

دةزاني. قةلةقييةي ئةو�ن بة دؤمينيكؤ ئةو دةطةر�ا، ذياندا ماناي شوي

�تيداية. لةاليةكي ئازاديء ضةمكي لة كة مانايةي شي�كي ديكةوة نائاشناي سؤزدارييانةي منداآلنةو هةستي

نةبوو. دؤمينيكؤ سيفةتانةي ئةم هةبوو. طؤرضاكؤظ�واش �واش هي �شت ئازاري هي ئةو بةهؤي دةضي�ي كة ذيانةوة قوول�ةي قةيرانة جؤرة، كةوتبوو. بةم تي

�تؤكةيةكي وةك سادةيي بة دةيبينيت ئيتالي شي هؤشة بةوةية قةناعةتي دةكاتء شتةكان سةيري

�ك زيندووةكةي ويذدانة ناوةكييةكةيء بؤ ضارةسةري�شةكاني �را دةدؤزنةوة. تؤنينؤ كؤمةل�طا كي لة طوي

�ك �تيية ئةم دةربارةي رؤذنامةكاندا لة يةكي كةسي�تةوة، �ني �كي هةردووكمان ئةوة ثاش دةخوي لةكاتي

�تيي دواتردا خستةناو دؤمينيكؤمان كةسي�ك ئةوةي ثاش سيناريؤكةوة جادووي لة كةمي�تييةكةي. خستةثال� منداآلنةمان كةسي

لة دؤمينيكؤ منداآلنةكةي راستطؤيية�ةكردني دةوروبةريدا جيهاني لةطةل� مامةل�يمان يةقيني راستطؤييء �تةوة. مندال �ني بيردةهي�ك سازداني بيرؤكةي دؤمينيكؤ سةرقال�ي كةشي

�كي دةكرد، لة بةدةستةوةيةء داطيرساوي مؤمي�ك �كي طةرمي ئاوي حةوزي طةورةي كؤنء طةرماوي

�تة كة رؤمانيدا تؤسكانياوة، ناوجةرطةي دةكةوي�كي دةكات. طؤرضاكؤظ هاتوضؤ دواتردا زؤر لةكاتي

�تء مؤمةكةوة بة ئةو لةبري دةدات هةول� �ت، بي بضي�ويستي طرفتةكة واية بر�واي دؤمينيكؤ بةآلم بة ثي

�كي هةية. طةورةتر قوربانييةكي طةورةترو كاري ثةيكةري لةسةر رؤماء بؤ دةر�وات لةبةرئةوةش

تاكة ئةو ئؤريليؤس، ماركؤس ئيمثراتؤر دانيشتووةو رؤما عةرشي لةسةر كة فةيلةسوفةي

�طةيشتن هاريكاريء بؤ خةل�ك �كتي دةكات، بانط لي لةسةر بةردةدات. دؤمينيكؤ خؤي لة ئاطر

�و ثةيكةرةكةوةء �تةكاني ئاثؤرةي لةني �دا شي ئةوي�نةرةكةي طوتارة ميحنةتي دةربارةي خؤي وروذي يةكطرتندا لة دةستةوةستانييان مرؤظء

�تةوة. ثاش �ني تةواو خؤي طوتارةكةي ئةوةي دةخوي خؤي لة ئاطر دةكاتء خؤيدا بة نةوت دةكات،

�كي بةردةدات, بةوةش بة ئارامةوة بةباوةر�ي�بةجي� كةشة ئةو دةربازبوون دةكات. جي

سةرةكييةكانت كارةكتةرة : ئاياباكمةن هاوبةشيان دؤمينيكؤ( تايبةتمةنديي و )طؤرضاكؤظ

�بكةن وات كة هةية، يةكدي؟ بة بكةيت بةراورديان لي�تيي لة من كة : ئةوةيتاركؤظسكي كةسي

�يةتي، حةزم زؤر ئةواندا كة سةقامطيرييةية ئةو لي�كةل� �تي كةلةر�ةقيء بة تي �ت شي �دان لة دةبي بؤ هةول

كة سةقامطيرييةك زياتر، ثاكذييةكي بة طةشتن�ت �ت. هيوا تايبةتمةندييةكةي دةبي بي

9 10

Page 23: پهرجووی سینهما

هةردوو كة ثةيوةندييةي ئةو وانيية : ثي�تباكمةن�كةوة سةرةكييةكةت كارةكتةرة �تةوة، ثي دةبةستي

خؤتة؟ هةستةكاني كاردانةوةي دؤمينيكؤ سةيري وا : طؤرضاكؤظتاركؤظسكي

�كي ئةوةي وةك دةكات، �ت. لؤجيكي خؤطرء كةسي بي هةبوو. خؤي كارةكاني هةموو بة بر�واي دؤمينيكؤ

لةبةرئةوة نةبوو، باوةر�ةي ئةم طؤرضاكؤظ بةآلم بةستؤتةوة. دؤمينيكؤوة بة خؤي دةبينيت

�وةيةء ثةرةسةندني بةهؤي بةمشي�ت دؤمينيكؤ ثةيوةندييةكةيانةوة هاوبةشة بة دةبي

�زترين زةينييةكةي ذياندا لة كةس طؤرضاكؤظ. بةهي ثاراستني لة سةركةوتووبوون كة ئةوانةن

لة ويذداني سةقامطيريي مندال�يء راستطؤييكؤتايي. هةتا رؤحياندا

هةبووة بنةمايةكت ضةند كة : ئاشكرايةباكمةن�نةطرتني كة �كي لةوي ثشتت جؤرةدا لةم فيلمي

�بةستوون، �ك، بة ثي ماناي ئاشكرا بة زؤر كة جؤري�ت. ناوةكي شثرزةيي لة رزطاربوون دةردةكةوي

بةردةوام طرنطة بةالمةوة : زؤرتاركؤظسكي�ةكردني كة بدةم خةل�ك ثيشاني ئةوة مرؤظ مامةل

�ك مةزنء ضةند يةكديدا لةطةل� مرؤظ ثيرؤزة. كاتي�ت، طؤشةطير خؤيدا ذياني لة بؤ تةنيا كاتة ئةو دةبي

نيية هيض هةيةتي، كة ئارامييةشي ئةو دةذيء خؤي�كي لة جطة كة كاتةي ئةو تةواو. بةآلم فريوخواردني�شةكة دةطةن، يةك بة مرؤظ دوو �ت. كي دةردةكةوي

�ت ئةمةية: ضؤن ثرسيارةكة ثةيوةنديية ئةم دةشي�تةوة؟ قول� بكري

�ك، هةر ثي�ش من، فيلمةكةي ئةو سروشتي شتي�شةية �وان لة كة دةكات، ضارةسةر كي �وة دوو ني شي

�وازي دوو شارستانييةت، دوو ذيانء جياوازي شي لةبارةي هةية. ثاشان بيركردنةوةدا جياوازي تةرزي

�ت، ئاستةنطانةوة ئةو ثةيوةندييةكاني لة كة دةدوي�وان ئةو نموونة، بؤ دةدةكةون، مرؤظةكاندا ني

�وان لة كة ثةيوةندييةي يؤجينياي طؤرضاكؤظء ني�بةريدا �ت، دروست ري �ت خةريكة كة دةبي بة ببي

بة نةطةشتوو بةئاكام خؤسةويستيي ثةيوةندييةكي�وانياندا ثةيوةندي دروستبووني كة ئةوةي هؤي لةني

�ة. ويستم دروستبووني كة بدةم ثيشان ئةوة مةحال ديكةدا ئةوي لةطةل� خؤشةويستي ثةيوةندي�ة، نايناسيت. باش كة ئةوةية هؤكارةكةشي مةحال�وان لة خؤشةويستي ثةيوةنديي ئاسايية ئةو ني

�ت، دروست دووانةدا لة ئاستةنطةكة بةآلم بي�طةيشتنيانداية. بةآلم لةيةكدي مشتومر�ي ئةطةر تي

دةبينين بكةين، سةير فراوانترةوة روانطةيةكي لة�تي لة باس فيلمةكة �ي هاوردةكردنء مةحال

�مة كولتوور هةناردةكردني وآلتي لة دةكات. ئي�ك دةكةين زيادةر�ةوي خؤماندا �مان كاتي واية ثي

�ترارك( دةناسين، )دانتي�(ء راست ئةمة ضونكة )ثي�ة هةمان نيية. ئيتالييةكانيش �ك دةكةن هةل �يان كاتي ثي

ئةم هاتوو )ثوشكين( دةناسن. ئةطةر واية جةوهةري مةسةلةيةكي )ناسينةمان( بة مةسةلةي

�ت كة ئةوةية ماناي ئةمة ئةوا دانةنا، كولتووري ناشي�ك �كي بؤ ميلةتي �زينةوة. ديكة ميلةتي بطوي

دةست كاتة ئةو طؤرضاكؤظ ئازارةكاني�دةكةن، �نيا كة ثي �ت دل �ة لةوةي دةبي ثةيوةنديي مةحال

�وان لة راستةقينة �كدا ني �ت. لةبةر دروست خةل بي

9 10

Page 24: پهرجووی سینهما

�ت بةردةوام دةبينين ئةوة بةدواي طةر�ان لة دةبي كة دؤمينيكؤية، كة زةينييةكةيدا، هاوبةشة

ذياني بة قورباني هةيةء ناوةكيي دووكةرتبووني�ناو دةدات خؤي دةربازبووندا. بةدواي طةر�ان لةثي

�ت وةك هةمووان دةكةن، دؤمينيكؤ سةيري شي�ت. بةآلم راست ئةمة رةنطة هؤكارةكاني بي

�تييةكةيء الي كة كاردانةوةكاني، هةستةكانيء شي سروشتين. بؤمان زؤر ديارن، بةئاشكرا طؤرضاكؤظ

�تيي دةركةوت كاتي لة تايبةتي بة ئةو، كةسي�نةطرتندا، �زء زؤر وي �كراوة. دؤمينيكؤ بةهي هةستثي

طؤرضاكؤظء قةلةقي بةر�ووني زؤر تواني�تيي �ي لة راستةقينة ثةيوةنديي دروستبووني مةحال

�وان تواني بكات. دؤمينيكؤ بةرجةستة مرؤظدا ني هةموومان كة بكات، هةستة لةو طوزارشت

�دةكةينء هةستي بكةين. ئةو ئةزمووني ناضارين ثي�ر دةكةوينة كة ترسةي كة كاتةدا لةو هةذموونيةوة ذي

�ي قةلةقن دةكةين. هةمووان ئايندة هاتني ضاوةر�ي�مةش ئايندة. فيلمةكةي بة سةبارةت دةربارةي ئي

�ت. ئةم قةلةقييةء ئةو �باكيمان( دةدوي فيلمة )بي�طاكانمان. بةآلم بة ثةرةدان بؤ بانطةشةية �مة، ري ئي�كي قةلةقين، كة ئةوةي سةرةر�اي ئةوتؤمان شتي�ويستة كةمةو زؤر كردوومانة، ئةوةي نةكردووة، ثي

من سادةكةي بكةين. بةشداريكردنة كار زياتر زياترء كة فيلمةية، ئةم دروستكردني مةسةلةيةدا لةم

�كؤشاني دةدات ثيشان ئةوة بؤ دؤمينيكؤ تي دةدات ثيشان ئةوةش هةروةها طرنطة، هةموومان

�ك حةقة لةسةر دؤمينيكؤ كة �باك بة كاتي بي�كة، دةكات. دؤمينيكؤ تؤمةتبارمان �تي بةوة خةل�ك شي

دةستةثاضةن. الوازء كة دةكات تؤمةتبار

�دان لة جطة نيية هيض قوربانيدانةكةشي بؤ هةول�نانيانة دةوروبةركةيء هةذاندني بةشداريكردن بؤ ثال

بارودؤخةكةدا. طؤر�يني لة

دؤمينيكؤي بيركردنةوةكةي هاور�اي : ئاياباكمةنجيهان؟ بة سةبارةت

كارةكتةري لة كة : ئةوةيتاركؤظسكي نيية بيركردنةوةكاني جةوهةريية، دؤمينيكؤدا بة قورباني بةوةي طةياندي كة جيهان دةربارةي

�كو بدات، خؤي �وازةية ئةو بةل بؤ كة شي�ي ضارةسةركردني �يبذارد. لةبةر ناوةكي ملمالني هةل

سةرضاوةي كة خال�ةي بةو نادةم طرنطي من ئةوة، ئةوةبوو بوو، طرنط منةوة بةالي ئةوة ناكؤكيية،

�بطةم لةوة �ستؤية ئةم ضؤن تي دروست ئةو الي ثرؤتي�بكات. هةموو طوزارشتي تواني ضؤن و بوو ئةو لي

�وازانةي �ت مرؤظ كة ثرؤتيستؤكردن شي دةيةوي�بكات، طوزارشتيان هةية. طةورةيان طرنطيي لي

بطةن بيرؤكةكانت طرنطة بةالتةوة : ئاياباكمةن�كي بة فراوان؟ جةماوةري

�كي بة بر�وام : منتاركؤظسكي هونةريي فؤرمي�ي بتوانن هةمووان كة نيية، فيلم دياريكراوي لي

�ت �بطةن. دةمةوي �م تي �ي �ت بل �وةية بةم فيلم ناكري شي�ك �ت. هةرضؤني �نةبطيري �ت، وي �كي بي �وةية لةم فيلمي شي

�نان بة �م. بؤ داهي �كي فيلمةكاني نموونة داناني كةسي�رط وةك �كي سثيلبي هةيةء فراوانيان جةماوةري

�رط خودي بةآلم دةضننةوة، خةيال�ي ثارةيةكي سثيلبي�نةر خؤي �نةرانة فيلمةكانيش نييةء داهي نين. داهي

بكةم، دروست جؤرة لةم فيلمي من ئةطةر

9 10

Page 25: پهرجووی سینهما

�يان بر�وام كة شتانةي ئةو دةربارةي ئةوا نيية، ثي�نياييةوة دةمرم. ترساندا لة بةدل

�ت، ضيايةك لة هونةر سةرةوةي كة دةضي�كي خوارةوةشي لوتكةيةو فراوانة. ئةو دةشتي�ي هةمووان لوتكةكةية، لةسةر كة كةسةي لي

�ناطةن. من ء زؤر جةماوةر مةسةلةي تي سةرقال� كة ئةوةية ماناي ئةمة ئايا ناكات. بةآلم قةلةقم

�م بكةم؟ هةستيان بة سوكايةتي جةماوةر وانيية ثي�ك �ي ئةوةي سةرةر�اي ئةمة بن، بيعةقل� كةسي كؤمةل

�نيام �كي جيهاندا لة لةوةي دل �نةري سينةمايي بةرهةمهي ئةطةر بكات خةرج فيلمةكانمدا لة كؤثيك ثانزة نيية

�ني �ي �ت ئةوةم بةل �دابي �نم. بةرهةم بؤ هونةري كة ثي بهي وزةء هةموو فيلمةكانمدا هةموو لة لةبةرئةوة

�نمء خؤم هةول�ي �شم بةكاردةهي بة توانيومة واية ثي�وازي �شم جةماوةر سةرنجي خؤم تايبةتيي شي رابكي

لةو بطؤر�م. من خؤم باوةر�ةكاني بيرو ئةوةي بةبي� هةل�مء بة دةبن لةهةوادا كة نيم، سينةماكارانة جؤرة

نيم. بة ديكةش هةسارةيةكي دانيشتووي�ضةوانةوة، توندوتؤل� ثةيوةندييةكي بة هةست ثي

�كةوة بةزةويء كة دةكةم، �تةوة. بة خةل دةمبستي�ت كورتي، بم، كةمتر يان زياتر رؤشنبيرة لةو نامةوي

ئاستةدا ئةو هةمان لة هةية. من لةناومدا كة�كي بةآلم وةستاوة، تيايدا بينةر كة وةستاوم، ئةركي

منداية، ئةستؤي لة كة ئةركةي هةية. ئةو ديكةم�وةيةدا لةم ئةوةي بينةر. بةآلم ئةركي لة جياوازة ضي

�م هةمووان كة نيية ئةوة طرنطة، بةالمةوة لي�بطةن. تي

�ك فيلم ئةطةر �ت يةكي �وة لة بي هونةرييةكاني شي�نيام كة دةربر�ين، لةسةر هاور�اين هةموومان دل

لةبير ئةوةمان دةكات ناضارمان ئةمة ئةوا ئةمة،�ت �ت كة نةضي كاآلي وةك هونةري بةرهةمي ناشي

�ضةوانةوة، بة بطرة بكةين، سةير بةكاربردن ثي�نانة، سنووري ئةوثةر�ي هونةر تيايدا كة داهي

جياوازةكاني باآل ئامانجة لة طوزارشت�ت. سةردةمةكان دةكري

�وة كة هونةريية بةرهةمي ئةوة �ة بة شي ئايديال تيايدا كة دةدات، زةمةنيية ماوة ئةو تايبةتةكاني

ئاساني بة هةمووان نيية ئاسان دةذين. هةرطيز�يانء طةشتن ضونكة ئايدياآلنة، بةو بطةن ثي

�دان �يان نزيكبوونةوة بؤ هةول �ويستي لي هةية بةوة ثي�بطاتء رؤحييةوة رووي لة مرؤظ كةم الني ثي

ديالةكتيكييةكاني ثةيوةنديية بكات. ئةطةر طةشة�وان �ةكاني، مرؤظء رؤحيي ئاستي ني هونةر كة ئايديال

�دةكات، طوزارشتيان ماناي ئةمة ئةوا بضن، لةناو لي خؤي ئةركةكةي جةوهةري هونةر كة ئةوةية

�مة بةداخةوة لةدةستداوة. زؤر ناضار زؤرجار ئي�نين بةوة باوةر� دةبين �ت كة بهي بطةن فيلمةكان دةبي

ئةوةي ثةتي. هؤكاري سةرطةرمكردني ئاستي بة�نةراني فيلمي من كة دؤظسيكؤء وةك دةرهي

�ساء �نم، بريسؤن ئالمي سادةء كة ئةوةية بةرزدةنرخي�زن. ئةطةر ساكارء �ت فيلمساز ئةمانةتثاري بيةوي�ت خؤي هزري �ت ئةوة بينةر، بة بطةيةني متمانة دةبي

�ت كاتةشدا بكات. لةو جةماوةرةكةي بة لةيةك دةبي�يدا ئاستدا �ت. بةآلم لةطةل جةماوةر ئةوةي بووةستي�بطةن، فيلمةكةت لة بكةيت ناضار ئةمة ئةوا تي

�كي �ماناية، ئةحمةقانةء كاري بابةتي ئةطةر تةنانةت بي�ت. زؤر زانراو ئاشكراء هةمووان بؤ فيلمةكةش بي

�ذي طرنطة �ند بة بينةر ئيستاتيكيي ضي هي

9 10

Page 26: پهرجووی سینهما

�ت. بةآلم �ردري �ت وةربطي �طة هةرطيز نابي بة ري�ذي بةدواي بينةر راكردني �ت. بةكاربردندا ضي بدري

لةبةردةم خؤيان هاوضةرخةكان فيلمة زؤربةي�ن، ئامانجةدا ئةم �دانة كة دادةني بؤ هةول

دةوري كة بارؤدؤخانةي ئةو تةفسيركردني�تي داوةء فيلمةكةيان رووداوةكاني �شكةشكردني بة ثي�م بينةر. من بة ئامادةكراوي �ي هيض لة هةرطيز دةل

�كدا �وست تةفسير فيلمي �ت ئةوة، لةبري نيية، ثي دةبي�نين، هةستانة حال�ةتء ئةو �قي كاريطةري كة بخول

�دةكةن واي دةكةنء دروست بينةر لةسةر بير ليبكاتةوة.

�مدا ئةم )نؤستالجيا(دا فيلمي مؤنتاذكردني لة هةول�نم، بنةماية �كردم كة بةكاربهي خوديي لؤجيكي وايلي

خودي لؤجيكي يادةوةري( لةبري خةون، )بيرؤكة،�نم. من )تايبةت �ن بةخؤم( بةكاربهي �كي بةشوي فؤرمي

�وةيةدا لةم �م، شي �ةتي لة كة دةطةر�ي �وةي حال هاوشي سةرضاوة مرؤظةوة رؤحيي بارودؤخي واقيعء

�ت. بةو سةرضاوة فاكتةرانةوة لةو مانايةي دةطري�ت، مرؤظ لةسةر كاريطةرييان كة دةطري

�ت. ئةمة يةكةمينةكاني مةرجة دةردةكةويسايكؤلؤجي. حةقيقةتي لة طورزاشتكردنن

ناو رووداوي هةمان خود لؤجيكي : ئاياباكمةنفيلمةكةية؟

�كتاركؤظسكي بةردةوام كة هةية : ثرسياري شتة ئةوةية ثرسيارةكةش دةكةم، لةخؤمي

�داويستيية وةك بضووكةكاني رؤذانةييةكان كةسيء ثي�نم، بةكاريان فيلمةكانمدا لة كة مانايةكيان ض دةهي

�ت. ثرسيارة ئةم راستي بة هةية؟ �ني دةمترسي

وةآلمي نيية ناضار هونةرمةند هةرطيز من بداتةوة. فيلمةكاني خؤي مةبةستةكاني

�ك بةرهةمي �ي نازانم نين. من مانا يان ئيدراك كؤمةل�ك دةكةن. تةنيا تةفسير سيمبولةكانم ضؤن كة شتي

�ناني دةدةم، بؤ هةول�ي هةستةكانء بةئاطاهي�نين، كة ذيانةي بةو بةرامبةر هزرةكانة دةيطوزةري

�ك هةر �ت، ذياني �ناني هةروةها بي بةرةو ثال ناوةكيدا. جيهاني لة سؤز خؤشةويستيء�ك بةبةردةوامي لة دةدات هةول� هةية، كةسي

�نييةكاني �بطات. فيلمةكانمدا لةناو بيرؤكةكة نهي تي�ك ئةستةمة �نة فيلمي بيرؤكةكةي بطريتء وي

نيية مانايةكيان هيض من بشاريتةوة. فيلمةكاني دةطرن. بةآلم لةخؤياني كة شتةي لةو جطة

�ك �ة جار هةندي �بينةوة، شتانةدا لةو زؤر مةحال كة قوول�بكةين، طوزارشتي توانيوومانة �ة ياخود لي مةحال

�ت. كةشف سادةكاني رةهةندة بكري

�كباكمةن )طةشتيار( فيلمةكانتدا لة جار : هةندي�ك وةك �نيت، ميتافؤري هيض لة بةآلم بةكاردةهي

�كتدا نةبووة. بةرجةستة نؤستالجيا ئةوةندةي فيلميدةزانيت؟ طةشتيار بة خؤت ئايا

كة هةية، طةشتكردن جؤر : يةكتاركؤظسكي كةسانة لةو ناوةكي. من جيهاني ناو بؤ طةشتكردنة

�يان كة نيم �ك هةموو هةميشة واية ثي بة طةشتي�ت. هةرطيز كؤتايي طةر�انةوة �ت مرؤظ دي ناتواني

�تةوة �يةوة كة خال�ةي ئةو بؤ بطةر�ي دةستي لي�كردووة. ضونكة شت زؤر طةشتةدا ئةو ماوةي لة ثي

طؤر�اوة. طةشتيارةكة خودي بطرة طؤر�اون،�طومان �ة بي �ت مرؤظ مةحال �ت. لةخؤي بتواني �بي هةل

9 10

Page 27: پهرجووی سینهما

رؤحماندا مال�ي لة لةناخماندا، كة شتةية ئةو ئةمة�مانطرتووة. طةشتكردني ئةو وةك مرؤظ هةل

�ة �تةوة سةري كة واية كيسةل �شي ناو بؤ دةكي جيهاندا بة كة طةشتانةي ئةو قاوغةكةي. هةموو

�ن، �دا سيمبولين. لة طةشتي دةكري خؤت هةركوي�نةدا لةو ببينيتةوة، طةشتكردن بة دةستدةكةيت شوي

خؤتدا. رؤحي بةدواي

خؤيدا رؤحي بةدواي ئةوةي بؤ : مرؤظباكمةن�ت، �ت بطةر�ي �كي دةبي �زي باوةري رؤحة بةو بةهي

�م �ت. ثي بة ثةيوةستن هةمووان ئةمر�ؤ واية هةبي ئةو مةبةستم ناخ، دةرةوةي دةرةوة، بارودؤخي

دةردةكةون. دةرةوة لة كة بيرؤكانةية،�ي�،تاركؤظسكي راستة. زؤر ئةمة : بةل

�م هةستةم ئةم هةمان منيش بةداخةوة واية هةية. ثي لةدةستداوة. خؤي بة باوةر�ي مرؤظ لةمر�ؤدا

�طومان �كو نا، مرؤظ هةموو بي �ك بةل لة هةركةسي�ك ئاستي هاوضةرخ مرؤظي لة بير خؤيدا. كاتي

�ذي وةك دةكةمةوة، �تة كؤرس ناو طؤرانيبي دي�تمي بةرضاوم. لةسةر دةمي طؤرانييةكة ري

�كي هيض خؤي بةآلم دايدةخات، دةكاتةوةء دةنطي�وة �ن، طؤراني ديكة ئةواني ناية. هةموو لي �ي بةآلم دةل�ت خؤي وا ئةو �ني �تء طؤراني كة دةنوي �ي باوةر�ي دةل

�ناوة بةوة بةسة. ديكة ئةواني وتني طؤراني كة هي�ةتةدا لةم �ك نيية، خؤي كةسة ئةو حال نيية كةسي

�ت. خؤي رةفتارةكاني كردةء بة باوةر�ي هةبي بةوة باوةر�ي هيوايةء بي� تةواو هاوضةرخ مرؤظي�ت كة نةماوة ئةو لةسةر كاريطةري دةتواني

دةذي. تيايدا كة بكات، دروست كؤمةل�طاية

�كي لة : كةواتةباكمةن لة ئاواء بارودؤخي�كي �وةيةدا لةم جيهاني هةيةء مانايةكي ض فيلم شي

ضيية؟ دروستكردني لة ئامانج لة ذيان راستةقينةي : مانايتاركؤظسكي

�داني �ةمةندكردنء بؤ جديداية هةول طةشةدان دةول�ينء رؤحمان. لةوةداية بة �كي بة ببين بطؤر�ي كةساني

دايكبووين. ئةطةر لة كاتةي لةو جياواز ديكة�وان لة كة ماوةيةدا لةو توانيمان، لةدايكبوونء ني سةختةء ئةمة ئةطةرضي بةمة بطةين مردنداية، كاتة ئةو كةمة، تيايدا سةركةوتن دةرفةتي

�كمان طةياندووة. مرؤظايةتي بة سوودي بة طرنطي زياتر رؤذ دواي لة رؤذ من

فةلسةفةيةدا دةدةم. لةم خؤرهةآلتي فةلسةفةي�ر�امانء لة ذيان ماناي بووني بيركردنةوةدايةء تي�كي مرؤظ طةردوون. جيهاني لة دانةبر�اوة بةشي

�كي خؤرئاوا لة ذيان بيرؤكةي عةقآلنييةء زؤر جيهاني داكوتاوة: لة ثراطماتيزمدا لة رةطي تةواو خؤرئاوا�ك لةهةر لة بريتيية تةواوةكة باآلنسة خؤرئاوا شتي

�ت بةردةوام لةش بؤئةوةي بضووك ثاروويةكي لة بي�ت واي ذيان، �بكري بذي. ماوة زؤرترين لي

�ت : ئاياباكمةن )كات( ضةمكي ئةمر�ؤ وانيية ثي�كي �ري �وانةكردنة ئامي ئيدراكي لة بؤطوزارشتكردن ثي

بوون؟ كات كة بةوةية باوةر�م تةواو : منتاركؤظسكي

تةنيا نيية. كات )كاتيطؤرييةكي( بابةتي طوتةزايةكي�ك ئيدراكي مرؤظ كة هةية، كاتة ئةو دةكات. هةندي دةرةنجام هةمان زانستييةكان دؤزينةوة لة

9 10

Page 28: پهرجووی سینهما

�مة بةدةستةوة �ستادا لة دةدةن. ئي ئةم ناذين، ئي�ستا(ية لةناوضوونةوة، لة نزيكة كورتةء زؤر )ئي�مة ضونكة هؤ، يةك لةبةر ئةوةش ئةوةمان تواناي ئي

�مة كة كاتةي بكةين. ئةو ئيدراكي نيية �ي ئي �ين ثي �ي دةل�ستا( كوتوثر� �ت )ئي �ي كة ئةوةشي رابردوو، بة دةبي ثي

�ين �ي �ت ئايندة، دةل �ستاء بة دةبي ئةويش ثاشان ئي�ت �واز رابردوو. تةنيا بة دةبي ئةزموونكردني بؤ شي

�ستا( ئةوةية �ين كة )ئي �طةر�ي �رةوة، بكةوينة لي �دي كة هةل�وان �ستاء لةني �مة ئايندةداية ئي �طةيةك . ئي دةطرين، ثي

�تة كة �وان دةكةوي �ستا، ني كؤتاييةوة. ئايندة، ذيان، ئي نيية ثةيوةست بةتةنيا نؤستالجيا كة ئةمةية لةبةر

تامةزرؤيي بة هةستكردنة بةرابردووةوة. نؤستالجيا ضونكة لةدةستضووة، كة زةمةن ثانتاييةكي بؤ

�زة بة ثشت نةمانتوانيووة ببةستين، رؤحييةكانمان هي�مان كة ئةوةش لةبةر هةروةها ئةم نةداوة هةول

�زانة �ك هي بةجي� خؤيان ئةركي بؤئةوةي بخةين ري�نن. بهي

***

�زةكان: ثةراوي

باكمةن( ئةم )طيديؤن سويدي - رؤذنامةنووسي1�كةوتنةي طؤظاري لة سازداوةء تاركؤظسكي لةطةل� ضاوثي

كردؤتةوة. سةرةتاي بآلوي سويديدا سينةمايي )ضاثلن(ي�تةوة تاركؤظسكي باكمةنء ناسيني يةكدي سال�ي بؤ دةطةر�ي�تووني ضل�ةخورماي خةآلتي كة سال�ةي ئةو ،1962 بردةوة ئال

�يي فيلمي بؤ سةرداني باكمةن1982 ئيظان(. سال�ي )مندال سةرقال�ي تاركؤظسكي كة ماوةيةدا لةو دةكات، رؤما

�ذايي بة )نؤستالجيا(. باكمةن فيلمي بؤ ئامادةكاريية ئةو دري

�تء تاركؤظسكيدا لةطةل� ماوةية ئةم لةوي�ش هةر دةبي�كةوتنةي �دا ضاوثي دةكات. ساز لةطةل

�رط - ستيظن2 �كي1947) سثيلبي �نةري سينةمايي -( دةرهي زانستيء خةيال�ي فيلمي دروستكردني بة ئةمةريكييةء

�طةي ناوبانطي فةنتازي ئةوةي ثي�ش سةرنجة ثةيداكرد. جي�رط �رةي سثيلبي �تةوةو ئةستي �رايي بدرةوشي بةسةر بةخي�ت، هؤليؤددا ثةيذةكاني قسةيةي ئةم تاركؤظسكي سةربكةوي

دةكات. لةسةر شاعيري ( كور�ي1986-1932) تاركؤظسكي - ئةندري�3

تاركؤظسكي(ية. )ئةرسيني رووسي بةناوبانطي طةلي هونةرمةندي نازناوي1982 سال�ي تاركؤظسكي

�نا. تاركؤظسكي ثرؤفيسؤرء دةستي لةسةر بةدةستهي�نةرء ثةروةردة رؤم ميخائيل سينةمايي تيؤريستي دةرهي

�تء مؤسكؤ لة سينةما باآلي ثةيمانطاي1961 سال�ي دةبيدةكات. تةواو

كة )قورباني(ية فيلمي تاركؤظسكي فيلمي دوايين ثةيمانطاي بةرهةمي كردووةء دروستي دا1986 لةسال�ي

�ستيظال�ي لة1986 سال�ي لة فيلمة سويديية. ئةم سينةماي في�ناني خةآلتي كان سينةمايي سينةمايي( بردةوة. لة )داهي كرابوو، قةدةغة رووسيا لة فيلمةكة نمايشكردني سةرةتادا

ثاش لة يةكةمجارء بؤ رووسي، جةماوةري دواتر بةآلمببينن. فيلمةكة توانييان تاركؤظسكي، مردني

�ز خؤي وآلتةكةي ( لة1986) سال� هةمان وةك خؤي بؤ ري�ك وةك فيلمةكانيشي هاووآلتييةكء �ردرايةوة. هونةرمةندي طي

�طة لةسةر تاركؤظسكي �بي جي زةمةندا(ي لة )تاشين كتي لة كةوتني رؤذي يةكةم لة هةر تةواوكرد. دكتؤرةكان

�رثةنجةي بة تووشبووني خةستةخانة �ةيان شي �خؤل دياريكرد. ري�ةدا لةو تاركؤظسكي نيشتيمانةكةي لة بوو، ثاريس لة سال

�زانةكةيء �طةيان تاقانةكةي كور�ة دوورخرابووةوة. خي �درا ري ثي هةمووان ضونكة ثاريس، لة بكةن تاركؤظسكي سةرداني�ت. نزيكانة بةم دةيانزاني دةمري

�رثةنجة راستيدا لة �نةطةر�ا شي �تةوة. ئةم زؤر لي �ني مرؤظ بمي�نةرة و مردء1986 سال�ي ديسةمبةري ي29 لة مةزنة دةرهي

9 10

Page 29: پهرجووی سینهما

�تي لةسةر قةشة ئةرسةدؤكسي طؤر�ستاني لة خؤي وةسي�نيفةر �ردرا. خاك بة ثاريس نزيكي لة بؤيس ديس جي سثي

�كي - كؤثيك4 �ة. يةك كؤثيك سةد رووسيةء دراوي رؤبل

�ر�اني * لة �كةوتنةدا ئةم وةرطي �ك ضةند ضاوثي جاري�طةي ئينطليزييةكة، سةرضاوة بؤ طةر�اومةتةوة سةرنجة جي

�ر�ي �كةوتنةكةي عةرةبي وةرطي كردووة رووسيةوة لة ضاوثيعةرةبي. بة

عةرةبييةكة: سةرضاوةhttp://www.adabfan.com/cinema/326.html

ئينطليزييةكة: سةرضاوةhttp://people.ucalgary.ca/~tstronds/

nostalghia.com/TheTopics/Gideon_Bachmann.htm

دةكات رزطار جيهان جواني�كةوتن تاركؤظسكي ئةندري� لةطةل� ضاوثي

برانت دي سازداني: ضارل

كة دةكةن ئةوة بؤ ئاماذة بؤضوون - هةندي ك تي ك&&&&ةآلوبووني قورب&&&&اني(دا )فيلمي ل&&&&ة

وي ن&&اكردني ل&&ة وةرط&&يراو باب&&ةتي هةن&&دي كذكردني نموون&&&&ة ب&&&&ؤ مةس&&&&يحييانة، نوي&&&&

ديكةدا بابةتي هةندي ك لةطةل ئةليكساندةر، نموون&&ة بؤ هةية، فيتشييانةيان مؤركي كي كة

دةك&&ري ت. ئ&&ةم ب&&ةدي جادووط&&ةر، ماري&&اي ت&&ؤ ئال ؤزي. كةواتة هؤي دةبي تة تي كةآلوبوونة

نا؟ يان مةسيحيت باوةر;ي كيت؟ ض لةسةر�م �ت نيية طرنط واية * ثي �كم ض بزانPPري هةيPPة، بPPاوةر�ي

�ت فيتشPPي ئةرسةدؤكسPPي يPPاخود كاسPPؤليكي يPPان بي�وةيةكي مةسPPيحي يPPان كPPة طشPPتي. ئPPةوةي بةشPPي

�شPPPم طرنطPPPة، �ويسPPPتة وايPPPة فيلمةكةيPPPة. ثي لPPPة ثي�ندنPPةوةي فراوانPPترةوة روانطةيةكي �ت، بPPؤ خوي بكPPري

�ك ثيشانداني ر�وانطةي لة نةك كة دذيةكييةوة، هةندي�نياندا فيلمPPةكانم رةخنPPةطراني �ن. بةشPPوي دةطPPةر�ي

�كء هةموو هونةري كاري جيهPPاني تPPةواوةتي بPPة كPPاتي هةسPPPPتيارةكاني اليةنPPPPة هونةرمةنPPPPدء نPPPPاوةكيي�كي ئةطةرضPPي ناكPPات بةرجةستة ديPPاريكراو لPPؤجيكي

وان لPPة ثةيوةندييPPةك كPPة هةيPPة، �PPةو نيPPةدا ئPPدووان

9 10

Page 30: پهرجووی سینهما

�ت ئPةوةي سPةرباري ئةمPة دةكPات، دروسPت دةشPي�ت جيPPاواز بخاتةر�وو، روانطةيةك هونةري كاري لPPة بي

كPPPPاتي هونةرمةندةكPPPPة. لPPPPة خPPPPودي روانطPPPPةي لPPة كة دةكردةوة لةوة بيرم فيلمةكةدا دروستكردني

�تء نمPايش جيPPاواز جيPPاواز هؤل�ي جPةماوةري دةكPريدةيبينن. جياواز

�كيان �يمدا لة جاري خPPودا ثرسي: "ئايPPا باوكمم لة مندال دؤزينةوةيPPةك وةك باوكم وةآلمةكةي هةية"؟ بووني�ك من: "بPPؤ بؤ وابوو �بPPاوةر� كPPة كةسPPي �ت، بي بPPووني بي�كيش بؤ نيية، �ت، بPاوةر�دار كPة كةسي هةيPة". خPودا بي�ت طرنطة، زؤر بابةتة ئةم �م دةمPPةوي �ي �ت بل بPPة دةشPPي

�ت. بPPؤ راظPPة فيلم جيPPاواز جPPؤري ضPPةندين بكPPريوان ثةيوةنPPPديي نموونPPPة، �PPPييةكةء نيPPPة ثؤستةضPPPذن

بةالي فيلمةكةية ناو شتي طرنطترين جادووطةرةكة نائاسPPاييةكان ديPPاردة بPPة بر�وايPPان كPPة كةسانةوة ئةو

بة طرنطي باوةر�دارن، كة كةسانةي ئةو بةآلم هةية،�ذكردنةكPPPةي دةدةن. فيلمةكPPPةش ئةليكسPPPاندةر نوي

دةر�وات. هاوكPPات بابةتPPة ئPPةم لةسPPةر بةدياريكراوي�يةمي جPPؤري �كي كPPة هPPةن، بينPPةر سPPي بيروبPPاوةر�ي

�ن نييPPةء دياريكراويPPان �ي �كي ئةليكسPPاندةر دةل كةسPPي�كضPPووة. بPPةم دةروونPPيي هاوسPPةنطيي نةخؤشPPةء تي�وةية، �وازي بPPة خPPةل�ك جياوازةكPPاني طروثPPة شPPي شPPي

�دةطةن. فيلم لة جياواز تي�م شPPPتة ئPPPةو هةيPPPة ئPPPةوةي مPPPافي بينPPPةر وايPPPة ثي

�ت، �ت، شاشة لةسةر كة وةربطري لPPة ئةوةش دةيبيني ناوةكييPPة جيهانPPة لةطةل� شتة ئةو كؤكبووني ميانةي

كPPة روانطةيPPةوة، ئPPةو ميانPPةي لPPة نةك تايبةتةكةيدا،�نم دةكةم حةز ئPPةوة من سةريدا. ئامانجي بة بيسةثي�نةيةكي بكةمء نمايش ذيان بوو مPPرؤظي تPPراذيكي وي

�نم. ئايPPا هاوضPPةرخ �قي �ت كؤتاييPPدا لPPة بخPPول وايPPة ثي�نPPةري �كي فيلمPPة ئPPةم دةرهي �بPPاوةر�ة؟ كةسPPي بPPر�وا بي

ناكةم.

ب&اوةر;ي ل&ة طوماني&ان بين&ةران لة هةندي ك- واي&&&ة هةي&&&ة. ثي ت فيلمةك&&&ة ثال ةوان&&&ةكاني

كوي داي&&&&ة؟ ل&&&&ة قةناعةت&&&&ةكانيان ك&&&&رؤكي ه&&ؤي ب&&ة بووة كة باوةر;ةي ئةو كةموكور;يي

ضيداية؟ لة ئةليكساندةر، شي تبووني�ت ئةليكسPPاندةر منPPةوة * بPPةالي رةنطPPة نييPPة، شPPي�ك �يان كةس هةندي �ت ثي �ت وابي �ت. ئةليكسPاندةر شPي بي

�كي ديلي جيهانPPة سPPةختة، زؤر دةروونPPيي بPPارودؤخي�كة، جيهاني ناوةكييةكةشي زؤرة ماوةيةكي كة كةسي

�كي لPPة ئPPةو كةنيسPPة. رةنطPPة بPPؤ نةر�ؤشتووة زاني �PPخي �ت، طةشPPةي ئاينثPPةروةردا �كي بPPةآلم كPPردبي بPPاوةر�ي

�ي بيروبؤضPPPووني تايبPPPةتء هةيPPPة. دةتPPPوانم نPPPوي بابةتPPة باوةر�ء بيرء بة لةخؤكردني نكؤل�ي غةمةكانيء

بكPPةم. بPPةراورد شتاينةر رؤدؤل�ف ئةنترؤسؤفييةكاني باآليPPة واقيعPPة ئPPةو كؤتPPايي هPPةتا مPPادي جيهPPاني

�ويستة كة ناكات، بةرجةستة �كيش ثي �تةوة. كPPاتي بدؤزري�كي تراذيدياء ئPةوا روودةدات، لةسPةد سةد كارةساتي

جيهانPPة لPPؤجيكي لةطةل� كؤكبووني بة ئةليكساندةر،�تةوة تايبةتييةكةيدا، تPPةنيا خودا. ئةمPPة الي بؤ دةطةر�ي

�دة �ديدا. ساتةكاني لة ئومي نائومي

ئ&&&&&ةوةي لةس&&&&&ةر هةي&&&&&ة - س&&&&&ةرنجي ك ك&&ة ئ&&ةوةي ب&&ةهؤي فيلمةك&&ة، ثال ةوانةكاني

ش&&&&&&ارةزاييء جي&&&&&&اوازةء بارودؤخي&&&&&&ان ب&&&ةردةم ل&&&ة ت&&&ةنيا كةم&&&ة، ئ&&&ةزموونيان

9 10

Page 31: پهرجووی سینهما

راس&&&&تةقينةدا رؤح&&&&يي ذي&&&&اني دةروازةيدةوةستن.

�م �كي ئةليكسPPPاندةر وايPPPة * ثي بةختPPPةوةرة كةسPPPي�ت. ئازارانةشPPPPPي ئPPPPPةو سPPPPPةرةر�اي �ذي دةيانضPPPPPي

�طPPاي كؤذانPPةوة بPPةهؤي ئةليكسPPاندةر بPPاوةر�ي ري�ت ئPPةوة دؤزييPPةوة. لةبPPةر �ين نPPاكري �ي لةبPPةر ئPPةو بل

�كدا دةروازةي ضارةنووسPPةي ئةو ثاش وةستاوة شتي زؤر رةهةنPPدة لةخؤيPPدا خPPؤي دياريكراوة. باوةر� بؤي

ئايينييةكانة. بابةتة سةختةكةي طرنطء

ماناي&&ةكي ب&&ة ب&&اوةر;ة، ج&&ؤرة ئ&&ةم - ب&&ةآلمدةبي تةوة. نزيك ثووضي لة دياريكراو،

�كي * ئةمPPة ئPPةو بPPاوةر�دار ئاسPPايية. مPPرؤظي شPPتي�ت كPPة كةسPPةية، قوربPPاني. بPPة بكPPات خPPؤي ئامPPادةبي

بPPةواني ثPPال� قوربPPانيء بة دةكات خؤي ئةليكساندةر�ت ديكةشةوة قوربPPاني. بPPةالي بPPة بكPPةن خؤيان دةني�تيية، ئةمPPة ئةوانPPةوة �كي وةك ئPPةوان شPPي مPPرؤظي�كشPPPكاو بPPPةآلم دةكPPPةن، ئةليكسPPPاندةر سPPPةيري تيهةموويانة. فريادر�ةسي ئةليكساندةر لةر�استيدا

كةشةي ئةو واية ثي يان بينةران لة - هةندي ك ل&&&ة هةي&&&ة، )قورب&&&اني(دا فيلمي ل&&&ة ك&&&ة

وةرط&&يراوة, ئاي&&ا بي رطمان&&ةوة فيلم&&ةكاني كاريطةريي&&ةكي بي رطم&&ان بل ي ين دةت&&وانين

ئ&&ةم ي&&ان ه&&ةبووة؟ ت&&ؤ لةس&&ةر دي&&اريكراوي رووداوةك&&اني ش&&وي ني ب&&ة ثةيوةستة هةستة

فيلمةكة؟ك �PPان * كاتيPPرطم� �ت دةكPPات، خPPودا باسPPي بي دةيPPةوي

�ت �ي �تء جيهانPPةدا لPPةم خودا دةنطي ضيتر بل نابيسPPتري

�ت نييPPة. كةواتPPة بPPووني خPPودا ك هيض بPPة نPPابي �PPجؤري �ين بةراورد كPPة رةخنةطرانPPةي يةكPPدي. ئPPةو بPPة بكري

�كي �ضPPةوانةي بPPاوةر�ي �كي هةيPPة، ئةمPPةيان ثي كةسPPاني اليةنPPPة سPPPةيري ئPPPةوان رووكةشPPPبينن. ئةطPPPةر

�كضووةكان �تPPةوة ئةمة هؤكاري ئةوا بكةن، لي دةطةر�ي فيلمي سPPPةرةكييةكةي ئةكتPPPةرة كPPPة ئPPPةوةي بPPPؤ

�رطمانPPدا فيلمPPةكاني )قوربPPاني( لPPة زؤري رؤل�ي بي�ر�اوة، منPPدا فيلمPPةكاني لPPة ئةوةي سةرباري ئةمة طي

هPPةن. لةمPPةوة سPPويدي طونPPدي ديمPPةني ضPPةندين�ت بؤمPPان �رطمPPانء لPPة رةخنPPةطران دةردةكPPةوي بي

�بPPPازة �رطمPPPان وجودييةكPPPةي ري �ناطPPPةن. بي لPPPة تيباوةر�. بابةتي هةتا نزيكترة كيركطاردةوة

ت&&ؤ ك&&ة ثرس&&يارانةي ئ&&ةو دةبي ت - كةوات&&ة ل&&&ة بن شةخس&&&ي ن&&&زيكء زؤر دةيانك&&&ةيت،

ة ئةكت&&&&ةري )ئؤالن&&&&د س&&&&ةرةكييةكة رؤل&&&&يوزيفسن(؟

�ة راستيشدا * لة تايبPPةتي بPPة سةرةكييةكان واية. رؤل ئيPPدظال( نووسPPراون. ئPPاالن يوزيفسPPنء )ئؤالنPPد بPPؤ

�ةكاني بةآلم نووسراون. دواتر ديكة رؤل

درةختةك&&ة )قورب&&اني(دا فيلمي كؤتايي - لة ئةم&&&ة ئاي&&&ا س&&&ووتا، خانووةك&&&ةدا لةط&&&ةل

نةكرديت؟ سةرسامي�ك هيض منPPدا فيلمPPةكاني * لPPة �كPPةوت بPPة شPPتي ري

خانووةكPPةدا لةطPPةل� درةختةكPPة روونPPادات. بؤضPPي�ت؟ بسPPووتاية، خانووةكPPة تPPةنيا بPPة ئةطPPةر دةسووتي

�كي وةك سPPووتانة ئPPةم ئPPةوا سPPينةمايي( )سPPووتانيدةردةكةوت. ناتايبةت نار�استةقينةء ديكةي

9 10

Page 32: پهرجووی سینهما

دل ر;ةقيية؟ ئةمة وانيية - ثي ت�كي *درةختةكة دا تايبPPةتي بة بوو، وشك درةختي �PPلةوي

�نرا بيني. خؤي رؤل�ي ديكؤر وةك تةنيا و ضي

ةواني زماني - لة )نؤس&&تالجيا(وة فيلمي ثال&& م&&رؤظ دةبي ت س&&ةردةمةماندا دةل ي يت: "لةم

جؤرة ض لة بني ت". مةبةستت بونياد هةرةمهةرةمي كة؟

�ت، رؤحي بPPPاآلبووني مPPPرؤظ ئامPPPانجي * دةبي�ت بيني بPPة رةهةنPPدةكاني �PPةوةو نهيPPنن� ديكPPة كةسPPاني بمي

تPPةنيا نPPةك بدؤزنPPةوة، بPPؤ ضارةسPPةري بPPدةن هةول�ك �PPPPPرانبووني� �تء وي �ك ئاكPPPPPامي وةك بي كارةسPPPPPاتي

�تةوة �نري �رنؤبل� وةك ياد، بهي .1ضي

زؤر بريس&&ؤن(ت )رؤب&&ةرت وتت - جاري كي&&ان تؤ فيلمةكاني ئةوةشدا خؤشدةوي ت. لةطةل

جي&&اوازة. ل&&ة ئ&&ةو فيلم&&ةكاني ل&&ة ت&&ةواو زؤر ري ذةي&&ةكي ب&&ة بريس&&ؤندا فيلم&&ةكاني

بؤ ضارةسةر ئةوةي ( هةن. بةبي Cut )كةت ت&&ةنيا بةردةس&&ت، بخاتة بنضينةييةكان بابةتة

دةكات. بؤ ئاماذةيان�م �كPPPPة بريسPPPPؤن وايPPPPة * ثي باشPPPPترين لPPPPة يةكي

�نةرةكاني �زي جيهانء دةرهي �م دةطرم. بةآلم زؤر ري ثي�وةييةكي وانيية �وانماندا لة زؤر هاوشي �ت. هPPةر ني هةبي

هPPةن. من فيلمةكانيPPدا لPPة زؤر كPPةتي راسPPتيش بPPة كوشPPتني وةك ئةمPPة ضPPونكة بكPPةم، ئةمPPة نPPاتوانمواية. مرؤظ

ض&&يرؤكي ئي س&&تا ل&&ة ب&&ةر ك&&ةم - ماوةي&&ةكي ل&&ة خؤكوش&&تن م&&ةيلي ك&&ة بيس&&ت، كةسي كم فيلمي ئ&&ةوةي ث&&اش داب&&وو. ب&&ةآلم كةلل&&ةي

كات&&ذمي ر دوو م&&اوةي ب&&ؤ بيني، )قورباني(ي ث&&اش ب&&وو، خ&&ةياآلت بيركردن&&ةوةو ن&&وقمي

تي&&ادا ذي&&ان ب&&ؤ ب&&ةهي زي ويس&&تي كي ئ&&ةوةبوو. دروست رةخنةيPPةكي يPPان هةل�سPPةنطاندن هPPةر لPPة * ئةمPPةم

�يي فيلمي طرنطترة. ثاش بةالوة ديكة ئيظان( )مندال�كي �وة رووداوي �ك هاوشي تاوانبارانPPةي لةو روويدا. يةكي

، درابPPووة كوشPPتني تؤمPPةتي كPPة بPPؤ نامةيPPةكي ثPPال� فيلمةكPPة كPPة كردبPPوو ئPPةوةي باسPPي تيايدا نووسيمء

ضPPيتر دروسPPتكردووةو لةسةر زؤري كاريطةرييةكي�ت �كيش تةنيا ئازاري ذيانيدا لة ناتواني بدات. كةسي

ف&&&&ر;ينء ديم&&&&ةني فيلم&&&&ةكانت - بؤض&&&&يتياداية؟ هةوادا لة جةستةيان بةرزبوونةوةي

�زن. زؤر ديمةنانPPة ئPPةم ئPPةوةي لةبPPةر * تPPةنيا بPPةهي�ك ثاشان ئيسPتاتيكييةوة رووي لPة هPةن، شPPت هةندي

�نPPةطرتن. بPPؤ بؤ طونجاوترن سينةمايترنء نموونPPة وي قPPووآليي دةذي، ئPPاو طرنطPPة، زؤر منPPةوة الي بة ئاو

�ت، هةيPPPPPة، �ي �ت، دةجPPPPPول �نPPPPPة وةك دةطPPPPPؤر�ي ئاوي�نةدانةوةي �ت هةية، وي تيPPادا مةلPPةي بيخؤينةوة، دةشي

يPPةك لPPة ئPPاو زانياريشت، بين. بؤ نوقم تيايدا بكةينء�كهاتووة. لة طةرد ك ديكةوة اليةكي ثي �PPك كاتي �PPمرؤظي بPPPة هةسPPPت بةرزبووةتPPPةوة، هPPPةوادا لPPPة دةبينم

زؤري طرنطييPةكي دةكPةمء طةورة رةزامةندييةكي�كي بةالمPPPةوة. ئةطPPPةر هةيPPPة �م دةبPPPةنط كةسPPPي لي

�ت هPPةوادا لPPة ماريPPا ئةليكسPPاندةرء بؤضPPي بثرسPPي

9 10

Page 33: پهرجووی سینهما

�ي وةآلمPPدا لPPة بةرزدةبنPPةوة، �م ثي �ي لةبةرئPPةوةي دةل�كي ئةطPPةر جادووطPPةرة. بPPةآلم ماريا كPPة ورد كةسPPي

�ت �بطPPات، شPPتةكان شPPاعيرييةتي لPPة بتواني هPPةمان تي�بكPPات، ثرسPPيارم �ي وةآلمPPدا لPPة لي �م ثي �ي ضPPونكة دةل

نييPPة خؤشةويستي وةك دووانة ئةم بؤ خؤشةويستي�ك، بؤ �ت، خةو لة بةيانيان كة سيناريؤنووسي هةل�دةسي

( ثلةيPPة. خؤشةويسPPتي37,2) لةشي طةرميي ثلةي بةرجةسPPPPPتةبووني بPPPPPاآلترين منPPPPPةوة بPPPPPةالي

�طةيشPPPPتني �كتي �ت هاوبةشPPPPةء لي بPPPPة تPPPPةنيا نPPPPاكري�كسPPكردني �ت. طوزارشPPتي شاشPPة سPPةر سي �بكPPري لي

�كس بينيني تةنيا مةسةلةكة ئةطةر �ت، سPPي بؤضPPي بي�ل�طةكان بؤ نةر�ؤين ةطاكان سPPةيري تا كي �PPةين كةلPPبك

سPPةردةمةدا لPPةم دةبن؟ مانطاكان سواري ضؤن كة�ك نييPPة، خؤشةويسPPتي رووني ديمPPةني فيلمدا لة كاتي

�مان هةموومان سانسPPؤرة، مةقةسPPتي لةبPPةر واية ثي بPPPة ثةثوةنPPPدييان ديمةنانPPPة ئPPPةم هPPPةرطيز بPPPةآلم

�كو نييPPPة، خؤشةويسPPPتييةوة �وةيةكي تPPPةنيا بPPPةل شPPPي�كسن. لةر�استيدا �كسي كردةي سي �ك بؤ سي هةرجووتي

�تةوة. دووبارة هةرطيز دةطمةنةء كردةيةكي نابي

ثةرةس&&ةندني )قورب&&اني( ب&&ة فيلمي - ئاي&&ادادةني يت؟ هونةرييةكانت توي ذينةوة

�وةيةكي تPPPPوانيم فيلمPPPPةدا * لPPPPةم وردتPPPPر بةشPPPPي�طةيشPPتني هاوضPPةرخ مPPرؤظي جيهPPاني بPPؤ خPPؤم تي فيلمي هونةرييPPPةوة لPPPةر�ووي بPPPةآلم بخةمPPPةر�وو،

فيلمي لPPPة سPPPةرووتر ثلةيPPPةكي )نؤسPPPتالجيا( لPPPة�م، )نؤسPPPتالجيا( فيلمي ضPPPونكة )قوربPPPاني( دادةني

يPPPان بيرؤكةيPPPةك ثةرةسPPPةندني بنPPPةماي لةسPPPةر�كي ئPPةم ئامPPانجي تPPةنيا نةوةسPPتاوة، دياريكراو بابةتي

�نةيةكي فيلمة )قورباني( فيلمي شاعيرانةية. بةآلم ويوةستاوة. كالسيكي درامايةكي بنةماي لةسةر

فيلمي واي&&&ة ثي ي ك&&&ة هةي&&&ة، - س&&&ةرنجي ك)قورباني(يةوة. فيلمي لة )ستال كةر( نزيكة

�كة فيلمي * راستة، كة فيلمانةم، لةو )قورباني( يةكي تيادايPPة. نPPاوةر�ؤكي نPPاوةكيي بPPةدواداهاتني زؤرتPPرين تايبPPةتي شPPكؤي ثاكذيء لةسةر قسةكردنة فيلمةكة�تبووني بةهؤي دةبن )من( كة مرؤظ. شي

)قةش&ة ثي ش&&ترتدا فيلم&ةكاني لة يةكي ك - لة ناوةن&&&&دي وي نةي&&&&ةكي وةك ئ&&&&ةنتؤنين(ت

هةل بذاردووة.. بؤضي؟�سPPتادا * لPPة ئPPةو باسPPي طرنطPPة بةالمPPةوة زؤر ئي

هةيPPةء مرؤظPPدا دل�ي لPPةناو كPPة بكPPةين، دذيةكييPPة�كPPPةوة بPPPةديي ثاكPPPذييء كؤدةكاتPPPةوة. بةالمPPPةوة ثي�ت؟ قةشPPة مPPرؤظ باشPPة بثرسPPين: ئايPPا طرنطPPة بي�ةكردن ضةمكي �كة ديكةدا ئةواني لةطةل� مامةل يةكي

ئةرسةدؤكسي. كةنيسةي سةرةكييةكاني ضةمكة لة ئةرسةدؤكسPPييةوة مةسPPيحييةكي بPPةالي كةنيسةش�تيي لPة طوزارشت بPةهؤي كPة دةكPات، خPةل�ك يPةكي

�كPPةوة بPPاوةر�ةوة يPPةك هةسPPتء يPPةك بةسPPتراون. ثي�ك �تة قةشة كاتي �وةتةوةو دةضي بيابان، دةكاتة روو خةل�مة �كي ئي دةكPPةين: بؤضPPي خؤمان لة ئاسايي ثرسياري

�ت: ضPPونكة لةخؤيPPةوة هPPةر وةآلمةكPPة وايكPPرد؟ دي ئايPPا بكات. بةآلم دةرباز خؤي تايبةتيي رؤحي ويستي

�كاني لة بيري �كة ئةمPPة كردؤتةوة؟ ديكة خةل ثرسPPياري�م بةردةوام �كة دةكPPات، سPPةرقال دةربPPارةي ثرسPPياري

9 10

Page 34: پهرجووی سینهما

وان دوواليةنPPةي ثةيوةنPPديي �PPازكردني نيPPرؤحي دةرب كؤمةل�طادا. ذياني لة بةشداريكردن تايبةتيء

)قةش&&&ة دي&&&اريكراوي ب&&&ة بؤض&&&ي - ب&&&ةآلمهةل بذارد؟ ئةنتؤنين(ت

�كي هPPةر * دةشPPيا �ت. ئPPةوةي ديكPPة كةسPPي رةدا بي �PPلي دةدةم، بايPPPPةخي �PPPPرخي ثيPPPPتةبةركردني نPPPPدةس

�وان لة هاوسةنطيية رؤحيدا. ماديء ذياني هةردوو ني

ض&&&&ي2)هؤفم&&&ان(ةوة فيلمي - ل&&&ةبارةيدةل ي يت؟�كي هؤفمان * فيلمي دةكPPةم حةز كؤنة. زؤر ضيرؤكي

بؤئPPةوةي ئPPةوةش بكPPةم، ضارةسةر هؤفمان فيلمي�وةيةكي رؤمانسPPيزم لةسPPةر قسPPة طشPPتي بةشPPي

�نم، شPPتانة بPPةو كؤتPPايي يPPةكجاري بPPة بكPPةمء كPPة بهي�يPPPةوة. رؤمانسPPPييةكان ثةيوةسPPPتن �يانPPPداوة ثي هةول�وةيةك لPةوةي جيPاوازة كة بكةن، ذيان سةيري بةشي

دابء رؤتينء لPPة دةترسPPان هةية. ئPPةوان واقيعدا لة�ك وةك ذيان سةيركردني نةريتةكانء كؤتايي كة شتي

�شPبينيكراوةو هPاتووةو ديPاريكراوة. رؤمانسPييةكان ثي�تPPةوة مردنيPPان هؤكPPاري نين، جPPةنطاوةر بPPؤ دةطةر�ي

�م خةونةكانيان. لةبةرئةمة دةستةبةرنةبووني وايPPة ثي�كي وةك رؤمانسPPيزم، �وازي مةترسPPيدارة، ذيPPان، شPPي

بPPةهرةي بPPة يةكPPةم سPPةرةكيء بايPPةخي ضPPونكة�كPPدا لPPة دةدات، تاكةكةسي شPPت زؤر ذيانPPدا لPPة كاتي

طرنطترن. تاكةكةسي بةهرةي لة زؤر كة هةن،

ب&&ة ت&&ؤ ثةيوةن&&ديي كؤنكريتي - بةشي وةيةكي ج&&&ؤرة ض ئةرسةدؤكس&&&ييةوة كةنيس&&&ةي

ثةيوةندييةكة؟�وةيةكي بكةم. لة باسي ئةستةمة كؤنكريتي؟ * بةشي

�تيي لة رابردوودا �ت يةكي ضPPووم ذياوم. ثاشPPان سؤظي�ستاش ئيتالياء بؤ �وةيةكي ئي فةر�ةنسPPا لPPة كPPاتي بةشي

ثةيوةندييPPPPةكي نPPPPةبووة ئPPPPةوةم دةذيم. توانPPPPاي بكةم. دروست كةنيسةدا لةطةل� ئاسايي سروشتيء

�ك بPPؤ كةنيسPPة بPPؤ دةر�ؤشPPتم فلؤرةنسا لة جار هةندي�ذكردن. لةوي� ذ ئيتPالي يPان يؤنPاني زمPاني بة نوي �Pنوي

ذ رووسPPي زمPPاني بPPة هPPةرطيز بPPةآلم دةكPPرا، �PPنوي �ستا لة بةر نةدةكرا. ماوةيةك بPPة ضاوم لةندةن لة ئي

ديدارةكPPPةمان كPPPةوتء بلPPPوم ئPPPةنتؤني قةشPPPة دروسPPتكردن ثةيوةنPPدي وتي بلوم هةذاندمي. قةشة

�ويسPPتي كةنيسPPةدا لةطةل� �كي بPPة ثي تار�ادةيPPةك ذيPPاني�كخراو �كPPدام، بارودؤخي لة من بةآلم هةية، ري مرؤظي

ر لPPة بPPةردةوام كة �PPدا ذيPPة بؤمببارانPPدةذي. لةبةرئةم بPPPة ئاسPPPاييم نPPPةطؤر�ء ثةيوةندييPPPةكي ئةسPPPتةمة�ت. كةنيسةوة هةبي

رؤذي دةردةك&&&ةوي ت وا فيلمةكانت&&&دا - ل&&&ة راكي ش&&&ابي ت، )قيام&&&ةت( س&&&ةرنجتي دوايي

دوايي رؤذي بل ي يت بت&&&&ةوي ت ئ&&&&ةوةي وةكدةبي تةوة. نزيك

�ر، �ت تةنيا * نةخي �ني بة ثةي دةمةوي لPPة خؤمPPان شPPوي مانPPاي دوايي رؤذي ببPPةم. بPPةآلم ئةمر�ؤماندا جيهاني�كة. هةموو كؤتايي شتي

9 10

Page 35: پهرجووی سینهما

دةل ي ن ج&&ار هةن&&دي ك مةس&&يحييةكان - بؤضيري طاضارةية(؟ تةنيا )مةسيح

�طاضPPPPارة تPPPPةنيا * لةر�اسPPPPتيدا لةبةردةممانPPPPدا ري�ر �تي �نانة. ظؤل �ت: "ئةطPPةر باوةر�هي �ي نةبوايPPة، خPPودا دةل

�ويست ئةوا �ت بوو ثي نين". دةبي �PPقي� بPPزانين ئPPةوة بيخول�ر كة �تي من قPPوول�ي نPPةبووة. قةناعPPةتي بPPاوةر�دار ظؤل

�ت كPة شPتة تةنيا باوةر� ئةوةية رزطPار مPرؤظ دةشPي�ك هيض نPPاتوانين بPPاوةر� بكات. بةبي� دةسPPتةبةر شPPتي

هةيPPة. جطPPة مرؤظPPدا لة كة شتة تةنيا بكةين. باوةر��كي هيض باوةر�، لة نيية. جةوهةريي ديكة شتي

ديستؤظس&&&&كي قس&&&&ةيةي ئ&&&&ةو - ض&&&&ؤن جيه&&ان "ج&&واني دةل ي ت ك&&ة لي كدةدةيت&&ةوة،

دةكات"؟ رزطار�كدانةوةي كPPراوة. قسPPةية ئPPةم بؤ خراث سادةو * لي

�نيام من �ك لةوةي دل جوانيي باسي ديستؤظسكي كاتي جوانيي نةك بووة، رؤحي ثاكذيي مةبةستي كردووة،

جةستةيي.

قةش&&ة ضةمكي لة هونةرمةند ضةمكي - ئاياجياوازة؟ راهيب يان

�طومPPان، �طPPا باسPPي تPPؤ * بي ذيPPان جياوازةكPPاني ري�نPPPPPان راهيب دةكPPPPPةيت. قةشPPPPPةء ناكPPPPPةنء داهي

واقيعPPةوة جيهPPاني بPPة راسPPتةوخؤيان ثةيوةندييPPةكي�سPPPتي �وي لPPPة بريتييPPPة ئPPPةوان ئاسPPPايي نييPPPة. هةل

هونةرمةنPPدة ئةم هونةرمةند، بةشدارينةكردن. بةآلم�تةنطPPPة، دامPPPاوة ء لPPPة ناضPPPارة دل ثيسPPPييةكاني زبل�

�ت. هةسPPت دةوربةريدا �بكؤشي دةكPPةم بPPةزةيي بPPة تي بةسPPةر ذيPPاني نيPPوةي ضPPونكة راهيب، بPPة بةرامبPPةر

�ك تةنيا دةباتء دةكات. تةحقيق خؤي ذياني لة بةشي وردء خPPؤي بةهرةكPPةي ناضPPارة هونةرمةنPPد بPPةآلم

�ت، بكPPPPات. هونةرمةنPPPPد خPPPPاش دواتPPPPر تيادةضPPPPي�ت لةبPPةردةم رؤحي خPPواردووةو فريPPوي دةردةكPPةوي�طPPاي راهيب هةميشةييداية. رةنطPPة مةترسييةكي ري

�تPPPPPةوة، دةربPPPPPازبوون هونةرمةنPPPPPد بPPPPPةآلم بدؤزي�تةوة. بةطشتي، �ك هPPةموو نايدؤزي ئPPةو لةسPPةر شPPتي

�ستة �وي �تةوة. تيادا خؤي مرؤظ كة وةستاوة، هةل دةبيني رووةوة لPةم هةيPة، ئيالهي قPةدةري بPة بPاوةر�م من

�رمPPان قسPPةكاني �سPPة( بPPير )هي �نمPPةوة، هي كPPة دةهيذايي �PPت: "بةدري� �ي بPPة ببم ويسPPتم ذيPPانم هPPةموو دةل

بPPة ثشPت دةتوانم تةنيا طوناهبارم، من بةآلم قةشة،ببةستم". خودا يارمةتيي�ك رةنطPPة �كضPPووني وان لPPة لي �PPة نيPPوان ل �PPةء نيPPقةش

�ت، هونةرمةنPPPددا �ويسPPPتة بPPPةآلم هPPPةبي اليةنPPPة ثي�وانيان جياوازةكاني ئةوة هةول�ي يان ببينيت. مرؤظ ني

�نةر دةدات �ت، داهي رؤحي دةربازكردني هةول�ي يان بي�وةية، دةدات. بPPةم دةربPPارةي يPPان ثرسPPيارةكة شPPي

�قانPPPدني يPPPان خPPPودة، دةربPPPازكردني �كي خول كةشPPPي�ةمةندي �مPPة لPPة جيهاندا. كي� هةموو لة رؤحيية دةول ئي

�ت لةبةرئPPةوة ذيانPPدا؟ لPPة مPPاوة كاتمPPان ضةند دةزاني�ت سPPبةي خPPودا كة بذين بيرؤكةيةدا ئةو لةطةل� دةبي

خؤي. بارةطاي بؤ دةمانباتةوة ئPايينين. حةقيقPةتي مPةغزاي نPاوةر�ؤكء باوةر� هيواو ئPةوةي وةك هونPةر، سPةرةكييةكةي ناوةر�ؤكة بةآلم�يPPان كPPةس زؤر هPPزرء طواسPPتنةوةي لPPة وايPPة، ثي

داني �PPوونةكاندا بايةخثيPPانجي بؤضPPة. ئامPPةر نييPPهون بةرزكردنPPةوةي مPPردنء بPPؤ مرؤظPPة ئامPPادةكردني

�ت ئPPةوةي بPPؤ رؤحييPPةتي بكPPات. ضPPاكة كPPاري بتPPواني

9 10

Page 36: پهرجووی سینهما

�كدا لة مرؤظ كاتي�ك �ت، ئامادة بواري كPPاري بة كة دةبي�تةوة، مةزن هونةريي شPPؤكي بPPة هةسPPت دةدرةوشي

باشPPانةي اليةنPPة دةكPPات. ئPPةو رؤح ثاكذبوونPPةوةي ئPPازاديين. لPةم تامPةزرؤي كة دةكات، كةشف رؤحي

�تء خود بة ثةي كة كاتةداية �تييةكي وةك دةبري كةسPPي�تةوة، مرؤيي �سPنووري توانPاي بPة هةسPت دةدؤزري بي

�نPPان �ت، داهي هةسPPتة قPPووآليي بPPة هةسPPت دةكPPريناطرن. ئؤقرة كة دةكريت، مرؤييةكان

�ل: ويسPPتطةيةكي1 �رنوبي كةوتؤتPPة ئؤكرانييPPةء ئPPةتؤمي - ضPPي�رنوبل�ي شPPاري �فPPةوة واليPPةتي ضPPي ي26 ئؤكرانيPPا. رؤذي لPPة كي

ويسPPتطةيةدا لPPةم طPPةورة تةقينةوةيPPةكي1986 نيسPPاني 2000 برينPPداربووني كةسء36 مPPةرطي ئاكامPPدا لPPة روويداء�كةوتةوة. ديكةي كةسي لي

�طPPاي - مPPةرط2 �نPPة هؤفمPPان فيلمي تاركؤظسPPكي نPPةدا ري وي�ت. بطري

سةرضاوةسينماه،: اندريه سيناريوهان، معه، حوارات تاركوفسكي

باسل: ترجمةو ،(132) السابع الفن سلسلة الخطيب، اعداد.142-136 ص ،2007 دمشق،

�ويستي هونةر �طرتن بة ثي هةية، طوي�ت كةس بةآلم �ناطري طوي

9 10

Page 37: پهرجووی سینهما

�كةوتن ئةنجيلؤثؤل�ؤس تيؤدؤرؤس لةطةل� ضاوثي

هؤرتؤن سازداني: ئةندرؤ

باسي كةمي ك - هؤرتؤن: دةتوانيتبكةيت؟ يؤليسيس نيطاي سيناريؤي

�كي لة باس * ئةنجيلؤثؤل�ؤس: سيناريؤكة �نةري دةرهي ويستي خواستء كة دةكات، سينةمايي

�ك، لةدةست فيلم دروستكردني لة دةدات. رؤذي ئةو ثيرؤز، ديلؤسي دورطةي بؤ سةرداني كاتي

�ي كة دورطةيةي ئةثؤلؤي طريكي ميتؤلؤجياي بةثي زةوي كوتوثر� لةدايكبووة، تيايدا خؤر خواوةندي

�وةيةكي دةباتء شةق �ؤز بةشي لة كةلةسةري ئال�تء ئةثؤلؤ داتاشراوي مةر�مةر� ثارضة دةردةكةوي

�نةرةكة ثارضة �ت. دةرهي �ت دةبي �نةي دةيةوي ئةم وي�ت. بةآلم نائاسايية رووداوة �ك بطري فيلمةكة كاتي

�ك هيض دةشواتةوة، �ت. كةلةسةرةكة شتي لةو نابيني�طةيةدا ئةثؤلؤي يةكةمجار بؤ كة هاتةدةرةوة، ثي

لة دةركةوتووة. رووناكي تيايدا رووناكي خواوةندي�طةيةكي بؤ رووناكيية، سةرضاوةي كة ئاوادا، ثي

�را �زء زؤر كامي واي بوو. ئةمة ثرشنطدار بةهي�دةكات لة كة بكاتةوة، خؤي فيلمي يةكةم لة بير لي

�كان �ت كردووة. بؤي دروستي بال �كي دةردةكةوي فيلمينةشؤردراوةتةوة. هةرطيز كة هةية، ونبوو

�ن طةر�انة يؤليسيس نيطاي فيلمي فيلمةء ئةو بةشوي�ويستيية �طاي لة سروش بة تايبةتييةكةي ثي ري�ةتاني �كانةوة. دواجار دةول �ني لة سةرايظؤ، لة بال شوي�ر لة كة سينةماييدا ئةرشيظي ئةو تؤثبارانداية، ذي

�تةوة فيلمة يةكةمين كة ئةوةي ثاش دةدؤزي

�كي �دةنطةو شؤردراوةتةوة. فيلمي بة1902 سال�ي بي�راي �نةطيراوة. فيلمةكة سثي رةشء كامي باسي وي

�ك �ت يؤليسيس رؤل�ي كة دةكات، ئةكتةري لة كة دةبيني ئاوةكة ئةسينا كةناري بةرةو طةشتةكةيدا كؤتايي

�ت. ئةكتةرةكة بيستةمةوة سةدةي لةميانةي دةبر�ي�را سةيري يؤليسيسة. نيطاي دةكات: ئةمة كامي

ري طاي لة تؤ هؤرتؤن: ئاشكراية بة بايةخ بال كانةوة دةول ةتاني بةكارهي ناني

هةموو ثةنابةرانء سنوورء كة دةدةيت، ناوضانة ئةو طؤر;انكارييةكاني

قةلةقيية )هةنطاوي فيلمي لة ثي كردووة. ض دةستت دواخراوةكة(دا

ئةمر;ؤي كارةساتةكاني بةرامبةر هةستي كتهةية؟ ديكة شوي نةكاني بؤسنةو

ئةمانة، هةموو دةكةم ئةنجيلؤثؤل�ؤس: هةست�رانكردنء رةطةزيء ثاكتاوي ئةهلييةكانء جةنطة وي�ك، هةموو �ستادا لة كة دةردةخات بؤ ئةوةمان شتي ئي

بةدياريكراويش ناوةر�استء ئةوروثاي لة بؤشييةك�ةتاني لة �كاندا دةول �تء هةية. سةدةيةك بال دةمري

�مة سةروةختي لة ديكة سةدةيةكي لةدايكبوونداية. ئي�رةداين. خةل�ك لةناوةر�استداين. هةموومان لي

�ويستيان �كي بة ثي ، نوي�، هةستي بة بةكؤمةل� كؤنةكان هةية. ناوة بيروباوةر�ةكان سياسةتء

كؤمؤنيزمء راست، هات: ضةث، كؤتاييان�ستا سؤسياليزم... هتد. نازانم روودةدات، ضي ئي

�كي بةآلم �ت. سنوورةكان، لةدايك نوي� قؤناغي دةبي�ستةكان، �وي نةتةوةكان... ثةيوةندييةكان، هةل

�ن. هةموويان دةطؤر�ي

9 10

Page 38: پهرجووی سینهما

يوطسآلظي هؤرتؤن: دةرهي نةري كة هاتووة، وآلتي كةوة لة وتي كارانؤظيض

وةك ئةو بارودؤخي نيية، بووني ضيتر لة بكات، داهي نان دةبي ت كة هونةرمةندي ك لةسةر سوورة كة كولتووري كدا ضوارضي وةي

نالةبارة. بكات، وي ران خؤي ئةوةي�كي بؤ نالةبارة زؤر ئةنجيلؤثؤل�ؤس: كاتي

�ةتاني لة نووسةران هونةرمةندانء �كاني دةول بال�ت ئةمر�ؤدا. كةس �ت، طوي� نايةوي كةس. هيض بطري

�شةكاندا ملمالني�ء جةنطء كوشتنء لةطةل� كةس كي�ت �ت. هونةر، طوي� نايةوي راستةقينة هونةري بطري�ويستي �طرتن بة ثي هةموو لةناو هةية. كةواتة، طوي�ت ئةمانةدا دةتوانم بةسادةيي، زؤر بكةم؟ ضي دةبي

�ز كة بكةم، دروست ئةوانة بؤ فيلم كارةكانم لة ريدةطرن.

دةبي ت دةكةيت هةست وا هؤرتؤن: بؤضي هؤليؤد دذي كة بكةيت، دروست فيلمي ك

بي ت؟ كةسانةي ئةو بؤ هةية جياواز ئةنجيلؤثؤل�ؤس: فيلمي

فيلمي راستيدا لة بيانبينن. بةآلم دةكةن حةز كة�نة رووداوةكان بةر�استطؤييةوة كة نيية، وامان وي

�ك بةشةي لةم بةتايبةتي بطرن، ئةوروثا. بةشي�نةي ئةكةم تةمةنا كة لةوةي هةر ذياني بطرم، وي�كة تةنانةت كاركردنيء )فكري، تاكي

�كسكردنيشي( كة �تة سي �ر دةكةوي ئةو كاريطةريي ذي كة دةبينةوة، رووبةر�وويان مةترسيدارانةي طرفتة

�مة لة زؤر لة كة طةورةترن. ئةوةي ئي

�مان روودةدات، دةوروبةرماندا دةكاتء كؤنترؤلدةكات. دياريمان

�ت من �ك دةمةوي كة بكةم، تؤمار رةشبينيية لةو بةشي�دةكةين، هةستي لةمر�ؤدا بة هةرضواردةورمان كة ثيتةنراوة. كارةسات كوشتنء

يؤنان لة رةخنةطران لة هؤرتؤن: يةكي ك سيشيرا( بؤ )طةشتي ك فيلمي لة تؤ وتي

كردووة. يؤناندا مي ذووي بةناو طةشتي كتقسةيةيت؟ ئةو هاور;اي ئايا

�م ئةنجيلؤثؤل�ؤس: بةتةواوي فيلمةكانم واية نا. ثي دةيانكةين. جيهاندا لة كة طةشتانةن، ئةو دةربارةي�شةكة �شةي كي �ن، نةبووني جيهانيية: كي مال�ء شوي

�ت، فيلمدا لة ض هةية، بةمة بر�وام نيشتيمانة. من بي�ب يان �كي هةر يان كتي هونةري. كاري�وة رؤماني ئةطةر نموونة بؤ جادووييةكة(ي )كي

�نمةوة، مان تؤماس �م ناتوانم كات ئةو بخوي �ي )ئةمة بل�ر، بارودؤخي �مانييةكة(... نةخي �بةكةي لة ئةل كتي

�ك ماندا تؤماس لةبارةي خؤمةوة، لةبارةي شتي�ر ميلةتةكةمةوة خؤشمدا فيلمةكاني دةبم. لة في

هونةر. رؤل�ي ئةمةية دةكةم، شت بةهةمان هةست�نة ناخي بة ضةند مرؤظ دةكةم هةست وا شوي

يؤنان( ئةو من )بؤ خوارةوة بر�واتة تايبةتةكةيدا�نة ئةوةندة ديكةوة ئةواني نيسبةت بة شوي

�ت. ئةوةي طةردووني �ناكةم، حةزي كة دةبي ئةو ثي�دةدةن كة فيلمانةن، �ك هةموو هةول رازي كةسي

�ك هةر لة كة بكةن �ك باسي شتي بةبي� دةكةن، شتي�ك. هيض بة بطةن ئةوةي شتي

9 10

Page 39: پهرجووی سینهما

�شةكة �ت توركي فيلمي ئةوةية كي زمانء لة دةيةوي�ت، توركي بابةتدا �ت فةر�ةنسي فيلمي بي لة دةيةوي�داندا زمانء �ت... بةم فةر�ةنسي بايةخثي �وةية. بي شي

بةهةمان ري نواريش هؤرتؤن: جانطةيشتووة. ئةنجامطيري

فؤرد جؤن ئةنجيلؤثؤل�ؤس: كوتومت. فيلمةكاني�كة �سترن( بةشي خؤرئاوا. بةآلم ئةمةريكاء لة )وي

�طةي لة تايبةتةكةي بةرجةستةو دةنطة ديمةنء ري�تييةكانييةوة �ك هةموو كةسي �ك هةموو لة كةسي �ني شوي�ت. دواتر �ني لة طرنطن جةماوةر بؤ فيلمةكاني دةدوي

�ك هةموو �ني كة ئةمةريكييانةي فيلمة لةو زياتر شوي�ت بن. ئةوروثي دةيانةوي

ئةوروثا دةردةكةوي ت هؤرتؤن: وا بة بي ت دل طران تايبةت بةشي وةيةكي

لة فيلمسازي بةسةر هؤل يؤد هةذمووني لة يؤنان، لة وآلتي كدا. بةآلم هةموو

فيلمة دةبينم بةتايبةتي، تةلةفزيؤنيشدا ض كؤميديء فيلمي ض كؤنةكان، يؤنانيية

هؤليؤد فيلمةكاني لة رؤمانسي، ئةم زياترة. هاور;اي جةماوةريانقسةيةميت؟

نةوةي من راستة. بةباوةر�ي ئةنجيلؤثؤل�ؤس: ئةمة�كي هةر طةنجي نةوةي وةك يؤناني، طةنجي �ني شوي

�وازء فيلمء بةو طرنطي ديكة، دةدةن، مؤسيقاية شي�طومانة ثةنجاء دةيةي بة سةر كة شةستةكانة. بي

�تيي بؤ تامةزرؤيي لة طوزارشت ئةمة ونبوو ثاكي�كي دةكاتء �ت. نؤستالجي بزاوتي �ني دةنوي

�كي وةك طةنجان يؤنان لة ثاك جادووييء سةردةمي لةو دةكةن. ذيان رابردوو سةردةمانةي ئةو سةيري

سادةو زؤر رؤمانسييانةدا ميلؤدراما كؤميديء فيلمة�ت. بةآلم خؤش لةمة زؤر مةسةلةكة دةردةكةوي

�ؤزترة. كةواتة �ت ئال �ستا ببةين بةوة ثةي دةبي خةل�ك ئي�ك هةموو لة �ني �ويست لة زياد شوي سةيري ثي

�كالمة سةرباري ئةمة دةكةن، تةلةفزيؤن ري لة زؤريش ذمارةنةهاتووةكانء لة بازرطانييةهؤليؤد. فيلمةكاني

�كي راستيدا لة بؤ نيية راستةقينةمان ميكانيزمي�كردني �سوودة منةوة ئةمة. بةالي كؤنترؤل هةول� بي

�ذةيةك بدةيت ئةو ذمارةي بؤ بكةيت دياري ري�ت كة هؤليؤد، فيلمانةي �كدا لةماوةي دةشي �ي سال

�ن. تؤ نمايش �ت ناتوانيتء بكري �كي نابي جؤري�كدا بةسةر فيلم دياريكراوي �نيت، خةل ياخود بسةثي

�ت بدةيت بر�يار ئةمة، ببينن. لةبةر ضي دةبي كؤنةكان فيلمة بة طةنجان نةوةي هؤطربووني

�شة. ئةمة ئةوان كة ئةوةية ماناي سةرنجر�اكي�زار تةلةفزيؤن هؤليؤدء فيلمةكاني لة تار�ايةك بي

�كي لة فيلمانة ئةو بؤ ئةوان بوون. طةر�انةوةي لؤجيطرتووة. سةرضاوةي رؤمانسييةوة

)فيلمي فيلمةكانت هؤرتؤن: يةكةمين وةك طشتي بونيادنانةوة( بةشي وةيةكي

)بؤ بةل طةنامةيي خةيال يي ضيرؤكي كي ثي شةكي لة بةل طةنامةيي لي دواني نموونة شاشة( نووسراوة. بةآلم لةدةرةوةي فيلمدا

لة كة خؤشةي ميلليية طؤرانيية ئةو فيلمةكةدا دةستثي كردني سةرةتاي

9 10

Page 40: پهرجووی سینهما

لة جؤري ك وةك دةكات وا دةبين، طوي بيستي سةيري سينةمايي ميلليي طؤرانييبكةين. فيلمةكة

�ي�، �ك ئةنجيلؤثؤل�ؤس: بةل تةنيا واية. طؤرانييةكة ري�كو نيية، ميللي طؤرانييةكي نةريتة بةو سةر بةل سرودةكاني بة ثةيوةستة كة يؤنانة، باكوورييةي

�كي )ضةند ميرؤلؤجياوة بةآلم سادةن، بةندي�شنء يادي بةخاكسثاردنء مةراسيمي لة سةرنجر�اكي

�ن(. مردوواندا دةوتري

سيشيرا(دا بؤ )طةشتي ك فيلمي هؤرتؤن: لة طرنط سوورةكان( رؤل ي كي )سي وة طؤراني

دةطي ر;ي ت.�ك )ئةو كاتراكيس واية. مانؤس ئةنجيلؤثؤل�ؤس: ري

�ر�ا( سثايرؤسي رؤل�ي كة بةناوبانطةي ئةكتةرة طي�ت، طؤرانيية ئةم �ي �ك لة كة دةل رؤل�ي اليةنةوة هةندي�ت، ثيرة ثياو ئةو �كي وةك كة دةبيني �وي بؤطةن، سي

�تء ذانةسةر تووشي �ت. لةناو دةبي دةضي

طةر;اوةية. يؤليسيسي هؤرتؤن: سثايرؤس زؤر نيشتيمان بؤ طةر;انةوةكةي بةآلم

هؤميرؤس. كؤتاييةكةي لة جياوازة سيناريؤكةدا نووسيني كاتي ئةنجيلؤثؤل�ؤس: لة

�م لةطةل� �رتؤ هاور�ي )رؤماننووسي مؤراظيا ئةلبي ضؤن كة كرد بؤ ئةوةم دةكرد. باسي ئيتالي( قسةم

�كردوومء كاري باوةر�ةي ئةو طةشتومةتة تي�بكةم وا دةبيني، يؤليسيسي رؤل�ي كة سثايرؤس، لي

�ر�وانيني لة زياتر �ت نزيك دانتييةوة تي �ر�وانيني تا بي تي سةرضاوة لة دانتي راستيدا لة هؤميرؤس. ضونكة

تا بوو نزيكتر يؤليسيسةوة ئةفسانةي رةسةنةكةي هؤميرؤس بيرتة، خؤشت هؤميرؤس. هةروةك

�كدا لة شاد(، )كؤتايي بةر بردؤتة ثةناي دانتي كاتي لة يؤليسيس بةردةوامبووني لةسةر كردووة جةختي�ت. دةريادا لة كاتةي ئةو تا طةر�ان دةمري

)بونيادنانةوة(دا فيلمي كؤتايي هؤرتؤن: لة دةكوذي ت، هاوسةرةكةي ئةوةي ثاش ذنةكة،

شوي ني كي بؤ دةبري ت ثؤليس ئؤتؤمبي لي بة دةشي ت كة ثيرةذن، كؤمةل ي ك بةآلم دوور، دةكةنة هي رشي بنوي نن، تؤل ةكردنةوة رؤحي

شانؤنامةي شي وةي )بةهةمان سةر ئةفسانةي دةربارةي ئةسخيلؤس ئةو وةك ياخود كلي تمينسترا(، ئاطامنونء زؤربادا فيلمي كؤتايي لة كة ثيرةذنانةي

دةردةكةون. دةكةن، تاآلن بي وةذنةكة مال يبوو؟ ئةمة مةبةستت ئايا

�ك بة بةآلم هةية، لةيةكضوون ئةنجيلؤثؤل�ؤس: هةندي كاتي يةكةممدا فيلمةي نةبووة. لةم مةبةست

�نةطرتن كاتي نةبوو. خشتةي بةدةستةوة زؤرمان وي�رايي دةبوو هةروةها بوو، ضر� زؤر دةستبكةين بةخي

لةدواي رؤذ دةبوو كة كارانةي ئةو ئةنجامداني بة�نةطرتني بيانكةين. بؤ رؤذ ثيرةذنةكان ديمةني وي

ذمارةيةك داواي طوندةكةو كةنيسةي بؤ رؤشتم دةربكةون. هةموو ديمةنةكةدا لة بؤئةوةي كرد ذنم

�يان دةبوو كة ئةوةي �م، ثي �ي كاردانةوةيةك ئةوةبوو بل�نن طوندةكةدا لة كة ئافرةتةي ئةو بةرامبةر بنوي

�كدا لةطةل� عاشقانةي ثةيوةنديي دروست كةسي ذنةكان كة كوشت. هةر خؤي هاوسةرةكةي كردء

9 10

Page 41: پهرجووی سینهما

�رشيان بةر�استي بيست، ئةمةيان سةر كردة هي�يان خةريكبوو ذنةئةكتةرةكةء وابوو بيكوذن. ثي

ترسام منيش راستيدا راستةقينةية. لة رووداوةكة�نن. ئةكتةرةكة ذنة بخنكي

تؤدا فيلمةكاني لة كة هؤرتؤن: ئةوةي لةدةرةوةي كة رووداوانةن ئةو طرنطة، روودةدةن. دةتوانيت شاشةوة كامي راءبكةيت؟ قسةيةك ئةمة لةسةر

�مة �ين ناو ئةمة ئةنجيلؤثؤل�ؤس: ئي )دةرةوةي دةني�ي�، �كة ئةمة ثانتايي(. بةل كؤني نةريتي لة بةشي

�مة تراجيدياي ياخود مردن هةرطيز يؤناني. ئي نابينين. شانؤ سةكؤي لةسةر راستةقينة توندوتيذيي

روودةدةن. سةكؤ دةرةوةي لة هةميشة ئةمانة لة زؤر ذاثؤنيء ضينيء شانؤي لة شت هةمان

�ختدا كارةكاني دةبينين. بري�طايةم ئةم )بونيادنانةوة(دا فيلمي لة رووني بة ري

�ك، �نا. بةجؤري �تييةكان دةبينيت بةكارهي دةر�ؤنة كةسي�ةكةوة، ناو تاوانةكة ذوورةوة لة دةزانيت تؤ مال

�ت. دةبينيت �ك دةكري �نة كةساني دةر�ؤن، حةوشةء دي�نء دةبينيت منداآلن دةر�ؤن. ثاشان دةكةنء ياري دي

كوشتنةكة، تاواني واتة رووداوةكة، خودي بةآلم ئةم طةر�ؤكةكان(دا )ئةكتةرة فيلمي نابينيت. لة

�طايةم �ناوة. زؤر ري بةكارهي

شانبةشاني دةردةكةوي ت هؤرتؤن: وا زؤر بايةخي كي يؤناني سروشتيي ديمةني.بدةيت يؤنانيش طوندي بة تايبةت

�كي ئةنجيليؤثؤلؤس: طوند �نةيةكي لة تةواوة جيهاني وي ذيانيان رؤحء كؤنةكان يؤنانيية بضووكراوةدا. طوندة

�طومان ياريء كارء لة هةية. ثر�ن لةطةل� جةذن. بي طوندة دانيشتواني بيستةمدا سةدةي سةرةتاي

بةيةكجاري كة ئةوةي كرد. بةآلم كةميان يؤنانييةكان�ران يؤنانييةكاني طوندة جيهانيي جةنطي كرد، وي�وازء بوون. هةموو ناوخؤ جةنطي يةكةمء �طاي شي ريطؤر�ان. كارةساتةوة دوو ئةم بةهؤي ذيانمان

روويان كارةساتة دوو ئةم هؤرتؤن: ئةطةر كة بي ت، نةتةوةيةك يؤنان دةكرا نةداية،

بي ت؟ طوند ناوةندةكةي�طومان �ن، هةر طوندةكان ئةنجيلؤثؤل�ؤس: بي دةطؤر�ي

�وة بةو بةآلم طؤر�انكارييةكان نا. دةكرا توندوتيذة شي�واش �ت نةرمتر بدايةء روويان هي ئةوة بووناية. دةبي�ك بزانيت جةنطة دوو ئةو دةرنجامةكاني لة يةكي

يؤناني طوندنيشني500,000 لة زياتر كؤضكردني�مانياء بؤ ثةنجاكاندا دةيةي لة بوو ئةمةريكاء ئةل

كار. ئةمةش بةمةبةستي ديكة وآلتاني ئوسترالياء�كي واتا �را وةرضةرخاني طونددا. كوتوثر� ذياني لة خي

ئةم مانةوة. لةطةل� ذنان كردء كؤضيان ثياوان لة رووي طوندةكان رؤحي وةرضةرخانانةدا

كرد. مردن كوذانةوةو

طةر;انةوةي ثي ويستيي بة هؤرتؤن: هةست ئايا دةكةيت؟ طوندةكان بؤ يؤنانييةكان

بؤ ئةسينا دانيشتواني نيوةي دةبي تبطوي زنةوة؟ شار دةرةوةي

9 10

Page 42: پهرجووی سینهما

�ر، ئاواتانةم هيواو جؤرة ئةم من ئةنجيلؤثؤل�ؤس: نةخي من كة ئةوةية، منةوة بةالي مةسةلةكة نيية. هةموو

�رةدا كة جوانةي شتة بةو دةدةم طرنطي مرد. لي خؤشةويستيي ثةيوةندييةكي كؤتاييهاتني لة ئةمة�ز �ت بةهي �ت. دةتةوي �تةوة، بيرت دةضي بيري بي

�بكةيتةوةء بكةيت. لةسةر قسةي لي�ك ض دةكةم حةز سادةيي بة زؤر بدات؟ روو شتي

�ت �كي دةمةوي ئةسينا سةر. لة ببةينة مرؤظانةتر ذياني ثيسبوونء تاوانء لة لةدةستضوو. جطة شتمان زؤر

تةنانةت نيية، تيادا تري هيض قةرةبال�خي لةدةستضوو. شتمان ونكردووة. زؤر شوناسةكةشي

�مة �ويستمان ئي هةية، ناوضانة ئةو بؤ طةر�انةوة بة ثي�شتا كة بدؤزينةوة، شتانة ئةو هةموو ئةوةي بؤ هي

ذيانمان. بؤ طرنطن راستطؤنء رةسةنء

لة يةكي ك لة هؤرتؤن: ئةريستؤظان كؤميدياوة بةهؤي دةل ي ت شانؤنامةكانيدا

ري طاي لة تؤ دةطي ر;ي ت. ئايا مامؤستا رؤل يدةطي ر;يت؟ مامؤستا رؤل ي سينةماوة

�م ئةنجيلؤثؤل�ؤس: نازانم. دةتوانم �ي لة نةوةيةك بل�طانةكانيش تةنانةت يؤنانييةكانء بةهؤي بي

�ك ثةروةردة منةوة فيلمةكاني لة بوون. كاتي قةلةقيية )هةنطاوي فيلمي يؤنان باكووري فلؤريناي

�نة دواخراوةكة(م �شةيةكي توشي دةطرت، وي �ئي دل نةخؤشخانة. ثزيشكةكةي بؤ بووم. رؤشتم سووك�ي بوو، تةمةنيدا سييةكاني كؤتايي لة كة ئةوي�، ثي

�ندني بؤ بووم رؤشتني هؤكاري من وتم خوي�مثرسي: ضؤن؟ دايةوة: لة وةآلمي ثزيشكي. لي

�ند، ئيتاليا �ك دةمخوي )ئةكتةرة فيلمي كاتي

�ر كةوتمة قوول�ي بة زؤر بيني، طةر�ؤكةكان(م ذي�ت برد بةوة ثةييم كاريطةرييةوةء بة ببم دةبي

�مةوة ثزيشكء ئةو بؤ يؤنان، باكوري بؤ بطةر�ي�نةي �نةطرتووة، فيلمةكةت لةوي� كة شوي بؤئةوةي ويبدةم. خةل�ك يارمةتيي

لة )ديمةني ك فيلمي كؤتايي هؤرتؤن: لة ني وان سنووري بضووك مندال ي تةم( دوو

لةكاتي كدا تي دةثةر;ي نن، ئةل مانيا يؤنانء دوو ئةو لةني وان راستةقينة سنووري كي

نيية. وآلتةدا�كي ئةمة ئةنجيلؤثؤل�ؤس: راستة، مةجازيية. سنووري

دوو فيلمةكةدا كؤتايي لة هؤرتؤن: ئايا لة دةبن بةردةوام يان دةمرن، مندال ةكة

هةردوو بؤ ئاماذة فيلمةكة كؤتايي ذيان؟دةكات. حال ةتةكة

�مة ئةجيليؤثؤل�ؤس: )بة �كةنينةوة( ئي دةنطي تةنيا ثيدةبيستين. طوللة يةك

باوكء تي ماي تؤدا هؤرتؤن: لةفيلمةكاني وةك باوكدا بةدواي طةر;ان ياخود كور;،

دةردةكةون. طرنط تي ماي�تييةك فيلمةكانمدا هةموو ئةنجيليؤثؤلؤس: لة كةسي

�ن كة هةية، �ت. مةبةستم باوكدا بةشوي دةطةر�ي�كو نيية، راستةقينة باوكي ضةمكي مةبةستم بةل�ك ياخود مانايةك يان نيشانةيةك وةك باوكة سيمبؤلي

�وة خةونيان شتانةي ئةو بؤ شتة ئةو دةبينين. باوك ثي�ت، �ني �تء كة دةنوي �يةتي. ئةمة باوةر�مان دةمانةوي ثي

9 10

Page 43: پهرجووی سینهما

�ن بة طةر�ان ئةوةية ماناي راستيدا لة باوكدا شوي�دانة لة تاك تايبةتيي شوناسي دؤزينةوةي بؤ هةول

ذياندا.

دةل ي ت كؤستاريكا هؤرتؤن: ئةمير شتي كة. ئةم هةموو واتاي ئةو )دل خؤشي( بؤ

ئازاريش ضي ذ، سةرباري دل خؤشيية، بؤ فيلمةكانت، ديمةني دةطري تةوة. زؤر

سثايرؤس سةماكردني ديمةني نموونة فيلمي لة كؤنةكةي هاور;ي طؤر;ي لةسةر

روانيني كي بؤ ئاماذة سيشيرا(، بؤ )طةشتي كدةكات. دل خؤشي بؤ هاوشي وة

�ي�، لةسةر سةماكردن بيرؤكةي ئةنجيلؤثؤل�ؤس: بةل�يان طؤر�ي �كي هاور�ي مردن مةراسيمي لة كؤنةو دابي

�ك ثةير�ةوي يؤنان باكوري لة �ت. كاتي �دةكري �ك لي كةسي�ت، �تةوة، دةخؤيتء تؤ دةمري �دةكةنيت، دةخوي ثي

�ر�يت. ئاهةنط دةكةيتء سةما دةطي

ئؤرليانز نيؤ لة ناشتن كةشي هؤرتؤن: وةكدةذةنري ت. جاز مؤسيقاي كة ئةمةريكا، لة

�ي�، �كة ئةمة ئةنجيلؤثؤل�ؤس: بةل لةسةركةوتني جؤري�ت تةسليمبوون رةنطة يان مةرطدا، بةسةر ذيان بي

�تةنطييةوة ئةو ثشت لة بةوةي دروستي مةرط كة دل هةية، ئازادبوون ئازاديء دةستةبةربووني دةكات،

�ت. رؤح مةرط كة �ت، ئازاد دةيبةخشي ئةمةش دةبي�ت. جةستة مردني تةنيا كة زياترة لةوة بي

سةرضاوة

http://www.cinematechhaddad.com/Cinematech/Cinematech_Special/Ameen/Ameen_Others/Ameen_Other_6.htm

9 10

Page 44: پهرجووی سینهما

�سايي �ر�ي 1سينةمادا لة بي

كؤستاريكا ئةمير

�ت ئةوةي �ناني هونةري وانةي بتةوي دةرهي�يتةوة، سينةمايي �ي بةرزةئاواتء بيرؤكةيةكي بل

�نةرة، واقيعي بيرؤكةيةكي منةوة لةديدي بةآلم وروذي�ؤمبيا لةزانكؤي ساأل دوو ماوةي نيية. بؤ لة كؤل

كاتةدا لةو وتةوة، فيلمم هونةري وانةي نيؤيؤرك�ت كرد هةستم �شنياز ناتوانري زانياري ياخود ثي

�تي دةربارةي �ندكارو بة فيلمدا لة كاركردن ضؤني خوي�طرةكانت �م ئةوةشدا بدةيت. لةطةأل طوي واية ثي

�ت �كي ضةند دةتوانري �شكةش دياريكراو فيلمي ثي�تء �نةوة بكري �بكري ضةند نمايشكردني لةطةأل شي

�كء نمونةيةكي �كوثي طرتةكان، ديمةنةكانء وردي ري�كي هةر ضؤن بدةيت ثيشاني بؤئةوةي �نةري دةرهي

لة كاركردن لة خؤي تايبةتيي بةهرةي سينةمايي�ت. فيلمدا �ني بةكاردةهي�م من بؤ وانة طرنطترين يةكةمينء واية ثي

�نةرةكاني �ري ئةوةية داهاتوو دةرهي ضؤن ببن ئةوة في�نةرء دةبن فيلمةكانياندا لة خؤيان ديدي ضؤن بةداهي

�ذن. سينةما �ش دادةر�ي �ك هةموو ثي �كي شتي هونةري�ك، دةستةجةمعيية، يان هاوكاري تؤ كة بةجؤري�ة بةردةوام ديدة بةيةكداضر�ذاني لةطةأل مامةل

دةكةيت. ديكةدا ئةواني جياوازةكاني�نةرة زؤرجار نايابء بيرؤكةي طةنجةكان دةرهي

ئةزموونيان شارةزاييء بةآلم هةية، كاريطةريان�ك كةمةء �ة كاتي دةكةن، واقيعدا لةطةأل مامةل

�نةر �ن. دةرهي �كدةشكي البدات، لةمة خؤي بؤئةوةي تي�ت �بطات دةبي �يةء ئةو كة تي �وة كي هاتووة؟ لةكوي

�ت هةروةها �ت دةبي شارةزاييء ئةم ضؤن بزاني�ت ئةزموونة فيلم. زماني سةر بؤ دةطؤر�ي

�كي ئةطةر نمونة بؤ ظيسكؤنتي� فيلمةكاني سةيري�وازي كة دةبينن يةكسةر بكةن، �ناني شي فيلم دةرهي

�ر ئةو الى ئةو كة ئةوةداية كاريطةري لةذي�كي �نةري �يية. هةمان دةرهي فيدريكؤ بؤ شتيش ئؤثرال

�ك، راستة، فيليني �شة ئةو دةتوانيت كة بةجؤري �نةكي وي�نةرةوة لةثشتي كة ببينيت، دانيشتووة. منيش دةرهي

�وة، بةهةمان �وازي شي لة طةشةكردنم ذيانء شي�كردم بةئاشكرا سةرايظؤ شةقامةكاني وايلي�كدا لةطةأل بةردةوامم ثةيوةندييةكي �ت، خةل هةبي

�ييةكي زؤرء وزةيةكي لةرادةبةدةري فزوول�بةخشيم، �طةر�ام كة ثي �نةوارةكانيان لي �وازي بة شوي شيدياربن. لةفيلمةكانمدا كاركردنم

9 10

Page 45: پهرجووی سینهما

�وازي �ينةوةي شي �كؤل هةر فيلمةكاني لي�ك، �نةري �كو دةرهي �ري بةل �م دةكةمء بوي �ي �نج بينيني دةل ثي

�ك هةر يةكةمي دةقيقةي راستييةمان ئةو فيلمي�ك هةر كة دةدات، ثيشان �نةري �كي دةرهي �وازي شي�ناني لة هةية تايبةتي فيلمةكةيدا. دةرهي

�ر ئةوة دواي هاتوو ئةطةر ضؤن بوويت في�وان لة بةراورد جياوازيء �وازي ني كاركردني شي

�نةرةكاندا �طومان ئةوة بكةيت، دةرهي كؤتاييدا لة بي�وازي دةتوانيت بكةيت. دياري خؤت بة تايبةت شي

من ميتؤدي�ك هةموو �ذووي لة قؤناغي وانةيةكي فيلمدا مي

�ت، كةسة بةو جياواز �تةوة. بؤ كة دةبةخشي �ي �يدةكؤل لي بةنمايشكردني دةكةم حةز هةميشة من نمونة

�كي نمايشة(L'Atalante) فيطؤ جان فيلمي�شكةشي سينةماييةكان، دةكةم، قوتابييةكانمي كةثي

�بكةم. ضونكة دةست باشترين دةكةم هةست وا ثي�داية ئيمكانييةتي �وان لة هاوسةنطي راطرتني بؤ تي ني

�نةدا. فيطؤ دةنطء كاري سييةكاندا سةرةتاي لة وي�نةطرتني كة قؤناغةدا لةو كردووة، فيلمةي ئةم وي

�شتا �ك هةموو هي �نة دةنطء بووة، تازة شتي بة وي زيادةر�ؤيي لة دووركةوتنةوة زؤرء ورياييةكي

�نراون. بةكارهي زارةترةك بةر�استي دةبينم، تازة فيلمي كة ئةمر�ؤ

�ناني خراث بةهؤي ئةوةش دةبم، دوو ئةم بةكارهي�كةوة. ثاشان هونةر رةطةزةي �ك بينيني ثي هةندي�كخراو زيادةر�ةوي بة راستيدا لة كة ،ميتؤدي و رينازانم. تةندروستي

�ساكاني فيلمي ،L'Atalante فيلمي ثاش )ري�نوار جان طةمة(ي بةالي كة دةكةم، نمايش ري

�كي منةوة �نةرة هونةريى شاكاري لة سةرسور�هي�ناني بواري ئةوةي سةرباري سينةماييدا، دةرهي

�كيء ترؤثكي �كوثي رووي لة تايبةتمةنديية ري�ر�انةوةي لةضةندين كة فرةيمةكاندا لةناو ضيرؤك طي

�ذ زؤر نة ديمةني �ن، كورت نةزؤر و دري �كدي كة ثي�نء ئينسانيدا روانيني لةطةأل بةردةوام بة دةطونجي

�ةمةنديء �نراون. بينينةوة بواري قوول�ي دةول �هي بةجي�نوار جان �نواري ئؤطةست ثيير و ري �شي ري �نةكي وي�يان طةورةء كاريطةرييةكي هةميشة باوكي قوول

�وازي لةسةر هةبووة �نانى شي فرةيمي داهي�ك من. تةنانةت فيلمةكاني نزيكةوة لة زؤر كاتي

�نةي �ك هةميشة دةكةم هةست دةطرم، طرتة وي شتي رووخسار ضونكة روودةدات، طرتةكانةوة ثشت لة

دةوروبةريدا جيهاني لةطةأل ثةيوةندييةك هةميشةدةكات. دروست�ساكاني فيلمي ثاش �نوار، طةمة(ي )ري ئةو ري�يؤد كة دةكةم، نمايش ميلؤدرامييانة فيلمة لة هؤل

�ناون، بةرهةمي سييةكاندا دةيةي بؤ هي�نةرةكان، وانة لة سوودوةرطرتن بة سةرسور�هي

سادةييء بونيادء بة ثةيوةستن كة ئةوانةيان تايبةتي�ر�انةوةي بةرزي تواناي حيكايةتةوة. طي

�زمةوة ثاشتر ئةو رووسيء سينةماي بؤ دةطوي�كي كة نمايشدةكةم، فيلمانةيان هةستي

�ناندا. ثاش لة هةية ورديان ماتماتيكييانةي ئةوة دةرهي بة دةكةم، جةنط ثاش ئيتال�ي سينةماي لة روو

�وازة فيلينيء فيلمةكاني تايبةتي جادووطةرةكةي، شي�وةيةكي كة رؤحي بة جوانييةكاني كارامة وردء بةشي

9 10

Page 46: پهرجووی سینهما

ناوةر�استةوة دةرياي دةوروبةري ناوضةي�كردوون بةستؤتةوةء �ش ذيانء لة ثر� وايلي سةرنجر�اكي

�ركدا نمايشةكاني لةطةأل تةواو بنء تةماهي سيبكةن.

حةفتاكاني شةستةكانء دةيةي فيلمي ثاشان ثاشتريش نمايشدةكةم، ئةمةريكي سينةماي�وازة ئاظانطاردء سينةماي �كةرةوةكاني شي وةك نوي

�رطء بةرةو هةشتاكاندا كؤتايي لة كة لؤكاش، سثيلبيرؤشتن. جياوازةكان جيهانة و ثةرةسةندوو ئاسؤ

�نةدا لة ذيان بوذاندنةوةي وي�ندنمدا سةرةتاي لة كة فيلمانةم ئةو خوي

�نان، رةهةند يةك راستةوخؤء زؤر فيلمي دةرمهي هونةريدا لةئاستي كة ئةوةي بوون. سةرباري

�كي ورديء �نةداني ئةوةشدا لةطةأل هةية، زؤريان كؤل�ت بينيندا ئاستي لة �موابي �ك نةبوون. ثي لة يةكي

�ندني كاتي لة كة ثةندانةي ئةو طرنطترين خوي�ري ضيكوسلؤظاكيا لة سينةمادا كة ئةوةية بووم، في�ضةوانةي بة سينةما، ديكةوة، هونةرةكاني هةموو ثي

�كي بة �تةوة. هاوبةش دةستةجةمعي رؤحي دةناسري�رةدا من لة كة ناكةم، قسة ئةوةوة لةبارةي تةنيا لي

�راوة ثشت ئةندامانةي ئةو واتة روودةدات، كامي�نن، بةرهةم فيلم كة كار، طروثي �كو دةهي باس بةل�رادا بةردةم لة كة دةكةم، لةوةش روودةدات، كامي

�تء ديمةن رؤحي كة شتةي ئةو دةربارةي �ني �قي دةخول�تةوة. وةك تيادا ذياني �ني �ك دةبوذي �نةري بؤ ئةوةم دةرهي

�ة هةية ئةوةم مافي كة دةركةوتووة، بة مامةل دةتوانم كة بكةم، رةطةزانةوة ئةو تةواوي زنجيرةي

�ك وةك �نم، مؤزايك جؤري �كيانبهي كاتةي ئةو هةتا ثي

�ك �تء ثزيسكي �ت دي ديمةنةدا لةو ذيان دةتواني�تةوة. �ني بذي

�كي راستيدا لة كة هةية، مؤسيقي زؤر شتي ضةندين ضؤن وةك هةية، بابةتةوة بةم ثةيوةنديي

�نم، دةنط جؤر �مدةدا كة بةكاردةهي لة هةول�كي ميانةيانةوة وةرطردا نائاطايي لة دل�طير هةستي�نم، �كي لةوةي زياتر بوروذي لؤجيكي عةقآلنيء طوتاري

�كي هؤيةش، ئةم بكةم. لةبةر ئار�استة لة زؤرم كاتي بة دةبردء بةسةر طرتةكاندا ئامادةكردني�نةيان ئةوةي ثي�ش دةضوومةوة ثياياندا بةردةوامي وي�دةدةم بطرم. من جياوازةكاندا ئاستة لةهةموو هةول

�ك �وان لة ئولفةتي �نةرةكاني سةرجةم ني �كهي رةطةزة ثي ميانةي لة كاتةي ئةو تا بكةم، دروست جياوازةكاندا

�نةوة �ت. لةبةر خوازراوةكة هةستة وي ئةم دةركدةكري�ةء فيلمةكاندا لة هؤيةش زؤر طواستنةوةي جوول

�ت. بةديناكري�كي �يةتي، رقم كة ديكة شتي �طاي لة كة ئةوةية لي ري

�تييةكان هةستي طفتوطؤوة دةربكةون. كةسي�مواية �طاي لة هةستةكان لة طوزارشتكردن ثي ري

كردةكان، و رووداو لة زياتر وشةكانةوة،�كي �بذاردني ثةسةندي سينةما زؤري بة كة ئاسانة هةل نةخؤشييةك لة يان بةآل لة زياتر دةكات. ئةمة

�ت. لةبةرئةوةش �دةدةم هةميشة دةضي تا هةول�ت، �كيش قسة كةمتر ئةكتةرةكان دةكري بكةن. كاتي

�ت بكةن، قسة ناضارن كة �ك لةسةر جةخت دةبي يةكي�ت كاتةدا لةو بكةمةوة: ئايا شتة دوو لةم دةبي

�نم، ئةكتةرةكان �ي �ت يان بجول �را دةبي �نم؟ كامي �ي بجوول سثي(دا ثشيلةي رةش، )ثشيلةي فيلمي لة

�ك �وةيةكي بة كة هةية، ديمةني �ي تايبةت شي ثي

9 10

Page 47: پهرجووی سینهما

ئةكتةرة و ثياو ئةكتةرة ديمةنةي ئةو سةرسامم، بة دةستيان دةكةنء مةلة رووبارةكةدا لة ذنةكة

�وةيةكي بازنةيي الستيكيي ضوارضي خؤشةويستياندا بة دان طرتووةو سةرئاوكةوتووةوة

�ن. ئةو يةكدي بؤ �وازةي دةني �نةطرتني بؤ كة شي وي�ناوة، ديمةنة ئةم لةو وام كة ئةوةية بةكارمهي

�وةية �وةيةكي بة كردووة ضوارضي لة بازنةيي شي�رادا بةردةم �تةوة. بة كامي �ي ئةم منةوة الي بجوول�ة تر سيحري كردووة، طرتةكة لة واي بازنةيية جوول

�ت دةيانكةن ئةكتةرةكة دوو كة قسانةي لةو بي�رةدا �ت )لي �ترين بازنة بزانين دةبي �وةي كامل شي

جيهاندا(. لة ئةندازةيية

�تي بنضينةية خودي�ة ئةو �ت كة زةقةي هةل �نةري دةشي طةنج دةرهي

�ت كة ئةوةية بيكات، سينةما كة بكات باوةر� وا دةشي�كي �نةر ئةوةي بابةتيية. بؤ هونةري تةنيا بيت، دةرهي

�كي كة نيية بةس ئةوة �تيت يان خودي ديدي كةسي�ت، �كو هةبي �ت بةل ديدي ئاستةكاندا هةموو لة دةبي

�نيت. تؤ فيلمةكةدا لة خؤت خؤت فيلمي بسةثي�نيتء بةرهةم �ناوي دةهي بةرهةمي خؤتدا لةثي

�نيت، �طومان دةهي بايةخي تؤ ئةوةي هيوايةي بةو بي�دةدةيت، �بدةن. بةآلم بايةخي ديكةش ئةواني ثي ثي

بةرهةم بينةران بؤ فيلم كردةوة لةوة بيرت ئةطةر�نيت، بكةيت. سةرساميان ناتوانيت كاتة ئةو ئةوا بهي ناتوانيت ئةوة بكةيت، سةرساميان نةتوانيت ئةطةر�بكةيت وايان بةرز ئاستيان ياخود بيربكةنةوة، لي

�تةوة. دواجار دةتوانيت تؤية. ئايا فيلمي فيلمةكة ببي�نةري كة بنووسيت، سيناريؤيةك فيلمةكةء داهي

�نةرة �قي �ت؟ راستةقينةكةي خول �موانيية. بي ثي�ضةوانةوة �نةر واية باوةر�م بةثي ئازادييةكي دةرهي

�ك هةية بةرفراواني �نةري وةك كاتي فيلم دةرهي�كيان دةستبةكار �ت. جاري �ك بؤ سيناريؤيةكم دةبي يةكي

�ني لة بةآلم ئامادةكرد، لةئةكتةرةكان شوي�نةطرتندا سيناريؤكة بؤ شتم زؤر خؤمةوة الي وي

�هات واي كة رادةيةك، بة زيادكرد، من ليسيناريؤكة. نةك دةكرد، كؤنترؤأل ئةكتةرةكةم

�سايةك تةنيا سيناريؤ منةوة بةالي يان ري ثشتي فيلمةكة بيناكردني بؤ كة بنضينةيةكة،

�دةبةستم. هةرطيز �طةي ثي بة نادةم ئةوة ري�كستةوة �مةوةء تي �كست ببةسري �كو بكات، دياريم تي بةل كة تازة، بيرؤكةي وةرطرتني بؤ ئامادةم بةردةوام�ت �نةطرتن هةلومةرجي يان ئةكتةر دةشي وي

�مببةخشن. هةميشةء �ش ثي �ك هةموو ثي سوورم شتي كة ئةوةي لةسةر بكةمةوة جةخت ئةوةي لةسةر

�تي رةطةزةكاني هةموو فيلمةكة �تي يان كةسي خودي�ت. لةبةر خؤي لة راستةقينة هةميشة ئةوة دةطري

�دارةدان ديمةني فيلمةكانمدا لة ديمةني يان خؤلةسي مؤسيقي طروثي طواستنةوة( ياخود )بووك شايي

�ري كة �ت. ( دةذةنن،نحاسية آالت) مسين ئامي دةبينري�شةء طومانء ئةم هةميشة من بيرؤكانةم ئةندي

�وةيةكي هةميشةء هةيةء هةموو لة بةردةوام بةشي لة رادةيةك تا دةردةكةونء فيلمةكانمدا

�نةكاني ناو مةلةوانطةكاني )هؤكني( دةضن. وي بةآلم خؤيانن، وةك هةميشة رةطةزةكان�نانيان تةفسيركردنء �ك هةموو بةكارهي بة جاري

�رةي �وازي طوي �ر�انةوةي شي �ت. حيكايةت طي دةطؤر�ي�نان كاري تةكنيكي، ئاستي لةسةر لةهةمان دةرهي

9 10

Page 48: پهرجووی سینهما

�كي كاتدا �م دةتوانم طشتي خوديية. بة تةواو كاري �ي بل�كي هةموو �نةري �را كة سينةمايي، دةرهي دةخاتة كامي�ويست بة ئيش، �ت. تةل�ةزطةيةك تووشي ثي دةبي�رةدا �ك لي �ت كة هةية، بر�ياري �ت، دةبي ئةطةر جا بدري

�ت لؤجيكي سةرضاوةيةكي غةريزةيةكي لة يان هةبي سةرضاوةي ئةخالقييةوة تةنانةت ياخود ثةتي

�ت. من �طة هةميشة طرتبي خؤم غةريزةي بة ري بةوة ثةي باش زؤر بةآلم بكات، ئار�استةم دةدةم�ك كة دةبةم �كي كة هةن، كةساني �نياترء لؤجيكي دل

هةية. زامنكةرتريان، بةهةر �ك راستيدا لة حال� �ساي ناوي نيية شتي ري

�ت. بةمانايةكي سينةمايي �ساي سةدان تر، بي ري�ك هةر ضونكة هةية، سينةمايي �نةري �ساي دةرهي ري

�ت خؤي بة تايبةت �ت. دةبي �ني �را دادةهي بر�ياري كامي�ك هةموو �ك بدات، شتي �ك كاتي دةكةم، ئامادة ديمةني

�ني هةميشة �را شوي من ضونكة دةكةم، دياري كامي�نان واية باوةر�م �وةيةكي بة دةرهي سةرةكي شي

�ويستي �كردني بة ثي �ن كؤنترؤل ثانتاييء ياخود شوي�ت كة هةية، شتة ئةو بينيني �وةيدا لة دةتةوي ضوارضي

�سا بيبينيت. ئةمة هةموو بنضينةي ياخود ري�كي �ت هونةري �طاي لة سينةمايية. دةبي �راوة ري كامي�ن ئةم كؤنترؤل�ي �ت. بةآلم ثانتايي ئةو ياخود شوي بكري

�ت ئةكتةرةكان �رةي بة دةبي ببينن، رؤأل شتة ئةو طوي�شتر كة �طايةكي نةك دياريكراوة، بؤيان ثي ديكة. ري

�ك، هةموو ثي�ش هؤكاري ضةندين لةبةر شتي لةطةأل خؤي بكةيت ئةكتةر لة داوا ئاسانة كردةيي،

�كسسوارةكاني �ت، كادردا ناو ئي �ني هةروةها بطونجي هونةريي تةكنيكيء اليةني لةطةأل خؤي

�ت. لةبةرئةوةي بيركردنةوةكانيدا �ني �را بطونجي كامي

�نةر يارمةتيي ئار�استةكردني لة دةدات دةرهي�ت راستيدا لة ئةطةر ئةمة ئةكتةرةكاندا، بزاني�ت �ني �يةي بةو بةكاريبهي كاتة ئةو ديمةنة، ضاوي كة ثي�ةكةيةكي �ت، ئةكتةرةكان بة ثشتبةستن كؤل دةبةخشي

�ك لةهةموو وا كة �ت. روون ئاسانء دةكات شتي بي�را �نةرة، هاوبةشي هاوثةيمانء كامي بةو دةرهي

�يةي �زةكةيةتي. ئةو سةرضاوةي كة ثي بنضينةيةية هي�ت كة �طايةوة لة دةتواني بة بكات بينا بر�يارةكاني ري

�تيء لة ضاوثؤشين هةندي� لة ستةمكارييان ضؤنيجاردا.�ةيةي ئةو منةوة، ديدي لة �ت كة هةل دةشي

�نةرة سينةمادا لة كاركردنة بيكةن، طةنجةكان دةرهي�وةيةك وةك �وةكاني لة شي بةفيلمكراو. شانؤي شي

�نةرة لةبةرئةوةي �كي طةنجةكان دةرهي �زي لة زؤر ري كاري وادةكات ئةمة كة دةطرن، ئةكتةرةكان كاري

�ت، يةكةم ثلةي بة ئةكتةرانة ئةو �زطرتنة ئةم بي ري�تة �طر دةبي سةثاندن لة تواناكانياندا لةبةردةم ري�ستةي ديدطاكانيان. ئةم ثراكتيزةكردني ياخود �وي هةل

�نةرة �ضةوانةي بة طةنجةكان دةرهي ثي�ويستي ئةكتةرة ئةوة خواستيانةوةية. ضونكة بة ثي

�ك �ويستييةكةش بكات، ئار�استةي هةية كةسي ثي�ت كة ئةوةية �وةي لة دةبي �نةيةكي ضوارضي وي

�نةي دياريكراودا �ت. ئةو وي �نةرةي بطيري كة دةرهي تووشي زوو هةر ئةكتةر، دةست دةداتة جل�ةو

�توانايي الوازيء �ت بي بة بر�يارداندا. ئةمةش لة دةبي�ك قةلةقيء خؤي رؤل�ي دةرووني لة ترسي

دةكات. دروست ئةكتةرةكاندا�ويستة ئةوةشدا لةطةأل �زيت لةوة خؤت ثي كة بثاري�ت. وةك بةرتةسكت ئاسؤيةكي طرنطة ضؤن هةبي

9 10

Page 49: پهرجووی سینهما

�كي �وازي �ت وردت و دياريكراو شي �نةطرتني بؤ هةبي وي�وةش بةهةمان ديمةن، بؤ ئامادةبيت طرنطة شي

�كردني كة بيرؤكانةي موفاجةئةء ئةو قبول�ن. بؤ لةدةرةوةر�ا ئةوةي سةرباري من، نمونة دي

�ت دةزانم �وةي سيماء دةمةوي �ك ض شي ديمةني�نةبطرم، دةطمةن بة ئةوةشدا لةطةأل بةآلم وي

�نم ئةوة دةتوانم �ي ضي بينةر الي ديمةنة ئةو كة بخةمل�كتدا دةكات. لةهةموو دروست دةست وا فيلمي

�بكة، �ت. ئامانجي فيلمت يةكةمين ئةوةي وةك ثي بي�نةر �ناني لة دةرهي �كي فيلم دةرهي ئامانجي

�ت ئيستاتيكييانةية، �ت بةثةرؤش ء وروذاوو دةبي بؤ بي�نةي كة شتةي ئةو �ت. بؤ وي �ك نمونة دةطري كاتي

�م ئةكةم هةست �را دل �دةدات، خي دةزانم كاتة ئةو لي�كي ديمةنةكة هؤكارة جوانة. ئةو تةواو ديمةني

�دةكات وام كة راستةقينةيةي �نم، فيلم لي دةربهي�ت. من هةستةم ئةم كة بؤئةوةية �ويستم بةسةردابي ثي

بؤية بكةم، خؤم نةشوةي لة طوزارشت بةوةية�نم، فيلم �ت ئةوةي بؤ دةردةهي �ك بة ببي لة بةشي

�ك ئةطةر ئةمة ذيانمان، �ت رةطةزي وروذاندني بؤ نةبي�ك بايةخي �م بكةم، ئةمة دةتوانم كة خةل�ك. كاتي ثي

�ت هةستة ئةو كاتة ئةو واية �تة دةتواني ناو بضي بينةر لةسةر كاريطةري دواتر ثاشان شاشةوة، دةستةبةركردني بؤ حاأل، دةكات. بةهةر دروست

�م ئةمة، �ويستمان واية ثي بة دةستمان كة بةوةية، ثي�ناني �ك هةر دةرهي �ت ئةوة وةك كرد، فيلمي كة بي�ت. فيلممان يةكةمين بي�ت دووبارةبوونةوة رؤتينء لة خؤمان دةبي

�نان دؤزينةوةو لة هةرطيز دووربطرينء داهي�ثةر�يني نةوةستين. بة شارةزايي ثةيداكردني كاتء تي

�ت ئاسان زؤر �وازة بةر ببةينة ثةنا دةبي كؤنةكانء شي ئامانجي بة زوومةكان طؤر�يني بة ثشتبةستن�قاندني �كي خول راستيدا لة تازة. بةآلم ديناميزمي

�ت لةهةر بينء كارة جؤرة ئةم دةستبةرداري دةبي�كي �وازي خؤمان دووبارةبوونةوةيةك هةر كؤنء شي

البدةين. زؤرء بةطرتةي رةتدةكةمةوة ئةوة من نمونة بؤ

�نةي اليةنةكانةوة هةموو لة هةمةضةشن وي�ت ديمةنةكة �واز يةك بة بدةم بر�يار بطرم. دةبي شي

�نةي �وازة ئةو لةسةر بطرمء ديمةنةكة وي شي�نمةوة، �تة ئةطةر تةنانةت بمي مايةي ببي

�شةيةكي مؤنتاذدا. كاتي لة راستةقينة سةرئي�كة ئةمة بةردةوام، رووبةر�ووبوونةوةي لة جؤري

كة بكةمةوة، بر�يارانة لةو بير دةكات ناضارم بةآلم�ني �نةطرتندا لةشوي ئةوةشدا لةطةأل دةياندةم، وي�كردن لة نابم دوودأل هةرطيز هةر لةطةأل ري

ئةو كؤتايي هةتا بةردةوامبوون تازةداء بيرؤكةيةكيبيرؤكةية.�دةكةوم هةية، كات هةندي� بؤ ئةوةي لةسةر ري

�يةم جاري �نةي سي لةطةأل بطرمةوة، طرتةكة وي ئامانجي بة بر�ؤم دوورتر دةكةم ناضار خؤم ئةوةشدا

جةوهةرة ناو ديمةنةكةوة.. بؤ دل�ي ناو ضوونة�كيان راستةقينةكةي. تةنانةت بيست بؤ ثانزة جاري

�نةي جار ئةم دةزانم طرتةوة. باش طرتةيةكم وي�كي زؤرةء ذمارةيةكي ذمارةية �نةرة شتي بةالي ترسي

�نةرةوة، �ك بةآلم بةرهةمهي ستانلي دةبينم كاتي�نةي جار ضل نزيكةي فيلميدا دواين لة كؤبريك وي

�تةوة، طرتةيةك �نياييةك كاتة ئةو دةطري لة دل�تةوة. دةروونمدا دةبوذي

9 10

Page 50: پهرجووی سینهما

�نةري كؤستاريكا ئةمير فيلمةكاني )دةرهي(1954يوطسآلظي-

1981 يادة؟ لة بيل�ت دؤلي-1�ك-2 1985 بوو كار لةسةفةري باوكةكة كاتي1989 قةرةض زةمةني-31993 ئةريزؤنا خةوني-4�ر-5 1995 زةوي ذي1998 سثي ثشيلةي رةش، ثشيلةي-6�نتاري جوان ضيرؤكي هةشت-7 2001 /دؤكيؤمي2004 موعجيزةية ذيان-8�ني-9 �ي �بدة ئةوةم بةل 2007 ثي

�نتاري10 2008 - مارادؤنا/ دؤكيؤمي

�زةكان: ثةراوي�كة وتارة ئةم- 1 �بي لة بةشي كتي

MOVIEMAKERS' MASTER CLASS, PRIVATE LESSONS FROM THE WORLD'S FOREMOST

DIRECTORS, FABER AND FABER, 2002 . (FABER AND FABER) بآلوكردنةوةي خانةي2002 كةسال�ي�بةكة ئينطليزي بةزماني �ي�ك لةبنةر�ةتدا بآلويكردؤتةوة. كتي كؤمةل

�كةتنة �نةري سينارسيتء كةرةخنةطرو ضاوثي سينةمايي دةرهي�ني كاتء تيراد( لة )لؤرينت فةر�ةنسي بيست لةطةأل جياوازدا شوي

�نةري سةر جياوازء نةوةي لة كة جيهانيدا، سينةمايي دةرهي�بةكة ئةنجامي جياوازن، بةقوتابخانةي سةدةي نيو نزيكةي داوة. كتي

رابردووةوة سةدةي شةستةكاني كردووة: لةناوةر�استي روومال��ستمان. كاتةي ئةم هةتا ئي

سةرضاوةhttp://www.adabfan.com/cinema/3868.html

اليةنة بة طرنطيي زؤرتةكنيكييةكاني

1نادةم فيلم

واي كار ونط�نت �شةكي: لؤري تيراد ثي

سينةماي هةشتاكاندا لةكؤتايي كاتي ك خؤرئاوايي، بينةري طةشتة كؤنط هؤنط

ئةو شي وازي بةر;استي، بةآلم بةخي رايي،

ثةتي بازرطانيي شي وازي كي وةك سينةماية

هةموو واي كار ونط هاتني ثؤلي نكرا. بةآلم

شي وازة طؤر;ي. بةتايبةتي شتي كي

بؤ هاوثيشةكاني كة بينراوةكان،

ئةكشن فيلمي بةرهةمهي ناني

بةشي وةيةكي واي بةكارياندةهي نا. كار

كردء بةفيلمسازي دةستي شيعري تايبةتء

طي ر;انةوةي كالسيكييةكاني ري سا

9 10

Page 51: پهرجووی سینهما

عورفة تةحةداي بةوةش فةرامؤشكرد،

ضيني سينةماي كاتةي ئةو كالسيكييةكاني

كرد. هاوضةرخةكاني لة كةم ذمارةيةكي

هؤمؤسي كسوال يتي بابةتي ئازايانة توانيان

واي كار ئةوةي وةك بكةن ضارةسةر

)ثي كةوة لةفيلمي راستةوخؤ بةشي وةيةكي

)طةرةكي لةفيلمي كردي. هةر دل خؤش(دا

زةيندا لة شل ةذاني ك كة ضانطكينط(ةوة

سةرنجر;اكي شيي بؤ دةكات، دروست

لةثي ناوي )مةزاج لةفيلمي خؤشةويستي

واي كار شي وازي خؤشةويستيدا(،

دادةنري ت. كارا تؤكمةء تازةء بةشي وازي كي

بينيني ثاش رةخنةطرةكانم هاور;ي لة يةكي ك

خؤشةويستيدا( لة لةثي ناوي )مةزاج فيلمي

لةوة بيرم دةل ي ت: "هةرطيز نووسيني كيدا

خال ي فيلمي كي دةشي ت كة نةكردؤتةوة

ئةوندة فيلمة ئةم وةك لةضيرؤكي

هةل ةسنطاندنة تي بكات". ئةم كاريطةريم

فيلمة. ئةم بؤ هةل سةنطاندنة شايستةترين

دةضي ت، لةمةتةل ي ك واي كار جار هةندي ك كة رةش، ضاويلكةيةكي لةضاوكردني بة ئةو

وةآلمدانةوةي شي وازي ناباتء الي قةت

تيادا كورتكراوةي زؤر كةر;ستةي

زؤر لةقسةكردني ري طة بةكاردةهي ني تء

لةطةأل كةمةوة )بةالي دةطري ت

بؤ ئال ؤز وي نةيةكي رؤذنامةنووساندا(،

دةكات. دروست خؤي كةسي تيي

ناو ضاوثي كةوتني كورتترين ئةمة دواجار، وةآلمة قوول يي كتي بةية. بةآلم ئةم

واي كار سةرسور;هي نةرةكاني مةتةل ئاساء

لةكورتكردنةوةكاني زؤر قةرةبووي

كردووةتةوة.

�ت، ضيم دةزانم ضيم نازانم بةآلم ناوي�ت دةوي

واي كار ونط

�ناني بواري ناو بؤ رؤشتنم هؤكاري دةرهي�ك هةر لة زياتر سينةمايي �نةوة ثةيوةنديي شتي بةشوي�زانةكةم بةآلم بووم، لةدايك شانطةهاي هةية. لة خي�نج تةمةنم من كاتة ئةو كؤنط، هؤنط بؤ رؤشتنن ثي

�وةزاري ساأل جياوازة كؤنط هؤنط خةل�كي بوو. شي

9 10

Page 52: پهرجووی سینهما

�وةزاري نةمتواني ئةوةش شانطةهاي. لةبةر لةشي هاور�ي� بكةمء قسة خةل�ك لةطةأل كؤنط هؤنط لة

بوو، حال�ةت هةمان طيرؤدةي بطرم. دايكيشم�ةكاني بؤ دةيبردم زؤرجار فيلم، بينيني بؤ سينةما هؤل�ك ضونكة �ت كة هةية، شتي ثشت لة دةشي

�ي وشةكانةوة �بطةيت. زماني لي �كي سينةما تي زماني�نة لةسةر طةردوونييةء �وةية بونيادنراوة. بةم وي شي

فيلمء لةر�يطاي هاونةوةكانم هاوضةرخء هةموو وةك�طاي دواتريش كةشفكرد. جيهانم تةلةفزيؤنةوة لةري�ك وةك طؤراني ساأل بيست ثي�ش دةشيا ميكانيزمي

�نم، لةخؤم طوزارشتكردن بؤ ثي�ش دةشيا بةكاربهي�ت. بةآلم نووسين ميكانيزمة ئةو ساأل ثةنجا بةو بي�يةي �نةدا لةطةأل من ثي طةورة كردء طةشةم وي بينينء بؤ بر�ؤم سروشتيية ئةوة لةبةر بووم،

�ندني بينراوةكان. هونةرة خوي�ند، طرافيكم ديزايني هونةري سةرةتا ضونكة خوي

كؤنط هؤنط لة سينةما ثةيمانطاي ماوةيةدا لةو�نن، سينةما كةدةيانويست كةسانةي نةبوو. ئةو بخوي

واليةتة بؤ يان ئةوروثا بؤ بر�ؤن دةبوو مادييمانةوة بارودؤخي بةهؤي يةكطرتووةكان. بةآلم

�نة. لةطةأل دوو لةو كام هيض بؤ بر�ؤم نةمتواني شوي من كة ماوةيةدا لةو بووم، خؤشبةخت زؤر ئةوةشدا�ندنم بؤ كةسانةي ئةو زؤربةي كرد، تةواو خوي�ندني بؤ وآلت، دةرةوةي رؤشتبوونة سينةما خوي

�طةياندني �كي ثي �ي شةثؤلي طةر�انةوة هونةرمةندان نوي�ك ماوةي بؤ كاتةدا كؤنط. لةو هؤنط بؤ �ي لة سال

بةسيناريؤنووس، بووم دواتر كردء كارم تةلةفزيؤن بووم بةردةوام كارة لةم ساأل دة ماوةي بؤ ثاشان�ش �نان بةكاري دةست ئةوةي ثي بكةم. دةرهي

�ستا تا �ناوةو فيلمم دة ئي )مةزاج فيلمي دةرهي�ناوي . لةطةأل2دةيةمة خؤشةويستيدا( فيلمي لةثي�نياييةوة ئةوةشدا �م بةدل �ي �شتا دةل �موانيية هي ثي�نةر �شتا دةرهي �ك وةك خؤم بم. هي كة دةبينم، بينةري�راوة لةثشت �كي� كامي دةكةم. طاطؤل�ك �ك كاتي �نم، فيلمي �دةدةم هةميشة دةردةهي هةول

�نمةوة، بةرهةم سةرةتاييانة سةرنجة ئةو وةك كة بهي�كي �مواية هةمبوون. من سينةما عاشقي لةبنةر�ةتدا ثي

�طومان بينةر بؤ فيلم �نم. بي هؤكار تاكة ئةمة دةردةهي�كو نيية، �كة بةل ديكة لةهؤكارةكان. هؤكارةكاني يةكي�ين كةسين. با هؤكاري زياتر �ي �نين. بةطشتي، بل نهي

�ت �تر زياترء بينةر لةر�ازيكردني ئامانجةكةم دةبي قول�ت. بي

�ن ضيرؤكةوةية لةثي�ش شوي دةنووسم. فيلمةكانم سيناريؤي خؤم بةزؤري

نةثةيوةنديي هةية، بةمنةوة نةثةيوةنديي ئةمة بيت. فيلمةكة سيناريؤي نووسةري تؤ كة بةوةوة لة شةممة يةك رؤذي بةيانييةكي ئةوةية من خةوني

لةتةنيشتي سيناريؤيةك ببينم هةستمء خةو�زةكةوة �م مي ئةمة ئةوةي بؤ دةكات. بةآلم ضاوةر�ي

�ت، �ت دةستةبةربي ئةوةي بنووسم. سةرباري دةبي هةميشةش نييةء ئاسان ثرؤسةيةكي نووسين

�ذبةخش نيية. ضي كردووة، ئيشم ديكةدا نووسةراني لةطةأل من�ك هةموو بةآلم �ك تووشي جاري كة دةبووم، هةستي

�ك ئةوةبوو سةرضاوةكةشي روودةدات، شت هةندي�كم، من كة �نةري بووم. نووسةر لةبنةر�ةتدا كة دةرهي

�كي بةدياريكراوي بةآلم نابةم، شك ديكة هؤكاري

9 10

Page 53: پهرجووی سینهما

بر�يارمدا دةبووين. دواجار ناكؤكي تووشي هةميشة بؤضي بنووسم، سيناريؤكانم خؤم دةتوانم مادام�زار ديكةدا نووسةرةكاني لةطةأل خؤم بكةم؟ بي

�ت حاأل، بةهةر �م دةبي �ي سيناريؤدا لةنووسيني من بل�كي تار�ادةيةك �وازي من ضونكة هةية، نائاسايم شي

�نةر وةك نووسةر. وةك نةك دةنووسم، دةرهي�نة من ديكة، بةمانايةكي منةوة دةنووسم. بةالي بةوي�نانةية، ئةو ناسيني لةسيناريؤدا شت طرنطترين شوي

�ك رروودةدةن. ضونكة تيايدا كةر�ووداوةكان كاتي�نةكة تيايدا فيلمةكة كةر�ووداوةكاني دةبينيت شوي

ئةوة لةسةر بر�يار دةتوانيت كاتة ئةو روودةدةن،�تييةكان بدةيت بكةن. ضي ثانتاييةدا لةو كةسي

�ن �تييانةشت ئةو جؤري تةنانةت شوي بؤ كةسي بؤدياري هؤكارانةشت ئةو بطرة دةكات، كةشف�يان دةكات �وة كةثال �ت ثي �دا دةني بن. بةم ئامادة لةوي�وةية �ك شي �ن كاتي �داني كةشوي �ت، تؤدا لةخةيال دةبي�ن. بةم بةثلة ثلة ديكة شتةكاني هةموو �وةيةش دي شي

�ويستة �شدا لةسةرم ثي �نةكان لةثي بكةم، كةشف شوي�ش تةنانةت بكةم. بةنووسين دةست ئةوةي ثي

�دةكةم، كةدةست هةميشة زؤر بيرؤكةي ثي�شكمداية، ضيرؤكةكة خودي هةرطيز بةآلم لةمي

�ت، ضيم نيية. دةزانم بةرجةستة بةآلم ناوي�ت. لةبةر ضيم نازانم بةدياريكراوي ئةوةش دةوي

�ناني ثرؤسةي كؤي منةوة بةالي فيلم دةرهي�طايةكة �ك ئةو دؤزينةوةي بؤ ري ئةو كة وةآلمانة. كاتي�ت، وةآلمانةم لةكاركردن كاتة ئةو دةستدةكةوي

دةبم. بةردةوام فيلمةكة لةسةر�ني جار هةندي� �نةطرتندا لةشوي وةآلمةكانم وي

�ت، ثرؤسةي لة ديكة جاري هةندي� دةستدةكةوي

مانط سي� ثاش ديكةش جاري هةندي� مؤنتاذءدةكةون. دةستم فيلمةكة نمايشي لةيةكةمين

�ناني دةستكردن لةكاتي كة شت تاكة بةبةرهةمهي�ت فيلمدا فؤرمة ئةو بدةم، ثيشاني بةر�ووني دةمةوي

�ت تةرزةية، ئةو يان هونةري لةفيلمةكةدا كةدةمةوي�يمةوة ثيشاني فيلمة بينيني لةطةأل بدةم. لةمندال

�زةكاندا ��ر بوومء طةرة تةرزئامي بووم. جادووياندا لةذي ترسناكء كاوبؤيء فيلمي مةبةستم بةدياريكراوي

فيلمةكانمدا لةهةموو ئةوةش ثياوكوذةكانء... لةبةر�دةدةم �ك هةر هةول �م ديكة لةواني يةكي �ت. ثي جياوازبي

�ت �نيي ئةمة وابي فيلمةكانمة. بؤ رةسةنايةتيي نهي�ناوي )مةزاج فيلمي نمونة خؤشةويستيدا( لةثي

�كة �تي لةدوو باس ضيرؤكي �ت دةكاتء كةسي دةشي�كي �ت. لةبري ماندووكةر زؤر فيلمي ئةوةي بي

�بدةم كاري خؤشةويستييةك ضيرؤكي وةك هةول�مدا بكةم، لةسةر �كي وةك هةول �نةرء فيلمي وروذي

�تيية دوو بكةم. ئةم لةسةر كاري تةشويقي كةسي�دةكةن، دةست قورباني دوو وةك دةست ثاشان ثي

�نةوةء دةكةن �ي �كول �ك وةك طةر�ان بةلي �داني بؤ هةولروويانداوة. ضؤن رووداوةكان بزانن ئةوةي�وازةية، ئةم �نم، كةفيلمي شي �دةردةهي بةديمةني ثي�دان بةئامانجي ، كورت كورت �ناني بؤ هةول بةرهةمهي

�ةتي ئةوة ئةمة بةردةوام. رةنطة بارطرذييةكي حال�ت بينةرةي ئةو سةرسامبوونة، مايةي بينةر كةالي بي

�ي خؤشةويستييةكي ضيرؤكي بينيني كةضاوةر�يدةكات. كالسيكي

رةنطة مؤسيقا

9 10

Page 54: پهرجووی سینهما

�كي مؤسيقا لةفيلمدا. طرنطة زؤر رةطةزي بةدةطمةن من فيلمةكاني ئةوةي سةرباري

�مواية ضونكة هةية، مؤسيقادانةريان بةردةوامبوون ثي سةختة. ئةوان زؤر مؤسيقادانةرةكاندا لةطةأل بينراوي زماني منيش هةيةو خؤيان مؤسيقيي زماني

�بطةين. لةيةك ناتوانين كات هةية. زؤربةي خؤم تي�ت فيلم مؤسيقاي ئةوةي سةرباري �ت، بينراو دةبي بي

�ت �ت، خؤيشي تايبةتي كيمياي دةبي كةلةطةأل هةبي�نةدا �ك وي �وازةي ئةو بكات. كةواتة، كارلي بؤ كة شي

�دةكةم، كاري ئةمة دةستةبةركردني �ك ئةوةية ثي كاتي�م �ت، لةمؤسيقايةك طوي �ت دةبي �كي كةدةتواني شتي�ت، بينراو �ني �قي لةتؤماركردنيدا كاتة ئةو بخول

�م، لةالوة ثةلةدةكةمء دواتر دةزانم ضونكة دايدةني�نم. بةكاريدةهي

مؤسيقا فيلمةكةدا رةوتي قؤناغةكاني لةهةموو�نم. لةثرؤسةي �نم. مؤنتاذيشدا بةكاردةهي بةكاريدةهي

بيكةم، دةكةم حةز كةبةدياريكراوي شتةي ئةو�ناني �ت كةثةيوةنديي مؤسيقايةكة، بةكارهي بةو نةبي

روودةدةن. مؤسيقا تيايدا كةر�ووداوةكان ماوةيةي�ك �ك يان لةر�ةنطي �ت، فلتةري كةسيمايةكي دةضي

�ك. بةهةموو دةدات جياواز شتي�مواية من �ناني ثي �كي مؤسيقاي بةكارهي ديكة زةمةني تيايدا رووداوةكة كة زةمةنةي ئةو مؤسيقاي لةبري

�ك هةموو روودةدات، �ؤزتر شتي دةكات. هةروةها ئال�ني راستةوخؤ حةزدةكةم �نةطرتندا لةشوي مؤسيقا وي�نم، �طومان بةكاربهي �ك، بي بؤ ئةوةش كةمي

�ك دروستكردني �كي يان مةزاجي �ةتي زياتر دةرووني حال�قاندني بؤ لةوةي �ك تيمثؤيةك خول �ت. كاتي بي

�دةدةم �رايي ثلةي هةول �ك جوول�ةي خي بؤ ديمةني

�نةطرةكة �ت شيبكةمةوة، وي �راييةكي كةدةمةوي خي�ت، دياريكراوي �ت، سةخت زؤر هةبي بةآلم دةبي

�ناني بةزؤري لةهةزاران مؤسيقايةك ثارضة بةكارهي�ت. يارمةتيدةرتر طونجاوترء وشة دةبي

�ت �نيت بةخؤت تايبةت زماني دةبي دابهي فيلم تةكنيكييةكاني بةاليةنة طرنطي زؤر من

�را منةوة نادةم. بةالي جطة نيية هيض كامي�ك �ري �ر�اني بؤ لةئامي �ت. ضاو كة ئةوةي وةرطي دةيبيني

�ك �ني كةدةطةمة كاتي �نةطرتن شوي �نةطرتني بؤ وي وي�كي دةست لةوةوة هةميشة دياريكراو، ديمةني�دةكةم �وةي سةيري ثي �نةية ئةو ضوارضي بكةم وي

�را كةزوومي بؤ ئةوةش دةدات، ثيشانمي كامي�نة ئةو بزانم ئةوةي �ية، شوي �نةي كة كوي ديمةنةكةي وي

�ت. ئةوة تيادا �ت شتة، تاكة دةطيري �دةطةر�ي بر�يار كةلي�وةي لةسةر بدةم. ئةكتةرةكان جوول�ةي شي

�ك هةموو �وةبةري بؤ شتي �نةطرتن بةر�ي وي�مة يةكدا لةطةأل كارمان زؤر رووندةكةمةوة. ئي

�ويست كةضيدي رادةيةك، بة كردووة، ناكات بةوة ثي�دةدةم، طرتةكةي طؤشةي بكةين. من قسة زؤر ثي

من دواجار دةيانكات، ئةو ديكة كارةكاني ثاشماوةي�ذةي بة دةبم. ئةو رازي دةرةنجامةكان % لة90 ري

�ت، باش �ك نمونة بؤ دةمناسي �ي كاتي �م ثي �ي دةل�ت، ئاث(م طةورة)كلؤز زؤر طرتةيةكي ئةو دةوي

�ت طةورةية. طرتةيةكي ض لة مةبةستم دةزاني�سايةك، وةك زؤر بةطرتةي ناكةم حةز ري

ئةمة ئةوةي سةرباري بكةم، روومال�3ديمةنةكان

9 10

Page 55: پهرجووی سینهما

�مواية وةستاوة. بةزؤري ديمةنةكان خودي لةسةر ثي�واز يةك تةنيا �نةطرتني بؤ هةية شي ديمةنةكة. وي�ك بةآلم ئةطةر بةتايبةتي هةن، ديمةن هةندي

�كي ديمةنةكة �ت، ديمةني �ت )ئينتيقالي( بي كةدةشي�كةوة ضيرؤكةكة �كي بؤ لةديدي �ت، ديكة ديدي بطؤر�ي

�كردني كاتة ئةو ضةندجارة ديمةنة ئةو روومال دةزانم مؤنتاذدا لةقؤناغي تةنيا دةكةمةوة. ضونكة

�ويستي ضيرؤكةكة نا؟ يان هةية كةسة بةم ثي�ني بةدياريكردني سةبارةت �را شوي كامي بةهةمان هةر مةسةلةكة دياريكراودا لةطرتةيةكي

�وةية. ضونكة �ك شي �سا هةندي �ت هةن، ري كةدةبي�يان ئاطامان هةميشة �ت لي هةبووني سةرباري بي

�ت لةخؤت ثرسيارة ئةم هةميشة شارةزاييش. دةبي�را بكةيت: بؤضي �رةدا كامي �مء لي �م؟ لةوي� دابني داينةني

بؤضي؟�ت �رةدا دةبي �ك لي �ت لؤجيكي كؤنترؤل�ي كة هةبي

هيض بؤ طرنطي ئةطةر تةنانةت بكات، بارودؤخةكة�كي �ت تر كةسي �كة لةتؤ. ئةمة جطة نةبي كة شتي�ت. شاعيرةكان لةشيعر لةر�استيدا �طاي دةضي بةر�ي

�نن، شيعر جياواز �ك بةكاردةهي �ناوي جار هةندي لةثي�نن، دةنطدا �ك، بةئامانجي يان بةكاريدةهي �ك تؤني هةندي�ناوي جاريش �نن... هةموو مانادا لةثي بةكاريدةهي�ك �ت كةسي �كي دةتواني �ة بةهةمان جياواز زماني كؤمةل

�وةيةكي رةطةزةوة �ت. بةشي �ني جةوهةري، بةكاربهي�ت �ك ياخود ئاماذةيةك زمانة ئةو دةبي مسؤطةر شتي

�ك ثرؤسةية ئةم بكات. رةنطة لةجؤرةكان بةجؤري�ت، شيكاري لةثرؤسةيةكي نيية. وا بةآلم بضي

�كي زؤرجار غةريزين، بر�يارةكانم زؤربةي هةستي�زم ضي راستةء ضي ئةوةي دةربارةي هةية بةهي

�ةية. بةهةر بةزمان فيلم شيكردنةوةي حاأل، هةل�كي �ك كاري �ذي وةك سةختة. ري �ك ضي واية، خواردني

�كي بؤ خواردنة ئةو تامي تةواوي بة كةناتوانيت كةسي بكةيت. ئةمة وةسفي روونبكةيتةوةو ديكة

ئةبستراكتة. زؤر مةسةلةيةكي�نان بةكاري دةستم كاتةوةي لةو لةر�استيدا دةرهي

�وازي كردووة، نةطؤر�يووة. خؤمم كاركردني شي�طومان �كي ئةمة بي �موانيية ضونكة خراثة، شتي ئةمة ثي

�كي �وازي �ت. بةآلم كاركردن باشي شي بةدبةختانة بي�وازة تاكة �ي من كة شي حةزم ئاشنام. هةميشة ثي

�د وةك دةكرد ثي�ش كةهةميشة بم، هيضكؤك ئةلفري�نةطرتن �كي هةموو بر�ياري وي زؤر بةآلم دةدا، شتي�وازة بةو ناتوانم كة بةداخةوة بكةم. كار شي ئةوةي جةوهةري: بؤ طرنطء مةسةلةي دواين

�نةر �ت بيت، دةرهي لةطةأل نةك بيت، راستطؤ دةبي�كو ديكةدا، ئةواني �ت لةطةأل بةل بزانيت خؤتدا. دةبي�نيت؟ فيلم بؤضي �ت دةردةهي بزانيت ئةوةش دةبي�ك �ة كاتي �ت دةكةيت، هةل �تي نابي �ةكة بةرثرسياري هةل

ديكة. ئةواني ئةستؤي بخةيتة

�نةري كار ونط فيلمةكاني سينةمايي، واي: دةرهيضين. شانطةهاي، ،1958 لةدايكبووي

�ت) خؤي سةري فرمي�سك وةك-1 As Tearsهةل�دةطريGo By )1988

�ك-2 (Days of Being Wildبةدر�ةندة) دةبين رؤذطاري1990

(Chungking Express) ضانطكينط طةر�ةكي-31994

�ةمي�شي-4 1994( Ashes of Timeكات) خؤل

9 10

Page 56: پهرجووی سینهما

(Fallen Angelsفريشتةكان) كةوتنةخوارةوةي-51995

�كةوة-6 1997( Happy Togetherدل�خؤش) ثي�ناوي مةزاج-7 InخؤشةويسPPتيدا) لةثي the Mood for

Love )20002004( 2046) فيلمي-8�رييPةكانم شةوة-9 )4 بلوبي My Blueberry Nights)

2007

�زةكان ثةراوي�كة وتارة ئةم �بي: بةشي لةكتي

MOVIEMAKERS' MASTER CLASS: PRIVATE LESSONS FROM THE WORLD'S FOREMOST DIRECTORS

FABER AND) بآلوكردنةوةي خانةي2002 سال�ي كةFABERبةكة ئينطليزي ( بةزماني� بآلويكردؤتةوة. كتي

�ي�ك لةبنةر�ةتدا �كةتنة كؤمةل سينارسيتء رةخنةطرو كة ضاوثي�نةري كاتء تيراد( لة )لؤرينت فةر�ةنسي سينةمايي دةرهي

�ني �نةري بيست لةطةأل جياوازدا شوي جيهانيدا، سينةمايي دةرهي ئةنجامي جياوازن، بةقوتابخانةي سةر جياوازء نةوةي لة كة

�بةكة روومال�كردووة: سةدةي نيو نزيكةي داوة. كتي ئةم هةتا رابردووةوة سةدةي شةستةكاني لةناوةر�استي

�ستمان. كاتةي ئي�كةوتنة - ئةم2 ئةجامدراوة.2002 لةسال�ي ضاوثي�نةطرتني )روومال�كردني لة - مةبةست3 ديمةنة ديمةن( وي

�ك �ي هةمةجؤري بةقةبارةي جياوازةوة زؤرء طؤشةي لةكؤمةل�نةر زؤر سةرثشكييةكي مؤنتاذدا لةثرؤسةي كة زووم، بةدةرهي

�ت. دةبةخشي

4 -Blueberryلةتري�ي رةشباوةء رووةكةو بةري : جؤري�ك �ت، كشميري باكوور ئةمةريكاي لةدارستانةكاني دةضي�تء �ر�ي خواردن بؤ دةر�وي �ت. )وةرطي كوردي( دةشي

سةرضاوة: http://www.adabfan.com/cinema/5080.html

9 10

Page 57: پهرجووی سینهما

�ندةش بزانم، زياتر ضةند هي�تةوة كةم زانياريم 1دةبي

بؤرمةن جؤن

�شتر ئةوةي سةرةر�اي نةبينيووة، بؤرمةنم جؤن ثي كردووة، لةطةأل كاريان ئةكتةرانةي ئةو بةآلم

كةزؤر ئةوةي لةسةر هاور�ان هةموويان�نةرانةي ئةو لةهةموو خؤشةويسترة كة تر، دةرهي

بؤرمةن واية، كردوون. بةر�استيش لةطةأل كاريان�دةكات وات �نيايي ئيسراحةتء بة هةست لي دل

بكةيت.�من زؤر بؤرمةن �ت، هي لةطةأل بةآلم دةردةكةوي

�ت ئةوةشدا �تةكاندني دةتواني شانةكانيء بةهةل�ة زةردةخةنةيةك �كدا هةر لةطةأل مامةل بكات، دؤخي

�ت. قورسيش هةرضةند بي فيلمي نمايشكردني لةسةروةختي1998 سال�ي

�ك ضاوم "جةنةراأل"دا �يكةوت, كاتي �مدا ثي هةول�بكةم، فيلمةكةي ثيرؤزبايي �ة تةفسيري ترسام لي هةل

�موت: "ئةطةر ثيرؤزباييةكةم بؤ تؤم ناوي بكات. ثي

�ندايةتةوة، لةثؤستةرةكةدا ئةم دةكرد هةستم نةخوي�كة، بةرهةمي فيلمة ساأل لةبيست كةتةمةني طةنجي

�ت". وا �ناثةر�ي �ت. قسةيةم بةم دةركةوت تي �وابي شي كةبةر�استي بوو ئةوة من مةبةستي لةر�استيدا�ة هةموو ئةو كةثاش بةوةي بووم سةرسام سال

�نةري وةك كاركردن زؤرةي سينةمايي، دةرهي�شتا كةضي كاردةكات. لةخؤبر�اوانة ضاالكانةء هي�نان بة دةستي1965 سال�ي بؤرمةن جؤن دةرهي

�وازةكاني هةموو داوة هةول�ي هةميشة كردووةء شي لةفيلمة هةر بكات كةشف سينةما

دةطاتة ( تاPoint Blank) ئةزموونييةكةيةوة جار هةندي� (،Excalibur) ئؤثرالييةكةي داستانة

�كة. ئةمة كة تؤماركردووة، سةركةوتنيشي حةقيقةتي�وانماندا طفتؤطؤيةي ئةو بةهؤي بوو، دروست لةني�ستا �دةطةم هؤكارة لةو ئي �ك كة تي لةجؤرةكان بةجؤري ئةو لةهةموو ئارسةري( كرد )ئةفسانةي لة واي

�ؤزترء سينةماييانة تةئويلة �ذبةخشترء ئال ضي�ت، تةشويقيتر كراوة. كةبؤي بي�ك نزيكةى �ري دةكرد هةستم كرد، ثياسةمان كاتذمي

سةرةكيي بابةتي زؤرةوة ورياييةكي بةجدييةتء ديدارةكةدا شيدةكاتةوة. لةكؤتايي بؤ فيلمةكةيم

�ك و بوو طرذ سيماي �كة.. ساتي وتي: "ضاوةر�ي�كة، �نيية هةموو ضاوةر�ي �دركاندم". بضووكةكانت نهي ثي

�تةكاندء شاني هةردوو ئةوة ثاش هةل�كي تةمةناي بةزةردةخةنةيةكةوة بؤ باشي بةختي

كردم.***

�ك تةنيا تيؤر �ذبةخشء كاتي �شة، ضي كة سةرنجر�اكي�ني بيت ثراكتيزةكردندا لةشوي

9 10

Page 58: پهرجووی سینهما

�كي �وازي �ري خؤبةخؤ سروشتيء زؤر بةشي في�ناني وةك بووم. سةرةتا سينةمايي دةرهي

�كرد، دةستم سينةمايي رةخنةطري كاتة ئةو ثي و دةخستةر�وو بوو. فيلمم ساأل هةذدة تةمةنم كاري ئةوة ثاش دةنووسي، رؤذنامةكان بؤ رةخنةم�ري �نراوم مؤنتي �ر وةك ثاشتر وةرطرت، راهي مؤنتي�كرد. دواجار دةستم �ناني كرد دةستم ثي بةدةرهي بةوة دواتر (،BBC) كةنال�ي بؤ بةل�طةنامةيي فيلمي�كو بن، بةل�طةنامةيي تةنيا فيلمةكان نةبووم رازي بةل

�مدا �كي هةول �ببةخشم، درامييان رةهةندي ئةو تا ثي�كي ضةند بووم سوور كاتةي بؤ دراميي فيلمي

�نم. لةبةر سينةما تةلةفزيؤنء �م هؤية ئةم دةربهي �ي دةل�ربووني �نان في خؤبةخؤ سروشتيء بةر�استي دةرهي

كة بوو ئةوة دام، كةيارمةتي من. ئةوةي بؤ بوو�نابوو، بةل�طةنامةييم فيلمي زؤر ذمارةيةكي كة دةرهي

�نييةكاني زانيني شارةزاييء بة �دام ثيشةيان ئةو نهي ثي�بةخشيم. هةموو ئازاديي ئةوةي سةرباري ئةمة ، ثي

�وةي لةناو ئةمانة �ناندا ثرؤسةي ضوارضي دةرهيرووياندا.

قةلةقي نةيترساندوومء تةكنيكي اليةني هةرطيز�ش نةكردووم. تةنانةت فيلمم يةكةمين ئةوةي ثي

�نة بابةتةدا هةبووة. لةم هةستةم ئةم بطرم، وي�شة دذيةكيء تووشي دةزانم ناشبم. من نةبوومء كي�نةرة لة زؤر ذمارةيةكي ئةمر�ؤ سينةماييةكان دةرهي وانةوتنةوة، بؤ سينةما ثةيمانطاكاني بؤ دةر�ؤن�وازة بةم بر�وام ئةوةشدا لةطةأل ضونكة نيية، شي�مواية �ناني ثي �كي لةبنةر�ةتدا سينةمايي دةرهي ئةركي

�ركردن ثرسي ئةوةي سةرةر�اي مةيدانيية، في�كراوترين هةميشة سينةما لةثةيمانطاكاني كارثي

�طا �ستاش بووةو ري �كراوترين ئي �طاية. ئةوةي كارثي ري�ت كة �م، بةكورتي دةمةوي �ي �طومان ئةوةية بيل تيؤر بي

�ذبةخشة، سةرنجر�اكي�شء كاتةي ئةو تةنيا بةآلم ضي لةئةزمووني من نمونة دةبيت. بؤ لةمةيداندا كة

ئةوان كة زانيووة ئةوةم قوتابياندا لةطةأل خؤم�ك بةتايبةتي )قوتابييةكان( نامةيدانيين، كاتي

هونةري ثراطماتيكيي بةاليةني ثةيوةستة مةسةلةكة�ناني زؤر ئةوةشدا سينةماييةوة. لةطةأل دةرهي�نةرة يارمةتيي �ناني داوة طةنجةكانم دةرهي لةدةرهي

نةيل فيلمي يةكةم نمونة فيلمياندا. بؤ يةكةم�نا، بةرهةم (مNeil Jordanجؤردن) ئةمة كة هي

�ركاريية. ثرؤسةيةكي لةر�استيدا في�ك �كي لةطةأل كاتي �نةري خةريكي طةنجدا دةرهي

�ك ئامادةكردني طرنطترين دةبينيت دةبيت، فيلمي�نةرة كةتةنانةت شت، شارةزاء دةرهي

شكست لةدةستةبةركردنيدا بةئةزموونةكانيش�نن، فيلمة زةمةني ضؤن بزانيت ئةوةية دةهي

�ش ديكؤباجةكة ناو نووسراوةكةي قؤناغي ثي�نةطرتن �ويت. ئةمر�ؤ وي زؤر ذمارةيةكي بثي

�نةرةكان �كي دةبينين لةدةرهي �ذ زؤر بةفيلمي دري�دةكةن. لةكؤتايدا، دةست �ذيي ئةطةر ثي يةكةم دري�ر سي� نمونة بؤ فيلمةكة بر�يني �ت، كاتذمي ناضاريت بي

�ذيية ئةو �ت نمونة، بؤ بؤئةوةي، بكةيتةوة كةم دري ببي�ر. ئةمة بةدوو �يةكي كة ئةوةية ماناي كاتذمي ئةو سي�نةطرتني لة كة كاتةي خةرجتكردووة، فيلمةكةدا وي

�نةطرتني لة ضونكة ضووة، فيرؤ بة �ك وي �ي كؤمةل بةكارت فيلمةكةدا لة كة خةرجتكردووة، ديمةندا

�ناوة. نةهي

9 10

Page 59: پهرجووی سینهما

�طومان �ك هةميشة طرنطة بي زياتر ديمةني كةمي�نةبطريت هةية، ديكؤباجةكةدا لة لةوةي وةك وي

مؤنتاذدا لةكاتي يان ببةيت، اليان دةتوانيت كةدواتر بةيةكجاري يان بكةيتةوة، كورتيان ياخود بيانبر�يت

نةكران. بةآلم مؤنتاذ هاتوو ئةطةر ببةيت اليان�وةيةك بةهةموو دةكةيت، خؤت لةطةأل درؤ شي

ئةوةي بؤ بانطةشةكردنت لة نيت راستطؤ ضونكة�ذيي دةزانيت كة �تء ضةند فيلمةكةت دري دةبي

�يتةوة دووبارة ناتوانيت �ثتء بؤ بطةر�ي كؤششي سكريبكةيت. زياتر�كي ئةوةي بؤ �كوثي �ت بكةيت، ئةمة بةر�ي دةبي

�كيان بكةيتء خشتةبةندي فيلمةكة طرتةكاني ري بكةين، ئةوة طريماني با نمونة بخةيت. بؤ

�كمان �ويستي هةيةء كةديمةني طرتة بةضواردة ثي هةية رؤذمان كةدوو ئةوةية ماناي باشة. ئةمة هةية،

�نةطرتن. بةآلم بؤ ئةوةية شايةني ديمةنة ئةم ئايا وي�نةطرتني رؤذ دوو ئةطةر بكةين؟ تةرخان بؤ وي

�طةتيظ وةآلمةكة �ت ئةوا بوو، ني دووبارة دةبيببةيت. الي بةيةكجاري يان بنووسيتةوة، ديمةنةكة

�وازة بةم لةبةرضاو دارايية دةرامةتة ئةو شي دةكةيت، خةرجي لةفيلمةكةدا كة دةطريت، ئةو دةدةيتء بةفيرؤي كة كاتةش ئةو هةروةها�ك هةر بؤ كة هةول�ةش لةبةرضاو تايبةتكراوة، ديمةني

ئةمة ئايا بدةيت بر�يار دةتوانيت كاتة دةطريت. ئةونا؟ يان هةية طرنطييةي ئةو

كةشفكردنة ثرؤسةي فيلم�نان خةريكة بةر�استي كة ثرؤسةيةكة، دةرهي�تةوة. تا نووسين لةثرؤسةي هةموو رادةيةك نزيدةبي

�نةرةكان ياخود بنووسن، دةكةن حةز دةرهي بكةن. بةشداري فيلمةكانياندا سيناريؤي لةنووسيني

سيناريؤ فؤرمي دار�شتنةوةو ناتوانيت تؤ ضونكة دةبينيت جيابكةيتةوة. لةبةرئةوة نووسين لةثرؤسةي

�نةرة زؤربةي سيناريؤ خؤيان جدييةكان دةرهي�ذنةوة، دةنووسنء ئةوان ئةوةية مةبةستم دايدةر�ي

دادةنيشنء نووسةرةكانياندا لةطةأل خؤيان�ك خؤيان بيرؤكةكاني �كي ياخود لةفؤرمي �بي قال�ن. ئةمة بوونيادداردا دياريكراوي �كي دادةني بةشي

�نان، لةثرؤسةي بنضينةيية �ت دةرهي كةدةبي�تةسةر كةشفكردن. تةئويلء ثرؤسةي كؤي بخري

�نم، فيلم بؤية من بكةم. كةشف بؤئةوةي دةردةهي ئةو ضيةوةية، لةبارةي فيلمةكة نةمزاني ئةطةر

دةكةم. لةسةر كاري ثةرؤشييةوة بةوثةر�ي كاتة ضي باسي فيلمةكة زانيم بةتةواوي ئةطةر بةآلم

�نادةم. لةبةر طرنطيي كاتة ئةو دةكات، ئةوةش، ثي�ذي كة مةترسييةش ئةو كةشفكردنء ثرؤسةي ضي

�م ئةمةوة، بة ثةيوةستة �طومان كؤنترؤل تؤ دةكات. بي بةرةو ئةمانة هةموو كة دةخوازيت هيوا بةردةوام

�كي �نةرانةت و زيندوو شتي ببةن. بةمانايةكي داهي�ك تةنيا ديكة، باسي فيلمةكة دةزانم تيايدا كة ساتي جةماوةردا كةلةطةأل ساتةية ئةو دةكات، ضي

سةرسامبوون دةكةم. ثاشان فيلمةكة سةيري�ت. سةرسامبووندا بةدواي دي

�ك �نا، ناوبانط(م )ئاواتء فيلمي كاتي كة دةرهي�يم يادةوةريي باسي رووداوةكاني هةتا دةكةن، مندال

ئارسةر ئةفسانةي نةمدةزاني تةواوكردني كاتي لة كردبوو، داطير بيركردنةوةمي كاتة ئةو كة ثاشا،

�ي باشترين كة ئةوةية ماناي ر�استيدا باوكم هاور�ي

9 10

Page 60: پهرجووی سینهما

�كةل� دايكم لةطةأل دةستي هةمان كردبوو. ئةوان تي�كوضكةيان ئارسةرء لة كة دةكرد، دروست سي

�ر النسيلؤتء �نيفي �كهاتبوو. بةآلم طوي كاتةي ئةو هةتا ثي�ةكةدا، لة بينةر بة نةبووم حةقيقةتة بةم دةركم هؤلنةكرد. بابةتيية

وةحشيطةريدا لةبةرامبةر واقيعييةت�كي بة من �وازي �وة دةكةم، كار تايبةت زؤر شي ئي

�ي دةتوانن �ن ثي �ي �كي بل �وازي كالسيكيية. بؤ تةواو شي�را من نمونة �نم، كامي �ي �كء هةتا ناجول �ك ئامانجي ثاساوي

�ةية ئةو بؤ �ت. لةمؤنتاذيشدا جوول �نم طرتة نةبي ناقرتي�ويست ئةطةر �ت. بةهيوام ثي �نةطةن لةمة وا نةبي تي

�يةوة. دوورم ياخود ئةزموونطةريم، دذي من كة لي�وازي هةية، ئةوندة تةنيا ئةزموونطةري كةشي

�وازي ئةزموونطةريترين نمونة، جياوازة. بؤ من لةشي�ك كة (ةLeo the Last) فيلمي من فيلمي جؤري

�رنم ثؤست لةتةكنيكي �ناوةو تيادا مؤدي بةكارهي�ي ئامانجيشم �بكةم بينةر بووة ئةوة لي بةو دةرك والي�ت، شاشة لةسةر كةئةوةي بكات، حةقيقةتة دةيبيني

�ك، جطة نيية هيض �كي لةفيلمي �نراو، شتي �قي خول�ك. خودي �ي �ل قسةية باشترين فيلمةكة بابةتي في

( بةوةLeo The Last) . فيلميفيلمةكة لةسةر�دةكات دةست ماسترياني مارسيلؤ كة ثي

�لةكةي دةنطي دةر�واتء شةقامةكةدا بة بةئؤتؤمبي�ت: "تؤ طؤرانييةك �رةيةكي لة دةبيستري ئةستيدةضيت". سينةمايي

�طومان مانايةي بةو نةبوو، سةركةوتوو فيلمةكة بي�وازة كة بينةر، نةطةشتة باوةكةي نةريتيء بةشي

رةهةندة بةهؤي ئةوةش رةنطة�ت. ئةزموونطةرييةكةيةوة بي

�سايانةي ئةو بةهةرحاأل، �نم، من كة ري بةكارياندةهي�دةنطةكانةوة فيلمة لة هةرزوو كة ئةوانةن �ريان بي في نزيكةكانء طرتة سةيري ئةطةر نموونة بووم. بؤ

�وازة ئةو طريفسء كورتةكاني طرتة كة بكةيت، شي روونكردنةوةي بةئامانجي نزيكةكان طرتة تيايدا من

���نم، بيرؤكةيةك بدةيت بر�يارة ئةو دةتوانيت بةكاردةهي�كةء بةزؤري هاوضةرخ سينةماي كة �كوثي ناري

�ت بةراورد ئةطةر هةية كةموكورتيي بكريكاتة. ئةو بةسينةماي

�ساكاني سةبارةت سةرةكي خال�ي بينين، بةري�نيية ثةيوةنديي منةوة بةالي �وان شوي لةني

�تييةكاندا. ئةطةر �تييةكان كةسي لةر�ووي كةسي لةم ئةوا لةيةكدييةوة، بوون نزيك ويذدانييةوة

�ةتةدا لةيةكيان فيزيكيشةوة لةرووي حال سؤزدارييةوة لةر�ووي ئةطةر نزيكدةكةمةوة. بةآلم

سنووري كاتة ئةو بوون، دوور لةيةكةوة�وانيان جياكةرةوةي ئةم دةكةمةوة. لةبةر فراوانتر ني

�ةتةش ئازادي ضونكة ،2سكؤبة لةسينةما حةزم حال�ني فراوانيي كارء �وان شوي ئةكتةرةكانم ني

�ت. بؤ �دةبةخشي �دا فيلمي لة نمونة ثي �بيني جةنةر�ال تي�طاي كةئةمر�ؤ دزييةكة، ديمةني دةكةيت بر�يني لةري

�راي �ت، طرتةكانةوة خي �مة ئةنجامدةدري طرتةي بة ئي�ذ رووداوةكةش هةموو كردووةو ضارةسةرمان دري

�وةي �وازي طرتةدا هةمان لةضوارضي روودةدات. شي�مة �وازةية، ئةو دذي ئي �م ناوي من كة شي دةني

نيية هيض كة نوي�" لةسينةمادا، "وةحشيطةريي�وةيةك لة جطة �وةكاني لة شي ضونكة ساويلكةيي، شي

9 10

Page 61: پهرجووی سینهما

�نةرايةتي ئةوانةي �وازة ئةم نوي دةكةن، شي�كن، �كي من بةر�اي كةساني �ذووي ئةوتؤ شتي لةمي

�ناطةن. ئةمة سينةما �ك جطة تي لةمؤنتاذي لةجؤري�ك، نيية، ديكة هيضي مؤسيقيي تةلةفيزيؤنيي، بةجؤري

�ؤزء سةرةكييةكة بيرؤكة هةتا �ت، ناهاوتا ئال زياتر بي�نةرء �ت. ئةمر�ؤ تةشويقي وروذي ئةم دةبينيت دةبي

�وازة �رثةنجة وةك شي سينةماي جةستةي بةناو شي�تةوة. بآلو باودا دةبي

�ك �كي سةيري كاتي (Armageddon) وةك فيلمي�ة هةموو دةكةيت، �نةدراوةكاني تةكنيكيية هةل �طةثي ري�ل�ي بةزاندني وةك دةبينيت، كالسيكي سينةماي هي�را يان وةهمي، �كةوة كة كامي �ني �كي بؤ لةشوي �ني شوي

�ت... ئةم ديكة �ي �طاية دةجول �وةيةكي ري بةشي دةكاتء دروست تةشويق وروذاندنء نار�ةسةن

واية ئةوة وةك نيية. ئةمة بنضينةيةكيان هيض�ك �ردي �ت ثيرةمي �ك جلي بيةوي بكات. لةبةر طةنجي

�ك ئةمانة �ي مايةي دةبنة كةلةراستيدا شتن، كؤمةل�تاقةتي. بي

سينةماييدا لةديمةني ذيان بووذاندنةوةي�ك �كي كاتي بكةم، ضارةسةر سينةمايي ديمةني لةو ذيان بتوانم، تا ئةوةية سةرةكيم ئامانجي�نمةوة. بؤ ديمةنةدا دةستةبةر ئةمة ئةوةي ببوذي

�ت كة شت يةكةم بكةم، ثرؤظةكردنة. بيكةم، دةبي�طومان �نةطرتندا لةرؤذي بي �كو نا، وي �ش بةل ثي

�نةطرتني قؤناغةدا لةم من ديمةنةكة. كاري وي�كردنةوةو ديمةنةكةية، ناوةر�ؤكي كةشفكردني قوول

�ني دياريكردني نةك �ندا. ئةمة ئةكتةرةكان شوي لةشوي

رووداوةكاندا لةطةأل دةدات ئةكتةرةكان يارمةتيي�ن، ديمةنةكةش. ثاش ض ديمةنةكةء ثي�ش ض رابي

�ك �ني بؤ دةر�ؤم كاتي �نةطرتن، شوي عادةتةن كة وي ديمةنةكة طرتةي يةكةم دةر�ؤم، بةيانيان

�نم، �ني بةدياريكردني ئةوةش رادةثةر�ي �راء شوي كامي�كردني بؤ ئاماذة نيشانةء داناني ديمةنةكة، ضي�شتا ئةوان كة ئةكتةرةكان، جوول�ةي لةذووري هي

ماكياجدان.�كردني بؤ زؤرجار كؤن دةزطايةكي طرتةكة ضي

�نم، �ي بةكاردةهي �ت كةثي Mitchell" دةوتريsidefinder" ، لةتةنيشت زؤرجار كة

�راكانةوةية. دةزطايةكي �ت طةورةيةء كامي دةبي ئةوةي بري بكةيتةوة. لة بةرزي خؤتدا لةبةردةمي

�كي �ك بكةيت، سةير دووربين وةك بةشتي كةمي دةتوانيت كاتة ئةو كة دةكةويتةوة، دوور لةدةزطاكة

�طايةوة لة كة ببينيت، طرتةكة كؤمثؤزيشني ري�نةيةك �وةي ياخود لةوي �نةيةك ضوارضي �ت. وي دةضي

�ني دياريكردني بر�ياري �را شوي تةواو ثرؤسةيةكي كامي�وةي بةهةمان لؤجيكييةو طرنطة، ديدطا شيحةدسيشة. ثرؤسةيةكي كاتدا لةهةمان

�طومان �ك بي ثرؤسةي هاتةكايةوة، سينةما كاتي�راكان ئاسان زؤر فيلمسازي �ك بوو. كامي �ني لةشوي�ني كةتةواو دادةنران، كة دةضوو، بينةر لةشوي

�ت. تةنيا شانؤدا لةهؤل�ي طرتةيةكي دانيشتبي�طيري �ذ جي �نةي كة هةبوو، دري سةر ديمةني وي�رةدا شانؤكةي سةكؤي ئةوة دةتوانيت دةطرت. لي

�نيتة �كارييةكي ض طريفس كة خةيال�ت بهي �ناية نوي هي�ك كايةوة �را بةجووآلندني دةستي كاتي ئةو كرد، كامي

�رايةي �ك، بوو كةدواتر كامي �ندة لةضاوي كة بةشتي بال

9 10

Page 62: پهرجووی سینهما

�ت كة طشتطير نيطايةكي دةضوو، لةهةموو دةتواني�كدا �ني �ت. ئةمة شوي �ي �كي بوو بجوول ديكةي كةر�ةهةنديكردةوة. بةرزي خةون ئاستي بؤ بةسينةماء بةخشي

�كي لةطةأل لةئةمةزؤن ماوةيةك بؤ هؤزي�مدا ذيامء سةرةتاييدا روون بؤ ئةوةيان هةول

�ت، ضي لة ضييةء فيلم كة بكةمةوة ضؤن دةضي�طاي لة دةتوانيت �كةوة لة فيلمةوة ري �ني بضيت شوي

�كي بؤ �ني ئاشناي جياوازةوة طؤشةي لة ترء شوي�نء لة لةيةككاتدا بيت، شتةكان بر�يني كاتدا شوي�ت بدةيت. بيرم ئةنجام مؤنتاذي �ك دي يان جادووطةري

�كي �ي هؤزةكة كاهيني �ي� ثي �ي�، وتم: " بةل منيش بةل�ك دةكةم، شت هةمان �م كة كاتي �ت، حال �دي بةهةمان لي�وة �كةوة لة شي �ني �كي بؤ دةر�ؤم شوي �ني تر". شوي

�مواية ئةوة، لةبةر �ت ثي �زي دةبي بةو سينةما هي�طاية خةل�ك خةونييةكاني ئةزموونة كة بكات، كار ري

�نةوة تيايدا ئةطةر تايبةتي بةيةكدييةوة. بة دةبةسري�ت، سثي رةشء فيلمةكة �يةي بةو بي �مة كة ثي بة ئي�ك دةبينين. لةبةرئةوةش، خةون سثي رةشء كاتي�را �ني لة كامي �نةطرتندا شوي �ين، وي ئةوةي ئةوا دادةني

�نةي كة نيية هيض دةكةين، دةستبةري دةطرينء وي�كي لة جطة �ي �نةرانة هةول �قاندني بؤ رفي �كي خول خةوني

واقيعي.

�نةطرتن مؤنتاذدا بةرامبةر لة وي مانايةي بةو ،3ناكةم روومال� فيلم ديمةنةكاني من

�نةي طؤشةكانةوة ئار�استةء هةموو لة من كة وي�ك ضةند ناكةم حةز هةروةها ناطرم، ديمةنةكة جاري

�نةي كة ئةوةية بطرمةوة. هؤكارةكةش طرتة وي�ت هةر بدةم، ئةكتةرةكان ثيشاني ئةوة دةمةوي

�نةي كة طرتةيةك �ت دةطرين، وي فيلمةكةدا لة دةبي�نين. بةكاريبهي

�ك �نةي جياوازةوة ئار��استةي طؤشةء لة كاتي وي�ذيي بةهؤي كاتة ئةو دةطريت، ديمةن ماوةي دري

لةو زؤر دةستبةرداري دةبيت ناضار فيلمةكةوة�نةطيراوانة طرتة لة الوة بيانخةيتة ببيتء وي

�وةية بةم مةسةلةكة فيلمةكةدا. ئةطةر �ت، شي بي�نةطرتني بة خؤمان بؤضي كةواتة طرتانةوة ئةو وي

�زار �نين؟ بةكاريان كة بكةين، بي وا من بؤية هةر ناهي�كي لة دةكةم، ديمةنةكة لة �تء طرذدا باري بي

�وةيةكي �كةوةبةستراو بةردةوام بةشي �ت. ثي بي�ت راستيدا لة �ك هةموو دةبي �ت، ئامادةكرا شتي بي�ك دواتر �را كاتي �تةوة، كامي هةموو ئةوة ئيتر دةسور�ي

�كة. لةم �ك هةموو لةسةر ساتانةدا شتي �ويستة كةسي ثي�ةدا. تةنيا لةم رؤأل نواندني ترؤثكي بطاتة دووجار خال

�ت، �طة هةرطيز نةبي لةبةرطرتنةوةي بةشتنةوةء رينادةم. طرتةيةك�كي �زاركةرة شتي �ر ضةندين رؤذانة بي كاتذمي دووبارةو كة طرتانةي ئةو بينيني بؤ دابنيشيت�نةيان ضةندبارة ئةنجامدا لة ضونكة طيراوةتةوة، وي

�ذء خؤت هةل�سةنطاندني دونيابينيء ضي�ك جار شةش لةدةستدةدةيت. كاتي

كاتة ئةو دةبينيت، طرتةيةك تةنيا دووبارةكردنةوةي�ي ناتوانيت �يتي ئةو دووبارةكردنةوةي يةكةم كوال واية من عادةتي ئةوة، جيابكةيتةوة. لةبةر طرتةية

�نة كةم كة بطرم. وي )4ديمةنةكة سةرةكيي طرتةي من بةزؤري

Master Shotنة� ئةوةشدا ناطرم. لةطةل� ( وي بكةم. مؤنتاذ ديمةنةكة طرتةكاني بةئاساني دةتوانم

9 10

Page 63: پهرجووی سینهما

�نج هةفتةيةكةدا لة من �نة رؤذ ثي لةبري دةطرم وي�نة رؤذ شةش ئةوةي زؤربةي ئةوةي وةك بطرم، وي

�نةرةكانيتر �وةية بةم وادةكةن، دةرهي بةالي شي�ك كةمةوة دةبةم، بةسةر مؤنتاذدا لةذووري رؤذي

�كردني بؤ بةسة ماوةيةش ئةم يةك بةرهةمي روومال�نةطرتن. ثاش هةفتة �كي ئةوة، وي ديكةم رؤذي

هةفتةي طرتةكاني ئامادةكردني بؤ بةدةستةوةيةداهاتوو.�رةدا �ت لي �م ئةوة دةبي �ي �كردني بة بر�ياردان بل روومال�وةيةكي بة ديمةنةكة �ت تةواو، شي بمخاتة دةشي

�بكات وام مؤنتاذدا قؤناغي لة تةل�ةزطةوةو هةست لي�كي ئةمة بكةم. بةر�استيش ثةشيماني بة طرفتي

�وةيةكي تواني كوراساوا نمونة طةورةية. بؤ بةشي بكات. ئاشكراية طرفتة ئةم ضارةسةري زيرةكانة

ديكؤباجةكةدا لة كوراساوا فيلمةكانى زؤربةى كة�ذييةكي �ك بةآلم كراوة، بؤ ورديان ثالنر�ي �تة كاتي دةضي

�ك هةست زؤرجار مؤنتاذةوة، ذووري بةجؤري�تةنطي ثةشيمانيء �ك، بؤ دةكات دل لةدةست كة شتي

�نةطيراو بابةتي ئةوةندة تةنيا ضووة. ضونكة وي�ثتدا كة هةية، - خام(ي )راش �ذيي سكري بؤ ثالنر�ي طرفتة ئةم ضارةسةركردني زياتر. بؤ نةك كراوة،

�كي ثةلةيكردء �نةطري بةكري� تايبةتي سينةمايي وي�ني بوو ئةوة ئةركي كة طرت، طرتةكاني بةنهي

�ت، ديمةنةكان �نةبطري �نةطرة داواي كوراساوا وي لةوي�نزانة ئةو كرد تايبةتةكة �ت، لي �ني طرتةي كة بةكاربهي�ك طشتيان �ت. كاتي �دةطيري طرتةي كوراساوا ثي

�نة سةرةكي طشتييةء طرتةيةكي كة دةطرت، وي�ت، ثانتاييةكة هةموو �نةطرة دةردةكةوي تايبةتةكة وي

�نة نزيكي زؤر طرتةي دةطرت. وي

نزيكانة زؤر طرتة لةو كوراساوا ئامانجي�نةطرة �نةي تايبةتةكة كةوي لةكاتي ئةوةبوو طرتن، وي

�وان ديمةنةكةدا مؤنتاذكردني دايان طرتةكاندا لةني�ت، ديمةنةكاندا بر�يني كاتي لة يان بني

�ت. بةم سووديان تياية، كةديالؤطةكانيان �وةربطري لي�وةية �نانةي ئةو شي �نةطرة كة وي �ني تايبةتةكة وي بةنهي�نةي كة وابوون، يةدةك مادةي وةك طرتوون، وي

�وةردةطرتن، سوودي كاتة ئةو تةنيا كوراساوا كة لي�ويستيي بر�يندا لةقؤناغي �يان ثي �طومان ثي دةبوو. بي

�ريي كةس �ي نةدةكرد ئةوةي بوي �ت لي �نةي بثرسي وي�طاي ضونكة طرتووة؟ ضيي نةدةدا بةكةس ري

ثالنةكانييةوة. ناو دةستوةربداتة�مواية من ضونكة بووة، راست لةوةدا كوراساوا ثي�را دوو بة ئةطةر �نةطرتنت كاري كامي من كة كرد، وي

�ت كاتة ئةو نةمكردووة، هةرطيز ثرؤسةي دةبي�وانياندا لة سازاندن يةكخستنء بدةيت. ئةنجام ني�نةطرتنيش سةرةكيي موهيمةي تةركيزكردني وي

�كة هةموو دياريكراو. بةآلم خال�ي يةك لةسةر شتي�رات دوو ئةطةر �ت كاتة ئةو هةبوو، كامي دةبي

�وانياندا سازاندن بةردةوام بدةيت. ئةنجام لةني

�ت �ةكة دةبي �نيت، ئةكتةرةكةدا لةطةأل رؤل بطونجي�ضةوانةوة نةك بةثي

�طةي �نتارييةكان فيلمة سةرساميية جي دؤكيؤمي كاركردنء بؤ من كة بوون، مومارةسة باشترين

�ةكردن �ري ئةكتةرةكاندا لةطةأل مامةل بووم. في هةموو لة فيلمانةوة لةو كة شتةي ئةو ضونكة�كي �ري زياتر ديكة شتي ثةيوةنديي كة ئةوةية بووم، في

لة ئةوةي مرؤظانةوة. بةهؤي بةرةفتاري هةية

9 10

Page 64: پهرجووی سینهما

خةل�كي نزيكةوة لة بةل�طةنامييةكانمدا فيلمة�ريم دةبينيء راستةقينةم واقيعيء دةكردن، ضاودي

�ك توانيم يارمةتيي كة ببةخشم، ئةكتةرةكان بة شتيواقيع. بة هةستكردن ثرؤسةي بطةنة دةدان

ئةكتةرةكاندا لةطةأل كاركردن كليلي بةهةرحاأل،�نيت، بؤ ئاراميان ذينطةيةكي كة ئةوةية بر�ةخسي

�مني ذينطةيةكي بكةن. تيادا كاري بتوانن كة وةها، هي�كيان ئةوةية ماناي ئةمة �ببةخشيتء كةبونيادي ثي

�ت ئاطات �ت، ئةوشتانةدا بةالي هؤشيان لةوةبي نةضي�ت �ني كةدةشي �نةطرتندا لةشوي �ت وي رووبدةن. دةبي

�كي �ناكردني �ببةخشين، وي بكةن هةست وا كة وايانثي�ت سةرنجي ضةقي ئةوان �مةن. دةبي �نةيي بة ئي شي

�رييان �ين بكةين، سةيريان وا بكةين، ضاودي �ل كةناهي�ةوةء بكةونة لةبةردةمياندا ئاستةنط بةربةستء هةل

�ين. ئةو خواستء ئةوان كاتةش داناني�ت زياتريان ئامادةباشييةكي دةستةبةركردني بؤ دةبي

�مة كة ئةوةي �ت. ئي دةمانةوي�كي لةئةكتةرةكان طوي� ئةوةية ديكة طرنطي شتي بةردةوام باشةكان ئةكتةرة ضونكة بطريت،

�ت هةية، طةنجينةيةكيان �ت كةدةشي بؤ بطؤر�ي�كي �تةسةر طرنطء بةشداريكردني كارةكة. ئةو بخري

�نةرةي �ي كةمة، مومارةسةي كةشارةزاييء دةرهي ثي�ت واية �تة دةبي �ني بضي �نةطرتنء شوي ئةكتةرةكان وي

�ويستة شتانةي بةو بكات ناضار وا بيكةن، كةثي�ت دةكات هةست �ز دةبي �ت، بةهي ئةوةي بؤ بي�ر، خؤي ئيرادةي �ت. نةخي �ني راست باوةر�ة ئةم بسةثي

�ك وةك طرنطة زؤر ضونكة نيية، �نةري طوي� دةرهي�ةكانيان بطريتء لةئةكتةرةكان بكةيتةوة راست هةل

�كيش ئةطةر �نةطرتن كاتي روويدا. كاتي �ت، وي تةنيا دي

�كي لةسةرة ئةوةندةت �يت، كةميان زؤر شتي �ي �بل ثي�شتر تؤ كة ئةوةية ئةوةش هؤكاري �وةيةكي ثي بةشي

�كء هةموو بؤ ئامادةبوويت باش ثةيت تةواو شتيبردووة. خؤت بةئاراستةي�كي مةسةلةية بةم سةبارةت ديكة طرنطي شتي

�ويستيي ئةوةش هةية، كةمي دةستكاريكردني ثي�ةكةية �طومان بةبي� هةميشةو رؤل من ترس. بي

�بذاردني دةزانم رؤل�ي بينيني بؤ ئةكتةرةكان هةل�تييةكاني طرنطء مةسةلةيةكي فيلم كةسي

�كو يةكاليكةرةوةية، ضونكة ئازاردةرة، هةميشة بةل�ر�وانينةي ئةو جطة نيية هيض هةتة، ئةكتةر بؤ كة تي

�ك �ناكردني �تييةكان. ئةستةمة رؤل�ي بؤ لةوي كةسي�وةي بدؤزيتةوة ئةكتةرة ئةو بتوانيت ئةو هاوشي

�تيية �ت، كةسي �داني كة بي �ناتكردووة. خؤتدا لةخةيال وي�ك هةموو خؤم من �ةكان بؤ كةئةكتةرةكان جاري رؤل

�رم، �دةبذي بةفيلمةكة قوربانييةك دةكةم هةست هةلدةدةم.

�ك �ةكة كاتي �ريت، بةئةكتةرةكة رؤل دةبينيت دةسثي�وةيةك كةجياوازة دةكات، بةرجةستةي بةشي�ناكردني �شوةختي لةوي �ةكة. لةبةر بؤ تؤ ثي رؤل

ئةوةية، تةل�ةزطةية ئةم بؤ روون وةآلمي ئةوةش،�ك �ة طؤر�انكاري كةهةندي نووسراوةكةدا لةرؤل

�ت. ئةكتةرةكةدا لةطةأل ئةوةي بؤ بكةيت، بطونجي�ةكة دووبارة لةطةأل ئةوةي بؤ بنووسيتةوة رؤل

�ت، ئةكتةرةكةدا ئةكتةرةكة ئةوةي نةك بطونجي�ةكةدا لةطةأل ئةوةي بؤ بكةيت ناضار �ت. رؤل بطونجي

�نةرانة! حةماقةتي داهي

9 10

Page 65: پهرجووی سینهما

�ت ئةطةر بةراورد فيلم تةكنيكييةوة لةر�ووي بتةوي�م من ئةوا فر�ؤكةواني، بةئةندازياريي بكةيت �ي �تدةل ثي

�ناني فيلم ئاسانة، زؤر فيلم سةدةي كؤتاييةكاني داهي هةفتةيةكي ضةند لةماوةي نؤزدةيةمة. دةتوانيت

�نيتةوة. بةآلم فيلم تيؤرةكاني سةرجةم كةمدا بخوي�ت ئةطةر �ندوتةوة، ئةوةي بتةوي ثراكتيزةي كةخوي

�ت دةبينيت بكةيت، �ة كةدةبي ذمارةيةك لةطةأل مامةل هةوا، كةشء خةل�ك، وةك بكةيت، بارطؤر�اودا

�ة هةروةها ديكةش، شتي زؤر ضيرؤكء مةحال�كيان بكةيت. بيرمة رةطةز زؤر كؤنترؤل�ي جاري

�ي طؤدار �ت وتم ثي �كي "دةبي بيت، ئةحمةق طةنجي�نيت. ضونكة فيلم بؤئةوةي ئةو تؤ ئةطةر دةربهي

�ت زانيارييانةت �مة هةبي مةحاأل كاتة ئةو هةمانة، كةئي�ت" مةبةستي �ك طؤدار دةبي كاتةي ئةو ئةوةبوو ري

�شبينيي دةتوانيت كة �شانة ئةو هةموو ثي بكةيت، كي�ت �شةيةك هةموو رووبدةنء كةدةشي لةبةرضاو كي�طومان دةطريت، دةبيت. ئيفليج كاتة ئةو بي�مواية �نةرةكان سةرةتاي فيلمةكاني ثي زؤر دةرهي

�نةر ضونكة باشن، �ت كاتةدا لةو دةرهي ضؤن نازاني�ت. من سةخت مةسةلةكة دواتر لةميانةي دةبي

�ك ئةمة خؤمةوة تايبةتيي ئةزمووني لةم دةزانم. كاتي�ك بووم، دةستبةكار بوارةدا ئةو كةلةطةأل بوو، رؤذي

حةماقةتة ئةو لةطةأل يان "ئةحمةق"ةدا،�نةرانةيةدا دةكرد. تةماهيم كرد، باسي طؤدار كة داهي

�ك هةموو كةضؤن بيرمة زؤرباش تار�ادةيةك رؤذي�موابوو ضونكة هةبوو، قةلةقيم ترسء هةموو ثي�ت. بةفيرؤ كةدةيكةم، ئةوةي دةضي

�ستا بةترس هةست ضيتر بةئاطامء ورياء زياتر ئي�كو ناكةم، �ضةوانةوة بةل و بةثشوو هةست بةثي

�نيايي �ني كة دةكةم، دل تةواو ضونكة كاردام، لةشوي�ني دةبةم بةوة ثةي �نةطرتن كةشوي �نة، تةنيا وي شوي

�طومان بؤي كةئينتيمام نيية ئةوة ماناي ئةمة هةية. بي�م �ي �ستا كةبل �ك هةموو ئي �ناني لةبارةي شتي دةرهي

�كو دةزانم، سينةماييةوة �ضةوانةوة. تةواو بةل بةثي�كيان �ناني بؤ خؤي كة لين، دةيظيد جاري فيلمي دةرهي

(Nostromo)ي دةكرد، ئامادة� وتم: "بةهيوام ثي�ستا تةنيا ضونكة بكةم، تةواو فيلمة ئةم بتوانم ئي

�طاية ئةو بةبينيني هةست فيلمة كةئةم دةكةم، ريسةري". دةمباتة هةية. لةر�استيدا هةستةم ئةم هةميشة من

�ت �م ئةوةش دةمةوي �ي �نم، فيلم زياتر ضةند بل دةربهي دةزانم. بةمانايةكي كةم كة دةكةم هةست زياتر�ندةش بزانم، زياتر ضةند ديكة، زانياريم هي

�تةوة. كةمدةبي

،1933 لةدايكبووي بؤرمةن جؤن فيلمةكانيئينطلتةرا. لةندةن،

(1) Catch Us if You Can 1965(2) point blank 1967(3) Hell in the Pacific 1968(4) Leo the Last 1970(5) Deliverance 1972(6) Zardoz 1974(7) The Heretic; Exorcise 2 1977(8) Excalibur 1981(9) The Emerald Forest 1985(10) Hope and Glory 1987

9 10

Page 66: پهرجووی سینهما

(11) Where the Heart is 1990(12) Beyond Rangoon 1995(13) Lumiere et compagnie 1995(14) The General 1999(15) The Tailor of Panama 2001 (16) In My Countrty 2004(17) The Tiger's Tail 2006

�زةكان: ثةراوي�كة وتارة ئةم- 1 �بي لة بةشي كتي

MOVIEMAKERS' MASTER CLASS, PRIVATE LESSONS FROM THE WORLD'S FOREMOST DIRECTORS, FABER AND FABER, 2002.

(FABER AND FABER) بآلوكردنةوةي خانةي2002 كةسال�ي�بةكة ئينطليزي بةزماني �ي�ك لةبنةر�ةتدا بآلويكردؤتةوة. كتي كؤمةل

�كةتنة �نةري سينارسيتء كةرةخنةطرو ضاوثي سينةمايي دةرهي�ني كاتء تيراد( لة )لؤرينت فةر�ةنسي بيست لةطةأل جياوازدا شوي

�نةري سةر جياوازء نةوةي لة كة جيهانيدا، سينةمايي دةرهي�بةكة داوة. ئامادةكردني ئةنجامي جياوازن، بةقوتابخانةي نزيكةي كتي

�ضووة: لة سال�ي10 �ستمان. كاتةي ئةم هةتا ءةوة1995 سال�ي ثي ئي�نراوة شاشةي (: فراوانترين16:9سكوب) سينةما- 2 بةكارهي

مانايةي )بةو2,35:1 لة بريتيية قةبارةكةي كة لةسينةمادا،�نةكة ئاسؤيي كةبةشي �ذترة جار2,35 نزيكةي وي لةبةشة دري

1,66:1 سينةماييةكان فيلمة كةزؤربةي ستوونييةكةي. ئاشكرايةن.1,85:1 يان

ديمةن( )روومال�كردني لة مةبةستديمةن: روومال�كردني- 3�نةطرتني �ي�ك ديمةنة وي بةقةبارةي جياوازةوة زؤرء طؤشةي لةكؤمةل زؤر سةرثشكييةكي مؤنتاذدا لةثرؤسةي كة زووم، هةمةجؤري�نةر �ت. بةدةرهي دةبةخشي

طشتيية، ( طرتةيةكيMaster Shot) سةرةكي طرتةي- 4�نةي ئةو وردةكاريي كةسةرجةم �ت، تيادا شوي كة دةردةكةويروودةدةن. تيايدا رووداوةكان

سةرضاوة:http://www.adabfan.com/cinema/4350.html

وةك دروستكردن فيلمواية نةخؤشي لة ضاكبوونةوة

�كةوتن فيليني فيدريكؤ لةطةأل ضاوثي

باكمةن سازداني: طيديؤن

�ك هةموو ناو بؤ بوو رؤشتن فيليني لةطةأل ديالؤطي�كي �ةمةند، ءفراوان تازة، جيهاني بةري كةتيايدا دةول

اليةنة دةضنينةوةء ئةزموون مةعريفةء�نةرانةكانء �وازةكاني داهي بيركردنةوةو شي

كة دةكةين، كةشف قووأل بيركردنةوةي طؤشةكاني�ة سينةماكار لةميانةيانةوة بوارة لةطةل� مامةل

�ذووة واقيعء لةطةأل هونةرييةكةي، تايبةتء مي ئةم نةباكم دةكات. طيديؤن طشتييةكةيدا لة كردووةء ساز فيلينيدا لةطةأل طفتوطؤيةي

ئةمةريكيدا (يFilm comment) طؤظاريبآلوكراوةتةوة.

9 10

Page 67: پهرجووی سینهما

ضيرؤك دةكةي حةز - باكمةن: تؤ لةكوي وة ضيرؤكانة ئةم بطي ر;يتةوة، جادووت زؤر شتي ك ض دةطرن، سةرضاوةلي دةكات؟

لةيادةوةرييةكانم، * فيليني: ضيرؤكةكان�ةكانمةوة لةخةونةكانمء دةبن.. لةدايك خةيال�كي �ك هيض خؤبةخؤ. من سروشتيء لةدايكبووني شتي

�نم، زةين، لةئيحاكاني زنجيرةيةكة ئةوة داناهي�ندومنةتةوة، شتانةي لةو بيركردنةوة كةخوي

كة شتانةي ئةو سةرةر�اي شةخسييةكان، ئةزموونة�كدا لة نموونة دةكةنةوة: بؤ وريات ضركةساتي

�ك روخساري �ستطةيةكدا، لة ثياوي �كي بؤني وي عةتري�ثةر�، كةسء خةياآلتء كة شتانةن، ئةو ئةمانة تي�ةت لة كة دةكةن، بةرجةستة ناخم ناو يةكانحال

�كي �كدةخةن، خؤيان دياريكراودا فؤرمي بةو ري�بدةم ئةوةيان ئازاديي مةرجةي �طاي بة ثي تايبةتيي ري

�يان بم رازي بةوةندة تةنيا بر�ؤن، خؤياندا �نثي شوي�بطرمء �طايان هةل بم. هاوري

طي ر;انةوةيانء باكمةن: ثال نةري- كوي دا لة بةرامبةر بؤ ئار;استةكردنيان

دةبي ت؟ دروست ناكةمء خؤم لة ثرسيارة جؤرة ئةم فيليني: من*

�م طرنطي بة بر�يارم زووةوة لة هةر واية نازانم. ثي�ك هةر داوة �ت كاري �ك هةر بيكةم، بي �ت ذياني بي

�نم، �طايةك هةر بيطوزةري �ت ري بةر. من بيطرمة بي�ل�ي �طةيشتم دياريكردووةء خؤم بؤ طةشتةكةم هي تي

�ر�مةوة. ضيرؤك ئةوةية من ضارةنووسي بطي

بة ببم بدةم ئةوة بر�ياري ئةوةي بري لة بؤ نازانم�ةواني يان قةشة، �رك، ثال دا. بيرمة بر�يارةم ئةم سي

�ياني زؤربةي دةيانزاني رووني بة قوتابخانةم هاور�ي�ت �كيان بة ببن دةيانةوي �نيا ضي. يةكي لةوةي بوو دل

�ت دةرضوو. وا راستيشدا لة )ئةميراأل(، بة دةبي دةيانزاني بوو، ورد روونء ئةوان بيركردنةوةي

�كبخةن. بةآلم خؤيان ذياني ضؤن كة دةمزاني من، ري ثيشانة ئةو نةمدةويست ناكةم. ضونكة ضي

�رم �بذي �كانم كة ،هةل �وة خةونيان هاور�ي دةبيني. ثي�زةر بة نابم كة دةمزاني باوكم خواستي )كة ثاري

بة نابم بوو(، دايكم خواستي )كة قةشة بة نابم بوو(، خؤشةويستةكةم هاور�ي� ئةوةي )وةك ئةندازيار

�وة خةوني دةبيني(. ثي ثيشةيةي بةو سةبارةت بووم دوودأل راستيدا لة

بة ببم لةوةي كردةوة دةكرد. بيرم ئارةزووم كة�ش، نووسةر، رؤذنامةنووس، ئةكتةر، �نةكي وي

�ذ ئةم هةموو لةطةأل ،قةرةقؤز ياخود طؤرانيبي�وةي كاتدا لةيةك كة سةرثشكييانةدا دذ يةكء هاوشي

دياري خؤم ئار�استةي نةمتواني بوون، بةيةكيش�كم دةكةم هةست وا بكةم. ئةمر�ؤ تا كة هةية، ئةركي

يةكخستووة. زؤرانةي توانا ئةم هةموو رادةيةك�نةري �شة، فيلم دةرهي �نةكي رؤذنامةنووسة، وي

ئةكتةرة. ثةيكةرتاشء

تؤمار ئةوة باكمةن: رؤذنامةنووس- روودةدات. لة ياخود هةية كة دةكات، قووآليي دةر;ؤيتة زؤر ادةيةكي;تار تؤ كاتي كدا

لةوةش لةوانةية كةسي تييةكانةوة، ناخي خؤيان كةسي تييةكان كة بر;ؤيت، زياتر

9 10

Page 68: پهرجووی سینهما

درةوشانةوة ئةو شتي ك بر;ؤن. ض دةتوانندةكاتةوة؟ رووناك ناخت ناو سةرةتاييةي

�ك فيليني: عادةتةن* سةرسامم كة هةية، شتي�تء سؤزم دةكات، �ني �ي �دةكات وام دةجول �بكةنم. لي ثي

�يت دةتوانيت �ي �طايةية، ئةو ئةمة بل مرؤظ كة ري�يةوة هةموو بة دةكةن، خؤيان لة طوزارشت لي هةموو بة نةهاتووةكاني، ذمارة لة تةرزة

�نةرةكانء �كهي �ك دةاللةتةكاني ثي جار رةفتار. هةندي�ت �ك ثؤشاكي دةشي �دانم كةسي �ت. خةيال �ني �ي بجول

قورسة. وردي بة شتةكان دياريكردني�طايةيةي ئةو منةوة بةالي بةهؤيةوة كة ري

بة ئةوتؤي ثةيوةندييةكي طةشةدةكات، ضيرؤكةكة�تييةوة �وةيةكي بة كةمةوة بةالي نيية. يان كةسي شي�تييةكةوة بةهؤي راستةوخؤ �ت، كةسي �ي �كو ناجول بة بةل

�ت. ضيرؤك كةشةكةوة هؤي �ي هةموو بة دةجول�نةر �كهي ئةو بانطةشةكردني رةطةزةكانييةوة و ثي شتةكان ئةطةر هةن. بةآلم ناخمدا لة كة شتانةية،

ئامادةكردنيان ئةوا بوون، ناخمدا دةرةوةي لة�ك لة دةكةن. زؤرجار كةشف ناخم ناو سيماي هةندي�طاي ناو رؤبضمة دةتوانم كةشفةوة ئةم ري

�ك دروشانةوةي بينيني لة شتةكانةوة. ئةمة تيشكي�ت �ك لة دةضي بؤت دةبيتةوة، نزيك شةودا. كاتي

�ت �كة دةردةكةوي �كي ثةنجةرةي لة تيشكي �ي سةر مال�ت، شةقامةكةوة �دا خةل�ك كة دةردةضي دةذين، لةوي

هةن. ديكة طؤر�ةثاني بال�كؤنء ديكةو شةقامي كة�واشي بة �نةكانةوة تةواوي نةخشةيةكي لة هي شوي

�ةتةكان سؤزةكانء كةسةكانء دةردةكةون. حال

بة فيلمةكانت باكمةن: زؤرجار- دوورةوة لة تيشكي ك درةوشانةوةي

ض بة طرنطي زؤري ديت. بة كؤتاييان روويداوة كة ئةوةي دةدةيت؟ شتي ك

يان نؤستالجيا(، يادةوةرييةكان، )رابردوو، تاكةكان كة رووداوانةي ئةو كةشفكردني

دةدةن؟ ئةنجامي نهي ني بة خةريكن�كي* �كي رازيكةرم فيليني: وةآلمي �نيية. سيستةمي ثي

مةيلةي بةو داننان لة نيية. دوور وردم و دياريكراو�قاندني دةطاتة تا دةروونمداية لةناو كة خول

�ك �ةتةكان، يان ضيرؤكي �ك هةموو حال كةشي فيلمي تايبةتييةكاني داخوازيية خؤي هةيةء خؤي تايبةتي

�طاي دةكاتء دياري خؤي نزيكبوونةوةو ري�طةيشتن �ي تي �يةتي وةك دةدات. ئةمة ثيشان لي هاور�ي

خؤشةويستي، وةك مرؤيي، ثةيوةنديي وةك واية،�رةدا �سامان لي نيية. ري�ت وا ديكةوة، اليةكي لة �طاي بة دةردةكةوي زؤر ري

وةك طةيشتبم، فيلمةكانم هةموو بة سروشتي�ت زؤر ماوةيةكي ئةوةي لة بووبن. ئةمة ناخمدا لة بي

�ك �ت، شةمةندةفةري �كي لةسةر كة دةضي �ي �ل �طير هي جي�ذايي دةر�واتء �طا بةدري �ستطة ضةندين ري ئامادة وي

�ي دةبنء �ستا، ضاوةر�ي �ك دةكةن. ئي دواوة لة ئاور� كاتي كة دةكةم، فيلمانةم ئةو سةيري دةدةمةوةء

دروستم من كة ئةكةم هةست وا كردوون، دروستم�كو نةكردوون، �دا ئةوان بةل �يان بوونء لةوي ضاوةر�ي

بدةم هةول� بووة ئةوة من ئيشي كردووم. هةموو�ة لةو �ل �طيرة هي �طا سةيري النةدةمء جي �شراوةكة ري كي

�دا بؤئةوةي بكةم، بياندؤزمةوة. لةوي

9 10

Page 69: پهرجووی سینهما

�ويست بؤ طوي� سةرنجةوة ورياييء بة ناكات ثي لةكاتي دةيانكةم. مرؤظ كة بطريت، قسانة ئةو

�ماناء قسةي زؤر طفتوطؤدا دةكاتء ثر�وثووض بي لة كة بكات، رةهةندة لةو طوزراشت دةدات هةول��وان �كدا لة رؤمانتيكيداية، رؤحي فةلسةفةو ني كاتي

سادةن. زؤر واقيعدا لة شتةكان

ئةو تي بيني جار يةكةم بؤ باكمةن: كاتي ك- شتي ك ض كرد، تاريكيدا لة درةوشانةوةيةت

ئايا كرديت؟ كي شي درةوشانةوةكة بةرةو مةجازي يان بوو جةستةيي كي شكردني كي

فيكري؟ ياخود�وةي لة دةتوانم فيليني: تةنيا* ضوارضي

�كطةيشتن، يةكةم بكةم. نيشانةي قسة كارةكانمدا ثي و ماسككراو شارؤضكة لةو بيت نزيك ئةوةي واتة

�ت كؤتاييدا لة كة داخراوةوة، �ك، بة دةبي ئةو فيلمي�ت، بوهجةتةوة بة هةستكردن لة كة نيشانةيةي لة دي

�ةيةكي �كةل �ت، خؤش كةل طيانتدا هةموو بة كة دةضي�تء بة ضاوةر�واننةكراو دةر�وات. هةستكردني دي

ئةم وايةء سآلو يةكةمين وةك كة شادي، خؤشيء�ت تازةية شتة بةوةي ثةيبردنة نيشانةي دةكات، لي

طةشةكردنداية. لة ضيرؤكة ئةو كة

ثي كطةيشتني كي لة باكمةن: كةواتة- دةضي ت. ئافرةتي ك لةطةأل ضاوةر;واننةكراو

لة دةكةيت، نيطاي لةشةقامدا كة ئافرةتي كي نةردا ساتي كي كي شكردن بة هةست فر;

خؤتدا خةيال ي لة ثاشان الي، بؤ ةيتكدة.دةدةيت ثةيوةندييةكة بة ثةرة

�كي* �كضواندني راستيدا تةواوة. لة زؤر فيليني: لي نايناسيتةوة، كة جةستةتة، بةشةي ئةو ئافرةت بدؤزيتةوة. خؤت بؤئةوةي سةري دةخةيتة رووناكي�نةي هةميشة �كي هةموو لة ئافرةت وي �ي هةول

�نةرانةدا )ثاكيزة( يان ئامادةية. ئامادةبووني داهي�كي هةموو لة )ناثاكيزةيي(ةكةي يان سيحري كاري

�نيدا �ك بةرجةستةية. هةميشة نهي تةنيشتي لة ئافرةتي وا كة رةطةزةية ئةو جادووطةرةوةية. ئافرةت

�وان ثةيوةنديي دةكات ناديارةكةت بةشة خؤتء ني�ت. ئيسقات�هةل بكاتء طةشة ئاسانتر �ي بةسةر قول

- جار زؤربةي كة ،دةكات بةرجةستة طاييتدائانا�وةي �ينةدا لةهونةردا- لةشي �ت. مي دةردةكةوي

�م �نان، خودي واية ثي �نةرانةية دةربر�ينة ئةو داهي داهي�وةكانييةوة بةهةموو �نة ئةطةر جا ،شي �ت وي يان بي

هةميشة مؤسيقا، ياوةكو فيلم ياخود ثةيكةرتاشينء�ينة ثةيوةنديية ئةم �ؤزة مي �تدا ئال هةية. لةطةل

باسي ساتي ك بؤ دةتوانين باكمةن: ئايا- خةيال ييةكان وي نة ضؤن بكةين؟ شي واز

هةنطاوي شاشة؟ سةر وي نةي بؤ دةطؤر;ينضيية؟ يةكةم

�وةيةكي سةختة فيليني: بةالمةوة* عةقآلني بةشي�نان ثرؤسةي لة باس مةسةلةي بكةم. ئةمة داهي

�وةيةكي هاوسةنطيية ثاراستني بةردةوام. بةشي�وان لة هةميشة فيلمسازي ثرؤسةي كة ئةوةي ني�ي بة ويستوتة �دانت ثي بة كة ئةوةي بيكةيتء خةيال

هةر�ةشةداية. لةبةردةم بةردةوام دةيكةيت، فيعلي كة ديمةنانةي ئةو ناكةم حةز ئةمةش لةبةر هةر

�نةيان رؤذانة ئةوةي وةك بكةم، سةيريان دةطرم، وي

9 10

Page 70: پهرجووی سینهما

�كانم سةرةتامدا فيلمةكاني لة خؤشم دةيكةنء هاور�ي كة بكةم، شتانة ئةو سةيري ناكةم دةمكرد. حةز

�شتر رؤذي �نةم ثي لة نيية ئةوة طرتوون. ئامانجيشم وي خؤمةوة بارةي لة ئةفسانةيةك ئةمةوة ثشت

�ن خةل�ك بكةمء درووست �ي سةيري هةرطيز فيليني بل�نةطيراوةكان ديمةنة كؤثيي �كو وي ناكات. بةل

�ك روودةدات ضي دةزانم كة ئةوةية مةسةلةكة كاتي كوتوثر� ضونكة ،كاتدة كؤثييانة ئةو سةيري مرؤظ

�ت، فيلمة ئةو ئةو نةك دةكات، دروستي كة دةبيني�وة خةوني بكاتء دروستي ويستويةتي كة فيلمةي ثي

�واش خةون بينيووة. فيلمي �واش هي �ت هي بؤ دةطؤر�ي�ييةكة بيرؤكة واقيعء فيلمي رووبةر�ووي ئةسل

�تدةب ضاككردن دةستكاريكردنء ةوة.ي�ت خؤمةوة الي من بم، ئةوةدا وةهمي لة ئةمةوي

دةكةم. دروست زةينم ناو فيلمةكةي كة�دةكات وام راشةكان بينيني رةتكردنةوةي لي

�ييةكةمداء فيلمة دروستكردني لة بم بةردةوام ئايديال ئيتر كة كاتةي ئةو بؤ كؤتايي، بؤ هةل�طرم وةهمةكةم

�ك هيض ناتوانم بكةم. شتي

راشانة ئةو ناكةيت حةز تؤ باكمةن: كة- ئايا دةكةيت، دروستيان كة ببينيت

لة كة )بابةتي( هةية دةرةكي ري سايةكيبدات؟ يارمةتيت فيلمدا دروستكردني

هونةرمةند سايكؤلؤجييةوة رووي فيليني: لة* �زطاري �كي لة ثاري زيندووي بنضينةييء رةطةزي

�ويستي دةكات، مندال�ي هةرزةكاريء �ك بة ثي كر�ياري�كي ياخود بةرةو كة ،هةية دةسةآلتطةر سةرؤكي

�شةوة �شي ثي ئيتالييةكانيش ئيتاليم، بكات. من كي

�ويستيي بة هةست هةميشة ثادشا، ثاثا، ثي�بكةن فةرمانمان ئةوةي بؤ دةكةنئيمثراتؤر... ثي

�نةي �كيان وي �شين، بؤ سةقفي ديواريان تابلؤيةكي بكي�شين، بؤ كةنيسةدا لة بؤ غةزةلييان قةسيدةيةكي بكي

شاذنةوة. ئةم هاوسةرطيريي بةبؤنةي بة بنووسين ئةنجامداني داواكردني سايكؤلؤجيية، خؤطونجاندنة

�كةء �مة بؤ كاري �تي لة طرنطة ئي مندال�يء كةسي�تيماندا �مة وةك طةنجي �ويستمان هونةرمةند. ئي بة ثي

�كي �نةري هةية. دةرةكي ثال

وةك بيتناضار باكمةن: ئةطةر- ئايا بكةيت، فيلمةكانت سةيري خزمةكانت دةبي ت؟ ضؤن خزمايةتييةكة ثةيوةنديية

خؤشةويست؟ دايك؟ باوك؟ كض؟ كور;؟ حةميميية ثةيوةنديية جؤرة بةم فيليني: هةست*

�م ناكةم. وردتر �ي نامؤنء بةالمةوة فيلمةكانم بل�ك لةبةر هةية، نادياريان ئامادةييةكي �ي هؤكاري كؤمةل

�يانبذاردوومء دةبينم، نزيكيانةوة لة خؤم شاراوة هةل�كردووم داوايان �تييان فؤرمء لي �ببةخشم، كةسي ثي

بةالي تةنانةت بنء تايبةت بدةم يارمةتييانبن. ناسراو خؤشيانةوة�بةجي� كارةكة �ت جي �كمان هةر هةتا نابي �طاي يةكي ري

�طاي فيلمةكة نةطرينةبةر، خؤمان خؤيدا بةري�ي ويستوويةتي كة سيمايةوة بةو دةر�وات ثي

�ي ويستوويةتي كة شوناسةوة بةو ببةخشمء بدةم، ثي�طاي بة منيش دواي بة دةر�ؤمء خؤمدا ري

�م، ديكةدا تارماييئاساي ئامادةييةكي ياخود دةطةر�ي�ي �وةيةكي بة كة دةكةم ضاوةر�ي ضاوةر�واننةكراو شي

�م ئانيشك بة �ت، ثال �وةدةني �ةم ثي �كةل دروست تيدا كةل

9 10

Page 71: پهرجووی سینهما

�ك، داتب هانم كات،ب �تييةك، رووخساري كةسي�كي �ببةخشم. ضيرؤكي ثي

لةطةأل واية ثةيوةندييةك زنجيرة وةك ئةمة�ة �كي كؤمةل �ك نادياردا، كةساني دةيانناسيت، كة كاتي

�كي دةكةيت، دياري بؤ شوناسيان بةرجةستة فؤرمي�كي وةردةطرنء �ئاوايي بةبي� تر جاري دةر�ؤن. مال

�ت هؤكارة ئةم لةبةر رةنطة �كي من كة بي ديكة جاري سةرلةنوي� ناكةم. دووبارةء خؤم فيلمةكاني سةيري

�ك بةيةكطةيشتنةوة كة ثرؤسةيةي لةو نيية بةشي ئةوةية فيلم طوزةراندوومانة. ئةركي بةيةكةوة

�ت، �كي بة بيكةم ئةوةية منيش ئةركي دةركةوي شتي�كة. هةموو بةرجةستة.. ئةمة ماديء شتي

مندال ة كة هؤيةية ئةم باكمةن: لةبةر- شي وةيةكي بة فيلمةكانت ناو ني رةكاني

؟طةرداننسةر ئال ؤز�ت* لة بيرؤكةية ئةم رةطي فيليني: دةشي

�ذوودا �ت، مي �ةتدا لة كة بي �تي رووال تا سةرةكي كةسي�نةر لة رادةيةك دةكةم هةست دةضوو. وا دةرهي�ت �تييةكاني هةموو بة ثةي دةشي فيلمةكةي كةسي

�تييةكان، تةنيا ببات. نةك شتةكانء بطرة كةسي�نةكانيش. مرؤظ �ت شوي بة هةست دةتواني

بكات طةورةتر هاوبةندييةكي ياخود هاوسؤزييةك�تييةك لةطةأل �تييةكي ياخود كةسي ديكةدا، كةسي

�ت �تيية ئةو دةشي �ت كةسي �ري �بذي لة بؤئةوةي هةل�طايةوة �ت دياريكراوانة شتانة ئةو ري �ي �ة كة ،بل بةهةل

�ي �ك لة زياد واية ثي خود لة طوزارشت هةرشتي هةرطيز سروشتي ئاستي لةسةر دةكةن. بةآلم

روونادات. ئةمة

�وازي ناتوانيت تؤ بيركردنةوةو تايبةتي شي�شكي بخةيتة خؤت فةلسةفةي �ك مي لة يةكي

باشترين ئةمة بيت هيواخواز كةسايةتييةكانتةوةء�ت. بة طوزارشتكردن بةرجةستةكردنء بي

�ضةوانةوة، �م ثي �وةيةكي كة شتانةي ئةو واية ثي بةشي�نةر لة طوزارشت باش كة ئةوانةن دةكةن، دةرهي

�ن. بة ئار�استة هؤشيارييةوة بة نينء مةبةست ناكري بةعةقآلنيكردنة. ثرؤسةي ئامانجي ئةمة كةمةوة الي�م �نةر واية ثي كةشف خؤي رووني بة كاتة ئةو دةرهي

�ت كة دةكات، دةكات. ضي نازاني لةو خؤم بؤئةوةي دةكةم، دروست فيلم بؤية من

�ةتي دةخوات. من ناخم كة بكةم، ئازاد قةلةقيية حال�م.. فيلم �دي �ك لة ئةوةي وةك دةكةم دروست هةل شتي

�م، �بي �ت هةل �ي ئةمةوي ال شانم سةر باري بم، دةرباز لي لة ضاكبوونةوة وةك دروستكردن ببةم. فيلمواية. نةخؤشي

�ت �ةتة نامةوي كردةي ثاسؤلؤجييةكاني رووال�نةرانة بة كة شتةية ئةو ئةمة بةآلم بكةم، قةبة داهي

�دةكةم. ئةم هةستي قوول�ي نة كة ناديارة، شتة ثي�كو كور�ة، نة باوكةء �م زؤر كوتوثر� ئامادةييةكةو بةل لي�تةوةء نزيك ذياني ئةوةي لةسةر سوورة دةبي

�ببةخشم، �كة،واية ساري نةخؤشيي وةك ثي �رشي . هي�كة �كةوة، اليةن لة سنووربةزاندي بة دةتوانم كة شتي

ئةوةشدا لةطةل� ببم. بةآلم دةستبةرداري ئاسانيمنة. ثيشةي ضارةنووسء ذيانء ئةمة

زياتر زياترء ناديارة ئامادةيية ئةم دوواييانة بةم�زاركةر ناو بر�ؤمة دةكات ناضارم ضونكة بووة، بي

مايةي زياتر جاران لة كة ثةيوةندييةكةوة،�ةر�اوكي� ضؤن ئةمانة هةموو . نازانمييةشثرزة ءدل

9 10

Page 72: پهرجووی سینهما

�كرد: ئةم دةستيان قةلةقيء بة هةستكردنة ثي�زاربوونء �بونةوة. رةنطة بي �ت ئةوة لةبةر رقلي كة بي دةرفةتي لةوةي بةر دوايدا، ساآلنةي لةم فيلمةكانم

�ت، بؤ نمايشكردنيان �كي بر�ةخسي مزؤر كاتي�طةم ئةوةي بؤ بوو لةبةردةمدا حةماسةتي بدةن ري

لة ناكؤتايية، ضاوةر�وانيية بدةم. ئةم لةدةست خؤم�ناني بؤ بر�ياردان كاتي �كردني فيلمء بةرهةمهي تاوتوي

�شتني بؤ بةسة وردةكارييةكاندا كول�ي كةفء نةهي�كيش �نةرةكان سةرةتا. كاتي بةرهةمهي ضاوضنؤكيء لة ثر�ة )كة دةبةستن طريبةستةكانيان

�سي(، �ي �تةوة، دةستم ضل �ك وةك دةبةسري كة مةلةواني�تء تابلؤيةكدا لةكةناري دةستةكاني دةوةستي

�ذ لةبةردةممدا �دان بؤ خؤي دةكاتء دري هةل دةطرم. خؤم بةردةوام من بةآلم ئامادةكات،

بكةن، دروست مةلةوانطة ناضارن ئةوان ضونكة خر� دةوري ضوار لة بينةر و ئاو لة بكةن ثر�ي

�نادةيتة خؤت لةسةرةوة كؤتاييدا بكةنةوة. لة ناو هةل�كو مةلةوانطةكةوة، ناويةوة دةدةيتة فر�ي� خؤت بةل

�ت. بةمةسةلةكة كؤتايي ئةوةي بؤ تةنيا �ني بهي�ك بةآلم �كي ستؤديؤ، دةطةمة كاتي روو ديكة شتي

�ةتي دةدات: سةرباري لةنوي� سةر دةمارطرذي، حال�ن سيحري بة هةست بة دةكةمةوة، شوي

�شيء �كارةكان سةرنجر�اكي �نييةكةي. كري �ر�في دةبينم دل كة دةبينم كاركردنن. ديكؤرةكان بؤ ئامادةن كة

�ك ئامادةو �كراون. كاتي �ت، رووناكي ضي �دةكري خؤم هةل هةموو لة كة رؤمانتيكييةوة، رؤحي بةدةست دةدةم

�ك، بة هةية. دةبمةوة ديمةنةكاندا كة هونةرمةندي�ت. كوتوثر� بووكةشووشة �ني �ي �كي دةجول هةموو تر جاري

�ك �تء باش شتي �ي دةبنة دةبي رةزامةندي. دةزانم جي

خؤم جيادةمةوةء خؤم تيايدا كة ذيانمة ئةمةدةناسمةوة.

جةماوةر دةكةيت باكمةن: هةست- ثي ت هونةر؟ بةرامبةر هةستةوةرة كةمتر

هؤكارةكةية؟ تةلةفيزيؤن واية جدي بة قسةية ئةو فيليني: ناتوانيت*

�ت كة وةربطريت، �ي سينةماي جةماوةر ضيتر دةل�تء �كة، لة حةزي خؤشناوي �كي كة بينيني سروشتي

�ماناية. ئةطةر بةتاألء هةيةء هةستةوةرانةي هاور�ا بي�طةيشتنةدا، ئةم لةطةأل بوويت دةبيت ناضار ئةوا تي

�يتء بة ببيت بطؤر�يت، ثيشةكةت داببر�ي�ك يان رؤذنامةنووس �يتء دووكاني �نةي دابني وي

�ري �بواران بة كاريكاتي من ئةوةي وةك بفرؤشيت، ريدةمكرد. جةنطدا دواي ساآلني لة

�وةية بةم من �ت شي بم ئاطادار بيرناكةمةوة. دةبي لةسةر روودةدات. كاركردن دةوروبةرمدا لة ضي

�كي ئةخالقي ياخود ويذداني يان نؤستاليجي سروشتي�ستا نيية. نةوةي كةل�كي �شوو نةوةي بةهاكاني ئي ثي

�راني لةكاردةخاتء �رانة دةكات. هةل�ةشانةو وي كوي�ت. خؤي تايبةتةكاني بةها دواي دةكةوي

مليؤنان هةية، خؤي روانطةي نةوةيةك هةموو�ة ئةمة ئةوةي روودةدات. لةطةأل ئةمة سال

�كي �ك ئةوةشدا لةطةأل ئاشكراية، حةقيقةتي كاتي�ت، بةسةرماندا �زاري قةلةقيء بة هةست دي بي

�ت بؤمان ثر�وكوت دةكةين. ضونكة دةردةكةوي ناطةينة ئةوةشدا لةبةردةممانداية. لةطةأل ئاسؤيةك

ئارامي. كةناري

9 10

Page 73: پهرجووی سینهما

كة دةطةيةنن، ئةوة باكمةن: قسةكانت- ثي ويستييةكاني لةطةأل خؤت دةتةوي ت تؤ

بطونجي ني ت. تةلةفيزيؤندا�م، دةدةم هةوأل كة فيليني: ئةوةي* �ي تا ئةوةية بيل

�ة رادةيةك �بطةين، جةماوةر خواستةكاني لة مةحال تي تةلةفزيؤنء بةرهةمي كة جةماوةر خواستةي ئةو

�وازةكةيةتي، �نة بةخور� باراني وةك كة شي وي�تء �ني �ي مرؤظ تيايدا دةباري �ت واية ثي خؤي دةتواني

�مة �ت. ئي ضوار بيستء ماوةي بؤ رؤذانة بناسي�ر �كداين، لةبةردةم رووتي بة كاتذمي كة شتي

�ين �نةية وادةدةني دادةنيشينء خؤثةرستييةوة . بةئاوي�ري ذيانمان ضيرؤكةكاني كارةكانمانء ضاودي

�مان ياخود ،دةكةين �رييان واية ثي لة دةكةين، ضاودي�كدا �ك تةنيا كاتي حةقيقةتء كة دةبينين، فؤرمي

دةكات. نامؤ شتةكان واقيعييةتي�كة، ئةمة �وان لة فؤرمي شتة واقيعء طرتةكاني ني

�وان لة تةلةفيزيؤن، بؤ ئامادةكراوةكان و نووسراو ني بة بووة خواردووة. ئةمة طيري ثر�وثاطةندةدا وةهمء

�سةبر، بينةري دروستبووني هؤي تةحةمةول، كةم بي�مة، دةمارطرذء �وو. ئي فيلم كةسانةي ئةو خةوال

بكةين، ئةوة بانطةشةي ناتوانين دةكةين، دروست�دةطةين، ئارةزووانة لةو كة سينةما لةوانةية كة تي

�ت لةخؤيي �م راستيدا . لةبطري هيض سينةما واية ثي�ت. خؤي لة ئارةزوويةك �ت تةنياناطري دةيةوي

�نةيةك �كي لةطةأل كة ،بدات ثيشان وي دةنطيدا تؤماري�ت، ذاوةذاوي دةنطء دةنطة كة �وةدي �تء لي �ي دةجوول

�ي مؤسيقاية. واية ثي�ت من �شيي نامةوي �ةتي لة بكةم ئةوة سةركي رووال

�كدا بيروبؤضووني طواية دةربخةم، خؤم كةسي

�ت بةآلم هةية، جياوازي �وةية بةو شتةكان دةبي شي�بطةم كة بكةم، نمايش تةلةفزيؤن لةوةي هةن. تي

�كة، �كة، سيستةمي �كة ميتؤدي �وان لة فؤرمي �مة ني و ئي�ت كة واقيعدا، بةهؤيةوة بطرينء لةبةرضاوي دةبي�ت خؤمان سةيري بدات هةول� مرؤظ بكةين. دةبي�تء زال� فؤرمةدا ئةم بةسةر �تة ببي نةك خاوةني، ببي�طةي ئةوةي �بدات ري �تة ثي خاوةنمان. ببي

�كي بة بووة تةلةفزيؤن �زي سروشتي: وةك هي�شكردني مانط، كاريطةرييةكاني زةوي، كي

�ي بوومةلةرزة... دواتر، �مة ملمالني ئةم لةطةأل ئي�ناوة، كة فؤرمةداية كؤنترؤل�ي ضيتر بةآلم دامانهي

�زةية ئةو ناكةين. تةلةفزيؤن سةرةر�اي كة هي�ت. بةردةوام بووني نيازةكانمان، بوونمانء دةبي

�ت سينةماكار �ك ناتواني �ت، بينةري كة لةبةرضاوبطري�وةية بةم �واوةء طؤر�اوةو شي �كي بة بووة شي كةسي

�ت كاتدا هةمان لة دابر�او، نامؤء ضاوثؤشيي ناتواني�بكاتء �ت. من لي� خؤي لي �ري طرفتة ئةم خؤم ببوي

�ت. لةو دةداتء هانم �ني كة نيم كةسانة دةموروذي كوشتي، تةلةفزيؤن مردء بكةن: سينةما هاوار تةنيا�مؤت يان بةردةوامبوون لة بينيني تواناي كؤنترؤأل ري

�ك ياخود كوشت، ضيرؤكةكة رةوتي لةسةر �ني شوي�نةطرتني بؤ نةماوة �تييةكان... تايبةتمةنديية وي كةسي

�نانةوةي ترء قسةي زؤر رةنطة كة تر، بةل�طةهي�ت راست �وةية بةو بن. دةبي كة بذين جيهاندا لة شي

�ت. خؤي ئةوةي وةك كةم الني يان ية،هة �ني دةنوي�م من �كي تةلةفزيؤن وانيية ثي �طةتيظ تةواو شتي ني

�كو �ت. بةل �م بي �رانكردني لة واية ثي بونيادء وي�ر�وانينء سيستةمء �وازةكاني تي بيركردنةوةدا شيبةس. كردووةء بةشداري

9 10

Page 74: پهرجووی سینهما

�م، كؤتايي بة ئةمة ئةم هةموو لة ةلةوانةي داناني�رانكارييانةوة واقيعدا لةطةل� تازة ثةيوةندييةكي وي

�كي دواتريش بكات، طةشة �وازي �ي شي نوي�تة مرؤظ رةفتاري بيركردنةوةء كايةوة. بي

�شة بيت، ثةرةسةندنة ئةم شاهيدي سةرنجراكي�طايةك بدةيت هةول� �تي بؤ بدؤزيتةوة ري ضؤني

�ر�انةوةي �ي بة شتةكان طي بة بةآلم ،ماننةريتةكان ثي�كي �وازي �وةي لة تازةء شي تازةدا. خواستي ضوارضي

�ر�انة يسةرضاوة :كوردييةكة وةرطيhttp://www.cinematechhaddad.com/

Cinematech/Cinematech_Special/Ameen/Ameen_Others/Ameen_Other_12.htm

�كةوتن ئةكيرا لةطةل� ضاوثيكوراساوا

هيرانو سازداني: كيوكو

9 10

Page 75: پهرجووی سینهما

�ت(ي طؤظاري لةسال�ي ئةمةريكي )سةنسي�كةوتنةي ئةم1986 �نةري لةطةأل ضاوثي دةرهي كوراساوا( لةسةروةختي )ئةكيرا ذاثؤني

�كةوتنةكة نيؤيؤرك بؤ سةردانةكةيدا ئةنجامدا. ضاوثي�هاتة خوارةوةي ئةمةي ئةو بةرهةم. هةموو لي

�وان كة ر�ستانةي �ر�ي كةوانةدان، لةني عةرةبي وةرطيدايناون.

) سال�ي ئةكاديمي خةآلتي بؤ كوراساوا ثاآلوتني�ك ( وةك1986 �نةرة لةباشترين يةكي دةرهي

�ت، درةنطوةختيش ئةطةرضي سينةماييةكان، بي�كة بةوةي داننانة �نةرة لةباشترين كةيةكي دةرهي

ران جيهان. فيلمي هةموو ذاثؤنء زيندووةكاني كوراساوايةء فيلمي حةوتةمين بيستء )ئاذاوة( كة

�ر(ي )شا لةشانؤنامةي وةرطيراوة، شكسثيرةوة لي�ذ ماوةيةكي كوراساوا �نانييةوة خةوني دري بةدةرهي ناوازةكةيةتي. لةسةروةختي رةوتة ترؤثكي بينيووة،

نيؤيؤرك، بؤ1986 لةثايزي كوراساوا سةردانةكةي ران فيلمي نمايشكردني لةطةأل هاوكات

�ستيظال�ي هيرانؤ كيوكؤ نيؤيؤرك، سينةمايي لةفي�كةوتنةي ئةم كةوتء بةكوراساوا ضاوي ضاوثي

�دا ذاثؤني بةزماني سازكرد. لةطةل لةطةأل - سةنسي ت: لةضاوثي كةوتني كدا

كردووة، ئةوةت باسي ذاثؤني طؤظاري كي قةدةري )ران(دا لةفيلمي كةويستوتة

وي نا ئاسمانييةوة لةر;وانطةيةكي مرؤظبكةيت؟ تةفسير ئةمة دةتوانيت بكةيت. ئايا

نةوتووة، وام * كوراساوا: بةدياريكراوي�م خراث ذاثؤنييةكان رؤذنامةنووسة �دةطةنء لي تي

دةيانكةم، من كة قسانةي ئةو بةاليانةوة ئاسانة�ك ئةوةبوو بكةنةوة. مةبةستم كورتيان كةهةندي

ئةو لةسةر فيلمةكة ناو جومطةييةكاني لةديمةنة�تي ثةيوةستن كة وةستاون، ثرسيارانةم بةضؤني

مرؤظايةتيء ذيانةي لةم بوزا خوداء ئاطاداربووني�لة كة مرؤظايةتي رةطةزةي ئةم رةفتاريية بةمؤدي

�ماناكاندا وةك خواردووة. كاجيمؤشا طيريان بي�بةري �ك سي �نةي جةنطاوةري ئةو كة طيراوة، وي تيادا كةبةشداري دةبيني دياريكراوانةي جةنطة

ناوخؤييةكان جةنطة ماوةي سةرباري دةكردن،�وةيةكي طشتطيرةوة. لةديدطايةكي طشتيء بةشي�كي )ران(دا لةفيلمي ويستم ئةمجارةيان �وازي بةشي

�نة فراوانتر دونيابينييةكي بابةتيتر بطرم. مةبةستم وي�م: ويستومة نةبووة ئةوة �ي لةضاوي شتةكان بل

�كي ببينم. ئاسمانييةوة بونةوةري

ذاثؤن لة ران - سةنسي ت: فيلميراكي شاوة؟ جةماوةري كام سةرنجي

لةطؤر�ةثانةكاني كة كةسانةي * كوراساوا: ئةو�ك فؤجي، ضياي لةنزيكي طؤل�ف لةفيلمةكة كةبةشي�نةي لةوي� ياريزانةكان جانتاي طيراوة، وي

لةتؤكيؤ. فيلمةكة سةيري بؤ رؤشتوون هةل�دةطرن،�كردم ئةوةيان داواي خؤشويست، فيلمةكةيان زؤر لي

�نم. ديكة فيلمي بةرهةمبهي

فيلمي كت كؤمةل ة - سةنسي ت: تؤ راستةوخؤ زؤر بةشي وازي كي كة دةردةهي نا،

كؤمةآليةتييةكاني سياسيء كي شة وي نةي (1950)ئابر;ووضوون- فيلمي وةك دةطرت،

9 10

Page 76: پهرجووی سینهما

بي خةمانة )شةر;ةنطي زةكان فيلمي ء دواييانة بةم بةآلم (،1960 دةخةون

دةكةنء رابردوو لة باس فيلمةكانتهةية. فةلسةفييانةيان مؤركي كي

�مواية �ت، جيهان * كوراساوا: ثي تةنانةت ناطؤر�ي�يت راستةوخؤش ئةطةر �ي بكة. ئةوة بكةء ئةمة بل�ت، جيهان خودي بةردةوام ئةوةي مةطةر ناطؤر�ي

�وازةكاني مرؤييء سروشتي بيركردنةوةمان شي�شكةشكردني بطؤر�ين. لةبري ضارةسةري ثي

بةرجةستةكردني لةبري طرفتةكان، بؤ دياريكراو�وةيةكي كؤمةآليةتييةكان كيشة راستةخؤ، بةشي

�ت ريشةيان كةرةطء بين، دةرباز خراثانة لةو دةبي ئةمة لةبةر داكوتاوة. رةنطة مرؤظدا لةسروشتي

�ت �كي فيلمةكانم كة بي فةلسةفييانةيان مؤركيوةرطرتووة.

بيرت بوويت، كةطةنج - سةنسي ت: كاتي كدةكردةوة؟ شي وازة لةم

�ك * كوراساوا: نا، لةمة بيرم بووم، طةنج كاتي فيلمانةم جؤرة ئةو بؤيةش نةدةكردةوة. هةر�نا. بةآلم فيلمانم ئةم كردةوة بيرم دواتر دةردةهي

ناطؤر�ن. مةسةلةكة جيهان نينء كاريطةر نيية. من ضةث بؤ لةر�استةوة شتةكان جووآلندني

�شانة ئةو رووبةر�ووي ثةيوةست كة دةبوومةوة، كي�نيام بةماوةيةكي بوون لةوةي دياريكراوةوة. دل

دةكةم، شتانة لةو طوزارشت لةفيلمةكانمدا�ت �بكةم. بةآلم طوزارشتيان كةدةبي �موانيية لي ثي

�وةيةكي ثةيامةكان لةفيلمةكانمدا بةرجةستة بةشي�كي ثةيامانة ئةو دةركةوتبن. ضونكة دةرةنجامي

�شكةوتووي �نادةم بيركردنةوةي ثي �ك منن. هةول ثةيامي�ك يان بكةمةوة بآلو �ري ثةمامي بكةم، خةل�ك في

مةسةالنة لةم لةوةيةء رقيان جةماوةر ضونكة�زارنء �يان بي بؤ دةضن بؤية دووردةكةونةوة. خةل�ك لي�ذي ئةوةي بؤ فيلم، سةيري �ت ضي �موابي �ببينن. ثي من لي

�كردوون وام �شةكان ئاطايان لي �ت لةكي �ئةوةي بي بي�بكةم وايان بم ناضار �وةيةكي لي هؤشيارانة بةشي

�شةكان ئاشناي رةخنةطرةكان بن. ئةمر�ؤ كي�كي �وازي بينةران لةسةر كاريطةري خراث بةشي

�رةدا دةكةن. ئةوان دروست دةبينن فيلمةكان لي دةكات(. سةري بؤ ئاماذة دةستي بة )كوراساوا

�ر، �ت من نةخي �رةدا دةمةوي ببينن فيلمةكان لي�ك دةكات(. ضونكة دل�ي بؤ ئاماذة )كوراساوا كاتي

�نم، فيلم �وازة لةم بير دةردةهي دةكةمةوة. شي�ت �بدةن بينةران نامةوي �ك هةموو هةول تةفسير شتي

�كانةى بكةن. ئةو �ن كة خةل �دةنري �ك، بينيني بؤ ثال فيلمي�وةية بةو ئةوةش، هةية. سةرباري كة دةيبينن، شي

�موانيية �ت، رةهةندي يةك سينةما ثي �كو هةبي بةل�ك �ي �ت رووخساري رةهةندء كؤمةل فيلم هةية. دةبي�ت بازنةيي �ت(ء رةهةند )فرة بي �ةتي بي �يدا لةحال ئايديال

�ت. سةرباري ئةمة دةستةبةركردني ئةستةميي بي�ت بةآلم مادييةوة، لةر�ووي بدةين ئةوة هةول�ي دةشي

�ي �ت ثي بيرمةندانء سةرنجي فيلم بطةين. دةبي�ت، خؤيدا بةالي خةل�ك �شي كاتيشدا لةهةمان رابكي�ت �ذ دةبي �ت. ئةطةر ئاسايي بةخةل�كي ضي ببةخشي

�ذيان خةل�ك داخراوي بضووكء كةمينةيةكي تةنيا ضي�ت. كاريطةريي فيلمةكة كاتة ئةو بيني، لةفيلم نابي�ت �كي فيلم دةبي �ذي بكات، رازي خةل�ك فراواني تويخةل�ك. هةموو

9 10

Page 77: پهرجووی سینهما

فيلمةكانت - سةنسي ت: كاتي ك بابةتة باسي راستةوخؤ بةشي وةيةكي

فشاري رووبةر;ووي دةكرد، سياسييةكانياندةبوويتةوة؟ سياسي

�ي�. بؤ فيلمي لةكؤتايي نمونة * كوراساوا: بةل�ورةسمي ثاش )ئيكيرؤ(دا، سةرلةنوي� تةرمةكة، ري

�كي مةسةلةكان �وازي بيرؤكراتييانة بةشي فيلمةكةدا سةرةكييةكةي كةسيتيية لةنووسينطةي

�طري �وةضوون. جي كؤمثانياي سةرؤكي بةري�نانةكة �ي بةرهةمهي �ش وتم ثي بةر�ادةي ديمةنة ئةو ثي

�ويست بؤية طرت، لةبيرؤكراسي رةخنةمان ثي�ويستمان �م نيية. منيش كؤتايي ديمةنةي بةم ثي ثي

�نياييةوة الببةيت، ديمةنة ئةو دةتوانيت وت: "بةدل�ةتةدا، لةم بةآلم �ت، بةئةرك طةر حال سةرجةم نةبي

الببة". كؤمثانياكة فيلمةكة ديكةي ديمةنةكاني�ةتي �يان دواتر بوو، زياندا لةحال وةك فيلمةكة وتم ثي

�ك هيض البردني بةبي� خؤي �تةوة. ديمةني �ني دةمي�نان كؤمثانياكاني �ياندا بةرهةمهي لةهةر خؤيان هةول�شةيةكي بةدوور ئةمة وةك ضاوةر�وانكراوي كي

�ك بطرن، �مدةدا راستةوخؤ كاتي طوزراشتي هةول�نم، رةخنةطرانة كام هيض ملكةضي بةآلم بةكاربهي

�كم كرد ئةوةم نةبووم. باسي فشارانة لةو فيلمي�ناوة، �ك كة دةرنةهي �ي �ما كؤمةل (يTheme) تي

�مواية لةخؤي هاوضةرخ �ت. ثي �شة ئةطةر بطري كي�ناية، فيلمةكان بابةتي وةك هاوضةرخةكانم بةكاربهي

�ريي كؤمثانيايةك هيض نةدةكرد ئةوةي بوي�تة فيلمةكة دابةشكردني خؤي. ئةطةر ئةستؤي بطري�ت كؤمثانيايةك ئةوا بكات، دابةش بؤ فيلمةكانم نةبي

�كم هيض �ت هؤكاري �ناني بؤ نابي فيلمانة. ئةو دةرهي�زةكان فيلمي كؤتايي لةديمةني �خةمانة )شةر�ةنطي بي

ئةنجامطيري بينةران هةموو دةخةون( رةنطة�ت ئةوةيان وةزيران سةرؤك )كيشي(ي كة كردبي

�ت، طةندةل�ي سةرضاوةي طةورةترين كاتة ئةو بووبي قسةي طفتوطؤكةوة ديكةي اليةكي لة ئةو كة

�نانةكة كؤمثانياي هؤية ئةم دةكرد. لةبةر بةرهةمهي�كي نةبوو ئامادة بكاتةوة، بآلو فيلمةكة تر جاري

سةرلةنؤي� بؤ بينةران تامةزرؤيي سةرباري ئةوة وتي كؤثؤال فؤرد بينينةوةي. فرانسيس

فيلمةكةي بووة. كؤمثانياكة فيلمي دل�خوازترين�تيية ئةو ئةطةر نةدةكرد دابةش نةناسراوة كةسي

بم، روون ويستم بناسرايةتةوة. بةمةست�نةرةكاني �بطةن لةوة نةيانتواني فيلمةكة بةرهةمهي تي

�ك �ندةوة، سيناريؤكةيان كة كاتي ئةوةش لةبةر خوي�ناني لةسةر رةزامةندييان ثارةي ثيشانداء بةرهةمهي

�نةرةكاني خةرج تيادا خؤيان فيلم كرد. بةرهةمي�طةيشتنيان كةمترين هةية. فيلم بؤ تي

رةخنةطرةكاني لة ئةوان - سةنسي ت: ئاياخراثترن؟ فيلم

�مة �نياييةوة. ئي �زانانة * كوراساوا: بةدل سيناريؤ لي�رين، بؤيان دةنووسينء �كدا دةني لةكاتي

�نةرةكان �ي بةرهةمهي �ناطةن. سةبارةت لي تي�ت بةر�ةخنةطرةكانيش، �م دةبي �ي هةمةجؤرن. ئةوان بل

غريبو) سةيرن رةفتار ذاثؤنييةكان لةرةخنةطرة زؤر ئةوةي وةك دةنووسن، (. ثياضوونةوةاألطوار

�ك �ي �وانياندا دياريكراو ياساي كؤمةل �تء لةني هةبي�ن: "ئةمجارةيان بةيةكدي �ي بؤ ثياضوونةوةي من بل

9 10

Page 78: پهرجووی سینهما

ثياضوونةوةي تؤش دةنووسم، باش راي دةكةمء بنووسة" مةسةلةكة خراث راي بكةو بؤ خؤتي

�دةدات، ثارةيان كي� وةستاوة ئةوة لةسةر نةك ثي�تيي بؤضووني ويستء لةسةر خؤيان. كةسي

بةشي ك دوواييانة - سةنسي ت: بةم بووة لةذاثؤن سينةمايي لةرةخنةي

فكري. ئةكاديمييةكان بةرةخنةيةكي فيلم لةسةر بةنووسين كردووة دةستيان

وةك تازةي رةخنةيي ميتؤدي بةبةكارهي ناني ئةمة بونيادطةري. ثي تواية ميتؤدي

سينةماييدا رةخنةي بةكوال يتي ي لةثةرةدانكردووة؟ بةشداريي

قةبة زؤر زاراوةي * كوراساوا: ئةوان�نن. من زمانة بةعةعقآلنيكردنء بةم بر�وام بةكاردةهي

�ت شر�ة شةقء لةثةيوةندييان فيلمةكان نيية. دةبي نمونة بن. بؤ راستطؤ زؤر مرؤييةكانةوة بةهةستة وةربطرة، سينةما"دا لة ستووني "هزري زاراوةي

�ت ئةوان شر�ة شةقء زمانة ئةم بؤ جل�ةو دةيانةوي ضي ماناي نازانم لةر�استيدا بةآلم بكةن، شل

�ت. ئةمة هةر مؤسيقيش رةخنةي بؤ دةطةيةني�ت: P ديكةش ئةواني و P تاكيميستؤ راستة. تؤرؤ �ي دةل

�ناطةن. ئةو هيض رةخنةطرةكان سور�ماوة سةري تي�ؤزيء هةموو ئةو لةوةي �مانايية ئال ضي بي

�ت. هايدؤ "رةخنةطري كؤباياشي دةطةيةني زؤر ذمارةيةكي ئةوةي هونةر" دواي بةناوبانطي

بة كارانةي ئةو نووسيوةء رةخنةيي شيكردنةوةي كردوون، ستايشي لةرةخنةكانيدا كة زانيووة، جوان

�مواية دةكاتء ئةنجامطيري �ت: "ثي �ي رؤل�ي دةل

دؤزينةوةي ثاش هونةرمةندانة هانداني رةخنةطر�ماناية ناو باشةكاني بابةتة تةنيا بةرهةمةكانيان. بي�ة بؤ ثةنجة �شيت، خراثةكان خال لةر�استيدا رابكي

�دةنطبوون زؤر ئةطةر باشترة. تةنانةت لةوة بي�شتا بطريت، رةخنة تونديش �ت تونديية ئةو هي ناتواني

بةرهةمةية لةو رقت ئةطةر بكات، ضاك بةرهةمةكة�دةطريت، كةر�ةخنةي لي� خؤتي واية باشتر لي بكةيت". هونةرمةندةكان فةرامؤشي البدةيتء

هاور�انين. هونةرمةندةكان رةخنةطرةكاندا لةطةأل�دانة، حةزيان �دانة ئةو ئةطةر جا لةثياهةل ثياهةل�ي �ت خؤيدا لةجي �ت شت نا. خراثترين يان بي كةدةشي

�ت، لةرةخنةطر ثياضوونةوةيةكي ئةوةية دةربكةوي�نةر خراثي ديكة ئةواني ثياضوونةوةي لةسةر شكي

�ت، �ت، ئةوةشي بنووسي لةقةناعةتةوة كةدةينووسي�ت، �كو نةبي �ك تةنيا بةل �ت خواستي دةركةوتن. بؤ بي

�بينيي رةخنةو لةنووسيني ئازادن رةخنةطران تي�طةتيظ، �ي ناتوانم كة ئةوةي بةآلم ني خؤشبم، لي

�رش بةر�قةوة كة ئةوةية �تة هي �م سةرمء بكري ثي�ت . نازانم طةمذةء بوتري �عةقل� �ةيةكم ض بي هةل

ئةو شايةني تا كردووة "رةخنةطر"ة ئةو بةرامبةر�وانةي �ت بم؟ جني رةخنة سةرضاوةي دةبي

�ت، خؤشةويستي لةذاثؤن رق. رةخنةطرةكان نةك بي نموونة دةنووسن. بؤ نامةعقول زؤر شتي

طواية كة كرد ئةوةيان ثر�وثاطةندةيان ئةمجارةيان "ران"م فيلمي سامان كؤكردنةوةي بؤ من

�ناوة. ئةطةر �ن، ئةوان ئةوةي دةرهي �ي راست دةيل�ت، �كم ئةوا بي �نا، فيلمي �شةي كة دةردةهي كةمتر سةرئي

�ناني �ت. دةرهي �كي فيلمة ئةو بي زةحمةت زؤر كاري راهاتووم، دةلةسانة درؤو بةو من بوو. بةهةرحاأل،

9 10

Page 79: پهرجووی سینهما

�م ئةطةر نابم راستطؤ ئةوةشدا لةطةأل �ي باكم بل�رم. خؤميان نييةو �دةبوي لي

طرنطترين وتت - سةنسي ت: جاري كيان ببن كةدةيانةوي ت طةنجانةي ئةو بؤ شت

كالسيكي كةئةدةبياتي ئةوةية بةدةرهي نةر،هةية؟ بةمة باوةر;ت ئي ستاش بخوي ننةوة. ئايا

�نياييةوة. ئةستةمة مرؤظ * كوراساوا: بةدل�ت �ك هةموو بتواني �تةوة، شتي �ني �ت ئةوة لةبةر بخوي دةبي

�تةوة، بةرهةمانة ئةو �ني �نء بخوي كةخؤشيدةوي�ت دةكات. ثاشان ئارةزوويان ثةسةندء بةرهةمة دةبي�تةوةو جوانةكانيان ضةندبارة دووبارةو بدؤزي

�تةوة. دواتر �ني �طةيشتني بيانخوي كارانة ئةم بؤ تي�ترء �تر قوول �تةوة.مرؤظ، قوول يةكةمين ثاش دةبي

�ندنةوةي �كي بةرهةمةكة، خوي دياريكراوي قؤناغي�طةيشتني جار دةيان ئةوةي ثاش هةية. بةآلم تي

�تةوة، �ني �طةيشتنةكةي قؤناغي خؤبةخؤ ئةوا دةيخوي تي�ت. زؤر ئةو لةر�ؤل�ي ئةكتةرةكان طرنطة دةطؤر�ي

�تييانة �بطةن، كةسي �ر�ن. طرنطترين تي شت كةدةيطي�ت �ت، كةدةتوانري ئةمة سيناريؤية، نووسيني بكري�ت ضونكة فيلمسازيية، لةبنضينةكاني دةشي�كي باش سيناريؤيةكي �تةوة، باشي فيلمي �بكةوي لي

�كي ئةطةر تةنانةت �نةري �ش ثلة دةرهي فيلمةكة سي�كدا �ت. لةكاتي �ني �ت دةربهي خراث سيناريؤيةكي ناشي

�كي �تةوة، باشي فيلمي �بكةوي ئةطةر تةنانةت لي�كي �نةري �ت. فيلمةكة ثلةيةكيش دةرهي �ني دةربهي

�ت لةبةرئةوة سيناريؤ بةطرنطيي دةرك مرؤظ دةبي�كيش بكات. هةروةها �ك كاتي �ت كةسي دةيةوي

�تةوةء لةفيلمسازي �ي ئةوا بكات، كار بوارةدا لةو بكؤل

�ت �ت دةبي فيلمةكةء خامةكةي مادة بةكاربردني بزاني�نةكاني دياريكردني �نةطرتن شوي زؤريان ثارةيةكي وي�ت، �دةضي مرؤظ بةدةطمةن لةر�استيشدا تي

�كي �ت، بؤ واي دةرفةتي �كدا ئةمة دةر�ةخسي لةكاتي�ويستي تةنيا سيناريؤ نووسيني �ةمة. كاغةزء بة ثي قةل

داواي لةذاثؤن، بةتايبةتي تةلةفزيؤن، ويستطةكاني ئةوة بةفيلمةكان، دةكةن. سةبارةت باش سيناريؤي

�ويستة. باشيان سيناريؤي ضةند كة مةثرسة هةر ثي طةنجم دةيان كةئامؤذطاريي لةبةرئةوةشة هةر

ناكةن. وا ئةوان بةآلم بنووسن، سيناريؤ كردووة�كيان شت طرنطترين وتويةتي بةلزاك جاري بةرطةي ئةوةية رؤماننووسةكانةوة بةنيسبةت

�تاقةتي �ر نووسيني قورسيي بي �ري لةدواي دي دي�ويست وةك طةنجةكان بطرن. بةآلم ثيتةكان ثي ئةوة زةحمةتي ئةوان ناطرن. تةنانةت بةرطة

�شن �ننةوة. خؤيان رؤمانيش ناكي بةهرة بةخاوةن بخوي�كي بةآلم دةزانن، كةبةهرةكانيان نيية ئةوتؤيان شتي دوو "ران"دا لةفيلمي كاركردن بدات. بؤ ثيشان

�وان بةتموحم طةنجي ياريدةدةري زؤر دياريكرد. لةني�شكةش كةداوايان كةسانةي لةو لةسةر كردبوو، ثي

�بذارد. هةميشة سيانيانم سيناريؤكانيان بنةماي هةل�دةدةم بدةم. ثاشان طةنجةكان بةهرة هاني هةول�كي �نةر بةياريدةدةري بوو هةبوو، ئيتالي طةنجي دةرهي ذاثؤني بةزماني تواني طةنجة ئةو "ران"دا، لةفيلمي

�تء �تةوة. بنووسي �ني بخوي�ت �ندنةوة نووسينء دةبي ثرؤسةي بةدوو ببن خوي�ناني ئةوا نا، ئةطةر ئاسايي، لةتوانادا فيلم دةرهي

�ت. ئةمر�ؤ سيناريؤ طةنجةكان ياريدةدةرة نابي�ننةوة، ئةوة بيانووي نانووسنء كةسةرقال�ن. من دةهي

9 10

Page 80: پهرجووی سینهما

�ك هةموو وةك دةمنووسي. كاركردن كاتي�نةر يةكةمي ياريدةدةري �ني دةرهي �نةطرتندا لةشوي وي

�ؤز سةختء زؤر نيوةشةوان لةبةرئةوةش بوو، ئال�و �طةدا لةني ئةو توانيم ئاسان دةمنووسي. زؤر جي

ثارةيةكي بةوةش بنووسم، سيناريؤيانة هةموو وةك لةوةي وةك دةكةوت دةست باشترم

�نةر ياريدةدةري ئةوةبوو ماناي بكةم. ئةمة كار دةرهي�وةية زياتر دةمتواني كة بخؤمةوة. بةمشي

�كيش دةمخواردةوة، دةمنووسي، �ثارة كاتي دةبووم، بي�كي بةنووسين. دةكردةوة دةستم ديكة جاري

�كانم �يان هاور�ي بؤ بنووسم، سيناريؤ دةكرد ضاوةر�ي دةمانخواردةوة، بكةم. دواتر ثةيدا ثارة ئةوةي

�ذايي فيلممان باسي خواردنةوةكةمان كاتي بةدري�ك بةثرؤذةكاني بوون قسةكردنانة لةو دةكرد. بةشي

�ستاش، داهاتوو. تا �ك ئي �نةطرتن كاتي تةواو لةوي دةخؤينةوةء ئةكتةرةكاندا تيمةكةء لةطةأل دةبين،�ك كارةكةمان باسي ئةو جار دةكةين. هةندي

قسةكردنمان. بةطرنطترين دةبن قسةكردنانة طةورةكةي - سةنسي ت: شاشة

لينكؤلن" شوي نةواري كي "سةنتةري "ران" فيلمي سةرسوور;هي نةري دراماتيكي

بةشاشة بةراورد دةدات ثيشان نمايشة هؤل ي بضووكةكاني

ضي؟ دةل ي ت ئةمة رؤذنامةطةرييةكان. بؤ "ران" فيلمي ثاريس * كوراساوا: لة

ميليمةتري70 فيلمي بة تايبةت لةشاشةيةكي جوان زؤر بةتايبةتي جةنطةكان نمايشكرا. ديمةني

ستيريؤي سيستةمي بةهؤي دةركةوتن. بينينةكة�ةوة شةش �نةر كةنال بينةرانةي بوو. ئةو سةرسوور�هي

�نة كةنةياتواني �كي لةدةرةوة ذوورةوة، بي ذاوةذاوي ذاوةذاوةكة ئةوةشدا لةطةأل دروستكرد، طةورةيان

�ك دةبيسترا. لةفيلمةكةدا لةناوةوة ديمةني هةندي سةركةوتوو رةنطة كة هةبوون، الواز دةروونيء

�تن. ئةو شاشةي لةطةأل زياتر ديمةنانة نةبووبي 70 كةفيلمي هؤآلنةي دةطونجان. ئةو بضووكدا

�مواية نمايشدةكةن، ميليمةتري باشترين كةمن. ثي�راي كة فيلمانةي ئةو ميليمةتري70 بةكامي

�نةطيراون، �ر(ي )بن فيلمي وي �ل�زء هي )لؤرةنسي وي بةدياريكراوي يةكةمدا لينن. لةفيلمي عةرةب(ي

�ي ديمةني �شبر�كي سةركةوتوو طاليسكةكان ثي بةنمايشكردني تايبةت لةشاشةيةكي ئةطةر نةدةبوونمايشنةكراية. ميليمةترييةوة70 فيلمي

�بةري ماناي يابانييةء وشةيةكيكاجيمؤشا: جةنطاوةر سي�ت. كاجيمؤشا مرؤظة ئةو وةسفكردني بؤ دةبةخشي

�ت، �تييةكي بةرطي دةخاتة خؤي كة بةكاردي ديكةوة. كةسي:سةرضاوة

http://www.nizwa.com/articles.php?id=2067

9 10

Page 81: پهرجووی سینهما

�كةوتن لينض دةيظيد لةطةل� ضاوثي1

طرةي سازداني: ماريانا

ثرؤسةي لينض، طرةي: بةري ز - ماريانا دةر;وات ضؤن تؤ الي فيلم دةرهي ناني

بةر;ي وة؟ بةهةمان فيلمةكانمدا هةموو لينض: لة * دةيظيد

�وةيةكي �وةية. بةشي دروست ال بيرؤكةم طشتي شي

�ت، �طومان دةبي بة فيلمةكةش بيرؤكةي هةموو بي�ت. سةرةتا دروست يةكجار بيرؤكةكان نابي

�وةيةكي دةبن. لة دروست ثارضة ثارضة بةشي ضي بيرؤكانة ئةو نازانيت هةرطيز سةرةتادا واتة زياتر بيرؤكةي دةكةن. دروستبووني دروست

ضيرؤكةكة. زياتري ثةرةسةندني طةشةكردنء�وةيةك ثاشان �وةكان بةشي سيماكاني وردةوردة لةشي

بةتةواوي لةكؤتاييدا تا دةناسيتةوة بيرؤكةية ئةو�وةيةكي كاتةش دةيناسيتةوة. ئةو سروشتي بةشي

سيناريؤ. بةنووسيني دةكةيت دةست�ت سةرةتا بيان ثاشان بكةيت، راو بيرؤكةكان دةبي

�ستا نووسيتةوة. ئةوةتا �دةدات دل�ي زيندووةو ئي لة لي�تء دروست ال بيرؤكةم بةردةمتدا. من دةبي

�وةي �كدا لةشي �نةي ثاشان دةينووسمةوة، ديمةني وي�ت، دروست ال بيرؤكةم دووةم دةطرم. جاري دةبي

�وةيةي �كي لةشي ثاشان دةينووسمةوةء ديكةدا ديمةني�نةي ضؤن نازانم جاريش دةطرم. زؤربةي ئةويش وي

�وان لة ثةيوةندي دروست ديمةنةدا دوو ئةم ني�ت. ثاش �يةمم بيرؤكةي ئةوة دةبي دروست ال سي

�ت، �شتا ئةوةشدا لةطةأل دةبي هةرسي� ضؤن نازانم هي�كةوة ديمةنةكة �نء ثي �كدةخري �كةوة ري ثي

�نةوة. ثاشتر زياترم زياترء بيرؤكةي دةبةستري�ت. ئةو الدروست �دةطةمء وردة وردة كاتة دةبي تي

�وان لة ثةيوةنديية ئةو ضؤن دةزانم �كء ني �كي شتي شتيبكةم. دروست ديكةدا

دي ن؟ لةكوي وة بيرؤكانة - طرةي: ئةمضيية؟ سةرضاوةكةيان ئةوةية مةبةستم

9 10

Page 82: پهرجووی سینهما

�ك هيض مول�كي * لينض: بيرؤكةكان نين، كةسي نازانم. حةز خؤميان بيرؤكةي بة منيش ئةوة لةبةر

�رةدا دةكةم �ك لي �وان ثاذةكي تةماهيي لة جؤري لةني�وان مةسةلةيةء ئةم دروست ماسيدا راوكردني ني

دةكةيت. راوي نيية. تؤ تؤ مول�كي بكةم. ماسي�ك �يدا. عةشقبازييةوة دةكةويتة جار هةندي لةطةل

ئةو بؤ دةكةيت ئامادة ماسييةكة ئةوة ثاش�ت. بيرؤكةكان كة مةبةستةي دةردةكةون، دةتةوي�ن. بةآلم دةطرنء سةرضاوة �ي �دةقول كة هةر هةل

�شكةوتن، بوونةوةء نزيك كة سةركةوتن، كاتة ئةو ثي كة بكةيت. هةر راويان لةسةرة ئةوةت تةنيا

�تة بيرؤكةكة بة دةتوانيت كاتة ئةو عةقل�ةوة، ناو دي�ناني رووني ،وةربطرة نمونة بة راديؤ بيبينيت.. داهي

نيكؤال دادةنيشتء ئيتاليا لة ماركؤني طؤطؤليما�ي تيسالش �ك ،2بوو نيؤيؤرك نيشتةجي بيرؤكةي كاتي

�كةوة هةردووكيان طرت، سةرضاوةي راديؤ ثي�وةية كرد. بةم راويان �ك شي شتةكان لة زؤري

�وة بةهةمان دةدةن. روو شي

ني وان لة بل ي يت دةتوانيت - طرةي: ضؤن راستةء ئةمةيان بيرؤكةكاندا هةموو

نيية؟ راست ئةوةيان دةكةويتة كة ئةوةية * لينض: راستةكةيان

�ت عةشقبازييةوة �يدا. دةبي بيرؤكةية لةو لةطةل�بطةيت. ضةند ئةوةندةش ببن، زياد بيرؤكةكان تي

�طةيشتن �يان تي �ت. ئةم زياتر لي لةطةأل بيرؤكةية دةبي�ت، بيرؤكةيةدا ئةو لةطةأل تريان ئةمي دةطونجي

ضؤن ببينم راستة. دةتوانم ديكةياندا ئةوي�طومان �دةكةن. بي وةك ئةمانة هةموو ري

هيض بيرؤكةكة سةرةتادا وان. لة موعجيزةيةك�كي �ستا كةضي نةبوو، بووني لة دةبينيت ئي

بةردةمتداية.

دةست بيرؤكةكة بة تؤ - طرةي: كةواتةثي دةكةيت؟

�ر، �كةوت بة بيرؤكةكة عادةتةن * لينض: نةخي ري�ك �تةوة. كاتي دةكاتةوة لةوة بير مرؤظ دةدرةوشي

�ك �ويستيء كاتة ئةو بكات، شتي لةسةر تةركيزكردن ثي كاتةش دةبن. ئةو دايك لة الي لة شتة ئةو كردني

�رةوة بيرؤكةكان وردة وردة �ن. لي �ي �دةقول رةوتي هةل�دةكاتء دةست بيركردنةوة ثرؤسةي هةيكةلي ثي

�ت. بةآلم فؤرم ضيرؤكةكة �طايةي ئةو وةردةطري ري�تةوة، ضيرؤكةكةي كة �ر�دري �دةطي تةنيا ئةوة ثي

دةكةن. دياريي بيرؤكةكان�طومان �ت بي �وازي بة ضيرؤكةكة دةشي جياواز شي

�تةوة، جياواز �ردري بؤ قؤناغة ئةم لةبةرئةوةش بطي�كي دروستكردني ورد يةكانطيرء و راشكاو ضيرؤكي

�ت. خؤي لة ئةبستراكتكردن زؤر ذمارةيةكي دةطري�تة ئةمانة هةموو بيرؤكةكةش تةنيا �ني كايةوة. دةهي

ئةكتةري كي دةزانيت - طرةي: ضؤنرؤل ةكة؟ بؤ دؤزيوةتةوة طونجاوت

�نةر * لينض: ئةكتةري لة كة ئةكتةرةية، ئةو داهي�ةكة ناخةوة �ت. جطة رؤل �ر�ي �طايةكي لةمة دةطي ري

�ك ديكة لة دةبينيت، ئةكتةرةكة كة نيية. كاتي�تة بؤئةوةي دةكةيت، لةطةأل قسةي سةرةتادا بكةوي

�ت. ئاشناي بيرؤكةكةداء لةطةأل ثةيوةندييةوة ببي�ك �ةو راستء ثرؤسةي ميانةي لة كاتي هةل

9 10

Page 83: پهرجووی سینهما

ئةو دةكات، راو بيرؤكةكة ثرؤظةوة ثياضوونةوةو�ر�اني بة دةكات دةست كاتة �ةكة. ئةوة طي ئةو رؤل

�طايةية �ت، كاري كة ري �دةكري لةطةأل تةنيا نةك ثي�كو ئةكتةرةكاندا، رةطةزةكاني هةموو لةطةأل بةل

�طايةدا بةو هةمووان بؤئةوةي ديكةشدا، كة بر�ؤن، ري�ت. بيرؤكةكة �ني دةيسةثي

ضيية دةنطي اليةني - طرةي: طرنطيي لةسةر كاري كة سيناريؤيةي ئةو بؤ

دةكةيت؟�ةتي مةزاجء * لينض: دةنط كةشة دةروونيء حال

�ت. هةموو طشتييةكة �ني �قي �ك دةخول وةك دةنطي�نةري رةطةزي �كهي وةهاية. تؤ هونةرييةكة كارةكة ثي

دةكةيت، بيرؤكةية بةو دةست هةيةء بيرؤكةيةكت�كي بيرؤكةيةش ئةو طرتووة. بة خؤي لة هةستي

�وة هةمان �ت مؤسيقاش شي �كة. دةشي دةنطء هةستي�كةرة �ك ثشتةوة دةنطييةكاني كارتي دروست هةستي

�تةوة. تؤ نزيك مؤسيقا لة كة بكةن، �ت ببي ئةم دةتةوي�نةكةوة، بة بيانبةسيتةوة بخةيتء يةك دةنطانة وي

�نيتةوة، بيرؤكةكةدا لة ثاشان ئةمةي بؤئةوةي بيانتوي طونجاونء دةطانة ئةو بكات هةست دوواييان�يدا �نةوة. لةطةل يةكدي

�كدا هةموو لة زؤر جياوازء ذمارةيةكي ضيرؤكي�تيي طرنطة، كة ئةوةي هةن. بةآلم دةنط ضؤني

كارةية، ئةو سروشتي دةنطانةو ئةم خستنةناوةوةي�كو ئةمة، هةر دةيكةيت. نةك كة �تيي بةل ضؤني

يةك لة ئةمانةش طرنطة. هةموو دةرضوونيشي�ةوة �دةكةن، دةست خال بيرؤكةية. كة ثي

سينةمايي شريتي بة - طرةي: سةبارةت ئي ستاش تا ضي؟ )سيليلؤيد( دةل ي يت

ثي بكةيت؟ كاري ئةوةي لةسةر سووري�مة * لينض: بيطومان، فيلمي هةموومان ئي

سيحرةكانيمان تايبةتمةندييةكانيء سينةماييء�ت. لة �ستادا خؤشدةوي ضاككاري ثةرةسةندنء زؤر ئي

�ناني لة كة هةن، ئةنجامدراون. فيلمدا بةرهةمهي�ين با )سيليلؤيد( يان شريتي �ي سينةمايي شريتي بل

�كي ئةوةشدا لةطةأل هةية، جواني روخساري�واشييةكةي طةورةييةكةيء نين، طونجاو بينةر بؤ هي

ديجيتاأل فيلمي بة بكةين بةرواردي ئةطةرذمارةيي(. )سيستةمي

�ك �راي ميكانيكيء فؤكسي كاتي �ش كامي سووكم كي�طا ئةمة راستيدا لة كة كرد بةوة دةركم دؤزييةوة، ري

بينةردا، لةطةأل كاركردن بؤ طونجاوةكةية ئاسانء�ذيي كؤنترؤل�ي هؤيةوة بة دةتوانيت كة فيلمةكة دري

�منيء سةرباري ئةمة بكةيت، ئاسانييةكةيء هي�قوآلني جوانء زؤر ئةمانةش شتةكان. هةموو هةل

ساحيرانةن.

بةم فيلمةكانت دةكةيت - طرةي: حةزبكةيت؟ نمايش قةبارةية

�ت نةموت * لينض: من �طاية بةم فيلمةكانم دةبي ري�ر، �ن. نةخي �نةطرتني لة كة ئةوةبوو مةبةستم ببينري وي

�راي فيلمدا �نم. سةبارةت بضووك كامي بة بةكاردةهي�زيتةوة ئاساني بة دةتوانيت بينينيش، مةسةلةي بطوي

�كي طةورةو شاشةيةكي بؤ �ي نمايشكردني هؤل�ندطؤي كة جوان، طةورةو تاريكي هةية، طةورةي بل

سينةمايي فيلمي ئةزمووني هةمان كاتةش ئةو

9 10

Page 84: پهرجووی سینهما

شاشةي راستيدا دةكةيت. لة )سيليلؤيد( ثةيدا جةوهةريء زؤر شتي بةرز دةنطي طةورةء

بنضينةيين.

بينةرةكانت لة بير - طرةي: ئايادةكةيتةوة؟�وةيةك * لينض: بة �وةكان لة شي �ي�. ئةطةر شي بةل

بةوة هةست رةطةزةكان، بيرؤكةء بؤ بم دل�سؤز فيلمةكة( )دةربارةي بينةرةكان دةكةم. ئةطةر

�كي �ت، هاوبةشيان هةستي هيوا كاتة ئةو هةبي ئةطةر بم. بةآلم بينةرةكانم هاور�اي كة دةخوازم

�كي بؤ فيلمت خةيال�ي طريمانةييء جةماوةري�نا، �نياييةوة بة دةرهي �ت. شكست ئةوكاتة دل �ني دةهي�ت، جيهان رؤذانة خةل�ك ئةوةي سةرباري دةطؤر�ي�وازي �طةيشتني دةرككردنء شي هةية. جياوازيان تي�كت تؤ كة ئةوةية طرنطة، كة ئةوةي هةية دةرفةتي

�طةيشتنةكانت تةفسيرء تةئويلء لة طوزارشت تا تي�ك �مة هةية، ذياندا لة ئةوةي وةك بكةيت. ري ئي

هةر بةآلم دةذين، جيهاندا هةمان لة هةموومان�ك �مة لة يةكي �كي بة ئي �وازي بة دةرك جياواز شي

�ت شتةكان بةرامبةر لة بيت راستطؤ دةكات. دةبي�ت راستطؤ ئةويش بيت هيواخواز بيرؤكةكةتداء بي

بةرامبةر هةية هةستي هةمان تؤدا. ئةويش لةطةأل هةستة. ئةطةر حةدسة، ديكة. ئةمة ئةواني بة

�كي شتةكان كرد هةستت �كوثي �وة، نار�ؤن بةر�ي ئةو بةر�ي�ت كاتة ثيشاني بكةيتء دياري كةموكور�ييةكة دةبي

�ت ثاشان بدةيت، كةموكور�ييةكة ضارةسةري دةبي�ك هةموو دةبينيت كوتوثر� كاتةشدا بكةيت. لةو شتي�كي �كوثي �وة. دةر�وات بةر�ي بةر�ي

�كة، ئةمة ضيية؟ شتة ئةم �ك لة شتي �ي كؤمةل�ت مؤسيقار �كي كة دةضي �وازي �ك دياريكراو بةشي ئاوازي�تة ئةوةي بؤ دةذةنن، �كي ناو بر�ذي كة ديكةوة، ئاوازي�ت �ت. تؤ هةستي قووآلييةوة لة بتواني �ني بوروذي�ت �كي بة دةشي �وازي �ت، ئاوازةكة ديكة شي بةآلم بذةنري�ت. ئةمة كاريطةريي هةمان �كي نابي �نةرو شتي �ةتي خةل

جوانيشة.

تؤوة الي بة شت - طرةي: طرنطترينفيلم؟ دةرهي ناني ثرؤسةي بة بةراورد ضيية

�ناني واية. ذيانم وةك من بؤ فيلم * لينض: دةرهي�ت. حةز فيلمسازيم ثرؤسةكاني هةموو خؤشدةوي�يدا كة بكةم، راو بيرؤكةية ئةو دةكةم لةطةل

�ناني دةكةومة �كي فيلم خؤشةويستييةوة. دةرهي شتي�نةرة، �كي بونيادناني ثرؤسةي وروذي �ذبةخشة شتي ضي

�ت ئةوةشدا رادة. لةطةأل ئةوثةر�ي تا كارة ئةم دةشي�ت. بة جةهةنم وةك �كة راستي وابي خؤي، بؤ جةهةنمي

�ك هةموو بؤ �ذبةخش كةسي دةبوو نيية. بةآلم ضي�ذبةخش �ت. ضي بي

فيلمةكانت خؤت - طرةي: ئةطةر بهي نيتء بةدةست ضي دةشي ت بفرؤشيت،

بدةيت؟ دةست لة ضي نموونة بؤ نادةيت، دةست لة * لينض: هيض

ئةوةت تةنيا ئةستؤ، بطريتة ئةركة ئةو خؤت ئةطةر بؤ وياليةتء فيسار يان شار فآلن بؤ بر�ؤيت لةسةرة

بكةيت. بةآلم نمايش فيلمةكةت لةوي� يةكةمجار�ت، بةرطة كةم ماوةيةكي ثرؤسةية ئةم دةطري

�ت. ئةو بةين لة ثاشان �ت كاتةش دةضي دةبي

9 10

Page 85: پهرجووی سینهما

�تةوةء فيلمةكةت �ني �كدا لة بكشي �ني �يتء شوي لة دايبني�كي �تةوة تردا كاتي الي. بؤ بطةر�ي

�ت رادةيةك تا �طاي دةشي تاقيبكةيتةوةء خؤت ري�كة بكةيت. ئةمةش كؤنترؤل�ي دةتوانيت لة جؤري

لة نمايشكردندا يةكةمي هةفتةي ئةزموونكردن. لة�كي بر�ينةكةدا تكت ثةنجةرةي نيية. تؤ ئةوتؤ فشاري

�ر كاردانةوةوة كارو لة �طاي دةبيت، في ديكةء ري�ك ديكة تواناي دابةشكةرت كة دةبينيتةوة. كاتي

�ت، تةواوي بة كة ئةوةية ماناي ئةمة دةبي�كي بؤ دةبيت فيلمةكةت دةستبةرداري ديكة. كةسي

�ك دةزانم من هةرحاأل، بة فيلمةكانم لة هةندي�ك �داية، شتيان هةندي �طةيشتنيان كة تي ئةستةمة. تي

�رن دابةشكةرةكان ئةمةش لةبةر هةر لة ناوي�ةكةم دةرطاي ببنةوة. نزيك مال

�كي ضةند سةرداني دووايدا ماوةيةي لةم شاري كردووة. تؤ يةكطرتووةكانم وياليةتة جياوازي�ويستت سينةماكان، خاوةن بة بطةيت بةوةية ثي�ويستت بيت، بينةر مةزاجي ئاشناي بةوةية ثي�ويستت �طةيشتني بة ثي �كة هةستةكاني تي لة خةل

�ك. ئةمة هةموو �ني �ستطةية دوواين شوي لة وي�ناني ثرؤسةي طرنكء زؤر كة فيلمدا، دةرهي

مةترسيدارة.

رةنطدانةوةي فيلمةكانت - طرةي: ئاياهةن؟ مي شكتدا لةناو كة شتانةن، ئةو

�طومان �ر. من * لينض: بي �ك لة نةخي ئاشثةزي�ك هةموو دةكات. من ئامادة ماسي كة دةضم، شتي

�ت راو �كدا هةر لة ئةمة دةكةم. دةشي بدات. روو كاتيئاشثةزيية. لة حةزم

جيهان دةتواني ت فيلم - طرةي: ئايابطؤر;ي ت؟

�ر �ت، * لينض: نةخي �ت بةآلم ناتواني شتي دةتواني�ت. جياواز كةساني بة جياواز ببةخشي

لينض دةيظيد فيلمةكانيP - Eraser head 1978P The Elephant Man 1980PDune 1984P Blue Velvet 1986PWild at Heart 1990PTwin Peaks: Fire Walk with Me 1992PLost Highway 1997PThe Straight Story 1999P Mulholland Drive 2001Inland Empire 2006-

�زةكان: ثةراوي طرةي( ئةم )ماريانا بةريتاني رةخنةطري نووسةرء ذنة- 1

�كةوتنةي ئةنجامداوة. لينض دةيظيد لةطةأل ضاوثي�كةوتنةكة Script Writer) طؤظاري لة ضاوثي

Magazineئازاري ي39 بآلوبؤتةوة. ذمارة بةريتانيدا (ي 2008.

�كي1937-1874ماركؤني) - طؤطؤليما2 �نةري بة ئيتالي ( داهي�رلةنديية، رةطةز �بةخشرا نؤبل�ي خةآلتي1909 سال�ي ئي لة ثي

�داني ئةنجامي �تةل. وةرطرتني ناردنء سيستةمي ثةرةثي بي�سال نيكؤالي �نةري سربيية، رةطةز ( بة1943- 1856) تي داهي

�تةل. سال�ي راديؤيي ناردني سيستةمي خةآلتي1915 بي�بةخشرا نؤبل�ي لةبةر ئةديسؤندا. بةآلم لةطةأل هاوبةشي بة ثي�كي ضةند رةتكردةوة. خةآلتةكةي وةرطرتني ناديار هؤكاري

�ر�انة سةرضاوةي كوردييةكة وةرطيhttp://www.doroob.com/?p=33025

9 10

Page 86: پهرجووی سینهما

قةل ةم يانةى ضاثكراوةكانى كتي بة(2005-2012)

9 10

Page 87: پهرجووی سینهما

9 10