Η διαπολιτισμική εκπαίδευση ως προϋπόθεση στο σύγχρονο σχολείο

Η παρουσία των αλλοδαπών μαθητών στο σχολείο φέρνει στην επιφάνεια νέα θέματα που συνδέονται με το σχολείο και αφορούν τη διαπολιτισμική εκπαίδευση. Ο στόχος της εκπαίδευσης σε αυτόν τον τύπο της κοινωνίας λαμβάνει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, αυτόν δηλαδή της διαμεσολάβησης μεταξύ των διαφόρων πολιτισμών που φέρουν οι μαθητές, που δε μειώνει τα διάφορα πολιτισμικά αγαθά, αλλά αντίθετα ενισχύει μια συνεχή και παραγωγική αλληλεπίδραση ανάμεσα στα διάφορα μοντέλα.

Στόχοι της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης

Πρωταρχικός στόχος της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι η ανάκτηση των ικανοτήτων που συμβάλλουν στην εποικοδομητική συμβίωση μέσα σε ένα πολυπολιτισμικό κοινωνικό ιστό, με αποδοχή και σεβασμό στο διαφορετικό, και αναγνώριση της πολιτισμικής τους ταυτότητας, μέσα από μια καθημερινή προσπάθεια διαλόγου και συνεργασίας. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση καλλιεργεί ένα κλίμα παιδείας και αξιοποιεί τους διάφορους πολιτισμούς, επιδιώκει να εμποδίσει το σχηματισμό στερεότυπων και προκαταλήψεων, απέναντι σε πρόσωπα και πολιτισμούς και να υπερβεί κάθε μορφή εθνοκεντρικής αντιμετώπισης, πραγματοποιώντας μια εκπαιδευτική διαδικασία που δίνει ουσία στα ανθρώπινα δικαιώματα.Η διαπολιτισμική εκπαίδευση έχει ως στόχο την εξάλειψη των διακρίσεων και του αποκλεισμού, προάγει την ένταξη των αλλοδαπών στο σχολικό σύστημα και να τους βοηθάει να έχουν τις ίδιες δυνατότητες και αποτελέσματα με όλους. Προσπαθεί επίσης, να λάβει υπόψη τις ιδιαιτερότητες - κοινωνικές και πολιτισμικές - αυτών των παιδιών. Επιδιώκει την αλλαγή των επιμορφωτικών διαδικασιών και απευθύνεται στους αλλοδαπούς, αλλά στον ίδιο βαθμό και στους γηγενείς μαθητές, με στόχο να ενισχυθεί η εκπαίδευση της συμβίωσης και της συνεργασίας.

Βασικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, όπως αυτές ορίζονται από τον H. Hessinger:

α) Εκπαίδευση για ενσυναίσθηση β) Εκπαίδευση για αλληλεγγύη γ) Εκπαίδευση για διαπολιτισμικό σεβασμό δ) Εκπαίδευση ενάντια στον εθνικιστικό τρόπο σκέψης ε) Εκπαίδευση για την ειρήνη,

αξιώματα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, που διατυπώνει ο Μ. Δαμανάκης:

Ισοτιμία των πολιτισμών

Ισοτιμία του μορφωτικού κεφαλαίου των ατόμων διαφορετικής πολιτισμικής προέλευσης

Ισότητα ευκαιριών

1

Εκτίμηση της σημερινής κατάστασης - Θετικά βήματα

Στα πλαίσια της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης έχουν ληφθεί τα παρακάτω διοικητικά μέτρα: - Ψήφιση του Νόμου 2413/96 για την «Παιδεία Ομογενών και Διαπολιτσιμική Εκπαίδευση». - Ίδρυση Ειδικής Γραμματείας Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, που λειτουργεί ως διοικητικό εργαλείο μέσα στο ΥΠΕΠΘ, με στόχο το σχεδιασμό και την αποτελεσματική υλοποίηση της πολιτικής σ΄ αυτά τα θέματα. - Ίδρυση του Ινστιτούτου Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (ΙΠΟΔΕ), που θα υποστηρίζει επιστημονικά και επιτελικά το έργο του ΥΠΕΠΘ. - Αναδιαμόρφωση και εκσυγχρονισμός των Τάξεων Υποδοχής, των Φροντιστηριακών Τμημάτων και μετατροπή επιλεγμένων στοιχείων σε Διαπολιτισμικά. - Υλοποίηση πολλών και μεγάλων προγραμμάτων, μέσα από το Β΄ΚΠΣ και με προοπτική συνέχισής τους με το Γ΄ ΚΠΣ έως το 2006. Στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο έχει συνταχθεί Πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Έχουν επίσης συγγραφεί σειρές βιβλίων για τη διδασκαλία της ελληνικής.

-Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο έχει υλοποιήσει, στο πλαίσιο των ΣΕΠΠΕ, διαπολιτισμικά προγράμματα, έχει οργανώσει σεμινάρια επιμόρφωσης στελεχών της εκπαίδευσης πάνω σε θέματα διαπολιτισμικής αγωγής, έχει διανείμει φυλλάδια οδηγιών προς τους εκπαιδευτικούς των πολυπολιτισμικών τάξεων, των Τάξεων Υποδοχής και των Φροντιστηριακών Τμημάτων, δημιούργησε και στελέχωσε ειδική θέση Παρέδρου με θητεία Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. -Το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας είναι υπεύθυνο για την ενίσχυση και προώθηση της ελληνικής γλώσσας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. -Η Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης και οι Νομαρχιακές Επιτροπές Λαϊκής Επιμόρφωσης πραγματοποιούν προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και αλφαβητισμού ενηλίκων. Τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι η χώρα μας στέκεται με ευαισθησία και προσοχή στα προβλήματα των αλλοδαπών μαθητών και μπορεί να θεωρηθεί μια φιλόξενη χώρα υποδοχής.

Σχετικά με τις τάξεις Υποδοχής και τα Φροντιστηριακά Τμήματα θα πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα τα παρακάτω σημεία :

Ανάθεση λειτουργία σε μόνιμο, έμπειρο προσωπικό, που θα έχει σχετική επιμόρφωση.

Έγκαιρη εξασφάλιση διδακτικού υλικού.

Αξιόπιστη εκτίμηση του επιπέδου του αλλοδαπού μαθητή.

Προσπάθεια για μεγαλύτερη παρουσία του μετανάστη - μαθητή στην κανονική τάξη.

Μεθοδολογική ευελιξία των εκπαιδευτικών και στροφή σε πιο σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας.

2

Ενισχυτική διδασκαλία μέσα στην τάξη.

Ανάπτυξη εσωσχολικών και εξωσχολικών δραστηριοτήτων.

Τήρηση φακέλου προόδου για κάθε αλλοδαπό μαθητή.

Συνεργασία όλων όσων εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Καθορισμός της τάξης στην οποία πρέπει να εγγραφεί ο αλλοδαπός μαθητής.

Διαμόρφωση μιας εκπαιδευτικής τακτικής που αφορά το άτομό του, διαρρύθμιση της σχολικής τάξης που να ευνοεί τα ομαδοσυνεργατικά μοντέλα, κατάλληλος εξοπλισμός.

Οργάνωση σεμιναρίων, ώστε να στελεχωθούν τα τμήματα από κατάλληλα ειδικευμένο διδακτικό προσωπικό.

Εξασφάλιση των απαραίτητων συνδέσμων με τις τοπικές οργανώσεις και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, με συνδικάτα και επαγγελματικούς συνεταιρισμούς, με τις κοινότητες των αλλοδαπών, σε συνεργασία πάντα με τις «εποπτικές» υπηρεσίες.

Εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στο σχολικό πρόγραμμα, όχι ως «αξεσουάρ», αλλά ενταγμένων στη διαδικασία μάθησης, αφού οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές μπορούν να βοηθήσουν καθοριστικά στην εξατομίκευση της διδασκαλίας των αλλοδαπών μαθητών.

Εμπέδωση μιας ξεκάθαρης αντιρατσιστικής στάσης μέσα και έξω από το σχολείο, με τη θεσμική υιοθέτηση αντιρατσιστικού πλαισίου.

Εφαρμογή προγράμματος συμβουλευτικής γονέων.

Συγγραφή νέων σχολικών εγχειριδίων στην ύλη των οποίων να «βρίσκεται» και ο αλλοδαπός μαθητής και απάλειψη των αναφορών σε γεγονότα που ευνοούν τις στερεότυπες αντιλήψεις των μαθητών.

3