«Να μην πηγαίνει σαν τυφλός»«Να μην πηγαίνει σαν τυφλός» Η διαπολιτισμική ικανότητα του Η διαπολιτισμική ικανότητα του

εκπαιδευτή ενηλίκωνεκπαιδευτή ενηλίκων

Προκλήσεις και στόχοιΠροκλήσεις και στόχοι Το αίτημα για περισσότερο «ανοιχτές» Το αίτημα για περισσότερο «ανοιχτές»

ταυτότητες ταυτότητες Ξεπέρασμα εθνοκεντρικών – ξενοφοβικών Ξεπέρασμα εθνοκεντρικών – ξενοφοβικών

αντιλήψεωναντιλήψεων Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση Μεταναστευτικά ρεύματαΜεταναστευτικά ρεύματα ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ: άτυπος αποκλεισμός ή αφομοίωσηΠΡΑΚΤΙΚΕΣ: άτυπος αποκλεισμός ή αφομοίωση Η διαπολιτισμική ικανότητα ως ένας από τους Η διαπολιτισμική ικανότητα ως ένας από τους

άξονες ανάπτυξης του συστήματος της Σ.Ε.Κ. άξονες ανάπτυξης του συστήματος της Σ.Ε.Κ. Βασική ομάδα-στόχος: η πλειονοτική Βασική ομάδα-στόχος: η πλειονοτική

(διαπραγμάτευση στάσεων και πρακτικών)(διαπραγμάτευση στάσεων και πρακτικών)

Το σχέδιο Το σχέδιο InterInter-Τ-Τieie

Κουλτούρα αλληλοσεβασμού με στόχο την Κουλτούρα αλληλοσεβασμού με στόχο την ανάδειξη της διαφοράς ως πηγής θετικής ανάδειξη της διαφοράς ως πηγής θετικής ανάπτυξης ανάπτυξης

Εξ αποστάσεως εκπαίδευσηΕξ αποστάσεως εκπαίδευση Ευαισθητοποίηση: εκπαιδευτές – εκπαιδευτές Ευαισθητοποίηση: εκπαιδευτές – εκπαιδευτές

εκπαιδευτών – συντελεστές κατάρτισης – εκπαιδευτών – συντελεστές κατάρτισης – διαμορφωτές πολιτικών – εκπαιδευόμενοι διαμορφωτές πολιτικών – εκπαιδευόμενοι

Εκπαιδευτικό υλικό και πιλοτικές εφαρμογέςΕκπαιδευτικό υλικό και πιλοτικές εφαρμογές http://www.inegsee.gr/inter-tie/inter-intro.htmhttp://www.inegsee.gr/inter-tie/inter-intro.htm

Εκπαιδευτικό υλικόΕκπαιδευτικό υλικό

Απευθύνεται σε όλους τους Απευθύνεται σε όλους τους εκπαιδευτές ανεξαρτήτως εκπαιδευτές ανεξαρτήτως ειδικότητας…ειδικότητας…

……είτε διδάσκουν σε εθνοπολιτισμικά είτε διδάσκουν σε εθνοπολιτισμικά μεικτές είτε σε αμιγείς ομάδεςμεικτές είτε σε αμιγείς ομάδες

Διάχυση του υλικού και αξιοποίηση Διάχυση του υλικού και αξιοποίηση από διαφορετικούς φορείςαπό διαφορετικούς φορείς

Υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων Υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων Ανάπτυξη επιπλέον υλικούΑνάπτυξη επιπλέον υλικού

Εκπαιδεύοντας το Εκπαιδεύοντας το διαπολιτισμικό εκπαιδευτήδιαπολιτισμικό εκπαιδευτή

– Εσείς τι λέτε; Πιο όμορφες είναι οι κοπέλες άσπρες ή όταν έχουν μαυρίσει το καλοκαίρι;

–Τα συγκεκριμένα άτομα είναι από ασιατικές χώρες και από Αίγυπτο, από Ιράν, Λίβανο, Παλαιστίνη, είναι άτομα περίεργα… Τα άλλα είναι μια χαρά, κυρίως από Ευρώπη.

– Βλέπω ότι σ’ έναν άνθρωπο που είναι από μια ανεπτυγμένη χώρα συμπεριφέρονται διαφορετικά από ό,τι σ’ ένα παιδί που είναι από το Αφγανιστάν, το Ιράκ… O τρόπος που απαντάει ο καθηγητής σε εμένα και ο τρόπος που απαντάει σε ένα Γερμανό, καταλαβαίνω ότι έχει διαφορά. Του δίνει μεγαλύτερη σημασία αλλά εμένα μπορεί να μου πει «όχι τώρα, δεν είναι η ώρα» ή να με αντιμετωπίσει σα βλάκα, και να λέω στον εαυτό μου «τώρα γιατί ρώτησα;…» (συνέντευξη Ιρακινού εκπαιδευόμενου)

διαπολιτισμική ικανότητα διαπολιτισμική ικανότητα το σύνολο των κοινωνικών δεξιοτήτων που το σύνολο των κοινωνικών δεξιοτήτων που

επιτρέπουν στα άτομα να αναγνωρίζουν και επιτρέπουν στα άτομα να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται την ετερότητα να αποδέχονται την ετερότητα

να διαχειρίζονται δημιουργικά τα διάφορα να διαχειρίζονται δημιουργικά τα διάφορα στοιχεία που συνδέονται με αυτήνστοιχεία που συνδέονται με αυτήν

να μπορούν να λειτουργήσουν με βάση νέους να μπορούν να λειτουργήσουν με βάση νέους πολιτισμικούς κώδικεςπολιτισμικούς κώδικες

να αναπροσαρμόζουν προηγούμενες απόψεις να αναπροσαρμόζουν προηγούμενες απόψεις και στάσειςκαι στάσεις

να αναπτύσσουν καινούριες στρατηγικές για να αναπτύσσουν καινούριες στρατηγικές για μια λειτουργική επικοινωνία μια λειτουργική επικοινωνία

Δεν αναφέρεται μόνο στην εθνοπολιτισμική, Δεν αναφέρεται μόνο στην εθνοπολιτισμική, αλλά σε κάθε είδους διαφορετικότητα.αλλά σε κάθε είδους διαφορετικότητα.

Διαπολιτισμικός εκπαιδευτήςΔιαπολιτισμικός εκπαιδευτής σέβεται τα άτομα που προέρχονται από άλλους σέβεται τα άτομα που προέρχονται από άλλους

πολιτισμούς πολιτισμούς διαθέτει ενσυναίσθησηδιαθέτει ενσυναίσθηση είναι ανοικτός σε νέα μάθησηείναι ανοικτός σε νέα μάθηση είναι ευέλικτοςείναι ευέλικτος μπορεί να διακρίνει τις δικές του μπορεί να διακρίνει τις δικές του

προκαταλήψειςπροκαταλήψεις βλέπει τη διαφορετικότητα ως ευκαιρία βλέπει τη διαφορετικότητα ως ευκαιρία

μάθησης μάθησης αμφισβητεί τη θεωρία του πολιτισμικού αμφισβητεί τη θεωρία του πολιτισμικού

ελλείμματος ελλείμματος αναγνωρίζει την αντίθεση μεταξύ της αναγνωρίζει την αντίθεση μεταξύ της

διαπολιτισμικής και της αφομοιωτικής διαπολιτισμικής και της αφομοιωτικής προσέγγισης προσέγγισης

Αφομοιωτικές πρακτικές επενδεδυμένες Αφομοιωτικές πρακτικές επενδεδυμένες με διαπολιτισμικό λεξιλόγιομε διαπολιτισμικό λεξιλόγιο

Στόχος της διαπολιτισμικής προσέγγισης – σύμφωνα με εκπαιδευτές: «να χωρέσει, να ενσωματώσει και να εξελίξει τους άλλους»

«Δηλαδή, αυτοί δεν πρέπει να αποδεχθούν την κουλτούρα μας; Μόνο εμείς να αλλάξουμε –αυτός να μην αλλάξει;»

Ο διαπολιτισμικός εκπαιδευτής αντιμετωπίζει κριτικά την πολυπολιτισμική προσέγγιση, η οποία περιορίζεται στην επιφανειακή - φολκλορική αντιμετώπιση των διαφορετικών πολιτισμών, χωρίς αλληλεπίδραση μεταξύ τους.

Εκπαιδευτές με περιορισμένη Εκπαιδευτές με περιορισμένη διαπολιτισμική ικανότηταδιαπολιτισμική ικανότητα

συνήθως δεν λαμβάνει υπόψη την πολιτισμική συνήθως δεν λαμβάνει υπόψη την πολιτισμική ποικιλία που χαρακτηρίζει την ομάδα των ποικιλία που χαρακτηρίζει την ομάδα των εκπαιδευομένωνεκπαιδευομένων

δε συνειδητοποιεί τις πολιτισμικές αναφορές δε συνειδητοποιεί τις πολιτισμικές αναφορές που χρησιμοποιεί κατά τη διάρκεια της που χρησιμοποιεί κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του και οι οποίες συχνά είναι διδασκαλίας του και οι οποίες συχνά είναι σημαντικά διαφορετικές από εκείνες των σημαντικά διαφορετικές από εκείνες των εκπαιδευομένωνεκπαιδευομένων

ιεραρχεί τη δική του εθνοπολιτισμική ιεραρχεί τη δική του εθνοπολιτισμική ταυτότητα ως ανώτερη των υπόλοιπων ταυτότητα ως ανώτερη των υπόλοιπων ταυτοτήτων ταυτοτήτων

συχνά κάνει διακρίσεις σε βάρος των συχνά κάνει διακρίσεις σε βάρος των εκπαιδευομένων που προέρχονται από μη εκπαιδευομένων που προέρχονται από μη προνομιούχες ομάδεςπρονομιούχες ομάδες

Μονολιθικές – ανελαστικές Μονολιθικές – ανελαστικές ταυτότητεςταυτότητες

Ο πολιτισμός της εσω-ομάδας της ως ένα Ο πολιτισμός της εσω-ομάδας της ως ένα συμπαγές σύστημα αυτονόητων αξιώνσυμπαγές σύστημα αυτονόητων αξιών

Η εθνική εσω-ομάδα ως αδιαφοροποίητη και Η εθνική εσω-ομάδα ως αδιαφοροποίητη και ενιαία: ενιαία: («Εμείς οι Έλληνες είμαστε συσπειρωμένοι («Εμείς οι Έλληνες είμαστε συσπειρωμένοι σε αυτά που πιστεύουμε»σε αυτά που πιστεύουμε»))

Οι Έλληνες ως «έθνος ανάδελφο» και «φορείς Οι Έλληνες ως «έθνος ανάδελφο» και «φορείς ανώτερου πολιτισμού»:ανώτερου πολιτισμού»:««Ο Νεοέλληνας αντλεί δύναμη και υπεροχή έναντι Ο Νεοέλληνας αντλεί δύναμη και υπεροχή έναντι των γειτόνων του από την ιστορία της αρχαίας των γειτόνων του από την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας και που βέβαια στερούνται τέτοιας Ελλάδας και που βέβαια στερούνται τέτοιας ιστορίας οι γείτονές του»ιστορίας οι γείτονές του»

«Με τους Σέρβους έχουμε πολύ καλή σχέση, με «Με τους Σέρβους έχουμε πολύ καλή σχέση, με τους Βούλγαρους αρκετά. Τώρα, με τους τους Βούλγαρους αρκετά. Τώρα, με τους Αλβανούς… με εκνευρίζει η νοοτροπία τους, δεν Αλβανούς… με εκνευρίζει η νοοτροπία τους, δεν ξέρω… είναι κουτοπόνηροι»ξέρω… είναι κουτοπόνηροι»

Ξενοφοβικός λόγοςΞενοφοβικός λόγος

Όταν ήρθαν ξένοι από φτωχότερες χώρες Όταν ήρθαν ξένοι από φτωχότερες χώρες στην Ελλάδα, στην Ελλάδα, αυξήθηκε ραγδαία η αυξήθηκε ραγδαία η εγκληματικότητα εγκληματικότητα (περιπτώσεις Αλβανών (περιπτώσεις Αλβανών και Ρώσων). Εμείς σα λαός νιώσαμε και Ρώσων). Εμείς σα λαός νιώσαμε περισσότερο περισσότερο ανασφαλείςανασφαλείς, μένοντας στην , μένοντας στην ίδια μας τη χώρα.ίδια μας τη χώρα.

Πιστεύω ότι η στάση των κρατικών αρχών Πιστεύω ότι η στάση των κρατικών αρχών

θα έπρεπε θα έπρεπε να είναι πιο σκληρήνα είναι πιο σκληρή απέναντι απέναντι στους ξένους για στους ξένους για να αισθανθούμε να αισθανθούμε περισσότερο ασφαλείς εμείς οι περισσότερο ασφαλείς εμείς οι Έλληνες.Έλληνες.

συνέπειεςσυνέπειες Απόρριψη του πολιτισμού των «άλλων»:Απόρριψη του πολιτισμού των «άλλων»: Αισθήματα ανεπάρκειαςΑισθήματα ανεπάρκειας Δυσπιστία Δυσπιστία Μείωση της επίδοσηςΜείωση της επίδοσης ΔιαρροήΔιαρροή ΑντιπαράθεσηΑντιπαράθεση Άρα, η διαπολιτισμική ικανότητα ως μια Άρα, η διαπολιτισμική ικανότητα ως μια

αναγκαία και επίπονη διαδικασία αναγκαία και επίπονη διαδικασία ανάπτυξης που απαιτεί μια ανάπτυξης που απαιτεί μια συστηματική, μακροχρόνια και βαθιά συστηματική, μακροχρόνια και βαθιά εκπαίδευσηεκπαίδευση

Πολιτισμικές παραδοχές και Πολιτισμικές παραδοχές και μοντέλο εκπαίδευσηςμοντέλο εκπαίδευσης

Το μοντέλο διδασκαλίας, ο ρόλος και οι τεχνικές Το μοντέλο διδασκαλίας, ο ρόλος και οι τεχνικές που υιοθετούν οι εκπαιδευτές δεν είναι που υιοθετούν οι εκπαιδευτές δεν είναι ανεξάρτητα από τις πολιτισμικές παραδοχές τους. ανεξάρτητα από τις πολιτισμικές παραδοχές τους.

Η κυριαρχία προκαταλήψεων και στερεοτύπων και Η κυριαρχία προκαταλήψεων και στερεοτύπων και η υιοθέτηση του μοντέλου του ελλείμματος για η υιοθέτηση του μοντέλου του ελλείμματος για ορισμένες κατηγορίες εκπαιδευομένων συμβαδίζει ορισμένες κατηγορίες εκπαιδευομένων συμβαδίζει με την υιοθέτηση ενός παραδοσιακού-μετωπικού με την υιοθέτηση ενός παραδοσιακού-μετωπικού μοντέλου διδασκαλίας, δυσχεραίνοντας την μοντέλου διδασκαλίας, δυσχεραίνοντας την επικοινωνίαεπικοινωνία

Αντίθετα, οι εκπαιδευτές με περισσότερο Αντίθετα, οι εκπαιδευτές με περισσότερο ανεπτυγμένη διαπολιτισμική ικανότητα:ανεπτυγμένη διαπολιτισμική ικανότητα:

αποδέχονται σε μεγαλύτερο βαθμό και ενισχύουν αποδέχονται σε μεγαλύτερο βαθμό και ενισχύουν την ενηλικιότητα των εκπαιδευομένωντην ενηλικιότητα των εκπαιδευομένων

δείχνουν πραγματικό ενδιαφέρον για το δείχνουν πραγματικό ενδιαφέρον για το «διαφορετικό», το εντάσσουν στη μαθησιακή «διαφορετικό», το εντάσσουν στη μαθησιακή διεργασίαδιεργασία

ενισχύουν την αλληλεπίδραση μέσα από την ενισχύουν την αλληλεπίδραση μέσα από την ανάσυρση εμπειριών και βιωμάτωνανάσυρση εμπειριών και βιωμάτων

Εκπαιδευτική μεθοδολογίαΕκπαιδευτική μεθοδολογία Έντονη βιωματική διάσταση – Έντονη βιωματική διάσταση –

προσανατολισμός στις στάσειςπροσανατολισμός στις στάσεις Κριτική προσέγγιση πραγματικών εμπειριών Κριτική προσέγγιση πραγματικών εμπειριών Αξιολόγηση εμπειριών και βιωμάτωνΑξιολόγηση εμπειριών και βιωμάτων Αυτοπαρατήρηση – ενδοσκόπησηΑυτοπαρατήρηση – ενδοσκόπηση Το 71,4% των συμμετεχόντων στην Το 71,4% των συμμετεχόντων στην

πιλοτική εφαρμογή φέρεται να αισθάνθηκε πιλοτική εφαρμογή φέρεται να αισθάνθηκε φορέας ορισμένων στερεοτύπων και φορέας ορισμένων στερεοτύπων και προκαταλήψεων σε σχέση με τους «άλλους»προκαταλήψεων σε σχέση με τους «άλλους»

Το σύνολο των εκπαιδευομένων δηλώνει ότι Το σύνολο των εκπαιδευομένων δηλώνει ότι οδηγήθηκε κατά τη διάρκεια του οδηγήθηκε κατά τη διάρκεια του προγράμματος, και ιδιαίτερα μέσα από τις προγράμματος, και ιδιαίτερα μέσα από τις ασκήσεις και τις εργασίες, να επανεξετάσει ασκήσεις και τις εργασίες, να επανεξετάσει προηγούμενες στάσεις και πρακτικές του προηγούμενες στάσεις και πρακτικές του

Κριτικός στοχασμός – Κριτικός στοχασμός – μετασχηματίζουσα μάθησημετασχηματίζουσα μάθηση

Ο εκπαιδευτής που θέλουμε πρέπει να Ο εκπαιδευτής που θέλουμε πρέπει να είναι ζωντανός, να μην πηγαίνει σαν είναι ζωντανός, να μην πηγαίνει σαν τυφλός στο δρόμο, μόνο μπροστά. Να τυφλός στο δρόμο, μόνο μπροστά. Να μπορεί να κοιτάξει, να στρίψει, να γυρίσει μπορεί να κοιτάξει, να στρίψει, να γυρίσει πίσω… Αν πηγαίνει μόνο με βάση τις πίσω… Αν πηγαίνει μόνο με βάση τις πινακίδες, τι επιτρέπεται και τι πινακίδες, τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται, αυτός είναι ρομπότ… εμείς απαγορεύεται, αυτός είναι ρομπότ… εμείς είμαστε ζωντανοί και θέλουμε ένα είμαστε ζωντανοί και θέλουμε ένα ζωντανό άνθρωπο…ζωντανό άνθρωπο…

Μεγαλύτερη – περισσότερο ορατή– η Μεγαλύτερη – περισσότερο ορατή– η αποτελεσματικότητα στο επίπεδο των αποτελεσματικότητα στο επίπεδο των γνώσεων και των δεξιοτήτωνγνώσεων και των δεξιοτήτων

Στάσεις…Στάσεις… αισθήματα ανωτερότητας για την εθνική αισθήματα ανωτερότητας για την εθνική

εσωομάδαεσωομάδα στάσεις αμηχανίας ή και φόβου απέναντι στάσεις αμηχανίας ή και φόβου απέναντι

στην διαφορετικότητα – στην διαφορετικότητα – «αυτοεκπληρούμενη προφητεία»«αυτοεκπληρούμενη προφητεία»

αντιφάσεις που δηλώνουν έλλειμμα αντιφάσεις που δηλώνουν έλλειμμα κριτικής πολιτισμικής συνειδητοποίησης κριτικής πολιτισμικής συνειδητοποίησης και ταλάντευση ανάμεσα στην επίγνωση και ταλάντευση ανάμεσα στην επίγνωση του «πολιτικά ορθού» και στην αμφιθυμία του «πολιτικά ορθού» και στην αμφιθυμία που ορισμένα θέματα συνεχίζουν να που ορισμένα θέματα συνεχίζουν να προξενούνπροξενούν

επισφαλείς «ρωγμές» στις στάσεις της επισφαλείς «ρωγμές» στις στάσεις της λιγότερο ανεκτικής ομάδαςλιγότερο ανεκτικής ομάδας

εδραίωση των στάσεων της περισσότερο εδραίωση των στάσεων της περισσότερο ευαισθητοποιημένης ομάδας ευαισθητοποιημένης ομάδας

Άξονες Άξονες Βιωματικές δραστηριότητες με αφορμή Βιωματικές δραστηριότητες με αφορμή

πραγματικές εμπειρίες διαχείρισης της πραγματικές εμπειρίες διαχείρισης της διαφοράς διαφοράς

Στο επίκεντρο ο καταρτιζόμενος και οι Στο επίκεντρο ο καταρτιζόμενος και οι εμπειρίες τουεμπειρίες του

Αυτοπαρατήρηση – αναστοχασμός – Αυτοπαρατήρηση – αναστοχασμός – επαναδιαπραγμάτευσηεπαναδιαπραγμάτευση

Ανάλυση σημαντικών περιστατικών – όχι Ανάλυση σημαντικών περιστατικών – όχι κατάλογοι δεοντολογίαςκατάλογοι δεοντολογίας

Η διαπολιτισμική ικανότητα και οι αρχές της Η διαπολιτισμική ικανότητα και οι αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων ως συγκοινωνούντα εκπαίδευσης ενηλίκων ως συγκοινωνούντα δοχεία – ο διαπολιτισμικός εκπαιδευτής πιο δοχεία – ο διαπολιτισμικός εκπαιδευτής πιο κοντά στον «ιδανικό» εκπαιδευτή ενηλίκων κοντά στον «ιδανικό» εκπαιδευτή ενηλίκων (αξιοποίηση βιωμάτων, ενεργητική (αξιοποίηση βιωμάτων, ενεργητική επικοινωνία, ευελιξία, σεβασμός, ισότιμη επικοινωνία, ευελιξία, σεβασμός, ισότιμη διαπραγμάτευση) διαπραγμάτευση)

προτάσειςπροτάσεις Προτάσεις πολιτικής και η Προτάσεις πολιτικής και η

συνεργασία με το Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.συνεργασία με το Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. ΔιάχυσηΔιάχυση Νέο προφίλ του εκπαιδευτή ενηλίκωνΝέο προφίλ του εκπαιδευτή ενηλίκων Ανάγκη οριζόντιας διάχυσης της Ανάγκη οριζόντιας διάχυσης της

προβληματικής της προβληματικής της διαπολιτισμικότηταςδιαπολιτισμικότητας

Ειδικά σεμινάρια για εκπαιδευτές Ειδικά σεμινάρια για εκπαιδευτές εκπαιδευτών ή / και εμπλουτισμός εκπαιδευτών ή / και εμπλουτισμός των υπαρχόντων με τη διαπολιτισμική των υπαρχόντων με τη διαπολιτισμική διάστασηδιάσταση

Υπομητρώο και πιστοποίηση Υπομητρώο και πιστοποίηση