ว ฒนธรรมภาคกลาง บรเวณภาคกลางสวนใหญเปนทราบ ทเกดจาก การทบถมดนตะกอนของ

แมนำา การตงถนฐานของ ผจะอยบรเวณนำา เชน การพายเรอสนคาจน กลาย เปนตลาดนำา การเลนเพลง หรอการอาศยอยบน เรอนแพ เปนตน

    บานทรงไทยนบวาเปนภมปญญาของบรรพบรษไทย ทไดคดสรางทอยอาศย

ทเหมาะสมกบสภาพภมประ เทศ ภมอากาศ และประโยชนใชสอย คอ เปนเรอนยกพนสง เพอปองกนนำา

ทวมตวเรอน เพราะในปลายฤด ฝนจะมนำาปาไหลหลากจากทางเหนอ มา ทวมพนทลมในภาคกลาง หากมลมพายกสามารถพดผานใตถน เรอนไปได

ใตถนเรอน สามารถใชเปนสถานททอผา ตำาขาว เกบของ สวนหลงคาทสง และลาดชนกเหมาะ กบสภาพอากาศทรอนอบอาว และมฝนตกชกของภาค

กลาง เพราะทำาใหอากาศรอนจากภายนอกถายเทมา ยงหองไดชา และ ทำาใหฝนไหลลงอยางรวดเรว รอบตวเรอนมชายคายนยาว เพอปองกนกน

ฝนสาด และ แสงแดด การสรางบานยงคำานงเรองทศทางของการระบายลม และระบายความรอน โดยลมประจำาทพดผาน เรยกวา  ลมวาว หรอลม

ตะเภา  พดจากทศใตไปทศเหนอ การวางตวเรอนจงตองหนทางทศใต หรอ ทศเหนอ เพอใหลมพดผาน

    เอกลกษณอกอยางของเรอนไทย คอมชานบานซงเปนทโลงกลางบาน ซง มประโยชน เชน เปนทพก หยอนใจของคนในครอบครว นงทำางาน รบรอง

แขก และการอยรวมกนเปนครอบครวใหญ เมอลกหลานแตง งาน และ ตองการขยายพนทของเรอน กสามารถสรางเรอนเชอมตอกนได โดยใช

ชานบานเปนตวเชอมดวย ประโยชนใชสอยทเหมาะกบสภาพภมศาสตร และ สภาพชวตทเปนสงคมเกษตร ทำาใหเรอนไทยเปนเอก ลกษณหนงของ

วฒนธรรมการดำารงชวตในภาคกลาง

บานเร อนไทย หรอเร อนไทย   เรอนไทยภาคกลางจะสรางดวยไม แบง เปน 2 ประเภทคอ

เรอนเครองสบ เปนเรอนททำาดวยไมเนอแขง

เรอนไมผก  เปนเรอนททำาดวยไมไผเปนสวนใหญ เอกลกษณของคนไทย คอ ยกพนสง มใตถนเรอน หลงคาหนาจวทรงสง สรางโดยไมใชตะป แต

จะนำาจำานวนตางๆ ของเรอนมาประกอบกน เรยกวาการ เขาไม ทำาใหสะดวกตอการยายบาน

     ลกษณะของเรอนไทยภาคกลางเปนเรอนยกใตถนสง สงจากพนดน ประมาณพนศรษะ รวมทงระเบยงและ ชานกยกสงดวย การยกใตถนสงนม

ระดบลดหลนกน พนระเบยงลดจากพนหองนอน 40 เซนตเมตร พนชาน ลดจากระเบยงอก 40 เซนตเมตร และปดดวยไมระแนงตเวนชองโปรง การ

ลดระดบ พนทำาใหไดประโยชน ดงน คอชวยใหลมพดผานจากใตถนขน มา ขางบนสามารถมองลงมายงใตถนชนลางได และใชระดบลด 40

เซนตเมตร ไวเปนทนงหอยเทา

  หลงคาทรงจวสงชายคายนยาว หลงคาของเรอนไทยเปนแบบทรงมนลา ใชไมทำาโครงและใชจากแฝก หรอกระเบองดนเผาเปนวสดมงหลงคา วสด

เหลานตองใชวธมงตามระดบองศาทสงชนมาก นำาฝนจงจะ ไหลไดเรว ไม รว การทำาหลงคาทรงสงน มผลชวยบรรเทาความรอนทจะถายเทลงมายง

สวนลาง ทำาใหทพก อาศยหลบนอนเยนสบาย สำาหรบเรอนครวทวไปตรง สวนของหนาจวทง 2 ดาน ทำาชองระบายอากาศโดยใช ไมตเวนชอง หรอ

ทำาเปนรปรศมพระอาทตย เพอถายเทควนไฟออกจากเรอนครวไดสะดวก เนองจากสภาพ ดนฟาอากาศของภาคกลาง แดดแรงจด อณหภมบางเดอน

สงถง 39.9 องศาเซลเซยส ฝนชก จงจำาเปน ตองตอเตมกนสาดใหยนออก จากตวเรอนมาก เพอกนแดดสองและฝนสาด

ชานกวาง   เมอมองดแปลนของเรอนไทยทวไป จะเหนพนทของชานกวาง มาก ทมปรมาณถงรอยละ 40 ของพนททงหมด (หองระเบยงชาน) ถารวม

พนทของระเบยงเขาไปดวย จะมปรมาณถงรอยละ 60 พนทน เปนสวน อาศยภายนอก สวนทอาศยหลบนอนมฝากนเปนหอง มเนอทเพยงรอยละ

40 ของพนททงหมด สาเหตทพนทอยอาศยภายนอกมปรมาณมาก เพราะดนฟาอากาศรอนอบอาวนนเอง

เร อนครอบคร วขยาย   โดยทสรปแลวแผนผงของเรอนครอบครวขยายม3 แบบ คอ•จะปลกเรยงเปนแถวไปตามยาวตอจากเรอนของพอแม• จะจดวางตวเรอนเปนกลม ทมชานเชอมตรงกลาง ชานทเชอมนเปดโลงไมมหลงคาคลม• ปลกเรอนขนใหมอยในบรเวณใกลๆ เปนหลงๆ ทไมมชานเชอม

เร อนร านคาร มน ำา   เปนเรอนทสรางขนเพอเปนรานคาขาย รวมทงกนอย หลบ นอน ฉะนนประโยชนใชสอยจงตางกบเรอนพกอาศยทวไป เรอนแบง เปน 2 สวน สวนหนาเปดเปนรานคามทสำาหรบวางสนคา สวนหลงเปนทอย

อาศยเร อนร านคาร มทาง   เรอนรานคารมทางเปนเรอนทสรางขน เพอ

ประโยชน ทางการคา และใชพกอาศยไปในตว มจดมงหมายเชนเดยวกบ เรอนรานคารม นำา การขนสงใชเกวยนเปนพาหนะ

เร อนตำาหนก   เปนเรอนสำาหรบเชอพระวงศหรอเจานายชนผใหญ มขนาด ใหญ หลายชวงเสา ลกษณะคลายกฏสงฆ ซงนำามารวมกนจำานวน 6-9

หอง ฝาลกปะกน มสดสวนใหญโตกวาเรอนธรรมดา ลบมมลกตงลกนอน ดานหนา เปนระเบยง มมสดหวทายของระเบยงกนเปนหองนำา หองสวม

และหองเกบ ของ ระเบยงนเรยกวา "พะไล" ถาเจาของเรอนเปนเชอพระ วงศกจะมชอฟาใบ ระกาประดบปลายหลงคา ดานหนาจว

กฏสงฆ

    ภาคกลางเปนภมภาคทมดนและนำาอดมสมบรณ จงเปนแหลงปลก ขาวท สำาคญของประเทศ และมอาหารการกนทอดมสมบรณ ทงพช ผกและสตว

ตางๆ คนภาคกลางนยมรบประทานขาวเจาเปนอาหาร หลกในอดต คน ภาคกลางนยมใชใบบวหอขาวนำาไปรบประทานเวลา ออกไปทำางานในนา

หรอการเดนทางเรยกกนวา"ข าวห อใบบว"   กบ ขาวทนยมมเกอบทกมอ อาหาร คอ นำาพรกประเภทตางๆ เชน นำาพรก เผา นำาพรกกะป นำาพรกปลา

ยาง รบประทานกบผกนานาชนดทหา ไดในทองถนและนยมปรงรสอาหาร ดวยนำา ปลาเชนเดยวกบคนภาค อสานทนยมใชนำาปลาราปรงอาหาร

คนไทยภาคกลางบรโภคขาวเจาเปนหลก การรบประทานอาหาร ในแตละ มอจะจดเปนสำารบ มกบขาวหลายอยาง รสชาตอาหารภาค กลางมการผสม

ผสานของหลากหลายรสชาต ทงรสเปรยว หวาน เคม เผด เอกลกษณของ รสชาตอาหาร ไมไดเกดจากเครองปรง เพยงอยางเดยว เชน รสเปรยวทใช

ปรงอาหาร อาจไดทงจากมะนาว มะขาม มะกรด ตะลงปลง สมแขก ผล ไม บางชนด เชน มะดน มะมวง เปนตน การใชเครองปรงรสเปรยวทแตกตาง

กน จงทำาใหเกดความ หลากหลายใชชนดของอาหารไทยภาคกลางเชน  ตมย ำา ใชมะนาว เพ อให รสเปร ยว แตต มโคล ง ใชน ำามะขาม

เป ยก เพ อให รส เปร ยวแทน

      นอกจากนนยงมรสเคม ทไดจากนำาปลา กะป รสขม ทไดจากพช ชนด ตางๆ เชน มะระ เปนตน และ ความเผด ทไดจากพรก พรกไทย และเครอง

เทศ อาหารภาคกลางเปน อาหารทมครบทกรส ซงอาหารไทยทชาวตาง ชาตสวนใหญรจก และนยมบรโภคลวนแตเปนอาหารภาค กลางทงนนไม

วาจะเปน ตมยำากง แกงเขยวหวานผดไทย พะแนง เปนตน จงทำาใหอาหาร ภาคกลางมความ โดดเดนเปนพเศษมากกวาอาหารภาคอน

ประเพณร บบ ว   เปนประเพณของชาวอำาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ จดขนในวนขน 15 คำา เดอน 11 ของทกป ในเทศกาลออกพรรษา ตำานาน

ของประเพณ รบบวตำานานหนงเลาวา ในสมยกอนนนอำาเภอบางพล เปน แหลงทมดอกบวหลวงมาก เมอถงชวงออกพรรษา ชาวบานทอยใกลอำาเภอ

บางพล โดยเฉพาะทอำาเภอ เมอง และอำาเภอพระประแดง จะเดนทางไปเกบ ดอกบว ทอำาเภอบางพล เพอนำามาประกอบพธทำาบญในวนออก พรรษา ตอมาชาวบางพลเปนผเกบดอกบวไวแจกให ชาวบานตางถน เพอ

เปนการทำาบญรวมกน     

เมอสภาพการดำารงชวตเปลยนไป มโรงงานอตสาหกรรม มบานจดสรรเกด ขนทอำาเภอบางพลมากขน แหลงนำาทมดอกบวนอยลง หนายงานราชการ

จงคดจดงานรบบวขนมา เพออนรกษประเพณไว โดยจดใหม การประกวด เรอสวยงาม และนำาไมไผมาสานเปนโครงรปองคพระพทธรป ปดดวย

กระดาษสทอง สมมตวา เปนหลวงพอโต วดบางพลใหญใน นำามาตงบนเรอ แหไปตามลำาคลองสำาโรง อำาเภอบางพล จงหวดสมทร ปราการ ชาวบานท

อยรมฝงคลองและชาวบานทนำาเรอมาจอดอยรมคลอง จะนำาดอกบวโยน ถวายหลวงพอ โต ซงปฏบตตอกนมาจนกลายเปนประเพณโยนบวทแตก

ตางจากประเพณรบบวแตเดม

รงเชาของวนขน 15 คำา เดอน 11 ชาวบานตางถน จะพายเรอไปรบดอกบว จากชาวบางพล เพอนำาดอกบวไปนมสการหลวงพอโต ทวดบางพลใหญ

ในการให และรบดอกบวกระทำากนอยางสภาพ รบสงกนมอตอมอ ผใหจะ อธฐานกอน สวนผรบกจะพนมมอไหวขอบคณ แตถาเปนผสนทสนมกน ก

อาจโดยดอกบวใหโดยไมมพธรตอง เมอเวลาผานไปการโยนดอกบวใหกน ก กลายเปนความนยมแทนการรบสงมอตอมอ จนชอประเพณถกเรยก

วา "โยนบว"   แทน "ร บบ ว   เมอรบดอก บวแลวชาวบานตางถนกพายเรอก ลบ โดยมการพายแขงกน จนตอมาจดเปนการแขงขนดวย

ภาษาภาคกลาง สวนใหญใชภาษาไทยกลางทเปนภาษาราชการ ยกเวน คนบางกลมทมบรรพบรษเปนชาวจน ชาวมอญหรอชาวลาวพวน ซงม

สำาเนยงภาษาทแตกตางออกไป  การแตงกายภาคกลาง การแตงกายในชวตประจำาวนทวไป ชายนงกางเกง

ครงนอง สวมเสอแขนสน คาดผาขาวมา สวนหญง จะนงซนยาว สวมเสอแขนสนหรอยาวล กษณะการแตงกายผชาย   สมยกอนการเปลยนแปลงระบอบการปกครอง นยมสวมใสโจง

กระเบนสวมเสอสขาว ตดกระดม 5  เมด ทเรยกวา "ราชประแตน" ไวผมสนขางๆตดเกรยนถงหนงศรษะขางบนหวแสกกลางผหญง   สมยกอนการเปลยนแปลงระบอบการปกครอง นยมสวมใสผาซน

ยาวครงแขง หมสไบเฉยงตามสมยอยธยา ทรงผมเกลาเปนมวย และสวมใสเครองประดบเพอความสวยงาม 

                      

ร ำาโทน   เปนการละเลนพนบานชนดหนงของชาวบานเมองลพบร นยม เลนกนแพรหลายในระหวาง พ.ศ. ๒๔๘๔ - ๒๔๘๘   เหตทเรยกชอวารำา

โทน เพราะเดมเปนการรำาประกอบจงหวะการต "โทน" ซงเปนเครองดนตร หลกในการเลน ภายหลงแมใชเครองดนตรอน เชน รำามะนา ตใหจงหวะ

แทนกยงเรยกชอเชนเดม   ผทนยมเลนรำาโทน  คอหนมสาวชาวบาน กลาว กนวาในชวงสงครามโลกครงท ๒ ผคนตองอพยพหนภยทางอากาศจาก

กรงเทพฯ ไปยงชนบทตามทตางๆ  กน ในภาวะสงครามนนยามคำาคนจะมดไปทกหนทกแหง  เนองจากทางรฐบาลหามกระทำาการตางๆ หลายอยาง

เชน หามจดไฟ  หามชมนมและอนๆ ประชาชนเกดความเหงาและเครยด  การสนทนากนเพยงอยางเดยวไมสนก จงไดคดเลนรำาโทนขน การละเลนชนดนชาวบานรจกและเลนไดทกคน ขณะทเลนจะจดตะเกยงตงไว

ตรงกลาง ผเลนจะยนลอมวง  จดประสงคของการเลนคอ  เพอความสนกสนาน  และเพอพบปะเกยวพาราสระหวางหนมสาว 

เพลงร ำาโทน   ทนำามารองนนใชวธจดจำาสบทอดกนมา เปนเพลงทม เนอรองงายๆ เปนเพลงสนๆ ไมมชอเพลงเฉพาะ  มกเรยกชอตามวรรคแรก

ของเนอรอง  ไมบอกชอผแตง   ใครอยากแตงขนมาใหมกได  ไมนยมดดแปลงทงเนอรองและทารำา  คอจำามาอยางไรกรองและรำาอยางนน  บางครงการถายทอดอาจไดมาเฉพาะเนอเพลง กรณเชนนผเลนจะคดทารำาประกอบเองตามความหมายของเนอเพลง  เนอรองมกเปนการเกยวพาราส

ปลกใจหรอสะทอนชวตความเปนอยหรอมาจากวรรณคดไทย เชน เพลงลพบรของเรานเอย   เจดนาฬกา  ใครรกใครโคงใคร   เชอผนำาของชาต

ศลปากร ฯลฯ   จากการสำารวจพบวา แมเปนเพลงเดยวกน   หากคณะของผเลนอยตางสถานทหรอตางทองถนกน  ทารำาและเนอเพลงกอาจผดแผกกนไปได แตบางเพลงยงคงเหมอนกนทกประการ อยางไรกตามเพลงทกเพลงไมจำาเปนตองไดจากการสบทอดเสมอไป ผเลนสามารถแตงเนอรอง  และทารำาขนเปนปจจบนในขณะเลนกได

เพลงรำาโทนชวงกอนป พ.ศ.๒๔๘๔ เนอเพลงสวนใหญจะเปนเพลงทมเนอหาเกยวกบตวละครในวรรณคด  เชน  ไกรทอง  ลกษณะวงศ  พระศรสรโยทย  แตทพบมากทสดไดแก  เพลงรก หรอ  เพลงทเกยวพาราสกนระหวางหนมสาว   เชน   ไหนเลาดอกรก    ยามเยนเดนเลนทะเลเหนอ   วาวนอยทเราเคยเลน   เดอนจาเดอน  สวยจรงหลอจรง  จนทรวนเพญ  ฯลฯ

ตวอย าง      เพลงรำาโทน                                 ร ำาแบบกรมศลป                                                        รำาแบบ รำาแบบกรมศลป        กรมศลป กรมศลปากร

รองรำาทำาทาแขนออน                         รำาซบรำาซอนเอวออนเปนละเวง

เคร องดนตร    เดมใช "โทน" ตในจงหวะ " ปะ โทน ปะ โทน ปะ โทนโทน" หรอ " ปะ โทน โทน ปะ โทน โทน" ใชโทนใบเดยว หรอหลายใบ

กได ตอมานยมใช "รำามะนา" แทนเพราะเสยงดงไพเราะและเราใจดกวา อาจใชอปกรณอนๆ เชน  ถงนำามนตใหจงหวะ แทนกได นอกจากนอาจจะ

ใชฉงตใหจงหวะไดอกดวย             ในบางพนท   เชน   บานแหลมฟาผา    ตำาบลบางพง    อำาเภอ

บานหม    จงหวดลพบร    ใชถงนำามนเหลกทตดอยกบรถจบของทหารมาตแทนโทน  และมเครองประกอบจงหวะอยางอนอก ไดแก ถงนำามนเหลก ๑ ลก ฉง ฉาบเลก  และกรบ เปนตน  สำาหรบเครองดนตรทวทยาลย

นาฏศลปลพบร นำามาใชประกอบการรำาโทนทปรบปรงใหมประกอบดวย โทน ๑ ค  ฉง ๑ ค กรบ ๓ ค และฉาบเลก ๑ค 

ว ธ เล น   ผเลนชายโคงชวนหญงออกมารำาเปนคๆ  ชวยกนรองไปรำาตามกนไปเปนวง   นกดนตรกตโทนใหจงหวะเราใจ เพลงหนงๆ จะรองซำา

๓ - ๔ เทยวกจะเปลยนเพลงตอไป การรำาไมมทารำาตายตวมกเปนการใสทา ตามเนอรอง เปลยนครำากนตามใจ ผมาดอาจชวยตบมอและรองตามไปดวย

                          ร ำากลองยาว  

                          เต นก ำาร ำาเค ยว  

การแตงกาย    รำาโทนแตเดมสนนษฐานไดวานาจะเปนการแตงกายแบบพนบาน  พบวาการเลนรำาโทนไดรบความนยมมากทสด   นอกจากรองรำาในหมชาวบานแลว   ทหารและขาราชการกนยมเลน  โดยรองเลนกบชาวบานดวยพบวาทหารในจงหวดสระบรไดรวมเลนรำาโทนกบหญงสาวชาวบาน…”            จะเหนไดวาการเลนรำาโทนยงไมมระเบยบแบบแผนของการ

แตงกายเขามาเกยวของ เนองจากเปนการ  “รวมเลน”   เพอความบนเทงไมใชเพอการแสดงเชนการแสดงชนดอนๆ             ชายนยมแบบสากลประกอบดวยหมวก  เสอชนนอกคอ

เปด  หรอคอปด  ถาเปนคอเปดตองใสเสอชนในคอปก  มผาผกคอเงอนกลาสหรอเงอนหกระตาย กางเกงขายาวแบบสากล สวมรองเทาถงเทา

โอกาสทแสดง      ไมมโอกาสทแนนอน   ชาวบานนกอยากจะเลนเมอใดกชวนกนมาเลนทลานบานคนใดคนหนง จะเลนตอนกลางคนเทานนมก

เรมเลนตอนหวคำา เลนกนไปเรอยๆ จนไมมคนเลนหรองวงนอนกนมากแลว กจะเลกเลน แยกยายกนกลบบานของตน เลนไดทกโอกาส  เพอการพก

ผอน  คลายความเครยด  และเพอสรางความสมพนธระหวางหนม-สาว   ไมนยมเลนในงานศพ

        รำาวงมาตรฐาน                          ร ำา

เหย อย