14
1. Εισαγωγή 1 Από την πρώτη δεκαετία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ), η Ελλάδα αποτέλεσε την οικονομία με το μεγαλύτερο πρόβλημα «δίδυμων ελλειμμάτων» λόγω των διαχρονικών παθογενειών του κρατικιστικού αναπτυξιακού υποδείγματος που ακολουθούνταν, το οποίο ήταν βασιζόμενο στην –ιδιωτική και δημόσια– υπερχρέωση και καθοδηγούμενο από την κατανάλωση (Pagoulatos & Triantopoulos, 2014). Τόσο το δημοσιονομικό έλλειμμα, όσο και το αντίστοιχο του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, επί της ουσίας, εδράζονταν στην άμεση ή έμμεση χρηματοδότηση από τις διεθνείς αγορές. Το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007/2008 στις ΗΠΑ και η επέκταση αυτής στην Ευρώπη βρήκε, συνεπώς, την Ελληνική οικονομία ευάλωτη. Η συρρίκνωση της ρευστότητας, αλλά και του επενδυτικού ενδιαφέροντος, καθιστούσαν δύσκολη τη συνέχιση της χρηματοδότησης του εγχώριου αναπτυξιακού υποδείγματος από τις αγορές. Οι νέες συνθήκες, καθώς και μία σειρά από εγχώριες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, οδήγησαν τελικά στη κρίση δημοσίου χρέους της Ελλάδας το 2010, καθιστώντας τον επίσημο τομέα –Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)– το δανειστή ύστατης καταφυγής για το Ελληνικό κράτος. Από το 2010 ο δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα κατακλύστηκε από μία τεράστια συζήτηση, και συχνά παραφιλολογία, σχετικά τόσο με τα μεγέθη και τα χαρακτηριστικά του δημοσίου χρέους, όσο και με την αξιοποίηση της χρηματοδότησης που έλαβε η Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής. Συχνά, αντικείμενο των εν λόγω συζητήσεων αποτέλεσε ο προορισμός των πόρων που δανείστηκε η Ελλάδα κατά τα πρώτα τέσσερα χρόνια, περιλαμβάνοντας απόψεις περί αποκλειστικής διοχέτευσης των δανειακών πόρων για την αποπληρωμή προηγούμενων χρεών και τη διάσωση των τραπεζών. Η προσεκτική, ωστόσο, ανάλυση των δεδομένων και των εξελίξεων δεν αφήνει περιθώρια για ελλιπείς ή μεροληπτικές εκτιμήσεις, αλλά επιτρέπει τη διαμόρφωση μίας εικόνας για την κατανομή των δανειακών πόρων της Ελλάδας από το μηχανισμό στήριξης ΕΕ/ ΕΚΤ/ ΔΝΤ, σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο μέρος κάλυψε τη διαχείριση του δημοσίου χρέους (δηλαδή την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους και την αποπληρωμή των υποχρεώσεων που έληγαν), ενώ το υπόλοιπο αφορούσε την κάλυψη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων (πρωτογενές αποτέλεσμα και δαπάνη για τόκους) και τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος. 1 Οι γνώμες και οι κρίσεις που διατυπώνονται στο συγκεκριμένο άρθρο είναι του συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαία γνώμες και κρίσεις του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ). ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ Μάρτιος 2015 | Νο 3 Είναι αλήθεια ότι τα χρήματα που δανείστηκε η Ελλάδα προορίζονται αποκλειστικά για την αποπληρωμή προηγούμενων χρεών και τη διάσωση των τραπεζών; του Χρήστου Τριαντόπουλου (PhD), Ερευνητή στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ)

Χρήστος Τριαντόπουλος - Είναι Αλήθεια Ότι Τα Χρήματα Που Δανείστηκε η Ελλάδα Προορίζονται Αποκλειστικά

  • Upload
    ekozani

  • View
    46

  • Download
    5

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Χρήστος Τριαντόπουλος - "Είναι αλήθεια ότι τα χρήματα που δανείστηκε η Ελλάδα προορίζονται αποκλειστικά για την αποπληρωμή προηγούμενων χρεών και τη διάσωση των τραπεζών;"

Citation preview

  • 1. 1

    (), , (Pagoulatos & Triantopoulos, 2014). , , , . 2007/2008 , , . , , . , , 2010, (), () () . 2010 , , , . , , . , , , / / , ( ), ( ) .

    1 ().

    2015 | 3

    ;

    (PhD),

    ()

  • 2

    2015| 3

    2. : (1975-2009)

    , 2009, 299,7 . ( 129,7% ), , 1980 , . , , , () (Feldstein, 1984), () (Barro, 1979), () (Feldstein, 1984; Cukierman & Meltzer, 1989), () () , . , , , ,2 . , , , , 1975-2009 7,5% ( 1).

    1

    , 1975 2014

    2 , , , 15,3% 1980, 17,1% 1990, 17,7% 2000 22,7% 2009, 4,6% 2009 ( 4,4% 2000).

  • 3

    2015| 3

    , ( ), ( ) - , / - . , , . , , ( ) ( ) () , , . , , ,3 () . , , , , , , ( 1985) , , 14% 2009. , , . , , , , .4 , , , , , .5 , . , 2007/2008, . .

    3 , , . , , , . , , , , . , , . 4, , , , / . 5 .

  • 4

    2015| 3

    3. (2010-2014)

    2010 //, , , , , , . ( 2013) 110 . , 80 . - 30 . , 2,5 . .6 , , , , , , 130 . . , , 2011, 73 . . , , 2012 , , 34,5 . 130 . , 164,5 . 2014 ( / EFSF) .7 8,2 . , 28 . 2016, 172,7 . . , 245,7 . 2010-2016, ( 137% 2014 77% 2014), , .8 2014, , , , 2014 ( , , ..).9

    6 , , 2,5 . , , . 7, 164,5 . , 144,7 . 19,8 . . 8 , . link: http://www.imf.org/external/np/exr/facts/glance.htm. 9 2015 .

  • 5

    2015| 3

    1

    1 2

    /

    (. )

    (. )

    (. )

    (. )

    1

    1 2010 14,50 5,50 20,00

    2 2010 6,50 2,50 9,00

    3 2011 6,50 2,50 9,00

    4 2011 10,90 4,10 15,00

    5 2011 8,70 3,30 12,00

    6 2011 5,80 2,20 8,00

    1

    : 52,90 20,10 73,00

    2

    1 / 2012 1,60 29,70 31,30

    1 / 2012 4,90 4,90

    1 / 2012 5,90 5,90

    1 / 2012 3,30 3,30

    1 / 2012 25,00 25,00

    1 / 2012 4,20 4,20

    1 / 2012 1,00 1,00

    2 / 2012 2013 3,24 34,30 37,54

    2 / 2013 2,00 2,00

    2 / 2013 2,80 2,80

    2 / 2013 2,80 2,80

    2 / 2013 7,20 7,20

    3 / 2013 1,74 4,20 5,94

    3 / 2013 3,30 3,30

    4 / 2013 1,8 2,50 4,30

    4 / 2013 0,50 0,50

    5 / 2014 3,60 6,30 9,90

    5 / 2014 1,00 1,00

    5 / 2014 1,00 1,00

    2

    : 11,98 141,90 153,88

    1

    2

    : 52,90 32,08 141,90 226,88

    1

    2

    : 52,90 48,10 144,70 245,70

    : European Commission (2012b), IMF (2012) http://www.imf.org/external/np/sec/pr/2012/pr1285.htm, European Commission (2014) : http://ec.europa.eu/economy_finance/assistance_eu_ms/greek_loan_facility/index_en.htm. : PSI. PSI. . . . 2010-2014, 2014 ( ) . , 2016. , 35 . 2012 , 2

    (European Commission, 2012b).

    http://www.imf.org/external/np/sec/pr/2012/pr1285.htmhttp://ec.europa.eu/economy_finance/assistance_eu_ms/greek_loan_facility/index_en.htm

  • 6

    2015| 3

    , 237,5 . 2010-2014 , 2014, 226,9 . ( 95%) . , , , , , .

    4. (2010-2014)

    , ( ), : , , , .10 , , , , (, 2015). , , , , . , , , , , . ,11 ( ) . , , ( 2012 ), 2014 . , , 2010-2014 89,6 . ( 2). ( )12 (22,6 . ) . 3723/2008, . , , , (. ), , , . , 2010-2014 , ,

    10, , , . 11 , , (. 2), , . . 12 , (2012-2013) , , .

  • 7

    2015| 3

    67. , ( ). , , , 2013-2014, 2010-2014. , , , . , , 21,1 . ( ) 45,9 . ( ).13

    2

    ,

    (. )

    2009 -24,3 0,37 -24,67 11,9 -36,2 301,0 29,1

    2010 -11,8 0,96 -12,76 13,2 -25,0 330,3 19,8

    2011 -6,0 0,63 -6,63 15,1 -21,1 356,0 28,8

    2012 -7,0 -5,26 -1,74 9,7 -16,7 304,7 23,9

    2013 -15,0 -18,96 3,96 7,3 -22,3 319,1 12,7

    2014 3,1 0,0 3,1 7,6 -4,5 317,7 24,9

    2010-2014 -22,6 52,9 -89,6 110,1

    : European Commission / AMECO (2014), (2014), (2013) (2014) : / , . (2014) 2015, , , . , , , , () 2010 (, ) 10,5 . (European Commission, 2011) () 2012, 11,3 . (debt buy-back operation), 12,6 . . , ( 2014 ), 2010 2014 89,5 . . 2014 European Commission / AMECO(2014), , , .

    , , , ,

    13 , , 21,1 . , 2010-2012, 2013-2014 ( ) ( 2). 7 . . , 2010-2014 52,9 . 45,9 . .

  • 8

    2015| 3

    , PSI (Private Sector Involvement), (debt buy-back operation) 2012. , . / / , 2014 repos.14 , , , , . ( )15 2010 2014 89,5 . (European Commission, 2011; , 2014). , , 2010 ( ) , , (debt buy-back operation) 2012, ( 2). . , (PSI), 2012, 106 . , 198 . , , , ( 205,6 . ), 53,5% 46,5% PSI (31,5%) (15%). , PSI , (4,8 . ), 34,6 . . , (debt buy-back operation) PSI, 2012, 21,1 . , 66,2% 31,9 . ( , 2012; European Commission, 2012a; 2012b). 11,3 . , , , . , , , 127,1 . , , , 45,9 . . , , ( 2010 2014), 135,4 . (89,5 . 45,9 . ).

    14 repos, 2014, () . 15 . , , (), () , , . , , , ( ) .

  • 9

    2015| 3

    3

    (. )

    (PSI) 198,0 53,5% 106,0 34,6

    (Debt buy-back) 31,9 66,2% 21,1 11,3

    229,9 127,1 45,9

    : (2012), European Commission (2012a), (2012b) : .

    , , , , 12% - , 20%. , 2014 162% 2011, 16,5 6,3 2011, 2014 2%, 4% -2012 (, 2015). , , 2012 . , , , 20,7 . 16 ( , 2012) , , . , , , , 2007/2008, (Pagoulatos & Triantopoulos, 2009; Pagoulatos 2014). , , , , , , , , , , , .

    16, , (.. , ..) , / . . (2012).

  • 10

    2015| 3

    4

    (2011-2013)

    (. )

    0,0 3,1 24,4 27,5

    - 1,3 0,0 16,3 17,6

    1,3 3,1 40,7 45,1

    : (2014) (2015)

    17 , , - , , , ().18 2011 2013 45,1 . , 40,7 . , , , 3,1 . ( 4). , 48,2 . , . 50 . . , , .

    5.

    , , 2010 2014 226,9 . . , , ( ) , ( ) . , , . , , 2010-2014, 255 . , () 50 . , () 135,4 . , () 67 . , () 2,6 . ( ,

    17 . 3723/2008 (Emergency Liquidity Assistance/ ELA) (, 2015). 18 , , ().

  • 11

    2015| 3

    ) ( 5).19

    5

    (2010-2014)

    (. )

    . - (89,5 . ) - (45,9 . )

    135,4

    . - (45,9 . ) - (21,1 . )

    67,0

    . 50,0

    . ( , , .) 2,6

    255,0

    , (226,9 . ), , , () 3 . ( , 2014), () (ANFAs SMPs) 3,6 . ( 1,9 . 2014), () 2010-2014 4 . (, 2015) , () . 3723/2008 1,7 . 2014, () 18,2 . 2012 ( 15 . 2014) 9,4 . 2010 ( , 2011; , 2014), () 4,5 . 2014, () (repos) 8,5 . 2014, () .20 , . , - - . , , . , - - 21

    19 , , , European Commission (2011) European Commission (2014). , . 20 2014, 2014, . 21 , ( Eurogroup 2012)

  • 12

    2015| 3

    , , , 2014 . , , , (repos) . .

    2

    , 2010-2014

    , , 2010-2014, , 53% , , 33% , 20% 2012, 127,1 . .22 , 25% , , 16% , 8% ( , ).23 , 22% , .

    , . 22, , 119,8 . 135,4 . . 23, 57,1 . 69,6 . . 67 . ( ).

  • 13

    2015| 3

    , . , , , - - .24 , , , , . , .

    24 , , , , , , ..

  • 14

    2015| 3

    Barro, R. (1979), On the Determination of the Public Debt, Journal of Political Economy, Vol. 87, No. 5, pp. 940-971.

    Cukierman, A. and A. Meltzer (1989), A Political Theory of Government Debt and Deficits in a Neo-Ricardian Framework, The American Economic Review, Vol. 79, No. 4, pp. 713-732.

    European Commission (2011), The Economic Adjustment Programme for Greece Fifth Review, European Economy Occasional Paper No 87, October 2011.

    European Commission (2012a), The Second Economic Adjustment Programme for Greece, European Economy Occasional Paper No 94, March 2012.

    European Commission (2012b), The Second Economic Adjustment Programme for Greece First Review, European Economy Occasional Paper No 123, December 2012.

    European Commission (2014), The Second Economic Adjustment Programme for Greece Fourth Review, European Economy Occasional Paper No 192, April 2014.

    Feldstein, M. (1984), Debt and Taxes in the Theory of Public Finance, Journal of Public Economics, Vol. 28, No. 2, pp. 233-245.

    Pagoulatos, G. (2014), State-driven in Boom and in Bust: Structural Limitations of Financial Power in Greece, Government and Opposition, Vol. 49, No. 3, pp. 452-482.

    Pagoulatos, G. and C. Triantopoulos (2009), The Return of the Greek Patient: Greece and the 2008 Global Financial Crisis, South European Society and Politics, Vol. 14, No. 1, pp. 35 54.

    Pagoulatos, G. and C. Triantopoulos (2014), Growth Strategy and Welfare Reform in Greece, paper presented at the Sciences Po Workshop on National Growth Strategies and Welfare State Reform at, Paris, 11 12/12/2014.

    (2014), , , , .

    , . (2015), : , 26, 2015.

    , . (2015), , 26, 2015.

    (2011), 2012, , .

    (2012), 2013, , .

    (2014), 2015, , .