Хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал, эрүүл ахуйн

менежментийн систем

(ILO-OSH 2001)

Монголын Ажил Олгогч

Эздийн Нэгдсэн Холбоо

1

Олон Улсын хөдөлмөрийн байгууллагаас (ОУХБ) боловсруулсан Хөдөлмөрийн Аюулгүй Ажиллагаа, Эрүүл Ахуйн менежентийн системийг нэвтрүүлэхэд аюул, эрсдлийг бууруулах болон бүтээмжид эерэг нөлөөтэй болохыг засгийн газрууд, ажил олгогчид, ажилтнууд аль аль нь хүлээн звшөрч байна.

2

3

Бодлого

боловсруулахад

баримтлах

зарчим:

Ажилтай холбоотойгоор гэмтэх,

эрүүл мэнд муудах, өвчлөх, осолд

өртөх зэргээс урьдчилан сэргийлж,

байгууллагын бүх гишүүдийн аюулгүй

ажиллагаа, эрүүл мэндийг хамгаалах;

ХАБЭА-н тухай хууль, хамтын

гэрээгээр хүлээсэн үүрэг түүнийг

хэрэгжүүлэхэд чиглэгдсэн.

Бодлого боловсруулахад анхаарах зүйлс:

Байгууллагын онцлог, түүний хэмжээ үйл ажиллагааны төрөлд зохицсон;

4

Оновчтой, товч тодорхой /баталгаажуусан/

Бүх хүмүүст мэдээлэгдсэн, тэдгээрийн ажлын байранд хүлээн авч хэрэгжүүлэх боломжтой;

Санхүүгийн эх үүсвэртэй уялдсан, хэрэгжи боломжтой;

Objectives

These guidelines should contribute to the protection of

workers from hazards and to the elimination of work-related

injuries, ill health, diseases, incident and deaths

ХАБЭА менежментийн системийн зорилт:

Ажилтныг аюул, хордлогоос хамгаалж, ажилтай

холбоотойгоор гэмтэх, эрүүл мэнд муудах, өвчлөх,

осолд өртөх болон амь насаа алдах явдлыг арилгахад

чиглэсэн шаардлагатай техник зохион байгуулалтын иж

бүрэн арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд оршино.

5

6

ХАБЭА-н

менежментийн

системийг

нэвтрүүлэх эрх

зүйн орчин

Монгол Улсын Үндсэн хууль

Хөдөлмөрийн тухай хууль

ОУХБ-н “Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа,

эрүүл ахуйн орчны” тухай 155 дугаар

конвенци

МУ-н ЗГ-аас 75 дугаар тогтоолоор баталсан

“Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл

ахуйн нөхцлийг сайжруулах үндэсний

хөтөлбөр”-ийн /2008-2010 он/ хүртлэх

хоёрдугаар шатыг хэрэгжүүлэх ажлын

төлөвлөгөө 2008.05.07

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн

тухай хууль

Бусад хууль тогтоомж

7

“хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн

менежмент” гэж хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл

ахуйн талаархи бодлого, зорилтыг тодорхойлох,

тэдгээрийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, манлайлах,

хяналт тавих, үнэлгээ хийх харилцан холбоо бүхий

удирдлагын үйл ажиллагааны цогцыг;

8

“хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй” гэж

хөдөлмөрлөх явцад хүний ажиллах чадвар, эрүүл

мэндийг хэвээр хадгалах, эрүүл, аюулгүй нөхцлийг

бүрдүүлэхэд чиглэсэн нийгэм, эдийн засаг, зохион

байгуулалт, техник, технологи, ариун цэвэр, эрүүл ахуйн

арга хэмжээ авах, эмчлэх, сувилах, нөхөн сэргээх,

эрсдэлээс хамгаалах үйл ажиллагааг;

Аюулгүй ажиллагааны үр дүн – Ажилтан нарт

Урт хугацааны, итгэж болохуйц, “Эрүүл - Аюулгүй” ажлын байр үүсдэг.

Аюулыг таних, түүнийг арилгах, аюулд өртөхгүй байх мэдлэг,

чадвартай болдог.

Хөдөлмөрийн чадавхиа удаан хугацаанд хадгалан нийгэмд

баялаг бүтээхэд өөрийн хувь нэмрээ оруулдаг.

Удаан хугацаанд хөдөлмөрийн чадвараа хадгалснаар өөрийн гэр

бүлд тогтвортой орлогыг бий болгодог бөгөөд гэр бүлийн нэгэн

үнэт гишүүн байж чаддаг.

9

Аюулгүй ажиллагааны үр дүн – компанид

Ослын хэмжээ буурч, ослоос үүдэлтэй бусад сөрөг нөлөөлөл, зардлууд багасдаг

Мэргэжлээс шалтгаалах өвчин буурдаг

Хариуцлагын тогтолцоо сайжирдаг.

Ухамсарт байдал төлөвшинө.

Хөдөлмөрийн сахилга бат, зохион байгуулалт, хөдөлмөрийн бүтээмж дээшилдэг.

Аюулгуй, Үр ашигтай, Үйлдвэрлэлийн орчин бий болдог.

Аюулгүй ажиллагааны статистик тоо баримт нарийсдаг.

Хүний эрхийг хангаж аюулгүй ажпын байр бүрдүүлснээр компанийн нэр хүнд өсдөг.

Эрүүл, аюулгүй ажлын байрыг бүрдүүлж өгснөөр тус компанид чадварлаг боловсон хүчин ажиллах сонирхлийг бий болгодог.

Хүн гэмтэх, тоног төхөөрөмж эвдрэх, байгаль орчин сүйдэхээс гарч болох байсан бүх зардлууд хэмнэгдэж тогтвортой байдал хангагдана

10

Аюулгүй ажиллагааны үр дүн – Нийгэмд

Осолд өртсөн болон мэгэжлээс шалтгалах өвчнөөр өвчилсөн хүний тоог бууруулснаас нийгмийн халамжийн сангаас гаргах хөрөнгийг тодорхой хэмжээгээр багасдаг. Зөвхөн 2006 онд Нийгэм халамжийн сангаас гарсан мөнгөн тэтгэвэр, олговрын хэмжээ 2.4 тэрбум төгрөгт хүрсэн байна.

Хөдөлмөрийн чадвартай, нийгэмд баялаг бүтээх чадвартай олон хүмүүс ажилласнаар ДНБ өснө.

11

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн менежментийн систем (ILO-OSH 2001)

12

13

Бодлого боловсруулахад

ажилчдын оролцоог

хангах

Санал хүсэлтээ илэрхийлэх,

шаардлагатай мэдээллээр хангах,

сургалтанд ажлын цагаар

хамрагдах бололцоог хангах

хэрэгжүүлэх

ХАБЭА-н менежментийн

системийг нэвтрүүлэх бүх төрлийн

үйл ажиллагаанд нийт ажилтнууд

болон тэдний төлөөлөгчдийн

идэвхтэй оролцоог хангах;

ХАБЭА-н зөвлөлд ажилчдын

төлөөллийг оролцуулах,

тэдний ажлын байрны

тодорхойлолтонд чиг үүргийг

тусгаж өгөх;

14

15

ААНБ-н ХАБЭА-н бүтэц Зохион байгуулах /Үүрэг хариуцлага/

• “ХАБЭА-н менежментийн систем”-ийг

нэвтрүүлэх орон тооны бус зөвлөл

байгуулах ХАБЭАтХ-27, НХХЯ-127 тоот

• ХАБЭА-н асуудал хариуцсан албан

тушаалтанг томилон ажиллуулах;

ХАБЭАтХ- 27.5, 27.4

• ХАБЭА-н талаар тавьсан зорилгод

хүрэхийн тулд хариуцлага, тайлагнал,

эрх мэдлийн хувиарлалт ХИЙЖ,

/захирлаас дежүр хүртлэх/ хүн бүрийн

ажлын байрны тодорхойлолт /ажил

үүргийн хуваарь/д өөрчлөлт оруулан

шинэчлэлт хийх;

Хариуцлага эрх мэдлийн хуваарилалт

16

Зохион байгуулах /Мэдлэг ур чадвар, сургалт/

17

Ажилтны зайлшгүй эзэмшвэл

зохих аюулгүй ажиллагаа эрүүл

ахуйн мэдлэг ур чадварын

шаардлагыг тодорхойлж ажил

олгогч сургалт зохион байгуулах:

ХАБЭАтХ-12, НХХЯ- 127 тоот

• Шинээр ажилд орж байгаа иргэний

сургалт;

• Өөр ажлын байранд шилжиж

байгаа иргэн, ажилтны сургалт;

• Үйлдвэрлэлийн хортой аюултай

хүчин зүйлийн үйлчлэл бүхий

болон тэдгээртэй адилтгах

эрсдэлтэй ажлын байранд

ажиллаж байгаа иргэн, ажилтны

сургалт;

Зохион байгуулах /Мэдлэг ур чадвар, сургалт/

18

Ажлын байрны тус бүрийн

аюулгүй ажиллагааны

заавартай болгох, тухайн

ажлын байран дээр ажиллаж

байгаа иргэн, ажилтанг сургах

эзэмшүүлэх, сургалтыг анхан

шатны болон давтан

зааварчилгаанд хэрэглэж

тогтоосон хугацаанд

танилцуулж байх;

- Эмнэлгийн анхны тусламж

үзүүлэх сургалт зохион

байгуулах;

19

1)Ажил 2)Ажилбар

3)Алхам 4)Аюул

5)Урьдчилан сэргийлэх

А/хэмжээ

6)Эрсдэлийн түвшин

Зохион байгуулах ХАБЭА – н менежментийн систем: нэвтрэлтийг баримтжуулах

20

• ХАБЭА-н менежментийн систем-ийг

нэвтрүүлэх байгуулагын тушаал

шийдвэр ХАБЭАтХ-28.1.3

• Тухайн байгууллагын бодлого,

зохион байгуулалт, үүрэг

хариуцлагын баримт бичиг

ШИНЭЧЛЭХ /ажлын байрны

тодорхойлолт/

• Улс, нийслэл, аймаг, хотын

мэргэжлийн хяналтын

байгууллагаар баталгаажуулсан

баримт бичиг

• Бусад баримт бичиг

Төлөвлөх, хэрэгжүүлэх

21

Төлөвлөх, хэрэгжүүлэх /Нөхцөл байдлыг судлах/

Энэхүү үнэлгээ нь:

Тухайн байгууллагын

хэмжээнд мөрдөгдөх хууль,

хууль дүрэм журам, заавар

ямар төвшинд байгаа

Ажлын байрны нөхцлийн

үнэлгээ хийлгэх

үйлдвэрлэлийн явцад үүсч

бий болох сөрөг хүчин зүйл

эрсдлийн үнэлгээ хийх

Ажилтны эрүүд мэндийн

байдалд хяналт тавих тоо,

баримтыг судлах /нэгдсэн үздэгийн матерталтай

танилцах ХАБЭАтХ-14/

22

Энэ ХАБЭА-н менежментийн системийг бий болгох 3 үндсэн суурь

Төлөвлөх, хэрэгжүүлэх /Төлөвлөлт хэрэгжүүлэлт/

23

Энэхүү төлөвлөлт нь

ХАБЭА-н менежментийн

системийн бүхийл

элементүүдийг хамарсан

байх шаардлагатай. /нэг

жилийн цикл/ 365 өдөр

Хяналт болон дээрх 3

материалаа бусад

мэдээллийг үндэслэн

ХАБЭА-н талаар авах арга

хэмжээний төлөвлөгөө

боловсруулан хэрэгжүүлэх

Төлөвлөх, хэрэгжүүлэх /Төлөвлөлт хэрэгжүүлэлт/

24

Байгууллагаас батлан

гаргасан төлөвлөгөө нь:

• Ажилтанг аюул осолд

өртөхөөс

• Хурц хордлого, мэргэжлээс

шалтгаалах өвчлөлөөс

• Ажилтай холбоотой эрүүл

мэнд муудхаас

• Амь насаа алдахаас

Тус тус урьдчилан сэргийлж

ажилтныг эрүүл, аюулгүй

орчинд ажиллах хөдөлмөрийн

аятай нөхцлөөх хангахад

шаардлагатай тасралтгүй

сайжруулахал чиглэгдсэн

ЗОРИЛТУУДЫГ оновчтой

тодорхойлж төлвөлж,

боловсруулж, хэрэгжүүлэх

Төлөвлөх, хэрэгжүүлэх /Үйлдвэрлэлийн сөрөг хүчин зүйлээс урьдчилан сэргийлэх/

a) Урьдчилан сэргийлэх

Ажилтны аюулгүй ааёааё, эрүүл мэндэд учрах аюул түүний эрсдлийг олж тогтоох үнэлгээ өгөх, урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах арга хэмжээнцдийг сонгон дэс дараалан хэрэгжцпэх хэрэгтэй

Урдчилан сэргийлэх арга хэмжээ нь хяналт үнэлгээгээр тодорхойлогдоно.

b) Өөрчлөлтийн удирдлагйа бубуаэе^ёуб

Дотоод Бүтэц зохион байгуулалтын өөрчлөлт Шинээр ажилтан авах 0ё!у оабпёТаё, ^йл ажиллагаа явуулах Шинээр дүрэм журам нэвтрүүлэх

Гадаад Хууль тогтоомжид нэмэлт өөрчлөлт орох Байгууллагууд нэгдэх ХААЭА-н мэдлэг технологийн хөгжил

25

Төлөвлөх, хэрэгжүүлэх /Үйлдвэрлэлийн сөрөг хүчин зүйлээс урьдчилан сэргийлэх/

Онцгой нөхцөл байдлаап ббйа-^ёёа! пубаёёёуб, бэлэн байх, хариу арга хэмжээ авах төлөвлөгөө аТёТапбббёаб

Яаралтай туслалцаа авах, холбогдох байгууллагуудад мэдээлэё өгөх харилцаа холбоо, тэдгээр байгууллагын үйл ажиллагаа, арга хэмжээтэй зохицсон байх (бТёаТааТб убб а^бёё ааёаббёёааа)

Бүх ажилтнууд шаардлагатай үед хэрэгцээтэй мэдээлэл холбоо бусад хэруаслээр хангагдсан байх

Анхны тусламж эмнэлгийн үйлчилгээ үзүүлэх,/14.1-5./ гал унтраахаа хүмүүсийг cypranai ааёб, ауёу! ааёб

Хүмүүс чухал бараа материалыг нүүлгэн шилжүүлэх арга хэмжээг тодорхойлсон байх

Бараа бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ худалдан авах үед аюулгүй ажиллагааны убббё aooei шаардлагыг хангасан байх, i°6a°ae аэеёёёаб.Ааёаббёёаёаш а(э6ёа^ё аэеёёёаааа, убббё aooei баёааб бааёаааэе абё оаабаёааа iu аубууёуа* ааёаббёёааа аТём буа!ёё ааеёёб1ббааа iyayi ааёё 6aiaa6ia.

26

Бүх гэрээг Хөдөлмөрийн Аюулгүй Байдал, Эрүүл

ахуйн ажилтнаар хянагдсан байх ёстой

27

Үнэлгээ /хяналт/

28

Үнэлгээ /хяналт/

А. Хэрэгжилтийн хяналт

Ажилтны өөрийн хяналт Ажилтан өөрийн болон хажуудах ажилтаныхаа ажлын байрны аюул эрсдлийг ээлжийн туршид тогтмол хянаж байх.

Анхан шатны хяналт. Бригад xyriya [уаэеёё! ахлагч, мастер, ээлжийн дарга нар өөрөөр хэлбэл шууд ажил удирдаж гүйцэтгүүлдэг нэгжийн удирдлага өдөр бүр хяналт тавьж илэрсэн зөрчил дутагдлыг арилгуулах, хэвшүүлэх үр дүнг дээд шатны удирдлагад танилцуулах

Дунд шатны хяналт салбар цехийн дарга нараар удирдуулсан комис /баг/ сард бТабип доошгүй удаа хяналтыг явуулж илэрсэн зөрчлийг арилгаж хамт олондоо мэдээлэхийн зэрэгцээ ХААЭА-н зөвлөлд хийсэн ажпын тайланг танилцуулж байх

29

Үнэлгээ /хяналт/

Б. Хөндлөнгийн хяналт

Ажил олгогч Ш ХААЭА менежментийн системийг нэвтрүүлэх үйл ажиллагаа ажилтны аюулгүй байдал, эрүүл ахуйг хамгаалах, ослоос урдчилан сэргийлэхэд нөлөөлае, үр дүнд хүрч байгаа эсэхийг тодорхойлох зорилгоор явуул!а.

Хөндлөнгийн хяналтыг гадны °ia°6 мэргэжлийн аээёёогёаб удирдан хийлгэх

Хөндлөнгийн хяналтад өөрийн байгууллагын эрх бүхий удирдах албан тушаалтанг оролцуулах

30

Үнэлгээ /хяналт/

В. Удирдлагын хяналт

Байгууллагын дарга, орлогчоор удирдуулсан комисс сардаа тутам хяналтыг зохион байгуулж, цех хэсэг нэгж бүрээр хийж, шалгалтын дүнг бүх цех хэсгийн дарга бусад холбогдох албан тушаалтанг байлцуулан зөвлөлгөөнөөр хэлэлцэж аюулгүй ажиллагаа эрүүл ахуйн дүрэм хэм хэмжээг зөрчсөн хүмүүстэй хариуцлага тооцож илэрсэн зөрчлийг арилгах арга хэмжээг тодорхойлж хэрэгжүүлнэ.

Удирдлагын хяналтаар ХААЭА-н зөвлөлөөс ХААЭА-н менежментийн системийг хэрэгжүүлэх зохиосон ажил үр дүнг үнэлэх, стратегийг тодорхойлои.

Өмнө нь хийгдсэн хяналтын мөрөөр авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний үр дүнг үнэлэхуаааё -иэбаё |э1.

Удирдлагын хяналтыг хамгийн өндөр албан тушаалын ажилтан хариуцан гүйцэтгэнэ.

31

Сайжруулах үйл ажиллагаа

А. Урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа

Хөдөлмөрийн аюулгүй ааёааё, эрүүл ахуйн менежментийн системийн хэрэгжилтийн хөндлөнгийн болон удирдлагын хяналтын үр дүнд тодорхойлсон засч залруулах, урьдчилан сэргийллэх арга хэмжээнд зориулсан зохион байгуулалтыг буй болгож мөрдөх хэрэгтэй.

Энэхүү зохион байгуулалт нь:

ХААЭА-н холбогдох дүрэм журам нь ХААЭА-н менежментийн системийг хэрэгжүүлэлт, зохицуулалттай нийцээгүй байгаа үндэслэл шалтгааныгтодорхойлждүн шинжилгээ хийх.

ХААЭА-н менежментийн системийг нэвтрүүлэх үйл явцыг өөрчлөх, төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, шалгах, баримтжуулах асуудлыг шийдвэрлэх

32

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн менежментийн системийн элемент

33

Сайжруулах үйл ажиллагаа

Б. Байнга /тасралтгүй/ сайжруулах арга хэмжээ:

ХАБЭА-н менежментийн хэрэгжилтийг байнга тасралтгүй сайжруулж байх арга хэмжээг

Байгууллагын ХАБЭА-н зорилт болон үйлдвэрлэлийн сөрөг хүчин зүйл, эрсдлийг

илэрүүлсэн үр дүн

Хэрэгжилтийн явцад хийсэн хяналтын үр дүн

Хөдөлмөрлөх үйл ажиллагаанаас шалтгаалсан осол, гэмтэл, эрүүл мэндийн хохирол,

өвчлөлийн судалгаа болон хөндлөнгийн хяналтын үр дүн, зөвлөмж

Удирдлагын хяналтын үр дүн

Байгууллагын гишүүдээс болон ХАБЭА-н зөвлөлийн сайжруулах арга хэмжээний зөвлөмж

Бусад байгуулагад нэвтэрч буй менежментийн системийн хэрэгжилтийн явц, үр дүнгүүдийг

Өөрийн байгууллагын ажилтай харьцуулан дүгнэлт хийж ажиллах

34