18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 1

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 2

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 3

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 4

เมื�องพิ�มืาย• เมื�องในวัฒนธรรมืเขมืร มื�ผังเป็�นร�ป็

ทรงเรขาคณิ�ต น�ยมืผังสี่��เหลี่��ยมื มื�ศาสี่น สี่ถานต งอย�!กลี่างเมื�อง น�ยมืหนหน#าไป็

ทางท�ศตะวันออก• ต งอย�!ในแนวัเสี่#นทางราชมืรรคาจากเมื�องพระนครมืายงท��ราบสี่�งโคราช• เมื�องพ�มืายต งหนไป็ทางท�ศใต# เพ��อให#รบกบถนนท��ตรงมืาจากเมื�องพระนคร

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 5

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 6

• เมื�องในวัฒนธรรมืของเขมืรไมื!น�ยมืต ง “ ” อย�!ร �มืน, า มืกจะข-ดสี่ระน, า บาราย เก/บกก

ไวั#อ-ป็โภคบร�โภค• เมื�องพ�มืายมื�ควัามืพ�เศษ เพราะต งอย�!ร �มืฝั่3� งแมื!น, ามื�ลี่เพ��อการบร�โภคโดยตรง• พ�มืาย วั�มืายะ แป็ลี่วั!า พระผั�#ป็ราศจาก

มืายา หมืายถ4งพระพ-ทธเจ#า

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 7

• ป็ราสี่าทห�นพ�มืายจ4งสี่ร#างข4 นเพ��อถวัาย พระพ-ทธเจ#าในศาสี่นาพ-ทธ ลี่ทธ�มืหายาน

• ได#ช��อวั!าเป็�นป็ราสี่าทห�นท��มื�ขนาดใหญ่! ท��สี่-ดในป็ระเทศไทย ต!างจากป็ราสี่าทห�น

เขาพนมืร- #ง เป็�นศาสี่นบรรพตท��งดงามืท��สี่-ดแลี่ะต งอย�!บนยอดเขา

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 8

อทยานประวั�ติ�ศาสติร�พิ�มืาย• ต งอย�!ในเขตอ,าเภอพ�มืาย ห!างจากตวั

เมื�องนครราชสี่�มืา 60 กมื.

• เป็�นศาสี่นสี่ถานในศาสี่นาพ-ทธ ลี่ทธ�มืหายาน• เร��มืสี่ร#างต งแต!ป็ลี่ายพ-ทธศตวัรรษท��

- 16 17 แลี่ะมื�การก!อสี่ร#างเพ��มื เต�มืในพ-ทธศตวัรรษท��18

• ป็ระกาศข4 นทะเบ�ยนโบราณิสี่ถาน 27

กนยายน2479

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 9

• ฝั่ร�งเศสี่ช!วัยเหลี่�อบ�รณิะผั!านองค8การสี่นธ�สี่ญ่ญ่าป็9องกน

ร!วัมืกนแห!งเอเซี�ยตะวันออกเฉี�ยงใต#(สี่ป็อ .) พ.ศ . 2507 ถ4ง2512

• บ�รณิะด#วัยวั�ธ� ANASTYLOSIS โดยมื�M. Bernard Phillipe Groslier ร!วัมื

กบฝั่<ายไทย ศ . มืจ . ยาใจ จ�ตรพงศ8• วัสี่ด-หลี่กของป็ราสี่าทห�นพ�มืาย ค�อ ศ�ลี่า

ทราย อ�ฐ ศ�ลี่าแลี่ง

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 10

พิลั�บพิลัาเปลั��องเคร��อง• อาคารด#านหน#าก!อนเข#าสี่�!ศาสี่นสี่ถาน• “ ” ชาวับ#านเร�ยก คลี่งเง�น ด#วัยเข#าใจวั!าเป็�นท��

เก/บเง�น เน��องจากพบเหร�ยญ่เง�นโบราณิภายในอาคาร• น!าจะเป็�นพลี่บพลี่าเป็ลี่� องเคร��องทรงของกษตร�ย8ก!อนเข#าสี่�!อาคารสี่,าคญ่• ก!อด#วัยห�นทรายสี่�ชมืพ� ขอบป็ระต� เสี่า ท,า

ด#วัยห�นสี่�เทา ไมื!มื�หลี่งคา คงเป็�นเคร��องไมื#มื-งกระเบ� อง

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 11

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 12

สะพิานนาค• ชาลี่าท,าเป็�นสี่ะพานนาค ร�ป็กากบาท มื�

บนไดทางข4 นท ง 4 ด#าน มื�พญ่านาคเลี่� อยอย�!ท��ขอบโดยรอบ• นาค 7 เศ�ยร มื�รศมื�เช��อมืต!อเป็�นแผั!น

เด�ยวักน ศ�ลี่ป็ะร!วัมืแบบนครวัด• สี่ะพานนาคเป็ร�ยบเหมื�อนสี่ะพานร- #ง• ด#านหน#ามื�สี่�งห8ทวัารบาลี่ ศ�ลี่ป็ะร!วัมืแบบนครวัด

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 13

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 14

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 15

• ถดจากสี่ะพานนาคเป็�นก,าแพงลี่#อมืรอบ ป็ราสี่าท ก!อด#วัยศ�ลี่าทรายสี่�ชมืพ�

• “ท��ก4�งกลี่างเป็�นป็ระต�ทางเข#า เร�ยกวั!า โค” ป็-ระ

• ข#อสี่งเกต ใช#วัสี่ด- 2 สี่� สี่!วันท��รองรบน, า หนก เช!น คาน เสี่า ขอบป็ระต� ใช#ศ�ลี่าสี่�เทา

สี่!วันท��ไมื!ต#องรองรบน, าหนก เช!น ผันง ใช#ศ�ลี่าสี่�ชมืพ�

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 16

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 17

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 18

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 19

• ถดจากโคป็-ระเข#าไป็ เป็�นทางเด�นยกพ� น ตดกนเป็�นร�ป็กากบาท เก�ดช!องวั!างตรง

กลี่างทางเด�น ท��ขอบช!องวั!างมื�การแกะสี่ลี่ก ลี่วัดลี่ายบวั กลี่�บบวัโดยรอบ

• จากทางเด�นไป็สี่�!ระเบ�ยงคดของอาคาร สี่,าคญ่ของป็ราสี่าทห�น ก!อด#วัยศ�ลี่าทราย

เทคน�คแบบก!อสี่นเหลี่��อมื• สี่!วันท��รองรบน, าหนกของระเบ�ยงคด ใช#

ศ�ลี่าทรายสี่�เทา เช!น เสี่า คาน กรอบป็ระต�กรอบหน#าต!าง• ผันงใช#ศ�ลี่าทรายสี่�ชมืพ�

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 20

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 21

อาคารส�าค�ญในระเบ�ยงคด

• ป็ราสี่าทป็ระธาน• ป็รางค8พรหมืทต• ป็รางค8ห�นแดง

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 22

ปรางค�พิรหมืท�ติ• ต งอย�!ด#านหน#าทางท�ศตะวันออกเฉี�ยง

ใต# แนวัเด�ยวักบป็รางค8ห�นแดง ก!อด#วัย ศ�ลี่าแลี่งท งหลี่ง สี่ร#างในสี่มืยบายน

• ภายในมื�ป็ฏิ�มืากรรมืร�ป็เหมื�อนของพระ เจ#าชยวัรมืนท�� 7 ป็ระทบน�ง แขนหายไป็

เข#าใจวั!าท,าท!าพนมืมื�อไหวั# พระพ-ทธร�ป็ป็างนาคป็รก ร�ป็เคารพใน

ป็ราสี่าทป็ระธาน• “ ” ชาวับ#านน�ยมืเร�ยกวั!า ท#าวัพรหมืทต

เช��อตามืน�ทานพ� นบ#าน รกสี่ามืเสี่#าระหวั!าง ท#าวัป็าจ�ต นางอรพ�มื ท#าวัพรหมืทต

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 23

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 24

ปรางค�ห�นแดง• ต งอย�!ภายในระเบ�ยงคด ด#านซี#ายมื�อ• ก!อด#วัยศ�ลี่าทรายสี่�ชมืพ� เด�มืเป็�น

อาคารท��สี่ร#างข4 น แลี่ะร� อมืาสี่ร#างในท��ป็3จจ-บน• ข#อสี่งเกต ห�นบางก#อนสี่ลี่ก

ลี่วัดลี่ายกลี่บหวั

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 25

มืณิฑป็• อาคารร�ป็สี่��เหลี่��ยมืผั�นผั#า• ภาพสี่ลี่กท��หน#าบนท,าเป็�นร�ป็พระศ�วัะ

นาฎราช พระศ�วัะทรงฟ้9อนร,า มื�บร�วัารลี่#อมืรอบ• แมื#วั!าด#านนอกจะป็รากฏิภาพสี่ลี่ก

เทพเจ#าในศาสี่นาฮิ�นด� แต!ไมื!สี่ามืารถบอกได#วั!าองค8ป็ราสี่าทเป็�นศาสี่นสี่ถานใน

ศาสี่นาใด ต#องด�ท��ร�ป็เคารพภายในอาคารป็ราสี่าทป็ระธาน

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 26

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 27

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 28

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 29

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 30

• มืณิฑป็ด#านท�ศตะวันตก ด#านนอกอาคาร มื�ภาพสี่ลี่กบนหน#าบนแลี่ะทบหลี่ง เลี่!าเร��อง

ศ4กอ�นทรช�ต• ทบหลี่งท,าเป็�นร�ป็อ�นทรช�ตแผัลี่งศร

นาคบาศต#องพระรามืแลี่ะพระลี่กษณิ8• หน#าบนท,าเป็�นร�ป็ทศกณิฐ8ให#นางตร�ชฎาพานางสี่�ดาไป็สี่นามืรบด�พระรามืกบพระ

ลี่กษณิ8 นางสี่�ดาค�ดวั!า 2 กษตร�ย8สี่� น พระชนมื8 จ4งโศกเศร#า นางตร�ชฎาป็ลี่อบวั!า

บ-ษบกยงลี่อย แสี่ดงวั!านางสี่�ดายงไมื!เป็�น หมื#าย แลี่ะคร-ฑบ�นมืา นาคท��มืดอย�!จ4งหน�ไป็

ท-กคนจ4งรอดช�วั�ต

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 31

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 32

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 33

• ภาพสี่ลี่กบนหน#าบนแลี่ะทบหลี่งของมืณิฑป็ด#านท�ศตะวันออกเป็�นร�ป็พระรามืเสี่ด/จกลี่บเมื�องอโยธยาหลี่งเสี่ร/จศ4ก

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 34

ป็ราสี่าทป็ระธาน• ป็ระกอบด#วัยป็ราสี่าทท��เร�ยกวั!า“ ” วั�มืาน แลี่ะมืณิฑป็ด#านหน#า• วั�มืานป็ระกอบด#วัยฐานซี#อนลี่ดช นข4 น

“ ” ไป็ สี่!วันกลี่างเร�ยกวั!า เร�อนธาต- มื�มื-ขย��นออกมืาท งสี่ามืด#าน• ป็ราสี่าทป็ระธานสี่ร#างด#วัยศ�ลี่าทรายสี่�

เทา หนหน#าไป็ทางท�ศใต#

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 35

• สี่�ง 28 เมืตร มื�มื-ข 3 ด#าน ด#านหน#าเป็�น มืณิฑป็ ลี่กษณิะสี่��เหลี่��ยมืผั�นผั#า มื�ฉีนวัน

เช��อมืต!อกบองค8ป็ราสี่าทป็ระธาน• “ ” สี่!วันหลี่งคาเร�ยกวั!า เคร��องบน ท,าเป็�น

ช นลี่ดซี#อนกนข4 นไป็ ช นเช�งบาตรมื�กลี่�บ ขน-นป็ระดบโดยรอบ เด�มืท,าเป็�นร�ป็

ป็ราสี่าทจ,าลี่อง ต งอย�!ท��มื-มืท งสี่��ด#าน• เช�งหลี่งคามื�ร�ป็คร-ฑแบกอย�!ตรงกลี่างท งสี่��ท�ศ• แต!ลี่ะช นแกะสี่ลี่กเลี่�ยนแบบซี-#มืป็ระต�ตรงกลี่างป็ระดบด#วัยกลี่�บขน-นจ,าหลี่กร�ป็

เทพป็ระจ,าท�ศ มื�เศ�ยรนาคท��มื-มื

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 36

• เป็ลี่��ยนร�ป็ป็ราสี่าทจ,าลี่องมืาเป็�นนาคป็3ก ร�ป็สี่ามืเหลี่��ยมืท��ช นเช�งบาตรแต!ลี่ะช น ต งไมื!

ตรง 90 องศา เอนไป็ข#างหลี่งท,าให#เก�ด เสี่#นโค#งไป็บรรจบท��ยอดป็ราสี่าท ยอด

เคร��องบนของ ป็ราสี่าทมื�ลี่กษณิะเป็�นพ- !มืแลี่ะสี่!งอ�ทธ�พลี่กลี่บไป็ยงกมืพ�ชา• ร�ป็เคารพในป็ราสี่าทป็ระธาน ค�อพระพ-ทธร�ป็ป็างนาคป็รก• แมื#ร�ป็เคารพสี่�ญ่หายไป็ สี่ามืารถบอกได#

วั!า ป็ราสี่าทเป็�น ศาสี่นสี่ถานในศาสี่นาใด โดยด�จากภาพสี่ลี่ก

บนทบหลี่งภายในป็ราสี่าทป็ระธาน

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 37

• ร�ป็เคารพเด�มืคงเป็�นร�ป็เคารพในศ�ลี่ป็ะ แบบนครวัด คงมืาเป็ลี่��ยนในภายหลี่ง เป็�น

พระพ-ทธร�ป็ศ�ลี่ป็ะแบบบายน• เอกลี่กษณิ8พระพ-ทธร�ป็ศ�ลี่ป็ะแบบบายน

หลี่บตา อมืย� มื• ร�ป็เคารพในห#องครรภคฤหะเป็�นร�ป็

จ,าลี่อง องค8จร�งอย�!ท��พ�พ�ธภณิฑสี่ถานแห!งชาต�พ�มืาย• เมื��อร�ป็เคารพเป็�นพระพ-ทธร�ป็ ศาสี่น

สี่ถานจ4งเป็�นพ-ทธสี่ถาน ป็ระชาชนสี่ามืารถเข#าสี่�!ห#องครรภคฤหะเพ��อสี่รงน, าพระพ-ทธร�ป็ได#

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 38

• ภายในห#องครรภคฤหะ มื�ท!อโสี่มืสี่�ตรสี่,าหรบให#น, าท��สี่รงพระพ-ทธร�ป็ไหลี่ออกไป็นอกอาคารให#ป็ระชาชนได#รองรบน, าสี่รงได#

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 39

• ภาพสี่ลี่กบนทบหลี่งช นในดานท�ศใต#เป็�น ร�ป็พระพ-ทธเจ#า ร�ป็หน4�งเป็�นพระพ-ทธร�ป็

นาคป็รก อ�กร�ป็หน4�งเป็�นป็างมืารวั�ชย ตอนตรสี่ร� #• ภาพสี่ลี่กสี่อดคลี่#องกบศ�ลี่าจาร4ก มื�การ

“สี่ร#างร�ป็เคารพ ช��อวั!า กมืรเต/งชคตวั�มืา” ยะ ในป็D พ.ศ . 1651 จ4งท,าให#ทราบวั!า

เป็�นการนบถ�อศาสี่นาพ-ทธ ไมื!ใช!ศาสี่นาฮิ�นด�• ภาพสี่ลี่กบนทบหลี่งด#านตะวันตกของป็ราสี่าทป็ระธานเป็�นร�ป็จองถนนไป็ยง

เมื�องลี่งกา

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 40

• นลี่ซี4�งเป็�นลี่�กพระวั�ศวักรรมืเป็�นผั�#อ,านวัย การจองถนน ให#พระสี่มื-ทรช!วัยท,าให#คลี่��น

สี่งบแลี่ะคอยด�แลี่สี่ตวั8น, าไมื!ให#มืารบกวัน ใช#เวัลี่า 5 วัน จ4งยกทพไป็เมื�องลี่งกาได#

• ภาพสี่ลี่กบนทบหลี่งด#านท�ศตะวันออก เป็�นร�ป็พระกฤษณิะฆ่!าพระยากงสี่8 เป็�น

อวัตารป็างหน4�งของพระนารายณิ8• ภาพสี่ลี่กเป็�นศ�ลี่ป็ะร!วัมืแบบบาป็วันแลี่ะนครวัด

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 41

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 42

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 43

• ป็ราสี่าทป็ระธานแลี่ะระเบ�ยงคดเป็�น ศ�ลี่ป็ะร!วัมืแบบนครวัด ราวัป็D พ.ศ . 1650

- 1700• ป็รางค8พรหมืทตแลี่ะป็รางค8ห�นแดงเป็�น

ศ�ลี่ป็ะร!วัมืแบบบายนในพ-ทธศตวัรรษท�� 18 ราวัป็D พ.ศ - . 1700 1750

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 44

18/04/23 d:\Thai Cultural Destinations 45