ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β’ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ

Ο Βασίλειος ο Β’ γεννήθηκε το 958 μ.Χ. και υπήρξε αυτοκράτορας του

Βυζαντίου για σχεδόν 50 χρόνια από το 976 έως και τον θάνατό του το 1025.

Θεωρείται η σπουδαιότερη φυσιογνωμία της Μακεδονικής δυναστείας και αποτελεί

αντιπροσωπευτικό τύπο του αυτοκράτορα-στρατηγού, που αγωνίστηκε με

εσωτερικούς εχθρούς και πέτυχε νίκες αποφασιστικής σημασίας για την

αυτοκρατορία, χάρη στην ισχυρότατη θέληση, στην αποφασιστικότητα και στην

γρήγορη εκτέλεση των αποφάσεών του. διέθετε την απλότητα αλλά και την

τραχύτητα του μαχητή, όπως φαίνεται, αντίστοιχα, από τον τρόπο που ζήτησε να

ταφεί – ως απλός στρατιώτης- και από την τύφλωση των Βουλγάρων αιχμαλώτων

μετά τη μάχη του Κλειδιού.

Δύο ήταν τα μεγαλύτερα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ο Βασίλειος

κατά τη διάρκεια της ταραγμένης βασιλείας του. Το ένα ήταν εσωτερικό και

αφορούσε την αντιμετώπιση των ισχυρών στρατηγών που ανήκαν στην τάξη των

δυνατών (των μεγάλων γαιοκτημόνων), οι οποίοι προκάλεσαν σοβαρές επαναστάσεις

για να καταλάβουν τον θρόνο. Η δύναμη των στρατηγών αυτών, και πιο

συγκεκριμένα του Βάρδα Σκληρού και του βάρδα Φωκά, αποδείκνυε πόσο ισχυροί

ήταν ακόμη οι δυνατοί, μολονότι είχαν ληφθεί αυστηρότατα νομοθετικά μέτρα από

τους αυτοκράτορες της μακεδονικής δυναστείας, ειδικότερα από τον αυτοκράτορα

Ρωμανό Α’ Λεκαπηνό, για την αποκατάσταση μιας δικαιότερης διάρθρωσης της

κοινωνίας. Ο Βασίλειος, που τελικά επιβλήθηκε στους επαναστάτες, αντιμετώπισε

και αυτός με αποφασιστικότητα το πρόβλημα, κυρίως με τα Νεαρά του 996 μ.Χ.,

σύμφωνα με τα οποία καταργούνταν οι προσκτήσεις γαιών των τελευταίων 40 ετών

δίνοντας έτσι μια δεύτερη ευκαιρία στους μικροκαλλιεργητές, καθώς και με τη

θέσπιση του αλληλεγγύου, που επέβαλε στους δυνατούς να πληρώνουν τους φόρους

των φτωχών γειτόνων τους.

Το δεύτερο πρόβλημα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο Βασίλειος, ήταν το

βουλγαρικό. Οι Βούλγαροι, με ηγέτη τους το Σαμουήλ, με προσωπικότητα ισχυρή και

ανάλογη με εκείνη του βυζαντινού αυτοκράτορα, επωφελήθηκαν από τις εμφύλιες

διαμάχες του Βυζαντίου και ξεκινώντας από τη δυτική Βουλγαρία – που μετά τη

διάλυση του βουλγαρικού κράτους από τον Ιωάννη Τσιμισκή δεν είχε καταληφθεί με

στρατό- άρχισαν να επεκτείνονται στην ανατολική Βουλγαρία και να επιχειρούν

επιθέσεις εναντίον των βυζαντινών εδαφών. Ο αγώνας του Βασιλείου στο εσωτερικό

τον εμπόδισε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον εξωτερικό εχθρό που έκανε

επιθέσεις, λεηλατούσε και καταλάμβανε βυζαντινά εδάφη. Από την τελευταία

δεκαετία του 10ου αιώνα, και κυρίως μετά τη μάχη του Σπερχειού το 996, όπου ο

στρατηγός Νικηφόρος Ουρανός αιφνιδίασε τα βουλγαρικά στρατεύματα και τους

προκάλεσε πανωλεθρία, άρχισε η νέα φάση του αγώνα μεταξύ Βυζαντίου και

Βουλγάρων, στην οποία ο βυζαντινός στρατός ανέλαβε την επίθεση, με την ενεργό

συμμετοχή του Βασιλείου που ελευθέρωνε οχυρές θέσεις και ενέτεινε την επιθετική

του δράση, κυρίως μετά το 999. Στην αποφασιστική για τον αγώνα μάχη του

Κλειδιού (1014), ο στρατηγός Νικηφόρος Ξιφίας αιφνιδίασε τον στρατό του

Σαμουήλ, κατέλαβε το στενό και ο Βασίλειος συνέλαβε 15000 αιχμαλώτους, τους

οποίος τύφλωσε αφήνοντας έναν μονόφθαλμο ανά 100, ενώ μετά το θάνατο του

Σαμουήλ, επακόλουθο της τρομακτικής ήττας του στρατού, ο Βασίλειος συμπλήρωσε

την κατάληψη οχυρών θέσεων και τελικά εισέβαλε στην Αχρίδα (1018) διαλύοντας

ουσιαστικά το βουλγαρικό κράτος.

Ο Βασίλειος στα τέλη του 10ου αιώνα αντιμετώπισε με επιτυχία και τους

Άραβες της Αιγύπτου, όταν οι τελευταίοι επιχείρησαν να καταλάβουν τη βυζαντινή

Συρία, ενώ το 1018 κατέπνιξε επανάσταση των Λογγοβάρδων στη νότια Ιταλία, όπου

και ενίσχυσε γενικά τη βυζαντινή εξουσία.

Η μεγάλη προσφορά του Βασιλείου στο Βυζάντιο υπήρξε η κατάλυση του

βουλγαρικού κράτους, γιατί εξάλειψε σχεδόν για δύο αιώνες έναν φοβερό εχθρό σε

μια ιδιαίτερα κρίσιμη εποχή για την αυτοκρατορία, όταν νέοι εχθροί επρόκειτο να

φανούν – τόσο από την Ανατολή όσο και από τη Δύση- για να απειλήσουν την

ύπαρξη του κράτους.