1

الرحیم الرحمن الله بسمارضه فی الله بقیة یا علیک السالم

2

عليزاده مهدی دکتردانشکده علمی هیأت و پزشک

علوم دانشگاه سنتی طبتهران پزشکی

3

تعریف حکمت

) گذشته) زمان درزمان دانشهای مجموعه به حکمت

شد می اطالق

4

حكمت و حكيم

5

طب از ديدگاه )حد(تعريفحكما

6

•... است علمی طباو • بيماری و درستی و مردم حالهای اندر علم بدان طبيب که

( بودن بیمار یا سالم حیث از را انسان بدن احوال کند نگاهبشناسد(...

دارد ...• نگاه وی بر تندرستی باشد؛ درست چون تاآرد ...• باز تندرستی حال به را او گردد بيمار چون و•. گردد ممکن چندانکه

7

طب موضوع

بيماری اسبابشناخت و درستی تنو

آن احوالو

آن اندر تصرف کيفيـت

8

طبقه بندي علم طب از ديدگاه حكما

.1 :) آن) کارکرد و بدن اصول و مبانی علم علمی نظریعمل انجام یا قصد بدون

.1 : و قوا ارواح، اعضا، اخالط، امزجه، ارکان، طبیعیه امورآن) به بدن جسمی کماالت حفظ و قوام و هستی افعال

) است وابستهمرض 2. و صحت احوال.3) ( : ضروریه سته مرضی و صحی اسباب علل و اسباب.4 : بیماری و صحت های نشانه عالیم و دالیل

پیشگیری: 2. عمل انجام طریقه و چگونگی علم عملی: آن انجام بدون درمان یا

الصحه 1. حفظ

معالجات:2.ضروریه 1. سته با تدبیردرمانی 2. دارو.3 ( دلک، غمز، دستی کارهای یا یداوی اعمال با درمان

) زالو کی، جراحی، حجامت، و فصد

9

فایده طب

10

انسان بدن

از : مرکب جسمیمادت•

صورت•

11

12

13

طب علم

14

طب فایده

طبيعت دادن ياریو

سالمتی کردن حفظو

بیماری درمانداشتن دور و سودمند چيزهای استعمال به

کار زيان چيزهای

15

طب عملی و علمی جزء فایده: علمی جزء

درستی • تن شناختبيماری • ودو • هر اسباب و

: عملی جزءداد • توان ياری چگونه را طبيعتداشت • توان نگاه چگونه را درستی تن وکرد • توان زايل چگونه را بيماری و

کند • عمل چگونه که بداند

16

طب موضوع

بيماری اسبابشناخت و درستی تنو

آن احوالو

آن اندر تصرف کيفيـت

17

کاينات اسباب جمله اربعه

ماد[تی 1. اسباب

فاعلی 2. اسباب

صوری 3. اسباب

غايی 4. يا تمامی اسباب

18

اسباب تمامی يا غايی

اسباب صوریاسباب فاعلی

اسباب ماد[تی

19

اسباب طبیعت)قوه مدبره بدن(

اسباب فاعلی: 1.مسبب االسباب –< روح شرعی-< طبیعت -< اسباب

سته ضروریهاسباب ماد[تی:2.

(1ارکان)1.

(3اخالط)2.

(4اعضا)3.

(5ارواح)4.اسباب صوری:3.

(2امزجه)1.

(6قوا)2.اسباب تمامی يا غايی:4.

(7افعال)1.

20

سالمتی فاعلی اسباب

هرگاه:

مناسب کيفيتو

مناسب کم[يتو

مناسب زمان

باشد انسانها سالمتی حفظ باعث

21

بیماری فاعلی اسباب

هرگاه:نامناسب کيفيت

يانامناسب کم[يت

يانامناسب زمان

شود بیماری باعث

22

فاعلی اسباب

الضروريه [ه الست اسباب

23

[ه الست اسباب

است 1. پيوسته آن به آنچه و هوااحوال:

شهرها جايها

سال فصلهای

وشراب 2. طعام

سکون 3. و حرکت

بيداری 4. و خواب

استفراغ 5. و احتباس

نفسانی 6. اعراض

24

امور يعيهطب

كاارن

امزجه

اخالط

اعضاء

ارواح

قوا

افعال

25

کیفیت

26

جوهر و عرض ماده: جوهر•کیفیت )چگونگی(: عرض•

27

) ( ؛ جوهر مادت يکسانی) ( عرض صورت گوناگونی

ماده/ گوهر

صورتهای مختلف

28

کیفیـات

انواع كيفيات:رنگ، بو، مزه...

کیفیت مشترک: در همه اجسام مثل سبکی و •سنگینی

کیفیت غیر مشترک: لزوما همه اجسام آن را •ندارند و مالک قیاس اجسام نمی توانند قرار

بگیرند. مثل رنگ و بو

کیفیات چهارگانه

ویژگی تفارق اجزاء جسمگرمی: •انجماد و کثافت اجزاء سردی: •

جسمویژگی شکل دهی و ثبات خشکی: •

اجزاءویژگی سیالیت و روانی تری: •

اجزاء 29

کیفیات فاعله در برابر کیفیات منفعله

30

کیفیات تاثیر طیفمنفعله بر فاعله

برودت

یبوست رطوبت

حرارت

رطوبت یبوست

31

کیفیات -0چهارگانه

32

گرمی

سردی

33

ترخشكـیی

تری و گرمی

تری و سردی

و گرمیخشكی

خشكی و سردی

معتدل

35

ارکان-1

36

سبب 1مادی

37

- اسطقس - عنصر رکن

38

عنصری هوا مثل

عنصری آب مثل

عنصری آتش مثل

عنصری خاك مثل

39

پنهان و مغلوب کیفیت برابر در بارز و غالب کیفیت

40

مركب مواد

41

) ( ارکان عناصر تعريفاجسام • به تقسيم قابل غير که بسيطی اجسام

غير و انسان بدن اوليه اجزای و بوده مختلفه. دهند می تشکيل را انسان

42

عناصر فلسفی دیدگاه از آیاتوانند می هم مندلیف جدول

باشند؟ عنصر

43

مطلق سبک

نسبی سبک

سنگین نسبی

سنگین مطلق

سنگین

سبک

44

45

عنصری خاک

خشک: • و سرد طبعمنفعت:•

دار – پای بدو هرچيز) پایداری) و استحکام گردد

– ( و ثبات بنهند،بماند که نهاد برآن) دهی شکل و اشکال حفظ

46

عنصری آب

تر: • و سرد طبعخاصيت:•

باز – بهم آسان و شدن پراکنده آسان) ( تری تعريف شدن جمع و آمدن

دست – از زود و پذيرفتن نقش زوددادن*

انعطاف: – قابلیت و پذیری شکل خالصه

ص – بالینی کلیات 26شاهد بر مروری

47

عنصری هوای

تر: • و گرم طبعمنفعت:•

و – تخلخل سبکی، ايجادبا که هرچيز در گشادگی

آميزد در آن

48

عنصری آتش

خشک: • و گرم طبعمنفعت:•

نمودن – لطيف و اشياء با آميختنآنان

اشياء – پختناشياء – رسانيدنقدرتش – به هوا اجزای نفوذ

تخلخل ايجاد و اجسام درونو – آب سردی غايت شکستن

عنصری خاک

49

امزجه-2

50

سبب 1صوری

51

مزاج و استحاله

سخت صورت نرم صورت

ميانه طبيعت و صورتمزاج

52

مركب مواد

مواد بسته به میزان امتزاج از هر رکن، صاحب مزاجهای مختلف خواهند شد

53

متشابهة حاصله از اختالط و در هم آميختن عناصركيفيت

مزاج

54

موارد

امز جه

و گرم خشك

و گرم تر

سرد و تر

سرد و خشك

اسنان اعضا اخالطاركان (سال)

اعراِضP هيكل الوان نفساني

فعاليت باد خاك دريا كوه اقاليم فصول مزه خواب

آتش

هوا

آب

خاك

قلبشريان وريد

كبد،كليهطحال

عضالت

چربيمغز

نخاع

استخوانوتر،رباط غشاء

شباب40-30

رشد30-0

شيخ>60

كهولت60-40

Pالغر گندمين

عضالني

چاق

الغر�رویاه س

خشم هيجان

نگراني

ترس

غم

حركت

بيدار ي

سكون خواب

تلختند

شور

شيرين

بي مزه

ترش

زرد تابستان

سرخ

سفيد

سياه

بهار

زمستان

پاييز

استوا

قطب

Pشمال شهر

جنوب� شهر

Pجنوب شهر

Pشمال شهر

شوره زار-

سي iر

شني

جنوب

شمال

صفرا

خون

بلغم

سودا

55

اخالطارکان امتزاج حاصل

56

مركب مواد

خلط

اخالط بسته به میزان امتزاج از هر رکن، صاحب مزاجهای مختلف خواهند شد

57

دم) تر و )گرم

دم

58

بلغم ) تر و )سرد

بلغم

59

سوداو ( سرد)خشك

سودا

60

صفراو ( گرم)خشك

صفرا

61

اعضااخالط امتزاج حاصل

62

اعضا دممزاج

بلغم

صفرا

سودا

اعضا بسته به میزان امتزاج از هر خلط/رکن، صاحب مزاجهای مختلف خواهند شد

63

اه حرارت گاحر اعضا : قلب (جايغريزي)

کاردیومیوپاتی هاگرمترین و ترترین عضو که باعث

رشد است: کبدابرد اعضا : استخوان (عظم)

نرمی استخوانها-کاهش استحکام

ربي (سمن)چارطب اعضا :

ايبس اعضا : مو (شعر) و استخوان

(جلد)پوستاعدل اعضا :

64

65رباط

وترغشاء

66

اهمیت

67

شخصی هر اندر را اندامی هر مزاجاست حدی

68

بدن مزاجاعضا مزاج برايند

69

بدن مزاج

ابدان بسته به برآیند مزاج اعضای خود که وابسته به امتزاج اخالط/ ارکان در آن بدن است، صاحب مزاجهای مختلف خواهند شد

70

بدن دممزاج

بلغم

صفرا

سودا

71

بدن مزاج

72

دموی مزاج) تر و )گرم

دم

سودا

صفرا

بلغم

73

بلغمی مزاج) تر و )سرد

بلغم

دمصفرا

سودا

74

مزاج سوداویو ( سرد)خشك

صفرا

سودا

بلغم

دم

75

مزاج صفراویو ( گرم)خشك

صفرا

بلغم

دم

سودا

76

گرم مزاج

تر و گرم وخشك گرم

بلغم

سودا

دمصفرا

77

دم

بلغم

صفرا

سودا

/ عناصر پنهان و مغلوب بارز و غالب کیفیات

78

معتدل مزاج يك

79

بلغسودام

دم صفرا

80

چهار مفرد مزاج

81

دم

بلغم

سودا

صفرا

بلغسودام

دم صفرا

82

چهار مركب مزاج

83

دم

بلغم

صفرا

سودا

84

9

اصلی مزاج

85

86

دیگر منظری از دوباره نگاهی

87

88

: مزاج معتدل

معتدل حقیقی : مقادیر اجزاء در کیفیت و -1.کمیت برابرند

معتدل فرضی : انحراف و زیادتی مقدار اجزاء -2.در حدی نیست که آنرا منقلب خود گرداند

89

90

91

تعداد/ جمعیت

نظر مورد کیفیت

طبیعی توزیع منحنی

92

تری

گرمی

خشکی

سردی

93

انسان

ماهی ها

عقرب ها

مارها

گوسفندان

94

95

عقربمار

خارجی -1 نوعی معتدل

انسان

برودتحرارت اعتدال

96

داخلی -2 نوعی معتدل

97

1234567

صنفی مزاج و سبعه اقالیم

98

خارجی -3 صنفی معتدل

99

1234567

صنفی مزاج و سبعه اقالیم

100

101

102

IQ?!

103

7اقلیم 1اقلیم 3اقلیم

داخلی -4 صنفی معتدل

معتدل تر بودن شخص نسبت به دیگر اشخاص صنف خود- الزاما سالمتر بودن نیست

104

7اقلیم 1اقلیم 3اقلیم

خارجی -5 شخصی معتدل

مزاج شخصی که در آن مزاج نسبت به اشخاص دیگر صنف خود صحیح و سالمت باشد- الزاما معتدلتر نیست

105

106

مزاج جنس

108

مزاج سنين

109

زندگی چراغ

رطوبت غریزی

سن

110

1/81/2

111

مزاج سنين15 30 35 40 60

طفوليتکودکی

پروريدنباليدن

شبابجوانی

و پرورش از ايستادن فروتمامي به باليدن

كهولتکهولت

شيخوخيت

پيري

و گرمتر

و گرمخشک

و سردخشک

و سردتر

گرمي

تري تري غريبه

112

113

114

مزاج ها فصل

115

118

119

اعتدال

طبيعی اعتدال از خارج مزاجهای

مزاج سوء

شيخ

شيخ

شيخ

شيخ

شيخ

جوان

جوان

120

اعتدال

طبيعی اعتدال از خارج مزاجهای

مزاج سوء

داخلی شخصی معتدلمزاجی که شخص در آن مزاج در بهترین حال خود باشد

121

عضوی معتدلخارجی

122رباط

وترغشاء

عضوی معتدلخارجی

123

/ نوعی – داخلی عضوی معتدلصنفی

124

/ نوعی – داخلی عضوی معتدلصنفی

مزاجی که عضو در آن مزاج در بهترین حال خود باشد

125

شخصی – داخلی عضوی معتدل

مزاجی که عضو در آن مزاج در بهترین حال خود باشد

گرمسیر مناطق در و جوانی در عالیم رشد تشدید سنین در عالیم تشدید

لبها ترک و اگزما مثل پوستی بیماریهای عالیم تشدید

وافسردگی وسواس مثل روانی اختالالت شیوع

سردو بیماریهای بروز یا تشدیدمثل تر و سرد سنین در و تر

60باالی

لبنیات و وخیار دوغ آب مثل تر و سرد غذاهای مصرف

و آبگوشت مثل تر و گرم غذاهای مصرفو هویج و عسلی مرغ تخم و بره گوشت

انگور شیره و کشمش و انجیر

به تررو و گرم غذاهای مصرفو بره گوشت و گندم نان مثل معتدلمثل جات میوه و مالیم شیرین مواد

های بچه در بادام و وانجیر انگوربخصوص فعال بیش

128

مزاج مکانها

کوهستانی مناطق مزاجدماوند مثل

کویری مناطق مزاجیزد مثل

دریا کنار ای کوهپایه مناطق مزاجمازندران دریای حوالی مثل

) نان در سیاهدانه و غذا )سیر

130

بدن مزاجاعضا مزاج برايند

131

بدن مزاج

ابدان بسته به برآیند مزاج اعضای خود که وابسته به امتزاج اخالط/ ارکان در آن بدن است، صاحب مزاجهای مختلف خواهند شد

132

کل مزاجبدن

معتدل

133

بدن کل مزاج گرم

134

کل مزاجبدن

معتدل

135

کل مزاجبدن

معتدل

136

137

آله و محمد علی الله وصلیالطاهرین

عید پیشاپیشغدیر

مبارک شما برباشد