ครู�นุ�ชนุารูถ เมื�องกรู�งโรูงเรู�ยนุฟากกว๊�านุว๊�ทยาคมื อ. เมื�อง จ.

พะเยา

ภู�มื�ค��มืก�นุของรู�างกาย (immunity)

1. บอกความหมายของระบบภู�ม�ค��มก�นได้�2. อธิ�บายกลไกการสร�างภู�ม�ค��มก�นของ

ร�างกายได้�3. บอกโรคและอาการของโรคพร�อมทั้��งว�ธิ

ป้"องก�น จากความผิ�ด้ป้กติ�ของระบบภู�ม�ค��มก�น

จ�ดปรูะสงค#การูเรู�ยนุรู��

รูะบบภู�มื�ค��มืก�นุ (immune system หรู�อ immunity) หมายถึ(ง ระบบของร�างกายทั้ )ม กลไกการป้"องก�นและทั้*าลายเชื้-�อโรคหร-อส�)งแป้ลกป้ลอม เชื้-�อโรคสามารถึเข�าส��ร �างกายได้�หลายทั้างเชื้�น ทั้างผิ�วหน�ง ทั้างลมหายใจ หร-อโด้ยทั้างระบบทั้างเด้�นอาหาร

รูะบบภู�มื�ค��มืก�นุ (immunity system)

1. ภู�มื�ค��มืก�นุโดยก&าเนุ�ด (Innate immunity) หมายถึ(ง ภู�ม�ค��มก�นทั้ )อย��ในร�างกายหร-อภู�ม�ค��มก�นทั้ )เก�ด้ข(�นเองติามธิรรมชื้าติ�2. ภู�มื�ค��มืก�นุท�'ได�มืาหรู�อภู�มื�ค��มืก�นุแบบจ&าเพาะ (Acquird immunity) หมายถึ(ง ภู�ม�ค��มก�นทั้ )เก�ด้ข(�นภูายหล�งเพ-)อติ�อติ�านเฉพาะโรค แบ�งเป้0น 2.1 ภู�ม�ค��มก�นก�อเอง (Active immunization) 2.2 ภู�ม�ค��มก�นร�บมา (Passive immunization)

ปรูะเภูทของภู�มื�ค��มืก�นุ

2.1 ภู�มื�ค��มืก�นุก�อเอง (Active immunization) หมายถึ(ง ภู�ม�ค��มก�นทั้ )เก�ด้จากการทั้ )ร �างกายสร�างแอนติ�บอด้ (Antibody) ข(�นมาเอง ซึ่()งกระติ��นจาก ว�คซึ่ น ทั้อกซึ่อยด้2 (Toxoid) ว๊�คซิ�นุ (Vaccine) ค-อการน*าแอนติ�เจนซึ่()งเป้0นเชื้-�อโรคเข�าส��ร �างกายเพ-)อให�ร�างกายสร�างแอนติ�บอด้ ข(�นมา การน*าว�คซึ่�นเข�าส��ร �างกายม หลายว�ธิ เชื้�น การก�น การฉ ด้ การป้ล�กฝี4

ปรูะเภูทของภู�มื�ค��มืก�นุ

ว๊�คซิ�นุท�'เด+กคว๊รูได�รู�บ

อาย�เด+ก ว๊�คซิ�นุท�'เด+กคว๊รูได�รู�บ

แรูกเก�ด1 .ฉ ด้ว�คซึ่ นป้"องก�นว�ณโรค (บ ซึ่ จ ) 2. ฉ ด้ว�คซึ่ นป้"องก�นโรคติ�บอ�กเสบชื้น�ด้บ คร��งทั้ ) 1*

2 เด�อนุ

1 .ฉ ด้ว�คซึ่ นป้"องก�นโรค คอติ บ บาด้ทั้ะย�ก ไอกรน (ด้ ทั้ พ ) คร��งทั้ ) 1

2 .ก�นว�คซึ่ นป้"องก�นโรคโป้ล�โอ คร��งทั้ ) 1

3. ฉ ด้ว�คซึ่ นป้"องก�นโรคติ�บอ�กเสบชื้น�ด้บ คร��งทั้ ) 2*

4 เด�อนุ1 . ฉ ด้ว�คซึ่ น ป้"องก�นโรคคอติ บ ไอกรน บาด้ทั้ะย�ก (ด้ ทั้ พ ) คร��งทั้ ) 22 .ก�นว�คซึ่ นป้"องก�นโรคโป้ล�โอ คร��งทั้ ) 2

6 เด�อนุ

1 .ฉ ด้ว�คซึ่ นป้"องก�นโรค คอติ บ ไอกรน บาด้ทั้ะย�ก (ด้ ทั้ พ ) ติ�บอ�กเสบบ คร��งทั้ ) 3

2 .ก�นว�คซึ่ นป้"องก�นโรค โป้ล�โอ คร��งทั้ ) 3

ว๊�คซิ�นุท�'เด+กคว๊รูได�รู�บ

อาย�เด+ก ว๊�คซิ�นุท�'เด+กคว๊รูได�รู�บ9-12 เด�อนุ

1 .ฉ ด้ว�คซึ่ นป้"องก�นโรคห�ด้เยอรม�น ห�ด้ คางทั้�ม คร��งทั้ ) 1*

1 ป,ครู-'ง

1 .ฉ ด้ว�คซึ่ น ป้"องก�นโรคคอติ บ ไอกรน บาด้ทั้ะย�ก (ด้ ทั้ พ ) คร��งทั้ ) 42 .ก�นว�คซึ่ นป้"องก�นโรคโป้ล�โอ คร��งทั้ ) 4

1-2 ป้4

1 .ไข�สมองอ�กเสบ คร��งทั้ ) 12. ไข�สมองอ�กเสบ คร��งทั้ ) 2 (ห�างจากเข7มแรก 1- 2 ส�ป้ด้าห2)*

3. ไข�สมองอ�กเสบ คร��งทั้ ) 3* (ห�างจากเข7มแรก 6- 12 ส�ป้ด้าห2

ว๊�คซิ�นุท�'เด+กคว๊รูได�รู�บ

อาย�เด+ก ว๊�คซิ�นุท�'เด+กคว๊รูได�รู�บ

4-5 ป้41 . โรคคอติ บ ไอกรน บาด้ทั้ะย�ก คร��งทั้ ) 52 . โป้ล�โอ คร��งทั้ ) 5

4-6 ป,1. ห�ด้ คางทั้�ม ห�ด้เยอรม�น คร��งทั้ ) 22. ฉ ด้ว�คซึ่ นป้"องก�นว�ณโรค (บ ซึ่ จ )

12-16 ป, คอติ บ บาด้ทั้ะย�ก

1. ว�คซึ่ นทั้ )เป้0นเชื้-�อโรคทั้ )ทั้*าให�อ�อนก*าล�ง เม-)อเข�าส��ร �างกายจะเป้0นแอนติ�เจนทั้ )กระติ��นให�ร�างกายสร�างแอนติ�บอด้ ติ�อเชื้-�อโรคน��น เชื้�น ว�ณโรค โป้ล�โอ ห�ด้ ห�ด้เยอรม�น และคางทั้�ม 2. ว�คซึ่ นทั้ )ได้�จากจ�ล�นทั้ร ย2ทั้ )ติายแล�ว เชื้�น ไอกรน ไทั้ฟอยด้2 และอห�วาติกโรค 3. ว�คซึ่ นทั้ )ได้�จากสารพ�ษของจ�ล�นทั้ร ย2ทั้ )ทั้*าให�หมด้ความเป้0นพ�ษ เร ยกว�า ทั้อกซึ่อยด้2 (Toxoid) เชื้�น คอติ บ บาด้ทั้ะย�ก

ปรูะเภูทของว๊�คซิ�นุ

2.2 ภู�มื�ค��มืก�นุรู�บมืา (Passive immunization) หมายถึ(ง ภู�ม�ค��มก�นทั้ )ร �างกายได้�ร�บแอนติ�บอด้ (Antibody) จากภูายนอกเข�ามา เชื้�น การฉ ด้เซึ่ร� �ม การด้-)มน*�านมแม�ของทั้ารก เซิรู��มื (Serum) ค-อ น*�าเล-อด้ทั้ )ป้ระกอบด้�วยแอนติ�บอด้ ซึ่()งสามารถึติ�านทั้านพ�ษจากเชื้-�อโรคทั้ )ม ความจ*าเพาะติ�อโรคได้� เชื้�น เซึ่ร� �มแก�พ�ษง� เซึ่ร� �มแก�พ�ษกระติ�าย

ปรูะเภูทของภู�มื�ค��มืก�นุ

ข�อด�ข�อเส�ยของภู�มื�ค��มืก�นุ

ข�อด� ข�อเส�ยภู�มื�ค��มืก�นุก�อเอง

ไม�ม อาการแพ� อย��ในร�างกายนาน

ติอบสนองให�ผิลชื้�า

ภู�มื�ค��มืก�นุรู�บมืา

ติอบสนองทั้�นทั้ อาจม อาการแพ� อย��ในร�างกายไม�นาน

กลไกการูสรู�างภู�มื�ค��มืก�นุให�แก�รู�างกาย

ร�างกายทั้ )ม กลไกการป้"องก�นและทั้*าลายเชื้-�อโรคหร-อส�)งแป้ลกป้ลอมได้�แก� ผิ�วหน�ง เย-)อเม-อกบ�ผิ�วติ�างๆ เซึ่ลล2เม7ด้เล-อด้ขาว ระบบน*�าเหล-อง

ผิ�ว๊หนุ�งและโครูงสรู�างของผิ�ว๊หนุ�ง

ภูาพแสด้ง โครงสร�างของผิ�วหน�ง ทั้ )มา :

http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=

70013

หนุ�าท�'ของผิ�ว๊หนุ�ง

1. ป้"องก�นร�างกายจากเชื้-�อโรคไม�ให�เข�าส��ร �างกายบร�เวณผิ�วหน�งจะม ติ�อมเหง-)อ ม การหล�)งกรด้แลกติ�ก ชื้�วยย�บย��งการเจร�ญเติ�บโติของแบคทั้ เร ย 2. ผิ�วหน�งขจ�ด้เชื้-�อจ�ล�นทั้ร ย2 ด้�วยการหล�ด้ลอกของผิ�วหน�ง 3. ควบค�มอ�ณหภู�ม�ของร�างกายให�คงทั้ ) 4. เป้0นทั้ )ก�กเก7บน*�าและไขม�น 5. ป้"องก�นการส�ญเส ยน*�า

เย�'อเมื�อกบ�ผิ�ว๊ต่�างๆ

ต่า น*�าติาม เอนไซึ่ม2สามารถึก*าจ�ด้แบคทั้ เร ย ช�องปาก ช�องจมื�ก ม สารทั้ )เม-อกเหน ยวคอยด้�กแอนติ�เจนท�อป3สสาว๊ะและอว๊�ยว๊ะส�บพ�นุธุ์�# ม สภูาพเป้0นกรด้อ�อนทางเด�นุหายใจ ม เย-)อเม-อกและซึ่�เล ย (Cilia) พ�ด้โบกเชื้-�อโรครูะบบย�อยอาหารู ในระบบย�อยอาหารจะม กรด้เกล-อ (ม สมบ�ติ�ความเป้0นกรด้ส�ง สามารถึทั้*าลายแบคทั้ เร ยติ�าง ๆ

เซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

เมื+ดเล�อดขาว๊ (Leucocyte หรู�อ White blood corpuscle) ม ร�ป้ร�างและขนาด้แติกติ�างก�น ใหญ�กว�าเซึ่ลล2เม7ด้เล-อด้แด้งเก-อบ 2 เทั้�า ไม�ม ส ม อาย�ส� �น 2 - 14 ว�น ม หน�าทั้ )โอบล�อมและจ�บก�นเชื้-�อโรคแบบฟาโกไซึ่โติซึ่�ส (phagocytosis) และสร�างแอนติ�บอด้ (antibody)

แหล�งสรู�างและแหล�งท&าลายเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

แหล�งสรู�างเมื+ดเล�อดขาว๊ ไขกระด้�กส แด้ง (red bone marrow) ติ�อมน*�าเหล-อง ติ�อมไทั้ม�ส และม�าม แหล�งท&าลายเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊ ติ�บและม�าม

ภูาพแสด้ง เซึ่ลล2ไขกระด้�กทั้ )มา : http://www.vcharkarn.com

การูจ&าแนุกเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

1. เมื+ดเล�อดขาว๊ท�'ไมื�มื�กรูานุ�ล หรู�อ agranule leucocyte เป้0นพวกทั้ )ไม�ม แกรน�ลของไลโซึ่โซึ่มอย��ในโติพลาสซึ่(ม พวกน �ถึ�กสร�างจากอว�ยวะน*�าเหล-อง ได้�แก� ติ�อมไทั้ม�ส ติ�อมน*�าเหล-อง ม�าม ม อาย�ป้ระมาณ 100 - 300 ว�น ม น�วเคล ยส 1 พ� แบ�งเป้0น 2 ชื้น�ด้ 1.1 เม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้โมโนไซึ่ติ2 (monocyte) 1.2 เม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้ล�มโฟไซึ่ติ2 (lymphocyte)

การูจ&าแนุกเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

เมื+ดเล�อดขาว๊ชนุ�ดโมืโนุไซิต่# (monocyte) ทั้*าหน�าทั้ )ก*าจ�ด้ส�)งแป้ลกป้ลอมด้�วยว�ธิ ฟาโกไซึ่โติซึ่�ส และสร�าง antibody น�วเคล ยสม ร�ป้ร�างเป้0นร�ป้ไติ หร-อร�ป้เก-อกม�าจ*านวน 1 พ�

ภูาพแสด้ง เม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้โมโนไซึ่ติ2 ทั้ )มา : http://faculty.une.edu/com/abell/histo/histolab3a.htm

การูจ&าแนุกเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

เมื+ดเล�อดขาว๊ชนุ�ด ล�มืโฟไซิต่# (lymphocyte) ทั้*าหน�าทั้ )ก*าจ�ด้ส�)งแป้ลกป้ลอมด้�วยว�ธิ ฟาโกไซึ่โติซึ่�ส และสร�าง antibody

ภูาพแสด้ง เม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้ล�มโฟไซึ่ติ2 ทั้ )มา : http://faculty.une.edu/com/abell/histo/histolab3a.htm

การูจ&าแนุกเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

เมื+ดเล�อดขาว๊ชนุ�ด ล�มืโฟไซิต่# (lymphocyte) แบ�งเป้0น 2 ชื้น�ด้ค-อ

- ล�มืโฟไซิต่#ชนุ�ด B (B - lymphocyte) หรู�อ B - cell ม ค�ณสมบ�ติ�ในการสร�าง antibody จ*าเพาะและ memory cell - ล�มืโฟไซิต่#ชนุ�ด T (T - lymphocyte) หรู�อ T – cell ทั้*าหน�าทั้ )เป้0นเซึ่ลล2ภู�ม�ค��มก�นทั้ )กล-นก�นหร-อทั้*าลายส�)งแป้ลกป้ลอมทั้ )เข�าส��เน-�อเย-)อของร�างกาย

การูจ&าแนุกเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

2. เมื+ดเล�อดขาว๊ท�'มื�กรูานุ�ล หรู�อ granular leucocyte ค-อ พวกทั้ )ม แกรน�ลของไลโซึ่โซึ่มจ*านวนมากพวกน �จะสร�างมาจากไขกระด้�ก ม น�วเคล ยส ม อาย�ป้ระมาณ 2 - 3 ว�น สามารถึแยกเป้0น 3 พวกย�อยๆ โด้ยการติ�ด้ส ด้�งน � 2.1 น�วโทั้รฟ<ล (neutrophil) 2.2 อ โอซึ่�โนฟ<ล (eosinophil หร-อ acidophil)

2.3 เบโซึ่ฟ<ล (basophil)

การูจ&าแนุกเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

นุ�ว๊โทรูฟ5ล (neutrophil) เป้0นพวกติ�ด้ส ทั้ )เป้0นกลาง สร�างมาจากไขกระด้�ก ม มาก 60 - 70 % ม ขนาด้ใหญ� ม หลายพ� ทั้*าหน�าทั้ )ทั้*าลายส�)งแป้ลกป้ลอมโด้ยการหล�)งเอนไซึ่ม2

ภูาพแสด้ง เม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้น�วโทั้รฟ<ล ทั้ )มา :

http://faculty.une.edu/com/abell/histo/histolab3a.htm

การูจ&าแนุกเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

อ�โอซิ�โนุฟ5ล (eosinophil หรู�อ acidophil) เป้0นพวกติ�ด้ส ทั้ )เป้0นกรด้ ม 2 - 4 % ทั้*าหน�าทั้ )ก*าจ�ด้ส�)งแป้ลกป้ลอมติ�างๆทั้ )เข�ามาในร�างกายโด้ยการก�น และทั้*าลายสารทั้ )เป้0นพ�ษทั้ )ทั้*าให�เก�ด้การแพ�เชื้�น ฝี�=นละออง เกสรด้อกไม�

ภูาพแสด้ง เม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้อ�โอโนฟ<ล ทั้ )มา :

http://faculty.une.edu/com/abell/histo/histolab3a.htm

การูจ&าแนุกเซิลล#เมื+ดเล�อดขาว๊

เบโซิฟ5ล (basophil) เป้0นพวกติ�ด้ส ทั้ )เป้0นด้�าง ม 0.5 - 17 % ทั้*าหน�าทั้ )จ�บส�)งแป้ลกป้ลอมโด้ยว�ธิ ฟาโกไซึ่โติซึ่�ส ร�ป้ยาว และม แกรน�ลอย��จ*านวนมาก ย�อมส ติ�ด้ส น*�าเง�น

ภูาพแสด้ง เม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้เบโซึ่ฟ<ล ทั้ )มา :

http://faculty.une.edu/com/abell/histo/histolab3a.htm

ว๊�ธุ์�ท&าลายเช�6อโรูคของเมื+ดเล�อดขาว๊

1. phagocytosis เป้0นว�ธิ ทั้*าลายเชื้-�อโรคโด้ยการก�นและย�อยสลายเชื้-�อโรค 2. immunization เม7ด้เล-อด้ขาวบางชื้น�ด้จะสร�างสารพวกโป้รติ นทั้ )ม ค�ณสมบ�ติ�ติ�อติ�านส�)งแป้ลกป้ลอมและเชื้-�อโรค - สารทั้ )สร�างข(�น เร ยกว�า antibody - ส�)งแป้ลกป้ลอม เร ยกว�า antigen

ว๊�ธุ์�ท&าลายเช�6อโรูคของเมื+ดเล�อดขาว๊

ภูาพแสด้ง Phagocytosisทั้ )มา :

http://www.myfirstbrain.com/thaidata/image.asp?ID=1503468

รูะบบนุ&6าเหล�อง (Lymphatic system)

โครูงสรู�างของนุ&6าเหล�องปรูะกอบด�ว๊ย1. น*�าเหล-อง (Lmyph)2. ทั้�อน*�าเหล-อง (Lymph vessel)3. อว�ยวะน*�าเหล-อง (Lymph organ)

รูะบบนุ&6าเหล�อง (Lymphatic system)

ภูาพแสด้ง ระบบน*�าเหล-อง ทั้ )มา :

http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=69804

นุ&6าเหล�อง(Lmyph)

นุ&6าเหล�อง(Lmyph) เป้0นของเหลวทั้ )อย��ระหว�างเซึ่ลล2หร-ออย��รอบ ๆ เซึ่ลล2 ป้ระกอบด้�วย กล�โคส เอ7นไซึ่ม2 โป้รติ น น*�าเหล-อง เป้0นติ�วกลางในการน*าสารติ�างๆ เข�าส��เซึ่ลล2 ท�อนุ&6าเหล�อง ม อย��ทั้� )วร�างกายทั้ )ป้ลายส�ด้ของทั้�อน*�าเหล-องป้<ด้ติ�น แทั้รกอย��ใกล�ก�บหลอด้เล-อด้ฝีอย ทั้�อน*�าเหล-อง และไหลไป้ติามทั้�อน*�าเหล-องซึ่()งม ทั้�ศทั้างไหลเข�าส��ห�วใจอย�างเด้ ยว

รูะบบท�อนุ&6าเหล�อง

ทั้�อน*�าเหล-อง

ติ�อมน*�าเหล-อง

กล�ามเน-�อ

ภูาพแสด้ง ระบบทั้�อน*�าเหล-อง ทั้ )มา :

http://www.vcharkarn.com/vcafe/84647

อว๊�ยว๊ะนุ&6าเหล�อง (Lymph organ)

อว๊�ยว๊ะนุ&6าเหล�อง เป้0นศ�นย2กลางในการผิล�ติเซึ่ลล2เม7ด้เล-อด้ขาวทั้ )ใชื้�ในการติ�อติ�านเชื้-�อโรคหร-อส�)งแป้ลกป้ลอม ป้ระกอบด้�วย 1. ติ�อมน*�าเหล-อง (Lymph node) 2. ม�าม (Spleen)

3. ติ�อมไทั้ม�ส (Thymus gland)

ต่�อมืนุ&6าเหล�อง (Lymph node)

ต่�อมืนุ&6าเหล�อง (Lymph node) เป้0นอว�ยวะน*�าเหล-องทั้ )ม ขนาด้เล7ก รวมก�นเป้0นกล��มบร�เวณ ติ�าง ๆ ติ�อมน*�าเหล-องม ล�กษณะคล�ายฟองน*�า พบบร�เวณร�กแร� โคนขา คอ (ทั้อนซึ่�ล) เป้0นติ�น ติ�อมสร�างน*�าเหล-องเป้0นแหล�งสร�างเม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้ล�มโฟไซึ่ติ2

ต่�อมืทอนุซิ�ล (Tonsil gland) 

ต่�อมืทอนุซิ�ล (Tonsil gland) ม อย�� 3 ค�� ภูาย ในติ�อมทั้อนซึ่�ลม ล�มโฟไซึ่ติ2ทั้*าลายจ�ล�นทั้ร ย2ทั้ )ผิ�านมาไม�ให�เข�าส��หลอด้อาหารและกล�องเส ยง ถึ�าติ�อมทั้อนซึ่�ลติ�ด้ เชื้-�อจะม อาการบวมข(�น เร ยกว�า ติ�อมทั้อนซึ่�ลอ�กเสบ

ภูาพแสด้ง ติ�อมทั้อนซึ่�ลบร�เวณติ�าง ๆ ทั้ )มา : http://antranik.org/the-lymphatic-systemภูาพแสด้ง ติ�อมทั้อนซึ่�ลอ�กเสบ ทั้ )มา : http://th.wikipedia.org/wiki

มื�ามื (spleen)

มื�ามื (spleen) เป้0นอว�ยวะน*�าเหล-องทั้ )ใหญ�ทั้ )ส�ด้ ไม�ม ทั้�อน*�าเหล-อง ย-ด้หด้ติ�วได้� น��มม ส ม�วง อย��ใกล� ๆ ก�บกระเพาะอาหารใติ�กระบ�งลมข�างซึ่�าย ร�ป้ร�างคล�ายเมล7ด้ถึ�)ว ภูายในจะม ล�มโฟไซึ่ติ2อย��มากมาย หนุ�าท�'ของมื�ามื 1. ทั้*าลายเม7ด้เล-อด้แด้งทั้ )หมด้อาย�แล�ว 2. สร�างเม7ด้เล-อด้ขาว พวกล�มโฟไซึ่ติ2 และโมโนไซึ่ติ2 3. สร�างแอนติ�บอด้

ต่�อมืไทมื�ส (Thymus gland)

ต่�อมืไทมื�ส (Thymus gland) เป้0นติ�อมทั้ )ม ขนาด้ใหญ�ติอนอาย�น�อยเม-)ออาย�มากจะเล7กลงและฝี=อลงในทั้ )ส�ด้  ทั้*าหน�าทั้ )สร�างเซึ่ลล2เม7ด้เล-อด้ขาวชื้น�ด้ล�มโฟไซึ่ติ2 T ม หน�าทั้ )ติ�อติ�านเชื้-�อโรคและสารแป้ลกป้ลอมเข�าส��ร �างกาย รวมทั้��งการติ�านอว�ยวะทั้ )ป้ล�กถึ�ายจากผิ��อ-)น

ต่�อมืไทมื�สและมื�ามื

ภูาพแสด้ง ติ�อมไทั้ม�สและม�าม ทั้ )มา : http://www3.ipst.ac.th

หมื��เล�อดและการูให�เล�อด

หม��เล-อด้ทั้ )ร� �จ�กก�นด้ ม 2 หม�� ค-อหม��เล-อด้ในระบบ ABO และ หม��เล-อด้ในระบบ Rh การูจ&าแนุกหมื��เล�อดจะอาศ�ยความแติกติ�างด้�านแอนติ�เจนและแอนติ�บอด้ Antigen เป้0นโป้รติ นทั้ )เกาะอย��บนผิ�วของเม7ด้เล-อด้แด้ง Antibody เป้0นโป้รติ นทั้ )ล�องรอยอย��ในน*�าเล-อด้

หมื��เล�อดและการูให�เล�อด

ติารางเป้ร ยบเทั้ ยบแอนติ�เจนและแอนติ�บอด้ ของเล-อด้ระบบ ABO

หมื��เล�อด

แอนุต่�เจนุ บนุเย�'อห��มืเซิลล#

เมื+ดเล�อดแดง

แอนุต่�บอด� ในุนุ&6าเล�อด

A A BB B A

AB A และ B ไม�ม O ไม�ม A และ B

หล�กการูให�เล�อด

หมื��เล�อด

แอนุต่�เจนุ บนุเย�'อห��มืเซิลล#

เมื+ดเล�อดแดง

แอนุต่�บอด� ในุนุ&6าเล�อด

Rh+ Rh -Rh- - -

หล�กการูให�เล�อด

หล�กการให�เล-อด้ม อย��ว�า antigen ของผิ��ให�ติ�องไม�ติรงก�บ Antibody ของผิ��ร �บ เพราะถึ�าให�เล-อด้ก�บผิ��ป้=วยผิ�ด้หม��จะทั้*าให�เก�ด้อ�นติรายก�บผิ��ป้=วยได้� เน-)องจากการจ�บกล��มของเม7ด้เล-อด้แด้ง ทั้*าให�เม7ด้เล-อด้แด้งติกติะกอนซึ่()งเป้0นอ�นติรายถึ(งชื้ ว�ติได้�

O

BA

AB

โรูคภู�มื�แพ�

โรูคภู�มื�แพ� (Allergy or Hypersensitivity) หมายถึ(ง ภูาวะทั้ )ร �างกายสร�างภู�ม�ค��มก�น หร-อแอนติ�บอด้ ข(�นมาติ�อติ�านแอนติ�เจนทั้ )ไม�เป้0นอ�นติรายในคนทั้�)วไป้ เชื้�น การแพ�ฝี�=นละออง การแพ�อาหารทั้ะเล การแพ�ละอองเกสร การแพ�พ�ษแมลง หร-อแพ�อาหารบางอย�าง

โรูคท�'รู�างกายสรู�างภู�มื�ต่�านุทานุต่�อต่�านุเนุ�6อเย�'อของต่นุเอง

โรูคท�'รู�างกายสรู�างภู�มื�ต่�านุทานุต่�อต่�านุเนุ�6อเย�'อของต่นุเอง (Autoimmune disease; SLE) หร-อ โรคเอสแอลอ (Systemic Lupus Eythematous) เก�ด้จากความผิ�ด้ป้กติ�ของระบบภู�ม�ค��มก�นของร�างกาย และทั้*าลายเน-�อเย-)อหร-อเซึ่ลล2ของตินเองในระบบติ�างๆ เชื้�น ระบบเล-อด้ ระบบป้ระสาทั้ และระบบข�บถึ�ายเป้0นติ�น

โรูคภู�มื�ค��มืก�นุบกพรู�อง AIDS

โรูคภู�มื�ค��มืก�นุบกพรู�อง (AIDS : Acquired Immune Deficiency Syndrome) ซึ่()งเก�ด้จากการติ�ด้เชื้-�อ HIV (Human Immunodificiency Virus) โด้ยไวร�สจะไป้ทั้*าลายเซึ่ลล2เม7ด้เล-อด้ขาว (T cell) ทั้*าให�ร�างกายอ�อนแอ ซึ่()งทั้*าให�เก�ด้โรคติ�างๆ ได้�ง�าย เชื้�น ว�ณโรค ป้อด้บวม เย-)อห��มสมองอ�กเสบ โรคเร�ม โรคทั้�องเส ย เชื้-�อไวร�ส HIV เม-)อเข�าส��ร �างกายจะแพร�กระจายไป้ติามไขกระด้�ก สมอง ป้อด้ ไติ ล�กติา เล-อด้ น*�านม น*�าติา น*�าลาย น*�าอส�จ� น*�าเม-อกในชื้�องคลอด้ เป้0นติ�น

โรูคภู�มื�ค��มืก�นุบกพรู�อง AIDS

การูต่�ดต่�อของโรูคเอดส# 1.  ทั้างเพศส�มพ�นธิ2 2.  ทั้างการให�เล-อด้ 3.  ทั้างการใชื้�เข7มฉ ด้ยา 4.  ทั้างแม�ทั้ )ม เชื้-�อโรคเอด้ส2ส��ล�กในครรภู2

เอกสารูอ�างอ�ง

บ�ญชื้า แสนทั้ว และคณะ. ส�)งม ชื้ ว�ติก�บกระบวนการด้*ารงชื้ ว�ติ ม.4-6 บร�ษ�ทั้ ส*าน�กพ�มพ2ว�ฒนาพาณ�ชื้ , 2551 หน�า 42-43http://iamblueblood.exteen.com/20080821/entry-1http://www.scimath.org/socialnetwork/groups/viewbulletinhttp://sheva.igetweb.com/index.php?mo=59&action=page&id=129699http://www.trueplookpanya.com/true/knowledge_detail.php?mul_content_id=2879พ-�นหล�ง PPT : มหาว�ทั้ยล�ยธิ�รก�จบ�ณทั้�ติย2

ผิ��จ�ดท&า

ครู�นุ�ชนุารูถ เมื�องกรู�งโรูงเรู�ยนุฟากกว๊�านุว๊�ทยาคมื อ. เมื�อง จ.

พะเยาส&านุ�กงานุเขต่พ�6นุท�'การูศึ-กษา เขต่ 36

oui608@hotmail.com