www.watmarpjan.org

ดจต พจารณากาย

พระธรรมเทศนา

พระอาจารยอนนต อกญจโน

วดมาบจนทร อ.เมอง จ.ระยอง

(สาขาวดหนองปาพงท ๗๓)

www.watmarpjan.org

ดจต พจารณากาย

ผดำาเนนการ / ผจดพมพ

คณะศษยานศษย วดมาบจนทร

ต. แกลง อ. เมอง จ. ระยอง ๒๑๑๖๐

โทร. ๐-๓๘๐๒-๖๒๕๑

สงวนลขสทธ

วดมาบจนทร

พมพเผยแผเปนธรรมทาน หามจำาหนาย

ทานใดประสงคจดทำาเปนธรรมบรรณาการ

โปรดตดตอวดมาบจนทร

เย จตตำ สญญเมสสนต โมกขนต มารพนธนา

ผใดตามรกษาจตของตน ผนนจะพนจากบวงของมาร

www.watmarpjan.org

ดจต พจารณากาย

ผดำาเนนการ / ผจดพมพ

คณะศษยานศษย วดมาบจนทร

ต. แกลง อ. เมอง จ. ระยอง ๒๑๑๖๐

โทร. ๐-๓๘๐๒-๖๒๕๑

สงวนลขสทธ

วดมาบจนทร

พมพเผยแผเปนธรรมทาน หามจำาหนาย

ทานใดประสงคจดทำาเปนธรรมบรรณาการ

โปรดตดตอวดมาบจนทร

เย จตตำ สญญเมสสนต โมกขนต มารพนธนา

ผใดตามรกษาจตของตน ผนนจะพนจากบวงของมาร

www.watmarpjan.org

4 5

ในโอกาสตอไปน ใหเราฟงธรรมะ นงสมาธกได ถอ

เปนการปฏบตธรรม ทำาจตของเราใหมนอยกบลมหายใจ แลว

กเสยงของธรรมะทอาตมาจะพดตอไปนในการศกษา ในการ

ปฏบตธรรม ในหลกสตรสตปฏฐานสตร อนทเรานงอยตรงน

สำารวมกายสำารวมวาจาอยน กเปนศลอยในตวนะ เรากตงใจ

สมาทานศล ๕ หรอศล ๘ หรอเราไมไดสมาทานจากพระ

สมปตตะวรต กใหสมาทานเอง คอเมอเรานงสมาธอยทบานกด

เรากตงใจวาเราจะมศลอยน เมอเราตงใจวาเราจะมศล นเปน

สมปตตะวรต ความสงบของกายวาจานเกดขนแลว เมอความ

สงบของกายวาจาเกดขน กเปนศล อานสงสของศลนน เมอเรา

รกษาศลจะทำาใหเกดสมาธ สมาธทอบรมดแลวใหเกดปญญา

ปญญาทเราอบรมดแลวจะเกดวชชา หรอวมตต หลดพนได

สรางผรดแลจต

www.watmarpjan.org

4 5

ในโอกาสตอไปน ใหเราฟงธรรมะ นงสมาธกได ถอ

เปนการปฏบตธรรม ทำาจตของเราใหมนอยกบลมหายใจ แลว

กเสยงของธรรมะทอาตมาจะพดตอไปนในการศกษา ในการ

ปฏบตธรรม ในหลกสตรสตปฏฐานสตร อนทเรานงอยตรงน

สำารวมกายสำารวมวาจาอยน กเปนศลอยในตวนะ เรากตงใจ

สมาทานศล ๕ หรอศล ๘ หรอเราไมไดสมาทานจากพระ

สมปตตะวรต กใหสมาทานเอง คอเมอเรานงสมาธอยทบานกด

เรากตงใจวาเราจะมศลอยน เมอเราตงใจวาเราจะมศล นเปน

สมปตตะวรต ความสงบของกายวาจานเกดขนแลว เมอความ

สงบของกายวาจาเกดขน กเปนศล อานสงสของศลนน เมอเรา

รกษาศลจะทำาใหเกดสมาธ สมาธทอบรมดแลวใหเกดปญญา

ปญญาทเราอบรมดแลวจะเกดวชชา หรอวมตต หลดพนได

สรางผรดแลจต

www.watmarpjan.org

6 7

เพราะฉะนนตอนนเรากมศลแลว มศล มกาย วาจาท

สงบแลว เมอเรามกายวาจาทสงบน เรากจะมาฝกจตของเรา

นะ เพราะบคคลใดทตามรกษาจตของตน บคคลนนยอมจะ

พนจากบวงของมาร การฝกจต หรอวาในจตตานปสสนา

สตปฏฐาน กอยในสตปฏฐาน ๔ การปฏบตนนะ

คณธรรม หรอธรรมะทจะทำาใหเรารธรรมะ โพธปกขย-

ธรรม นนจะเปน อรยสจ ๔ สมมปปธาน ๔ อนทรย ๕ พละ ๕

โพชฌงค ๗ หรอวาอรยมรรคมองค ๘ นเปนตน กเปนธรรม

ทขยายออกมาเทานนละ แตแลวกรวมอยทเรา อยในศล สมาธ

แลวกปญญาตรงน เมอเรามานงสมาธ กำาหนดสตของเรานอย

ในปจจบน อนนเปนวธหนงในการปฏบต เพออะไร เพอจะมา

รวมเอาสตของเราใหเขามาอยในอารมณอนเดยว

ทงวนเราจะมหนาทการงานมากมายทตองคด บางครง

เรากตามสตไมทน ในระหวางวน เมอเรามานง วนหนงนงสก

ครงชวโมง ถามโอกาสเวลา กไมไดเนนวาจะตองทำาสมาธ

มากหรอก เมอมโอกาสเวลาแลว เรากมานงรวมจตของเรา

เพอทจะไดมาด วาตอนนจตของเรานไปคดอะไรอย เราตองการ

ใหจตของเราสงบอยกบลมหายใจเขา ลมหายใจออก จตของเรา

จะอยไหม

การฝกครงแรกๆ เลย เราอาจจะนงแคหานาทกนงไมได

นงไมไดแลวทำาไม เพราะจตมนรอน มนฟงซาน มนรำาคาญใจ

มนหงดหงดใจสารพดอยาง บางครงนงไปแลวเหมอนมตว

อะไรมาไตตามตวบาง หงดหงดนงไมไดแตเมอเราพยายาม

อดทนเสยกอน เมอเราอดทนอดกลนได สมาธของเรากเรม

จะดขน การนงสมาธเรากนงได นงไดอย แตยงไมสงบกไม

เปนไร เรากฝกอยางนไปทกวนๆ เมอเรามโอกาสมเวลา แต

ในระหวางวนนน เรากจะตองมสต สตนสำาคญนะ สตนคอ

ความระลกได สมปชญญะ ความรตวทวพรอม เมอมสต

มสมปชญญะ กมปญญาทจะรเทาทนในอารมณ

เพราะฉะนน อยางหลวงปชา ทานจงสอนใหเรานมารกษา

จต เมออาตมาไดเดนจงกรมภาวนาอย กอยากจะทราบหนทาง

ปฏบตทมนแจงชด และใหไดผลเรวทสดวาจะทำาอยางไร อาตมา

กไดอปฏฐากอยกบหลวงปชาหลายป ไดรบใชทานมา ไดเรยนร

ในธรรมะ ทานกสอนธรรมะ

วนหนงทานกเทศนขนมา หลงจากทอาตมาไดเดนจงกรม

ในชวงบายๆ อยากจะทราบจรงๆ แจงชดวาทางไหนจะเปน

ทางทเราจะปฏบตไดถกตอง แลวกรธรรมไดเรวๆ เหนธรรม

เรวๆ แลวบรรลธรรมไดเรวๆ มวธยอ วธลดอยางไรนะ ในคน

www.watmarpjan.org

6 7

เพราะฉะนนตอนนเรากมศลแลว มศล มกาย วาจาท

สงบแลว เมอเรามกายวาจาทสงบน เรากจะมาฝกจตของเรา

นะ เพราะบคคลใดทตามรกษาจตของตน บคคลนนยอมจะ

พนจากบวงของมาร การฝกจต หรอวาในจตตานปสสนา

สตปฏฐาน กอยในสตปฏฐาน ๔ การปฏบตนนะ

คณธรรม หรอธรรมะทจะทำาใหเรารธรรมะ โพธปกขย-

ธรรม นนจะเปน อรยสจ ๔ สมมปปธาน ๔ อนทรย ๕ พละ ๕

โพชฌงค ๗ หรอวาอรยมรรคมองค ๘ นเปนตน กเปนธรรม

ทขยายออกมาเทานนละ แตแลวกรวมอยทเรา อยในศล สมาธ

แลวกปญญาตรงน เมอเรามานงสมาธ กำาหนดสตของเรานอย

ในปจจบน อนนเปนวธหนงในการปฏบต เพออะไร เพอจะมา

รวมเอาสตของเราใหเขามาอยในอารมณอนเดยว

ทงวนเราจะมหนาทการงานมากมายทตองคด บางครง

เรากตามสตไมทน ในระหวางวน เมอเรามานง วนหนงนงสก

ครงชวโมง ถามโอกาสเวลา กไมไดเนนวาจะตองทำาสมาธ

มากหรอก เมอมโอกาสเวลาแลว เรากมานงรวมจตของเรา

เพอทจะไดมาด วาตอนนจตของเรานไปคดอะไรอย เราตองการ

ใหจตของเราสงบอยกบลมหายใจเขา ลมหายใจออก จตของเรา

จะอยไหม

การฝกครงแรกๆ เลย เราอาจจะนงแคหานาทกนงไมได

นงไมไดแลวทำาไม เพราะจตมนรอน มนฟงซาน มนรำาคาญใจ

มนหงดหงดใจสารพดอยาง บางครงนงไปแลวเหมอนมตว

อะไรมาไตตามตวบาง หงดหงดนงไมไดแตเมอเราพยายาม

อดทนเสยกอน เมอเราอดทนอดกลนได สมาธของเรากเรม

จะดขน การนงสมาธเรากนงได นงไดอย แตยงไมสงบกไม

เปนไร เรากฝกอยางนไปทกวนๆ เมอเรามโอกาสมเวลา แต

ในระหวางวนนน เรากจะตองมสต สตนสำาคญนะ สตนคอ

ความระลกได สมปชญญะ ความรตวทวพรอม เมอมสต

มสมปชญญะ กมปญญาทจะรเทาทนในอารมณ

เพราะฉะนน อยางหลวงปชา ทานจงสอนใหเรานมารกษา

จต เมออาตมาไดเดนจงกรมภาวนาอย กอยากจะทราบหนทาง

ปฏบตทมนแจงชด และใหไดผลเรวทสดวาจะทำาอยางไร อาตมา

กไดอปฏฐากอยกบหลวงปชาหลายป ไดรบใชทานมา ไดเรยนร

ในธรรมะ ทานกสอนธรรมะ

วนหนงทานกเทศนขนมา หลงจากทอาตมาไดเดนจงกรม

ในชวงบายๆ อยากจะทราบจรงๆ แจงชดวาทางไหนจะเปน

ทางทเราจะปฏบตไดถกตอง แลวกรธรรมไดเรวๆ เหนธรรม

เรวๆ แลวบรรลธรรมไดเรวๆ มวธยอ วธลดอยางไรนะ ในคน

www.watmarpjan.org

8 9

นนหลวงปชาทานกจะเทศนวา คนเรานนะ มตา มห มจมก

มลน มกาย มใจ เรยกวาอายตนะภายใน อายตนะภายนอก

เรากทราบดวา มรป มเสยง มกลน มรส มโผฏฐพพะ

มธรรมารมณ ดวยกน ๖ ประการเหมอนกน ภายใน ๖ ประการ

ภายนอก ๖ ประการนละ

อายตนะทงภายในและภายนอกน เมอกระทบกนแลว

เรยกวาผสสะ เมอผสสะเกดขน กจะเกดเวทนาขนเกด

ความรสกเปนสข เปนทกข ไมสข ไมทกข ขนมา เปนธรรมชาต

ธรรมดา แตวาเวทนามนเกดแลวน มนจะเปนปจจยใหเกดตณหา

ฉะนนตณหาน จะเกดขนได กเพราะวามเวทนา เวทนาจะเกด

ขนไดเพราะมผสสะ เรากมอายตนะกนทกคน เรากรบร

ในอายตนะภายนอก เพราะฉะนน กเลสมนจะเกดขนตรง

ผสสะนเอง ตรงตาเหนรปน กเลสมนจะเกดขนแลว หฟงเสยง

จมกไดกลน ลนสมผสรส กายถกตองโผฏฐพพะ รธรรมารมณ

ดวยใจ กเลสจะเกดขนตอนทมผสสะนะ

หลวงปชาจะยกตวอยางชดๆ แจงๆ วา มะนาวนน

มรสเปรยว แตรสเปรยวนน ทความรสกเปรยวอยในมะนาว

นน แตวาถายงไมไดมาแตะลนของเราแลว เรากยงไมรสก

วาเปรยว ความเปรยวจะอยในมะนาวหรออยตรงทผสสะน

เมอรสนนมากระทบกบลน เกดความรสกเปรยวขน เราก

รสกรบรรสเดยวนเอง อารมณทเขามากระทบนละ รบรแลว

กเลสกจะเกดขนตรงน ตรงผสสะทกระทบกนทงภายใน

ภายนอก ทานจงสอนใหเรานนมสตรเทาทนผสสะทมา

กระทบ

เมอผสสะมากระทบกบอายตนะของเราภายใน เราจะ

ตองพจารณาแลวสอนจตของเรา ไมใหยนด แลวกไมให

ยนราย ยนดกเปนกามสขลกานโยโค ยนรายกเปน อตตะกลม-

ถานโยโค อยในทางสองทางทไมสงบ ความพอใจนะ ทำาใจของ

เราใหพอใจแลวในอารมณนนใจกไมสงบ มนจะดนรน มนจะ

เกดตณหา เกดอปาทาน เกดความปรงความแตงไมจบ ความ

ไมพอใจ อตตกลมถานโยโคนน เกดขนในใจของเราแลวเปน

อยางไรละ กทำาใจของเราใหวนวายอก ใจของเราใหเกดวภวตณหา

นะกไมจบอก ไมสงบอก ทานจงบอกวาใหพจารณา ไมใหจต

ของเรายนด หรอยนราย ตรงนสำาคญ โยมตองจำาการปฏบต

ใหได วาใจนเปนของกลางๆ หรอวาใจนประภสสรนะเปนของ

ทมความผองใสแตเดม แตกเลสมนจรมาภายหลง มนกจะมา

ปรงแตงในจตใจของเรานนใหวนวายขนมา เพราะฉะนนเราจะ

ตองพยายามใหมความร ทำาใจของเราใหมความบรสทธดวยสต

www.watmarpjan.org

8 9

นนหลวงปชาทานกจะเทศนวา คนเรานนะ มตา มห มจมก

มลน มกาย มใจ เรยกวาอายตนะภายใน อายตนะภายนอก

เรากทราบดวา มรป มเสยง มกลน มรส มโผฏฐพพะ

มธรรมารมณ ดวยกน ๖ ประการเหมอนกน ภายใน ๖ ประการ

ภายนอก ๖ ประการนละ

อายตนะทงภายในและภายนอกน เมอกระทบกนแลว

เรยกวาผสสะ เมอผสสะเกดขน กจะเกดเวทนาขนเกด

ความรสกเปนสข เปนทกข ไมสข ไมทกข ขนมา เปนธรรมชาต

ธรรมดา แตวาเวทนามนเกดแลวน มนจะเปนปจจยใหเกดตณหา

ฉะนนตณหาน จะเกดขนได กเพราะวามเวทนา เวทนาจะเกด

ขนไดเพราะมผสสะ เรากมอายตนะกนทกคน เรากรบร

ในอายตนะภายนอก เพราะฉะนน กเลสมนจะเกดขนตรง

ผสสะนเอง ตรงตาเหนรปน กเลสมนจะเกดขนแลว หฟงเสยง

จมกไดกลน ลนสมผสรส กายถกตองโผฏฐพพะ รธรรมารมณ

ดวยใจ กเลสจะเกดขนตอนทมผสสะนะ

หลวงปชาจะยกตวอยางชดๆ แจงๆ วา มะนาวนน

มรสเปรยว แตรสเปรยวนน ทความรสกเปรยวอยในมะนาว

นน แตวาถายงไมไดมาแตะลนของเราแลว เรากยงไมรสก

วาเปรยว ความเปรยวจะอยในมะนาวหรออยตรงทผสสะน

เมอรสนนมากระทบกบลน เกดความรสกเปรยวขน เราก

รสกรบรรสเดยวนเอง อารมณทเขามากระทบนละ รบรแลว

กเลสกจะเกดขนตรงน ตรงผสสะทกระทบกนทงภายใน

ภายนอก ทานจงสอนใหเรานนมสตรเทาทนผสสะทมา

กระทบ

เมอผสสะมากระทบกบอายตนะของเราภายใน เราจะ

ตองพจารณาแลวสอนจตของเรา ไมใหยนด แลวกไมให

ยนราย ยนดกเปนกามสขลกานโยโค ยนรายกเปน อตตะกลม-

ถานโยโค อยในทางสองทางทไมสงบ ความพอใจนะ ทำาใจของ

เราใหพอใจแลวในอารมณนนใจกไมสงบ มนจะดนรน มนจะ

เกดตณหา เกดอปาทาน เกดความปรงความแตงไมจบ ความ

ไมพอใจ อตตกลมถานโยโคนน เกดขนในใจของเราแลวเปน

อยางไรละ กทำาใจของเราใหวนวายอก ใจของเราใหเกดวภวตณหา

นะกไมจบอก ไมสงบอก ทานจงบอกวาใหพจารณา ไมใหจต

ของเรายนด หรอยนราย ตรงนสำาคญ โยมตองจำาการปฏบต

ใหได วาใจนเปนของกลางๆ หรอวาใจนประภสสรนะเปนของ

ทมความผองใสแตเดม แตกเลสมนจรมาภายหลง มนกจะมา

ปรงแตงในจตใจของเรานนใหวนวายขนมา เพราะฉะนนเราจะ

ตองพยายามใหมความร ทำาใจของเราใหมความบรสทธดวยสต

www.watmarpjan.org

10 11

ดวยปญญาของเรา

เพราะฉะนน กเลสเมอมนเกดขนตรงทมผสสะมากระ

ทบ แลวเกดเวทนา เกดตณหา เกดอปาทาน ทกขมเพราะยด

กคออปาทานความยดมนถอมน วาเรา วาของของเรา มเรา

มของของเรา ขนมานนแหละ กเกดความทกขเกดขน เรากจะ

ตองมสต ระมดระวงแลว ระมดระวงตา

และเมอเหนรป เราตองระมดระวงไว พจารณาไมให

จตของเรายนดหรอยนราย ตรงนตรงทจตไมยนด แลวก

ไมยนราย อยตรงกลางๆ จะอยตรงกลางๆ นละ เราจะได

เหนธรรมะ เราจะรธรรมะ เราจะเหนธรรมะ เราจะบรรล

ธรรมะ กตรงกลางๆ น

ทานพระอญญาโกณฑญญะ เมอไดฟงเทศนของ

พระพทธเจา ทพระองคไดตรสรในวนวสาขปรณมบชา นแหละ

ซงวนนกเปนวนทครบรอบในวนวสาขปรณมบชา ทพระพทธเจา

ของเราไดประสต ตรสร แลวกเสดจดบขนธปรนพพาน ยอลง

มาแลว พระพทธเจาประสตทแรกเรยกวาเจาชายสทธตถะราช-

กมาร แลวกตองมาตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา แลวกเสดจ

ดบขนธปรนพพาน อนนนกเปนเรองของกายเนอ ของรปกาย

เนอ แตพดถงในเรองสภาวะจตใจของพระองคนน พระพทธเจา

www.watmarpjan.org

10 11

ดวยปญญาของเรา

เพราะฉะนน กเลสเมอมนเกดขนตรงทมผสสะมากระ

ทบ แลวเกดเวทนา เกดตณหา เกดอปาทาน ทกขมเพราะยด

กคออปาทานความยดมนถอมน วาเรา วาของของเรา มเรา

มของของเรา ขนมานนแหละ กเกดความทกขเกดขน เรากจะ

ตองมสต ระมดระวงแลว ระมดระวงตา

และเมอเหนรป เราตองระมดระวงไว พจารณาไมให

จตของเรายนดหรอยนราย ตรงนตรงทจตไมยนด แลวก

ไมยนราย อยตรงกลางๆ จะอยตรงกลางๆ นละ เราจะได

เหนธรรมะ เราจะรธรรมะ เราจะเหนธรรมะ เราจะบรรล

ธรรมะ กตรงกลางๆ น

ทานพระอญญาโกณฑญญะ เมอไดฟงเทศนของ

พระพทธเจา ทพระองคไดตรสรในวนวสาขปรณมบชา นแหละ

ซงวนนกเปนวนทครบรอบในวนวสาขปรณมบชา ทพระพทธเจา

ของเราไดประสต ตรสร แลวกเสดจดบขนธปรนพพาน ยอลง

มาแลว พระพทธเจาประสตทแรกเรยกวาเจาชายสทธตถะราช-

กมาร แลวกตองมาตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา แลวกเสดจ

ดบขนธปรนพพาน อนนนกเปนเรองของกายเนอ ของรปกาย

เนอ แตพดถงในเรองสภาวะจตใจของพระองคนน พระพทธเจา

www.watmarpjan.org

12 13

ทเปนพระพทธเจาจรงๆ เกดขน กเกดขนในวนวสาขะ

วนนเองทพระสมมาสมพทธเจาเกดขนครงแรกในโลก

เกดขนครงแรกนนเปนเจาชายสทธตถะราชกมารกอน แตพอมา

วนวสาขะ ความเปนสมมาสมพทธะน เกดขนแลวนะ เกดขน

แลว พอพระสมมาสมพทธะเกดขนแลวเกดพระปญญาทรแจง

ในวนนกคอวนตรสร เมอตรสรแลว กเปนพระสมมาสมพทธเจา

ทางจตใจ เมอเปนพระสมมาสมพทธเจานน กเลสของพระองค

กไมมแลว กเลสหมดไปแลว กเลสตายจากไปแลว กรวมกน

อยแลวในวนนเองวนทพระพทธเจาประสต ตรสรแลวกเสดจ

ดบขนธปรนพพาน กอยในวนเดยวกน ทงทางดานของจตใจน

แลวพระองคตรสรอะไร พระองคพจารณาธรรมะวาโดย

อทปปจยตา ธรรมทอาศยกนแลวเกดขน เมอมผสสะกมเวทนา

เมอมเวทนากมตณหา มอปาทาน พจารณากลบไปกลบมาแลว

ถงอวชชาเปนตนเปนเหต ในทสด พระองคกละอวชชาได ประสต

ตรสร ปรนพพาน กอยในวนเดยวกนนเอง

เมอพวกเรามาปฏบตธรรม ทกคนกคงมงหวงทจะตองการ

รธรรมะเหนธรรมะ เราตองการทจะเขาใจธรรมะอยางแจมแจง

ไมสงสย กขอใหพวกเรานน ตามดจตใจของพวกเรา ตามด

จตใจของพวกเราวา จตของเรานนเปนอยางไรนะ ตามดจตใน

จตตานปสสนากจะสอนเอาไววา จตของเราตอนนมความฟงซาน

หรอเปลา จตของเราตอนนมความลงเลสงสยไหม จตของเรา

ตอนนมความพอใจ หรอยนด หรอยนราย หรอเกดราคะ โทสะ

โมหะ กใหเรารจกตามดจตของเราอยเสมอ จะยนจะเดน

จะนงจะนอน กมาฝกจตตามดจตของเรากนนะ มาฝกจตกน

ตอไปน พยายามนะ

นกปฏบตจะตองดจตของเรา เมอเขาวาเรา เรารสก

เปนอยางไร เราไมพอใจ เกดความโกรธ เกดความโกรธแลว

กมความปรงแตง เรากดจตของเราใหรวา ตอนนจตของเรา

กำาลงโกรธอย จตของเรากำาลงพยาบาทปองราย

เกดความยนรายแลว เราจะตองมาปรบใหจตของเรา

อยกลางๆ เราจะทำาอยางไร เมออากาศรอนเรากตองใชของเยน

เปนของแกกนนะ ทำาใหเกดสภาวะเปนกลางนนเอง เมอใจของเรา

รอนดวยอารมณ เรากพจารณา ถาเรามสตปญญาพอ เพยง

สอนจตของเราวา “จตเอย ความโกรธนไมดนะ อยาไปยด

มนถอมน ตวเราไมมนะ ไมมตวเราตวเขานะ” เราสอนจต

ของเราอยางน จตของเรากยอมรบความเปนจรงแลวกสงบ จต

ของเรากกลบมาอยในความปกต ไมยนดแลวกไมยนราย เรา

จะตองพยายามรกษาความไมยนดไมยนรายนใหอยไดนานๆ

www.watmarpjan.org

12 13

ทเปนพระพทธเจาจรงๆ เกดขน กเกดขนในวนวสาขะ

วนนเองทพระสมมาสมพทธเจาเกดขนครงแรกในโลก

เกดขนครงแรกนนเปนเจาชายสทธตถะราชกมารกอน แตพอมา

วนวสาขะ ความเปนสมมาสมพทธะน เกดขนแลวนะ เกดขน

แลว พอพระสมมาสมพทธะเกดขนแลวเกดพระปญญาทรแจง

ในวนนกคอวนตรสร เมอตรสรแลว กเปนพระสมมาสมพทธเจา

ทางจตใจ เมอเปนพระสมมาสมพทธเจานน กเลสของพระองค

กไมมแลว กเลสหมดไปแลว กเลสตายจากไปแลว กรวมกน

อยแลวในวนนเองวนทพระพทธเจาประสต ตรสรแลวกเสดจ

ดบขนธปรนพพาน กอยในวนเดยวกน ทงทางดานของจตใจน

แลวพระองคตรสรอะไร พระองคพจารณาธรรมะวาโดย

อทปปจยตา ธรรมทอาศยกนแลวเกดขน เมอมผสสะกมเวทนา

เมอมเวทนากมตณหา มอปาทาน พจารณากลบไปกลบมาแลว

ถงอวชชาเปนตนเปนเหต ในทสด พระองคกละอวชชาได ประสต

ตรสร ปรนพพาน กอยในวนเดยวกนนเอง

เมอพวกเรามาปฏบตธรรม ทกคนกคงมงหวงทจะตองการ

รธรรมะเหนธรรมะ เราตองการทจะเขาใจธรรมะอยางแจมแจง

ไมสงสย กขอใหพวกเรานน ตามดจตใจของพวกเรา ตามด

จตใจของพวกเราวา จตของเรานนเปนอยางไรนะ ตามดจตใน

จตตานปสสนากจะสอนเอาไววา จตของเราตอนนมความฟงซาน

หรอเปลา จตของเราตอนนมความลงเลสงสยไหม จตของเรา

ตอนนมความพอใจ หรอยนด หรอยนราย หรอเกดราคะ โทสะ

โมหะ กใหเรารจกตามดจตของเราอยเสมอ จะยนจะเดน

จะนงจะนอน กมาฝกจตตามดจตของเรากนนะ มาฝกจตกน

ตอไปน พยายามนะ

นกปฏบตจะตองดจตของเรา เมอเขาวาเรา เรารสก

เปนอยางไร เราไมพอใจ เกดความโกรธ เกดความโกรธแลว

กมความปรงแตง เรากดจตของเราใหรวา ตอนนจตของเรา

กำาลงโกรธอย จตของเรากำาลงพยาบาทปองราย

เกดความยนรายแลว เราจะตองมาปรบใหจตของเรา

อยกลางๆ เราจะทำาอยางไร เมออากาศรอนเรากตองใชของเยน

เปนของแกกนนะ ทำาใหเกดสภาวะเปนกลางนนเอง เมอใจของเรา

รอนดวยอารมณ เรากพจารณา ถาเรามสตปญญาพอ เพยง

สอนจตของเราวา “จตเอย ความโกรธนไมดนะ อยาไปยด

มนถอมน ตวเราไมมนะ ไมมตวเราตวเขานะ” เราสอนจต

ของเราอยางน จตของเรากยอมรบความเปนจรงแลวกสงบ จต

ของเรากกลบมาอยในความปกต ไมยนดแลวกไมยนราย เรา

จะตองพยายามรกษาความไมยนดไมยนรายนใหอยไดนานๆ

www.watmarpjan.org

14 15

ตรงทไมยนดไมยนรายตรงน ไมใชวาไมมอะไร มนจะมความ

สงบใจมความปต มความสข มความสงบอยในตวเองเลย ไมใช

วาไมมอะไรเลยนะ มนวาง แลวกไมมความชมชนใจไมใชอยาง

นน มนจะมความสขอกชนดหนงทเรยกวา “นรามสสข” สขท

ไมตองอาศยสงภายนอก ไมตองอาศยรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ ธรรมารมณ เปนสขทเหนอกวาความสขอนในโลกน

เรยกวาเปน โลกตตระ

เพราะฉะนน เมอพวกเรานมาปฏบตกตองตามรกษาจต

จตตอนนเรามราคะไหม จตของเรามราคะ มความยนดพอใจ

ในวตถสงของ จตของเรามความยนดพอใจในรปทมวญญาณครอง

เรากรจก กใหมสตเอาไววาตอนนจตของเรามความยนดนะ

จตของเรายนดอยในขอบเขตของศลธรรม กเปนธรรมดา ถาจต

ของเรามนยนดจะมากเกนไป เรากมาพจารณาถงความไมเทยง

ของวตถสงของทงหลายในโลกนนนะ สอนจตวามนไมเทยงนะ

วตถสงของทงหลายในโลกเกดขน ตงอย แลวกดบไป

เปนธรรมดา นเรากสอนจตของเราอยางน เมอเราสอนจต

ของเราอยางน จตกนงสงบกลบมาสความเปนกลางอก

จตของเรายนดในรปทมวญญาณครอง รปคน รปสตว

เรากสอนจตของเราทำานองนละ ใหเหนความเปนจรงวาคนเรา

เกดมาแลวกแก แกแลวกเจบ เจบแลวกตายนะ หาความสวย

หาความงาม หาความคงทนถาวรไมได หาตวตนของเราไมได

อนน มนกเปนปญญาอบรมจตใหเกดสมาธนะ เรากตาม

รกษาจตของเราอยางนทงวน เรากจะมเวลาปฏบต อยรวมกน

กบททำางาน อยทบาน เรากมเวลาปฏบต เพราะเราดจตของเรา

เรากเหนแลว จตของเรามนจะกระเพอมไป มนยนด มนยนราย

มนพอใจ มนฟงซาน รำาคาญใจกรจก มนฟงซานเรองอะไรฟงซาน

เรองอะไรกพจารณาวา เออ จะฟงซานไปทำาไม คนเราเกดมา

กแก เจบ ตายนะ เออ จตอยาไปยดมนถอมนเลย อยางนเปนตน

เมอเราตามรกษาจต รจตอยางน ความสงบของจตเกด

ขน ขณกสมาธเกดขนในจตของเรา ความสงบเลกนอยนะ เกด

วบหนงขนมา มปต มความอมใจนะ วตกวจาร ปต สข

วตกวจาร กคอเราพจารณาธรรมะนนอยแลว ดจตอย

แลว มนยดมนถอมนหรอเปลา เมอเราตามดจตอยางน แลวก

วตกวจารอยนะ สอนจตของเราอย กเกดความเขาใจ ไมยดมน

ถอมน จตกเกดปต มความอมใจ กเขาใจความจรง เอาชนะ

ความรสกยดมนถอมนได เราเอาชนะ ไดเพยงเลกนอย ความ

สงบเลกนอยเกดขน เรากควรภมใจวานแหละเปนแนวทางปฏบต

ทถกตองแลว จตของเราสงบแลวมปต ปตนคอความอมใจนะ

www.watmarpjan.org

14 15

ตรงทไมยนดไมยนรายตรงน ไมใชวาไมมอะไร มนจะมความ

สงบใจมความปต มความสข มความสงบอยในตวเองเลย ไมใช

วาไมมอะไรเลยนะ มนวาง แลวกไมมความชมชนใจไมใชอยาง

นน มนจะมความสขอกชนดหนงทเรยกวา “นรามสสข” สขท

ไมตองอาศยสงภายนอก ไมตองอาศยรป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ ธรรมารมณ เปนสขทเหนอกวาความสขอนในโลกน

เรยกวาเปน โลกตตระ

เพราะฉะนน เมอพวกเรานมาปฏบตกตองตามรกษาจต

จตตอนนเรามราคะไหม จตของเรามราคะ มความยนดพอใจ

ในวตถสงของ จตของเรามความยนดพอใจในรปทมวญญาณครอง

เรากรจก กใหมสตเอาไววาตอนนจตของเรามความยนดนะ

จตของเรายนดอยในขอบเขตของศลธรรม กเปนธรรมดา ถาจต

ของเรามนยนดจะมากเกนไป เรากมาพจารณาถงความไมเทยง

ของวตถสงของทงหลายในโลกนนนะ สอนจตวามนไมเทยงนะ

วตถสงของทงหลายในโลกเกดขน ตงอย แลวกดบไป

เปนธรรมดา นเรากสอนจตของเราอยางน เมอเราสอนจต

ของเราอยางน จตกนงสงบกลบมาสความเปนกลางอก

จตของเรายนดในรปทมวญญาณครอง รปคน รปสตว

เรากสอนจตของเราทำานองนละ ใหเหนความเปนจรงวาคนเรา

เกดมาแลวกแก แกแลวกเจบ เจบแลวกตายนะ หาความสวย

หาความงาม หาความคงทนถาวรไมได หาตวตนของเราไมได

อนน มนกเปนปญญาอบรมจตใหเกดสมาธนะ เรากตาม

รกษาจตของเราอยางนทงวน เรากจะมเวลาปฏบต อยรวมกน

กบททำางาน อยทบาน เรากมเวลาปฏบต เพราะเราดจตของเรา

เรากเหนแลว จตของเรามนจะกระเพอมไป มนยนด มนยนราย

มนพอใจ มนฟงซาน รำาคาญใจกรจก มนฟงซานเรองอะไรฟงซาน

เรองอะไรกพจารณาวา เออ จะฟงซานไปทำาไม คนเราเกดมา

กแก เจบ ตายนะ เออ จตอยาไปยดมนถอมนเลย อยางนเปนตน

เมอเราตามรกษาจต รจตอยางน ความสงบของจตเกด

ขน ขณกสมาธเกดขนในจตของเรา ความสงบเลกนอยนะ เกด

วบหนงขนมา มปต มความอมใจนะ วตกวจาร ปต สข

วตกวจาร กคอเราพจารณาธรรมะนนอยแลว ดจตอย

แลว มนยดมนถอมนหรอเปลา เมอเราตามดจตอยางน แลวก

วตกวจารอยนะ สอนจตของเราอย กเกดความเขาใจ ไมยดมน

ถอมน จตกเกดปต มความอมใจ กเขาใจความจรง เอาชนะ

ความรสกยดมนถอมนได เราเอาชนะ ไดเพยงเลกนอย ความ

สงบเลกนอยเกดขน เรากควรภมใจวานแหละเปนแนวทางปฏบต

ทถกตองแลว จตของเราสงบแลวมปต ปตนคอความอมใจนะ

www.watmarpjan.org

16 17

ความอมใจ ความสขใจ เกดขนเรากตามดจต ตามรกษาจต

ของเราอยางนไปเรอยไป

ระมดระวงสงภายนอก สำาคญกจรงอย แตวาการปฏบต

การละวางน หลวงพอชา สอนวาสำาคญกวา บางครงจะมอารมณ

อะไรมากมายเขามาสใจของเรา ใจของเรามนวาวน ใจของเรา

มนวนวายกตามนะ เรากจะตองฝกจต แลวใหจตของเรานม

เมตตา มกรณา มมทตา มอเบกขา คอมธรรมะมารกษาจตของ

เราดวย เมอใจของเรามเมตตา กพรอมทจะใหอภยกบคนอนเขา

อารมณทมากระทบ โทสะมนกเกดไดยาก มกรณาคดชวยเหลอ

คนทไดรบทกข มทตาจตดใจกบคนอนเขา จตของเรากไมอจฉา

รษยา เหนคนอนเขาเพลยงพลำา เรากไม ซำาเตม นเรามพรหม-

วหาร ๔ อยเตมหวใจของเราละ อยางน เรากจะรกษาจตของ

เรา ตอนไปเรากมสตระมดระวง อารมณอะไรทจะเขามาให

ตงใจไว

วนนเราตนขนมาแลว ชวตนไมแนนอน เราอายกป

กเดอน กวน แลวเราจะมอายเหลออกกป กเดอน กวนนะ

สมมตวา อายขยของคนเรา ๗๕ ป ตอนนเราจะเหลอกป เราก

ลบดนะ ตงอายของเรา ตง ๗๕ ปไว แลวกลบดวยอายของเรา

กจะรวามนเหลอนอยลงไปทกวนๆ แลว เมออายของเราเหลอ

นอยลงไปทกวนแลว วนนนะ ตงใจไว เราจะไมโกรธใคร จะไม

พยาบาทใคร จะไมปองรายใคร จะไมอจฉารษยา จะไมซำาเตม

ใคร คอเราจะตงอยในศล ตงอยในกายวาจาทสงบเปนศล

เราจะละความโลภ เราจะละความโกรธ เราจะละความหลง น

คอความตงใจกอน

ถงจะตงใจอยางน แตเมอมการกระทบอารมณขนมา

แลว ความตงใจมนกหายไป กเลสมนมกำาลงมากกวา มรรคม

กำาลงนอย เมอกเลสมกำาลงมากกวา มรรคมกำาลงนอย มนก

จะยดมนถอมน ทำาใหใจของเรายดมนถอมน เกดความโกรธ

เกดความโลภ เกดความหลงอก เรากสไมไหว ถาแผเมตตา

ตอนนนกแผไมได เพราะเรามนโมโหแลว กไมเปนไร ดจต

ของเราไววา ตอนนมนโมโหแลว มนโกรธแลวนะ กรไว รไว

มนจะปรงแตง กรวามนกำาลงปรงแตงอย ยงระงบความปรงแตง

ไมไดกไมเปนไร เมอมโอกาสเวลามานงสมาธอก ทำาจตใหมนนง

เราอาจจะวางได นกถงหนาคนทเราโกรธ เราเกลยด เราก

แผเมตตาได เออ! พอไปเจอหนากนอก เอา! สไมไหวอกแลว

โมโหอกแลว เรากตองตอสอยางนแหละ

พยายามลดทฐลดมานะอยางนเรอยไป ในทสด วน

หนงเรากสามารถเอาชนะอารมณของเราได อารมณทเรา

www.watmarpjan.org

16 17

ความอมใจ ความสขใจ เกดขนเรากตามดจต ตามรกษาจต

ของเราอยางนไปเรอยไป

ระมดระวงสงภายนอก สำาคญกจรงอย แตวาการปฏบต

การละวางน หลวงพอชา สอนวาสำาคญกวา บางครงจะมอารมณ

อะไรมากมายเขามาสใจของเรา ใจของเรามนวาวน ใจของเรา

มนวนวายกตามนะ เรากจะตองฝกจต แลวใหจตของเรานม

เมตตา มกรณา มมทตา มอเบกขา คอมธรรมะมารกษาจตของ

เราดวย เมอใจของเรามเมตตา กพรอมทจะใหอภยกบคนอนเขา

อารมณทมากระทบ โทสะมนกเกดไดยาก มกรณาคดชวยเหลอ

คนทไดรบทกข มทตาจตดใจกบคนอนเขา จตของเรากไมอจฉา

รษยา เหนคนอนเขาเพลยงพลำา เรากไม ซำาเตม นเรามพรหม-

วหาร ๔ อยเตมหวใจของเราละ อยางน เรากจะรกษาจตของ

เรา ตอนไปเรากมสตระมดระวง อารมณอะไรทจะเขามาให

ตงใจไว

วนนเราตนขนมาแลว ชวตนไมแนนอน เราอายกป

กเดอน กวน แลวเราจะมอายเหลออกกป กเดอน กวนนะ

สมมตวา อายขยของคนเรา ๗๕ ป ตอนนเราจะเหลอกป เราก

ลบดนะ ตงอายของเรา ตง ๗๕ ปไว แลวกลบดวยอายของเรา

กจะรวามนเหลอนอยลงไปทกวนๆ แลว เมออายของเราเหลอ

นอยลงไปทกวนแลว วนนนะ ตงใจไว เราจะไมโกรธใคร จะไม

พยาบาทใคร จะไมปองรายใคร จะไมอจฉารษยา จะไมซำาเตม

ใคร คอเราจะตงอยในศล ตงอยในกายวาจาทสงบเปนศล

เราจะละความโลภ เราจะละความโกรธ เราจะละความหลง น

คอความตงใจกอน

ถงจะตงใจอยางน แตเมอมการกระทบอารมณขนมา

แลว ความตงใจมนกหายไป กเลสมนมกำาลงมากกวา มรรคม

กำาลงนอย เมอกเลสมกำาลงมากกวา มรรคมกำาลงนอย มนก

จะยดมนถอมน ทำาใหใจของเรายดมนถอมน เกดความโกรธ

เกดความโลภ เกดความหลงอก เรากสไมไหว ถาแผเมตตา

ตอนนนกแผไมได เพราะเรามนโมโหแลว กไมเปนไร ดจต

ของเราไววา ตอนนมนโมโหแลว มนโกรธแลวนะ กรไว รไว

มนจะปรงแตง กรวามนกำาลงปรงแตงอย ยงระงบความปรงแตง

ไมไดกไมเปนไร เมอมโอกาสเวลามานงสมาธอก ทำาจตใหมนนง

เราอาจจะวางได นกถงหนาคนทเราโกรธ เราเกลยด เราก

แผเมตตาได เออ! พอไปเจอหนากนอก เอา! สไมไหวอกแลว

โมโหอกแลว เรากตองตอสอยางนแหละ

พยายามลดทฐลดมานะอยางนเรอยไป ในทสด วน

หนงเรากสามารถเอาชนะอารมณของเราได อารมณทเรา

www.watmarpjan.org

18 19

เคยโกรธ เคยเกลยดมนกจะเบาลงไป เพราะความเหนผด

ของเราน เพราะคนเราทเกดขนมามความคดแตกตางกน ม

ความเหนแตกตางกนไป บางทเรากไมชอบใจเพราะความเหน

ของเขาไมตรงกบเรา ความเหนของเราไมตรงกบเขา เกดความ

ยดมนถอมนขนมาแลว มนกเปนทกขขนมา เพราะฉะนน เรา

ตองระมดระวงแลวตามรกษาจต ปฏบตกน ผใดตามรกษาจตของ

ตน บคคลนนกจะพนจากบวงของมาร

“เย จตตง สญญะเมสสนต โมกขนต มาระพนธะ

นา” พระพทธเจากตรสสอนอยางน เพราะฉะนนจตนกเหมอน

เดกนอยๆ เกดขนมาแลว เดกจะคลานไปนะ ถาไมมผปกครอง

ดแล แลวจะไปจบเอาไฟขนมากรอน คลานไปตกนำาตกบอกม

อนตรายมากมายทเดยว เพราะวาไมมคนทดแล จตของเราน

กเหมอนกน ถาไมมผทจะดแลจต ผรมาดแลจตแลวนนะ จตน

เปนจตอนาถามากทเดยว ลำาบากทกขยากมากเลย เพราะ

ฉะนนเราจะตองสรางผรขนมา ผรนจะเปนผทตามรกษาจต

วาจตนจะเปนอยางไร ถาจตมนดใจมากเกนไป กเตอน มนไม

แนนะ จตนมนชงมากเกนไปกไมแนนะ

หลวงปชาจงสอนวา พระพทธเจาอยทความไมแน ไมเทยง

น ใหเราสอนจตเถอะ เออ อนนเราชอบจรงๆ เลย อาหารนเรา

กชอบมาก คนนเรากชอบมาก เออ! เรากดจตสอนวามนไมแน

นะ ไมเทยงนะ ทกทวงไว คนนเราไมชอบเลย เราเกลยดจรงๆ

กบอกวาอนนกไมแนนะ ไมเทยงนะ สอนจตไปอยางน

ทานบอกวาตรงนจะทำาใหจตของเรามปญญา ทานวาตนฝอยลม

รากไปอยกลางอากาศมนกอยไดนะ

อบายวธทจะใหจตของเรามปญญานน กคอ อนจจง

ทกขง อนตตา เราตองสอนจตของเราอยเสมอใหรวาสรรพสง

ในโลก สงทเราชอบพอใจ จะเปนวตถสงของกด นนนะ มนไม

เทยงมนไมแน รปนกายนกไมเทยง ไมแนนะ ความรสกรกกด

ความรสกชงกด ชอบกด เกลยดกด กลวกด มนกไมเทยงแท

แนนอน

ตามรกษาจตของเรา เมอเราตามรกษาจตอยางน จตก

จะสงบเขามา มปตใจ มสขใจ เกดขนมาไดเพยงเลกนอย เรา

กควรภมใจแลว เมอถงโอกาสเวลา ทำาสมาธ นงสมาธ สำาคญ

ไหม กจะเปนอปกรณทจะชวยเหลอในการปฏบต ในการเจรญ

สตของเราใหมนดขนไปอก สงเสรมซงกนและกน จะเจรญสต

อยอยางเดยวเลยทงวน บางทกำาลงของสตมนกออนเกนไป

ความตงมนของใจไมม เรากตองมาเสรมในการทำาจตของเรา

ใหนงบาง หรอพกผอนบาง เหมอนเราทำาการงานกนทงวน

www.watmarpjan.org

18 19

เคยโกรธ เคยเกลยดมนกจะเบาลงไป เพราะความเหนผด

ของเราน เพราะคนเราทเกดขนมามความคดแตกตางกน ม

ความเหนแตกตางกนไป บางทเรากไมชอบใจเพราะความเหน

ของเขาไมตรงกบเรา ความเหนของเราไมตรงกบเขา เกดความ

ยดมนถอมนขนมาแลว มนกเปนทกขขนมา เพราะฉะนน เรา

ตองระมดระวงแลวตามรกษาจต ปฏบตกน ผใดตามรกษาจตของ

ตน บคคลนนกจะพนจากบวงของมาร

“เย จตตง สญญะเมสสนต โมกขนต มาระพนธะ

นา” พระพทธเจากตรสสอนอยางน เพราะฉะนนจตนกเหมอน

เดกนอยๆ เกดขนมาแลว เดกจะคลานไปนะ ถาไมมผปกครอง

ดแล แลวจะไปจบเอาไฟขนมากรอน คลานไปตกนำาตกบอกม

อนตรายมากมายทเดยว เพราะวาไมมคนทดแล จตของเราน

กเหมอนกน ถาไมมผทจะดแลจต ผรมาดแลจตแลวนนะ จตน

เปนจตอนาถามากทเดยว ลำาบากทกขยากมากเลย เพราะ

ฉะนนเราจะตองสรางผรขนมา ผรนจะเปนผทตามรกษาจต

วาจตนจะเปนอยางไร ถาจตมนดใจมากเกนไป กเตอน มนไม

แนนะ จตนมนชงมากเกนไปกไมแนนะ

หลวงปชาจงสอนวา พระพทธเจาอยทความไมแน ไมเทยง

น ใหเราสอนจตเถอะ เออ อนนเราชอบจรงๆ เลย อาหารนเรา

กชอบมาก คนนเรากชอบมาก เออ! เรากดจตสอนวามนไมแน

นะ ไมเทยงนะ ทกทวงไว คนนเราไมชอบเลย เราเกลยดจรงๆ

กบอกวาอนนกไมแนนะ ไมเทยงนะ สอนจตไปอยางน

ทานบอกวาตรงนจะทำาใหจตของเรามปญญา ทานวาตนฝอยลม

รากไปอยกลางอากาศมนกอยไดนะ

อบายวธทจะใหจตของเรามปญญานน กคอ อนจจง

ทกขง อนตตา เราตองสอนจตของเราอยเสมอใหรวาสรรพสง

ในโลก สงทเราชอบพอใจ จะเปนวตถสงของกด นนนะ มนไม

เทยงมนไมแน รปนกายนกไมเทยง ไมแนนะ ความรสกรกกด

ความรสกชงกด ชอบกด เกลยดกด กลวกด มนกไมเทยงแท

แนนอน

ตามรกษาจตของเรา เมอเราตามรกษาจตอยางน จตก

จะสงบเขามา มปตใจ มสขใจ เกดขนมาไดเพยงเลกนอย เรา

กควรภมใจแลว เมอถงโอกาสเวลา ทำาสมาธ นงสมาธ สำาคญ

ไหม กจะเปนอปกรณทจะชวยเหลอในการปฏบต ในการเจรญ

สตของเราใหมนดขนไปอก สงเสรมซงกนและกน จะเจรญสต

อยอยางเดยวเลยทงวน บางทกำาลงของสตมนกออนเกนไป

ความตงมนของใจไมม เรากตองมาเสรมในการทำาจตของเรา

ใหนงบาง หรอพกผอนบาง เหมอนเราทำาการงานกนทงวน

www.watmarpjan.org

20 21

นแหละ เราไมใหรางกายพกผอนเลย เรากจะอยไมได

เพราะฉะนนตองมการพก

เมอเราเจรญสต พจารณาอารมณในจตของเราอยเสมอ

แลว มนกเกดความเหนอย ความเมอย ความลาของจตได

คอกำาลงไมมแลว รยนด กรจกอยวาตอนนมนยนดนะ มนชอบ

นะ มนปรงแตงนะ แตวาเราละความปรงแตงไมได เหมอน

รถเราวงมาเรวๆ แลวเราไปเบรค กเบรคไมอยนนแหละ ก

แสดงวาเบรคของเรามนไมดแลว เบรคไมอยแลว เพราะ

วารถของเรามนวงเรวเกนไป กใช เบรคของเราไมดกใช

ทำาใหลนไถล ถนนมนลนไถลกใช มนลนไถลไปเรอยๆ

มนกจะไปชนอะไรหลายสงหลายอยาง เกดอนตรายขนมา

นนเอง

จตของเรานกเหมอนกน สตของเรามนออนลงไป

แลว ความตงมนไมมแลว มนเกดยนดเรากรจก เกดยนราย

เรากรจก แตวาความยนดมนไมหยด ยนรายมนไมหยด มน

ปรงมนแตงไปเรอยไปอยางน ในทสดแลว มนกอนตราย

แลว มนกเกดความยนดมากขนๆ ยนรายกยนรายมาก

ขนๆ จตของเรามนกหนออกจากความเปนกลางไปแลว

จตของเรามนหนจากความไมยนดไมยนรายไปมากแลว

คอมนเอยงไปทางซาย หรอมนเอยงไปทางขวามากเกนไปแลว

เพราะฉะนน ทำาอยางไรละทน เรากตองมาวางอารมณ

ภายนอกเสยกอน เราจะตองมาคดถงคำาสอนของพระชนวรณ

โดยอานาปานสตกรรมฐานภาวนา คอทำาใหเกดความกลมกลน

พระพทธเจาจะพจารณาในปฏจสมปบาทธรรม นน สมาธของ

พระองคกทรงตงมนไดดนะ ตงมนไดดแลว มกำาลงกพจารณา

ไดตลอดเลย พจารณาไดทเดยวเลยสชวโมงรวดกสามารถสำาเรจ

เปนพระสมมาสมพทธเจาได หรอวาทานอญญาโกณฑญญะ

สมาธทานทรงตวแลว ไดฟงธรรมของพระพทธเจาวาสงใด

สงหนง มความเกดขนเปนธรรมดา สงทงหมดยอมมความดบไป

เปนธรรมดา กเขาใจชดสามารถละตว ละตนเปนพระโสดาบนได

นคอสมาธนน ตงมน สตนนจดจออยในการฟงธรรม ในการ

พจารณาเปนของคกน

เมอเรานน ทำาการงานไปมาก ทางรางกายกตองพกผอน

เมอเราใชสตพจารณาไปมาก ปญญาไปมากแลว กเมอยลา

ตองหนกลบเขามาทำาสมาธบาง วนหนงกพยายามมานงสมาธ

จนจตของเรามนสงบ ปตสขเกดขน กายเบา จตเบา ในเบองตน

นนแหละ สมาธเปนของอศจรรย เมอจตของเรารวมเขามา

ความคดมนนอยลงๆ แลวน มอกจะหายไปทละขาง เทาหาย

www.watmarpjan.org

20 21

นแหละ เราไมใหรางกายพกผอนเลย เรากจะอยไมได

เพราะฉะนนตองมการพก

เมอเราเจรญสต พจารณาอารมณในจตของเราอยเสมอ

แลว มนกเกดความเหนอย ความเมอย ความลาของจตได

คอกำาลงไมมแลว รยนด กรจกอยวาตอนนมนยนดนะ มนชอบ

นะ มนปรงแตงนะ แตวาเราละความปรงแตงไมได เหมอน

รถเราวงมาเรวๆ แลวเราไปเบรค กเบรคไมอยนนแหละ ก

แสดงวาเบรคของเรามนไมดแลว เบรคไมอยแลว เพราะ

วารถของเรามนวงเรวเกนไป กใช เบรคของเราไมดกใช

ทำาใหลนไถล ถนนมนลนไถลกใช มนลนไถลไปเรอยๆ

มนกจะไปชนอะไรหลายสงหลายอยาง เกดอนตรายขนมา

นนเอง

จตของเรานกเหมอนกน สตของเรามนออนลงไป

แลว ความตงมนไมมแลว มนเกดยนดเรากรจก เกดยนราย

เรากรจก แตวาความยนดมนไมหยด ยนรายมนไมหยด มน

ปรงมนแตงไปเรอยไปอยางน ในทสดแลว มนกอนตราย

แลว มนกเกดความยนดมากขนๆ ยนรายกยนรายมาก

ขนๆ จตของเรามนกหนออกจากความเปนกลางไปแลว

จตของเรามนหนจากความไมยนดไมยนรายไปมากแลว

คอมนเอยงไปทางซาย หรอมนเอยงไปทางขวามากเกนไปแลว

เพราะฉะนน ทำาอยางไรละทน เรากตองมาวางอารมณ

ภายนอกเสยกอน เราจะตองมาคดถงคำาสอนของพระชนวรณ

โดยอานาปานสตกรรมฐานภาวนา คอทำาใหเกดความกลมกลน

พระพทธเจาจะพจารณาในปฏจสมปบาทธรรม นน สมาธของ

พระองคกทรงตงมนไดดนะ ตงมนไดดแลว มกำาลงกพจารณา

ไดตลอดเลย พจารณาไดทเดยวเลยสชวโมงรวดกสามารถสำาเรจ

เปนพระสมมาสมพทธเจาได หรอวาทานอญญาโกณฑญญะ

สมาธทานทรงตวแลว ไดฟงธรรมของพระพทธเจาวาสงใด

สงหนง มความเกดขนเปนธรรมดา สงทงหมดยอมมความดบไป

เปนธรรมดา กเขาใจชดสามารถละตว ละตนเปนพระโสดาบนได

นคอสมาธนน ตงมน สตนนจดจออยในการฟงธรรม ในการ

พจารณาเปนของคกน

เมอเรานน ทำาการงานไปมาก ทางรางกายกตองพกผอน

เมอเราใชสตพจารณาไปมาก ปญญาไปมากแลว กเมอยลา

ตองหนกลบเขามาทำาสมาธบาง วนหนงกพยายามมานงสมาธ

จนจตของเรามนสงบ ปตสขเกดขน กายเบา จตเบา ในเบองตน

นนแหละ สมาธเปนของอศจรรย เมอจตของเรารวมเขามา

ความคดมนนอยลงๆ แลวน มอกจะหายไปทละขาง เทาหาย

www.watmarpjan.org

22 23

ไปทละขาง บางครงรางกายกหายไปครงตว หายไปหมด

ทงตวเลย รสกสบาย ถาจตของเราสงบขนไปอกระดบหนง

มนเหมอนกบลอยอยกลางอากาศ นนะมนเบามากแลว

รสกสบาย โลงโปรงมากเลย

เมอเราออกมาจากความสงบ สตของเราจะพจารณาใน

รป ในนาม มนกสบายนะ เราจะกำาหนดดจตของเราน มนยนด

ไหม มนยนรายไหม เรากเหนชดแจงทเดยว อารมณทเขามา

กระทบเราจะรทนทเลยนะ เราจะมสตรทนเลย สตรทนความ

คดมนกจะดบไป คอเรามราคะ เรากรวาจตของเรามราคะ จต

ของเรามโทสะกรวาจตของเรามโทสะ จตของเรามโมหะ

เรากรจตของเรามโมหะนะ จตมโลภ มโกรธ มหลง กรจก โลภ

โกรธ หลง เกดขนไดอยางไรเรากรจก เกดขนเพราะมการกระ

ทบมความยดมนถอมน จตของเรานนปราศจากราคะ โทสะ

โมหะ กรจกนะ ปราศจากไดอยางไรกคอ ความไมยดมน

ถอมน เรากรจก อยางนแหละ เรากรจกวธแนวปฏบตแลวตรง

ทจตของเราไมยนด ตรงทจตของเราไมยนรายนละ

ในเมอพวกเราจะฟงเทศน ฟงไปหลายๆ กณฑ กตาม

ครบาอาจารยททานเทศนสอน ททานรแลว ทานไดรธรรมแลว

เหนธรรมแลว ทานกจะมาบอกสอนวธหรอแนวทางปฏบต

www.watmarpjan.org

22 23

ไปทละขาง บางครงรางกายกหายไปครงตว หายไปหมด

ทงตวเลย รสกสบาย ถาจตของเราสงบขนไปอกระดบหนง

มนเหมอนกบลอยอยกลางอากาศ นนะมนเบามากแลว

รสกสบาย โลงโปรงมากเลย

เมอเราออกมาจากความสงบ สตของเราจะพจารณาใน

รป ในนาม มนกสบายนะ เราจะกำาหนดดจตของเราน มนยนด

ไหม มนยนรายไหม เรากเหนชดแจงทเดยว อารมณทเขามา

กระทบเราจะรทนทเลยนะ เราจะมสตรทนเลย สตรทนความ

คดมนกจะดบไป คอเรามราคะ เรากรวาจตของเรามราคะ จต

ของเรามโทสะกรวาจตของเรามโทสะ จตของเรามโมหะ

เรากรจตของเรามโมหะนะ จตมโลภ มโกรธ มหลง กรจก โลภ

โกรธ หลง เกดขนไดอยางไรเรากรจก เกดขนเพราะมการกระ

ทบมความยดมนถอมน จตของเรานนปราศจากราคะ โทสะ

โมหะ กรจกนะ ปราศจากไดอยางไรกคอ ความไมยดมน

ถอมน เรากรจก อยางนแหละ เรากรจกวธแนวปฏบตแลวตรง

ทจตของเราไมยนด ตรงทจตของเราไมยนรายนละ

ในเมอพวกเราจะฟงเทศน ฟงไปหลายๆ กณฑ กตาม

ครบาอาจารยททานเทศนสอน ททานรแลว ทานไดรธรรมแลว

เหนธรรมแลว ทานกจะมาบอกสอนวธหรอแนวทางปฏบต

www.watmarpjan.org

24 25

อนเดยวกน อนนเราไมตองสงสยในแนวทางปฏบตเลย

หลวงปชาน อฐทานกเปนพระธาตแลว แสดงสกขพยานวา

แนวทางปฏบตททานสอนน ดำาเนนมาถกตองแนนอนรอย

เปอรเซนต ทจะทำาจตของเรานนใหบรสทธหลดพนไดตามทาน

กคอการฝกจตไมใหยนด แลวกไมใหยนราย โดยการตาม

รกษาจต ตามรจต

เมอเราตามรจตน จตของเรานนมนกไมเสย จตกม

ความสมดล เปรยบเสมอนวาเรามววมควาย กมคนเลยงด

ถาเกดวาเราไมเลยงดควายใหด กจะไปกนขาวกลาเขาเสยหายได

จตนกเหมอนกน อารมณอะไรเขามามนกจะเขาไปยดมนถอมน

เหนดเหนงาม เหนวาเปนของสวยงาม เหนวาเปนของทเทยง

แทถาวร เกดความยดมนถอมน เกดผสสะ กระทบกนแลวเกด

เวทนา เวทนาแลวเกดตณหา เกดอปาทาน เกดภพ เกดชาต

อยตรงน

เมอเรามสตรเทาทนตรงนนะ กเลสกไมเกดตรงน

ภพชาตกไมเกดตรงน ตรงนแหละ ตรงทไมยนดแลวกไมยนราย

ตรงนเปนทางทเราจะไดเหนธรรมะ เปนแนวทางทพวกเรานน

จะไดบรรลเสยซงธรรมะ ซงฆราวาสทงหลายกทำาได ปฏบตได

พวกเรามศล ๕ ทบรสทธ พวกเรามศรทธาในพระพทธเจา

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ อยในหวใจของเราเตมแลว

ไมตองใหใครมาบอกเราวา เราอยในขนไหน อยตอนไหน

เพราะวาผทมศรทธาเลอมใสในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ

มศล ๕ เปนปกต มทานเปนปกตอยเสมอ ทานบอกวาบารมธรรม

นนจะบรรลซงพระโสดาบนอยแลว อยางนเปนบารมธรรมะท

เกดขนแกพวกเราอยแลว เพยงแตวาเมอไหร ศล สมาธ ปญญา

รวมกนเขามาเรากจะเหนแจงชดมากขนในจตใจของเรา

กขอใหเราเขาใจในแนวทางปฏบต ในสายพระกรรมฐาน

ไมใหยนด ไมใหยนราย ครงหนงอาตมาเดนจงกรมอยนะ

หลวงปชาเทศนตรงนเลย กจบไดเลย แนวทางปฏบตนะ

ตองไมยนดไมยนราย ตรงนเอง แมวาเราจะปฏบตมาแลว

บางครงกสงสยขนมาบาง เพราะอะไร เพราะเปนธรรมดา

ของการเดนมรรค ถงเราจะรแจงเหนจรงมาแลว บางครงกเลส

มนเกดขนมามนครอบงำา เราไดยนไดฟงกรแจงอก ละอารมณ

เหลานนไปไดอก ละความยดมนถอมนไปไดอก

เพราะฉะนนเบองตน ศรทธา ความเชอ ความเลอมใส

เรามในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ อยเตมหวใจแลว

เรยกวาอจลศรทธา ศรทธาทไมหวนไหวแลว เมอเราศรทธา ไม

หวนไหวแลว ในการทำาทาน ในการรกษาศล เรามอยเตมอย

www.watmarpjan.org

24 25

อนเดยวกน อนนเราไมตองสงสยในแนวทางปฏบตเลย

หลวงปชาน อฐทานกเปนพระธาตแลว แสดงสกขพยานวา

แนวทางปฏบตททานสอนน ดำาเนนมาถกตองแนนอนรอย

เปอรเซนต ทจะทำาจตของเรานนใหบรสทธหลดพนไดตามทาน

กคอการฝกจตไมใหยนด แลวกไมใหยนราย โดยการตาม

รกษาจต ตามรจต

เมอเราตามรจตน จตของเรานนมนกไมเสย จตกม

ความสมดล เปรยบเสมอนวาเรามววมควาย กมคนเลยงด

ถาเกดวาเราไมเลยงดควายใหด กจะไปกนขาวกลาเขาเสยหายได

จตนกเหมอนกน อารมณอะไรเขามามนกจะเขาไปยดมนถอมน

เหนดเหนงาม เหนวาเปนของสวยงาม เหนวาเปนของทเทยง

แทถาวร เกดความยดมนถอมน เกดผสสะ กระทบกนแลวเกด

เวทนา เวทนาแลวเกดตณหา เกดอปาทาน เกดภพ เกดชาต

อยตรงน

เมอเรามสตรเทาทนตรงนนะ กเลสกไมเกดตรงน

ภพชาตกไมเกดตรงน ตรงนแหละ ตรงทไมยนดแลวกไมยนราย

ตรงนเปนทางทเราจะไดเหนธรรมะ เปนแนวทางทพวกเรานน

จะไดบรรลเสยซงธรรมะ ซงฆราวาสทงหลายกทำาได ปฏบตได

พวกเรามศล ๕ ทบรสทธ พวกเรามศรทธาในพระพทธเจา

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ อยในหวใจของเราเตมแลว

ไมตองใหใครมาบอกเราวา เราอยในขนไหน อยตอนไหน

เพราะวาผทมศรทธาเลอมใสในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ

มศล ๕ เปนปกต มทานเปนปกตอยเสมอ ทานบอกวาบารมธรรม

นนจะบรรลซงพระโสดาบนอยแลว อยางนเปนบารมธรรมะท

เกดขนแกพวกเราอยแลว เพยงแตวาเมอไหร ศล สมาธ ปญญา

รวมกนเขามาเรากจะเหนแจงชดมากขนในจตใจของเรา

กขอใหเราเขาใจในแนวทางปฏบต ในสายพระกรรมฐาน

ไมใหยนด ไมใหยนราย ครงหนงอาตมาเดนจงกรมอยนะ

หลวงปชาเทศนตรงนเลย กจบไดเลย แนวทางปฏบตนะ

ตองไมยนดไมยนราย ตรงนเอง แมวาเราจะปฏบตมาแลว

บางครงกสงสยขนมาบาง เพราะอะไร เพราะเปนธรรมดา

ของการเดนมรรค ถงเราจะรแจงเหนจรงมาแลว บางครงกเลส

มนเกดขนมามนครอบงำา เราไดยนไดฟงกรแจงอก ละอารมณ

เหลานนไปไดอก ละความยดมนถอมนไปไดอก

เพราะฉะนนเบองตน ศรทธา ความเชอ ความเลอมใส

เรามในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ อยเตมหวใจแลว

เรยกวาอจลศรทธา ศรทธาทไมหวนไหวแลว เมอเราศรทธา ไม

หวนไหวแลว ในการทำาทาน ในการรกษาศล เรามอยเตมอย

www.watmarpjan.org

26 27

แลวน เรากมาปฏบต เมอเรามาปฏบตธรรมะ พวกเรากมศรทธา

มวรยะพยายาม มความเพยร ความเพยรทางจตนแหละ เราอย

บานกระมดระวง พอบานจะพดอะไร แมบานจะพดอะไร ลกเรา

จะพดอะไร เรายนดไหม เรายนรายไหม เราเกดอปาทานมาก

เกนไปไหม เรากดตรงจตใจของเรานแหละ อยททำางานเรา

กตามดจต ขบรถขบรากตามดจต รกษาจตของเราอยางนเรอย

ไป เรากเรยกวาเราปฏบตธรรมไดทกกาลทกสถานท

เพราะฉะนน พวกเราทงหลาย อนเปนพทธบรษท วนน

เปนวนสำาคญทองคสมเดจพระศาสดาของเรานน ทรงประสต

ตรสร และเสดจดบขนธปรนพพาน พระองคกไดประทานธรรมะ

ใหพวกเราปฏบตบชา พจารณาตามรกษาจต รกษาใจของเรา

ไมใหยนด ไมใหยนราย เกดปต เกดความสขใจ อมใจขนมา

เรยกวาเปนสมาธ มวตกวจาร ปต สข เอกคคตา เขามาแลว

ในทสดความอมใจน เรากจะรจกวามความสขอก

ชนดหนงทเราเคยรจกแตความสขในโลก สมาธนทำาใหใจ

ของเรามนอม แลวมนกเยนทเดยวนะ คดใหเปน มนกเยนสบาย

คดใหเปน คดอยกบพทโธ คดแตความด จตใจของเรากเยน

เมอยงคดอยในอารมณเดยวได จตใจของเรากยงเยนมากขน

ไปใหญ

เมอเราไดพจารณาแลว ปลอยวางในความยดมนถอมน

ในจตใจทสกแตวาจต ไมใชสตว บคคล ตวตน เราเขา ไมม

ปลอยวางไป เมอเรายดในความเยนแลว มนกจะรอน แตความ

เยนทเกดขนแลว เรากไมยดแลว ความรเกดขนในจตของเรา

เรากไมยดวาตวเราตวเขาแลว นนแหละ เรากเขาถงความเปน

จตตานปสสนา สตปฏฐาน จตใจของเราจะปลอดโปรงโลง ก

คอเราจะรธรรม แลวกเหนธรรม เหนพระนพพานในใจของเรา

ดงทอาตมาไดพดมา กสมควรแกเวลา เอวงกมดวยประการ

ฉะน.

www.watmarpjan.org

26 27

แลวน เรากมาปฏบต เมอเรามาปฏบตธรรมะ พวกเรากมศรทธา

มวรยะพยายาม มความเพยร ความเพยรทางจตนแหละ เราอย

บานกระมดระวง พอบานจะพดอะไร แมบานจะพดอะไร ลกเรา

จะพดอะไร เรายนดไหม เรายนรายไหม เราเกดอปาทานมาก

เกนไปไหม เรากดตรงจตใจของเรานแหละ อยททำางานเรา

กตามดจต ขบรถขบรากตามดจต รกษาจตของเราอยางนเรอย

ไป เรากเรยกวาเราปฏบตธรรมไดทกกาลทกสถานท

เพราะฉะนน พวกเราทงหลาย อนเปนพทธบรษท วนน

เปนวนสำาคญทองคสมเดจพระศาสดาของเรานน ทรงประสต

ตรสร และเสดจดบขนธปรนพพาน พระองคกไดประทานธรรมะ

ใหพวกเราปฏบตบชา พจารณาตามรกษาจต รกษาใจของเรา

ไมใหยนด ไมใหยนราย เกดปต เกดความสขใจ อมใจขนมา

เรยกวาเปนสมาธ มวตกวจาร ปต สข เอกคคตา เขามาแลว

ในทสดความอมใจน เรากจะรจกวามความสขอก

ชนดหนงทเราเคยรจกแตความสขในโลก สมาธนทำาใหใจ

ของเรามนอม แลวมนกเยนทเดยวนะ คดใหเปน มนกเยนสบาย

คดใหเปน คดอยกบพทโธ คดแตความด จตใจของเรากเยน

เมอยงคดอยในอารมณเดยวได จตใจของเรากยงเยนมากขน

ไปใหญ

เมอเราไดพจารณาแลว ปลอยวางในความยดมนถอมน

ในจตใจทสกแตวาจต ไมใชสตว บคคล ตวตน เราเขา ไมม

ปลอยวางไป เมอเรายดในความเยนแลว มนกจะรอน แตความ

เยนทเกดขนแลว เรากไมยดแลว ความรเกดขนในจตของเรา

เรากไมยดวาตวเราตวเขาแลว นนแหละ เรากเขาถงความเปน

จตตานปสสนา สตปฏฐาน จตใจของเราจะปลอดโปรงโลง ก

คอเราจะรธรรม แลวกเหนธรรม เหนพระนพพานในใจของเรา

ดงทอาตมาไดพดมา กสมควรแกเวลา เอวงกมดวยประการ

ฉะน.

www.watmarpjan.org

28 29

“ถาจตใจของเรานนตงมน

มพระพทธ พระธรรม และพระสงฆนน

เปนสรณะ ยอมตาย ไมยอมใหศลของเรา

นนขาด จตของเราตงมนดวยดมศรทธา

ในการทำาบญ สมาทานศลเปนปกต

อนนละเปนคณสมบตของพระโสดาบนบคคล”

-พระอาจารยอนนต อกญจโน

www.watmarpjan.org

28 29

“ถาจตใจของเรานนตงมน

มพระพทธ พระธรรม และพระสงฆนน

เปนสรณะ ยอมตาย ไมยอมใหศลของเรา

นนขาด จตของเราตงมนดวยดมศรทธา

ในการทำาบญ สมาทานศลเปนปกต

อนนละเปนคณสมบตของพระโสดาบนบคคล”

-พระอาจารยอนนต อกญจโน

www.watmarpjan.org

30 31

“อบายวธทจะใหจตของเรามปญญานน

กคอ อนจจง ทกขง อนตตา

เราตองสอนจตของเราอยเสมอ ใหรวา

สรรพสงในโลก สงทเราชอบ พอใจ จะเปน

วตถสงของกด นนนะ มนไมเทยง

มนไมแน รปนกายนกไมเทยง ไมแนนะ

ความรสกรกกด ความรสกชงกด ชอบกด

เกลยดกด กลวกด มนกไมเทยงแทแนนอน”

-พระโพธญาณเถร (ชา สภทโท)

www.watmarpjan.org

30 31

“อบายวธทจะใหจตของเรามปญญานน

กคอ อนจจง ทกขง อนตตา

เราตองสอนจตของเราอยเสมอ ใหรวา

สรรพสงในโลก สงทเราชอบ พอใจ จะเปน

วตถสงของกด นนนะ มนไมเทยง

มนไมแน รปนกายนกไมเทยง ไมแนนะ

ความรสกรกกด ความรสกชงกด ชอบกด

เกลยดกด กลวกด มนกไมเทยงแทแนนอน”

-พระโพธญาณเถร (ชา สภทโท)

www.watmarpjan.org

32 33

เรานงสมาธ เทาขวาทบเทาซาย มอขวาทบมอซาย

ตงกายใหตรง ดำารงสตของเราอยเฉพาะหนา ปจจบนนกำาหนดร

ลมหายใจของเรานเปนทตงของสต ลมหายใจเขากด

ลมหายใจออกกด ใหมสต เพราะสตนแปลวาความระลก

สมปชญญะความรตวทวพรอม เมอเราจะกำาหนดสตของเราให

อยในอารมณอนเดยว เชนวา ลมหายใจโดยมคำาบรกรรมภาวนา

กำากบ ในการทเรากำาหนดรลมหายใจ ดวยเพอทจตของเรา

ทมนคดนกปรงแตงออกไปขางนอก เราจะไดมสตอยกบ

คำาบรกรรม จะเปนพทโธกด ธมโมกด สงโฆกด กเปนคำาบรกรรม

หรอวาเปนอารมณของใจของเรา

ปฏบตลดตองพจารณากาย

www.watmarpjan.org

32 33

เรานงสมาธ เทาขวาทบเทาซาย มอขวาทบมอซาย

ตงกายใหตรง ดำารงสตของเราอยเฉพาะหนา ปจจบนนกำาหนดร

ลมหายใจของเรานเปนทตงของสต ลมหายใจเขากด

ลมหายใจออกกด ใหมสต เพราะสตนแปลวาความระลก

สมปชญญะความรตวทวพรอม เมอเราจะกำาหนดสตของเราให

อยในอารมณอนเดยว เชนวา ลมหายใจโดยมคำาบรกรรมภาวนา

กำากบ ในการทเรากำาหนดรลมหายใจ ดวยเพอทจตของเรา

ทมนคดนกปรงแตงออกไปขางนอก เราจะไดมสตอยกบ

คำาบรกรรม จะเปนพทโธกด ธมโมกด สงโฆกด กเปนคำาบรกรรม

หรอวาเปนอารมณของใจของเรา

ปฏบตลดตองพจารณากาย

www.watmarpjan.org

34 35

ใหเราเขาใจความหมายของการปฎบตวาการปฎบตนน

จดมงหมายของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาตองการใหเรานนม

สตรอยในปจจบน ซงทานอาจจะแบงแยกในเรองของกาย เวทนา

จต ธรรม หรอสตปฎฐานทงส

เมอเรานงอยน เรากกำาหนดรทกาย คอความรสกวาเรา

นง รสกวาเราหายใจเขา หายใจออก กเปนเรองของกายเหมอน

กน เพราะลมหายใจกเปนหนงของกายธาตดน นำา ไฟ ลม ตอน

นเรากกำาหนดธาตลมเปนอารมณของใจ แสดงวาเราปฏบตถก

ทางตามคำาสอนของพระพทธเจาในอรยมรรคมองคแปด ท

พระองคสอนใหเราเดนอยในศล สมาธ และปญญา

เรานงอยน กายกสงบ วาจากสงบ กเปนศล เมอเรา

มศลแลว เมอเรากพยายามทจะมสตร อยในปจจบนน

จนจตใจของเรานนตงมนเปนสมาธ สมาธนแปลวา ความตงใจ

มน ถาใจของเรานมนไมตงมนแลว ปญญาเรามนกจะไมเกด

เรากจะไมรไมเหนตามความเปนจรงของสงขารได

ในสมยพทธกาลพระสงฆสาวกของพระพทธเจา

พรอมทงสาวกา ทไดฟงธรรมขององคสมเดจพระศาสดา

แลวพจารณาตามธรรมนน กไดบรรลเปนพระโสดาบน

พระสกทาคาม พระอนาคาม พระอรหนตจำานวนมาก กลวน

แลวแตวา ทานไดสรางสมอบรมวาสนาบารม มาแลวใน

อดตชาต จนบารมของทานนนเตมแลว เมอไดมาฟงธรรมของ

พระศาสดา พจารณาตามธรรม จตรวมลงมา เขาใจ

ไดอยางชดแจง จงสามารถตดกเลสใหเปนสมจเฉท-ปหานได

ทำาลายความเหนทผดวา ตวเราของเราลงได ในเบองตน

กเรยกวาเปนพระโสดาบน

พระโสดาบนบคคลน คอบคคลทตกแลวอยในกระแส

ของธรรมะ เปนผทมจตใจฝกใฝในเรองของการใหทาน

ในเรองของการรกษาศลเปนปกต มจตใจเลอมใสใน

พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ เปนทพงหรอเปนสรณะ

อยในใจไมเสอมคลาย นบถอพระพทธเจา พระธรรม และพระ

สงฆน เปนทพงอนสงสด ยงเปนผมไตรสรณคมณ ดำารงจตอย

ในศลหาประการ เมอพบพานซงพระธรรมคำาสอนของพระพทธเจา

กพยายามเพยรปฏบต จนรจนเหนแจงซงธรรมะ เหนตามความ

เปนจรง เมอเหนธรรมะกเหนพระพทธเจานนเอง พระพทธเจา

กอยทธรรมะ

หลวงพอชาจงสอนวา คนเรานนปฏบตอยใน

ประเทศไทย ถาเหนธรรมะ กเหนพระพทธเจาอยใน

ประเทศไทยน ถาบรรลซงธรรมะ กบรรลซงความเปนพทธะ

www.watmarpjan.org

34 35

ใหเราเขาใจความหมายของการปฎบตวาการปฎบตนน

จดมงหมายของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาตองการใหเรานนม

สตรอยในปจจบน ซงทานอาจจะแบงแยกในเรองของกาย เวทนา

จต ธรรม หรอสตปฎฐานทงส

เมอเรานงอยน เรากกำาหนดรทกาย คอความรสกวาเรา

นง รสกวาเราหายใจเขา หายใจออก กเปนเรองของกายเหมอน

กน เพราะลมหายใจกเปนหนงของกายธาตดน นำา ไฟ ลม ตอน

นเรากกำาหนดธาตลมเปนอารมณของใจ แสดงวาเราปฏบตถก

ทางตามคำาสอนของพระพทธเจาในอรยมรรคมองคแปด ท

พระองคสอนใหเราเดนอยในศล สมาธ และปญญา

เรานงอยน กายกสงบ วาจากสงบ กเปนศล เมอเรา

มศลแลว เมอเรากพยายามทจะมสตร อยในปจจบนน

จนจตใจของเรานนตงมนเปนสมาธ สมาธนแปลวา ความตงใจ

มน ถาใจของเรานมนไมตงมนแลว ปญญาเรามนกจะไมเกด

เรากจะไมรไมเหนตามความเปนจรงของสงขารได

ในสมยพทธกาลพระสงฆสาวกของพระพทธเจา

พรอมทงสาวกา ทไดฟงธรรมขององคสมเดจพระศาสดา

แลวพจารณาตามธรรมนน กไดบรรลเปนพระโสดาบน

พระสกทาคาม พระอนาคาม พระอรหนตจำานวนมาก กลวน

แลวแตวา ทานไดสรางสมอบรมวาสนาบารม มาแลวใน

อดตชาต จนบารมของทานนนเตมแลว เมอไดมาฟงธรรมของ

พระศาสดา พจารณาตามธรรม จตรวมลงมา เขาใจ

ไดอยางชดแจง จงสามารถตดกเลสใหเปนสมจเฉท-ปหานได

ทำาลายความเหนทผดวา ตวเราของเราลงได ในเบองตน

กเรยกวาเปนพระโสดาบน

พระโสดาบนบคคลน คอบคคลทตกแลวอยในกระแส

ของธรรมะ เปนผทมจตใจฝกใฝในเรองของการใหทาน

ในเรองของการรกษาศลเปนปกต มจตใจเลอมใสใน

พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ เปนทพงหรอเปนสรณะ

อยในใจไมเสอมคลาย นบถอพระพทธเจา พระธรรม และพระ

สงฆน เปนทพงอนสงสด ยงเปนผมไตรสรณคมณ ดำารงจตอย

ในศลหาประการ เมอพบพานซงพระธรรมคำาสอนของพระพทธเจา

กพยายามเพยรปฏบต จนรจนเหนแจงซงธรรมะ เหนตามความ

เปนจรง เมอเหนธรรมะกเหนพระพทธเจานนเอง พระพทธเจา

กอยทธรรมะ

หลวงพอชาจงสอนวา คนเรานนปฏบตอยใน

ประเทศไทย ถาเหนธรรมะ กเหนพระพทธเจาอยใน

ประเทศไทยน ถาบรรลซงธรรมะ กบรรลซงความเปนพทธะ

www.watmarpjan.org

36 37

อยในประเทศไทยนเอง ไมไดทประเทศอนเดย ถาเราเกด

ขนในสมยพทธกาล แมจะใกลพระพทธเจา จบชายจวรของทาน

พระพทธเจากตรสวายงไมไดเหนทาน เหนแตวารปกาย พระ

วรกายของทาน ซงมความบรสทธ แตยงไมไดเหนในกายธรรม

พวกเราไดเกดขนมาภายหลงพทธกาล เปนผมศรทธา

และปฏบตจนเกดปญญาญาณ รแจงเหนจรง ในทางทควรรควร

เหนกชอวา เรานนเหนพระพทธเจา

เมอเปนเชนน กขอใหพยายามพากเพยรหรอปฏบตตาม

คำาสอนของพระพทธองค ทในเบองตน พระองคกสอนใหพวก

เรานน เปนผทมทานการให บรจาคทาน บรจาคทรพยทำาบญ

นน เปนปกตของจตใจ และสงทยงใหญขนไปกวาการใหทาน

นน กคอการทพวกเรานนจะตองมศล การสำารวมกาย สำารวม

วาจา ใหมศลเปนสงทสำาคญ

อยางขอวาดวยเรองกาย เรากไมลก ไมขโมย

ไมประพฤตผดศลธรรมไมฆาสตวตดชวต ในหมวดแหงวาจา

กไมพดเทจ สอเสยด คำาหยาบและเพอเจอ ไมดมสราเมรย

อนนกเรยกวา ประกอบไปดวยกายสจรตและวจสจรต เมอเรา

ประกอบไปดวยกายสจรตและวจสจรต กเปนคณสมบตของพระ

โสดาบน

www.watmarpjan.org

36 37

อยในประเทศไทยนเอง ไมไดทประเทศอนเดย ถาเราเกด

ขนในสมยพทธกาล แมจะใกลพระพทธเจา จบชายจวรของทาน

พระพทธเจากตรสวายงไมไดเหนทาน เหนแตวารปกาย พระ

วรกายของทาน ซงมความบรสทธ แตยงไมไดเหนในกายธรรม

พวกเราไดเกดขนมาภายหลงพทธกาล เปนผมศรทธา

และปฏบตจนเกดปญญาญาณ รแจงเหนจรง ในทางทควรรควร

เหนกชอวา เรานนเหนพระพทธเจา

เมอเปนเชนน กขอใหพยายามพากเพยรหรอปฏบตตาม

คำาสอนของพระพทธองค ทในเบองตน พระองคกสอนใหพวก

เรานน เปนผทมทานการให บรจาคทาน บรจาคทรพยทำาบญ

นน เปนปกตของจตใจ และสงทยงใหญขนไปกวาการใหทาน

นน กคอการทพวกเรานนจะตองมศล การสำารวมกาย สำารวม

วาจา ใหมศลเปนสงทสำาคญ

อยางขอวาดวยเรองกาย เรากไมลก ไมขโมย

ไมประพฤตผดศลธรรมไมฆาสตวตดชวต ในหมวดแหงวาจา

กไมพดเทจ สอเสยด คำาหยาบและเพอเจอ ไมดมสราเมรย

อนนกเรยกวา ประกอบไปดวยกายสจรตและวจสจรต เมอเรา

ประกอบไปดวยกายสจรตและวจสจรต กเปนคณสมบตของพระ

โสดาบน

www.watmarpjan.org

38 39

ดกนงายๆ ไมตองพจารณาละเอยดลกซงอะไร ถาจตใจ

ของเรานนตงมน มพระพทธ พระธรรม พระสงฆ นน เปนสรณะ

ยอมตายไมยอมใหศลของเรานนขาด จตของเราตงมนดวยดม

ศรทธา ในการทำาบญทำาทาน สมาทานศลเปนปกต อนนละ เปน

คณสมบตของพระโสดาบนบคคล และกพยายามทจะลดละ

ทฏฐมานะตวเราของเรา ละอปาทาน ความยดถอในรป

ในนามอยเสมอไมไดขาด

เบองตนอาจจะเหนสภาวะ เหนวตถธาตทงหลาย

ในโลก เปนของไมจรงยงยน มความเกดขน ตงอยและดบไป

เปนธรรมดา หาสาระ หาแกนสารมได เปนคนทไมไดสงสมใน

ทรพยสนทงหลายมากมายจนเกนประมาณ อนนแหละ กเรยกวา

จตใจของผนนกเปนผทเขาถงแลว ซงพระพทธ พระธรรม พระ-

สงฆ จตใจตกกระแสแหงพระนพพาน ในชวตกปรารถนาทจะ

บรสทธหลดพน จากการเวยนวายตายเกดในวฏฏะสงสาร แต

ไมใชวามสามภรรยาแลวจะทงไปออกบวชทงหมดกคงความม

จตใจทดงามเอาไว ดำารงเพศฆราวาส มครอบครว มบตรภรรยา

สาม กทำาหนาทของความเปนสาม ภรรยา และบดามารดาของ

บตรเปนอยางด เชน ทานอนาถบณฑกเศรษฐ หรออบาสก ใน

สมยพทธกาล พรอมทงสาวกาอบาสกา เชน นางวสาขา มหา-

อบาสกา เปนตน กดำารงเพศอยในฆราวาสทงนน แตมบารมญาณ

สามารถรธรรมเหนธรรม มศรทธาเลอมใสในพระพทธเจา

พระธรรม พระสงฆ มจตใจดำารงตงมนอยในศลทงหาประการ

ในวนหยดกรกษาศลแปด บำาเพญบารมใหสงขนไปอก

เหนไดวาธรรมะของพระพทธเจาไมใชปฏบตเฉพาะพระสงฆ

แมแตฆราวาสถาปฏบตกจโดยความมสตอยในระหวางวน

ในการทำากจการงานทงหลายทเราไดทำาอยเปนประจำา

เมอเราทำาการงานนนๆ ไป กมสตรกษาใจ ดจตใจของเราไป

ดวยวาขณะนเรามความรสกเปนอยางไร จตใจมความโลภ หรอ

มความโกรธหรอมความหลง อนนมนกจะมาเกยวกบจตตาน

ปสสนา

เมอเราตามดจต รจต เหนจตของเรานนมความโกรธ ความ

พยาบาท เรากอยาพด อยาแสดงอาการกรยาทงหลายออกไป

เราเปนผมทมขนต ความอดทน โสรจจะ ความสงบเสงยม

รกษากาย วาจาของเราไวใหเรยบรอย อนนกเปนธรรมททำาให

เกดความงามขนทางกายและทางวาจาของเรา

เมอเราตามดจต ตามรจตของเราอยางน กเปนการปฏบต

ภาวนา การปฏบตภาวนาไมใชเราจะมานงสมาธอยางเดยว

จะตองมสตควบคไปดวย ตามรกษาจตของเราไปดวย

www.watmarpjan.org

38 39

ดกนงายๆ ไมตองพจารณาละเอยดลกซงอะไร ถาจตใจ

ของเรานนตงมน มพระพทธ พระธรรม พระสงฆ นน เปนสรณะ

ยอมตายไมยอมใหศลของเรานนขาด จตของเราตงมนดวยดม

ศรทธา ในการทำาบญทำาทาน สมาทานศลเปนปกต อนนละ เปน

คณสมบตของพระโสดาบนบคคล และกพยายามทจะลดละ

ทฏฐมานะตวเราของเรา ละอปาทาน ความยดถอในรป

ในนามอยเสมอไมไดขาด

เบองตนอาจจะเหนสภาวะ เหนวตถธาตทงหลาย

ในโลก เปนของไมจรงยงยน มความเกดขน ตงอยและดบไป

เปนธรรมดา หาสาระ หาแกนสารมได เปนคนทไมไดสงสมใน

ทรพยสนทงหลายมากมายจนเกนประมาณ อนนแหละ กเรยกวา

จตใจของผนนกเปนผทเขาถงแลว ซงพระพทธ พระธรรม พระ-

สงฆ จตใจตกกระแสแหงพระนพพาน ในชวตกปรารถนาทจะ

บรสทธหลดพน จากการเวยนวายตายเกดในวฏฏะสงสาร แต

ไมใชวามสามภรรยาแลวจะทงไปออกบวชทงหมดกคงความม

จตใจทดงามเอาไว ดำารงเพศฆราวาส มครอบครว มบตรภรรยา

สาม กทำาหนาทของความเปนสาม ภรรยา และบดามารดาของ

บตรเปนอยางด เชน ทานอนาถบณฑกเศรษฐ หรออบาสก ใน

สมยพทธกาล พรอมทงสาวกาอบาสกา เชน นางวสาขา มหา-

อบาสกา เปนตน กดำารงเพศอยในฆราวาสทงนน แตมบารมญาณ

สามารถรธรรมเหนธรรม มศรทธาเลอมใสในพระพทธเจา

พระธรรม พระสงฆ มจตใจดำารงตงมนอยในศลทงหาประการ

ในวนหยดกรกษาศลแปด บำาเพญบารมใหสงขนไปอก

เหนไดวาธรรมะของพระพทธเจาไมใชปฏบตเฉพาะพระสงฆ

แมแตฆราวาสถาปฏบตกจโดยความมสตอยในระหวางวน

ในการทำากจการงานทงหลายทเราไดทำาอยเปนประจำา

เมอเราทำาการงานนนๆ ไป กมสตรกษาใจ ดจตใจของเราไป

ดวยวาขณะนเรามความรสกเปนอยางไร จตใจมความโลภ หรอ

มความโกรธหรอมความหลง อนนมนกจะมาเกยวกบจตตาน

ปสสนา

เมอเราตามดจต รจต เหนจตของเรานนมความโกรธ ความ

พยาบาท เรากอยาพด อยาแสดงอาการกรยาทงหลายออกไป

เราเปนผมทมขนต ความอดทน โสรจจะ ความสงบเสงยม

รกษากาย วาจาของเราไวใหเรยบรอย อนนกเปนธรรมททำาให

เกดความงามขนทางกายและทางวาจาของเรา

เมอเราตามดจต ตามรจตของเราอยางน กเปนการปฏบต

ภาวนา การปฏบตภาวนาไมใชเราจะมานงสมาธอยางเดยว

จะตองมสตควบคไปดวย ตามรกษาจตของเราไปดวย

www.watmarpjan.org

40 41

ในระหวางวน เหมอนกบทเราไดปลกขาว มนาแลวทำาขาว

ปลกขาวเอาไว สตวทงหลายอาจจะมาทำารายในนาขาวของเรา

เชนวว เชนควายเปนตน เรากจะตองระมดระวงเอาไว

จตนกเหมอนกน เมอมนรบรอารมณมาแลว จะเขาไป

ยดไปถอในอารมณ เกดความโลภ เกดความโกรธ เกดความหลง เรา

กจะตองสอนจตของเรา ใหรจก ใหเขาใจ วาไปยดสงใดแลว กเปน

ทกข ควรทจะปลอยวางในอารมณทงหลายเหลานน เมอเรา

พจารณาปลอยวางได ไมมสตว บคคล ตวตน เราเขา กจะเหน

ไดวาจตทไปยนดยนรายกจะถอนออกมา เราจะเหนวา จตนสก

แตวาจต ไมใชสตว บคคล ตวตนเราเขาทแทจรง

บางครงรสกวายนด กเกดขน ตงอย แลวกดบไป

บางครงกรสกวายนราย ไมชอบ เกดขน ตงอย แลวดบไปอยางน

บางครงกมปต มความสขเกดขน ตงอย แลวกดบไปอก หาความ

เทยงแทแนนอนอะไรไมได

เหนวาจตกด กสกแตวาจต ไมเขาไปยดมนถอมนวา

เปนเราเปนเขา วาเราดกวาเขา เราเสมอกบเขา หรอเราตำากวา

เขา อยางนเรากละทฏฐมานะ ใจของเรามนกวางออกจาก

ความยดมนถอมน โดยการละมานะทฏฐลงได

เมอระหวางวนในการทำากจการงาน เรามสตสอดสอง

ใจของเราอยางน เราจะมานงกรรมฐานในตอนเยน ตอนเชา ก

ทำาใหการกำาหนดสต รลมหายใจเขา รลมหายใจออก กำาหนด

ไดเปนอยางด ถาในระหวางวนนน เราปลอยสตของเราไป

องคพระชนสหกบอกวาเราปฏบตไมถก เพราะเราปฏบตโดย

การละสต จะมาเจรญสมาธเวลาเดยว สตของเราไมตอเนอง

ยอมทำาไดยาก สมาธไมทรงตว ปญญากไมเกด เราทำาเทาไร

ความกาวหนา ของการปฏบตกไมเกดขน

เพราะฉะนนเรากจะตองมสตระหวางวน และกมา

เจรญสมาธภาวนา ในเวลาทเรารสกวารางกายของเรา

มนไมออนเพลยมากเกนไป ทำาอยางนใหสมำาเสมอ

และระมดระวง บางครงจะมความโกรธขนาดไหน กอยาไปพดอยา

ไปวา มความรอน กใหอยในใจ มความโลภกใหอยในใจ มความ

หลงกใหอยในใจ ถงจะมความโกรธอย แตเรากไมมความ

พยาบาทปองราย

พระโสดาบนบคคลนน ยงมความโกรธ ยงมความโมโห

ได แตความพยาบาทปองรายจะทำาลายลางกนไมม เพราะ

เชอในคำาสอนขององคพระชนสหวาความพยาบาทปองราย

เปนเหตใหการเวยนวายตายเกดและตกไปสอบายภม

พระโสดาบนทานตดกเลสเปนสมจเฉทปหาน คอตด

www.watmarpjan.org

40 41

ในระหวางวน เหมอนกบทเราไดปลกขาว มนาแลวทำาขาว

ปลกขาวเอาไว สตวทงหลายอาจจะมาทำารายในนาขาวของเรา

เชนวว เชนควายเปนตน เรากจะตองระมดระวงเอาไว

จตนกเหมอนกน เมอมนรบรอารมณมาแลว จะเขาไป

ยดไปถอในอารมณ เกดความโลภ เกดความโกรธ เกดความหลง เรา

กจะตองสอนจตของเรา ใหรจก ใหเขาใจ วาไปยดสงใดแลว กเปน

ทกข ควรทจะปลอยวางในอารมณทงหลายเหลานน เมอเรา

พจารณาปลอยวางได ไมมสตว บคคล ตวตน เราเขา กจะเหน

ไดวาจตทไปยนดยนรายกจะถอนออกมา เราจะเหนวา จตนสก

แตวาจต ไมใชสตว บคคล ตวตนเราเขาทแทจรง

บางครงรสกวายนด กเกดขน ตงอย แลวกดบไป

บางครงกรสกวายนราย ไมชอบ เกดขน ตงอย แลวดบไปอยางน

บางครงกมปต มความสขเกดขน ตงอย แลวกดบไปอก หาความ

เทยงแทแนนอนอะไรไมได

เหนวาจตกด กสกแตวาจต ไมเขาไปยดมนถอมนวา

เปนเราเปนเขา วาเราดกวาเขา เราเสมอกบเขา หรอเราตำากวา

เขา อยางนเรากละทฏฐมานะ ใจของเรามนกวางออกจาก

ความยดมนถอมน โดยการละมานะทฏฐลงได

เมอระหวางวนในการทำากจการงาน เรามสตสอดสอง

ใจของเราอยางน เราจะมานงกรรมฐานในตอนเยน ตอนเชา ก

ทำาใหการกำาหนดสต รลมหายใจเขา รลมหายใจออก กำาหนด

ไดเปนอยางด ถาในระหวางวนนน เราปลอยสตของเราไป

องคพระชนสหกบอกวาเราปฏบตไมถก เพราะเราปฏบตโดย

การละสต จะมาเจรญสมาธเวลาเดยว สตของเราไมตอเนอง

ยอมทำาไดยาก สมาธไมทรงตว ปญญากไมเกด เราทำาเทาไร

ความกาวหนา ของการปฏบตกไมเกดขน

เพราะฉะนนเรากจะตองมสตระหวางวน และกมา

เจรญสมาธภาวนา ในเวลาทเรารสกวารางกายของเรา

มนไมออนเพลยมากเกนไป ทำาอยางนใหสมำาเสมอ

และระมดระวง บางครงจะมความโกรธขนาดไหน กอยาไปพดอยา

ไปวา มความรอน กใหอยในใจ มความโลภกใหอยในใจ มความ

หลงกใหอยในใจ ถงจะมความโกรธอย แตเรากไมมความ

พยาบาทปองราย

พระโสดาบนบคคลนน ยงมความโกรธ ยงมความโมโห

ได แตความพยาบาทปองรายจะทำาลายลางกนไมม เพราะ

เชอในคำาสอนขององคพระชนสหวาความพยาบาทปองราย

เปนเหตใหการเวยนวายตายเกดและตกไปสอบายภม

พระโสดาบนทานตดกเลสเปนสมจเฉทปหาน คอตด

www.watmarpjan.org

42 43

อบายภมลงไปไดแลว ไมไปเกดในนรก เปรต อสรกาย

สตวเดรจฉานอยางแนนอน

ตามทองคพระชนวรณทรงสงสอน ทานกมความเลอมใส

ตงมนอยางด ไมหวนไหวในกายกรรม วจกรรมอนสจรต

เชน นางสามาวด แมวาชวตกำาลงจะดบสน เพราะถก

นางมาคนทยา ทำาราย หลอกใหเขาไปในวหารแลวกลอคประต

ลอคหนาตางทงหมด แลวกจดไฟเผา นางสามาวดพรอมดวย

บรวารกพจารณาถงกรรมของตนทเคยทำามาแลว ชวตกจะตอง

ตาย จตกรวมลงมาได จงเลอนชนจตใจไปสพระสกทาคาม เปน

ผทมาเกดเปนมนษยอกเพยงชาตเดยวกจะสำาเรจเปนพระอรหนต

สวนบรวารของทาน จากกลยาณชน กเขาสอรยชนเปนพระโสดาบน

ทงหมดทงหารอยคน เพราะไมไดไปคำานงไมไดไปคดความ

โกรธ ความพยาบาทแกนางมาคนทยา มองเหนวาเปนเรองของ

กรรม

เพราะฉะนน เมอพวกเรามาบำาเพญปฏบตธรรมกตอง

ตงใจ บางครงเรามาอยในโลก เกดขนมาในโลก บางครง

กมลาภ บางครงกเสอมลาภ บางครงกมยศ บางครงกเสอมยศ บาง

ครงมความสข บางครงกมความทกข บางครงมสรรเสรญกม

นนทา อนนเรยกวาโลกธรรม

โลกธรรมทงแปดน เมอเราเกดเปนมนษยจะมาพบกบ

โลกธรรม กตองใหพจารณาไมประมาท ทงสงทถกใจเราและ

ไมถกใจเรา กอยาใหใจของเรานนมนเสยไป ใหมนเสยไปแต

ภายนอก และไดมาแตภายนอก อยาใหใจของเราเสย ใหรกษาใจ

ของเราไวกอนในเบองตน องคพระชนวรณกสอนอยางน

พระองคสอนใหเรารจก ใหเขาใจความเปนจรงรจก

ความเปนจรง คนเราเกดขนมานน กบายหนาไปสความแก

ความเจบ และกความตาย สงทเราอาศยอยน

เปนการอาศยเพยงชวคราว ธาตทงสน เราอาศย

เพยงชวคราว ถามทรพยสนสงของมากมายในทสดแลวรางกาย

กจะตองแตกสลาย หาความเปนตวตน สตว บคคล เราเขานน

ไมได

เมอเปนเชนนเรากควรทจะแสวงหาธรรมะเปนทพง

ควรจะแสวงหาธรรมอนเปนทพงของจตใจ การแสวงหาภายนอก

กเพยงเพอเราจะอยได เรากจะตองมปจจยส แตสงสำาคญยง

กวาปจจยสนน เรากจะตองแสวงหาธรรมะ หาใจของเรานเอง

ใหมธรรมะ คนควาใจเรานเอง ใหใจของเรานนมความบรสทธ

ขนมา มความประภสสรผองใส เขาใจตามความเปนจรงใหได

เพราะเราเกดมาเปนมนษยแลว มโอกาสอนดทไดมา

www.watmarpjan.org

42 43

อบายภมลงไปไดแลว ไมไปเกดในนรก เปรต อสรกาย

สตวเดรจฉานอยางแนนอน

ตามทองคพระชนวรณทรงสงสอน ทานกมความเลอมใส

ตงมนอยางด ไมหวนไหวในกายกรรม วจกรรมอนสจรต

เชน นางสามาวด แมวาชวตกำาลงจะดบสน เพราะถก

นางมาคนทยา ทำาราย หลอกใหเขาไปในวหารแลวกลอคประต

ลอคหนาตางทงหมด แลวกจดไฟเผา นางสามาวดพรอมดวย

บรวารกพจารณาถงกรรมของตนทเคยทำามาแลว ชวตกจะตอง

ตาย จตกรวมลงมาได จงเลอนชนจตใจไปสพระสกทาคาม เปน

ผทมาเกดเปนมนษยอกเพยงชาตเดยวกจะสำาเรจเปนพระอรหนต

สวนบรวารของทาน จากกลยาณชน กเขาสอรยชนเปนพระโสดาบน

ทงหมดทงหารอยคน เพราะไมไดไปคำานงไมไดไปคดความ

โกรธ ความพยาบาทแกนางมาคนทยา มองเหนวาเปนเรองของ

กรรม

เพราะฉะนน เมอพวกเรามาบำาเพญปฏบตธรรมกตอง

ตงใจ บางครงเรามาอยในโลก เกดขนมาในโลก บางครง

กมลาภ บางครงกเสอมลาภ บางครงกมยศ บางครงกเสอมยศ บาง

ครงมความสข บางครงกมความทกข บางครงมสรรเสรญกม

นนทา อนนเรยกวาโลกธรรม

โลกธรรมทงแปดน เมอเราเกดเปนมนษยจะมาพบกบ

โลกธรรม กตองใหพจารณาไมประมาท ทงสงทถกใจเราและ

ไมถกใจเรา กอยาใหใจของเรานนมนเสยไป ใหมนเสยไปแต

ภายนอก และไดมาแตภายนอก อยาใหใจของเราเสย ใหรกษาใจ

ของเราไวกอนในเบองตน องคพระชนวรณกสอนอยางน

พระองคสอนใหเรารจก ใหเขาใจความเปนจรงรจก

ความเปนจรง คนเราเกดขนมานน กบายหนาไปสความแก

ความเจบ และกความตาย สงทเราอาศยอยน

เปนการอาศยเพยงชวคราว ธาตทงสน เราอาศย

เพยงชวคราว ถามทรพยสนสงของมากมายในทสดแลวรางกาย

กจะตองแตกสลาย หาความเปนตวตน สตว บคคล เราเขานน

ไมได

เมอเปนเชนนเรากควรทจะแสวงหาธรรมะเปนทพง

ควรจะแสวงหาธรรมอนเปนทพงของจตใจ การแสวงหาภายนอก

กเพยงเพอเราจะอยได เรากจะตองมปจจยส แตสงสำาคญยง

กวาปจจยสนน เรากจะตองแสวงหาธรรมะ หาใจของเรานเอง

ใหมธรรมะ คนควาใจเรานเอง ใหใจของเรานนมความบรสทธ

ขนมา มความประภสสรผองใส เขาใจตามความเปนจรงใหได

เพราะเราเกดมาเปนมนษยแลว มโอกาสอนดทไดมา

www.watmarpjan.org

44 45

ศกษาหรอมาปฏบตธรรม เปนโอกาสดทเราจะไดมา

เจรญภาวนาสมาธ เพราะอะไร เพราะถาเกดวาเรานน

ไปเกดเปนสตวเดรจฉาน โอกาสทปญญาญาณของเรา

จะเกดขน กทำาไดยาก ไมสามารถรธรรมเหนธรรมได

แตมนษยนมสตปญญา มกำาลงสมองทจะรองรบพระธรรมคำา

สอนของพระพทธเจาได แตถาเราพากนประมาทแลว

เรากไมมโอกาสทจะเหนธรรมหรอบรรลธรรม เพราะฉะนนพวก

เรา ทกๆ คนนน เมอมาเปนโอกาสดเกดมาเปนมนษย พบกบ

พระพทธศาสนา ซงคำาสอนของพระศาสดาไมใชจะเกดขน

ไดงาย

เมอเรานนเกดมาตองพยายามขวนขวายใหมวรยะ

มความเพยร มศรทธาในการใหทานเปนปกต มศรทธาในการ

สมาทานศลนนเปนปกต เรองการปฏบตสมาธภาวนา กตอง

ใหเขาใจ อยาไปสงสยในวธการทปฏบต วธการทปฏบตรวมลง

แลวนน กคอ ศล สมาธและปญญา จะมหลายคณาจารยสง

สอนอบรม อาจจะกำาหนดลงเนนอยในการกำาหนดทกาย การ

เคลอนไหวไปมาของกายใหมสตร กอย ในสตปฏฐาน

วาดวยกายานปสสนา ในขณะทกำาหนดรอยในกายกเปน สมถ

กรรมฐาน จะกำาหนดในกายน การเคลอนไหว การยน การเดน

www.watmarpjan.org

44 45

ศกษาหรอมาปฏบตธรรม เปนโอกาสดทเราจะไดมา

เจรญภาวนาสมาธ เพราะอะไร เพราะถาเกดวาเรานน

ไปเกดเปนสตวเดรจฉาน โอกาสทปญญาญาณของเรา

จะเกดขน กทำาไดยาก ไมสามารถรธรรมเหนธรรมได

แตมนษยนมสตปญญา มกำาลงสมองทจะรองรบพระธรรมคำา

สอนของพระพทธเจาได แตถาเราพากนประมาทแลว

เรากไมมโอกาสทจะเหนธรรมหรอบรรลธรรม เพราะฉะนนพวก

เรา ทกๆ คนนน เมอมาเปนโอกาสดเกดมาเปนมนษย พบกบ

พระพทธศาสนา ซงคำาสอนของพระศาสดาไมใชจะเกดขน

ไดงาย

เมอเรานนเกดมาตองพยายามขวนขวายใหมวรยะ

มความเพยร มศรทธาในการใหทานเปนปกต มศรทธาในการ

สมาทานศลนนเปนปกต เรองการปฏบตสมาธภาวนา กตอง

ใหเขาใจ อยาไปสงสยในวธการทปฏบต วธการทปฏบตรวมลง

แลวนน กคอ ศล สมาธและปญญา จะมหลายคณาจารยสง

สอนอบรม อาจจะกำาหนดลงเนนอยในการกำาหนดทกาย การ

เคลอนไหวไปมาของกายใหมสตร กอย ในสตปฏฐาน

วาดวยกายานปสสนา ในขณะทกำาหนดรอยในกายกเปน สมถ

กรรมฐาน จะกำาหนดในกายน การเคลอนไหว การยน การเดน

www.watmarpjan.org

46 47

การนง การนอนกด ลมหายใจเขาออกกตาม จนจตใจน

สงบระงบ กเรยกวาเปนสมถกรรมฐานทงนน ยงไมเรยกวา

เปนวปสสนา

อารมณของวปสสนานนกคอ อนจจง ทกขง อนตตา

หลวงพอชาทานสอนวา ถาเรามอารมณ อนจจง ทกขง อนตตา

เปนอารมณนน จะเปน วปสสนา เมอเรารวากายนสกแตวากาย การ

เคลอนไหวไปมานกด กลายเปนธาตสนกด เหนสกแตวากายแลว

กเปนวปสสนา ไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา เรากจะละ

อปาทานได อาจจะเปนตทงควมตต หลดพนชวคราว หรอสมจ

เฉทวมตตหลดพนไดโดยทำาลาย สกกายะทฏฐ วจกจฉา ส

ลพพตปรามาส ลงได อนเปนสงโยชนเบองตน เบองตำาสาม

ประการ ลงไดอยางเดดขาด กเพราะวาสมาธตงมน ปญญาเกด

เพราะฉะนน ตองใหเรานนทำาความเขาใจวาทางลดทาง

ทเราจะบรรลเรวไวนนกมอยเหมอนกน กคอทำาความรใหแจง

ชดในกาย วาไมใชตวไมใชตนนเอง แลวกสามารถจะทำาลาย

กเลสใหเปนสมจเฉทปหานได อนเปนทางลดทางรเรว ไมมทาง

ลดทางรเรวอนใดละกขอใหเรานตงสตอยในกาย อยในเวทนา

อยในจต อยในธรรม

สวนเรองของธรรมนน กเปนเรองของความละเอยด

ทสมาธตองทรงตวแลว เหลอแตปญญาทจะร จะเหน

อยางเชน ลทธเซน เปนตน

พจารณาในดานจตใจ ในดานธรรมะกสามารถ

บรรลธรรม เปนพระอรหนตได อนนนเปนขนสดทายของ

ผทปฏบตทไปทางลด แตจะลดอยางไรกตาม เพราะวาสมาธ

นนเตมแลว กสามารถทำาลายกเลสใหเปนสมจเฉทปหานได

บรรลความเปนพระอรหนต อยางเชนทานพระสภททะ มองเหน

เมฆหมอกนนบดบงดวงจนทร กมาพจารณาอารมณนนบดบง

ดวงใจ เปรยบเทยบ กลบไปกลบมา กรจกวาอารมณทมนเขา

มาในใจนแหละ มนบดบงใจไมใหสวางไสว เหมอนเมฆ

กบหมอกทบดบงดวงจนทรฉนนน กเกดความรขน จน

สำาเรจเปนพระอรหนต รแลววาอารมณทงหลายทเขามา

นน เปนเพยงอารมณเทานนเอง ถาใจของทานไมไปยดถอ

นน มนกสกแตวาอารมณ

อนนแหละ ทานพจารณาเปนธรรมะ การพจารณาเปน

ธรรมะได จตใจตองตงมนเปนสมาธอยางดไมหวนไหวแลว แต

ในเบองตนองคพระประทปแกว กสอนใหเรามทานเสยกอน

บางครง เราอยากจะรวาพระโสดาบนเปนอยางไร พระองค

กจะสอนใหเรานน ใหมทานกอนเพอละความโลภใหเรามศล

www.watmarpjan.org

46 47

การนง การนอนกด ลมหายใจเขาออกกตาม จนจตใจน

สงบระงบ กเรยกวาเปนสมถกรรมฐานทงนน ยงไมเรยกวา

เปนวปสสนา

อารมณของวปสสนานนกคอ อนจจง ทกขง อนตตา

หลวงพอชาทานสอนวา ถาเรามอารมณ อนจจง ทกขง อนตตา

เปนอารมณนน จะเปน วปสสนา เมอเรารวากายนสกแตวากาย การ

เคลอนไหวไปมานกด กลายเปนธาตสนกด เหนสกแตวากายแลว

กเปนวปสสนา ไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา เรากจะละ

อปาทานได อาจจะเปนตทงควมตต หลดพนชวคราว หรอสมจ

เฉทวมตตหลดพนไดโดยทำาลาย สกกายะทฏฐ วจกจฉา ส

ลพพตปรามาส ลงได อนเปนสงโยชนเบองตน เบองตำาสาม

ประการ ลงไดอยางเดดขาด กเพราะวาสมาธตงมน ปญญาเกด

เพราะฉะนน ตองใหเรานนทำาความเขาใจวาทางลดทาง

ทเราจะบรรลเรวไวนนกมอยเหมอนกน กคอทำาความรใหแจง

ชดในกาย วาไมใชตวไมใชตนนเอง แลวกสามารถจะทำาลาย

กเลสใหเปนสมจเฉทปหานได อนเปนทางลดทางรเรว ไมมทาง

ลดทางรเรวอนใดละกขอใหเรานตงสตอยในกาย อยในเวทนา

อยในจต อยในธรรม

สวนเรองของธรรมนน กเปนเรองของความละเอยด

ทสมาธตองทรงตวแลว เหลอแตปญญาทจะร จะเหน

อยางเชน ลทธเซน เปนตน

พจารณาในดานจตใจ ในดานธรรมะกสามารถ

บรรลธรรม เปนพระอรหนตได อนนนเปนขนสดทายของ

ผทปฏบตทไปทางลด แตจะลดอยางไรกตาม เพราะวาสมาธ

นนเตมแลว กสามารถทำาลายกเลสใหเปนสมจเฉทปหานได

บรรลความเปนพระอรหนต อยางเชนทานพระสภททะ มองเหน

เมฆหมอกนนบดบงดวงจนทร กมาพจารณาอารมณนนบดบง

ดวงใจ เปรยบเทยบ กลบไปกลบมา กรจกวาอารมณทมนเขา

มาในใจนแหละ มนบดบงใจไมใหสวางไสว เหมอนเมฆ

กบหมอกทบดบงดวงจนทรฉนนน กเกดความรขน จน

สำาเรจเปนพระอรหนต รแลววาอารมณทงหลายทเขามา

นน เปนเพยงอารมณเทานนเอง ถาใจของทานไมไปยดถอ

นน มนกสกแตวาอารมณ

อนนแหละ ทานพจารณาเปนธรรมะ การพจารณาเปน

ธรรมะได จตใจตองตงมนเปนสมาธอยางดไมหวนไหวแลว แต

ในเบองตนองคพระประทปแกว กสอนใหเรามทานเสยกอน

บางครง เราอยากจะรวาพระโสดาบนเปนอยางไร พระองค

กจะสอนใหเรานน ใหมทานกอนเพอละความโลภใหเรามศล

www.watmarpjan.org

48 49

กอน ละความโกรธ ใหเรานนเจรญภาวนาไวระงบนวรณ วตก

วจาร ปตสข เอกคคตากจะเกดขน กจะละกาม ฉนทะ พยาบาท

ถนมทธะ อทธทจะ กกกจจะ วจกจฉา ลงได

เพราะวานวรณทงหา อนเปนเครองกางกนไมใหจต

ของเราบรรลความด แตเมอเราเชอในองคพระชนสหกพยายาม

ปฏบต จะเดนจงกรมกด จะนงสมาธกด กมสต พยายามรวบรวม

กำาลงใจไมเกยจคราน มองเหนวาชวตของเรากวาจะสน กจะ

ตองถอพระนพพานนเปนอารมณใหได ไมตองการสงใด เพราะ

การเวยนวายตายเกดนนมนเปนทกข เรากเพยรพยายามปฏบต

พยายามภาวนา จนจตของเรานนมนกลาแขง ดวยวรยะ สต สมาธ

ตงมน อยางนเรากจะคอยๆ เหนพระนพพานตามลำาดบ เหน

กายนสกแตวากาย ครงใดเรากเหนธรรมขนมาแลว อาจจะไม

ไดเหนธรรมทงหมด กเรมเหนแลวเรมเขาใจ จตใจของเราทไม

ยนด จตใจของเราทไมยนราย ตรงนจตใจของเรากวาง

หลวงพอชาทานจงยกอปมาอปไมย เหมอนกบวา

เรานงอยบนศาลา เรากนงอยบนพน สงขนไปจากพนขาง

บนกเปนเพดาน อยในระหวางกลางๆ นน กเปนอากาศ

ธาต เรากไมคอยไดมองกน จตใจของเรานกเหมอนกน เรา

กมสข เรากมทกข ไอตรงทไมสขไมทกขตรงนนแหละ ก

คอใจของเราทวาง คอเรารความเปนจรงของโลกธรรม เมอ

เรารความเปนจรงของโลกธรรม พจารณาแลวปลอยวาง ใจ

ของเรากวางจากอปาทาน จากตณหา อปาทาน นนเราเดน

อยในอรยมรรค จตใจของเรามนกลดละความโกรธ ความโลภ

ความหลงลงได กจะทำาลายซงความเหนผด ความเหนถกนน

กจะเกดขนมา กขอใหพวกเราตองหมนเพยร พยายามปฏบต

ภาวนา สรางปญญา

ปญญาในทนกคอความร ความรรอบ หรอความรอบร

ในกองสงขารตามความเปนจรง สวนปญญาทเราไดศกษากน

มานน กเปนปญญาอนเปนโลกยปญญาอนเปนปญญา ทเรา

ตองใชในการทำาประกอบกจการนอยใหญ เพอหาทรพยเอามา

เลยงครอบครวใหเปนอยได แตไมสามารถทจะยงใจของเรานน

ใหพนจากความทกขได

ความทกขจงยงเกดขนกบเรา เราเรยนมานอยกทกข เรา

เรยนมามากกทกข เราเปนคนมกทกข เราเปนคนจน

กทกข เหนไหม ความทกขนนมนขนอยกบอะไรไมใชวาเมอเรา

มเงนมทองมากมาย กจะพนจากทกขได

กไมใช ความทกขนนมนขนอยกบความเหน ถา

ความเหนผด ยงมอยในใจ ความทกขกยอมจะเกดขน

www.watmarpjan.org

48 49

กอน ละความโกรธ ใหเรานนเจรญภาวนาไวระงบนวรณ วตก

วจาร ปตสข เอกคคตากจะเกดขน กจะละกาม ฉนทะ พยาบาท

ถนมทธะ อทธทจะ กกกจจะ วจกจฉา ลงได

เพราะวานวรณทงหา อนเปนเครองกางกนไมใหจต

ของเราบรรลความด แตเมอเราเชอในองคพระชนสหกพยายาม

ปฏบต จะเดนจงกรมกด จะนงสมาธกด กมสต พยายามรวบรวม

กำาลงใจไมเกยจคราน มองเหนวาชวตของเรากวาจะสน กจะ

ตองถอพระนพพานนเปนอารมณใหได ไมตองการสงใด เพราะ

การเวยนวายตายเกดนนมนเปนทกข เรากเพยรพยายามปฏบต

พยายามภาวนา จนจตของเรานนมนกลาแขง ดวยวรยะ สต สมาธ

ตงมน อยางนเรากจะคอยๆ เหนพระนพพานตามลำาดบ เหน

กายนสกแตวากาย ครงใดเรากเหนธรรมขนมาแลว อาจจะไม

ไดเหนธรรมทงหมด กเรมเหนแลวเรมเขาใจ จตใจของเราทไม

ยนด จตใจของเราทไมยนราย ตรงนจตใจของเรากวาง

หลวงพอชาทานจงยกอปมาอปไมย เหมอนกบวา

เรานงอยบนศาลา เรากนงอยบนพน สงขนไปจากพนขาง

บนกเปนเพดาน อยในระหวางกลางๆ นน กเปนอากาศ

ธาต เรากไมคอยไดมองกน จตใจของเรานกเหมอนกน เรา

กมสข เรากมทกข ไอตรงทไมสขไมทกขตรงนนแหละ ก

คอใจของเราทวาง คอเรารความเปนจรงของโลกธรรม เมอ

เรารความเปนจรงของโลกธรรม พจารณาแลวปลอยวาง ใจ

ของเรากวางจากอปาทาน จากตณหา อปาทาน นนเราเดน

อยในอรยมรรค จตใจของเรามนกลดละความโกรธ ความโลภ

ความหลงลงได กจะทำาลายซงความเหนผด ความเหนถกนน

กจะเกดขนมา กขอใหพวกเราตองหมนเพยร พยายามปฏบต

ภาวนา สรางปญญา

ปญญาในทนกคอความร ความรรอบ หรอความรอบร

ในกองสงขารตามความเปนจรง สวนปญญาทเราไดศกษากน

มานน กเปนปญญาอนเปนโลกยปญญาอนเปนปญญา ทเรา

ตองใชในการทำาประกอบกจการนอยใหญ เพอหาทรพยเอามา

เลยงครอบครวใหเปนอยได แตไมสามารถทจะยงใจของเรานน

ใหพนจากความทกขได

ความทกขจงยงเกดขนกบเรา เราเรยนมานอยกทกข เรา

เรยนมามากกทกข เราเปนคนมกทกข เราเปนคนจน

กทกข เหนไหม ความทกขนนมนขนอยกบอะไรไมใชวาเมอเรา

มเงนมทองมากมาย กจะพนจากทกขได

กไมใช ความทกขนนมนขนอยกบความเหน ถา

ความเหนผด ยงมอยในใจ ความทกขกยอมจะเกดขน

www.watmarpjan.org

50 51

เพราะวาอะไร เพราะวาเปนทกขสจ สมทยสจมตราบใด

กคอ อวชชา ตณหา อปาทานยงมอย ยงมในใจ

ทกขสจกเกดขน ถาเราเดนอยในมรรคแลว นโรธสจนน

กจะเกดขนมา เพราะเราเดนอยในมรรคสจ คอ ศล สมาธ

ปญญา จตใจของเรากจะปลอดโปรงได มความปต มความสข

อานสงสแหงการทพวกเราใหทานกด รกษาศลกด

กทำาไปดวยปญญา กจะกอใหเกดความสงบใจ สขใจ เมอเรา

มาเจรญสมาธแลว จตใจยงมความเยอกเยนเปนสข มปต ม

ความสข จตใจสงบขนมากดวยปญญาของเราเหนโทษเหนภย

ในวฏฏะสงสาร เหนความวนวายของความรสกนกคด พยายาม

ประคบประคองจตใหอยในปจจบน อยในอารมณของพระกรรมฐาน

จะยน จะเดน จะนง จะนอน กมสต รจกความรสกนกคดของ

จตใจของเราอยเสมอไมไดขาด อยางนกเรยกวาจตใจของเรา

ประกอบไปดวยสต ประกอบไปดวยปญญา

เมอเราประกอบไปดวยสต ประกอบไปดวยปญญา

รเทาทนตามความเปนจรงของสงขารอยางนจนสามารถขม

นวรณ เอาไวไดแลว ในทสด กสามารถทำาจตใหสงบขนมาไดแลว

กพจารณาคนควาหาความเปนจรงวาสงใดสงหนงทพระพทธเจา

ตรสวาเกดขนมาเปนธรรมดา สงทงมวลยอมจะดบไป

www.watmarpjan.org

50 51

เพราะวาอะไร เพราะวาเปนทกขสจ สมทยสจมตราบใด

กคอ อวชชา ตณหา อปาทานยงมอย ยงมในใจ

ทกขสจกเกดขน ถาเราเดนอยในมรรคแลว นโรธสจนน

กจะเกดขนมา เพราะเราเดนอยในมรรคสจ คอ ศล สมาธ

ปญญา จตใจของเรากจะปลอดโปรงได มความปต มความสข

อานสงสแหงการทพวกเราใหทานกด รกษาศลกด

กทำาไปดวยปญญา กจะกอใหเกดความสงบใจ สขใจ เมอเรา

มาเจรญสมาธแลว จตใจยงมความเยอกเยนเปนสข มปต ม

ความสข จตใจสงบขนมากดวยปญญาของเราเหนโทษเหนภย

ในวฏฏะสงสาร เหนความวนวายของความรสกนกคด พยายาม

ประคบประคองจตใหอยในปจจบน อยในอารมณของพระกรรมฐาน

จะยน จะเดน จะนง จะนอน กมสต รจกความรสกนกคดของ

จตใจของเราอยเสมอไมไดขาด อยางนกเรยกวาจตใจของเรา

ประกอบไปดวยสต ประกอบไปดวยปญญา

เมอเราประกอบไปดวยสต ประกอบไปดวยปญญา

รเทาทนตามความเปนจรงของสงขารอยางนจนสามารถขม

นวรณ เอาไวไดแลว ในทสด กสามารถทำาจตใหสงบขนมาไดแลว

กพจารณาคนควาหาความเปนจรงวาสงใดสงหนงทพระพทธเจา

ตรสวาเกดขนมาเปนธรรมดา สงทงมวลยอมจะดบไป

www.watmarpjan.org

52 53

ตรสขนมาถงวนอาสาฬหบชา ซงใกลเวยนมาถงแลว

ทานพระอญญาโกณฑญญะกพจารณาตามเนอธรรมนน กได

ดวงตาเหนธรรม เพราะอะไร เพราะทานไดสรางสมอบรมบารม

มามาก เพยงพระพทธเจานน แสดงธรรม พจารณาตามธรรมะ

กสามารถรเหนตามความเปนจรงได ดวงตาเหนธรรมจงเกด

ขน

พระพทธเจาจงตรสวา “อญญาสวะตโภ โกณฑญโญ

โกณฑญญะ รแลวหนอ โกณฑญญะรแลวหนอ” รอะไร

เหนอะไร กเหนรปเหนนามนแหละวาเกดขน ตงอยแลวกดบไป

ไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา จตทราบชดอยางนน

กละวางอปาทานได กเหนธรรม กเหนพระพทธเจาทแรก

กเหนพระพทธเจาเหมอนกน เหนแตกายเนอ เหนพระองคทรง

ดำาเนนมา กเชญพระองคนนใหนง แตไมประสงคทจะสนทนา

ดวย พระพทธเจาจงทรงตองตรสเสยกอน บอกเสยกอนวา

“เราไดบรรลแลว เราเปนผทบรรลแลว หมดจากกเลสแลว ดวย

สจจะวาจานนะ เธอเคยไดยนไหม”

ทานพระอสสชเถระ พระโกณฑญญะ พรอมทงปญจวคคย

ไมเคยทพระองคจะพดคำานมากอน แมอย ใกลกบ

องคพระชนวรณ สมยททานเปนพระบรมโพธสตวทรมานตนถง

หกป พระองคกไมเคยเอยวาจาเชนนเมอทานเอยอยางนแลว

นกปราชญกคดวาควรจะฟงเสยกอน วาทานจะพดอะไร

ตรสอะไร ถาตรสคำาสอนซงไมเปนประโยชนแลว เรากคอยหลก

ไปกได ซงกตองฟงกอน พจารณากอน

อนน เมอพระอญญาโกณฑญญะ วาสนาบารมเตม

พระองคตรสสอนเพยงยอๆ กเขาใจวาสงใดสงหนงมความเกด

ขน กเปนธรรมดา สงทงมวลนนยอมมความดบไป คำาวาสงใด

สงหนงน ทางรปกด นามกด ในระบบสรยะจกรวาลนกด กรวม

แลววาเปนสงใดสงหนงทงนน มความเกดขนมาแลว กจะตอง

มความดบไป ไมมอะไรทจะตงอยไดตลอดกาลนาน จตใจของ

พระอญญาโกณฑญญะ กพบพานบรรลธรรมเหนธรรมในขณะ

นน จงไดทลขอบวชกบพระศาสดา พระสมมาสมพทธเจา ทาน

ยงตรสไว เอหภกข ประทานบวชนนเปน เอหภกขอปสมปทา

“จงเปนภกษมาเถด ธรรมเรากลาวดแลว จงประพฤตพรหมจรรย

เพอทำาทสดแหงความทกข”

พระองคกไดเทศนาตอไปทกวนทกวน จนพระปญจวคคย

นนกไดดวงตาเหนธรรมทงหมด และไดตรสในสตรสดทาย

อนตตลกขณสตร ถงความเปนอนตตา คอ รป เวทนา สญญา

สงขาร เปนอนตตา ทานพระปญจวคคยทงหา กบรรลถงความ

www.watmarpjan.org

52 53

ตรสขนมาถงวนอาสาฬหบชา ซงใกลเวยนมาถงแลว

ทานพระอญญาโกณฑญญะกพจารณาตามเนอธรรมนน กได

ดวงตาเหนธรรม เพราะอะไร เพราะทานไดสรางสมอบรมบารม

มามาก เพยงพระพทธเจานน แสดงธรรม พจารณาตามธรรมะ

กสามารถรเหนตามความเปนจรงได ดวงตาเหนธรรมจงเกด

ขน

พระพทธเจาจงตรสวา “อญญาสวะตโภ โกณฑญโญ

โกณฑญญะ รแลวหนอ โกณฑญญะรแลวหนอ” รอะไร

เหนอะไร กเหนรปเหนนามนแหละวาเกดขน ตงอยแลวกดบไป

ไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา จตทราบชดอยางนน

กละวางอปาทานได กเหนธรรม กเหนพระพทธเจาทแรก

กเหนพระพทธเจาเหมอนกน เหนแตกายเนอ เหนพระองคทรง

ดำาเนนมา กเชญพระองคนนใหนง แตไมประสงคทจะสนทนา

ดวย พระพทธเจาจงทรงตองตรสเสยกอน บอกเสยกอนวา

“เราไดบรรลแลว เราเปนผทบรรลแลว หมดจากกเลสแลว ดวย

สจจะวาจานนะ เธอเคยไดยนไหม”

ทานพระอสสชเถระ พระโกณฑญญะ พรอมทงปญจวคคย

ไมเคยทพระองคจะพดคำานมากอน แมอย ใกลกบ

องคพระชนวรณ สมยททานเปนพระบรมโพธสตวทรมานตนถง

หกป พระองคกไมเคยเอยวาจาเชนนเมอทานเอยอยางนแลว

นกปราชญกคดวาควรจะฟงเสยกอน วาทานจะพดอะไร

ตรสอะไร ถาตรสคำาสอนซงไมเปนประโยชนแลว เรากคอยหลก

ไปกได ซงกตองฟงกอน พจารณากอน

อนน เมอพระอญญาโกณฑญญะ วาสนาบารมเตม

พระองคตรสสอนเพยงยอๆ กเขาใจวาสงใดสงหนงมความเกด

ขน กเปนธรรมดา สงทงมวลนนยอมมความดบไป คำาวาสงใด

สงหนงน ทางรปกด นามกด ในระบบสรยะจกรวาลนกด กรวม

แลววาเปนสงใดสงหนงทงนน มความเกดขนมาแลว กจะตอง

มความดบไป ไมมอะไรทจะตงอยไดตลอดกาลนาน จตใจของ

พระอญญาโกณฑญญะ กพบพานบรรลธรรมเหนธรรมในขณะ

นน จงไดทลขอบวชกบพระศาสดา พระสมมาสมพทธเจา ทาน

ยงตรสไว เอหภกข ประทานบวชนนเปน เอหภกขอปสมปทา

“จงเปนภกษมาเถด ธรรมเรากลาวดแลว จงประพฤตพรหมจรรย

เพอทำาทสดแหงความทกข”

พระองคกไดเทศนาตอไปทกวนทกวน จนพระปญจวคคย

นนกไดดวงตาเหนธรรมทงหมด และไดตรสในสตรสดทาย

อนตตลกขณสตร ถงความเปนอนตตา คอ รป เวทนา สญญา

สงขาร เปนอนตตา ทานพระปญจวคคยทงหา กบรรลถงความ

www.watmarpjan.org

54 55

เปนพระอรหนต อนนเรากไมไดสงสย เพราะทานไดทำาบารม

มาแลว

เพราะฉะนนพวกเราทมศรทธาในองคพระประทปแกว

กขอใหขวนขวายสรางความด ในชวตนทำาใหมาก เจรญใหมาก

ใหทาน สมาทานศล ปฏบตธรรม ทำาสมาธ เจรญสต

ใหปญญาของเราเกดแลวกปลอยวาง ในความรสกนกคดของ

เราทเกดขน จะมความรสกทโกรธ เกลยด รก ชง กปลอยวาง

ทำาใจของเรานนใหมนวางจากอารมณและความยดถอ อนน

กจะเปนนสยปจจย

ชาตนเราอาจจะไดเหนธรรมะขององคพระจอมไตร

หรอเมอไดเหนแลว เราไดพบองคพระจอมไตรโลกนาถ

แสดงธรรมอนเปนพสดาร เรากจะไดบรรลซงความเปนพระ-

โสดาบน

กขอใหตงจตตงใจปฏบตธรรมะ ศกษาอบรมใจของเรา

ใหด และอานสงสทพวกเราไดพากนปฏบตน ขอนำาพาจตใจ

ของเรานน ใหบรรลกบคณธรรมของพระโสดาบนบคคล

ไดชอวาความขดของ อยาใหใจของเราตองหมองหมน

จากอารมณทงหลาย

ทำาใจใหเราเบกบาน ยมรบกบสงทงหลายทจะเกดขน

กบเรา ทงในสวนทเราชอบใจและไมชอบใจ กขอใหเรามสต

เปนยารกษาใจของเราไว ใหไดเจรญในธรรมทวกนทกๆ

ทานเทอญ.

www.watmarpjan.org

54 55

เปนพระอรหนต อนนเรากไมไดสงสย เพราะทานไดทำาบารม

มาแลว

เพราะฉะนนพวกเราทมศรทธาในองคพระประทปแกว

กขอใหขวนขวายสรางความด ในชวตนทำาใหมาก เจรญใหมาก

ใหทาน สมาทานศล ปฏบตธรรม ทำาสมาธ เจรญสต

ใหปญญาของเราเกดแลวกปลอยวาง ในความรสกนกคดของ

เราทเกดขน จะมความรสกทโกรธ เกลยด รก ชง กปลอยวาง

ทำาใจของเรานนใหมนวางจากอารมณและความยดถอ อนน

กจะเปนนสยปจจย

ชาตนเราอาจจะไดเหนธรรมะขององคพระจอมไตร

หรอเมอไดเหนแลว เราไดพบองคพระจอมไตรโลกนาถ

แสดงธรรมอนเปนพสดาร เรากจะไดบรรลซงความเปนพระ-

โสดาบน

กขอใหตงจตตงใจปฏบตธรรมะ ศกษาอบรมใจของเรา

ใหด และอานสงสทพวกเราไดพากนปฏบตน ขอนำาพาจตใจ

ของเรานน ใหบรรลกบคณธรรมของพระโสดาบนบคคล

ไดชอวาความขดของ อยาใหใจของเราตองหมองหมน

จากอารมณทงหลาย

ทำาใจใหเราเบกบาน ยมรบกบสงทงหลายทจะเกดขน

กบเรา ทงในสวนทเราชอบใจและไมชอบใจ กขอใหเรามสต

เปนยารกษาใจของเราไว ใหไดเจรญในธรรมทวกนทกๆ

ทานเทอญ.

www.watmarpjan.org

56

www.watmarpjan.org

www.watmarpjan.org