بسم الله الرحمن الرحیماخالق و سبک زندگی

تعریف مفاهیم

اخالق« جم"ع »خ.ل"2ق« )ب"ر وزن ق.ف"ل( و »خ.ل".ق«. )ب"ر وزن اف"ق( مىباش"د، ب"ه گفت"ه«»ر"اغب« در "كت"اب »مف"ر"دات«"، اين" دو واژه در اص"ل ب"ه ي"ك ريش"ه ب"از مىگ"ردد، خ5ل"2ق ب"ه" "مع"ن"ى ه"يئت "و ش"كل "و ص"ورتى" "اس"ت" ك"ه" "انس"ا"ن ب"ا" چش"م مىبين"د و "خ.ل"2ق ب"ه" مع"ن"ى

دل می بیندقوا "و سجايا "و صف"ات د"رونى" است كه" با چش"م در جامعهشناس"ی »س"بک زن"دگی«، ب"ه آف"رینش و خل"ق هنرمندان"ه ی"ک راه و روش

" "اجتم"اعی و" همچ"نی"ن تو"ج"ه "ب"ه "ا"مکان"ات د"ر دس"ترس "و "پای"گ"اه" "اقتص"ادی ب"ا" خ"ا"ص م"ح"دود"یتهای" ف"ردی و "اجت"م"اعی "تعر"ی"ف" ش"ده" اس"ت" و ه"نر ف"رد د"ر کش"ف و" انتخ"اب

مناسب"ترین "و خردمندانه" ترین راه "برای پاس"خ به توقعات و تحقق اهداف است. از آنج"ا ک"ه ه"ر کنش"گری ب"رای پاس"خ ب"ه نیازه"ا و بی"ان خ"ود، ب"ه کم"ک امکان"ات، راهه"ا و

،" از اش"ی"اء ب"ه ش"یو"ة خاص"ی اس"تفاده میکن"د، ن"وع، ط"رز رفت"ار و رو"شها"ی موج"ود ب"ا او س"بک بن"ابراین دارد، زن"دگی د"ر خاص"ی "را جهت" گیری" ه"ا"ی و ترج"یح"ات

شخصیت"ش ار"تباط "مییاب"د. مفه"وم س"بک زن"دگی در روانشناس"ی توس"ط آدل"ر مط"رح ش"ده و ب"ه اه"داف، خ"ود

پن"داره"، احسا"س"های" ف"رد ن"س"بت ب"ه دیگ"ران و "نگ"رش ف"رد نس"بت ب"ه دنی"ا را ش"امل می شود.

تعریف مفاهیم

برداش"ت من از مفه"وم س"بک زن"دگی در عل"وم اجتم"اعی این اس"تکن"ش ه"ای ی"ا" اس"ت م"رجjح" ز"ن"دگی "»"الگ"وی "ک"نش ه"ای س"ب"ک ک"ه" م"رجjح"ی ک"ه" دارای "الگ"و اس"ت.«" "پس "ب"ن"ا ب"ه "این" تع"ب"یر، س"بک "زن"دگی د"و وی"ژ"گی "اص"لی" د"ارد: ی"ک"ی د"اش"تن الگ"و" و "س"ب"ک و "دوم ا"ین ک"ه در ای"ن کنش ه"ا "ن"وعی ت"رجیح و"ج"ود" دارد". "ب"ه عب"ا"رتی م"ردم "بس"یا"ری از ر"فتاره"ا" را ب"ر ح"س"ب اجب"ار ی"ا "ع"ا"دت" "انج"ا"م" می" ده"ن"د، ام"ا" بخش"ی از ب"ه این "ا"نتخاب "ه"ا اس"ت." ت"رج"یح و انتخ"اب س"ر رف"تاره"ایش"ان" "از ب"ا"و"ر "ه"ا و "س"لیق"ه ه"ای "اف"را"د" بر" می گ"ردد و" در" نت"یج"ه ب"ا" هم ت"ن"اس"ب و ر"ب"ط" "دار"د. "ی"ا ح"دا"ق"ل "ه"ر دس"ت"ه "از "رفت"ا"ر "ه"ای" ناش"ی از" ت"ر"جیح"ات د"ر ح"و"زه ی "خ"ود" ب"ا" هم "تنا"س"ب "دارد "و "از "این "م"ناس"بات" می" ش"و"د الگ"و ی"ا الگو ه"ا"یی اس"ت"خراج ک"ر"د". "این "منا"س"ب"ات ی"ا "الگومن"دی هم"ان" س"بک

زندگی است.

صراط

.كلمه »صراط« بيش از چهل مرتبه در قرآن آمده است...چند ویژگی پل: در مسیر صعب العبور، مثل دره، رودخانه، دریا وسقوط از پل در منطقه خطر استدر نزدیکترین مسیر مبدأ و مقصد، سریعترین مسیر است پیچ و شیب مناسبپل، پایه های محکم دارد مسیر هم همانند مقصد مهم است. بعضی می گویند، هدف وسیله

را توجیه و مباح می کند و روي عن الصادق عليه السالم أن الصورة االنسانية هي الطريق

jة و النار. المستقيم إلى كل خير و الجسر الممدود بين الجن سألت أبا عبد الله عليه السالم عن الصراط فقال:هو الطريق الى

معرفة الله عز و جل. و هما صراطان: صراط في الدنيا، و صراط في االخرة

سبيل

: واء5 س5 zض5ل ف5ق5د2 مثل باشد هدايت راه آنكه از اعم روش راه، : بقره |يل| ب zيل.. 108الس| ب س5 |ين5 5ب ت 5س2 |ت ل و5 ضاللت، راه يا و يا و

: انعام) 2م.ج2ر|م|ين5 (.55ال :) مثل) باشد آن در خدا رضاى كه است راهى هر اللjه سبيل

سبيل فى هجرت اللjه، سبيل فى انفاق و jه، الل سبيل فى قتلالطzاغ.وت| ... |يل| ب س5 ف|ي چنانكه اللjه

: ه5 69العنكبوتz الل zن| إ و5 5نا .ل ب س. zه.م2 5ن 5ه2د|ي 5ن ل فينا جاه5د.وا zذين5 ال و5نين5 2م.ح2س| ال 5م5ع5 ل

246الفروق : -jأن السبيل و الطريق و الصراط بين الفرق . . و السهولة يقتضي ال الطريق و السهل الطريق هو الصراط

يقع ال ما على و الطريق عليه يقع ما على يقع اسم السبيل . سبيلك تقول و jه، الل طريق و اللjه سبيل تقول الطريق عليه

. به تفعل أن طريقك تقول ال و كذا تفعل أن

حيات و جاودانگي مرگ، نيس"تي و ن"ابودي، يکي از دغدغ"ه ه"اي اساس"ي ذهن بش"ر و يکي از نگ"راني ه"اي هميش"گي انس"ان ب"وده

اس"ت." ت"رس از "ف"اني ش"دن، هم"و"اره م"و"جب اس"ترس، دله"ره و اض"طراب ب"وده و ام"روزه ن"يز، منش"أ آس"يب ه"ا و بي"ماري"ه"اي ر"واني" ف"راوا"ني "گش"ته" و "بس"ياري را" ب"ه" ي"أس،" پ"وچي، نو"مي"دي و بي اع"تم"ادي "كش"انده و" ي"ا "اف"راد را"

ب"ه بزهک"اريهاي"ي همچو"ن مواد م"خدر و يا به خودكشي وامي دارد. انگ"يزه حي"ات در ق"رآن ب"ه دو گون"ه متف"اوت بي"ان گردي"ده ک"ه ب"ا توج"ه ب"ه عنص"ر علم و ش"ناخت در انس"انها ب"ه دو

.ع"د ش"ناختي ب"ه اين ب"اور دس"ت ياب"د ك"ه حقيقت نفس هم"ان � متم"ا"يز "ظه"ور "ميكن"د: ا"گ"ر انس"ان در ب گون"ه" ك"ام"الب"دن" م"ادي" "انس"ان ب"و"ده"،" زن"دگي" ان"س"ان در" همي"ن حي"ات" دني"وي او "خالص"ه "ميگ"ردد" و م"رگ" پاي"ا"ن زن"دگي ا"و اس""ت؛ "در" اين "ص""ورت" غر"ي""زه "حب "ب""ه" بق""اء"، ب""ه ش""كل آرزوه""اي" دراز ز"ن""دگي دني""و"ي و" عالق""ه ش""دي"د ب""ه ني "در" ا"ين نش"أ"ه" م"ادي" ظه"ور" مي"كن"د." انس"اني ب"ا چ"نين ب"اور، عالق"ه د"ارد در اي"ن دني"ا" ب"رخ"ورد"اري از عم"ر" ط"وال"ق"ها"ي د"ر ي"ك ف"رد،" خ"ود نش"انهاي" از" وج"ود آن ب"اور اس"ت ک"ه م"ردم دو"س"ت "دارن"د ج"اودان ب"اش"د و و"ج"ود" چ"ن"ين عال"

و آنه�ا )يهود�ي�ان( ر�ا حريصترين "در ا"ين دني"ا" ب"اق"ي "و ج"اوي"د بما"نن"د؛ "ق"رآن" ک"ريم، د"ر اين ب"ار"ه مي فرم"اي"د: م�ردم�-� ح�تي حر�يص�تر از� مش�ر�كان- �ب�ر �زن�دگ�ي )اين �دني�ا، و� ان�دوخ�تن ث�رو�ت( خ�وا�هي ي�ا�فت )�ت�ا �

آ�نج�ا(� ك�ه �ه�ر ي�ك �از آنه�ا� آرزو� دار�د� ه�ز�ار س�ال عم�ر �ب�ه او دا�ده ش�و�د! در ح�ا�لي �ك�ه اين عم�ر ني، او را� ا�ز ك�يف�ر� )اله�ي( ب�از �نخو�ا�ه�د� داش�ت�. و خد�اون�د ب�ه� اعم�ا�ل آنه�ا بيناس�ت� )بق"ر"ه، "ط�وال�

(. ق"ر"آ"ن ک"ر"ي"م، "اي"ن ن"وع" گ"ر"ايش ب"ه حي"ات م"ادي)دني"اگرايي"( را ک"االيي "بي ارز"ش و غ"رور "آف"رين بي"ان 96آ"ي"ه( ک"ه "ب"رخي" از انس"ا"نها)دني"ادارا"ن(، "آن را" تنه"ا حقي"قت جاو"ي"د، ب"راي خ"ود تلقي 185ف"رم"و"ده)آل "عم"ر"ا"ن، آيه

(؛ ولي ا"ز منظ"ر "ق"رآن، "آن يکن"وع ب"ازي )لعب و له"و( بي محت"وا، ب"راي آنه"ا مع"رفي 29ک"رده" ان"د)انع"ام، آ"يه(.32گرديده است)انعام، آيه

ن=ة< و= م�ا =ل�Aف= س�= رC أ Dع=م�Cي Aل�=و AمCهCد كCوا ي�=و=دG أ=ح�= ر= Aذين= أ=ش�Dن= ال�Iي�اة< و= م ص= الن�DاسI ع=لي ح= ر= Aأ=ح� Aم CهDد=ن Iو= ل=ت=ج� لCون= ر= و= ا�للDهC ب=صيرN بIما ي=عAم= Dع=م�Cي Aأ�=ن Iع=ذابAن= ا�لIم Iه IحIز Aح ز= CمIو= ب Cه

Nليل ةI إIالD ق= ر= Iخ Aي اآلIيا فAنGالد Iياة تاعC الAح= م�ا م= ورI ؛ ف= CرCغ�Aال Cت�اع ي�اةC ال�دGنAيا إIالD م= ا الAح= و= م�==وثينCعAب نC بIم= Aيا و= م�ا ن=حAنGن�=ا ال�دCيات و= ق�الCوا إIنA هIي= إIالD ح==ونCل IقAال ت=ع ون= أ= ف= CقDذين= ي=تDلIل NرAي ةC خ= ر= Iخ Aاآل CارDو= ل=ل�د Nو Aو= ل=ه� NبIل=ع DالIيا إAنGال�د Cي�اة ا الAح= و= م�=

حيات و جاودانگي

قرآن ك"ريم، وج"ود اين مي"ل در آدمي را تص"ديق ك"رده و تالش دارد از آن در مس"ير ت"ربيت وي س"ودجوي"د". در بس"يار"ي از" آي"ات "ب"را"ي تش"ويق "انس"ان "ب"ه كم "ت"وجهي" ب"ه دني"ا و خوش"يهاي آ"ن و ت"وج"ه "بيش"ت"ر ب"ه آ"خ"رت "و" ن"عمته"اي "آن، دن"ي"ا ر"ا ب"ا" آ"خ"رت "س"نجي"ده، دوا"م و پاي"د"ار"ي ب"يش"تر "آخ"رت "و" نعمته"اي "آ"ن را" نس"بت" ب"ه" "دني"ا" "گوش"زد" مي"كن"د." اس"تفاده" "ا"ز اي"ن "ش"يوه،" "بي"ان"گر "آن" اس"ت "ك"ه "در" "نظ"ر ق"رآ"ن ك"ريم، "ان"س"ان خ"و"اه"ان" ب"ق"ا" "و ج"ا"و"دا"ن"گي" ا"س"ت و" خدا"ون"د" در" ص"د"د ه"د"اي"ت "اي"ن م"ي"ل "فط"ري" ب"ه ر"اه د"رس"ت" آن اس"ت" و انس"ان را،

"�آنچ�ه� د"ر" "پي "چ"يز"ي ك"ه ب"اق"يتر "و" "ج"او"دان"ه" "ت"ر ب"ا"ش"د،" آگ"ا"ه مي"س"ازد". گ"اه "ت"نه"ا" ب"ر" اص"ل م"ط"لب" تكي"ه" ميكن"د": "("." و گ"اه" اين" 96)"نح"ل، "آيه""ن�ز�د ش�م�ا� اس�ت�،� ت�م�ام� �م�يش�ود� �و� آن�چ�ه� ن�ز�د �خ�د�ا� اس�ت� �پ�اي�دا�ر� �اس�ت�

ن"ك"ت"ه را "ن"يز" "مي"ا"فز"اي"د" ك"ه ش"ر"ط فهم "اين" "ح"قيق"ت،" "اندي"ش"ي"دن و" ب"ير"ون ش"دن" از" "جه"ان" ا"حس"اس" ب"ه "جه"ا"ن ( "و" گ"اه "خ"اط"ر 60")ق"ص"ص"، آي"ه"آنچ�ه� ن�ز�د� خ�د�ا� �اس�ت به�تر �و� پ�اي�دا�رتر�اس�ت"ت"ع"ق"ل و" "ت"ف"ك"ر "اس"ت:" "

آنچ�ه ن�زد :�"�ن"ش"ان" م"ي"ك"ن"د ك"ه "ش"ر"ط دس"تياب"ي ب"ه "اي"ن" نعم"ت"ه"ا"ي به"ت"ر "و" پ"ا"ي"دا"رت"ر"، ا"يم"ا"ن و" عم"ل ص"الح" "اس"ت"خ�د�ا� اس�ت� ب�ر�اي� �كس�ان�ي ك�ه ا�ي�م�ان آ�ور�ده و� �ب�ه� پ�رو�ردگار�ش�ا�ن� اعت�م�ا�د د�ار�ن�د، ب�ه�تر �و

(. 36)شو"ري،" آيه"پ�ايدارتر است واCم�ا ك�ان Iن هCمA بIأ=حAس�= ر= Aوا أ=ج� Cب=ر زIي=نD ال�Dذين= ص�= Aب�اق< و= ل=ن=ج� IهDد= الل�Aن� Iو= م�ا ع Cد ن�Aد=كCمA ي=نAف�= Iم�ا ع

لCون= ي=عAم�= ال =بAقي أ= ف= ي�AرN و= أ ن�Aد= الل�DهI خ= Iه�ا و= م�ا عCيا و= زين=تAنGال�د Iي�اة ت�اعC الAح= م= ء< ف= Aي و= م�ا أCوتيتCمA مIنA ش�=

لCون�= IقAت=ع =وا وCن� =بAقي لIل�Dذين= آم= ي�AرN و= أ ن�Aد= الل�DهI خ= Iيا و= م�ا عAنGال�د Iي�اة ت�اعC الAح= م= ء< ف= Aي م�ا أCوتيتCمA مIنA ش�= ف=

كDلCون= مA �ي=ت=و= Iهeب� ع=لي� ر=

حیات طیبه از منظ"ر ق"رآن، حي"ات حقيقي ب"راي انس"ان زم"اني حاص"ل مي ش"ود ک"ه او در کن"ار ارض"اي نيازه"اي م"ادي

و "ج"س"ماني،" ال"ب"ت"ه "بص"ورت "م"ش"روع و" من"اس"ب،" "ب"ه ا"نگ"يزه" ه"اي م"عن"وي و "فط"ري ت"وج"ه" ک"رده و در ر"اس"تاي ا"ش"ب"اع آن "برآي"د؛ ب"را"ي"ن ا"س"اس ق"ر"آن" ک"ري"م، اط"اعت از "دس"تورات خ"دا و ف"ر"امين پ"ي"امبرش، "ک"ه ارض"اء" کنن"د"ه" ني"ا"زه"اي" حقي"ق"ي ان"س"ا"ن اس"ت"، "را "گ"ام"ي ب"ر"اي دس"ت"يابي" "ب"ه حي"ا"ت" جا"و"ي"د م"ع"رف"ي ک"ر"ده ا"س"ت)انف"ال،

(؛" همچنا"نک"ه،" ر"اه تحق"ق" اين" دس"ت"ور"العمل"ها" "را از" س"وي ان"س"ان، ا"ي"م"ان" و" عم"ل" ص"ا"لح" مع"رف"ي ک"رده 24آ"ي"ه(". 97ک"ه" م"وج"ب" زن"دگ"ي" ج"اوي"د و" "ط"يب؛ "و "حي"ات" پ"اک و پ"ا"کيزه" ان"س"ان" در "ه"ر دو" ج"ه"ان م"ي" گ"ردد)"نح"ل، آيه

ا"ز" منظ"ر" ق"ر"آن"، ا"ي"نگون"ه" ا"ف"راد" ب"رخ"ورد"ار ا"ز ح"ي"ات "حقيق"ي" هس"تند "ک"ه "از مش"اعر وا"قعي" د"رک معن"و"ي (." "ب"را"ين اس"اس، 22بر"خو"ردار"ن"د، د"ر" "مقاب"ل" ام"وا"ت)"معن"و"ي( ک"ه ش"ع"و"ر و" مع"رفت ن"دار"ن"د)"ف"اطر،" آ"يه

ق"ص"اص ک"ه" "يکن"وع" "کش"تن" جس"ما"ني "و "از" بي"ن رف"ت"ن "بخش "ي"ا تم"امي" "از ب"د"ن ا"نس"ان م"ي" "با"ش"د، "ي"ک حي"ات" (؛ ه"مچنان"ک"ه، "کش"ته "ش"دگا"ن "در" را"ه "خ"د"ا،" ک"ه "حي"ات م"ا"دي و" 179جا"و"ي"د "م"ع"رف"ي" گرد"ي"ده" "اس"ت")بق"ر"ه، آ"ي"ه

(". "ا"ي"نگ"ون"ه ح"ي"ات، 154ظ"اه"ري" خ"ود" "ر"ا" "از" "دس"ت" د"ا"ده" "ان"د،" "ب"ه" "عن"و"ان ""زن"دگ"ان"" م"ع"رفي "ش"ده" "ان"د)ب"ق"ر"ه،" آي"ه(". 58بر"اي تقرب "و تکا"مل و" اتص"ا"ل ب"ه خ"داي" حي قي"وم براي" انس"ان "حاصل مي گ"ردد)"فرقان، "آيه

=ه Dالل� Dوا أ=ن Cل=م�Aو= اع AمCييك Aح�Cم�ا يIل AمCذا د=ع�اكIإ Iول Cس� DلرIو= ل Iه Dل�Iوا لCت=جيب Aوا اس� Cن� ذين= آم= Dا ال� =يGه�= ي�ا أون= Cر Iل�=يAهI تCحAش= =نDهC إ لAبIهI و= أ ءI و= ق�= Aم=رAن= الAب=ي Cول Cي=ح

Aم Cه ر= Aأ=ج� Aم CهDي=ن Iز Aو= ل=ن=ج� iب�=ةeط=ي iي�اة يIي=ن�DهC ح= AحCل=ن ؤAمIنN ف= Cو= م� Cثي و= ه�Aن�Cأ Aول= ص�الIحاi مIنA ذ=ك�=ر< أ= Iع=م� Aم=ن

لCو�ن= نI ما كانCوا ي�=عAم= ب�Iأ=حAس= يIف Aع< م=نIم Aس�CمIت= بAو= م�ا أ=ن Cي=ش�اء Aم=ن CعIم Aس�Cه= ي Dالل� DنIإ Cوات Aم�= Aو= ال= األ Cي�اء Aح= Aي األIت=و Aو= م�ا ي=س�

IورCب CقAال=ون CقDت=ت AمCكDل=ع=ل Iب�ابAل= Aي األIولCي�ا أ Nي�اة ص�اصI ح= IقAي الIف AمCو= ل=ك ون= و CرCع Aال ت=ش AنIو= لك Nياء Aأ=ح Aب=ل NواتAم

بيلI الل�DهI أ= ت�=لC في س�= AقCي Aم=نIوا لCول� Cال ت=قi بيرا بادIهI خ= Iع IوبCنCذIب IهIو= ك=في ب IهIد Aم بeحA بIح= يe ال�Dذي ال ي=م�CوتC و= س�= و= ت=و=ك�DلA ع=ل=ي الAح=

حیات طیبه از ديگ""ر مف"اهيم و ويژگيه"اي کم""الي در ق""رآن ك"ريم، برخ""ورداري از زن""دگي پ""اکیزه ب""رای

ا اس"ت. بن"ابراین او jم"ومن"ان اس"ت. در این زن"دگی، "انس"ان ک"ام"ل از ه"رگون"ه نقص و عی"بی م"برپ"ا"كيزه از آلود"گيه"ا، ظل"مه"ا، خ"يانته"ا، ع"د"اوتها، دش"منيها، اس"ارتها، ذلته"ا و ان"واع نگرانيه"ا و ه"ر گون"ه چ"يز"ى ك"ه" آب زالل زن"د"گى را در ك"ا"م انس"ان ن"اگوار مىس"ازد، می باش"د)مک"ارم ش"یرازی،

(. 395، ص "11، ج"1374 مفس"ران در توض"یح زن"دگى نيك"و و پ"اكيزه، مص"ادیقی را ذک"ر ک"رده ان"د. زن"دگی برخ"وردار از

ل،" ك"ه در" قي"ام"ت عق"ابى" ب"ر آن نيس"ت؛ زن"دگی دني"وى ک"ه مق"ارن ب"ا قن"اعت و رز"ق و روزى حال"، خ"داى س"بحان با"ش"د؛ رو"زى رو"ز ب"روز داش"تن؛ حي"ات بهش"تى ك"ه م"رگ ن"داردرض"ا ب"ه قس"مت

(. در 593، ص 6، ج1360و ه"يچ ش"قاوت "ديگ"ر"ى در آن "نيس"ت)طبرس"ی، و ف"ق"ر و "بيم"ارى ر"وای"ت"ی پی"امبر "اک"رم ص"لی" الل"ه علی"ه و "آل"ه می فرمای"د: در ل"وحی ک"ه خ"دای متع"ال ب"ه حض"رت

ت"ا ب"ه ت"و ش"کر من و وال"دینت را بج"ا بی"اور موس"ی علی"ه" الس"الم دا"ده "ش"ده "ب"ود، نوش"ته" ب"ود ک"ه (. در روای"تی دیگ"ر، ام"ام علی علی"ه 358، ص 13، ج 1304زن"د"گی پ"اکیزه عط"ا کنم)مج"لس"ی،

الس"الم قن"اعت و رض"ا دادن ب"ه نص"يب را از مص"ادیق حی"ات طیب"ه مع"رفی ک"رده اس"ت)نهج غه، "حکمت (.229البال"

ب=ةeط=ي iي=وة يIي=نDهC ح= AحCل=ن ؤAمIنN ف= Cو= م Cن�ثي و= ه�Cأ Aوا مeن ذ=ك�=ر< أ= iحIل م=نA ع=م�Iل= ص�=

Cم ال= Dالس� Iه Aى ع=ل=ي� لD مCوس�= زD و= ج�= ا أ=عAط=ى الل�DهC ع�= يم�= Iك�=ان= ف Cول Cص ي=ق� DيIبDالن CتAع Iم س�=رIك= و= Cم�Cي عIي ل�=ك= ف Iس�AنC ت�=الIف= و= أ ي�ك= الAم= Iك= أ=قAد=يIال� كCرA �لIي و= �لIو= Aاش�� Iو=ل

C Aا�أل Iاح =ل�Aو= Aي� األIفا ن�Aه= Iر< مAي Iل�=ى خ= لIبAك= إ Aو= أ=ق iب=ة�eط=ي iي=اة يIك= ح= Aح

Cأ Cن=اع=ة ال= هIي= الAق= ق= ي�اةi ط=يeب=ةi ف= يIي=ن�DهC ح= AحCل=ن ل�IهI ت=ع�=ال=ى ف= Aو ئIل= ع=نA ق= Cس�

حیات طیبه گوارا ب"ودن زن"دگي، يکي از ابع"اد و نت"ايج زن"دگي جاوي"د در اين دني"ا مي باش"د. در ح"ديثي

"اي �احم�د! زن�دگي گ�وارا آن زن�دگي اي اس�ت قدس"ي" خ"داي متع"ال "مي فرماي"د:ك�ه ص�احب �آن از ي�ادI �من خس�ته نش�ود و �نعمت م�را از ي�اد ن�برد و ب�ه ح�قe من ن�ادان نباش�د� و ش�ب و ر�وزش� در� پي ب�ه دس�ت آوردن خش�نودي من باش�د".

ا"م"ام علي ع"لي"ه ا"لس"الم در ض"م"ن رواي"ا"تي، مص"اديقي را ب"راي زن"دگي گ"وارا بي"ان مي گ��و�اراترين �زن��دگي، دو�ر افك�ن��دن تكلvف��ات و تش��ريفات اس��ت. ف"رماي""د: ""

خوش�ترين و آس�وده �ت�رين زن�دگي� را كس�ي دارد ك�ه خداون�د پ�اك، او را قن�اعت �ببخش�د �و ب�ه آنچ�ه �ب�راي �او قس�مت �ك�رده اس�ت، خش�نود باش�د و همس�ر�ي شايس�ت�ه عط�ايش فر�ماي�د. �زن�دگي� آن كس �از هم�ه به�تر اس�ت ك�ه م�ردم �در پر�ت�وI احس�ان و� كم�ك او زن�دگي� كنن�د. س�المت )آس�ايشI( زن�دگي، م م�ي vد�ر م��د�ار�ا ك��رد�ن �و ب��ا ا�خالق خ��وش� اس��ت ك��ه� زن��دگ�ي خ��وش �و خ��ر

(".344، ص 8، ج1385)ري" شهري،" شو�د" Cالع=يش : ق�ال= أبقي؟ ي�اة< ح= Dأي و ، أه�ني ع=يش< Dأي دري ت�= ل ه�= ،Cد أحم�= يا

تي ، �و ال بCه�C ع=ن ذIك�ري ، �و ال ي�=نس�ي نIعم�= Iص�اح� CرCو= ال�ذ�ي ال �ي=فت� Cفه� Cنيء ال�ه�= Dإن �. Iل=فC هC . أ�هن=ي الع=يشI اط�vراحC الك� ي، ي=طل�CبC رIض�اي�= ل=يل�=هC و ن=ه�ار= vق� لC ح= ي=جه�=يا. أنع=م�C الن�vاسI ع�=يش�ا م=ن Iراض� Cه ل�=هvم= ال�ل� أهن�=أ الن�vا�سI ع=يش�ا م=ن� ك�ان= ب�Iم�ا ق=س�=نC ال�ن�vاسI ع�=يش�ا م=ن هC. أح�س�= وج= ة=، و أص�ل�=ح= �ل�=هC ز= ن�اع�= ب�حان=هC الق= Cه �س�vال�ل� Cه ن�=ح�= م�= Iاألخالق Iس�نCحIب .Iداراة Cا�لم� فIي Iالع=يش� Cة الم= س�= �.IهIف=ض�ل في Cاس vالن� ع�اش=

. Cالع=يش Cي=طيب

زندگی دنیا .انس�انها در ی�ک تقس�یم بن�دی ب�ه دو گ�روه مؤمن و کافر تقسیم می شوند : 5صير� 2التغ"ابن 5ع2م5ل.ون5 ب |ما ت zه. ب .م2 م.ؤ2م|ن� و5 الل 2ك .م2 ك"اف|ر� و5 م|ن 2ك .م2 ف5م|ن 5ق5ك ل ه".و5 ال"zذي خ5 :ولی کف�ار موح"د( می باش"ند، بن�دگان خ�دا). انس"اهای م"ؤمن، 1وی"ژگی ه"ای این دو گ"روه

؛ بن�دگان غ�یر خدا�)خود( می �باشند)مشرک�ند(2 ،اص"ل زن"دگی )حی"ات( را ب"ر آخ"رت 4. ه"دف الهی دارن"د، 3. ش"ریعت )دین(الهی را می پذیرن"د .

د"هن"د، می بص"یرت(، 5ق"رار دارن"د)اه"ل موج"ودات ب"ه م"لک"وت"ی( ب"اطنی ")غی"بی، . 6. "نگ"اه" ا"هری)ملکی( "

|و�د5 م|ن یوم|هاالق5ص"یر zز5 .م2 فی ه"ذ|ه ال"د�نیا الت" jه| "" اجته"اد5ک حض"رت على )علی"ه الس"الم(: اج2ع5ل"وا " عباد5 اللالق"5رار| و الج"5زاء|؛ بن"دگان خ"دا! بکوش"ید ت"ا از چن"د zه"ا دار. ع5م"5ل� و اآلخ"|ره. "دار. | اآلخ"|ره| ا"لطjوی"ل"| ؛ فإن لی"وم"رو"زه دنی"ا "ب"راى آخ"رت ک"ه دوره اش د"راز وط"والن"ى اس"ت، توش"ه ب"ر گیری"د؛ چ"ه، دنی"ا س"راى عم"ل

(".٨/١٧۴/١٩۴است و آ"خرت سراى بق"ا و جزا )"الکافی"، م؛. ک |م5ق"5ر¡ .م ل ک jذ.وا م|ن م5م"5ر jم"ا ال"د�نیا دار. م5ج"از� و اآلخ"|ره. دار. ق"5رار�، ف5خ". حض"رت على )علی"ه الس"الم(: إن

همان"ا "دنی"ا س"راى گ"ذر اس"ت و آ"خ"رت س"راى مان"د"ن؛ پس، از گ"ذ"رگاه خ"ود ب"راى اقامتگاهت"ان توش"ه غه، "خطبه ی" (.٢٠٣برگی"رید )"نهج" البال"

.5ص"یر � والب ا وراء5ه"ا ش"یئا j"ر. م|م .بص"| ر| األعمى، ال ی 5ص"5 jم"ا ال"دنیا م.نتهى ب حض"رت على )علی"ه الس"الم(: إن5یه"ا ش"اخ|ص� و البص"یر. م|نه"ا 5م. "أنj ال"دار"5 و"راء5ه"ا، فال"بص"یر. م|نه"ا ش"اخ|ص� و األعمى إل 5عل ه. و ی" 5ص"5ر. 5ن"ف".ذ.ها ب یرا آن از فرات"ر و اس"ت ک"ور انس"ان دی"د" رس آ"خ"رین دنی"ا ه"مان"ا تزو¡د�؛ م". له"ا ا"ألعمى و تز"و¡د� م".نمى "بین"د، "اماش"خ"ص بی"ن"ا و ب"ا "بص"ی"رت نگ"اهش" را "از" دنی"ا "فرات"ر مى ب"ر"د و" مى" دان"د ک"ه س"راى حقیقى 5ن"د" "و ک"و"ر ب"ه" آن روى "آورد. ش"خ"ص| بابص"یرت از" آن" درور"اى "ای"ن دنیاس"ت." پس بین"ا" "از "دنی"ا د"ل برک"

(.١٣٣تو"شه بر مى" دار"د و ک"ور براى "آن توشه فراهم مى آورد )نهج البالغه، خطبه ی

حیات و زندگی در قرآن 55وم ه. ی" ر. 5ح2ش". 2کا و5 ن ن ه� ض"5 5ه. م5ع|یش"5 2ر|ی ف"5إنz ل" درق"رآن ک"ریم آم"ده اس"ت: »و5 م5ن2 أع"2ر5ض5 ع5ن2 ذ|ک"

د� و5 5ش"5 ه| أ ر5 2خ"| 5ع"5ذ5اب. اال ¡ه| و5 ل ب" |آی"5ات| ر5 .ؤ2م|ن"2 ب 5م2 ی" ف5 و5 ل" ر5 س"25 ز"|ی م5ن2 أ 5ج"2 |ک5 "ن 5ذل الق"یام"5ه| أعمى… "و5ک"

2ق5ى؛ "ه"ر کس ک"ه ا"ز ی"اد من دلبگ"ردان"د زن"دگى تنگ"ى خواه"د داش"ت و در روز رس"تاخیز 5ب أ]ن"یز"[ او را" "نابی"ن"ا محش"و"ر می ک"نیم… و" این "چ"نی"ن" ه"ر ک"ه" را زی"اده" رو"ى ک"ر"ده و" ب"ه آی"ات "

پ"ای"دارت"ر و آخ"رت س"خ"ت تر ع"ذاب آی"ن"ه ه"ر نی"اور"ده،س"زا "مى ده"یم،" ایم"ان" پ"رو"ردگ"ا"ر"ش (١٢٧ تا ١٢۴است".« )سوره ی طه"، آیات

وا ب"ه. .ک 5س"ل |ه| أفض"5ل5 الحی"اه| وت 5وا ب" ی" 5ح2 � ت � خال|ص"ا وا الل"jه ذ|ک"را .ر. .ذک" حض"رت على )علی"ه الس"الم(: اق"5 النج"اه"|؛ خ"د"ا را خا"لص"انه ی"ا"د کنی"د، "ت"ا به"تری"ن ز"ن"دگى را داش"ته باش"ید و ب"ا آن راهنج"ات .ر. ط"

(."٧٨/٣٩/١۶را ب"پویید ")بحار األن"وار، "۳٫۲اگ"ر دنی"ا ارزش"ی دارد، از آن بازیچ�ه و بی ارزش ب�ودن زن�دگی م�ادی دنی�وی: ٫

ح"یث اس"ت "ک"ه می "توان"د" اب"زار"ی باش"د ب"رای نی"ل ب"ه س"عادت اخ"روی و زن"دگی واقعی وگرن"ه ج"ز و ن"دارد واقعی ارزش آن "ب"ا "س"ختی ها و… ب"و"دن ت"وأم" و زوال پ"ذ"یری "و ب"ه" س"ب"ب ک"ریم ق"رآن ل"ذا نیس"ت. ش"ده اند غاف"ل ک"ه "از "خ"دا" کس"انی موق"تی "ب"رای ب"ازیچه ا"ی

می فرماید: 5م".ون5 این 5ع2ل .وا ی 5و2 ک"ان 5و5ان. ل" ی" 2ح5 5ه|ی5 ال ة5 ل 2خ"|ر5 |نz ال"دzار5 اال 5ع|ب� و5 إ 5ه"2و� و5 ل j ل |ال 2یا إ 2ح5ی"اه. ال"د�ن و5 م"ا ه"ذ|ه| ال

زن"دگا"نى دنی"ا چ"یزى جزس"رگر"مى و ب"از"ى نیس"ت. زن"دگانى وا"قعى س"راى آخ"رت اس"ت، اگ"ر (۶۴مى "دان"ستند.« ")سوره ی ع"نکبوت، "آیه ی"

2ق5ى بلک"ه زن"دگى دنی"ا را ب"ر می گزینن"د، در ح"الى 2ر� و أب ی" ة. خ5 2خ"|ر5 5ا و5 اال 2ی 2ح5یاة5ال"د�ن ون5 ال |ر. .ؤ2ث 5ل2 ت" »ب"(١٧ و ١۶که "آخرت" بهتر و" ماندگ"ارتر است.«" )سوره "ی األعلى، آیات

حیات و زندگی در قرآن

 :نیس�ت زن�دگی زیس�تنی ب"رخی هر بای"د بلک"ه نیس"ت، زن"دگی زیس"تنی ه"ر الهی جه"ان بینی در اقتض"ائ"ات ما"نن"د خد"اشنا"س"ی "و توحی"د "در "آن "موج"ود و "ب"رخی "موان"ع هم"چ"ون ذلت پ"ذ"یری و معص"یت "در آن "

مفقو"د باشد تا" اسم زندگ"ی بر آن "صدق کند: ه| والف5ق"ر. فیj"م|ن الحی"اه| فی م5عص"یه| الل zه أح5ب� إل5یj"ام"ام ص"ادق )علی"ه الس"الم(: الم"5وت. فی طاع"ه| الل -

حjه| فی إل5یj م|ن الص"¡ الل"jه أح5ب� الل"jه و" البالء.فی طاع"ه| نى فی "م5عص"یه| إل5یj م|ن" الغ"| الل"jه أح5ب� طاع"ه| م5ع"ص"یه"| الل"jه م"رگ "در را"ه ط"اعت "خ"دا را "خ"وش تر دا"رم" از "زن"دگى" آل"ود"ه ب"ه" معص"یت "خ"دا و فق"ر در ر"اه طاع"تخ"دا را دوس"ت ت"ر دار"م" ت"ا ث"ر"وت ب"ا" نافرم"انى خ"د"ا و بال" "و س"ختى دی"دن در" راه ط"اعت خ"دابرایم

(.٨١/١٧٣/٩خوشایند"تر است "از س"المت و عافی"ت در "معصیت خدا )بحار األنوار، : |ل5 5وم5 ق.ت أ )ع( ی ام"ام حس"ین )علی"ه الس"الم(: م"5وت� فی ع"|ز³ خ"5یر� م|ن حیاه� فی ذ.ل³ و أنش5|وب| الع"ار|        و الع"ار. أولى من د.خ.ول| النار. ک" الم"وت. خ"یر� من ر. :ت اس"ت. آن حض"رت در روز ش"هادت خ"ود این ابی"ات را مى خوان"دjت به"تر از زن"دگى ب"ا ذل jمرگ ب"ا ع"ز

م"ر"گ به"ت"ر اس"ت "ا"ز نن"گ" و "ننگس"زاو"ارتر از آتش ]دوزخ"[ اس"ت، "ب"ه خ"دا س"وگ"ند "ک"ه ن"ه نن"گ "را "ب"ه خ"ود راه (.۴/۶٨دهم، نه" آتش"را )ا"لمناق"ب البن "شهرآشوب،

5رات الف". بواالع5ذ2ب5 ر5 ، فاش"2 5قین| الی j بج.ح"ود| وت5 إال بال"د¡ین| و ال م"5 j حض"رت على )علی"ه الس"الم(: ال حی"اه5 إال|کا"ت| زن"دگى ج"ز ب"ه دین"دارى" نی"س"ت و م"ر"گ ج"ز ب"ا از مائمال"م.ه2ل" z"م و الس. بات| و "إی"jاک ه| ا"لس"� 5و2م"5 .م م|ن" ن" ¡ه2ک 5ب .ن یدس"ت دادن" یقین نیس"ت. "پس" از آب"ش"یرین و "گ"وار"ا" )اس"الم "ن"اب( "بنو"ش"ید، ت"ا ش"م"ا را از خ"وا"ب غفلت"

(.١/٢٩۶بید"ار کند و از سمومکشنده" )دین" ها"ى ساخ"تگى( بپر"هیزید )اإلرشاد، ،ف2س| توحید حیات جان است )غرر الحکمj jوحی"د. حی"اه. الن (."۵۴٠حض"رت على )علی"ه الس"الم(: الت zإن | 5غ.ه.م م|ن5 الع|لم ی"اة5 ال"د�نیا* ذل"|ک5 م5بل j الح5 5م ی".ر|د إال قرآن ک"ریم: »ف"5أعر|ض ع5ن مzن ت"5و5لjى ع5ن ذ|کر|ن"ا و5 ل

م"ا ک"ه "ازس"خن ا"ز کس"ى" ن"ی"ز ت"و پ"س، اهت"5د5ى |م"5ن| ب 5م. 5ع2ل أ و5 ه". و5 |ه| بیل س"5 ع5ن" zل ض"5 |م5ن" 5م. "ب 5ع2ل أ و5 ه". ب"zک ر"5ا"س"ت. " آ"ن"انهمین دانش منته"اى کن؛" اع"را"ض ن"مى جو"ی"د دنی"وى" "را زن"دگى ج"ز" و روی "گ"ردا"ن "مى "ش"ود پروردگ"ار ت"و ب"ه آنک"ه "از "راهش گم"ر"اه "مى ش"و"د ی"ا" ب"ه راه ه"دایت مى افت"دداناتر اس"ت.« )س"وره نجم، آی"ات

(٣٠ و ٢٩

تالش در دنیا

j ه. ع5یش� إال 5ض"ار5 ه� و ال ن |عم"5 حض"رت على )علی"ه الس"الم(: م"ا زال5ت2 نهیچ و نعم"تى هیچ |لع5بی"د| ل � zم" |ظ5ال ب ل5یس"5 ه j"اللj إ"ن وا، ح". 5ر5 اجت ب"ذ.نوب� مى زن"دگى اى زای"ل نش"د، مگ"ر" ب"ه س"بب گن"اه"انى ک"ه م"رتکب jخ"ر

(.۶٢۴/١٠شدن"د؛ ز"یرا خ"داو"ند "به بندگ"ان ست"م ن"مى کند )الخصال، ا j"م|م أک"ثر5 |ه|م بإحس"ان الن"jاس. 5عیش. ی الس"الم(: )علی"ه ام"ام ص"ادق

|ه|م بآج"ال 5موت".ون5 ی ا j"م"|م أک"ثر5 |ه|م ب"ذ.نو"ب 5موت".ون5 وی بأع"م"ار|ه|م" ون5 5عی"ش". یو ا"حس"ان ب"ا کن"ن"د، خ"ود "زن"دگى ب"ا "عم"ر آ"نک"ه از بیش م"ردم ن"یک"وک"ا"رى خ"و"یش" مى ز"ین"د و ب"ی"ش ا"ز آ"ن "ک"ه" ب"ه س"بب ف"را" رس"یدن اج"ل خ"ود بم"یرن"د، ب"ر ا"ث"ر گناه"ان خ"ویش "مى "میرن"د )بح"ار األن"وار،

۵/١۴٠/٧.) .5عیش ل2 ل"|د.نیاک5 کأن"jک5 ت رس"ول اک"رم )ص"لی الل"ه علی"ه و آل(: اعم"5

5م"وت. غ"5د"ا ب"را"ى "دن"ی"اى" خ"ود چ"ن"ان ک"ار" ل2 "آلخرت"|ک"5 ک"أن"jک"5 ت أب"د"ا "و اعم"5ک"ن ک"ه "گ"و"یى" ت"ا "اب"د" زن"د"ه "اى و "ب"را"ى آخ"ر"تت "چ"ن"ان ک"ا"ر ک"ن ک"ه گ"ویى

(.٢/٢٣۴هم"ین فردا خ"واهى م".رد )ت"نبیه" الخواط"ر، "

دین اسالم سلم: )مث"ل فلس( و س"المت و س"الم يع"نى كن"ار ب"ودن از آف"ات ظ"اهرى و ب"اطنى. از بالي"ا

و" عيبها نج"ات ي"افت و كن"ار شد. :يم�« ص"افات| ل |ق5ل2ب� س"5 ب"zه. ب |ذ2 ج"اء5 ر5 . ك"ه در س"المت ب"اطن اس"ت قلب س"ليم 84مث"ل »إ

آنست" كه از" شك و "حسد و ك"فر و غي"ره "سالم و كنار باشد. از خداون"د بش"خص آن دع"ا و خواس"تن س"المت سالم ق"ولى در اس"الم همين اس"ت و

jت"ى مت" "ب"اد "از" "خ"دا "ب"ر" ش"ما" و "چ"ون "از" ج"انب "خ"دا"س"ت ل"ذا" تحي" ا"س"ت "س"الم" ع"ليك"م يع"نى س"ال"ي"zة� م"|ن2 ع|ن"2د| 5ح| .م"2 ت" ك 2ف.س"| 5ن" ¡م.و"ا ع5لى "أ ل ا"س"ت" "از "خ"د"ا" و" "ب"ا" ب"ر"ك"ت" "و پ"ا"ك" و "د"ل"چ"س"ب" ا"س"ت" "»"ف"5س"5

5ة� ."..« نو"ر: " ¡ب 5ة� ط5ي ك zه| م".با"ر5 .61ا"لل ت توص"يف خداون"د بس"الم آنس"تjس"الم از اس"ماء حس"نى اس"ت راغب گوي"د: گفتهان"د عل

كه عيوب" و آفات بح"ضرتش راه" ندا"رد:5م5 م5ن2 اس"الم ل س"2

5 انقي"اد و تس"ليم ش"دن در اق"رب گوي"د: »اس"لم الرج"ل: انق"اد« »و5 ل"5ه. أر"2ض| ..."« آ"ل عم"ران: "

5 م"او"ات| "و5 األ2 z"آنك"ه د"ر "آس"مانها" و زمي"ن ا"س"ت ب"او" منق"اد 83ف|ي" الس ".و م"طيعاند.

.2م 2ع|ل 5ع"2د| م"ا ج"اء5ه.م. ال |الz م|ن2 ب 2ك|ت"اب5 إ .وا ال .وت" zذ|ين5 أ 5ل"5ف5 ال" ت الم. و5 م"5ا اخ2 |س"2 zه| اإل2 2د5 الل" |نz ال"د¡ين5 ع|ن" »إ5ه.م2 ...« آل عمران:" 2ن 5ي � ب 5غ2يا .19ب

5ق2ب"5ل. 5ن2 ي � ف5ل | د|ين"ا الم |س"2 2ت"5غ| غ5ي"2ر5 اإل2 5ب »اس"الم« در آي"ات ديگ"ر ن"يز آم"ده اس"ت نظ"ير »و5 م5ن2 ي2ه. ..."« آل عم"ران: .85م|ن

:مائده »... � |س2الم5 د|ينا .م. اإل2 5ك ض|يت. ل .3 »و5 ر5

امنيتآرامش و

(، امن و 4(، س"كينه و س"كن)فتح، آي"ه 28مفه"وم آرامش در ق"رآن، ب"ا واژهه"اي: اطمين"ان)رع"د، آي"ه(، نفي خ"وف" و ح"زن 14(، رب"ط "قل"وب" )كه"ف،" آي"ه "47(، "س"با"ت )فر"ق"ان"، آي"ه "81ايم"ان" )انع"ام"، آ"ي"ه "

، 1( ق"اب"ل پي"گ"يري "اس"ت)دا"ئ"رة ا"لمع"ارف "ق"رآن "ك"ريم، ج120(" و تث"بي"ت "ف"ؤاد")"ه"ود، "آي"ه 30)"فص"لت،آ"ي"ه (." س"كي"نه، "از ر"ي"ش"ه ""س"ك"ن"،" ب"ه" م"عن"اي" "اس"ت"قرار "و "ثب"ا"ت در بر"اب"ر" ح"ركت "اس"ت،" و" "ب"ه 155ص" "

آر"ا"مش رو"ا"ن آدم"ي، ب"مع"""ني "ز"وال "ت"""ر"س، "ر"ف"""ع" نگ"""ر"ا"ني، "اض"""طر"ا"ب "و تش"""و"ي"ش گفت"""ه م"ي (. "راغب ا"ص"فهان"ي" "أم"ن" را ت"ص"ديق" ت"وأم "ب"ا ا"طمين"ان" خ"اطر مع"ني 289، ص2ش"ود)طباط"ب"ايي، "ج(. 90،" ص 1362ک"رده است)راغب،

آرامش و طمأنين"ه، يکي از اه"داف انس"ان ب"راي انتخ"اب رفتاره"اي او در زن"دگي اس"ت ک"ه دني"ا داران("؛ ام"ا در "ف"رهن"گ دي"ني، 7ن"يز "ب"ر" "مبن"ا"ي "ا"طم"ين"ان ق"لب" خ"ويش "ا"ي"ن" ه"دف "را" "دنب"ال مي" "کن"ن"د)ي"ونس"، آ"يه

آرام"ش و"ا"قعي" در گ"رو دل"داد"گي و" دلس"پ"ردگي ب"ه معب"ود خ"ويش" اس"ت "ک"ه خ"داي مت"ع"ال" آن" را در دل ( "و ش"رط ض"روري 4ب"ن"د"گان اه"ل" ايم"ان ق"ر"ا"ر "داده "اس"ت ت"ا م"و"جب اف"زايش ا"يم"ا"ن آ"نه"ا گ"ر"دد)فتح، "آيه

(. اض"ط"راب "نداش"تن و مح"زو"ن نب"ودن د"و نش"انه مهم 28تحق"ق" آن،" "از ي"اد خ"دا ب"دس"ت ميآي"د")ر"ع"د"، آيه(. "62آر"ا"مش در" ا"م"ور ز"ن"د"گي" بن"دگا"ن ص"الح" خ"دا "اس"ت ک"ه در ق"رآن بي"ان ش"د"ه اس"ت")ي"و"نس، آي"ه

آ"را"مش "ي"اف"تن انس"ان، ا"ز آن ج"ه"ت "بدس"ت" مي" "آي"د ك"ه "ميد"ان"د هم"ه ك"اره"ا" ب"ه" د"س"ت م".ص"لح "ك"ل، يع"ني "ر"ب" "ا"لع""ا"لمي"ن"" "اس""ت، و"لي" دي"گ""ر"ا"ن ك""ه كم" و بيش از" آ"ن رخ""د"اد "س""همگ"ي"ن ب""ا "خبرن""د، "در ح""ا"ل "

اضطرابند "كه آ"ينده چه "ميشود. Aع=ن AمCذين= هDه�ا و= ال�Iوا بGأ=ن ي�اةI ال�دGنAيا و= اطAم�= بIالAح= وا Cض� ون= لIقاء=ن�ا و= ر= Cج� Aي=ر إIنD ال�Dذين= ال

لCون= Iنا �غافIآياتمIIنه ع= إIيم= Dا مiن A إIيم= د=ادCوا A=يزIين= لIن Iم Aؤ CمAال IوبCل� Cين=ة= في قIك Dل= الس� و= ال�DذIي أ=ن�ز= CهوبCل CقAال G Iئن م ب�IذIكAرI الل�DهI أ=ال= بIذIكAرI اللDهI ت=طAم= CهCوبCل� Cق G Iم=ئنAو= ت=ط AواCن� ال�DذIين= ء=ام=ونCن ز= A=يح Aم Cو= ال= ه Aم IهAع=ل=ي NفAو لIي�=اء= الل�DهI ال= خ�= Aو

أ=ال= إIنD أ=.بین آسابش و آرامش فرق است

سختيها و مشكالت

":خداون�د بن�دگانش را ب�ا س�ختيهاي گون�اگون مي آزماي�د، و ب�ا در رواي"تي ديگ"ر مي فرماي"دم�جاه�دته�ا ب�ه ب�ن�دگي� وادارش�ان �مي �نماي�د،� �و ب�ه ن�اخوش�اين�دها آزمونش�ان �مي كن�د ت�ا خو�دپ�س�ندي ر�ا �از� دلهايش�ان �بزدا�ي�د، و �خ�و�اري و �فروت�ني را د�ر جانهايش�ان ج�ايگ�زين س�از�د، و آ�ن� را دره�ايي ب�ر�اي� بخش�ش� �او �و و�س�يله ه�ايي� ب�راي� آم�رز�ش او ق�رار مي

غ"ة، خطب"ه ده�د"� هرگ�اه خ�د�اي تب�ا�رك و (. "ام"ا"م ص"ادق علي"ه ال"س"الم مي" فرما"ين"د:"192)"نهجالبال"ت�ع�الي ب�ن�ده ا�ي ر�ا دوس�ت� ب�دارد،� او ر�ا د�ر بال غوط�ه ور س�ازد و ب�اران ب�ال ب�ر س�ر او

س�خت� ت�رين م�ردم (. ام"ا"م ب"اقر علي"ه الس"الم" فرم"وده اس"ت":"255، "ص1407)ابن" ف"ه"د،" ر�ي�زد"از� �نظ�ر� ش�دت� گ�رفت�ار�ي �و م�يز�ان �ب�ال، پي�امبر�انن�د �و س�پس� كس�ان�ي ك�ه از� �ديگ�ر�ان� به�تر

، 78، ج 1403)مج"لس""ي، و� �ش�ر�يف �ت�رن�د و� �ک�س�انيکه� از ح�ي�ث ر�تب�ه �و� م�نزل�ت واالت�رن�د"(. 189ص

،سختيها و ش""دايد، انس""ان را از خ""امي ب""ه پختگي و از ض""عف ب""ه ق""وت مي رس""اند. در اس""المن"ازپ"رو"ري" ج"ا"يي ن"دارد" و "تع"الي"مش" ب"ه گ"ون"ه" اي "اس"ت ك"ه ا"ف"را"د را ب"ه "س"ختي" و مش"ك"ل خ"و م"يده"د و ا"س"تع"داده"اي" واالي آن"ان" را" تحت عب"ادت"ه"ا" "و "تمرين"ه"اي" مك"رر"،" ش"كو"فا "مي س"از"د. ح"ض"رت" ع"لي علي"ه

م د"ر" اين "راب"ط"ه "مي "فر"ماي"د:" گ�و�هر ا�ن�س�انها �در �آزمايش�گاه د�گر�گ�وني ا�ح�وال م�عل�وم ال"س"ال"(. 217)نهجالبالغة،" خطبه مي ش�ود"

ال ج= eالر Iر Iو=اه لAمC ج= Iع Iو=ال Aح= Aاأل IبGل فIي ت=ق= Iوب Cر Cض�Iب Aم IيهIت=لAو= ي=ب Iد Iاه� =نAو=اعI الAم=ج= د=ائIدI و= ي=ت=ع=ب�DدCهCمA ب�Iأ Dالش� Iو=اعAن= ب�=اد=هC ب�Iأ Iع CرIت=ب� Aه= ي=خDالل� DنIك

ذ=ل�Iك= ل= ع�= Aي=جIل� مA و= Iه Iوس� CفCن ذ=لGلI �فIي Dلت�Iل iك=انا Aس�Iإ مA و�= IهIوبCل� Cق� AنIم Iر Gب�= لIلتDك� iاج�ا ر= Aخ�Iإ IهIك�=ار الAم=.IهIو Aع=فIل iالCلCذ iب=ابا Aس

لIهI و= أ= Aل=ي ف=ضIإ iح�اCت Cف iابا =ب�Aو= أإن الله إذا أحب عبدا غته بالبالء غتا األعلي و فاألش�رف األش�رف أي فاألمث�ل األمث�ل ثم األنبي�اء بالء الن�اس أش�د

فاألعل�ي في الرت�بة و الم�نزلة

کارهای یومیه

خواب و استراحتکار و تالشمطالعه کردن خوردنتفریح و سرگرمیفیلم و سریالدید و بازدید 10/1عبادت

تادپرستش و عب ت وjل هم"راه ب"ا اط"اعت اس"ت؛ و ب"5رده را بواس"طه ذلjت اظه"ار ت"ذلj عب"ادت بمعن"اي غ"ايت ت"ذلjل، و عب"ودي

ا"نقي"ادش،" عب"د "گوين"د. در "ب"اره خ"داون"د دو ج"ور" عب"ادت وج"ود دارد: يكي اط"اعت از ف"رامين او و اينك"ه در ه راج"ع" بحالل" و ح"رام"، از دس"تو"رات خداون"د و دين او پ"يروي مي ش"ود، اين عب"ادت، بمع"ني j"زن"دگي روزم"ر

"تنه�ا ت�و را مي پرس�تيم و تنه�ا از ت�و ي�اري ميج�وييم"ط"اعت و" فرم"ان"بري اس"ت. آي"ه ش"ر"يفه:jلي ت"وأم ب"ا تق"ديس اس"ت؛ يع"ني بن"ده نه"ايت خض"وع و 5)فاتح"ه، آ"يه ( ب"د"ين معناس"ت. معن"ا"ي ديگ"ر، ت"ذل

ذ"لت را در "ب"را"ب"ر ح"ق" اظه"ا"ر مي"دارد و "در ع"ين ح"ال او را ا"ز تم"ا"م نق"ا"ئص پ"اك و" بتم"ا"م كم"االت دارا خ�داي يك�ت�ا من هس�ت�م. هيچ� خ�دايي ج�ز من مي فر"ماي"د: ""14م"يدان"د. چنا"نچ"ه د"ر س"وره "ط"ه، آيه

(. 279، ص4، ج1371")قرشي، ني�ست. پ�س م�را بپرست �و ن�ماز بگزار ت�ا بدان مرا ياد كنيهيچ :"عب"ادت، در ق"رآن ب"ه س"ه ص"ورت بک"ار رفت"ه اس"ت. يکي بص"ورت تکوي"ني اس"ت؛ مانن"د آي"ه ش"ريفه

")م"ريم، چ�يز در� آس�مانها� و زم�ين نيس�ت� مگ�ر� آنك�ه ب�ه بن�دگي، س�وي خ�داي رحم�ان بياي�دخ�دا را بپرس�تيد، و از او بترس�يد و از "(. گ"اهي" بص"ورت ا"ختي"اري اس"ت؛ مانن"د آي"ه ش"ريفه:93آ"يه

خ�دا : "(" و گ"اهي بص"ورت جعلي و ق"راردادي اس"ت؛ مانن"د آي"ه ش"ريفه3")"ن"وح،" آيهمن �اط�اع�ت كني�دل ميزن�د �ك�ه هيچ� ق�درتي ن�دارد ، 8، ج1360( )مص"طفوي، 75")نح"ل، آيهب�رد�ه زرخري�دي ر�ا مث�=

(. ن"قط"ه مق"اب"ل" "عب"و"ديت"، "تک"بر "ور"زي"دن عملي و "کف"ر اع"تق"ادي" ب"ه "مق"ام تو"حي"د مي ب"اش"د؛ چنا"نچ"ه" 16ص ه�ر ك�ه ا�ز پرس�تش �خدا�ون�د س�رب�از زن�د و� سرك�ش�ي كن�د،� :�"�خ"دا"ي" متع"ال در "اين ب"ار"ه مي "فرما"ي"د

(.172)نساء، آيه بدا�ند ك�ه خدا همه را �در نزد� خود محشور خواهد ساخت" CينIت=ع Aاك= ن=سDيI IيDاك= ن=عAبCدC و= إ إريAكIذIالة= ل Dالص Iم Iني و= أ=قAدCب�Aاع إIن�Dني أ=ن�=ا الل�DهC ال إIل�ه= إIالD أ=ن�=ا ف=i منI ع=بAدا Aح Dي الرIآت DالIإ Iض Aر

= Aو= األ Iماوات Dي الس�Iف Aم=ن GلCك� AنIإ IونCيعIو= أ=ط Cوه CقDه= و= اتDالل AواCدCبAاع Iن

أ=>ء Aي دIرC ع=لي ش= Aال ي=ق� iوك�اCل Aم ث=الi ع=ب�Aداi م= ب= الل�DهC م= ر= ض�=i يعا Iم Iل=يAهI ج= مA إ Cه Cر Cش Aي=ح ت=كAبIرA ف=س= Aو= ي=س� IهIباد=ت� Iع Aع=ن AفIكAت=ن Aي=س� Aو= م=ن

تادپرستش و عب :همان�ا جن و انس "قرآن مجي"د، ه"دف خلقت انس"ان و جن را بن"دگي خ"داي تع"الي مع"رفي فرم"وده اس"ت

(." ام""ا"م ص""ادق "علي""ه "ال"س""الم "مي فرم"اين""د: "56ذ"اري""ات، "آيه"")ر�ا ج�ز ب�ر�اي �پر�س�ت�ش خ�ود� ن�يا�فر�ي�دها�معب�ودي�vت�، �گ�و�ه�ر�ي اس�ت �ك�ه �ب�اطن� آن� �رب�وبيvت اس�ت�؛ پس، �آن�چ�ه د�ر عب�ود�يت ي�افت� ن�ش�ود،� در� ""

""." ديلمي "در ر�ب�وبيvت ي�ا�ف�ت گ�ردد� �و آنچ�ه از رب�و�ب�يت م�خفي� بما�ن�د،� در �عب�و�ديvت� ب�ه �دس�ت مي �آي�دا�ي فرز�ن�د آدم�! �من ز�ن�ده �ا�ي هس�تم ك�ه ار"ش"اد ا"لقل"وب" روا"يت" "ک"رد"ه ك"ه خ"دا"ون"د ع"زj و" "ج"لj مي "فر"م"اي"د:"

ه�ر�گ�ز� نمي م�ير�م�؛� ا�ز ف�رم�ان �ه�ا�ي من �ا�ط�اع�ت �كن ت�ا� ت�و را �زن�ده اي �ق�را�ر د�هم ك�ه هرگ�ز �نم�يري�. ا�ي� �فر�زن�د� آدم�! من� ب�ه� ه�ر� �چ�ه ب�گ�وي�م: �هس�ت� ش�و،� هس�ت م�ي� ش�و�د؛ ا�ز� فرمان�ه�اي �من

ن"ور"ی، )"ا�ط�اعت كن �ت�ا ت�و را� چن�ان ق�ر�ار �دهم� ك�ه �ب�ه ه�ر چ�ه بگ�وي�ي: �هس�ت� ش�و�، هس�ت ش�ود"(. 258، ص11، ج1408

سرباز زدن از بن"دگي خ"دا، دل"دادگي و دلس"پردگي ب"ه غ"ير خداس"ت ک"ه در آي"ات الهي، ب"ه بن"دگي ش"يطان بي"انش"د"ه "اس"ت؛ و "اين" ن"يز پي"م"ان دي"گ"ري "اس"ت "ک"ه "خ"دا"ي م"تع"ال از" بن"دگان "خ"ويش گ"رفت"ه و د"ر اين ب"اره ف"رم"وده

اي� �فرز�ن�دان �آدم�، آي�ا ب�ا ش�م�ا �پ�يم�ا�ن �نبس�ت�م ك�ه ش�يطان� را� نپرس�تيد؛ زي�را او د�ش�من "ا"س"ت": (. ق"رآ"ن ک"ريم، "اين ن"وع بن"دگي ر"ا منش"اء هم"ه انح"راف"ات و "عص"يانگري انس"ان 60")ي"س، آيهآش�كار� ش�م�اس�ت

اي پ�در�، ش�يطان :"�در" براب"ر" خ"دا"ي م"هرب"ان،" "از "زب"ان خل"ي"ل خ"ود، حض"رت اب"ر"اهي"م اينگ"ون"ه ب"ي"ان فرم"وده ا"س"ت(. ا"ينگون"ه بن"دگي، ب"راي 44)"م"ريم، آيهرا� مپ�رس�ت�،� زي�را� ش�يطان� خ�دا�ي �ر�حم�ان� را �نافرم�ا�ن ب�ود"

گ"م"را"ه ت"ر"ين "انس"انه"ا" "ب"ا ب"د"تري"ن ج"ايگ"ا"ه"، ت"وص"يف" ش"ده ک"ه ر"وح طغي"انگر"ي در خ"و"د و "مع"بو"دان"ش"ان آش"کار (.60است)"مائده، آيه

IونCدCبAي=عIل DالIس= إAنA Iو= اإل Dن IجAال Cت Aل=ق و= ما خ= =كCع�ني فيم�ا أم=رت�Iأط ، CوتCي� ال أم� ، أن�ا ح= وي= أنD الل�vه ت=ع�الي ي=ق�ولC في ب=عضI كCتCب�IهI : ي�=ا بن= آدم= Cر

، أطIع�ني فيم�ا أ�م=رت�Cك�= أجع=ل�Aك= Cي=ك�ون يءI : ك�CنA ف= Dلش�Iل� Cأن�ا أق�ول� ، ي�vا� ال �ت=م�وتC . ي�=ا� �بن= آد�م= أجع�=ل�Aك= ح=Cي=كون� ي�ءI: كCن�A ف= DلشIل Cت=قول�

NينIب Cو� مCع=د AمCل=ك CهDنI يAطان= إ Dوا الشCدCب�Aال ت=ع Aي آد=م= أ=نIي�ا ب=ن AمCكAل=يI دA إ = ل=مA أ=عAه�= أي�ا Iع=ص IمنAح DلرIطان= كان= لAي Dالش� DنIطان= إAي Dالش� IدCب�Aال ت=ع Iب=ت= ي�ا أIيلIب Dالس Iواء لG ع=نA س= ر� م=كان�اi و= أ=ض�= و= ع=ب�=د= الط�DاغCوت= أCولئ�Iك= ش�=

خواب و استراحت":خ�واب، ماي�ه آس�ايش ام"ام علي علي"ه الس"الم در ب"اره اهميت خ"واب مي فرماين"د

ام"ام" رض"ا علي"ه الس"الم در ب"اره خ"واب مي فرماين"د: ب�دن از� درد� و رنج ا�س�ت".�، 1385ري ش"هري، )خ�واب،� س�لطان� مغ�ز �و ماي�ه ق�وا�م و ن�يرو�ي ب�دن اس�ت""و (.490، ص 12ج" Cو ه� ، Iماغeال�د Cلطان Cوم= س�Dالن� Dأل=م< ؛ إن ةN مIن� �الن�vو�مC راح�=

CهCت� Dو Cو ق� Iد س= قIو�امC الج= باتوج"ه ب"ه ت"أثير و اهميت خ"واب ب"ه عن"وان يکي از نيازه"اي اساس"ي ب"دن، در رواي"ات

دس"تور"اتي ب"ه "عن"و"ان آداب خوا"بي"دن "وارد ش"ده" ک"ه توج"ه ب"ه آن و رع"ايت آنه"ا مي توان"د � د"ر ب"اره:" نح"وه خو"ابي"دن،" ام"ام علي " ب"ه" نقش آن د"ر س"المت "شخص"يت" "کم"ک "ن"ماي"د". م"ثال

م مي "فرم"اي""د":"" خوابي��دن چ�ه��ا�ر ص��ورت دار�د، پي��امبران عليه�م عل"ي""ه الس""ال"ا�ل�س�الم ب�ه پش�ت �درا�ز مي كش�ند �و م�ي �خو�ا�بن�د، �ام�ا� چ�شما�نش�ان بي�دار� و منتظ�ر� وح�ي� خ�د�او�ن�د ع�ز�v �و �ج�لv �ا�س�ت. �م�ؤمن� �ب�ه د�س�ت ر�اس�ت �و� رو �ب�ه قب�ل�ه م�ي خ�و�اب�د�.� ش�اه�ان �و �ش�ا�ه �ز�ا�دگ�ا�ن ب�ه� دس�ت چ�پ مي� خو�ابن�د�، ت�ا �غ�ذايي ر�ا ك�ه� م�ي خ�ورن�د� ب�ه� �هض�م� رس�ان�ند و� ابل�يس �و ب�رادران �او �و ه�ر� دي�وان�ه و آفت

(. 503، ص6، ج1408نوری"، )زد�ه اي د=م=ر مي� خواب�ند" =و ين= IقAت=ل Aس�Cم Aم IهIي=ت Iف Aأ=ق ع=ل=ي Cام ت=ن�= Cاء نAبIي�=

= Aاأل ه< Cج�Aوأ= Iة ب=ع�= Aر

= أ ع=ل=ي CمAو Dالن� ال= ق�= IهIين� Iع=ل=ي ي=م Cي=ن�=ام CنIمAؤ Cم�Aو= ال Dل زD و= ج�= يI �الل�DهI ع�= Aو=حIل� iة ع�= eت=و=ق Cم� Cا ال= ت=ن�=ام أ=عAيCنCه�=ا رIءCوا م�= Aت=م Aي=س�Iل Aم IهIلIائ م= ا ت=ن�=امC ع=ل=ي ش�= =بAن=اؤCه�= ل�CوكC و= أ Cم�Aو�= ال Iل�=ةAب IقAل= ال�Iب Aت=ق Aس�Cم Iه Iه� Aع=ل=ي و=ج Cام ي=ن�= ة< ذCو ع=اه�= ن�Cو�ن< و= Aج هI و= �ك�CلG م= Iان� و= AخIإ ع= IبAل�IيسC م�= إ و= أ�AكCلCون ي�=

iحاIب=طAن Cم

خواب و استراحت

يکي ديگ""ر از توص""يه ه""اي دين، کم خوابي""دن و پره""يز از پ""ر خ""وابي اس""ت. ام""ام علي علي""ه الس""الم ميب�د ط�لبك�اري �اس�ت خ�واب، عم�ر ك�وت�اه �را ب�ه فن�ا مي ده�د و پاداش�ي ف�راوان را از فرم"اين"د:"

خد�اون�د ع�زv �و ج�لv ا�ز (." ام"ا"م ص"ادق "علي"ه "الس"الم "فرم"ود :"44،" ص13)هم"ان، ج "ك�ف �انس�ان �م�ي ب�رد"�پ���ر� خ���واب�ي و �بيك���اري� �زي���اد،� ن�ف���رت دارد�.� پ���ر خ���وابي�، ب���اعث از� دس���ت رفتن دين و

(". "همچ"نين" خوا"بي"دن "در "بين "طل"وع ف"ج"ر ت"ا" طل"وع آ"فت"اب" من"ع" ش"ده ک"ه" ام"ام" 118، ص" 5)هم"ان، "ج"د�نياس�ت"م م"ي فر"ماي"ن"د: """ خواب�ي�دن �ص�بحگاه ش�وم اس�ت ز�ي�را روز�ي را �دور ک�رده، رن�گ ص"ادق علي"ه" الس"ال"

(. 118، ص13، ج1403مجلسي، )رخس�ار را زرد، �قبي�ح و تغ�يير مي �دهد�"چن�د وي�ژگي قب�ل خ�واب ب�راي م�ا ام"ام رض"ا علي"ه الس"الم مي فرماين"د: "،در ب"اره اعم"ال قب"ل از خ"واب

اه�ل� بيت وج�ود دار�د: طه�ا�رت و� وض�و، �دس�ت راس�ت روي س�ر گذاش�تن، تس�بيحات حض�رت ز�ه�راء �س�الم �الل�ه� عليه�ا گ�فتن، رو ب�ه قبل�ه خوابي�دن، خوان�دن س�وره فاتح�ه، آيت الکرس�ي، و

(.117، ص 5، ج 1408)نوري،" سور�ه آلعمران�"18آي�ه Iك=ثير= األجر Cتeو بIئس= الغ�=ريمC الن�DومC ؛ يCف�ني ق=ص�ير= العCم�رI ، و يCف= Iد ا فIي الAج=س�= م�= ارI ف= م= بIالنDه�= لD الن�DوAم= بIاللDي�AلI و= الAك=ال= Iد=ب< أ=ق�Aن� Cن= جAد=ب< ي�=ا ابAن� Cج IنAب IهDالل� IدAع=ب�Iال= ل ق�=

Iي�Dاك= و= الن�DوAم= ل=يAم=ان= ي�=ا بCن=يD إ Cس�Iل Aال=ت ل=يAم=ان= ق�= Cس� DمCأ DنIإ انI ف�= كAراi مIن= الAع=يAنI و= اللeس�= Cش� Dل ءN أ=ق�= Aي� ش�=ب=ةN لIلدeينI و= الدGنAي=ا ذAه= ةC النDوAمI م= مA ؛ ك=ثAر= IهIال Iل=ي أ=عAم= ت=اجC النDاسC إ Aم= ي=ح�Aك= ي=و Cر Iق� AفCي� CهDنI إ ف=

>ومCئ Aم=ش� eلCك� CمAو= ن�=و Cو= ه� Cه Cرeغ=ي�Cو= ت Cه Cح�eب رC الل�DوAن= و= تCق= eف ق= و= تCص�= Aز eال�ر Cد CرAت=ط� Nة وم= Cم=ش� Iد=اة ةC الAغ�= ن=وAم�=إIي�DاكCمA �و= مAسI ف= Dالش� Iو�عCل�Cل�=ي طI رI إ Aج� ا ب=يAن= طCل�CوعI �الAف= اق= م�= ز�= Aر

= Aاأل Cم� Iس� Aال=ي� ي=ق ك= �و= ت=ع�= إIن�D الل�Dه= ت=ب�=ار=ة= ت�IلAك= ال�نDوAم=

=و iث�ا بIيحC الل�DهI ث=ال= Aو= ت=س� IينIي=مAال Cد Gو= ت=و=س� Cة ار= ال< الطDه�= رC خIص�= Aن�=ا ع=ش� IمAد= ن=وAن� Iع IتAب=يAل= ال Aل=ن�=ا أ=ه� Cول Cي=ق� C أ ر= Aن�=ا و= ن=ق� Iوه CجCوIل�=ة= بAب IقAال CلIب Aت=ق Aين= و= ن=س�Iث ب=ع�اi و= ث=ال= Aر

= هC أ CيرIب�Aين= و= ت=كIث ث�اi و= ث=ال= = مIي�دCهC ث=ال� Aين= و= �ت=حIث = ث=ال� IمAلIعAوا الCول�Cو= أ Cك�=ةIم=الئAو= و= ال Cه� DالIل�ه= إI =ن�DهC ال إ د= الل�DهC أ Iه يe و آی�ه ش�= Iس� AرCكAو= آي�=ة= ال Iت�=ابIك�Aة= ال ا�تIح�= ف=

IهIل=تAي ل=يIف Iهeظ ذ= بIح= دA أ=خ= ق= ع=ل= ذ=لIك= ف= م=نA ف= ؛ ف�= Cكيم و= الAع�=زيزC الAح= Cه DالIله= إIال إ Iط Aس IقAالIب� iماIقائ

خواب و استراحت

:ام"ام على علي"ه الس"الم می فرمای"د: خوابي"دن چه"ار ص"ورت دارد، پي"امبران عليهم نح�وه خوابی�دن jو ج"ل jالس"الم ب"ه پش"ت" دراز" مى "كش"ند و مى خو"ابن"د، ام"ا چشمانش"ان بي"دار و منتظ"ر وحى خداون"د ع"زاس"ت. م"ؤمن" ب"ه د"س"ت ر"اس"ت و رو ب"ه "قبل"ه مى خواب"د. ش"اهان و ش"اه زادگ"ان ب"ه دس"ت چپ مى خ"واب"ن"د، ت"ا" غ"ذ"ايى ر"ا ك"ه" "مى" خور"ن"د ب"ه هض"م رس"انند و ا"بليس و ب"رادرا"ن او و "ه"ر ديوان"ه و آفت زد"ه اى

(". 500، ص"12، ج"هما"ند5م5ر" مى" خوابن"د):ام"ام رض"ا علی"ه الس"الم می فرماین"د: چن"د وی"ژگی قب"ل خ"واب ب"رای م"ا اه"ل اعم�ال قب�ل از خ�واب

بی"ت وج"ود "دارد":" طه"ا"رت "و و"ض"و"،" دس"ت" "راس"ت "ر"وی "س"ر "گذاش"تن"، تس"بیحا"ت حض"ر"ت زه"ر"اء س"الم" الل"ه " س"وره" آلع"م"ران)ن"وری، 18علیه"ا "گفتن"، رو "ب"ه" قبل"ه" خو"ابی"دن"، خو"ا"ن"دن س"ور"ه فاتح"ه، آیت" الکرس"ی"، و آی"ه

(".117، "ص 5،" ج 1408:یکی دیگ"ر از توص"یه ه"ای دین، کم خوابی"دن و پره"یز از پ"ر خ"وابی اس"ت ک"ه ب"ه ب"رخی از مق�دار خ�واب

آنه"ا اش"ا"ره می گ"ر"دد. ام"ا"م ع"لى علي"ه" ال"س"الم می فرماین"د: ب"د طلبك"ارى اس"ت خ"واب، عم"ر كوت"اه را ب"ه (. ام"ام ص"ادق علي"ه الس"الم 44، ص5ف"ن"ا مى ده"د "و پا"داش"ى ف"را"وان را "از ك"ف انس"ا"ن مى ب"رد)هم"ان، ج

" د"ر" س"فارش" ب"ه "عب"د ا"ل"ل"jه بن" "جن"دب "" ف"رم"ود : اى "پس"ر "جن"دب!" ش"ب كم "بخ"واب و روز كم" س"خن "بگ"و؛ "زي"را" در" ب"دن آد"مى ع"ض"وى" كم "س"پاس ت"ر "ا"ز چ"ش"م" و زب"ا"ن ني"س"ت. م"ادر س"لي"مان" ب"ه س"ليما"ن علي"ه الس"الم گفت ": فرز"ن"دم! از" خ"واب" بپره"يز؛ زي"را خ"وا"ب ]زي"اد[ ، ت"و را در آن روزى ك"ه م"ردم ب"ه اعم"ال خ"ود ن"يازمندن"د، ته"يدس"ت مى گر"دان"د. "خداو"ن"د ع"ز"j و ج"لj از پ"ر خ"وابى و بيك"ارى| زي"اد، نف"رت دارد. پ"ر خ"وابى،

(.118، ص 5با"عث از دس"ت رفتن دين" و د"نياست")همان، ج:خوابی"دن در بین طل"وع فج"ر ت"ا طل"وع آفت"اب من"ع ش"ده ک"ه ام"ام ص"ادق علی"ه الس"الم می زم�ان خ�واب

فر"ماین"د:" خواب"ی"دن" ص"بح"گاه "ش"وم "اس"ت زی"ر"ا روزی را دور ک"رده، رن"گ رخس"ار را زرد، ق"بیح و تغی"یر می (." در روا"ی"تی دیگ"ر ام"ام ب"اقر علی"ه الس"الم می فرماین"د: همان"ا 118، ص13،" ج1403مجلس"ی، ده"د")

ا"ب"لیس "س"رب"ازا"ن ش"ب خ"ودش "را ا"ز د"ر غ"ر"و"ب آ"فت"اب ت"ا ا"ذان مغ"رب و س"ربازان" روز خ"ود را" از ط"ل"وع" فج"ر ت"ا" ط"ل"وع "آفت"اب غ"ا"یب "میکن"د." "پس همان"ا ای"ن دو "زم"ان به"ترین "زم"ان بن"د"گی و" پن"اه" ب"ر"دن ب"ه" خ"د"ا

(". 502،" ص1، ج1413است)صدوق،

روایات خواب و استراحت

5و zه| ع"5زz |و5ح2ي| الل" 5و5ق¡ع"5ة� ل" 5ام. م.ت 5ن" .ه"5ا ال5 ت .ن ع2ي5 2ق|ين5 و5 أ 5ل ت |ه|م2 م.س"2 5ت 5ق2ف|ي 5ام. ع5ل5ى أ 5ن" 5اء. ت |ي" 2ب 5ن ه� األ2 و2ج".

5 5ع"5ة| أ ب ر25 zو2م. ع5ل5ى أ ق"5ال5 الن"

ا " 5م2ر|ء.وا م"5 ت 5س"2 |ي ل |ه|م2 |ل م5ائ 5ن"5ام". ع5ل5ى ش"5 ا "ت 5اؤ.ه"5 2ن 5ب أ 2م.ل".وك". و5 ال 2ل"5ة| و"5 2ق|ب ال |ل5 5ق2ب ت 5م|ين"|ه| م.س"2 ي 5ن"5ام". ع5ل5ى ي ؤ2م|ن. 2م". لz و5 ال ج"5� 5ط|حا 2ب 5ام. ع5ل5ى و5ج2ه|ه| م.ن 5ن .و"ن� و5 ذ".و ع5اه5ة� ي ن .ل� م5ج2 |ه| و5 ك |خ2و5ان 2ل|يس. م5ع5 "إ |ب" .ل.و"ن و5 إ 2ك 5أ" ي

.5ح2م|ي"د.ه |ين5 و5 ت ث 5ال5 � و5 ث ث"ا 5ال5 zه| ث |يح. الل" ب 5س"2 5م|ين| و5 ت 2ي د. ال 5و5س"� ة. و5 ت ر. خ|ص"5ال� الطzه"5ار5 5ا ع5ش"2 5و2م|ن" 2د5 ن ن" 2ت| ع| 5ي 2ب 5ه"2ل5 ال 5ا أ 5ن" 5ق".ول. ل يي¡ و آی"ه س"| .ر2 2ك 5ة"5 ال 5ا"ب| و5 آي" 2ك|ت" ة5 ال |ح"5 . ف5ات أ 5ق"2ر5 5ا و5 ن |و.ج.وه"|ن" 5ة5 ب 2ل" 2ق|ب |ل. ال" 5ق2ب ت 5س"2 |ين5 و5 ن ث" 5ال5 � و5 ث 5ع"ا ب" ر2

5 ه. أ |ير. 2ب" 5ك |ين"5 و5 ت ث" 5ال5 � و5 ث ث"ا" 5ال5 ث؛ ف5م5ن2 "ف5ع"5ل5 2ح5كي"م. 2ع5ز"ي"ز. ال z ه".و5 ال |ال |ل"ه5 إ ط| ال إ 2ق|س"2 |ال � ب |م"ا | قائ 2م 2ع|ل" .ول".وا" ال 5ة. "و5 أ |ك" 2م5الئ z "ه".و5 و5 ال |ال |ل"ه5 "إ zه". ال إ ن"

5 ه|د5 ا"لل"zه. أ ش"5|ه| 5ت 2ل 5ي |ح5ظ¡ه| ف|ي "ل 5خ"5ذ5 ب ذ5ل|ك5 ف5ق5د2 أ

|5ثير5 األجر .ف"5و¡ت. ك .ف"ني ق5ص"ير5 الع.م"ر| ، و ي zوم. ؛ ي |ئس5 الغ"5ريم. الن" ب � 2را ك 5ق"5لz ش". ي2ء� أ د| ش"5 2ج5س"5 zه"5ار| ف5م"5ا ف|ي ال |الن م5 ب 5ال5 2ك 2ل| و5 ال zي" |الل zو2م5 ب 5ق"|لz الن" 2د5ب� أ ن" 2ن5 ج. 5ا اب 2د5ب� ي" ن" 2ن| ج. zه| ب 2د| الل" |ع5ب" ق"5ال5 ل

ت"5اج. الن"zاس. 5ح2 5و2م5 ي ك5 ي" .ف"2ق"|ر. zه. ي |ن" zاك5 و5 الن"zو2م5 ف"5إ |ي" 5ي"z إ .ن 5ا ب 2م5ا"ن5 ي" 5ي" ل 2م5ا"ن5 "ق"5ال5ت2 ل"|س". 5ي ل .مz س". |ن"z أ" ان| ف"5إ" 2ن| و5 الل¡س"5 2ع5ي م"|ن5 ال5ا 2ي |لد¡ين| و5 الد�ن 5ة� "ل | م5ذ2ه5ب zو2م ة. ا"لن 2ر5 5ث |ه|م2 ؛ ك 5ع2م5ال |ل5ى أ إ"

5ك5 و 5ار5 5ب" zه5 ت |نz الل" � إ .وم ئ .ل¡ م5ش"2 5و2م. ك" ه. و5 ه".و5 ن" ¡ر. .غ5ي" ه. و5 ت ¡ح". .ق5ب zو2ن5 و5 ت .ص"5ف¡ر. الل" ق5 و5 ت ز2 د. ال"ر¡ 2ر. 5ط" وم5ة� ت 2غ"5د5اة| م5ش". 5و2م"5ة. ال نzو2م5ة5 |ل2ك5 الن .م2 و5 ت zاك |ي م2س| ف5إ zل5ى ط.ل.وع| الش| ر| إ 2ف"5ج2 .وع| ال 2ن5 ط.ل 5ي اق5 م5ا" ب ز5 ر2

5 م. األ2 5ق2س| 5ع5ال5ى ي ت |ل5ى م5غ|يب| م2س. إ z"5غ|يب. الش zي"2ل| م|ن2 ح|ين| ت ن".ود5 الل .ث� ج. 5ب ا ي zم"5 |ن 2ل|يس5 إ |ب |نz إ |ي ج5ع2ف"5ر� ع ق"5ال5 إ ب

5 |ر� ع5ن2 أ اب و5ى ج"5 و5 ر55ق".ول. |يz الل"zه| ع ك"5ان5 ي 5ب نz ن

5 م2س| و5 ذ5ك"5ر5 أ z"ل5ى م5ط2ل"5ع| الش| ر. إ 2ف5ج"2 5ط2ل".ع. ال ار| م|ن2 ح|ين| ي zه"5 ن".ود5 ال"ن .ث� ج. 5ب ف"5ق| و5 ي z"الش.ود|ه| و5 "ع"5و¡ذ.وا ن" |يس5 و5 ج. 2ل" |ب ر¡ إ zه| ع"5زz و5 ج"5لz م|ن2 ش"5 |الل" 5ع"5وzذ.وا "ب 2ن| و5 ت 5ي اع5ت" z"2ن| الس 5ي zه| ع"5زz "و5 "ج"5لz ف|ي ه"5ات 2ر"5 الل" وا" "ذ|ك" |ر. 2ث" ك"

5 أ5ة� 5ا" غ5ف2ل اع5ت zه.م5ا س5 |ن 2ن| "ف5إ 5ي اع5ت z2ن| ال"س 5ي .م2 ف|ي ه5ات ك ص|غ5ار"5

اهميت تفريح

ش"اط؛ ف"رح و ش"ادماني ب"اعث بهجت وj .ش"ير. الن jفس و ي ام"ام علي علي"ه الس"الم مي فرماين"د: الس"رور يبس"ط النانب"ساط روح و مايه" تهييج و "جد و "نشاط ا"ست.

سرگرمي و تف"ريح، انس"ان را از ماللت کاره"اي يکن"واخت و خس"ته کنن"ده زن"دگي خالص مي کن"د و ب"راي م"دتکوت"اهي ب"ار س"نگين م"س"ئولي"ت و مش"غله ه"اي "فک"ري را مي زداي"د. ب"ه همين خ"اطر تف"ريح ب"راي اس"تراحت ب"دن و ج"بر"ان خس"تگي ه"ا"ي ناش"ي از" ک"ار ي"ک" ني"از اساس"ي و اجتن"اب ناپ"ذير اس"ت. از اين رو در دس"تورات دي"ني توص"يه تف"ريح" ما"نن"د س"اير تم"اي"ل "ب"ه آئ"ين مق"دس اس"الم" تف"ري"ح "و س"ر"گ"رمي ش"ده" اس"ت. زي"را در پ"ردا"ختن "ب"ه ب"ه" ا"ک"ي"د"

خو"اهش ه"اي طبي"عي بشر "مورد ت"وجه واق"ع شده و به شايستگي ارضاء مي شود. :من ال"دنيا باعطائه"ا ماتش"تهي من الحالل و م"ا ام�ام رض�ا )علي�ه الس�الم( فرمودن�د � إجعل"وا النفس"کم حظ"jا

ال"دنيا؛ " ب"ذلک" علي "ام"ور ا"س"ت"عينو"ا و ف"ي"ه س"رف روjه و ال" الم". .ثل"م ب�ر�اي کا�مي�ابي� »ت از لذ�ائ�ذ د�ني�وي �نص�يبي خ�وي�ش ق�رار �د�هي�د و تمني�ا�ت دل �را از� �راهه�ا�ي مش�روع �برآوري�د، �م�راقبت کني�د در� اي�ن ک�ار ب�ه م�ر�دانگي و �ش�رافتا�ن آس�يب� نر�س�د� و دچ�ار �اس�ر�اف و� تن�دروي� نش�ويد.� تف�ريح �و س�رگرمي� ل�ذت بخش� ش�ما �را در� ادام�ه ز�ن�دگي �ي�اري �مي کن�د و ب�ا کم�ک آن به�تر ب�ه ام�ور دني�ايي خ�ويش موف�ق

خواهيد شد. براس"اس آنچ"ه از رواي"ات و آم"وزه ه"اي دي"ني ب"رمي آي"د تفريح"ات س"الم و س"رگرمي ه"ا بخش"ي از س"اعات انس"ان را

� از آنه"ا ب"راي کس"ب ان"رژي � مش"روع از نظ"ر دي"ني باش"ند و ثاني"ا پ"ر مي ک"نن"د مطل"وب آ"ن اس"ت ک"ه اين ت"فريح"ا"ت اوالو تج"دي"د" ق"وا" "ب"راي ا"ن"ج"ام" س"اير" "وظ"اي"ف د"ني"وي و "اخ"روي "به"ره "من"د" ش"د. از اين رو تفر"يح"ات را پس از" ت"أمين "مع"اش

و "خلو"ت با پروردگ"ار و انجام "وظايف اجت"ماعي" مطلوب مي شمارند. موض"وع تف"ريح و س"رگرمي در زن"دگي از چن"ان اهمي"تي برخ"وردار اس"ت ک"ه در ب"رخي از رواي"ات دس"ت ي"افتن ب"ه

ب"ه مع"ا"ش" و "مع"اد ق"را"ر گرف"ت"ه و خ"اطر "نش"ان "ش"ده" اس"ت" ک"ه مس"لما"ن ا"م"ور م"ر"ب"وط" لذ"ائ"ذ مش"رو"ع "در ر"دي"ف شا"يس"ت"ه قس"مت"ي ا"ز و"قت خ"ود را ب"ه ج"ل"ب ل"ذت" ه"اي مب"اح اختص"ا"ص مي ده"د" و موجب"ات بهجت" و ا"نبس"اط خ"ود را آ"م"اده م"ي ش"ود". ام"ا"م رض"ا" علي"ه الس"الم "مي فرم"اين"د:" ا"نج"ام" وظ"ا"يف د"ي"ني و" دني"وي ب"ر"اي" ف"را"هم م"ي" س"ا"زد و" کو"ش"ش ک"ني"د ا"وق"ا"ت "رو"ز "ش"ما چه"ا"ر س"ا"ع"ت باش"د. س"اع"تي ب"راي "عب"اد"ت و" خل"وت" ب"ا خ"د"ا، س"ا"عتي ب"را"ي ت"أم"ين مع"اش، س"ا"عت"ي ب"را"ي" آم"يزش" و" م"ص"احبت" "ب"رادران" م"ورد" اع"تم"اد و "کس"اني ک"ه ش"ما "را ب"ه "عيوبت"ان واق"ف مي س"ازند" و" در" ب"اطن نس"بت ب"ه ش"م"ا خل"وص و ص"فا "د"ارن"د و" س"اعتي را" ب"ه" تفريح"ا"ت و لذ"ائ"ذ خ"ود ا"ختص"اص ده"ي"د و" از مس"رjت

و" نشاط س"اعت تفريح" نيروي "انجام و"ظايف "ساعات ديگر را تأمين نماييد.

دوستان و همساالن يکي ديگ"ر از ع"واملي ک"ه در محي"ط ه"اي آموزش"ي ش"کل مي گ"يرد، ايج"اد ارتب"اط بين همس"االن و دوس"تان

ا"س"ت". ان"س"ان ب"ر مب"ن"اي فط"ر"ت| ع"اطفي و" اجتم"اعي خ"ود، در" سرا"س"ر زن"دگي خ"ويش گ"ر"ايش "ب"ه رف"اقت "و دوس"تي" دار"د؛ "و ر"فق"ا "و د"وس"ت"ان ن"ه تنه"ا ب"ا هم" انس "مي گ"يرن"د و ب"ا م"ص"احبت و ه"منش"ي"ني، موجب"ات "ش"ادما"ني و نش"اط" يك"دي"گر را" ف"راهم" مي" "آورن"د"، بل"ك"ه ه"ر" رفيقي"، ب"ه" مقي"اس در"ج"ه رف"اقت "و دو"س"تي؛ در ا"م"ور م"ا"دي "و م"ع"ن"وي "د"وس"ت "خ"ود، "نف"وذ" ك"رده و" دانس"ته" ي"ا ندانس"ته"، روي اخ"الق، ر"فت"ار "و گفت"ار د"يگ"ران ت"أثير "مي گ"ذا"رد؛

انس��ا�ن ب��ر دين و آيين دوس��ت و همنش��ين خ��ود رواي""ات آم""ده اس""ت:""بطو"ريک""ه "در ب""ر"خي "(. 375، ص2، ج1413)کليني، است"

انس"انها ب"ر مبن"اي الفت و محبت قل"بي و معاش"رت رفت"اري ب"ر يك"ديگر نف"وذ ک"رده و خ"وي و خص"لت يكي ب"هديگ"ر"ي س"راي"ت مي "كن"د." در آي"ه" اي،" خ"داي م"تع"ال حض"رت اب"راهيم را ب"ه عن"وان دوس"ت خ"ود مع"رفي ک"رده و

كيس�ت� ك�ه �دين وي از �آنك�ه ب�ه �ج�ان �مطي�ع خ�د�ا ش�ده و ني�كوك�ار� اس�ت و آئين �مي" فر"ماي"د:"""مع�ت�دل� اب�راهي�م را �پ�يروي� ك�رد�ه، خوب�تر ب�اش�د�؟ در �ح�ال�ي ك�ه �خ�دا اب�راهيم �را �دوس�ت خ�و�د

(؛ گو"ي"ا دين"داري، ر"اه د"وس"ت"ي ب"ا "خ"دا بي"ا"ن گرد"ي"ده اس"ت". از ط"رف د"يگ"ر، ق"ر"آن 125)"نس"اء،" آيه"گر�ف�ت�ه �ا�س�تآن ر�وز :"د"وس"تي" ه"اي "غ"ير "دي"ني "را د"وس"تي غ"ير "واق"ع"ي دا"نس"ت"ه ک"ه ت"أث"ير آ"نه"ا بص"ورت دش"مني اس"ت

(؛" در آي"ه" اي د"يگ"ر، از ق"ول 67)زخ"رف،" آيه"دو�س�تان� دني�اي�ي دش�من ي�كديگ�ر�ن�د مگ�ر �پرهيزك�اران(. 28")فرقان، آيه واي بر� من، كاش� فالني را به دوستي نگرفته بودممجر"مين م"ي فرمايد:""

با توج"ه ب"ه آي"ات و رواي"ات مي ت"وان گفت: ك"ه رف"اقت و معاش"رت از جمل"ه عوام"ل س"عادت و ش"قاوت بش"رحك�ايت همنش�ين ص�الح ش"م"رده ش"ده اس"ت. در ح"دي"ثي از "رس"و"ل خ"دا ص"لي الل"ه علي"ه و آل"ه آم"ده اس"ت:"

م�ث�ل عط�ار� اس�ت ك�ه ا�گ�ر از� عط�ر خ�و�د ت�و را به�ره من�د نس�ازد، ب�وي خ�وش آن در ت�و آوي�زد، و حك�ايت �همنش�ين ب�د �مث�ل آ�هنگ�ر ا�س�ت ك�ه اگ�ر ش�رار آتش آن ت�و را نس�وزاند، ب�وي ب�د آن در ت�و

س�عادتمندترين م�ردم كس�ي اس�ت ك�ه (". در" رواي"تي ديگ"ر، فرم"ود: "183، "ص 1361)"ص"دوق، آو�ي�زد"(." حض"رت 185، ص71، ج 1403)م"جلس"ي، ب�ا� م�ر�دمي �ب�زرگ�وار� م�ع�اش�رت� و� آم�يز�ش �داش�ته �باش�د"

از �همنش�ي�ني ب�ا ك�س�ي ك�ه رأي�ش سس�ت� و ك�ردارش �ناپس�ند ب�ود �عل"ي" علي"ه" الس"الم مي ف"رم"اي"د:""ب�پ�ره�يز، ك�ه� ه�ر �كس ر�ا� از آ�ن ك�ه� �دو�س�ت ا�وس�ت شناس�ند، و� از ه�منش�ين�ي ب�ا فاس�قان �بپر�ه�يز�

(. 335، ص 8،" ج 1408)نور"ي، كه� شر� به شر بپيون�دد"

دوستان و همساالن 1 .:پي"امبر خ"دا ص"لى الل"ه علي"ه و آل"ه می فرمای"د: خ"وش بخت دوس"تی ب"ا انس"انهای بزرگ"وار و ب"زرگ منش

(.١٨٥، ص٧٤، ج1403تر"ين مرد"م كس"ى است "كه با" مردما"ن بزرگوار "بياميزد) مجلسی، 2 .:ام"ام على علي"ه الس"الم می فرماین"د: در ش"گفتم از كس"ى ك"ه دوس"تی ب"ا خردمن"دان و دانش دوس"تان

رغبت ب"ه" داش"ت"ن ي"اران بس"يار" دارد، "چگون"ه ب"ا دانش"مندان| خردمن"د| پرهيزگ"ار مص"احبت نمى كن"د، ت"ا از فض"ا"يل" آ"نه"ا "به"ره گ"ي"رد و" "در پرت"و دا"نش "آنه"ا ه"دايت ش"و"د و مص"ا"حبت آن"ان، او ر"ا آراس"ته" گردان"د"؟! و "ی"ا ایش"ا"ن "م"ی فرم"ا"ین"د: "بيش"ترين" ص"الح و د"رس"تى"،" در "همنش"ينى" ب"ا خرد"من"دان و ص"ا"حبدالن اس"ت")تمیمی

(. 430، ص 1366آمدی، "3 .:همچ"نین ام"ام على علي"ه الس"الم می فرماین"د: هرك"ه ت"و را ب"ه س"راى دوس"تی ب"ا انس"ان خ"دا ت"رس

د و در ر"اه ك"ار" ك"ر"دن ب"را"ى رس"يدن ب"ه آن س"را ي"اريت رس"اند، هم"و دوس"تى دلس"وز جاوي"دان" ف"را "خوان"5(.427،" ص1366ا"ست)تمیمی" آمدی"،

4 .:ام"ام ص"ادق علي"ه الس"الم می فرماین"د: اگ"ر مى خ"واهى ب"دانى ب"رادرت در دوس"تی ب"ا انس"ان بردب"ار دوس"تى ب"ا ت"و ص"داق"ت دار"د، او "را عص"ب"انى كن؛ اگ"ر در هنگ"ام عص"بانيت ن"يز ب"ر دوس"تى| خ"ود پاي"دار مان"د، او

(.٣٥٧، ص1385ب"رادر توست، و" گر "نه "نيس"ت)حرانی، 5 .:همچ"نین ام"ام ص"ادق علي"ه الس"الم ن"یز می فرماین"د: هيچ كس را ب"ه دوس"تى مش"ناس، دوس"تی در س"فر

مگ"ر" آنك"ه" "در س"ه" چ"يز ا"و ر"ا بيازم"ايى:" او" ر"ا ب"ه خش"م آ"ورى "و ببي"نى ك"ه آ"ي"ا ا"ين خ"ش"م او را" از ح"ق ب"ه باط"ل ، 6، "ج1385م"ى" ك"ش""اند،" در د"ره"م و "دين""ار )مس""ائل ا"قتص""ادى"( و در س""فر ك""ردن ب""ا "او)ر"ی ش""هر"ی،

(.193ص ویژگیه"ای ی"ک دوس"ت خ"وب از منظ"ر ام"ام حس"ن علي"ه الس"الم: ب"ا كس"ى مص"احبت كن ك"ه هرگ"اه ب"ا او

مص"ا"حبت ك"نى ماي"ه آر"اس"تگ"ى ت"و ش"ود "و هرگ"اه خ"دمتش ك"نى ت"و را حف"ظ كن"د و هرگ"اه از او كمكى بخ"واه"ى،" كمك"ت ك"ن"د "و" هرگ"ا"ه" س"خن"ى "ب"گ"ويى، س"خ"نت را" ب"اور ك"ن"د و ه"رگ"ا"ه حمل"ه" ك"نى، ت"ق"ويتت ك"ن"د و "هرگ"اه د"س"ت"ت ر"ا" "ب"ه "اح"س"ا"نى "بگ"ش"ا"يى، ا"و "در ا"ين راه "ت"و ر"ا ك"م"ك رس"ا"ن"د و "هرگ"اه ع"ي"ب"ى "از "ت"و دي"ده" ش"د،" آن" "را بپو"ش"اند" و "ه"رگ"اه ك"ار" "خ"وب"ى از" ت"و "دي"د،" آ"ن "را "در نظ"ر" داش"ت"ه" باش"د، هرگ"اه چ"يز"ى "از" ا"و خ"واس"تى" ب"ه "ت"و "ب"ده"د و" "هرگ"ا"ه "ز"ب"ان "ب"ه "خ"و"اهش "نگش"ودى،" او" "]د"ر ب"خش"ش [پي"شدس"تى ك"ن"د و" "هرگ"ا"ه "مص"يبت"ى "ب"ه "ا"و ر"س"ي"د ت"و

(.١٣٩،" ص٤٤، ج1403نا"راحت شو"ى)مجلسی"،

دوستان و همساالن المرء علي دين خليله و قرينهi ليال IبAراهيم= خ= ذ= الل�DهC إ نيف�اi و= اتDخ�= Iب�Aراهيم= ح= ل�Dة= إ Iب�=ع= مDو= ات Nن Iس�AحCو= م Cو= ه� IهDل�Iل Cه ه�= Aل=م= و=ج Aس�

مDنA أ= Iم iدين�ا Cن و= م=نA أ=حAس�==قينDت CمAال DالIو� إCض< ع�=دAب=عIل Aم Cه Cض�Aذ< ب=عIئ� الDءC ي=وAم= Iخ= Aاأل i ليال ذA فCالناi خ= IخDت= يAل=تي ل=يAت=ني ل=مA أ يا و= مث�ل الجليس الص�الح مث�ل ال�داري إن لم تج�د عط�ره علق�ك ريح�ه و مث�ل جليس الس�وء مث�ل ص�احب الك�بر إن

لم� يحر�قك شرا�ر نار�ه علقك� من نتنهIاسDام= الن ال=ط= كIر= ع=دC الن�DاسI م=نA خ= Aس�

ولC الل�DهI ص أ= Cس� ال= ر= ق�=Nق لAح= Cم eر DالشIب Dر Dالش� DنIإ اقI ف�= Dس� CفAب=ة= ال اح= Iي�Dاك= و= مCص�= و= إIرام= الناسIم=ن خال=ط= ك Iالناس Cأسع=د ف=ض�ائل=هم ، و CمIي�اء= ال�ذين ي=غن Iاء= األتقvب�Iل=م�اء= األلCالع Cب بتC لIم=ن ي�=رغ=بC في التDك=ث�GرI مIن= األص�حابI كي�ف= ال ي=ص�ح= Iع=ج

Iهي و األلبابCي �النIولCا Iحب�=ة Cفي ص Iواب Dو الص� Iالح Dالص Cم� ؛ أك�ث=ر CهCحب=ت� Cص CهCن�eي م �، و تCز= Cه CومCلCع IيهIت=ه�د�Cفيق Dالش Cديق Dو الص Cل=ها ، فه Iو أعان�=ك= علي الع=م=ل Iالباقي�=ة Iم=ن د=ع�اك= إلي ال�دار فال vو أخوك= و إال Cفه IةDد و= بAهC ، فإن ث=ب=ت= لك= علي الم= Iأغض ة= م�ا عن�د= أخي�ك= ف= Dح Iدت= أن ت=عل=م= ص� إذا أر= ، IلIإلي الباط� eق هC مIن الح�= Cج�IخرCي Cب=ه ت=نظ�CرC غ=ض�= بCهC ف= Iغض�Cبثالث< : ت Cه ة< حتvي ت=خت=ب�Iر= ة= م=عرIف�= م= Iيقا س�Iد ل= ص�= Cج� Dالر eم ال تCس�=

Cر= م=عه Iسا�فCي تvو حت� ، Iره=مeو الد Iينارeو عند= الد ول�=ك= ، و دDق= ق= ، و إن قCلت= ص�= ن�هC م=عون�=ةi أعان�=ك= Iدت= م د=مت�=هC ص�ان=ك= ، و إذا أر= ، و إذا خ= بت=هC زان�=ك= Iح بA م=ن إذا ص�= اIص�ح=

نة�i ع�=دDها أي� من�ك= �ح=س�= دDها �، و إ�ن ر= ة�N س�= دDها ،� و إ�ن ب�=د=ت� عن�ك= ث�Cلم�= د=دت�= ي�=د=ك�= بIف=ض�ل�< م�= ول=ك= ،� و إ�ن م�= دD �ص�= لAت�= ش�= Cإ�ن ص�لIمvاتI ب�هI ساء=ك= Cل=ت إحد=ي الم ك�=تD ع=نهC ا�بت=د=أك= ، و� إن ن=ز= أ�لت=هC أعط�اك�= ، و إن س= ، و إن �س=

|أسع5د. الناس| م5ن خال5ط5 ك|رام5 الناس 5هد|ي"ه| ع.ل".وم.ه.م ، و 5هم ، و ت |م. ف5ض"ائل 5غن |ب"jاء5 األتق|ي"اء5 ال"ذين ي 5م"اء5 األل 5ص"ح5ب. الع.ل 5ث"�ر| م|ن5 األص"حاب| كي"ف5 ال ي zك |م5ن ي"5رغ5ب. في الت ع5ج|بت. ل

.هى و األلباب| .ول|ي الن 5ة| ا 5ر. ا"لصzالح| و ا"لصzوا"ب| في ص.حب .ه.م "؛ أكث 5ت .ه. ص.حب ¡ن ي .ز5 ت.فيق zديق. الشz5ها ، فه.و الص 5ك5 على الع5م"5ل| ل 5ة| و أعان" م5ن د5ع"اك5 إلى ال"دار| الباقي"فال j 5ت5 لك5 على الم5و5دzة| فه.و أخوك5 و إال 5ب 2ه. ، فإن ث 5م5 ص"|حzة5 م"ا عن"د5 أخي"ك5 ف5أغض"|ب 5عل دت5 أن ت إذا أر5 ق¡ إلى الباط"|ل| ، و عن"د5 ال"د¡ينار| و ه. م|ن الح"5 .خر|ج". 5ه. ي ب 5نظ".ر. غ5ض"5 .ه. ف5ت ب .غض"| ه. بثالث� : ت 5ب"|ر5 5خت jى ت م5ة5 م5عر|ف"5ة� حت د|يقا س"| ل5 ص"5 ج". zم¡ الر .س"5 ال ت

.ساف"|ر5 م5ع"ه. jى ت | ، "و حت الد¡ره5م zد ل2ت5 ش"5 دzق5 ق5ول"5ك5 ، و إن ص". دت5 م|ن"ه. م5عون"5ة� أعان"5ك5 ، و إن ق.لت5 ص"5 5ك5 ، و إذا أر5 5ه. زان"5ك5 ، و إذا خ5د5مت"5ه. ص"ان بت ح| |ص"ح5ب2 م5ن إذا ص"5 ا

5ه. أعط"اك5 ، و إن ألت نة� ع"5دzها "، و إن" س"5 أى من"ك5 ح5س"5 دzها ،" و إن" ر5 .ل"م"5ة� س"5 5د5ت عن"ك5 ث |ف"5ض"ل� م"5د"zها ، "و إن" ب" 5د5ك5 ب 5ك5 "، و إن" م"5د5دت5 ي" ص"5ول|مjات| به| ساء5ك5 ل5ت إحد5ى الم.ل 5ز5 5د5أك5 ، و إن" ن 5تz ع5نه. ابت ك س5

نماز عاملي م""""ؤثر در دور ک""""ردن انس""""ان از فحش""""اء و منک""""ر

(؛ ب"راين "اس"اس، ن"م"از ب"ه" عن"وان ي"ک تکلي"ف 45اس"ت")عنک"ب"وت، آ"يه( ک""ه پي""امبران ب""ه 103و"اجب "الهي "بي""ان ش""ده اس""ت)نس""اء، آ"يه

و ب�ه "اج"راي "آن م"أمور ش"ده "ان"د." در اين "ب"اره" ق"رآن مي فرماي"د:آ�نه�ا دس�توري �داده نش�ده ب�ود ج�ز� اينك�ه خ�دا ر�ا بپرس�تند د�ر ح�ال�ي ك�ه� دين خ�ود را �ب�راي� او �خ�الص ك�نن�د و از ش�رك ب��ه توحي��د با�زگردن��د، �نم��از �را برپ��ا� دارن��د و زك��ات را

)بين"ه، آي"ه "ب�پردازن�د �و اين ا�س�ت آيين �مس�تق�يم و پ�اي�دار!(. اين" دس"تو"ر ن"ه تنه"ا" ب"راي "خ"ود اف"راد، بلک"ه ب"راي خ"انواده ه"اي 5

(. براس"اس 132آنه"ا ن"ي"ز م"ورد توج"ه ق"رار گر"فت"ه اس"ت)ط"ه، آي"ه اهم"يت نم"از در" شخص"ي"ت و زن"دگي ان"س"ان، "دس"تور" اک"ي"د داده ش"ده ا"س"ت ک"ه" از نم"از" ب"ر"اي زن"دگيتان ي"اري بج"وئي"د، ز"ي"را ك"ه اين ك"ار ج"ز

(. نم"از ب"راي 45ب"را"ي ف"روتن"ان، "ام"ري" س"ن"گين ا"س"ت)بق"رة، آي"ه" انس""ان زم""اني ت""أثير"ات بيش""ت"ري دارد" ک""ه ب""ر"خي ويژگيه""ا، ب""راي

اقا"مه و برپ"ايي آ"ن م"راعات ش"ود. "

در برخی آیاتنماز خصوصیات 1("؛" "2)مؤمنون: رس"تگاران کس"انی هس"تند که در نماز خاشعند" ":. خش"وع در نم"از2":رس"تگاران کس"انی هس"تند ک"ه در زم"ان نم"از و اع"داد آنه"ا مراع"ات . مح"افظت ب"ر اوق"ات نم"از

("؛ 9" )مؤمن"ون:می" کنند"3(؛ 22)معارج:: ")رس"تگاران( ب"ر نم"از خوان"دن خ"ود م"داومت دارند". م"داومت ب"ر تک"رار آن4" :هم"ه نمازه"ا و نم"از ميان"ه را م"واظبت كني"د و ب"راى خ"دا مطيعان"ه بپ"اى . مطیعان"ه نم"از خوان"دن

(؛238 )بق"ره:خيزي"د"5" :بگ"و: نم"از، حج، زن"دگى و م"رگم از آن خداون"دى اس"ت ك"ه پروردگ"ار جهاني"ان . اخالص در نم"از

(؛ 162" )أنعام: ا"ست6" :م"ردانى هس"تند ك"ه تج"ارت و معامل"ه، از ي"اد خ"دا و نم"از . مق"دم داش"تن نم"از ب"ر هم"ه ام"ور

(؛ 37)نور:" خو"اندن "و زك"ات دادن غاف"لشان نم"ىكن"د"7" :(. ب"ا توج"ه ب"ه 5)مائ"ده :واى ب"ر نم"ازگزارانی ك"ه از نم"از خ"ود غافلن"د". غفلت نداش"تن در نم"از

م و ت"أ"ثی"ر آن "در "ش"کل گ"یری "شخص"ی"ت انس"ان"، می ت"وان از این ا"هم"یت "و "جایگ"اه نم"از "در اس"ال"ع"امل معنوی، "با "تو"جه "به شر"ایط آ"ن "ج"هت "رشد و شخصیت ان"سان است"فاده ک"رد.

5ع.ون |ه|م2 خاش| zذين5 ه.م2 في ص5الت ال5حاف|ظ.ون. |ه|م2 ي 5وات zذين5 ه.م2 ع5لى ص5ل و5 ال5م.ون| |ه|م2 دائ zذين5 ه.م2 ع5لى ص5الت ال5ين| |ت jه| قان |ل ح"اف|ظ.وا ع5ل5ى الص"zل5وات| و5 الص"zالة| الو.س"2ط5ى و5 ق.وم.وا ل55مين 2عال ب¡ ال zه| ر5 |ل" .س".كي و5 م5ح2ي"اي5 و5 م5م"اتي ل |نz ص"5التي و5 ن ق".ل2 إ|الةzالص | |قام zه| و5 إ 2ر| الل" 2ع� ع5ن2 ذ|ك" 5ي" ة� و5 ال ب |ج"ار5 2هيه|م2 ت .ل ر|ج"ال� ال ت5ه|م2 ساه.ون| zذين5 ه.م2 ع5ن2 ص5الت ¡ين5 ؛ ال 2م.ص5ل |ل 2ل� ل ف5و5ي

قرآن

قرآن كت"اب الهي، ن"ور ه"دايت، ش"فاي س"ينه از درده"اي اخالقي، راهنم"ابس"وي" زن"دگي برت"ر، ذك"ر" ح"ق،" منب"ع" پن"د و "ع"برت،" مول"jد آگ"اهي و بص"يرت، jن ع"الج ك""و"ردلي"، ص""را"ط مس""تقيم"، م""يز"ان تش""خيص" ح""ق و باط""ل، م""بيقي، ن"ش"ان دهن"ده حي"ات" نيك"ان و پاك"ان، و نام"ه حض"رت مس"ائل "ع"الي اخال"ح"ق بس"وي "عب"د "و حجت ا"و در "دني"ا و آخ"رت اس"ت. ق"رآن راهنم"ايي اس"ت ك"ه "راه ر"ا نش"ان" مي ده"د." كت"اب تفص"يل و" روش"نگري و تحص"يل ]حق"ايق[ اس""ت. ج""د"ا كنن""ده مي""ان ح""ق و" باط""ل "اس""ت. "ظ""اهري دارد و ب""اطني، ظ""اهرش حكم "و دس""تو"ر خ"داس""ت و ب""اطن"ش علم خد"اون""د متع""ال؛ پس، ظ"ا"هر آن "محكم و ا"س"توار اس"ت "و ب"اطن"ش ژرف"ايي دارد و ژرف"ايش ژرف"ا دا"رد. "ش"گفتيه"ايش ب"ي ش"م"ار اس"ت "و عج"ايب "و غ"رايبش كهن"ه و تم"ام نمي ش"ود. چرا"غه"اي ه"د"ايت و پرتوگاه"ه"اي حكمت" در ق"رآن اس"ت. ب"راي كس"ي ك"ه انص"اف داش"ته "باش"د "راهنم"ايي "ب"ه س"وي مع"رفت و ش"ناخت اس"ت)ري

(. 324، "ص9،" ج1385شهري"،

قرآن :در آي"ه اي مي فرماي"د: اين کت"ابي اس"ت ک"ه ب"راي ه"دايت و ارش"اد انس"انها فرس"تاده ش"ده اس"ت

همان�ا اين �ق�رآن خ�ل�ق را� ب�ه� راس�تتر و �اس�توارتر�ين �طريق�ه ه�داي�ت ميك�ن�د و �اه�ل ايم�ان ""(. يک"ي از ت"أثير"ات 9)إس"را"ء ، آي"ه "را ك�ه� نيكوك�ا�ر ب�اش�ن�د� ب�ه ا�ج�ر و �ث�واب ع�ظيم بش�ارت� ميد�ه�د

اگ�ر� اين "م"ع"ن"وي ق"رآ"ن، اي"ج"اد "خش"وع "و فرو"ت"ني قل"بي د"ر ب"راب"ر خ"الق آن و "آفرين"ن"ده آف"ر"ينش اس"ت: ق�رآ�ن� را ب�ر� ك�وه�ي ن�از�ل ك�ر�ده ب�وديم�، مس�ل�ما او �را م�يدي�د�ي ك�ه خاش�ع و �از ت�رس خ�دا

(". ا"ين ق"ر"آن، ع"ام"ل درم"ان "بيماريه"اي رو"اني و ش"فاي "دل درده"اي 21)ح"ش"ر، آ"يه"متالش�ي �ميش�ودج م"ي باش"د": م�ا� آنچ�ه ا�ز ق�رآ�ن فرس�تيم �ش�فاي دل و ر�حمت �الهي �ب�ر اه�ل ايم�ان "الع"ال"

( "82")إسراء، "آ"يه اس�ت، ليكن كا�فرا�ن را به جز زيان� چيزي� نخواهد افزود .قرآن، کت"اب موعظ"ه و ان"درز از ط"رف خ"دا و کت"اب ه"دايت و ش"فا دهن"ده دل ه"ر بيم"ار دلي اس"ت

اي م�ر�دم! ب�ه ي�قين ب�راي ش�ما� از ج�انب پرور�دگارت�ان :�"خ"د"ا"ي م"تع"ال در "اين ب"ا"ره مي "ف"رماي"د"ان�درز�ي� و د�رم�ا�ني ب�راي آن�چ�ه در س�ينه ها�س�ت� و رهنم�و�د و �رحم�تي ب�ر�اي مؤم�ن�ان، آم�ده

بگ�و، اين كت�اب ب�راي كس�اني ك�ه ايم�ان "(. د"ر آي"ه ا"ي ديگ"ر، مي فرماي"د: 57)ي"و"نس، آيها�س�ت"آورده ان�د� رهنم�ود و درم�ان�ي اس�ت� و كس�ان�ي ك�ه ايم�ان نمي آورن�د، در گوشهايش�ان

(. ام"ام علي علي"ه الس"الم مي 44)فص"لت، آيهس�نگي�ني اس�ت �و ق�رآن ب�رايش�ان ن�امفه�وم اس�ت"ب�داني�د� ك�ه �هيچ كس را پس از آم�وختن ق�رآن، نيازمن�ديي نيس�ت و هيچ كس را فرما"ين"د:"

پيش از� آم�وختن آن،� ت�وانگ�ريي نيس�ت.� پس �ش�فاي درده�اي خ�ود را از ق�رآن بخواهي�د و دي (.176)نهج البالغ"ه، خطب"ه در� گرفت�اري ه�ايت�ان، از آ�ن كم�ك �طلبي�د" Aآن= ي=ه� Aر Cق�Aه�ذ=ا ال DنIإ

i i �ك=بيرا را Aأ=ج� Aم Cل�=ه� Dأ=ن IحاتIال Dون= الصCل نين= الDذين= ي=عAم= IمAؤ CمAال Cر eب=شCو= ي Cو=م Aق= لIل�Dتي �هIي= أ� IهDالل Iي=ة Aش دeعاi مIنA خ= ت=ص= Cم iعا Iخاش Cت�=هAي= أ ب�=ل< ل=ر= آن= ع=لي ج= Aر Cق�Aن�ا ه�ذ=ا الAل =نAز= ل�=وA أi نين= و= ال ي=زيدC الظDالIمين= إIالD خ=سارا IمAؤ CمAلIل Nة م�= Aح فاءN و= ر= Iو= ش� Cم�ا ه� Iآن Aر Cق�Aن= الIم Cل eن�=زCو= ن Nة م�= Aح دي و ر= Cو= ه� IورCد Gي الص�Iم�ا فIل Nاء ف= Iو= ش� AمCكeب وAعIظ�=ةN مIنA ر= دA ج�اء=تAكCمA م= =يGه�ا الن�DاسC ق�= ي�ا أ

. نIين�= IمAؤ CمAلIل م IهAو= ع=ل=ي Cو= ه� Nر Aو=ق� Aم IهIي آذ=انIون= فCن� IمAؤCين= ال= يIذDو= ال� Nاء ف= Iدي و= ش� Cوا ه�Cن� و= لIل�DذIين= آ=م= Cه� Aل Cق�

ع=مي

دعا عام"ل تق"ويت ارتب"اط و ت"دوام اتص"ال ب"ا ق"درت الي"زال الهي اس"ت ك"ه ت"دبير جه"ان ب"ه دس"ت اوس"ت. دع"ا، س"بب

مي "ش"ود ك"ه انس"ا"ن ا"عتم"اد ب"ه ن"فس پ"ي"دا "ک"رده ت"ا بتوان"د ب"ه فق"ر و نيازمن"دي خ"ود واق"ف گردي"ده و در براب"ر منب"ع (. 344، ص2، ج1371و م"عدن ب"ي ني"ازي، خض"وع و" خشوع" كرده ت"ا از" يأس و نااميدي رها يابد)قرشي،

راغب اص"فهاني در معن"اي دع"ا مي گوي"د: وق"تي ميگ"ويي"د5ع5وت".ه"، هنگ"امي اس"ت ك"ه از او چ"يزي بخ"واهي وزم"ان"ي ك"ه از او" ي"اري بخ"واهي. "خوا"ن"دن ب"ه س"و"ي چ"يزي، ب"ه معن"اي كس"ي را ب"ه ك"اري و چ"يزي دع"وت و

(. در ق"رآ"ن ك"ريم، دع"ا ب"ه ص"ورتهاي گون"اگون در معناه"اي متع"دد ب"ه 170، ص 1362تر"غيبك"ردن "اس"ت)ر"اغب، خ�داي ب�زرگ مردم�ان را ب�ه س�وي بهش�ت دع�وت ك"ار "رفته"اس"ت.د"ر آي"ه" اي خ"داي مت"ع"ال" ميفرماي"د: "

اي ق�وم من، چ�ه شدهاس�ت ك�ه من ش�ما را ب�ه (. و د"ر آي"ه اي ديگ"ر ميفرماي"د: "25)"ي"ونس، آي"ه م�يكن�د در اين دو آي"ه و نظ"اير آن دع"ا، ب"ه س�وي نج�ات فرا�ميخ�وا�نم و ش�م�ا م�را �ب�ه س�وي آتش ميطلبي�د؟!

معن"اي دع"وت و تش"و"يق ب"ه "س"وي "چ"يز"ي آم"ده اس"ت". در آي"ات ديگ"ري دع"ا، ب"ه معن"اي طلب ني"از و اس"تغاثه و و هرگ�اه بن�دگانم درب�اره دس"ت احتي"اج ب"ه س"وي حض"رت ح"ق "درازك"ردن آ"م"ده اس"ت. در آي"ه اي ميفرماي"د:"

" من ا�ز ت�و پر�س�يد�ند، پس� من �]ب�دانان[ ن�زديكم و پاس�خ دعاكنن�دهاي ك�ه م�را ميخوان�د ميدهمآي�ا چ�ه كس�ي ج�واب انس�ان بيچ�اره مض�طري ك�ه (". و ن"يز در آي"ه" اي ديگ"ر" ميفرماي"د: "186)بق"ره"، آ"ي"ه

(. منظ"ور 62)نم"ل، آي"ه خ�دا را خ�وان�ده و �از او اس�تغاثه مي�كن�د ميده�د؟ و ب�دي را برط�رف ميكن�د؟"از د"عا در ا"ين "نوشتا"ر، این معن"ا می باشد.

الم Dالس Iلي دارIوا إCعAي=د CهDو= الل واCن� IمAؤCيAوا لي و= لCت=جيب Aي=س�Aل و=ة= ال�دDاعI إIذا د=ع�انI ف= Aد=ع� CجيبCأ Nريب إIنeي ق�= ب�ادي ع=نeي ف�= Iأ=ل=ك= ع و= إIذا س�=

دCون Cش Aي=ر Aم CهDبي ل=ع=لوء Gالس Cف Iش�Aو= ي=ك Cذا د=ع�اهIإ Dط=ر Aض�CمAال CجيبCي AنDم

أ= در آي"ه اي خ"داي تع"الي، دع"ا را يکن"وع عب"ادتي مي دان"د ک"ه انس"ان را از اس"تکبار نفس و خ"ود ب"زرگ بي"ني مي

(؛ و راهي 77(. دع"ا"، اب"زاري اس"ت "ک"ه ا"نس"ان را م"ورد توج"ه خ"دا ق"رار مي ده"د)فرق"ان، آيه60رها"ن"د)"م"ؤمن، "آيه(؛ ت"ا 60اس"ت ک"ه بواس"ط"ه آ"ن درخواس"تهاي ان"س"ان ر"ا م"ورد اج"ابت خ"داي متع"ال ق"رار مي ده"د)م"ؤمن، آيه

(. دع"ا، 186ان"س"ان" ب"ه ه"دايت و "رش"د رس"ي"ده "و اح"س"اس ق"رب و ن"زديکي و اطمين"ان و ام"نيت کن"د)بق"ره، آيه(. 28دس"توري "است که درخواست شده که" هر" صبح و" شام، با آن خداي را خالصانه بخوانيم)كهف، آيه

استجابت دعا شرایط1" :پهلوهايش"ان را از رختخوابه"ا دور مىكنن"د، پروردگارش"ان را ب"ا بيم و امي"د . دع"ا از روی خ"وف و طم"ع

(.16)سجدة: مىخوانن"د، و از آنچه" روزيشان كرد"يم انفا"ق مىكنند"2" :پروردگ"ار خ"ود را آش"كارا و پنه"انى بخواني"د ك"ه او متج"اوزان را دوس"ت . دع"ا ب"ا تض"رع و در پنه"انی

(.55)اعراف":ند"ارد"3" :دع"اى مؤمن"ان نيكوك"ار را اج"ابت مىكن"د و از ك"رم خ"ويش ب"ه آن"ان افزون"تر . دع"ا ب"ا ایم"ان و عم"ل ص"الح

(.26)شوری:مىده"د و كافر"ان را به "عذاب شدي"دى گ"رفتار" مىسازد"4" :پس خ"دا را بخواني"د در ح"الى ك"ه دين را خ"الص ب"راى او بداني"د ه"ر چن"د ك"ه كف"ار . دع"ا از روی اخالص

(.14)مؤمن:"ب"دشان "آيد"5" :آي"ا بت ه"ا بهترن"د ي"ا آنك"ه دع"اى بيچارگ"ان را ب"ه اج"ابت مى رس"اند و رنج و غم . دع"ا ب"ا ح"الت اض"طرار

(.62)نم"ل:آنا"ن را" بر طرف م"ى سازد؟""6 ش"ناخت عظمت خ"دا: ام"ام ص"ادق علي"ه الس"الم در پاس"خ ب"ه گ"روهى ك"ه از ايش"ان پرس"يدند، چ"را م"ا دع"ا .

م"ى "ك"ن"يم ام"ا" م"س"تج"ا"ب "نم"ى ش"و"د؟ فرم"ود": چ"ون" كس"ى "را مى" خواني"د ك"ه نم"ى ش"ناس"يدش)مجلس"ی، (. "٣٦٨،" ص٩٣، ج1403

7 خ"وردن لقم"ه حالل: پي"امبر خ"دا ص"لى الل"ه علي"ه و آل"ه در این ب"اره می فرمای"د: درآم"دت را پ"اك كن ت"ا د"ع"اي"ت" مس"تجا"ب ش"ود؛" زي"را "هرگ"اه "آدمى" لقم"ه]ا"ى ح"رام"[ ب"ه د"ه"ان "خ"ود "ب"برد" ت"ا چ"ه"ل ر"وز دع"ايى" از او

(".٣٥٨،" ص٩٣پذير"فته "نمى شو"د)همان"، ج 52ف|ق.ون .ن ق2ناه.م2 ي ز5 � و5 م|مzا ر5 � و5 ط5م5عا و2ف"ا zه.م2 خ5 ب 5د2ع.ون5 ر5 ع| ي" 2م5ض"اج| .ه.م2 ع5ن| ال .وب ن" 5ج"افى ج. 5ت ت55د|ين 2م.ع2ت zه. ال5 يح.|ب� ال |ن" 5ة� إ ف2ي" ع�ا و5 خ. 5ض"5ر� .م2 ت zك ب 2 ر5 اد2ع".واد|يد� ون5 له5.م2 ع5ذ5اب� ش5 5اف|ر. 2ك |ه| و5 ال 5ز|يد.ه.م م¡ن ف5ض2ل |ح5ات| و5 ي 2 الص"zال .وا 2 و5 ع5م|ل" .وا zذ|ين5 ء5ام5ن" 5ج|يب. ال" ت 5س"2 و5 ي5ون 2كاف|ر. 5ر|ه5 ال 5و2 ك" 5ه. ال"د¡ين5 و5 ل" ل|ص"ين5 ل" zه5 م.خ2 ف"5اد2ع.وا الل"5ون zر. 5ذ5ك |يال� م"zا ت zه| ق5ل 5ه� م"zع5 الل" ء|ل"

5 ر2ض| أ5 5ف"5اء5 األ2 ل .م2 خ. .ك ع5ل 5ج2 وء5 و5 ي 2ش"|ف. الس"� 5ك |ذ5ا د5ع"5اه. و5 ي 2م.ض"2ط5رz إ مzن يج.|يب. ال

5 أ.5ه 5عر|فون 5دعون5 م5ن ال ت .م ت zك 5ن"ا ؟! " : ألن 5جاب. ل .س"ت 5دعو فال ي 5ه. ق"وم� : ن" أل و ق"5د س"5 55عين 5جاب. ل"ه د5ع"و5ة� أرب .س"ت ة5 إلى ف|ي"ه| )ح5رام"ا( فم"ا ت �ق2م"5 5رف"5ع. الل ج"ل5 ي jالر z5ج5ب2 د5عو5ت".ك5 ، ف"إن .س"ت 5ك5 ت 5س"ب أط|ب2 ك

يوما

مسجد رواي"ات ف"راواني ب"ر اهميت مس"اجد و نقش آن در ت"ربيت و شخص"يت انس"ان وج"ود دارد: پي"امبر خ"دا ص"لي الل"ه علي"ه و آل"ه در

د�ر ت�ور�ات نوش�ته ش�د�ه اس�ت ك�ه خان�ه ه�اي من در روي زمين مس�جدهايند؛ پس، خوش�ا ب�ه ح"ديث"ي مي فرماي"ن"د: "ح�ال ب�ن�ده اي� ك�ه د�ر خان�ه� اش، خ�ود را پ�اكيزه كن�د و س�پس در خان�ه من، ب�ه دي�دارم بياي�د. بداني�د! ب�ر ميزب�ان

اي اب�وذر! (. آنحض"رت همچ"نين ب"ه اب"وذر مي فرماين"د:"٣٧٣، ص٨٣، ج1403)مج"لس"ي"، اس�ت ك�ه� ميهم�ان �را گ�رامي� دار�د"ت�ا �زم�ا�ني ك�ه در مس�جد نشس�ته اي خداون�د متع�ال ب�ه تع�داد ه�ر نفس�ي ك�ه مي كش�ي، ي�ك درج�ه در بهش�ت ب�ه ت�و� مي� ده�د و �فرش�تگا�ن ب�ر ت�و درو�د مي �فرس�تند �و ب�را�ي ه�ر �نفس�ي ك�ه در� مس�جد مي� كش�ي ده� حس�ن�ه ب�رايت

ب�ر (. ام"ام ص"ادق علي"ه الس"الم ن"يز مي فرماين"د:"٨٥، ص٧٧)هم"ان، جن�وش�ته مي �ش�ود و د�ه گن�اه �از ت�و پ�ا�ك مي گ�ردد"ش�ما ب�اد ب�ه� رف�تن ب�ه مس�اجد�؛ زي�ر�ا� مس�اجد� خا�ن�ه ه�اي خ�دا در روي ز�مينن�د. �ه�ر �ك�ه پ�اك� و پ�اكيزه وارد� آن�ه�ا ش�ود خداون�د او� را از� گناه�انش� پ�اك گ�ردان�د و در زم�ره زائ�ران خ�ود قلم�دادش كن�د. پس، در مس�اجد نم�از و دع�ا

(.297، ص5، ج1408)ن"وری، ب�سيار بگزاريد" در رواي"ات، آث"ار زي"ادي ب"راي کس"انيکه ب"ه مس"اجد رفت و آم"د مي کنن"د، وارد ش"ده از جمل"ه اينک"ه پي"امبر خ"دا ص"لي الل"ه علي"ه و آل"ه

ش�خص مس�ج�د رو ، دس�ت كم يكي �از اين� س�ه چ�يز نص�يبش مي ش�ود: ي�ا دع�ايي ك�ه ب�ه درگ�اه خ�دا مي فرمودن"د:""كن�د و خد�اون�د� ب�ا آن� او ر�ا ب�ه ب�هش�ت مي ب�رد، ي�ا دع�ايي ك�ه ب�ه س�بب آن خداون�د بالي دني�ا را از او ب�رمي گردان�د

". و ي�ا ب�رادر�ي، ك�ه� ب�ه خ�اطر خ�داون�د ع�زv و ج�لv ب�ه دس�ت مي آورد ]و ن�ه ب�ر اس�اس انگ�يزه ه�اي دني�وي و م�ادvي[ه�ر ك�ه ب�ه مس�جد آم�د و ش�د كن�د، ب�ه يكي از اين هش�ت چ�يز دس�ت ياب�د: ام"ام علي علي"ه ا"لس"الم" ن"يز مي "فرماي"ن"د:"

ي�ا�فتن ب�راد�ري ب�ه� خ�اط�ر خ�دا ، �ي�ا دانش�ي جدي�د، ي�ا آي�تي محكم، ي�ا رحم�تي ك�ه آن را چش�م ب�ه راه ب�ود، ي�ا س�خني ك�ه او� را� از هالكت بر�هان�د،� ي�ا ش�ن�يدن ج�مل�ه اي ك�ه او را ب�ه ه�دايت رهنم�ون ش�ود، ي�ا آن ك�ه گن�اهي را از ت�رس

(. 193، ص5، "ج1409)حرعام"لی، و �يا شر�م ت�رك �گويد" ني في ب=ي�تي، أال ر= في ب=يت�IهI ثCمD زار= Dع=ب�د< ت=ط=ه�Iوبي لCف=ط� ، Cد Iالم=س�اج Iي في األرضIوتCي�Cب vأن Nم=كت�وب IوراةDفي الت�

Iة= الزائر� ورI ك=رام�= Cز إنv علي الم= يeل ن�DةI ، و تCص�= ج�ةi في الج= دI بIك�Cلe ن=ف=س< ت=ن=فDس�ت= د=ر= Iس�ا في الم=س�جIمت= جالCي�ك= م�ا دIعطCه تع�الي يvالل� vي�ا أب�ا ذ=ر¦ ، إن

يvئات< ، و تCمحي عنك= ع=شرC س= نات< س= ئكةC ، و �تCكت=بC �ل=ك= بIكCلe ن=ف=س< ت=ن=فDست= فيهI ع=شرC ح= عل=يك= المال� نIب= مIتCو ك IهIنوب�Cن ذIه مvالل� Cه ر= Dرا ط=ه� eت=ط=ه� Cو م=ن أتاه�ا م ، Iه في األرضvالل� Cي�وتCه�ا بv؛ فإنIد Iالم=س�اج Iإتي�انIم بCعل=يك

IعاءGو الد Iالة Dن ا�لصIوا ف�يها م CرIأكث ارIهI ف= vو Cز Iو ب�هCع�اء< ي�=دعCا د vة= ، و إم�Dن� ل�CهC الل�vه ب�هI الج= IدخCي Iو ب�هCع�اء< ي�=دعCا د vن إح�د=ي ثالث< : إم�Iم Dل دI بIأق�= Iالم=س�ج Cب Iص�اح Cع Iال ي=رج�

دI أص�اب= إح�د=ي Iاخت=ل�=ف= إلي الم=س�ج Iم=ن . vو ج�ل vه ع�زvفي الل� CهCيد Iا �أخ< ي=س�ت=ف vب=الء= ال�دنيا، و� إم�� Cع=ن�ه Iه � ب�هvف= �الل�Iي=ص�رIلدGهC عن Cت�=ر iة ةi ، أو ك=لIم�= نت=ظ�=ر= Cم iة حم�= ةi ، أو ر= فا ، أو آي�=ةi مCحك=م�= لم�ا مCس�ت=طر= Iه� ، أو �عvس�ت=ف�ادا ف�ي الل�Cم�اني : أخ�ا �مDالث

iياء كC ذ=نبا خ=شي=ةi أو ح= Cدي ، أو ي=ترCعل�ي ه CهGلCت=د iة =لIم= عC ك� دي ، �أو ي=سم= ر�=

خوردن

قرآن ک"ريم، خ"وردن غ"ذاهاي ح"رام را نامتناس"ب ب"ا سرش"ت دروني انس"ان دانس"ته و آن را آتش"ي مي دان"دک"ه "حقيقت دروني" انس"ان "را ن"ابود مي کن"د. اين آتش، ن"ه تنه"ا ب"اعث قت"ل او و اض"محالل روح واقعي او در اين" دن"ي"ا مي گ"ردد؛ بلک"ه "زن"دگي ج"اوي"د او را" در س"راي آخ"رت از جنس همين آتش در جهنم ق"رار داده ک"ه

بدرس�تي آنه�ايي ك�ه از "برمبن"اي آن"، او "باي"د هميش"ه در ع"ذاب" ب"اقي بمان"د و در اين ب"اره مي فرماي"د:كت�اب خ�دا آنچ�ه را ك�ه� خ�دا ن�ازل ك�رده� كتم�ان ميكنن�د و ب�ا كتم�ان آن ثمن ان�دك بدس�ت ميآ�ورن�د آنه�ا آن�چ�ه ميخورن�د ج�ز آتش�ي نيس�ت ك�ه ب�درون خ�ود ميكنن�د و خ�دا روز قي�امت ب�ا

)بق"ره، آنه�ا س�خن �نخواه�د گفت� و تزكي�هش�ان نخواه�د �ك�رد و ع�ذابي دردن�اك خواهن�د داش�ت"(.174آيه

:پي"امبر خ"دا ص"لي الل"ه علي"ه و آل"ه در ب"اره اس"تفاده از غ"ذاي حالل و اجتن"اب از غ"ذاهاي ح"رام مي فرماي"دعب�ا�دت ك�ردن ب�ا وج�ود� ح�رام خ�واري ما�نن�د س�اختن بن�ايي اس�ت ب�ر روي ش�ن، و ي�ا ب�ر روي "

،� بهش�ت را� ب�ر ب�دني ك�ه از م�ال ح�رام تغذي�ه ش�ود، ح�رام ك�رده اس�ت. vو� ج�ل vآب. خ�داون�د �ع�زك�س�ي ك�ه گوش�تش �از خ�ورا�ك ح�رام� بر�وي�د، ب�ه بهش�ت نمي رود. هرگ�اه لقم�ه ح�رام ب�ه ا�ن�درون �بن�د�ه وارد ش�ود، تم�ا�م ف�رش�تگان� آس�مانها و زمين او را نف�رين مي كنن�د. ف�رو گذا�ش�تن ي�ك� لق�م�ه ح�ر�ام، ن�ز�د خ�د�ا محبوب�ت�ر از خوان�دن ه�زار ركعت نم�از مس�تحبي اس�ت. ا�گ�ر آد�مي م�ا�ل ح�را�م�ي ب�ه �دس�ت� آورد و از �آن ص�دق�ه ده�د�، اج�ري ب�ه او داد�ه نش�ود �و اگ�ر از آن �انف�اق� ك�ن�د، خد�اون�د ب�را�ي او� در آ�ن ب�رك�ت ق�رار �نده�د و آ�ن م�ا�ل ح�رام پس از ا�و ب�اقي

، 3، ج1385)ري ش"هري، نما�ن�د، مگ�ر اين ك�ه� س�وق د�هن�د�ه )ره� توش�ه( او ب�ه س�وي آتش باش�د"(.41ص

=م vر م�AلI � و قي�ل= : علي الم�اءI ؛ إنD الل�vه ع�زv و ج�لv ح�= Dعلي الر Iن�اءIكالب Iرام العIب�اد=ةC م�=ع أك�AلI الح�=، الن�vارC أوAلي ب�هI ؛ إذا IتAح Gن الس�Iم Cه Cة= من= ن=ب=ت= ل=حم�vن� ل�C الج= Cرا�م< ؛ ال ي�=دخ ذIي= بح�= Cدا �غ� ن�vة= ج=س�= الج= Cك A؛ ت�=ر Iو األرض Iماوات vل�=ك< في الس� ل=ع=ن�هC ك�CلG م= Iالع=ب�د Iوف� رام< في ج�= ة�C مIن ح�= م�= AقGالل Iو=ق�=عترا�م�ا بC �الع=ب�دC م�ا�الi ح= Iي=كت=س� ت=ط=وGع�ا ؛ �ال ة< كAع�= ي ر= بG إلي الل�vه� من ص�الةI أل�ف= را�م< أح= ةI ح�= م�= AقCل� IهIل�ف= ظ�=ه�ر ك�CهC خ= Cو ال �ي=تر ،Iفي�ه Cه ( ل�=هvالل�( Cك�Iب�ارCف�ي Cن�ه Iم Cق Iنف�Cو ال� ي ،Iع=ل=ي�ه Cر ي�وج= ن�هC ف�= Iم CقDد في=ت=ص�=

Iارvإل�=ي ا�لن )Cزا�د=ه( CهDكان= ر�اد vإ�ال

آداب غذا خوردن :پي"امبر خ"دا ص"لى الل"ه علي"ه و آل"ه در این خوردن در وقت گرس�نگی و دس�ت کش�یدن قب�ل از س�یری کام�ل

ب"ا"ره "می "فرماین"د: و"ق"تى" غ"ذا "ب"خ"ور ك"ه اش"تها "دارى و از خ"وردن" دس"ت بش"وى د"ر ح"الى "ك"ه هن"وز ا"ش"تها "دارى. ام"ام م ن"ی"ز در" ا"ین ب"اره م"ی فر"ماین"د": هن"وز ك"ه" م"ي"ل" "ب"ه "غ"ذا" دا"رى "از خ"ورد"ن "دس"ت بك"ش"؛ ك"ه ا"گ"ر" چ"ن"ي"ن ك"نى " ع"ل"ى" علي"ه" الس"ال"

آن" غذا" را گ"وارا" خوا"هى يافت و آن غذ"ا برایت سودمند مى باشد. :ام"ام رض"ا علي"ه الس"الم در این ب"اره می فرماین"د: ه"ر ك"ه مى خواه"د تندرس"ت و خوردن ش�ام ب�ه مق�دار کم

(.191، ص1، ج1385دار"اى بدنى الغر" و چابك باشد،" از "شام" شبش كم كند)ری شهری، :ام"ام ص"ادق علي"ه الس"الم می فرماین"د: ه"ر ك"ه قب"ل و بع"د از غ"ذا دس"تهايش را شس�تن دس�تها قب�ل و بع�د از غ�ذا

ب"ش"ويد، د"ر اول" و آخ"ر آن غ"ذا" ب"ه" "او "ب"ر"كت" د"اده مى" ش"ود و ت"ا زن"د"ه اس"ت "در ن"عمت ب"ه س"ر مى ب"رد" و "از بيم"ارى (.483،" ص16، ج1409جس"مى در "امان "مى ماند)حرع"املی،

:د، من شروع ک�ردن غ�ذا ب�ا ن�ام خ�دا 5ر5 ام"ام على علي"ه الس"الم می فرماین"د: اگ"ر كس"ى موق"ع غ"ذا خ"وردن ن"ام خ"دا ب"ض"ما"ن"ت مى كنم ك"ه "ا"ز آن" غ"ذا" "دردى" ب"ه" ا"و "نرس"د. "ه"ر ك"ه د"ر هنگ"ام "ش"روع" خ"ورد"ن غ"ذا "ي"ا ن"وش"يدن"ى، ن"ام "خ"دا "را ب"ه ز"ب"ان" "آور"د" و د"ر پاي"ا"ن، خ"د"ا "را "حم"د" و س"پ"ا"س گ"و"ي"د"، هرگ"ز درب"ا"ره نع"مت" آن غ"ذا از" "او س"ؤال "نخ"و"اه"د" ش"د)ص"دوق،

(.355، ص3، "ج1413:ام"ام على علي"ه الس"الم می فرماین"د: غ"ذايتان را ب"ا خ"وردن نم"ك آغ"از كني"د؛ چ"ه، اگ"ر آغ�از نم�ودن غ�ذا ب�ا نم�ک

ب ت"رجيح مى دادن"د)حرع"املی، z16، ج1409م"رد"م مى دانس"تند "ك"ه ن"م"ك چ"ه فواي"د"ى د"ارد آن "را ب"ر پ"ادزهر مج"ر ،(.484ص

:ام"ام على علي"ه الس"الم می فرماین"د: غ"ذاى داغ را س"رد كني"د؛ زي"را غ"ذاى داغى در براب"ر غذای داغ نخ�وردن پ"ي"امبر "ص"ل"ى ا"ل"ل"ه عل"ي"ه و" آل"ه "نه"اد"ه ش"د"،" آن "ح"ض"رت فرم"ود: "آن را "س"رد كني"د". خ"داون"د "ع"زj "و ج"لj ب"ه م"ا آتش نم"ى

(.321، ص6، ج"1413خوراند. بركت" در "غذاى س"رد است")کلین"ی، 52ت أن 5ه|يه| ، ف"5إن2 ف5ع5ل2ت5 ذل"|ك5 ف"5 ت 5ش"2 2ت5 ت j و5 أن | إال ف"5ع2 ي"5د5ك5 م|ن5 الطzع"5ام 5ر2 5ه|ي . ال ت ت 5ش"2 ك2 و5 أنت5 ت 5ه|ي ، و5 أم2س"| ت 5ش"2 .ل2 و5 أنت5 ت ك"

5ف5ع"5ه. . م5ن2 أراد5 |ه ن 5ق2ص5 ف|ي غ|ذ5ائ" 5 ن 2ه| و5 ال 5ي" 5اد5ة5 ع5ل 5 ز|ي" |ق"5د2ر� ال ذ5ه. ب 5غ"2ذ.ه. ، و5 م5ن2 أخ"5 5م2 ي" 5اد5ة� ل | ز|ي" ذ"5 م|ن5 الطzع"5ام 5خ"5 .ه. . م5ن2 أ 5م2ر|ئ ت" 5س"2 ت2ل| zي |الل |ه ب .ق5ل¡ل"2 م|ن2 ع5شائ 2ي |( ف5ل jح2م" | )و5 الل م |حا خ5ف|يف"5 الج|س2 .ون5 ص5ال" 5ك أن2 ي

5ل"2وى� ف|ي ع5ة�، و5 ع".وف|ي5 م|ن2 ب ا ع"5اش5 في س"5 ر|ه| ، و5 ع"5اش5 م"5 5ع"2د5ه. ب".ور|ك5 ل"5ه. ف|ي أوzل"|ه| و5 آخ"| | و5 ب 2ل5 الطzع"5ام 5د5ه. ق5ب" ل5 ي" م5ن2 غ5س"5د"|ه| ج5س5

|ب z5اق| الم.ج5ر ي و.ه. ع5ل5ى الد¡ر2 5ار. ت 2ح| الخ2 zاس. م5ا ف|ي الم|ل 5م. الن 5ع2ل 5و2 ي .م2 ، ف5ل" 2ح| ف|ي أوzل| ط5ع"5ام|ك |الم|ل 2د5ؤوا ب" اب" ا د5 ، م"5 2ر5 5ب" zى ي ت وه. ح5 ارÅ ف5ق"5ال5 : أق"|ر� 2ه| ط5ع"5ام� ح"5 5ي" ب5 إل ول5 الل"jه ص"لى الل"ه علي"ه و آل"ه ق".ر¡ س". د5 ، ف"إنz ر5 2ر5 5ب" jى ي ت ارz ح5 وا الح"5 أق"|ر�

5ار|د| 5ة. ف|ي الب ك 5ر5 z"ار5 ،" و5 الب 5"ا ال"ن .ط2ع|م5ن" |ي jه "عزj و جلj ل 5ا"ن5 ال"ل ك

آداب غذا خوردن

ام"ام حس"ن علي"ه الس"الم در روای"تی آداب س"فره را دوازده رس"م می نامن"د ک"ه می فرماین"د: ه"رمس"لمان"ى با"ي"د" آ"ن دوازد"ه "ت"ا را بدان"د:" "چه"ا"ر ت"اى "آنه"ا "الزم"، چه"ار" ت"ا خ"وب و "چه"ار" ت"ا" ادب اس"ت. آن" چه"ا"ر ت"ا "ك"ه "الزمن"د: "مع"رف"ت، "خش"نو"دى،" ن"ام "خ"دا ب"ر "زب"ان آو"ردن "و ش"ك"رگزا"رى اس"ت. آن چ"ه"ا"ر ك"ه خ"وب" ا"س"ت: "دس"ت" شس"تن "پ"يش ا"ز غ"ذا" خ"و"ر"دن، نشس"تن ب"ر ط"ر"ف چپ، خ"ور"دن ب"ا س"ه" ا"نگ"ش"ت "]و "ن"ه د"و "انگ"ش"ت[ و "ل"يس"يدن" ا"نگش"ت" دس"ت"ها. ام"ا" آن چه"ار" ك"ه "از ب"اب "رع"ايت ادب اس""ت :" خ""ور"دن از" "]غ""ذاى" [جل""وى خ""ود"، "كوچ""ك" گ""رفتن لق"م""ه، خ""وب" جوي""دن غ""ذا "و ك"م""تر

(. ٥٣٩، ص١٦، ج" 1409ن"گر"يست"ن" به "صو"رت" د"يگران)ح"رع"املی"، " ب"5ع� 2ه"ا ف"5ر2ض� ، و5 أر2 ب"5ع� م|ن ا : أر2 5ع2ر|ف5ه"5 � أن2 ي |م ل 5ج|ب. ع5لى ك".ل¡ م.س"2 5ة� ي ل ة5 خ5ص"2 5ت"5ا ع5ش"ر5 2ن ف|ي الم5ائ"دة| اث

zة. : ن 2ر. ." و5 أم"zا الس"� ك 5ة. "، و5 الش"� م|ي zس"2 ض"5ا ، و5 "الت . "ف5أ"م"zا الف"5ر2ض". : "ف5الم5ع2ر|ف"5ة. ،" و5 الر¡ 5ع� ت"أد"|يب� ب" zة�، "و أر2 ن" س".ق. " 5ع"2 ل و5 ، |ع5 اب أص"5 5الث| |ث" ب األك"2ل. ، "و ر| 2س"5 األي |ب"| ان الج"5 و "الج.ل".وس. "ع5ل5ى" ،" | ام الطzع"5 ق5ب"2ل5 و"ء. ف5الو.ض".

jظ"5ر| غ| "، و5 ق|ل"jة. الن 5ج"2و|ي"د. الم5ض"2 ة| ، و5 ت �ق2م"5 غ|ير. الل 5ص"2 |ي"ك"5 "، و5 ت 5ل ا" ي" z"أد|ي"ب. : ف"5األك"2ل. م|مz"ا "الت j"و5 أ"م . |ع| ا"ب األص"5

jاس| ف|ي و.ج".وه| الن"! حض""رت على )علي""ه الس""الم ( ب""ه اين چه""ار توص""يه ى مهم را حتم""ا بك""ار بندي""د.چه��ار توص��يه مهم

فر"زندش"ان "ام"ام "حس"ن )علي"ه ا"لس"الم" ( فرمو"دن"د:چه"ار" كلم"ه ب"ه ت"و مى آم"وزم ك"ه ت"و را از درم"ان بى ني"از س"ا"زد.- "ت"ا گرس"نه نب"اش"ى غ"ذا مخ"ور"، و "هن"وز م"اي"ل" ب"ه" غ"ذا باش"ى دس"ت از آن ب"ردار، غ"ذا را ب"ه ج"ا و نيك"و بخ"ور )خ"وب بج"و( "و "هنگ"امى ك"ه" خوا"س"تى "ب"ه" ب"س"ت"ر رو"ى" خ"ود "را" ب"ه بيت" الخالء عرض"ه كن ")ب"ه مس"ت"راح "ب"رو(

.و در پاي"ان ب"ه اين چن"د نكت"ه ن"يز توج"ه كني"د: هميش"ه س"عى كني"د از غ"ذاهاى بهداش"تى و و� ام�ا چن�د ت�ذكر...ت"ازه" اس"ت"فاد"ه نم"ائي"د. از غ"ذ"اها"ى" متن"وع ا"س"تفاد"ه ك"ن"ي"د ت"ا" ني"از" ب"دنتان" ب"ه" ويت"ام"ين ه"اى" گون"اگون را" ف"راهم آوري"د. ه"نگ"ام خ"ور"دن" غ"ذا" در ج"م"ع "، ب"ه" ظ"ر"ف غ"ذاى" ديگ"ر"ان نظ"ر ني"ندا"زي"د." به"ت"ر اس"ت پ"س از "ص"رف غ"ذ"ا ب"راى" هض"م

غذا،" "كمى "ق"دم ب"ز"نيد. "از افراط" در خ"ورد"ن غذ"اهاى چر"ب ، سر"خ كردنى ه"ا و ش"يرينى" جات بپره"يزيد".

سخن گفتن آي"اتي در ق"رآن ک"ريم وج"ود دارد ک"ه ض"من اش"اره ب"ه ان"واع ص"داها، دس"تورالعمل ه"اي اخالقي و

ش"خصيت"ي در "با"ره کيف"يت" سخن گفت"ن ب"يان شده اس"ت، ک"ه به "برخي" از" آن"ها اشاره م"ي گردد: 1 :خ�داي متع�ال در آي�ه اي خط�اب ب�ه زن�ان پي�امبر مي . تحري"ک برانگ"يز س"خن نگفتن

اي ز�ن�ان �پي�ام�ب�ر! د�ر س�خن �گفتن دلرب�ايي� مكني�د، �ك�ه ب�يم�ار �دل ب�ه طم�ع فرماي�د:"�(. 32")احز"اب، آيهبيفتد�، و سخن �نيكو �گوييد

2و ب��ا او ب��ه ن��رمي س��خن بگويي��د، ش��ايد ان��درز گ��يرد ي��ا : . ن""رم س""خن گفتن"(.44)طه"، آيه"بترسد�

3 :ب�ه درس�تي آن�ان ك�ه ص�وت خ�ود را در براب�ر رس�ول خ�دا . آهس"ته س"خن گفتن"آ�هس�ته� ب�ر ميآورن�د �كس�ان�ي ان�د ك�ه خ�دا دلهايش�ان را ب�راي تق�وي بي�ازموده، ايش�ان

(. 3")ح"جرات، آيه"م�غفرت و اج�ري ع�ظيم دا�رند�4 :ب�ا گفت�ار خ�وش آن�ان را خرس�ند كني�د ؛ بزب�ان خ�وش ب�ا م�ردم . نيک"و س"خن گفتن"

(."5)نساء،" آيه" "تكل�م كنيد�5 :(. 23)اس"راء، آيه""و ب�ا ايش�ان ب�ه اك�رام و اح�ترام س�خن بگ�و. ب"ا اح"ترام س"خن گفتن6" :(. 63")نساء، آيهو ب�ا آنه�ا بگون�ه اي بلي�غ و رسا سخن بگو. گوي"ا س"خن گفتن7و ص��وت خ��ود را ماليم كن، ك��ه ن��امطبوعترين آوازه��ا آواز :". بلن""د س""خن نگفتن

(.19")لقمان، آيهخران �است�8":ه�ان اي كس�اني ك�ه ايم�ان آوردهاي�د! از خ�دا بترس�يد و . آزارن"ده س"خن نگفتن

(.70)أح"زاب، آي"ه"سنج�يده سخن بگو�ييد9ب�ه گفت�ار خ�وش و زب�ان ش�يرين آنه�ا را از خ�ود دلش�اد : . ش""يرين س""خن گفتن"

(.28")اس"راء، آيه" كن�

سخن گفتن

=نAع ت=خAض�= ف=ال DنCتAي اتDق= IنIإ Iس�اءeالن مIن= د< ك=أ=ح�= DنCت Aل=س� eيIبDالن نIس�اء= يا iوفا CرAع وAالi م= لAن= ق= Cو= ق Nض لAبIهI م=ر= ع= ا�لDذي ف�ي ق= ي=طAم= وAلI ف= بIالAق=

شيAي=خ AووAالi ل=يeناi ل=ع=لDهC ي=ت=ذ=كDرC أ= وال ل=هC ق= Cق ف=

=ن ت=ح= Aذين= امDك= ال�Iولئ�Cأ IهDالل� Iول Cس� ن�Aد= ر= Iع Aم Cوات=ه Aص�ون= أ= Gض�Cذين= ي=غDال� DنIإ

Nع=ظيم Nر Aو= أ=ج Nة ر= IفAغ مA �م= Cوي ل=ه AقDلتIل Aم Cو�ب=هCل Cق CهDالل� : 83 البق�رةiوفا CرAع وAالi م= مA ق�= Cوا ل=هCول� C؛ و= ق iنا Aس� Cح IاسDلن�Iوا لCول� Cو= ق i وAالi ك=ريما م�ا ق= Cل=ه Aل Cم�ا و= ق�Cه Aر م�ا أCف¦ و= ال ت=نAه= Cل=ه Aل Cف=ال ت=ق� i وAالi ب=ليغا مA ق= Iه Iس CفAن= مA في أ Cل=ه Aل Cو= ق Iوات Aص�

= Aاأل ر= =نAك�= أ DنIإ تIك= Aو ص�= AنIم Aض Cض�Aاغ و= يIك= Aم=ش� دA في Iص�Aاق و= Iمير وAتC الAح= ل=ص=

i ديدا وAالi س= ول�Cوا ق= Cه= و= قDوا الل� Cق�Dوا اتCن� ا ال�Dذين= آم= =يGه�= ي�ا أi ورا CسAي وAالi م= مA ق= Cل=ه Aل Cق ف=

آداب غذا خوردن دست شستن دست ها ابتداى غذا، كمى نمك بخوريد. نمك قبل از غذا،غذاى خود را با نام خدا آغاز كنيد. ،آغاز غذا با نام خدا 

 هايتان را قبل و بعد از غذا بشوئيدخوراكت را كم كن تا بيمارى تو كم گردد. امام على )ع( فرمودند: كمتر غذا بخوريد تا كمتر بيمار شويد.كم خوردن و سالمت،تدبير غذايى اين است كه چيزى بخورى اما امام كاظم )ع( فرمودند: سعى كنيد سبك و متعادل غذا بخوريد.غذای سبك خوردن،

 سبك بر حذر باش از آنكه ، بخورى آنچه را رسول اکرم )ص( فرمودند:از خوردن غذايى كه بدان اشتها نداريد، بپرهيزيد.اشتها به غذا،

اشتها ندارىهر كه لقمه اى از حرام بخورد، تا رسول گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( فرمودند:از غذاى حرام دورى گزينيد. حرام خوردن،

چهل شب نمازش مقبول نگردد و تا چهل روز دعايش مستجاب نشود و هر گوشتى كه از حرام برويد، آتش به آن سزاوارتر باشد.غذاى گرم را وا نهيد تا سرد شود زيرا، بركت در غذاى امام على )عليه السالم ( فرمودند:از خوردن غذا داغ اجتناب نماييد.غذاى داغ، خنك است .

محبوبترين خوراكى در پيشگاه خدا چيزى است كه دست پيامبر اکرم )ص( فرمودند:بهتر است در جمع غذا بخوريد. در جمع خوردن، ها بر آن زياد باشد.

دميدن در ظرف آب و غذا و در محل سجده امام صادق )ع( فرمودند:در ظروف آب و غذا فوت نكنيد. فوت كردن در ظرف غذا، مكروه است .شب حتما غذا بخوريد، اگر چه مقدار كمى نان باشد، چون امام رضا )ع( فرمودند:شب ، حتما شام بخوريد ولو به لقمه اى.شام شب،

باعث قوت جسم مى شود.غذا خوردن را طوالنى كنيد، زيرا امام صادق )ع( فرمودند:غذا را خوب بجويد و در خوردن هرگز شتاب نكنيد.شتاب در خوردن،

لحظات آن از عمرتان محسوب نمى شود.در هنگام راه رفتن چيزى نخوريدامام صادق )عليه السالم ( فرمودند:سعى كنيد هنگام راه رفتن چيزى نخوريد.راه رفتن و خوردن،

سفره هاى پيامبر گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( فرمودند:بر روى سفره ى غذا سبزى را فراموش نكنيد. سبزى با غذا، خودتان را با سبزى ها بيارائيد، زيرا انواع ميكروب ها را نابود مى سازد.

هر كس بخواهد كه معده اش ناراحت نشود، امام رضا )عليه السالم ( فرمودند:سعى كنيد در بين غذا آب نياشاميد.نوشيدن بين غذا، در بين غذا آب نياشامد تا وقتى كه خوردن غذا پايان پذيرد. هر كس در هنگام خوردن طعام آب بخورد، بدنش مرطوب و معده اش

ضعيف گردد .آب خوردن امام صادق )عليه السالم ( فرمودند:از نوشيدن آب ، پس از غذاى چرب اجتناب نمائيد. نوشيدن آب با غذاى چرب،

روى غذاى چرب ، درد را به هيجان آورد.رسول گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( فرمودند: دل هاى خويش را با زياد از زياد خوردن و زياد نوشيدن بپرهيزيد.زياد نوشيدن،

خوردن و زياد نوشيدن نميرانيد، كه دل چون زراعت است ، وقتى آب آن زياد شد خواهد مرد.بارها ناظر پيغمبر اكرم )صلى حضرت على )عليه السالم ( فرمودند:بهتر است آب را جرعه جرعه بنوشيد. جرعه جرعه نوشيدن،

الله عليه و آله ( بودم ، آن حضرت هرگاه آب مى آشاميد، سه مرتبه در بين آشاميدن نفس مى كشيد. هرگز رسول گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( فرمودند: هنگامى كه آب مى نوشيد آب را يك مرتبه سر نكشيد.سر كشيدن آب،

تشنه شديد آنچنان آب بياشاميد كه گويى آب را مى مكيد و هرگز آن را يكمرتبه سر نكشيد، بلكه آن را بمكيد.

آداب غذا خوردن فردى از شما ايستاده آب رسول گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( فرمودند:سعى كنيد ايستاده آب نياشاميد.ايستاده نوشيدن،

نياشامد.رسول گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( سعى كنيد در ظروف ترك خورده آب ننوشيد.نوشيدن در ظرف ترك خورده،

از كناره دستگيره ظرف و جاى شكستگى آن آب نياشاميد. فرمودند:خداوند سبحان در قرآن كريم مى فرمايد:بخوريد و بياشاميد ولى اسراف در خوردن و نوشيدن از اسراف بپرهيزيد.اسراف كردن،

نكنيداى خداوند سبحان در قرآن كريم مى فرمايد:پايان هر غذا شكرگزارى از نعمت هاى خدا را فراموش نكنيد. شكرگزارى بعد از غذا،

كسانيكه ايمان آورده ايد، از خوراكى هاى پاكيزه اى كه روزى شما قرار داده ايم بخوريد، سپاسگزار خدا باشيد، اگر او را عبادت مى  172بقره ، آيه ى كنيد.

خداوند به حضرت موسى )عليه السالم ( امام باقر )عليه السالم ( فرمودند:در پايان غذا هم كمى نمك بخوريد. نمك پس از غذا، وحى كرد كه قوم خود را امر كن غذا را با نمك آغاز و با آن پايان دهند، در غير اين صورت اگر دچار هر بيمارى شدند جز خود را مالمت

نكنند.خالل كنيد، چون رسول گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( فرمودند:پس از صرف غذا، خالل كردن را فراموش نكنيد.خالل كردن،

خالل كردن دهان را پاكيزه مى كند و براى لثه ها خوب است .امير المؤ منين به ما دستور مى داد امام حسين )عليه السالم ( فرمودند:پس از خالل كردن ، دهانتان را حتما بشوئيد.شستن دهان،

تا بعد از خالل كردن ابتدا سه بار دهان را شستشو دهيم و سپس آب بنوشيم .مسواك ده رسول گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( فرمودند: پس از هر غذا مسواك كردن را فراموش نكنيد.مسواك كردن،

فايده دارد، دهان را پاكيزه مى كند،موجب رضايت خداوند است ، حسنات را تا هفتاد برابر افزون مى كند، سيره ى من است و استحباب دارد، زردى دندان را مى زدايد و دندان ها را سفيد مى كند، لثه را محكم مى كند، بلغم را مى برد، ضعف چشم را برطرف

مى نمايد و اشتها را زياد مى كند.به پشت خوابيدن ، پس از امام صادق )عليه السالم ( فرمودند:پس از صرف غذا كمى استراحت نمائيد.استراحت پس از غذا،

خوردن غذا، بدن را فربه و غذا را هضم مى كند و ناراحتى را برطرف مى گرداند.با شكم پر حمام نگيريد چون سبب توليد قولنج مى امام رضا )ع( فرمودند:هرگز با شكم پر حمام نكنيد. حمام كردن پس از غذا،

شود.پيامبر گرامى اسالم )صلى الله عليه و آله ( تا گرسنه نشديد غذا نخوريد و تا سير نشديد دست از غذا بكشيد.دو توصيه ى مهم !

در حالى غذا بخور كه اشتها داشته باشى و هنگامى دست از غذا بكش كه هنوز اشتهايت باقى است .فرمودند:حضرت على )عليه السالم ( به فرزندشان امام حسن )عليه السالم ( اين چهار توصيه ى مهم را حتما بكار بنديد.چهار توصيه مهم !

- تا گرسنه نباشى غذا مخور، و هنوز مايل به غذا باشى دست از چهار كلمه به تو مى آموزم كه تو را از درمان بى نياز سازد.فرمودند:آن بردار، غذا را به جا و نيكو بخور )خوب بجو( و هنگامى كه خواستى به بستر روى خود را به بيت الخالء عرضه كن )به مستراح برو(

.و در پايان به اين چند نكته نيز توجه كنيد: هميشه سعى كنيد از غذاهاى بهداشتى و تازه استفاده نمائيد. از غذاهاى و اما چند تذكر...متنوع استفاده كنيد تا نياز بدنتان به ويتامين هاى گوناگون را فراهم آوريد. هنگام خوردن غذا در جمع ، به ظرف غذاى ديگران نظر

نيندازيد. بهتر است پس از صرف غذا براى هضم غذا، كمى قدم بزنيد. از افراط در خوردن غذاهاى چرب ، سرخ كردنى ها و شيرينى جات بپرهيزيد.