ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΤμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας

Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας2003-2004

Εργασία στο Μάθημα:Ψηφιακές ΒιβλιοθήκεςΑ’ Εξάμηνο 2004

ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣΠρωτογενούς Υλικού (Primary Resource Material)

Επιβλέπων Καθηγητής: Σ. Καπιδάκης

Ευαγγελία Λάσκαρι

Τι είναι Πρωτογενές Υλικό

ΧειρόγραφαΠαλαιά ΒιβλίαΧάρτεςΗχογραφήσειςΦιλμ- Αρνητικά – SlidesΑρχαιολογικά Αντικείμενα,

Εκθέματα Μουσείων, Πίνακες

Πού Υπάρχει

ΒιβλιοθήκεςΑρχείαΜουσείαΆλλα Ιδρύματα Δημόσια /

Ιδιωτικά Ιδιώτες

Γιατί κινδυνεύει και από τι

Γιατί είναι μοναδικό / σπάνιο:Από φυσική καταστροφή

(φωτιά, πλημμύρα, σεισμός)

Από φυσική φθορά(οξείδωση χαρτιού, μικροοργανισμοί)

Δολιοφθορά

Τι κερδίζουμε με την ψηφιοποίηση

Έργα λογοτεχνικά, ερευνητικά, τέχνης διατηρούνται

Είναι διαθέσιμα σε όλο τον κόσμο για σκοπούς εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς, για όλες τις μελλοντικές γενιές

Ελαττώνονται φυσικά, διοικητικά, οικονομικά ή άλλα εμπόδια για την πρόσβαση του χρήστη

Τα στοιχεία της εργασίας προέρχονται από:

Την εμπειρία του American Memory Την εμπειρία του Πανεπιστημίου της

Iowa Το παράδειγμα της IBM: Biblioteca Vaticana

Apostolica, συλλογή Andrew Wyeth, Archivo Genaral de Indias de Sevillia, Lurtherhalle in Wittenberg, Klan Library, Βιβλιοθήκη Beinecke Παν. Yale

Το παράδειγμα της Universal Library (Carnegie Mellon University)

Το πρόγραμμα ψηφιοποίησης του Πανεπιστημίου του Colorado

Πώς Υλοποιούνται τα Προγράμματα Ψηφιοποίησης

Συνήθως είναι συνδυασμός δημόσιας / ιδιωτικής πρωτοβουλίας

Παρατηρείται μεγάλη συμμετοχή εθελοντών (προσωπικό φορέων-ιδιώτες)

Επιχορηγήσεις – χρηματοδοτήσεις από διάφορους σχετικούς φορείς / ιδρύματα

Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού

Α) Κίνδυνοι για το υλικό:Κίνδυνος στο σκαννάρισμαΚίνδυνος από υπέρυθρη ακτινοβολίαΚίνδυνος από το άγγιγμα με τα χέρια

Λύσεις:Διαμόρφωση ειδικού περιβάλλοντοςΧρησιμοποίηση κατάλληλου

εξοπλισμούΠροσοχή στην πρώτη σάρωση

Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού

Β) Προβλήματα λόγω κακής κατάστασης του υλικού: Ξεθωριασμένο μελάνι Διάχυση από μελάνι στην επίσης

γραμμένη πίσω όψη (bleed-through) Κηλίδες

Λύσεις: Αλλαγές χρησιμοποιώντας παλέτα

χρωμάτων Εφαρμογή ειδικού φίλτρου σε ολόκληρη

σελίδα ή κομμάτι

Γ) Προσέγγιση στο πρωτογενές υλικό είναι user oriented:Βιβλιοθηκονόμος – Αρχειονόμος

ενδιαφέρεται για υψηλή ανάλυση – αρχειακή ποιότητα – υλικό προσπελάσιμο μέσω web

Εμπειρία χρήστη το υλικό καθεαυτό

Η τεχνική πρέπει να ενισχύει την ακριβή όψη χωρίς να μοιάζει ψεύτικο

Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού

Μέσα στην ψηφιακή συλλογή τα αντικείμενα είναι ταξινομημένα:

Σύμφωνα με το original format Ανάλογα με το digital format

(Jpeg, Mpeg, SGML, MP3) Κατά συλλογή (π.χ.

χειρόγραφα, γεωγραφία και χάρτες, ισπανική συλλογή, νομική βιβλιοθήκη, κλπ.)

Ο Χρήστης αυτών των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών συνήθως έχει στη διάθεσή του:

Πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο κειμένου είτε με finding aids είτε με πλήρες κείμενοFinding Aids = λεπτομερείς οδηγοί σε πρωτογενές υλικό με πληρέστερη πληροφόρηση από αρχεία καταλόγων

Δυνατότητες πλοήγησης, φυλλομέτρησης, εκτύπωσης

Σελίδες μάθησης (π.χ. Learning Page του American Memory)είναι οδηγοί για τη συλλογή, προγράμματα μαθημάτων / δραστηριοτήτων για το σχολείο ή το σπίτι

Workshops on line Άλλες επιμορφωτικές σελίδες (π.χ. Today in

History του American Memory)

Θέματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας Το ψηφιοποιημένο υλικό είναι ιδιοκτησία

των κατά περίπτωση φορέων / ιδρυμάτων Πρέπει να υπάρχει εξισορρόπηση στις

προσπάθειες βελτιωμένης προσπέλασης και στις προσπάθειες να οριοθετηθεί η χρήση

Ενδεχόμενα έσοδα διατίθενται για περαιτέρω ψηφιοποίηση / βελτίωση ποιότητας

Οι καλύτερες πρακτικές εξαρτώνται από τη φύση του υλικού και τα είδη χρήσης

Παράδειγμα: χειρόγραφα Βατικανού (watermarks)

Έλεγχος Ποιότητας

Κάθε project πρέπει να χαρακτηρίζεται:

Ακρίβεια 98% στην ποιότητα εικόνων

Να περιλαμβάνει όλες τις σελίδες Είναι σημαντικό η πρώτη σάρωση να

είναι υψηλής ποιότητας

Πρότυπα Ομοσπονδίας Ψηφιακών Βιβλιοθηκών που αφορούν σε υλικό Μουσείων, Βιβλιοθηκών, Αρχείων

Standards for Electronic Resource Management DLF – Sponsored NISO Whitepaper

Guide to good practice: Cataloguing Standards for Describing Cultural Objects and Images

The Open Archives Initiative

Άλλα Πρότυπα

Encoded Archival Description (EAD)

AMMEM DTD: αναπτύχθηκε για να «εννοιοποιήσει» κείμενα ενώνοντάς τα σε ομάδα παρά να περιγράφει ειδικούς τύπους εγγράφων

Text Encoding Initiative (TEI) SGML

Το American Memory για Κωδικοποίηση Υλικού Κειμένου

Χρησιμοποιεί SGML για δύο τύπους εγγράφων: Finding Aids Πλήρες κείμενο

βιβλίων, φυλλαδίων, χειρογράφων, ιστορικών κειμένων

Οι οδηγίες ψηφιοποίησης προέρχονται από το Project Ψηφιοποίησης του Πανεπιστημίου του Colorado

έχουν σκοπό να αυξήσουν τη διαλειτουργικότητα και δυνατότητα πρόσβασης στις ψηφιακές συλλογές

Να εξασφαλίσουν υψηλό επίπεδο ποιότητας εικόνας

Να μειώσουν στο ελάχιστο την πιθανότητα επαναληπτικής σάρωσης

Να εξασφαλίσουν καλύτερες πρακτικές για μετατροπή των υλικών σε ψηφιακό μορφότυπο

Να εξασφαλίσουν την επί μακρόν διατήρηση αυτών των ψηφιακών πηγών

Μορφότυπα Αποθήκευσης Ψηφιακών Εικόνων

TIFF με CCITT Fax 4 compression TIFF με L2W συμπίεση

(κύρια μορφότυπα αρχείων εικόνας) JPEG GIF

(κοινά μορφότυπα για εικόνες thumbnail)

Άλλα Μορφότυπα:

PNG (Portable Network Graphic)

PDF (Portable Document Format)

Kodak Photo CD MrSID (Multi Resolution

Seamless Image Database)

Τύποι Scanner

Flatbed scanner (* κατάλληλος για υλικό βιβλιοθηκών και αρχείων)

Slide Microfilm Drum Sheetfed Digital camera (δεν ενδείκνυται εκτός από

high end)

Πρόσθετο Λογισμικό

Λογισμικό batch processing όπως Equilibrium’s DeBabelizerPro ή Thumbplus χρήσιμο για γενιά thumbnails ή access εικόνων

Λογισμικό Παραγωγής Εικόνας (Image Editing)

Photoshop Photodelux Photo Impact JASC Paint Shop Pro

Βάσεις Δεδομένων

MySQL Oracle SyBase Microsoft Access FileMakerPro

Standards για Δημιουργία Ψηφιακών Εικόνων

Master Image File: αντιπροσωπεύει πιστότερα την πληροφορία

Derivative Image Files:a) Accessb) Thumbnail

Σάρωση

Ανάλυση σε dpi ή ppi Υψηλότερες ρυθμίσεις dpi

δίνουν καλύτερη εικόνααλλά

Υψηλότερα dpi συνεπάγονται μεγαλύτερο μέγεθος αρχείου

Οπτική ανάλυση – παρεμβλητική

Βιβλιογραφία http://www.cdpheritage.org/resource/scanning/std fileformats.html http://www.cdpheritage.org/resource/rsrc_technical.html http://lcweb2.loc.gov/ammem “Digitization of special collections at the University of Iowa

Libraries”, Carol Ann Hughes, D-Lib Magazine, June 2000, vol. 6, n.6http://www.dlib.org/dlib/June00/hughes/06hughes.html

“Safeguarding digital contents & users – Digital images of treasured antiquities”, Gladney Henry M. & Fred Fintzer & Fabio Schiatarella – IBM – Research division & IBM Italy, D-lib magazine, July / August 1997http://www.dlib/July97/vatican/07gladney.html

http://www.ul.cs.cmu/edu/html/head/html http://www.loc.gov/rr/ead/eadhome.html Antique Books, Robert Thibadeau & Evan Benoit / School of

Computer Science – Carnagie Mellon University, D-Lib Magazine, September, 1997http://www.dlib.org/dlib/september97/thibadeau.html