بسم الله الرحمن الرحیم

دانشگاه آزاد اسالمی واحد میبد

دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی

گروه آموزشی کارشناسی ارشد محیط زیست

درس: سمینار کارشناسی ارشد

موضوع:بررسی فرآیند روش شناختی پهنه بندی آالینده های زیست

محیطی در شهرک های صنعتی با استفاده از مدل تصمیم گیری (SMCEچند معیاره فضایی)

استاد:دکتر بیژن مقصودلو

محقق:اشکان نجفی جوزانی

دانشجوی کارشناسی ارشد آلودگی محیط زیست

91بهار

مقدمه

و سJJنگین صJJنایع ابتJJدایی اسJJتقرار فضJای درون در صJنعتی هJای مجتمJع و صJنعتی انقالب شJروع بJا شJهری سJپس انتقJال صJنایع بJه دلیJل افJزایش آلJودگی بJه خJارج شJهر و وضJع قJوانین

مربوط به کنترل آن ها

بکJنایع سJوء صJرات سJاث مانJدن باقی وجJود بJا شJهرها حومJه و داخJل در

قوانین مربوط به صنایع

دJتان تولیJای 5در انگلسJودگی هJاز آل %و نیروگاههJا فعJالیت از از 3ناشJی %

1999دیگر صنایع تا سال

مقدمه

دلی�ل ب�ه س�ازی کاغ�ذ و س�ازی چ�رم صنایع و م�واد ش�یمیایی از از طی�ف وس�یعی اس�تفاده همچ�نین ب�ازده زی�اد تولیدش�ان بیش�ترین آل�ودگی و

تخریب را بر محیط زیست وارد می کنند.

مق�دار ب�ه ه�ا آن خ�روجی پس�اب ب�ودن دارا ف�راوان فل�زات س�نگین نظ�یر س�رب و ک�ادمیوم ب�ه

دلیل نیاز مبرم این صنایع به مصرف آب

ادامه

مقدمه

دالیل جدا سازی صنایع از درونشهرها که به شرح زیر می باشد:

تمركز صنايع همگون در يك حوزه فضاييدر جهت سازماندهي روند توليد و توزيع

كاهش هزينه از طريق تمركزقبيلخدمات ، تاسيسات زير بنايي ) آب ، برق(

افزایش سطح اشتغالزایی

امكان گسترش آتي فضاهاي صنعتي درسايت

-نحوه طبقه بندی بین 1جدول (ISICالمللی واحدهای صنعتی )

طبقه بندی بین المللی واحد های

صنعتی

تیپ صنایع الکتریکی و

الکترونیکی

تیپ صنایع

نساجی و چرم

تیپ صنایع سلولز

ی

تیپ صنایع غذایی

و دارویی

تیپ صنایع کانی و امور معدنی

تیپ صنایع

فلزی و نیروی محرکه

تیپ صنایع شیمیای

ی

تیپ صنایع شیمیایی

زیر تیپ های صنایع شیمیایی

صنایع پتروشیمی

صنایع مواد شوینده

صنایع رنگرزی

صنایع کامپوزیت های پلی مری

صنایع پالستیک سازی

...

و نیروی محرکهفلزیتیپ صنایع

زیر تیپ های صنایع فلزی و نیروی محرکه

صنایع خودرو سازی

صنایع ریخته گری

صنایع آلمینیوم سازی

صنایع ماشین آالت صنعتی

صنایع ذوب فلزات

...

تیپ صنایع کانی و امور معدنی

زیر تیپ های صنایع کانی و امور معدنیصنایع سیمان

صنایع استخراج کانی

صنایع چینی و سرامیک

...

تیپ صنایع غذایی و دارویی

زیر تیپ های صنایع غذایی و دارویی

صنایع لبنی

صنایع شیالت

صنایع دارویی با منشأ گیاهی

صنایع نوشابه سازی

صنایع بهداشتی با منشاء گیاهی

...

تیپ صنایع نساجی و چرم

زیر تیپ های صنایع نساجی و چرم

صنایع ریسندگی و بافندگی

صنایع رنگرزی

صنایع چرم سازی

...

تیپ صنایع سلولزی

زیر تیپ های صنایع سلولزی

صنایع کاغذ سازی

صنایع چوب بری

صنایع لوازم خانگی

صنایع پیش ساخته ساختمانی

صنایع بسته بندی

...

تیپ صنایع الکتریکی و الکترونیکی

زیر تیپ های صنایع الکتریکی و الکترونیکیصنایع لوازم برقی خانگی

صنایع کامپیوتری

صنایع المپ سازی

صنایع ادوات نیروگاهی

صنایع کلیدهای الکترونیکی

...

مقدمه ای برمدل تصمیم گیری چند (SMCEمعیاره فضایی )

فرض برخ�ورداری ناحی�ه م�ورد مطالع�ه از همگ�نیفض�ا�یی در� فن�ون مت�د�اول ت�ص�میم گ�ی�ری چن�د معی�اره و �د�ر نت�یج�ه برق�را�ری پ�ی�ون�د �بین ف�ن�ون �تص�می�م گ�یری

گ�ی�ری �چن�د GISو � م�د�ل� �تص�م�یم� ا�ز� ب�ا �اس�ت�فاده SMCEمعیاره فضایی

تهی�ه م�دل تص�میم گ�یری چن�د معی�اره فض�اییSMCE ب�ر اس�ا�س مح�دودیت� س�امانه� اطالع�ات جغ�رافی�ایی

در تصمیم گیری

بررس�ی جم�ع بن�دی اث�رات و وض�عیت ه�ای گزین�ه ه�ادر هر محیط به تفکیک

ادامه

مقدمه ای برمدل تصمیم گیری (SMCEچند معیاره فضایی)

مفی�د ب�رای ارزی�ابی گزین�ه ه�ای برنام�ه ری�زی ک�اربریس�رزمین،ت�وسعه منطق�ه ای و �پهنه بندی

ورودی این برنام�ه تع�دادی نقش�ه ه�ای Raster معی�ار

بن����دی گ����روه ش����امل: معیاره����ا درخت م�عیاره�ا،اس�تاندار�د ک�ردن�،وزن د�هی �و ت�رکی�ب ش�دن ت�وص�یفی اط�الع�ات ی�ا و� و�رودی ه�ا�ی �م�تع�دد ن�قش�ه

طبق� قوانی�ن و� معیارهای تعیی�ن شده� مشخص�

خروجی این برنام�ه ی�ک ی�ا چن�د نقش�ه از منطق�ه ب�همرکب شاخص نقشه CIM (Composite Indexنام

Map)

اصطالحات مهم در رابطه با مدل SMCE

معیار(Criterion)

وي�ژگي ه�اي مرتب�ط ب�ا من�ابع زيس�ت محيطي ب�ر اس�اس مو�ض�وعيب�رای تو�ص�یف س�رزمين �ن��امكمي �يیپار�امتره��ا ب��ه قاب��ل ) �ش��اخص

(اندازه گيري

اص�لی مانن�د: آب و هوا

انواع معيارها

ف�رعی )زی�ر معی�ار( مانند: دما

ادامه

اصطالحات مهم در رابطه با مدل SMCE

- )شاخص)شناساگر(Indicators)

سنجنده ه�ایي ب�رای ان�دازه گ�يري معياره�ای کمی

مانن�د متوس�ط دم�اي روزان�ه، متوس�ط ح�داكثر دم�ايگرمترين ماه و.....

- نمايهIndex

شاخص ه�اي برگزي�ده ب�رای توص�یف،تغي�يرات س�ايرم�انن�د گ�يري ت�ص�ميم ب�راي ک�افی و ه�ا ش�اخص م�توس�ط ح�د�اق�ل �د�م�اي س�رد�ترين� م�اه س�ال� در اق�ليم

نماي آمبرژه

مراحل مدل تصمیم گیری چند معياره مكاني

تعیین هدف اصلی

تعیین سلسله مراتب زیراهداف

تعیین معیارهابرای اندازه گیری اجزای زیر اهداف

ایج�اد و ثبت درخت معیاره�ا ب�رای نم�ایش ه�دف اص�لی و زی�ر ه�دف و معیار

تعیین نقشه های ورودی به هر معیاربرای هر گزینه

روش های استاندارد سازی هر معیار

وزن دهی معیار در درخت معیار

محاسبه نقشه های شاخص ترکیبی و تصویر سازی

برای انواع SMCEمتدولوژی پهنه بندی به صورت شماتیک

برای پهنه بندی تعیین هدف اصلی SMCE در منوی برنامه آلودگی ها

Zoning of pollutant

تعیین سلسله مراتب زیراهداف برای پهنه بندی آلودگی هادر منوی

SMCEبرنامه

EnvironmentalType of industrialFactor of climateFactor of geology

تعیین معیارهابرای اندازه گیری اجزای زیر اهداف برای پهنه بندی آلودگی ها

SMCEدر منوی برنامه

AirSolid

Waternoise

ایجاد و تکمیل درخت معیارها برای معرفی سلسله

مراتب،هدف اصلی،زیر اهداف و معیارها ی پهنه بندی آلودگی

SMCEدر منوی برنامه ها

نقشه های ورودی برای معیار شدت فرسایش خاک

تعیین نقشه های ورودی به هر معیار در پهنه بندی آلودگی هابرای هر

SMCEگزینه در منوی برنامه

ادامه

تعیین نقشه های ورودی به هر معیار در پهنه بندی آلودگی هابرای هر

SMCEگزینه در منوی برنامه

نقشه معیار های شیب زمین و بارندگی

روش های استاندارد سازی هر معیار در منوی برای پهنه بندی آلودگی ها

SMCEبرنامه

تعیین روش استاندارد سازی هر معیار

سه نوع روش استاندارد سازی وجود دارد:

(Value Input- استاندارد کردن نقشه های مقداری)1

اس�تاندارد ک�ردن ب�ا ی�ک ت�ابع خطی ب�ا اس�تفاده از مق�ادیرحداکثر و حداقل

مقدار حداقل صفر و مقدار حداکثر یک

مقدار بیش از یک هم ارزش یک می گیرد

نتیج�ه این فراین�د اس�تاندارد ک�ردن مق�ادیر مثبت هزین�ه وادافایده

مه

روش های استاندارد سازی هر معیار در منوی برای پهنه بندی آلودگی ها

SMCEبرنامه

:روابط مورد استفاده در این روش

اث�ر فای�ده =)ح�داقل مق�دار ورودی – مق�دار( / )ح�داقل مقدار ورودی – حداکثر مقدار مورد نظر(

اث�ر هزین�ه = )ح�داقل مق�دار ورودی – مق�دار( / )ح�داقل 1مقدار ورودی- حداکثر مقدار مورد نظر(-

مقدار« ارزش رقمی پیکسل مورد نظر در«نقشه اثر،»حداقل مقدار ورودی« کمترین ارزش

رقمی در پیکسل های نقشه ورودی، »حداکثر مقدار مورد نظر« بیشترین ارزش رقمی فرض

شده برای پیکسل های نقشه ورودی ادامه

روش های استاندارد سازی هر معیار در منوی برای پهنه بندی آلودگی ها

SMCEبرنامه

(Boolean- استاندارد کردن نقشه های بولین)2

خصوص��یات 3 ب��ا ه��ای نقش��ه ک��ردن اس��تاندارد -(Class Inputکیفی)

ادامه

روش های استاندارد سازی هر در معیار برای پهنه بندی

SMCE در منوی برنامه آلودگی ها

وزن دهی هر معیار درون برای پهنه بندی درخت معیارها

SMCEآلودگی ها در منوی برنامه

جفت1 مقایسه روش به دهی وزن -( Pairwise

Comparison)

WLC- وزن دهی به روش ترکیب خطی 2

ادامه

وزن دهی هر معیار درون برای پهنه بندی درخت معیارها

SMCEآلودگی ها در منوی برنامه

برای پهنه تهیه نقشه خروجی در منوی برنامه بندی آلودگی ها

SMCE

نمایش خروجی برای پهنه بندی SMCEدر منوی برنامه آلودگی ها

چالش هاي مدل تصمیم گیری چند معياره فضایی

ناتوانی در برنام�ه ری�زی ب�رای اس�تفاده ازرویکرده�ای سیس�تمی در تع�یین اول�ویت ه�ا

و تعامل میان آنها

فرآین�د از اس�تفاده ب�ا مش�کل این رف�ع روش���ن ب���رای مرات���بی سلس���له تعام�ل می�ان و ه�ا س�اختن،اول�ویت ه�دف

آنها

مزایای مدل تصمیم گیری چند معیاره فضایی

وج�ود روش ه�ای مختل�ف وزن دهی ب�ه اث�رات و محی�طهای مختلف تأثیر پذیر

قابلیت اس�تاندارد ک�ردن الی�ه ه�ای مختل�ف م�ؤثر در بیمقیاس کردن اثرات

(قابلیت انبوه�ه س�ازیAggregation و جم�ع بن�دی اث�رات )و مقادیر مختلف

نداش�تن مح�دودیت از نظ�ر تع�داد الی�ه ه�ا ب�رای روی همگ�ذار�ی در روش ب�ه د�س�ت آ�م�ده �ب�ر ا�س�اس �توان�ایی ه�ای

GIS

توانایی باالیSMCE در بیان کمی اثرات

ادامه

مزایای مدل تصمیم گیری چند معیاره فضایی

باال ب�ودن دقت و ص�حت ک�ار در این روش

توان�ایی بس�یار ب�اال در بررس�ی اث�رات تجمعی

تهی�ه و ارزی�ابی گزین�ه ه�ای بس�یار دراین روش

منابع

.1( همک�اران، و ه�ای 1386رودگرمی-پژم�ان گزین�ه (»ارزش�یابی ب�ه روش ارزش�یابی اث�ر�ات �زیس�ت م�حیطی ار�زی�ابی توس�عه در چن�د� �معی�اره� مک�انمن�د«�، عل�وم �و ت�کنول�وژی� محی�ط� زیس�ت ، دوره

نهم،� شماره �چهارم�

پ���ور،2. ف���رح اک���بر،قدوس���ی-جمال،مه���دی- جم���الی-علی بررس�ی 1387)� ب�ا عوام�ل د�هی وزن حساس�یت� (،»تحلی�ل

تغی�یرات �ا�رز�ش� پیکس�ل� ه�ا�ی� نقش�ه ف�ازی ش�ده� از ار�زی�ابی� چن�د و ا�ص�الحی �س�نگ م�ح�ل �اح�داث س�دهای مع�ی�ا�ره �مک�انی �در�ب�اره� س�ی�م�ان د�ر� حوض�ه� �آبخ�یز«�،هم�ایش� مل�ی� ژئ�وماتی�ک،ته�ران،س�ازمان

ن�قشه برد�اری کش�ور

.3( دیگ�ران، و ری�زی 1380مخدوم-مجی�د برنام�ه و »ارزی�ابی ، )اطالع�ات جغر�افی�ایی«، موسس�ه ه�ای� ب�اس�امان�ه زی�س�ت محی�ط

ص.304انتشا�رات و چاپ� دانشگاه ت�هران ،�

منابع

1-Shcherbina-Oleg‚Elena-Shembelyeva‚Trusins-Jekabs ‚(2010)‚«Spatial Development Decision Making and Modeling»‚Scientific Journal of Riga Technical University‚Volume 1‚page 25-31

2- López-Marrero - Tania, Antonio González-Toro,Tamara Scalle - Heartsill, Hermansen-Báez-L. Annie‚«Multi-Criteria Evaluationand Geographic Information Systems for Land-Use Planning and Decision Making»

4- Hizbaron-Dyah Rahmawati and et all‚(2011)‚«Assessing social vulnerability to seismic hazard through spatial multi criteria evaluation in Bantul District Indonesia»‚University of Bonn, Bonn, Germany,Conference of Development on the Margin‚1-4

منابع

5- Jozi - Seyed Ali, Narges- Zaredar‚ Rezaeian Sahar‚«Evaluation of Ecological Capability using Spatial Multi Criteria Evaluation Method(SMCE) (Case study: Implementation of Indoor Recreation in Varjin Protected Area-Iran)‚(aguste2010)‚International Journal of Environmental Science and Development, Vol. 1, No. 3,page 273-277

6-Klimešová-Dana,Eva-Ocelíková‚(2011)‚«GIS and Image ing»‚INTERNATIONAL JOURNAL OF MATHEMATICAL MODELS AND METHODS IN APPLIED SCIENCES‚ Issue 5, Volume 5,page 915 -922

7- Rezakhani -Parvane ‚ Seyed Masood -Monavari‚(2011) «Application of spatial multi-criteria evaluation based on fuzzy method in indoor recreational site selection»‚Journal of Food, Agriculture & Environment Vol.9‚page 526-530