Η Παρακολούθηση του ηφαιστειακού Η Παρακολούθηση του ηφαιστειακού συμπλέγματος της Σαντορίνηςσυμπλέγματος της Σαντορίνης

και οι δραστηριότητες του ΙΜΠΗΣ(Φηρά, 13 Οκτωβρίου 2012)

. Μιχ Φυτίκας, . . . . . – Ομ Καθ ΑΠΘ Πρόεδρος. . . . .ΙΜΠΗΣ

1995Το ΙΜΠΗΣ ιδρύθηκε το

Επιστημονική υποστήριξη κυρίως από:

ΑριστοτέλειοΠανεπιστήμιοΘεσσαλονίκης ΠανεπιστήμιοΠατρών Ινστιτούτο ΓεωλογικώνκαιΜεταλλευτικώνΕρευνών Γεωδυναμικό Ινστιτούτο ΚαποδιστριακόΠανεπιστήμιο Αθηνών

Οικονομική υποστήριξη από: ΔήμοΘήρας Ίδιους πόρους ( , πώληση οδηγού Σαντορίνης συνδρομές

)μελών Κατά περιόδους από την . ΠεριφέρειαΝ Αιγαίου, το

, . . Υπουργείο Αιγαίου τη Γεν Γραμ Πολιτικής, , , Προστασίας τοπικούςφορείς την ΤράπεζαΠειραιώς

.οΟΑΣΠκλπ

Γενική υποστήριξη: ( . . Τοπικά Ιδρύματα και Αρχές π χ , ΊδρυμαΘήρας ΊδρυμαΛουκά και Ευάγγελου

, , , Μπελλώνια ΈνωσηΛεμβούχων Σαντορίνης ιδιώτες.)κλπ

IIΜΠΗΣΜΠΗΣ 2012 2012 (www.ismosav.santorini.net)(www.ismosav.santorini.net)

85 ενεργά μέλη

7- μελές Διοικητικό Συμβούλιο

5- μελής Επιστημονική Επιτροπή

5 δίκτυα παρακολούθησης

Σεισμικό Χημικό Θερμικό Γεωδαιτικό Θαλάσσιας στάθμης

Δύο μικρά παρατηρητήρια

Παρακολούθηση με δορυφόρους

Σεισμικότητα

Παραμόρφωσητου εδάφους

Γεωφυσικές μετρήσεις

Αέρια

Ρευστά

ΔίκτυαΠαρακολούθησηςΕνεργών Ηφαιστείων

Σεισμική παρακολούθηση Σαντορίνης Σεισμική παρακολούθηση Σαντορίνης11 , σεισμογράφοι που συνδέονται απευθείας με το

. . . Σεισμολογικό σταθμό του ΑΠΘ και μετάδοση (δεδομένων σε πραγματικό χρόνο real-time). Άμεση

ανάλυσηκαι ερμηνεία

Τοπογραφικήπαρακολούθησηπαραμορφώσεων Τοπογραφικήπαρακολούθησηπαραμορφώσεων 2 γεωδαιτικά δίκτυα που περιλαμβάνουν 5 μόνιμους

σταθμούς GPS (με δορυφορική επικοινωνία Georgia Technical University – ΠανεπιστήμιοΠατρών), 19

σταθμούς για περιοδικές μετρήσεις ( Πανεπιστήμιο)Πατρών

4 σταθμούς μέτρησης της διακύμανσης της στάθμης ( . . .)και της θερμοκρασίας της θάλασσας ΑΠΘ

- Γεωχημική ΘερμικήΠαρακολούθηση- Γεωχημική ΘερμικήΠαρακολούθηση

1 σταθμός μέτρησης του διοξειδίου του άνθρακα και ( )θερμοκρασίας στηΝέαΚαμένη ΙΓΜΕ

Περιοδικές γεωχημικές αναλύσεις και ( , θερμοκρασιακές μετρήσεις ΙΓΜΕ Πανεπιστήμιο

)Φλωρεντίας

Πρόσφατησυνεργασία ΙΜΠΗΣμε τα ΠανεπιστήμιαRoma III και Φλωρεντίας και το Ιταλικό Ινστιτούτο

Γεωφυσικής καιΗφαιστειολογίας (INGV Ρώμης και)Παλέρμου για την εγκατάστασηαυτόνομων

σταθμώνσυνεχούς καταγραφής και μετάδοσης:δεδομένων

1. . Συνεχής παρακολούθηση τωνατμίδων τηςΝ Καμένης με υπέρυθρη ακτινοβολία

2. -Μέτρησηαερίων και ανάλυση με αέριο χρωματογράφοκαι real-time μετάδοση δεδομένων

) και αποτελεσμάτων από πρωτοπόρο σταθμό στη ΝέαΚαμένη

3. Σταθμός μέτρησης και καταγραφής υπόγειου ( ) θορύβου υποήχων στον Ταξιάρχη

Σταθμός Ταξιάρχη

Σεισμολογικός Σεισμολογικός Σταθμός Σταθμός

στηΝέαΚαμένη στηΝέαΚαμένη

Οικίσκος σεισμολογικού σταθμού Οικίσκος σεισμολογικού σταθμού CMBO CMBO (περιοχή (περιοχή Ακρωτηρίου Κολούμπου στη βόρειΑκρωτηρίου Κολούμπου στη βόρει )αΘήρα )αΘήρα

Το δίκτυο τωνπαλιρροιογράφωνστη Το δίκτυο τωνπαλιρροιογράφωνστη 4 Σαντορίνη με σταθμούς 4 Σαντορίνη με σταθμούς και 1 των θερμοπηγών και 1 των θερμοπηγών

Αγ.ΝικολάουΑγ.Νικολάου

Αποθηκεύει ωριαία δεδομένα της στάθμης της θάλασσας σε Data Logger.

Η επικοινωνία των χειριστών του συστήματος με το σταθμό γίνεται με GSM modem, δηλαδή μέσω κινητής τηλεφωνίας.

Μόνιμο Δίκτυο Μόνιμο Δίκτυο Σταθμών Σταθμών GPSGPS

Μεκόκκινες τελείες παρουσιάζονται οι πέντε μόνιμοι σταθμοί GPS , και με κίτρινο τετράγωνο η περιοχή όπου

έχουν παρατηρηθεί διογκώσεις μάγματος

Μόνιμοι σταθμοί Μόνιμοι σταθμοί γεωδαιτικής γεωδαιτικής

παρακολούθησηςπαρακολούθησης GPSGPS,, θερμομέτρησης και θερμομέτρησης και

γεωχημικής γεωχημικής παρακολούθησηςπαρακολούθησης

0

5

10

15

20

25

30

Ροή

CO

2(p

pm/s

ec)

5/9/01 10/9/01 15/9/01 20/9/01 25/9/01

992

994

996

998

1000

1002

1004

Ατμ

.πίε

ση(b

ar)

Σεπτέμβριος 2001

35.5

36.0

36.5

37.0

37.5

Θερ

μοκρ

ασία

εδάφ

ους

(oC

)

Συνεχής μέτρηση ροής διοξειδίου,θερμοκρασίας εδάφους καιατμ. πίεσης

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ

- Επειδή απαιτείται μια πολύ παραμετρική παρακολούθηση , του ηφαιστείου έχουν εγκατασταθεί διάφοραμόνιμα δίκτυα

σταθμοίως και σημεία περιοδικών μετρήσεων

Μετην έκτακτη χρηματοδότησηαπό το ΔήμοΘήρας και την - , τέωςΚοινότηταΟίας Θηρασίας καθώςκαι τη μερική

. . ., οικονομικήκαι τεχνική υποστήριξη του ΑΠΘ το ΙΜΠΗΣ προχώρησε στην αναβάθμιση και επέκταση του

, , σεισμολογικού δικτύου βελτιώνοντας την ποιότητα την ασφαλήκαι γρήγορη μεταφορά των δεδομένων

Λόγωπαλαιότητας και σημαντικών προβλημάτων λειτουργίας απαιτείται η άμεσηαντικατάσταση του

οργάνου μέτρηση CO2

Θαπρέπει να δημιουργηθεί ένα νέο ειδικό δίκτυο μέτρησης των παραμορφώσεωνσε μερικάκαίρια σημεία του

νησιωτικού συμπλέγματος

Κρίνεται απαραίτητηκαι η εγκατάσταση ενός ειδικού , μαγνητικού σταθμού στηΝέαΚαμένη ο οποίος θα μπορεί σε (πραγματικό χρόνο real time) να δώσει πληροφορίες για τυχόν

ανοδική κίνηση του μάγματος

3 Λειτουργούν και νέοι σταθμοί των Ιταλώνσε συνεργασία .με το ΙΜΠΗΣ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Ηεπεξεργασία και η ερμηνεία τωνμετρήσεωνπου 2011-12 , καταγράφηκανκατά το στη Σαντορίνη

υποδεικνύουν μια ενδιαφέρουσακαι ασυνήθιστη για 17 τα τελευταία χρόνια δραστηριότηταστον ευρύτερο

, χώρο της καλδέρας που διαπιστώθηκε με τις, , σεισμικές γεωδαιτικές γεωχημικές και θερμικές

.παραμέτρους

Ησεισμική δραστηριότηταστον υπόλοιπο χώρο( , ) , Κολούμπος κλπ φαίνεται να είναι σταθερή παρόμοια

της συνηθισμένης που παρατηρήθηκε σε όλο το 1995-2012.διάστημα

Οι καταγραφές του δικτύου παλιρροιογράφων ανέδειξαν μεταβολές θερμοκρασίας και ανύψωση των

. , σταθμών της Ερινιάς καιΠΚαμένης σε πολύ καλή συμφωνία με τα δεδομένα GPS και άλλα γεωχημικά

.δεδομένα

Ηκαταγραφή της ροής του CO2 -και η θερμοκρασιακή φυσικοχημική παρακολούθηση του ηφαιστείου πάνω

. στηνΝΚαμένη έδωσαν τιμές που διαφοροποιούνται « » ελάχιστααπό τις καθορισμένες τιμές ηρεμίας του

χώρου

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Οι καταγραφές στους μόνιμους σταθμούς GPS και η περιοδική μέτρηση στο σταθερό τοπογραφικό δίκτυο

έδειξαν αξιόλογες μετακινήσεις που συνδυάζονται με . τη σεισμική δραστηριότητα Οι μετακινήσεις αυτές

αφορούν μικρές οριζόντιες και κατακόρυφες . παραμορφώσεις με κέντρο το χώρο της καλδέρας Οι

κινήσεις αυτές έχουν αισθητάμειωθεί κατά τους , τελευταίους μήνες όπωςκαι η σεισμικότητα

Μεβάση ταπαραπάνωδεδομένα της παρακολούθησης , του ηφαιστείου προκύπτει ότι στο ηφαιστειακό πεδίο της Σαντορίνης εμφανίσθηκε μια σχετικά μικρή

- σεισμο ηφαιστειακή δραστηριότηταστην περιοχή της, - , καλδέρας κατάμήκος μιαςΒΑ ΝΔ ζώνης η οποία έχει

2012. μειωθεί σημαντικάαπό τοΦεβρουάριο Η εντατική παρακολούθησημε τασημαντικά δίκτυα του

, ΙΜΠΗΣσυνεχίζεται με προσπάθεια για περαιτέρω .βελτίωσής τους

/ , Όταν αναλλάξουν οι συνθήκες πιστεύουμε βάσιμα ότι η επιστημονική ομάδα του ΙΜΠΗΣθα είναι σε θέση να

το διαπιστώσει έγκαιρακαι θα ενημερώσει τις τοπικές, αρχές με τις οποίες βρίσκεται πάντασε στενή και πολύ

.καλή συνεργασία

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το ΙΜΠΗΣ εξακολουθεί την πολύ καλή του συνεργασία

, με τουςΟΤΑκαι τις αρχές της Σαντορίνης τις οποίες και ενημερώνει τακτικά για την κατάσταση του

ηφαιστείου

Συνεχίζει να συμβάλλει στη σωστήκαι συνεχή . ενημέρωση τωνκατοίκων Ειδικάφέτος το χειμώνα

έκανε έκτακτες ενημερωτικές εκδηλώσεις στους, εκπαιδευτικούς το Δήμο και το κοινό

- Διαθέτει το βιβλίο ηφαιστειολογικό οδηγό της, Σαντορίνης ως και δωρεάν το ενημερωτικόφυλλάδιο

στους επισκέπτες τηςΚαμένης

Εκδίδει τακτικάΕνημερωτικάΔελτία και έκτακτα όταν χρειάζεται και αναρτάστη σελίδα

ismosav.santorini.net τις δραστηριότητες

, Πρότεινε και κατάφερε να δημιουργηθεί η ΕΕΠΗΣ 4 στην οποία συμμετέχει με στελέχη της επιστημονικής

. επιτροπής του

, Μετην οικονομική υποστήριξη της ΓΕΩΘΗΡΑ που καλύπτει ένα σημαντικό μέρος των λειτουργικών του, δαπανών το ΙΜΠΗΣσυνεχίζει με τον καλύτερο δυνατό

.τρόπο την παρακολούθηση του ηφαιστείου Σαντορίνης

Άλλες δραστηριότητες του Άλλες δραστηριότητες τουΙΜΠΗΣΙΜΠΗΣ Ανάληψηπρωτοβουλιώνκαι συμμετοχή σε ενημερωτικά

, , .σεμινάρια διαλέξεις συνεντεύξεις κλπ Παραχώρησεσυνεντεύξεις και συμμετείχε με στελέχη του σε ειδικές

.εκπομπές διάφορωνΜΜΕπάνωτο θέμα του ηφαιστείου Συνδιοργάνωσε τον περασμένοΜάρτιο με το Δήμο

Θήρας την ειδική διεθνή συνάντησης MemoVolc. Συμμετοχή στην οργάνωση του Συνεδρίου VOLSAM 2012

(Volcanism of the Southern Aegean in the frame of the broader Mediterranean area)

Συνέβαλε στην προσπάθεια προστασίας και ορθολογικής αξιοποίησης .του ηφαιστείου

Συνεργάζεται στενάμε τη διεθνή ηφαιστειολογική κοινότητα και τουςφορείς που ασχολούνται με τα

.ενεργά ηφαίστεια Συμμετείχε στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα

υποθαλάσσιας ηφαιστειολογικής έρευνας στην περιοχή , του ηφαιστειακού συμπλέγματος Σαντορίνης η οποία

συγκέντρωσε εξαιρετικά ενδιαφέροντα νέαστοιχεία 1620 . . για τηΜινωική έκρηξη του π Χ και το υποθαλάσσιο

. ηφαίστειο τουΚολούμπου

ΕυχαριστΕυχαριστώώ !!πολύ !!πολύ