Απρίλιος 2013

Η συμβολή της ποντοπόρου ναυτιλίας στην ελληνική

οικονομία: Επιδόσεις και προοπτικές

ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝFOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH

1

Περιεχόμενα

I. Η ναυτιλία στην παγκόσμια κρίση

II. H θέση της ελληνόκτητης ναυτιλίας στη διεθνή αγορά

III. Η συμβολή της ελληνόκτητης ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία

IV. Η δυνητική συμβολή V. Προτεραιότητες πολιτικής

2

Ι. Η ναυτιλία στην παγκόσμια κρίση

3

Η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται παρά την πρόσκαιρη ανάκαμψη το 2010...

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

Ρυθμός ανάπτυξης

Παγκόσμια Οικονομία Αναπτυγμένες Οικονομίες ΕΕ-27

Αναπτυσσόμενη Ασία Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική

Πηγή: World Economic Outlook, IMF, 2013

4

Σημαντικές γεωγραφικές διαφοροποιήσεις

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

8.9%

6.7%

2.3%

-12.6%

15.1%

6.0%

2.3%

Παγκόσμιο Εμπόριο

...με δυσμενή αποτελέσματα στο παγκόσμιο εμπόριο

Πηγή: CPB, World trade monitor, 2013

5

Η κρίση ήρθε σε στιγμή δυναμικής αύξησης του παγκόσμιου στόλου…

• Δυναμική αύξηση στόλου εξαιτίας υψηλής ζήτησης πριν το 2008 – Aυξανόμενος αριθμός παραγγελιών νεότευκτων πλοίων (αύξηση

παραγγελιών 2007-2009)

Η απότομη συρρίκνωση των ροών του εμπορίου σε συνθήκες αυξανόμενου τονάζ οδήγησε σε περαιτέρω πτώση των ναύλων

6

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

1,400,000

1,600,000

0

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

160,000

Εξέλιξη Παγκόσμιου Στόλου 1994 - 2010

DW (αριστερή κλίμακα) Αριθμός Πλοίων (δεξιά κλίμακα)

Χω

ρητικ

ότητα σ

ε χιλ

ιάδες

τόνους

…με τους ναύλους να περιορίζονται και να διαμορφώνονται σε χαμηλά επίπεδα

Q3-2008 ~11.200 μονάδες

BDIY:IND

TANKERS:IND

Πηγή: Bloomberg, 2013

Καθώς η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας αποδεικνύεται αναιμική, οι ναύλοι τα επόμενα 2-3 χρόνια θα παραμείνουν σε

χαμηλά επίπεδα 7

Πο

σο

στι

αία

Μετ

αβ

ολή

σε

σχ

έση

με

Μά

ιο τ

ου

200

8

Σήμερα ~800

μονάδες

Συνεπώς, η τρικυμία δεν έχει τελειώσει

• Πολύ κάτω από το μισό τα ναύλα στην παγκόσμια ναυτιλία, σε σχέση με το 2008

• Απαισιόδοξες προβλέψεις για παγκόσμιο εμπόριο καθώς και τιμές πετρελαίου (άνοδος)

• Σημαντικές απώλειες στο ρυθμό ανάπτυξης οικονομιών που επηρεάζουν τις παγκόσμιες μεταφορές

– Κίνα από 9,3% το 20117,8% το 2012,

– Αναπτυσσόμενη Ασία από 8,0% το 2011 6,6% το 2012

8

Οι ναύλοι έχουν σταθεροποιηθεί σε χαμηλό επίπεδο. Αισιόδοξο σενάριο: Απαιτείται μια τριετία τουλάχιστον για την επαναφορά τους στα προ κρίσης επίπεδα

ΙΙ. Η θέση της ελληνόκτητης ναυτιλίας στη διεθνή αγορά

9

Ελληνόκτητος στόλος: 1η θέση παγκοσμίως σε όρους χωρητικότητας…

• Στα 3.677 τα ελληνόκτητα ποντοπόρα πλοία το 2012• Οι μισές περίπου εισηγμένες ναυτιλιακές σε

NASDAQ και NYSE είναι ελληνικών συμφερόντων

Πηγή: ISL, Shipping and statistics market review Vol.56

Ελλ

Ιαπ

Γερ

Κίν

Κορ Νότ

Νορ Χον

Δα

ν

Σιν

Ταϊ

ΗΒ

Ιτα

Ρω

σ

Κα

ν

Ινδ

Του

Ιρά

ΗΑ

Ε

Βέλ

Μα

λ

Ολλ Σου

Ελβ

-

50,000,000

100,000,000

150,000,000

200,000,000

217,100,000 209,800,000

125,500,000 115,600,000

54,500,000 41,290,755 40,518,790

34,441,871 33,198,421 32,609,444 29,490,678 26,211,622 22,454,001 19,431,568 18,284,675 17,166,569 16,768,968 13,692,815 13,205,831 12,548,019 12,439,130 8,817,718 7,023,380 3,948,397

10

…ενώ παρά την ύφεση οι έλληνες εφοπλιστές εξακολουθούν να επενδύουν

σε νεότευκτα πλοία

11

• Πρώτη χώρα σε επενδυτική δαπάνη για νεότευκτα πλοία: $31,5 δισ, σύμφωνα με αξίες συμβολαίων ως τον Μάρτιο 2012

• Διαφοροποιείται το μίγμα τύπου πλοίου και χωρητικότητας (LNG, μεγαλύτερα πλοία)

• Μειώνεται ο μέσος όρος ηλικίας του ελληνόκτητου στόλου σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο

Πηγή: World fleet monitor, Clarckson research services, 2012

Ελ

λά

δα

Κίν

α

ΗΠ

Α

Νο

ρβ

ηγ

ία

Ιαπ

ων

ία

Γερ

μα

νία

Σιγ

κα

πο

ύρ

η

Δα

νία

Ν.Κ

ορ

έα

Ιτα

λία

0

5

10

15

20

25

30

35

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Παραγγελίες νεότευκτων πλοίων, 2012

Επενδυτική Δαπάνη (αριστερή κλίμακα) Αριθμός πλοίων (δεξιά κλίμακα)

Διαχρονικά πλεονασματικό το ισοζύγιο Μεταφορών

12

Πηγή: Ετήσια στοιχεία ισοζυγίου υπηρεσιών Τράπεζα της Ελλάδος, 2013

• Αντιπροσωπεύει περίπου το μισό ισοζύγιο υπηρεσιών (2012)

• Μειώνει κατά 33,3% το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

20,000

4,601.004,119.004,005.005,143.00

7,918.008,306.008,255.00

10,252.0011,139.00

7,472.008,088.007,630.007,341.00

Ισοζύγιο Θαλάσσιων Μεταφορών

Ισοζύγιο Εισπράξεις Πληρωμές

ΙΙΙ. Η συμβολή της ελληνόκτητης ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία

13

Υπόδειγμα Leontief Εκτίμηση της άμεσης, έμμεσης και προκαλούμενης

επίδρασης

Άμεση επίδραση

Η επίδραση στην οικονομία από την παραγωγική δραστηριότητα του

κλάδου

Έμμεση επίδραση

Η επίδραση σε άλλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας οι οποίοι αποτελούν τους κυριότερους προμηθευτές της ναυτιλίας

Προκαλούμενη επίδραση

Η επίδραση από την κατανάλωση των νοικοκυριών που προέρχεται από τους μισθούς που αποκομίζουν οι εργαζόμενοι

Συνολική επίδρασηΑπασχόληση

Προστιθέμενη αξία

Αξία παραγωγής:€13,8 δις

(εκ των οποίων €12,8 δισ εξαγωγές)

Αξία παραγωγής:€13,8 δις

(εκ των οποίων €12,8 δισ εξαγωγές)

Η Ναυτιλία φέρνει σημαντικού ύψους συνάλλαγμα (€12,8 δις. το 2009) με

ευρύτερες επιδράσεις στην οικονομία

15

Εισροές από άλλους κλάδους: €2,6 δις

Εισροές από άλλους κλάδους: €2,6 δις

Αναλώσεις :€5,4 δις

Αναλώσεις :€5,4 δις

Εισαγωγές: €2,4 δις

Εισαγωγές: €2,4 δις

Προστιθέμενη αξία: €8,4 δις

Προστιθέμενη αξία: €8,4 δις

Κέρδος: €5,5δις

Κέρδος: €5,5δις

Μισθοί: €926 εκ.Μισθοί: €926 εκ.

Αποσβέσεις: €2,2 δις

Αποσβέσεις: €2,2 δις

Απασχόληση: 34 χιλ.

Απασχόληση: 34 χιλ.

Φόροι στα προϊόντα: € 446 εκ.

Φόροι στα προϊόντα: € 446 εκ.

Έμμεσες επιδράσεις κατά μήκος της αλυσίδας αξίας

Έμμεσες επιδράσεις κατά μήκος της αλυσίδας αξίας

Προκαλούμενες επιδράσεις από την κατανάλωση του επιπλέον

εισοδήματος

Προκαλούμενες επιδράσεις από την κατανάλωση του επιπλέον

εισοδήματος

Αύξηση αξίας παραγωγής σχεδόν στα €15 δις το 2010

Συνολική επίδραση στην προστιθέμενη αξία: €13,3 δις.

(περίπου 6,4% του ΑΕΠ)

Πηγή: Ι/Ο model, IOBE16

Προστιθέμενη Αξία -

2,000,000,000

4,000,000,000

6,000,000,000

8,000,000,000

10,000,000,000

12,000,000,000

14,000,000,000

8,422,000,000.0

952,770,000.0

3,894,484,917.2

Άμεση Έμμεση (χωρίς ιδιωτική κατανάλωση) Έμμεση (με ιδιωτική κατανάλωση)

Συνολική συμβολή: €13,3 δις

Κλάδοι που ευνοούνται εμμέσως από τη ναυτιλία

17

Δραστηριότητες σχετικές με ακίνητη περιουσία

Ξενοδοχεία και εστιατόρια

Χονδρικό εμπόριο

Λιανικό εμπόριο

Αγροτικά προϊόντα

Συμβουλευτικές, νομικές και λοιπές υπηρεσίες

Τρόφιμα ποτά

Υπηρεσίες Υγείας

Υπηρεσίες Εκπαίδευσης

Εμπόριο και συντήρηση οχημάτων

0 100 200 300 400 500 600 700 800

Οι δέκα κλάδοι που ευνοούνται περισσότερο, σε όρους προστιθέμενης αξίας, από τις δραστηριότητες της Ναυτιλίας

€ εκατ.

Απασχόληση: χρηματοδότηση για πάνω από 180 χιλ. θέσεις εργασίας

18

Συνολική Απασχόληση0

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

160,000

180,000

200,000

34,000.0

63,421.1

94,256.5

Απασχόληση στις Υδάτινες Μεταφορές

Άμεση Έμμεση συμβολή (χωρίς ιδιωτική κατανάλωση) Έμμεση συμβολή (με ιδιωτική κατανάλωση)

χιλ

ιάδ

ες

Συνολική συμβολή: 192 χιλ.

IV. Η δυνητική συμβολή της ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία

19

• Αν προσελκύαμε διαχείριση στόλου αντίστοιχου με την παρουσία ελλήνων εφοπλιστών στο εξωτερικό;– ελληνικά και ξένα ναυτιλιακά γραφεία στην

Ελλάδα

• Υπό την αίρεση της δυνατότητας ανταπόκρισης στην αυξημένη νέα εικόνα της ζήτησης από το εγχώριο παραγωγικό / επιχειρηματικό σύστημα

20

Ποια η δυνητική συμβολή της ποντοπόρου ναυτιλίας στην Ελληνική Οικονομία;

Διπλάσια «δεξαμενή» για την ελληνική οικονομία

ΕπίδρασηΑπασχόληση

(χιλ. άτομα)

Προστιθέμενη Αξία

(δισεκ. €)

Αμοιβές(δισεκ. €)

Φόροι (δισεκ. €)

Άμεση 75 8,6 3,5 1,2

Συνολική 552 25,9 10,0 1,9

Εκτιμώμενη δυνητική επίδραση ποντοπόρου ναυτιλίας

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Υφιστάμενη 182

Συνολική απασχόληση 552

Δεξαμενή370

Απασχόληση

χιλ

ιάδ

ες

0

5

10

15

20

25

30

Υφιστάμενη,13,3

Συνολική ΠΑ 25,9Δεξαμενή 12,6

Προστιθέμενη Αξία

δισ

εκ. €

22

V. Προτάσεις πολιτικής

23

Ενίσχυση της συμβολής της ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία

Προσέλκυση Εφοπλισμού

Ανταπόκριση στη ζήτηση από εγχώριες

πηγές

Εκπαίδευση ελλήνων ναυτικών

Ανάπτυξη Ναυτιλιακού Κέντρου

• Έλληνες και ξένοι πλοιοκτήτες στην Ελλάδα• Ενιαία πολιτική ατζέντα, ανεξάρτητη των

πολιτικών κύκλων• Άρση επιχειρηματικών εμποδίων• Μελέτη επιτυχημένων επιχειρηματικών

πρακτικών που εφαρμόζονται διεθνώς• Σταθερό και συγκεκριμένο φορολογικό

πλαίσιο

Οικονομική και Πολιτική σταθερότητα24

Ενίσχυση της συμβολής της ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία

• Ικανοποίηση ζήτησης από εγχώριες πηγές:– Άρση εμποδίων επιχειρηματικότητας– Απελευθέρωση συγκεκριμένων κλάδων από

προστασίες/ εμπόδια (πχ.ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη)

– Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας σχετικών υποστηρικτικών κλάδων – οικοσυστήματος

– Βελτίωση παρεχόμενων υποδομών (δρόμοι / λιμάνια, κτλ)

Προσέλκυση Εφοπλισμού

Ανταπόκριση στη ζήτηση από

εγχώριες πηγές

Εκπαίδευση ελλήνων ναυτικών

Ανάπτυξη Ναυτιλιακού Κέντρου

Περιορισμός εξαγωγής συναλλάγματος για υπηρεσίες που δεν παρέχονται εγχωρίως 25

Ενίσχυση της συμβολής της ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία

• Επένδυση στη δημιουργία κοιτάσματος εκπαιδευμένων ελλήνων ναυτικών:

– Διασύνδεση σχολών με το επιχειρηματικό περιβάλλον– Ενίσχυση της εικόνας του κλάδου στους υποψηφίους – Ενίσχυση οδηγού σπουδών των σχολών, ελκυστικότερη

επαγγελματική επιλογή– Αναζήτηση παραδειγμάτων σε κράτη με ενισχυμένη

ναυτική εκπαίδευση (πχ. Δανία, ΗΒ). – Διέξοδο από την κρίση απασχόλησης: ευκαιρία η

προσέλκυση νέων

Με 59,3% ανεργία στους νέους (15-24 ετών) και πλειονότητα ξένων ναυτικών στα ελληνόκτητα πλοία, τα εμπόδια στην

απασχόληση πρέπει να εντοπιστούν και να αρθούν

Προσέλκυση Εφοπλισμού Ανταπόκριση στη ζήτηση από εγχώριες πηγές

Εκπαίδευση ελλήνων ναυτικών

Ανάπτυξη Ναυτιλιακού Κέντρου

26

Ενίσχυση της συμβολής της ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία

• Δημιουργία Κέντρου Ναυτιλίας (Πειραιάς) – Πυρήνες γνώσης (ΠΑ.ΠΕΙ, Σχολές Εμπορικού

Ναυτικού) στην ευρύτερη περιοχή– Τόνωση του υφιστάμενου ναυτιλιακού

πλέγματος (Maritime cluster) – αύξηση της ζήτησης για παραναυτιλιακές υπηρεσίες

– Πολλαπλά οφέλη για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και την κοινωνία

Προσέλκυση Εφοπλισμού

Ανταπόκριση στη ζήτηση από

εγχώριες πηγές

Εκπαίδευση ελλήνων ναυτικών

Ανάπτυξη Ναυτιλιακού Κέντρου

27

Δύσκολος ο δρόμος, έναρξη τώρα!

07/13 01/14 07/14 01/15 07/15 01/16 07/16

Σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης

Σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης

Εθνικό Σχέδιο για τη Ναυτιλία

Εθνικό Σχέδιο για τη Ναυτιλία

Αξιοποίηση / ανάπτυξη υποδομών

Αξιοποίηση / ανάπτυξη υποδομών

Ενίσχυση της ναυτιλιακής εκπαίδευσηςΕνίσχυση της ναυτιλιακής εκπαίδευσης

Προσέλκυση ναυτιλιακών δραστηριοτήτων

Προσέλκυση ναυτιλιακών δραστηριοτήτων

Ενίσχυση των συναφών κλάδων

Ενίσχυση των συναφών κλάδων

Ενίσχυση των υπόλοιπων κλάδων

Ενίσχυση των υπόλοιπων κλάδων

Χρονικός ορίζοντας τριετίαςΕυνοϊκές συνθήκες για προσέλκυση το 2014

Πρώτα θετικά αποτελέσματα το 201528

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Άγγελος Τσακανίκας

atsakanikas@iobe.gr

29