Φραγκιαδάκη Κ. ΕλισσάβετΧειρουργός Ε.Σ.Υ. Eπιμ. Α΄

Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες, λοιμώξεις και μέτρα πρόληψης

ΑΘΗΝΑ 2011

ΕΚΔΟΣΕΙΣοσελότος

Φραγκιαδάκη Κ. ΕλισσάβετΧειρουργός Ε.Σ.Υ. Eπιμ. Α΄

Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες, λοιµώξεις και µέτρα πρόληψης

Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες, λοιµώξεις και µέτρα πρόληψης ΦΡΑΓΚΙΑΔΑΚΗ Κ. ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ

ΕΚ∆ΟΣΕ ΙΣ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com, ocelotos@otenet.grwww. ocelotos. gr

ΕΚ∆ΟΣΕ ΙΣοσελότος

Η χρήση των κεντρικών φλεβικών καθετήρων (ΚΦΚ) αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ιατρικής και νοσηλευτικής πράξης.Η παρουσίαση του θέματος αυτού σκοπό έχει να περιγρά-ψει και να καταγράψει τους τύπους των καθετήρων αυ-τών, τις πιθανές λοιμώξεις που μπορεί να προκαλέσει η τοποθέτησή τους καθώς και τα μέτρα πρόληψης για την αποφυγή τους.Η έρευνα αυτή θα βασιστεί στην ελληνική και ξένη βι-βλιογραφία προκειμένου να τεκμηριωθεί ολοκληρωμένα και να αποδειχθεί η σημαντικότητά της, ορίζοντας τους τύπους των καθετήρων, τον τρόπο τοποθέτησής τους, τις επιπλοκές που μπορεί να επιφέρει ο καθένας από αυτούς καθώς προκειμένου να έχουμε κοινή γλώσσα θα ορίσου-με τις καταστάσεις που σχετίζονται με τις λοιμώξεις οι οποίες συνδέονται με την τοποθέτηση αυτών. Επίσης θα αναφερθούμε επισταμένως στην πρόληψη, η οποία πρέ-πει να εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση προκειμένου να μειώσουμε ή να αποφύγουμε τις αναφερόμενες λοιμώξεις, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις αυξάνουν σημαντικά τη νοσηρότητα και τη θνητότητα αυτών των ασθενών.

ISBN 978-960-9499-81-1

Untitled-1 1 7/22/2011 9:54:08 AM

ΤιΤλος Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες, λοιμώξεις και μέτρα πρόληψης

ςυγγραφέας Ελισάβετ Κ. Φραγκιαδάκη ςειρα Επιστημονικά [5358]0711/04 φωΤο εξωφυλλου Shutterstock photos Copyright© 2011 Ελισάβετ Φραγκιαδάκη ΠρώΤη εκδοςη Αθήνα, Iούλιος 2011 ISBN 978-960-9499-81-1

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com, ocelotos@otenet.gr

www. ocelotos. gr

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η κατ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτο-ανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορ-φή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγ-γραφέα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣοσελότος

3 ™

Το βιβλίο αυτό αφιερώνεται στους γονείς μου που με δημιούργησαν και με στηρίζουν

και στις ανιψιές μου Δάφνη και Κωνσταντίνα

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστώ θερμά τον Δρ. Πανίκο Κ. Καρατσή συντονιστή Διευθυντή του Γενικού Νοσοκομείου Αγίου Νικολάου, ο οποίος εκτός από τη χαρά που μου έδωσε να προλογίσει τη παρούσα μονογραφία, συνέβαλλε ουσιαστικά στην εκπαίδευση μου και στην ολοκλήρωσή μου ως χειρουργού και αυτό λόγω της χειρουργικής του δεινότητας, της μη άρνησης του ποτέ σε περιπτώ-σεις που τον χρειάστηκα και το παράδειγμα που μου έδωσε όσον αφορά το χειρισμό των ασθενών και άλλων διοικητικών θεμάτων. Η τελειομανία του και η εργατικότητά του χωρίς κανένα παράπονο, εύχομαι να παραδειγματίσει τους νέους του συνεργάτες οι οποίοι είναι βέβαιο ότι θα κερδίσουν πολλά στο πεδίο της χειρουργικής.

Οφείλω επίσης να ευχαριστήσω τον ειδικευόμενο της Χειρουργικής Τρουλλινάκη Εμμανουήλ και την ειδικευόμενη Κιαγιαδάκη Δεβόρα πρώτον για τη συμμετοχή τους στη συγγραφή κάποιων κεφαλαίων της μονογραφίας αυτής καθώς και για την παρασχεθείσα βοήθεια στη συλλογή του βιβλιογρα-φικού υλικού της μελέτης.

Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την εταιρεία Nycomed Hellas SA διότι το βιβλίο αυτό τυπώθηκε με την ευγενική προσφορά της.

Φραγκιαδάκη Κ. Ελισσάβετ

Χειρουργός Ε.Σ.Υ – Επιμ. Α΄

5 ™

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΙΚΟΥ Κ. ΚΑΡΑΤΣΗ MD. MSc. PhD

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

Είναι με μεγάλη χαρά που προλογίζω αυτή τη μονογραφία, με θέμα

«Κεντρικοί Φλεβικοί Καθετήρες, Λοιμώξεις και μέτρα πρόληψης».

Η ιατρική επιστήμη και ο ιατρός στη καθημερινή του πρακτική, αναγκάζε-ται πολλές φορές σε μικρές ή μεγάλες και επίπλοκες πράξεις να παρεμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα στη προσπάθειά του να αντιμετωπίσει μια οξεία κατάσταση που απειλεί τη ζωή, ή να τη συντηρήσει και να βελτιώσει την ποιότητά της.

Πράξεις που ασφαλώς δεν είναι άμοιρες επιπλοκών και περικλείουν κιν-δύνους για την ίδια τη ζωή, εάν και εφόσον δεν τηρούνται οι βασικοί κανόνες της ιατρικής και δεν υπάρχει η αντίστοιχη γνώση και εμπειρία.

Μια τέτοια παρέμβαση είναι και η χρήση κεντρικών φλεβικών καθετή-ρων. Όπως σε κάθε παρέμβαση στο ανθρώπινο σώμα, έτσι και στην προκειμέ-νη περίπτωση, υπάρχουν ενδείξεις και αντενδείξεις.

Η άριστη γνώση της τεχνικής τοποθέτησης των κεντρικών φλεβικών καθετήρων, η εφαρμογή των κανόνων και η κατάλληλη προετοιμασία, καθώς και η επιλογή της κατάλληλης θέσης για τη τοποθέτησή τους , είναι αναγκαία και απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχή έκβαση της προσπάθειας.

Ο κάθε ιατρός ο οποίος στην καθημερινή άσκηση του ιατρικού του έργου αποφασίζει τη τοποθέτηση κεντρικού φλεβικού καθετήρα, πρέπει απαραίτη-τα να είναι εφοδιασμένος με τη γνώση της τεχνικής αυτής, να έχει υπόψη του τις πιθανές επιπλοκές, να έχει την ικανότητα και τη κρίση και την αντίληψη στην έγκαιρη διάγνωσή τους, αλλά πρωτίστως να έχει την εμπειρία και την ετοιμότητα να τις αντιμετωπίσει, όσο σοβαρές και αν είναι αυτές.

Η συγγραφέας μου εμπιστεύτηκε το κείμενό της, το οποίο και με προ-σοχή μελέτησα.

Σ΄ αυτό αναφέρεται διεξοδικά στο όλο θέμα και το παρουσιάζει με σαφή-νεια, κάνοντας αρχικά μια ιστορική αναδρομή στα αρχικά στάδια της χρήσης των κεντρικών φλεβικών καθετήρων, των διαφορετικών τύπων, τις πιθανές επιπλοκές και του ρόλου τους στην αντιμετώπιση του πολυτραυματία και φτάνει στη σημερινή πραγματικότητα με την αναφορά της στη χρήση της υπερηχοτομογραφίας στη τοποθέτησή τους.

6 ™

Είμαι σίγουρος και δεν έχω καμιά αμφιβολία, ότι η μονογραφία αυτή κα-λύπτει συνολικά και με πληρότητα το όλο θέμα και θα αποτελέσει ένα σημα-ντικό και σπουδαίο βοήθημα στον κάθε ιατρό και βέβαια πολύ περισσότερο στο νέο ιατρό στην άσκηση του έργου του.

Πανίκος Κ. Καρατσής MD. MSc. PhD Συντονιστής-Διευθυντής Χειρ/κής Κλινικής ΓΝΑΝ

7 ™

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Η χρήση των κεντρικών φλεβικών καθετήρων (ΚΦΚ) αποτελεί αναπό-σπαστο μέρος της καθημερινής ιατρικής και νοσηλευτικής πράξης.

Εξυπηρετούν πληθώρα νοσηλευτικών, διαγνωστικών και θεραπευτικών αναγκών και η τοποθέτησή τους είναι αναπόφευκτη πλέον, ιδιαίτερα σε μο-νάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), σε ασθενείς που τους φέρουν στο σπίτι για διαφόρους λόγους, όπως όταν απαιτείται μακροχρόνια φλεβική πρόσβα-ση για χορήγηση φαρμάκων ή αίματος, παρεντερικής διατροφής, αιμοληψίες καθώς και για την παροχή διαφορετικών ασύμβατων μεταξύ των φαρμάκων. Αποτελούν επίσης σημαντική οδό προσπέλασης σε περιπτώσεις όπου είναι αναγκαία η άμεση πρόσβαση στο αγγειακό δίκτυο και επείγουσα αιμοδιά-λυση. Ο ρόλος τους στον πολυτραυματία είναι συζητήσιμος και θα αναλυθεί διεξοδικά.

Παρόλη τη διαφορετικότητά τους, η χρήση τους είναι αναγκαία και πολλές φορές σωτήρια για τη ζωή ή για την επιμήκυνσή της προσδίδοντας σε πολλές περιπτώσεις λύσεις σε μακροχρόνιους ασθενείς .Ενώ όπως έχει ήδη αναφερθεί τα πλεονεκτήματα από τη τοποθέτησή τους είναι ανεκτίμη-τα, υπάρχει η πιθανότητα να εμφανίσουν επιπλοκές, οι οποίες εστιάζονται σε τρεις κατηγορίες: μηχανικές, λοιμώξεις και θρομβώσεις – εμβολές.

Η παρουσίαση του θέματος αυτού σκοπό έχει να περιγράψει και να κα-ταγράψει τους τύπους των καθετήρων αυτών, τις πιθανές λοιμώξεις που μπο-ρεί να προκαλέσει η τοποθέτησή τους καθώς και τα μέτρα πρόληψης για την αποφυγή τους.

Η έρευνα αυτή θα βασιστεί στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία προ-κειμένου να τεκμηριωθεί ολοκληρωμένα και να αποδειχθεί η σημαντικότητά της, ορίζοντας τους τύπους των καθετήρων, τον τρόπο τοποθέτησής τους, τις επιπλοκές που μπορεί να επιφέρει ο καθένας από αυτούς καθώς προκει-μένου να έχουμε κοινή γλώσσα θα ορίσουμε τις καταστάσεις που σχετίζονται

8 ™

με τις λοιμώξεις οι οποίες συνδέονται με την τοποθέτηση αυτών. Επίσης θα αναφερθούμε επισταμένως στην πρόληψη, η οποία πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση προκειμένου να μειώσουμε ή να αποφύγουμε τις αναφε-ρόμενες λοιμώξεις, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις αυξάνουν σημαντικά τη νοσηρότητα και τη θνητότητα αυτών των ασθενών.

Κιαγιαδάκη ΔεβόραΕιδικευόμενη ιατρός Ωτορινολαρυγγολογίας

Γενικού Νοσοκομείου Χανίων

Τρουλλινάκης ΕμμανουήλΕιδικευόμενος ιατρός γενικής χειρουργικής Βενιζέλειου-Πανάνειου Νοσο-

κομείου Ηρακλείου

9ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ™

ΠΡΟΛΟΓΟΣΑ. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Εισαγωγή Φραγκιαδάκη Ε.

1. Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες (ΚΦΚ)

Φραγκιαδάκη Ε., Τρουλλινάκης Εμμ., Κιαγιαδάκη Δ.1.1. Ορισμός1.2. Ιστορική εξέλιξη των ΚΦΚ1.3. Ενδείξεις καθετηριασμού1.4. Αντενδείξεις καθετηριασμού1.5. Γενικές αρχές και προετοιμασία τοποθέτησης1.6. Τύποι κεντρικών φλεβικών καθετήρων1.7. Επιλογή της θέσης τοποθέτησης για τους ΚΦΚ1.8. Δυνητικές επιπλοκές τοποθέτησης ΚΦΚ1.9. Υπέρηχοι για εισαγωγή ΚΦΚ1.10. Ασφαλές βάθος εισαγωγής ΚΦΚ1.11. Ο ρόλος των κεντρικών φλεβικών καθετήρων στον πολυτραυματία

2. Λοιμώξεις Κιαγιαδάκη Δ., Τρουλλινάκης Εμμ., Φραγκιαδάκη Ε.

2.1. Ορισμός της λοίμωξης (σποραδική, ενδημική, υπερενδημική, επιδημία) 2.1.1. Νοσοκομειακή λοίμωξη 2.1.2. Ταξινόμηση των νοσοκομειακών λοιμώξεων2.1.3. Καταπολέμηση των νοσοκομειακών λοιμώξεων2.1.4. Οργάνωση υπηρεσιών ελέγχου λοιμώξεων στα ελληνικά Νοσο-

κομεία2.1.5. Νομοθετικό πλαίσιο ελέγχου των νοσοκομειακών λοιμώξεων

στην Ελλάδα

Β. ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ3. Λοιμώξεις προκληθείσες από κεντρικούς φλεβικούς καθετήρες Φραγκιαδάκη Ε., Κιαγιαδάκη Δ., Τρουλλινάκης Εμμ.3.1. Ορισμός3.2. Επιδημιολογία της επικινδυνότητας των παραγόντων κινδύνου3.3. Παράγοντες που σχετίζονται με τον κίνδυνο μόλυνσης του ΚΦΚ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

10 ™

3.4. Κλινική εικόνα3.5. Λοιμώξεις που σχετίζονται με την παρουσία ΚΦΚ αιμοκάθαρσης

4. Αίτια και παθογενετκοί μηχανισμοί λοιμώξεων από ΚΦΚ Κιαγιαδάκη Δ., Τρουλλινάκης Εμμ., Φραγκιαδάκη Ε.

4.1. Μόλυνση των εγχυμάτων4.2. Μόλυνση του καθετήρα4.3. Δέρμα4.4. Αιματογενής αποικισμός4.5. Άλλοι παράγοντες σχετιζόμενοι με την παθογένεια της λοίμωξης

5. Διάγνωση λοίμωξης ΚΦΚ με εργαστηριακό έλεγχο Τρουλλινάκης Εμμ, Κιαγιαδάκη Δ, Φραγκιαδάκη Ε.5.1. Καλλιέργεια του άκρου του καθετήρα5.2. Ποσοτικές και ημιποσοτικές αιμοκαλλιέργειες5.3. Άλλες εξετάσεις

6. Θεραπευτική αντιμετώπιση λοιμώξεων από τους ΚΦΚ Φραγκιαδάκη Ε., Τρουλλινάκης Εμμ., Κιαγιαδάκη Δ. 6.1. Συστάσεις του Centers of Disease Control6.1.1. Αντικατάσταση – αφαίρεση – αλλαγή του κεντρικού φλεβικού καθε-

τήρα6.2. Συστηματική αντιβιοτική προφύλαξη6.3. Ενδοαυλική έγχυση αντιβιοτικού στη θεραπεία της σήψης ΚΦΚ6.4. Η χρήση καθετήρων με ενσωματωμένα αντισηπτικά ή/ και αντιβιοτι-

κά 6.4.1. ΚΦΚ με Chlorhexidine & silver sulfadiazine 6.4.2. ΚΦΚ με Minocycline-rifampicin 6.4.3. ΚΦΚ με ιόντα Ag+ 6.4.4. ΚΦΚ με Benzalkonium chloride 6.4.5. ΚΦΚ με επένδυση νέου αντισηπτικού παράγοντα

Πρόληψη λοιμώξεων ΚΦΚ – Ο καθημερινός χειρισμός του καθετήρα Τρουλλινάκης Εμμ, Φραγκιαδάκη Ε., Κιαγιαδάκη Δ.

Συμπεράσματα Φραγκιαδάκη Ε

Βιβλιογραφία

11ΕΙΣΑΓΩΓΗ ™

Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣΕισαγωγή

Φραγκιαδάκη Ε.

Το οδοιπορικό στην ιστορία των ΚΦΚ ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετί-ας του 1960, προκειμένου να δώσουν λύση σε περιπτώσεις όπου χρειάστηκε άμεση πρόσβαση στο αγγειακό δίκτυο και συγκεκριμένα στην επείγουσα αι-μοκάθαρση. Οι καθετήρες αυτοί οι οποίοι ήταν μονού αυλού, εφαρμόστηκαν σε διάφορες ανατομικές θέσεις (καθετηριασμός μηριαίων αγγείων με σωλήνες από Teflon(Shaldon 1961), καθετηριασμός υποκλειδίου φλέβας (Erben 1969), διαδερμικός καθετηριασμός έσω σφαγίτιδας φλέβας (Hermosura 1966).

Σημαντικό από πρακτικής πλευράς βήμα στην επιστήμη των αγγειακών προσπελάσεων έγινε από τον Josef Erben, το 1969, που εισήγαγε την τεχνι-κή του διαδερμικού καθετηριασμού της υποκλειδίου φλέβας. Οι υποκλείδιοι καθετήρες παρείχαν μεν ελεύθερη και γρήγορη πρόσβαση στην κυκλοφορία, η μακροχρόνια όμως χρήση τους δημιουργούσε αρκετά προβλήματα, με ση-μαντικότερο αυτό της στένωσης της υποκλειδίου φλέβας με αυξημένες πιέ-σεις μέσα στο κύκλωμα της αιμοκάθαρσης, όταν αυξανόταν η αιματική ρο-ή(Cameron 2002). Η βελτίωση των καθετήρων αυτών γενικά στις αρχές του 1980 αφορούσε το υλικό κατασκευής που άλλαξε σε τετραφλουροαιθυλένιο, πολυουρεθάνη ή σιλικόνη και στο σχεδιασμό από μονό σε διπλό αυλό.

Το 1987 οι ΚΦΚ τροποποιήθηκαν ακόμη περισσότερο αντικαθιστώντας τα ελαστομερή της πολυουραιθάνης από σιλικόνη. Από το υλικό αυτό είναι κατασκευασμένο μέχρι και σήμερα οι ΚΦΚ διότι είναι μαλακό, εύκαμπτο και έδωσε τη δυνατότητα κατασκευής μακρύτερων καθετήρων, που το άκρο τους δύναται να φτάσει εύκολα και ομαλά στο δεξιό κόλπο, όπου οι ταχύτητες ροής είναι μεγάλες.

Στη χώρα μας η χρησιμοποίησή τους άρχισε να γίνεται περίπου το 1973 (www.exel 1928.gr)και αποτελούν πλέον αναπόσπαστο τμήμα της καθημε-ρινής ιατρικής και νοσηλευτικής πρακτικής εξυπηρετώντας πληθώρα νοση-λευτικών, διαγνωστικών και θεραπευτικών αναγκών. Αποτελούν στα χέρια του γιατρού ένα σημαντικά χρήσιμο εργαλείο για την επίλυση διαγνωστικών ή θεραπευτικών προβλημάτων, όμως παρά τη μεγάλη χρησιμότητά τους, η χρήση τους θέτει τον ασθενή σε κάποιες περιπτώσεις σε κίνδυνο τοπικών ή συστηματικών λοιμώξεων και συχνές δυσκολίες στην αντιμετώπισή τους.

12 Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ™

Τα περιστατικά λοίμωξης του αίματος σχετιζόμενης με τους ΚΦΚ ποι-κίλουν ανάλογα με τον τύπο του καθετήρα, την θέση τοποθέτησής του την συχνότητα παρέμβασης και χειρισμού του καθετήρα και με παράγοντες που σχετίζονται με τον ασθενή (π.χ. προυπάρχουσες ασθένειες και βαρύτητα της ασθένειας (Gilsdorf et al, 1988 & Kelly et al, 1984 & Sitrmann et al, 1985), η δε συχνότητα με την οποία εμφανίζεται η επιπλοκή αυτή έχει μετρηθεί από πολλούς στατιστικολόγους και η όλη υπόθεση έχει ερευνηθεί διεθνώς.

Η πλειονότητα των σοβαρών λοιμώξεων αναπτύσσονται στις ΜΕΘ όπου οι ΚΦΚ παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι ασθενείς αποικί-ζονται από μικρόβια και οι καθετήρες χρησιμοποιούνται πολλές φορές κατά τη διάρκεια του 24ώρου για την χορήγηση υγρών, φαρμάκων και αίματος. Επιπλέον μερικοί καθετήρες μπορεί να τοποθετηθούν κάτω από επείγουσες καταστάσεις κατά τη διάρκεια των οποίων δεν μπορεί να τηρηθεί η δέουσα άσηπτη τεχνική (Φωκά, Παφίτου, 2002).

Σε πολλές έρευνες έχει αποδειχθεί η αυξημένη νοσηρότητα και θνητότη-τα των ασθενών εξαιτίας επιπλοκών που προκαλούνται από λοιμώξεις λόγω της τοποθέτησης των ΚΦΚ (Mermel,2001). Επίσης σε έρευνες που έγιναν στις Η.Π.Α, το κόστος /ανά ασθενή με λοίμωξη που σχετίζεται με ΚΦΚ ανέρχεται σε $34.000 - $56.000(Dimick,2001 & Rello,2000). Το δε κόστος νοσηλείας ασθενών με αιματογενείς λοιμώξεις που σχετίζονται με ΚΦΚ ανέρχονται ανά έτος στα $296 εκατομμύρια έως $2.3 δισεκατομμύρια δολάρια (Mermel,2001). Σύμφωνα με τους Kluger & Maki (1999), θνητότητα των ασθενών με λοίμωξη σχετιζόμενη με ΚΦΚ ανέρχεται στο 12 – 25% και το χρηματικό κόστος σε περίπου $25.00 δολάρια ανά επεισόδιο.

Για τα ελληνικά δεδομένα δεν έχουν ακόμη καταγραφεί συλλογικά τα ποσοστά των λοιμώξεων για τις οποίες ευθύνονται οι ενδοφλέβιες παροχές, αλλά πιστεύεται ότι τα ποσοστά είναι μεγαλύτερα εξ αιτίας της μη τήρησης των πρωτοκόλλων πρόληψης.

Το 1990 έγινε καταγραφή στο Θεαγένειο αντικαρκινικό της Θεσσαλονί-κης (Κόντου – Καστελλάνου, 1999) ενός ποσοστού 11,9 βακτηριαιμίας, ενώ ο αποικισμός των καθετήρων ανέβαινε σε ποσοστό 71,2%. Από ανάλογη με-λέτη του Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών η συχνότητα των σηψαιμιών ήταν 8,4%, ενώ τα στοιχεία που έδωσε το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων το 1997, το ποσοστό λοίμωξης από τη χρήση αγγειακών παροχών ήταν πολύ υψηλό (62,8%).

Υπάρχει και ένα άλλο στατιστικό στοιχείο: η συχνότητα εμφάνισης επι-δημικής βακτηριαιμίας εξ αιτίας της έγχυσης μολυσμένων υγρών και έχει υπο-λογιστεί ότι κυμαίνεται σε ποσοστό 0,4%. Από τους Maki και συν έχουν ανα-

13ΕΙΣΑΓΩΓΗ ™

φερθεί τέτοιες επιδημικές βακτηριαιμίες από Εnterobacter sp το 1970 -1971 σε 25 Νοσοκομεία των Η.Π.Α. σε 378 ασθενείς και το 1976 – 1977 αναφέρεται μυκηταιμία σε 22 ασθενείς από Candida που είχε μολύνει τα υγρά έγχυσης (Maki et al, 1976). Τα τελευταία δέκα χρόνια που χρησιμοποιήθηκαν οι κα-θετήρες Hickman, από 690 καθετήρες αναπτύχθηκαν 160 τοπικές φλεγμονές και στις 10 αναγκάστηκαν να αφαιρέσουν τον καθετήρα, 46 θρομβοφλεβίτι-δες του αυλού και στις 24 έγινε αφαίρεση του καθετήρα (Press O et al,1984 & Uzl, 1990). Γενικότερα, η συχνότητα μετά τη χρήση του καθετήρα Hickman κυμαίνεται από 3 – 60%.Στους καρκινοπαθείς ασθενείς που συμβαίνει ενδο-νοσοκομειακή λοίμωξη, το 40% οφείλεται σε ενδοφλέβια παροχή (Αυλάμη, 1989 & Κατραχούρα, 1992).

Συμπερασματικά, διαφαίνεται από πολλές μελέτες ότι, οι λοιμώξεις του αίματος που σχετίζονται με τους ΚΦΚ είναι επιζήμιες, εξαιτίας της αύξησης της νοσηρότητας των ασθενών και κατ΄επέκταση αύξησης του οικονομικού κόστους της νοσηλείας τους. Για να βελτιωθεί η πρόγνωση των ασθενών και να μειωθεί το κόστος νοσηλείας, πρέπει να αναπτυχθούν στρατηγικές οι οποίες θα προλαμβάνουν την ανάπτυξη αυτών των λοιμώξεων. Η ανάπτυ-ξη τέτοιων στρατηγικών πρέπει να γίνεται σε συνεργασία με όλους τους λει-τουργούς της υγείας που εισάγουν και φροντίζουν αυτούς.

14 Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ™

1. Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες (ΚΦΚ)Φραγκιαδάκη Ε, Τρουλλινάκης Εμμ, Κιαγιαδάκη Δ.

1.1. Ορισμός

Κεντρικός φλεβικός καθετήρας (ΚΦΚ) ή αγγειακή πρόσβαση, είναι ένας μα-κρύς, λεπτός, εύκαμπτος σωλήνας, ακτινοσκιερός ο οποίος μπορεί να χρησι-μοποιηθεί για την παροχή φαρμάκων, υγρών, θρεπτικών συστατικών ή προ-ϊόντα αίματος επί μακρό χρονικό διάστημα, συνήθως αρκετές εβδομάδες ή και περισσότερο και τοποθετείται σε μια κεντρική φλέβα (Factor & Sznajder, 1992). Τα είδη των ενδοφλέβιων αυτών καθετήρων απεικονίζονται στις εικό-νες 1-12 (Αντωνιάδου, 2007).

Εικόνα 1 & 2: Non-tunneled

Εικόνα 3: Tunneled Hickmann Εικόνα 4: Tunneled Groshong

Εικόνα 4: Tunneled Groshong

Πηγή: Αντωνιάδου, 2007

Φραγκιαδάκη Κ. ΕλισσάβετΧειρουργός Ε.Σ.Υ. Eπιμ. Α΄

Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες, λοιµώξεις και µέτρα πρόληψης

Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες, λοιµώξεις και µέτρα πρόληψης ΦΡΑΓΚΙΑΔΑΚΗ Κ. ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ

ΕΚ∆ΟΣΕ ΙΣ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com, ocelotos@otenet.grwww. ocelotos. gr

ΕΚ∆ΟΣΕ ΙΣοσελότος

Η χρήση των κεντρικών φλεβικών καθετήρων (ΚΦΚ) αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ιατρικής και νοσηλευτικής πράξης.Η παρουσίαση του θέματος αυτού σκοπό έχει να περιγρά-ψει και να καταγράψει τους τύπους των καθετήρων αυ-τών, τις πιθανές λοιμώξεις που μπορεί να προκαλέσει η τοποθέτησή τους καθώς και τα μέτρα πρόληψης για την αποφυγή τους.Η έρευνα αυτή θα βασιστεί στην ελληνική και ξένη βι-βλιογραφία προκειμένου να τεκμηριωθεί ολοκληρωμένα και να αποδειχθεί η σημαντικότητά της, ορίζοντας τους τύπους των καθετήρων, τον τρόπο τοποθέτησής τους, τις επιπλοκές που μπορεί να επιφέρει ο καθένας από αυτούς καθώς προκειμένου να έχουμε κοινή γλώσσα θα ορίσου-με τις καταστάσεις που σχετίζονται με τις λοιμώξεις οι οποίες συνδέονται με την τοποθέτηση αυτών. Επίσης θα αναφερθούμε επισταμένως στην πρόληψη, η οποία πρέ-πει να εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση προκειμένου να μειώσουμε ή να αποφύγουμε τις αναφερόμενες λοιμώξεις, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις αυξάνουν σημαντικά τη νοσηρότητα και τη θνητότητα αυτών των ασθενών.

ISBN 978-960-9499-81-1

Untitled-1 1 7/22/2011 9:54:08 AM

151. ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΦΛΕΒΙΚΟΙ ΚΑΘΕΤΗΡΕΣ (ΚΦΚ) ™

PICC

Εικόνες 7, 8, 9: Περιφερικοί καθετήρες

Πηγή: Αντωνιάδου, 2007

ΚΦΚ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗΣ

Εικόνες 9 & 10

Εικόνες 11 & 12Πηγή: Αντωνιάδου, 2007