№ 14 (487)

2004@nurastana.kznurastana2004@mail.ru

Газет 2004 жылдың 22 наурызынан шығады

e-m

ail:

Бейсенбі, 11 сəуір2013 жыл

www.nurastana.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖАСТАР АПТАЛЫҒЫ

HYP HYP ACTAHAACTAHA14-бетте8-9-беттерде

Халық өз «геройларын» білуі тиіс!

СӨЗІҢІЗ АУЗЫҢЫЗДА...

« П а р л а м е н т о р г а н р е т і н д е халы� жа�ында болуы тиіс. Мен адамдарды� билік пен Парла-ментке деген сенімі жо�ала ма деп �ор�амын».

Д�л б�гін бізді� о�амда к�йіп т�р�ан �леуметтік м�селе – зейнета ы реформасы. Оны жа таушылар мен арсылар б�гінде екі лагерьге б"лінді.

#арапайым халы а м�ндай текетіресті� т�кке де керегі жо . %р адам ерте�гі к�ніне, біры��ай жина таушы зейнета ы орыны� аншалы ты кепілдік беретіне ала�даулы.

М�жіліс депутаты, коммунист Владислав Косарев Total.kz тілшісіне берген с�хбатында (08.04.2013 жыл) мынадай ой білдірді:

Коммунистер к"семі за� жобасын тал ылау кезінде депутаттар жа�дай�а �сер ете алады деп ойлайды. %й, айдам, халы Парламентті� беделін б�рын да к"рген жо , азір айдан болсын? Дегенмен, депутатты� мына бір с"зі назар аударады:

«Мен зейнета�ымен �амтамасыз ету ж�ніндегі за� жобасын тал�ылайтын жалпы отырыс кезінде �о�ам кімні� �алай дауыс бергенін білу �шін жеке атаулы дауыс беруді !сынамын. "йткені, �!жат �абылданып кеткен со�, о�ан �арсы бол�андарды да жа�таушылар тізіміне �оса салады».

Б�л – жа�а тарихымызда бар келе�сіздік. Т�уелсіздік туралы За�ды абылдау кезінде �лде андай болады деп 32 депутатты� дауыс беруге атыспай ал�аны аны сор�ала�ан а и ат! #азір оларды� «біз с"йткенбіз» деп кеуде а�ып ж�рмесіне кім кепіл? Ендеше халы та�дырына байланысты мына �жат а да �р депутатты� алай дауыс бергенін ел к"руі тиіс. Біз "з «геройларымызды» тануы-мыз керек!

Спорттық бабын сақтаған саңлақтар

Азиза ОМАРҚЫЗЫҮнді актерлерін бала күнімнен ұнатамын

№1 №1 РОМАНТИКПІН!РОМАНТИКПІН!15-бетте15-бетте

КЕНТАЛ:

КЕНТАЛ:

2www.nurastana.kz

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

Орынтақ бос тұрмайды...

«Жыл сайын рбір америкалы� 180 келі таза тама�ты �о�ыс�а тастайды. А�Ш Ауыл шаруашылы�ы министрлігіні� мліметінше, жы-лына 23 пайыз ж!мырт�аны� жне ж!мырт�а "німдеріні� одан да к"п м"лшері кдеге аспай �алады екен. Ал екі миллиард�а жуы� "нім тыш�ан трізді ма�!лы�тар �оректенеді немесе супермаркет та-лабынан шы�па�анды�тан, �алды��а айналады».

Британияда да жа�дай о�ып т�р�аны шама-лы. Жыл сайын а�ылшындар 7 миллиард тонна таза тама�ты пайдаланбай-а� �о�ыс�а тастайды. Тама�ты сатып ал�ан со�, то�азыт�ышта �за� са�таудан осындай м�селе туындап отыр�анын айтады А�Ш мамандары. Сондай-а�, саудагерлер нары�та �ділетсіз сауда жасайды. Есесіне, А�Ш-та 46 миллион адам тама� таппай �иналса, �рбір бесінші бала ашаршылы�та &мір с'реді.

«Азы�-т#лік жетіспеушілігіні� артуы тек кедей-лерге �ана емес, б#кіл лемге сер етеді. Б!ны� себебі – халы� саныны� артуы. К#н сайын 220 мы� адам д#ниеге келеді. 2030 жылы лем хал�ы 8 миллиард болады деп к#тілуде. Ал 2050 жылы б!л к"рсеткіш 9 миллиард�а жетпек. Мамандарды� пікірінше, таза

Батыс �аза�стан облысы кіміні� "кімімен, Орал �алалы� мслихат депутаттарыны� ма�!лдауымен Алтай Сейдір!лы К"лгінов Орал �аласыны� кімі болып та�айындалды.

Алтай Сейдір!лы 1978 жылы ту�ан. Ясауи атында�ы Халы�аралы� �аза�-Т#рік университетін, �Р Президенті жанында�ы Мемлекеттік бас�ару академиясын, «Болаша�» ба�дарламасы бойынша <лыбританияны� Абердин университетін бітірген. Маманды�ы – за�гер, мемлекеттік жне жергілікті бас�ару магистрі, халы�аралы� коммерциялы� �!�ы� магистрі. �Р Бас прокуратурасында �!�ы�ты� статистика жне арнайы есепке алу комитетіні� кадрлармен ж!мыс б"ліміні� бас маманы, осы комитетті� �!�ы�ты� статистиканы �алыптастыру бас�армасыны� прокуроры, �Р Мемлекеттік �ызмет істері агенттігіні� Астана �алалы� бас�армасы басты�ыны� орынбасары, �Р >ділет министрлігі За� актілерін жина�тау жне талдау бас�армасыны� басты�ы, «АлашМедиаГрупп» ЖШС бас директорыны� орынбасары, �Р Президенті >кімшілігіні� айма�ты�-!йымдастыру жне мемлекеттік ба�ылау ж!мыстары б"ліміні� мемлекеттік инспекторы, Батыс �аза�стан облысы кіміні� орынбасары болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *Батыс �аза�стан облысы кіміні� "кімімен, �Р

Президенті >кімшілігіні� келісімімен, облысты� мслихат депутаттарыны� ма�!лдауымен Марат Шайдолла!лы Крімов облыс кіміні� орынбасары лауазымына та�айындалды.

Марат Шайдолла!лы «Аджип» �аза�стан Норт КаспианОперейтинг компани Н.В.» компаниясында б"лім басты�ы, «�азМ!найГаз» <лтты� компаниясы» акционерлік �о�амында барлау жобалары ж"ніндегі бас менеджер, акционерлік �о�ам директорыны� орын-басары, «�азМ!найТе�із» те�із м!най компаниясы» акционерлік �о�амында департамент директоры, бас директорды� бірінші орынбасары, Батыс �аза�стан облысы кіміні� ке�есшісі болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *�Р <лтты� �ауіпсіздік комитеті т"ра�асыны�

б!йры�ымен Дулет Жа�пар!лы �ысталасов атал-мыш комитетті� А�мола облысты� департаментіні� басшылы�ына та�айындалды.

Дулет Жа�пар!лы б!�ан дейін �Р <лтты� �ауіпсіздік комитеті А�мола облысты� департаменті басты�ыны� бірінші орынбасары �ызметін ат�арып келді.

* * *�Р <лтты� �ауіпсіздік комитеті Академиясыны�

басты�ы болып генерал-майор �осбасар Болатбек!лы Н!рбеков та�айындалды.

� о с б а с а р Б о л а т б е к ! л ы ж а � а � ы з м е т к е та�айындал�ан�а дейін �Р <лтты� �ауіпсіздік комитетіні� А�мола облысты� департаментіне басшылы� жасап келді.

* * *�аза�стан М!сылмандары діни бас�армасы

т"ра�асыны� б!йры�ымен Наурызбай Та�ан!лы Eтпенов Астана �алалы� Н!р Астана мешітіні� бірінші найб-имамы болып та�айындалды.

Наурызбай Та�ан!лы Ташкенттегі Имам л-Б!хари атында�ы Ислам институтын бітірген. �МДБ жанында�ы Ислам институтында білімін жетілдірген. О�т#стік �аза�стан облысы Т#лкібас ауданында�ы «К"кірек ата» мешітінде имам, Алматы �аласында�ы Мекке мешітіні� наиб-имамы, �МДБ-ны� �ара�анды "�іріндегі "кіл имамы, �ара�анды �алалы� №1 Орталы� мешітіні� бас имамы, Алматы �аласында�ы Мекке мешітіні� бас имамы, �Р Дін істері агенттігі діни бірлестіктермен байланыс бас�армасыны� бас сарап-шысы бол�ан.

* * *Атырау облысы кіміні� "кімімен Амангелді Ке�ес!лы

Бара�атов �!рман�азы ауданыны� кімі болып та�айындалды.

Амангелді Ке�ес!лы б!�ан дейін «КОССК» ЖШС бас директоры, Атырау облысында Жылыой ауданы кіміні� міндетін ат�арушы, Ма�ат ауданыны� кімі, «А� жол» Демократиялы� партиясыны� Атырау облысты� филиалыны� т"ра�асы, Ма�ат ауданы кіміні� міндетін ат�арушы болып �ызмет ат�ар�ан.

* * *�Р Білім жне �ылым министріні� орынбасары

М!рат Абдуламит!лы >бенов �аза�станны� «Асы� ату» !лтты� федерациясыны� президенті болып сайланды.

БАСҚАЛ

АР НЕ ДЕ

ЙДІ?

Әлемде с а тып алын ғ ан тамақтың шамамен 30-50 пай-ызы қоқысқа айналады екен. Британиялық Daily Mail басы-лымы Natural Resources Defense Council ұйымына сілтеме жасай отырып, былай мәлімдейді:

Саентологтар қандай «бақытқа» бастайды?

«Н�р Астана» газетіні� тілшісі &ткен санда (№13. 04.04.2013 ж.) «Иегова ку�герлеріні�» «Ехоба» деген жа�а атты иеленіп, жама�ат�а уа�ыз айту-ын жал�астырып жат�аны жайлы ж�ртшылы�ты ��ла�дар еткен еді. С&йтсек, Рон Хабардтты� ілімін жал�астырушыларды� �улы�ы да Иегова ку�герлерінен кем т'спейді екен. «Перспектива» �оры белсенділеріні� айтуынша, «Ба�ыт�а бастай-тын жол» деген жа�а атты жамыл�ан саентологтар жа�а за�ны� аясында ж�мысын �айта жандандырып жат�ан жайы бар.

– Саентология шіркеуі тіркеуден &те алма�анды�тан, жабыл�ан болатын. Дінтанушы мамандар аталмыш бірлестікті� �ызметін за��а �айшы деп тап�ан еді. Алайда, бір жыл &тпей жатып, олар �айтадан ж�мыстарын жал�астыру�а к&шті,– дейді дабыл �а�ушылар.

«Перспектива» �оры белсенділеріні� с&зіне сенсек, Алматыда�ы саентологтарды� айналысып жат�ан ж�мысыны� дінге 'ш �айнаса сорпасы �осылмайды. Оларды� басты ма�саты – Хаббардты� ілімін

тама�ты �о�ыс�а тастауды азайту 9 миллиард адамды тама�тандыру�а к"мектестеді» – дейді Daily Mail.

Алда-жалда 2050 жылы �лем хал�ыны� саны артатын болса, тама�пен �оса ауызсу да 'лкен проблема�а айналма�. Сонды�тан америкалы� мамандар �азірден бастап �апта�ан �алы� ауыз-ды �алай тойдыратынын ойлап бас �атыруда. Дегенмен, б�л м�селе тек �алымдарды емес, саясаткерлерді де тол�андыруы тиіс.

Осыдан біраз уа�ыт б�рын �аза�станда б�рын-со�ды болма�ан асты� шы�ып еді. Нанны� ба�асы арзандайды деп к'ткен едік сол жылы. @кінішке �арай, �амба�а сыйма�ан асты� шіріп кетті. Аф-рика хал�ы жейтін нан таба алмай отыр�анда, бар асты�ты к�деге жаратпа�ан &зіміз �ой. Сол себепті асты�ты ысырап етпеуді� жолын �азірден бастап �арастыр�ан ж&н секілді.

:

уа�ыздайтын кітаптарды не��рлым к&бірек сатып, а�ша�а кенелу. Сол сия�ты, �йымны� діни семи-нарларына да билет сатылып, бірлестік м'шелеріні� �алтасын �алы�дататын к&рінеді.

«Байы�ысы келгендерге жа�адан дін ашуды» &сиет еткен Рон Хаббардты� ілімін тарату�а елімізді� Дін істері агенттігі &ткен жылды� �араша айында тый-ым сал�аны м�лім. Сол т�ста Алматы �аласында�ы Саентология шіркеуіні� ресми м�селелер ж&ніндегі директоры Анастасия Минаева:

– Біз жабылайын деп жат�ан жо�пыз, �андай жа�дай болса да, діни бірлестік ретінде �ызметімізді жал�астыра береміз. Бізді� со�ымыздан ерген адамдарды� �атары &те к&п. Олар саентология-ны одан �рі �стануды �алайды,– деп агенттікті� шешіміне ашы� �арсылы� білдірген-ді. А�ыры Минаеваны� айт�аны айдай келді.

«Саентологтарды ауызды�тады�» деген Дін істері агенттігі «Ба�ыт�а жол бастаушылар�а» тыйым сала алмай отыр�аны &кінішті-а�. Арай ДӘУЛЕТҚЫЗЫ

Өткен жылдың соңында «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» жаңа Заңның талабына жүгінген діни бірлестіктер қайта тіркеуден өткені белгілі. Тіркеудің сүзгісінен өте алмағандардың қатары сейіліп, 4 500 бірлестік 3088-ге азайған болатын. Алайда, Алаш жұртын алатайдай бүлдіріп, ел ішіне іріткі салып жүрген бүлдіргі ағымдарға талап-тәртіпті күшейткен құжаттың өзі кедергі бола алмайтын түрі бар.

АПТА

«Америкалықтар тойып секіреді»

Абай ОТАР

www.nurastana.kz3Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

ЭКСКЛЮЗИВ

А�а-апаларымызды� «біз о�ушы кезімізде ма�та теруге шы�атынбыз. Ал студенттік ша�ымызда �арттарды� �йін тазалап, ауласын ретке келтіріп, шаруашылы�ына к�мектесуші едік» деген ��гімесін жиі естігенде, сенер-сенбесімізді білмегенімізді несіне жасырайы�?! �йткені, �зіміз жасап ж�рмегендіктен б"л істерді� барлы�ы біз �шін та�сы� болатын. Ол ол ма, �лкендер «к�рші-�ола�ны� �йін асарлатып т"р�ызатынбыз» дегенде тіптен еріксіз бас шай�айтынбыз. $детте, біз к�ршілерімізбен аманды�-саулы� с"расумен �ана шектелеміз �ой... Рас, б"рын�ы мен б�гінгі заман салыстыру�а келі�кіремейді. &азіргі та�да �ркім �уелі �зін ойлайтын бол�ан. Б�лкім, ол да д"рыс шы�ар. Шыны керек, к�пшілігіміз «�згеге �олдау к�рсетіп, �ол�абыс таныт�анда ма�ан не пайда т�седі?..» дегендей к�з�арасты "станамыз. $йткенмен, осы бір �алыптасып �ал�ан «�а�иданы�» м"ртын б"зып к�рмекке бел буып, осы ниетпен е� алдымен �о�амды� к�лікке бас с"�ып едік.

«АУЛАҚ ТҰРЫҢЫЗ, АҒА!»

Автобус ішінде �ашанда адам к�п болады �ой. Оны� �стіне, б�гін к�н жексенбі. Ы�ы-жы�ы тол�ан «ПАЗик-ке» мен де жа�аласып мініп алдым. С�ттілік серік бол�ан шы�ар, есікті� д�л алдында отыр�ан �жейді� бір аял-дамадан со� т�сіп �алмасы бар ма?! Айтарлы�тай шаршап т"рма�анмен, �уана-�уана �лгі орын�а жай�аса кеттім. Жан-жа�ыма к�з тастап едім, �арттарды� біреуі де т�ргеп т"р�ан жо� екен, кіл орта жаста�ылар мен �зім �атарлы 2-3 жігіт �ана ма�ан �арап �ояды. «Еште�е етпес, шыдай-ды �ой» деп �оямын іштей. С�йтіп, «ба�ыттан басым айналып», бірнеше аялдаманы арт�а таста�ан со� жасы он сегіздегі бойжеткендерге сыпайылы� танытып орын "сынба� болдым. $рі иы�ына с�мке асынып, екі �олына

дорба "ста�ан жолаушыны� �алжырап т"р�аны бай�алады. Асы�пай орным-нан т"рып:

–&арындас, отыры�ыз, – деп жай �ана сыбырладым. Онда�ым бас�а біреу орынды иемденіп алмаса екен деген ой еді. О�ан міз ба�атын ол емес, тіпті орнынан да �оз�алмайды. $рекетімнен еште�е шы�па�ан со�, иы�ынан т�ртіп едім, б"�ан да жауап бермеді. Бай�асам, ол �арындасым �"ла�ына «наушник» салып алып, мені естімей т"р екен. А�ыры естімейтін бол�асын бойжеткенні� білегінен "стап, бос орын�а �з �олыммен отыр�ызайын деп ойладым.. Ол да шапша� екен, �олымды сол мезетте �а�ып жіберіп:

– Сізге не керек? Аула� т�ры�ыз, а�а! �йтпесе, ма�ан тиісіп жатыр деп «щас» ай�айлаймын, – демесі бар ма!

Айтар�а с�з таппай, к�зіммен бос орынды н"с�ап т"рдым да �алдым.

ҚАРИЯНЫҢ «ҚАРҒЫСЫ»

Б"дан со� Орталы� базар ма�ына �арай бет алды�. Б"л жерде с�мке "ста�ан адамдар к�п-а�. К�зіме �абат-�абат киініп, �олына балда�ын "ста�ан кейуана т�сті, �зі орамалымен белін мы�тап буып алыпты. Екі �олында азы�-т�лік салын�ан себет. &асына ж�гіріп барып, «�же, с�лем бердік!» дегенім сол еді, жалт �арады да, ая�ын асы�а басып, ал�а �арай ая�дай берді. Жасы біраз�а келген кісіні� �"ла�ы на-шар естіп �ал�ан шы�ар деп �айтадан дауыстап амандастым. Бет-ж�зіме аса м"�ият �ара�ан �жей:

– Кімні� баласысы�? Танымадым-"й, – деді. Мен б"рын-со�ды таныс еместігімізді, есімімні� Айбек екенін, к�мектескім келгенін айтып едім:

– #ой, �ара�ым, менен "рі ж%р. Т&рінен к&рі жа�ын кемпірде не бар дейсі�? – деп жанына жолатпады.

– �же, бізге сізден еште�е керек емес. Мына ауыр с&мкелері�ізді к&терісіп, %йі�ізге дейін жеткізіп салайы�. Мені� де сіздей "жем бар, к&мектесейін

Осы аталы сөзді іс жүзінде тексеріп көруді жөн санаған «Нұр Астананың» тілшісі демалыс күнінің бірінде мүмкіндігінше үлкен-кішіге қолұшын беруге тырысып баққан еді. Алайда, көпшіліктің арасынан ақысыз көмектен бас тартқаны былай тұрсын, дүрсе қоя беріп, тіпті, балағаттауға дейін барған жандар да табылды. дегенім �ой. Бізге а� бата�ыз да жетіп жатыр, – деп б�йек болып жа-тырмын.

– Не дейді? +зі� тіл мен жа�ы�а с%йеніп �ал�ан бала екенсі�. Мен са�ан айттым �ой, жа�ындама, "рі ж%р деп. Менде к&к тиын да жо�, «пенсиямны�» б"рін ж�мсадым. #азір «п"лици"» ша�ырып, айдаттырып жіберемін. Мен-дей жас�а жеткенде, тап осындай к%йде бол�ыр-р-р! +й, о�ба�ан, �олымда�ы тая�пен �а� басы�нан бір �ояйы� ба? – деп �жеміз т"ра �у�андай �ылды. $жейді� м"нан �рі ашуын келтірмес �шін а�ырын алы-стай бердік.

Жы�ыл�анны� к�реске той-майтыны сынды та�ы бір �арт�а �ол"шын беруге �рекеттеніп к�руді ж�н санады�. Б"л жол�ы ниетіміз текке кетпей, а�са�ал �олында�ы с�мкесін �уана-�уана табыстады. Біра� екінші �олымыздан мы�тап т"рып "стап ал�анын к�рсе�із.

– Айналайын-ай, сендей жасты к&ргенде м"з бола-тын халге жеттік. #олдау к&рсетуі былай т�рсын, &зімізді �ым�ырып кететін �рпа�ты к&зіміз к&ріп ж%р � о й . # а й т е й і н , т � р м ы с т ы � т а р ш ы л ы � ы шы�ар... Мені а я л д а м а � а дейін апарып тастай �ой, автобус�а от-ырып, ауылы-ма �айтайын, – деп ризашылы�ын аямай келе жат�ан атайдан �зі туралы с"рап, сыр суыртпа�та�анымызда, ашылып ��гіме айтпады. Аялдама�а жеткенде «сен бара бер, бар енді» деген �арияны�, бізге бір к�дік-к�м�ні бардай к�рінді.

«АУЛАДАҒЫ ҚАРЫҢЫЗДЫ КҮРЕП

БЕРЕЙІНШІ...»

Б"дан со� �ары к�п аулаларды� �арын к�реп к�мектессек деген оймен іргетасы с�гіліп, шатыры �"лайын деп т"р�ан �йді� есігін �а�ты�. Біздікі – �араусыз �алды-ау деген �артты� �"лазы�ан к��ілін к�теру. Сір�, біреуді к�тіп отырса керек, �й иесі сол бойда есікті ашты. «Кім керек?» деген жігіт а�асына, «аулада�ы �ары�ызды к�реп берейік деп едік» деп �иылды�. Б"ндай жауапты к�тпеген ол, �айта с"рады да «Менде са�ан беретін а�ша жо�. Тез арада табаны�ды жалтырат. $йтпесе

ит �осып �уамын», – деп бірден ашу�а беріле кетті.

Есесіне, о�ан к�ршілес орналас�ан �й иелері емен-жар�ын ��гімесімен �арсы алды. Басында «�аланы� баласы сия�тысы�, �ар аршу �олынан келе �ояр ма екен?» деп к�діктеніп �ара�ан еді. Біра�, �п-с�тте аулада�ы �арды бір жерге �йіп, оны сырт�а шы�ара та тастады�. О�ан �оса �ар да айтарлы�тай �алы� емес екен. Ара-т"ра «шапша� екенсі�» деп ма�та�ан �ариялар �зге де �ажеттеріне ж"мсап, «�олдарын бір "зартып �алды». $�гіме арасында мамыр айында аулада�ы �о�ысты �ртеу керектігін, сол мезгілде де бір келіп �ол "шын созуымызды �тініп, �олымыз�а �"рт "статып, «К�п жаса, айналайын» деп жылы шыраймен шы�арып салды. К�ні бойы елден "рыс естіп ж�ргенде «айналайын» ден с�з адамды ерекше елжіретеді екен. Енді б"л аула�а мамыр айында та�ы бір со�армыз деп іштей бекініп �айтты�. Айбек СЕРІКҰЛЫ

Р.S. Негізі алғыс алумен, «айналайын» деген бір сөзге бола марқайып қалатын ізетті жастар келмеске кеткен жоқ. Сауапты іс атқаруға асығатын қыз-жігіттер қазір де табылады. Ең бастысы, оларды тани білсек болғаны. Ал Сіз соңғы рет үлкендерге қашан қамқорлық жасадыңыз, замандас?

Жастарға ізеттілік жарасады

4www.nurastana.kz

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жылМІНБЕР

Түлектер мамандық таңдайдыАстанада мектеп түлектерінің маман-дық таңдауына көмектесетін «Сенің таңдауың !» жобасы бастау алды . Жобаның бастамашысы – Астана қаласы әкімдігінің Жастар саясаты мәселелері басқармасы.

�йымдастырушыларды� айтуынша, атал�ан жоба т�рлі маманды�ты� �ыр-сырын т�сінуге мол м�мкіндік береді. Жоба аясында елордалы� мектеп о�ушылары �аланы� �ндіріс орындарына барып, онда�ы е�бек ыр�а�ымен танысады. Ма-мандар тарапынан жастар�а ж�мыс�а орналасу м�мкіндіктері туралы айтылады.

«Сені� та�дауы�!» жобасы аясында 20 000-�а тарта жо�ары сынып о�ушысы �аланы� ірі к#сіпорындарыны� ж�мысымен танысуда. Жоспарда «Целингидромаш» &К, «Локомотив ��растыру зауыты» А/, «Астана локомотив сервис орталы�ы» А/, «Астана Полиграфия» А/, «Целинная» же�сік та�амдар фабрикасы» ЖШС, «Концерн «Цесна-Асты�» ЖШС ж#не та�ы бас�а к#сіпорындары бар.

Жоба жылды� ая�ына дейін жал�асады. Медет БОЛАТҰЛЫ

Елордада жаңа көлік жүйіткиді « E X P O - 2 0 1 7 » к ө р м е с і н е дейін Астанада жеңіл рельст і трамвайлар, жүрдек автобустар мен интеллектуалды көлік жүйесі қызмет көрсете бастайды.

«Астана �аласыны� жа�а к�лік ж�йесі» бай�ауыны� �орытындысы бойынша, жуырда Астана �алалы� #кімдігінде KSPMC консорциу-мымен елордада ж�рдек же�іл рельсті трамвай (ЖРТ) желісін салу жобасына басшылы� жасау ж�мысыны� келісімшартына �ол �ойылды.

Белгіленген жоба бойынша «ЭКСПО-2017» к�рмесі �тетін �алашы�та енді елордада�ы б�кіл �о�амды� к�лік �атынастарыны� ба�ыты т�йісетін болады. «Астана �аласыны� жа�а к�лік ж�йесі» жобасына с#йкес ЖРТ Астанада�ы барлы� �о�амды� к�лікті біріктіретін негізгі к�лік ж�йесіне айналма�. Негізінен ЖРТ �оз�алысы Астана �аласыны� ��былмалы ауа райына толы� бейімделген, электронды ж�йе бойынша жола�ы �абылдау ж�йелері жаса�талатын озы� техноло-гия бойынша ж�мыс істейтін болады.Азамат НҰРМАҒАМБЕТОВ

Колледж тәжірибеге көңіл бөледіТехниканы төрге оздырған қазіргі заман дарындыларды қажет етеді. Әлбетте, қоғамға қажет «даралардың» білімді де білікті маман болуы аса маңызды. Осындай кәсіби маман даярлауға өзіндік үлес қосып келе жатқан оқу ордаларының бірі – Батыс Қазақстан медициналық колледжі.

Dрине, аудиторияда�ы студентті бірден білікті маман етіп шы�ару о�ай ж�мыс емес. Ол �шін теориялы� білімді т#жірибемен �штастыруды мы�тап �ол�а алу �ажет.

Батыс /аза�стан медициналы� колледжіні� о�ытушылары осы ма�сатты ж�зеге асыру ба�ытында аянбай е�бек етіп келеді. Олар о�ушылар�а теориялы� білімнен б�лек, игерген білімін т#жірибемен �штастыру�а да к�мек к�рсетуде.

Жыл сайын колледж �абыр�асынан ж�здеген денсаулы� са�шысы �мірге жолдама алады. Бітірген орта буын мамандарыны� басым б�лігі ал�ан білімін жо�ары о�у орындарында жал�астырады. Ал универси-тет �абыр�асында�ы т#жірибені� орны б�лек. Осы�ан орай, бізді� колледжді� т�лектеріне деген с�раныс #рдайым жо�ары.

/о�амда�ы �ар�ынды �згерістер білім беру саласына да ы�палын тигізуде. Білім ж�йесіні� жа�а талаптары-на сай, жастарды� шы�армашылы� #леуетін дамыту ба�ыты да �здіксіз жа�ару �стінде. &йткені, технология д#уіріні� талабы жо�ары. Б�л болаша� мамандардан белсенді #рі б#секеге �абілетті болуды, шы�армашылы� ба�ытта іздене білуді �ажет етеді. Ал, тынымсыз ізденісті� о�у�а, сол сия�ты о�удан тыс уа�ытта �з бетімен ж�мысты �йымдастыру�а ма�ызы зор. Я�ни, ол студенттерді� шы�армашылы�ына тікелей #сер етеді. Студент д#рістен ал�ан білімін ке�ейтіп, тере�детіп, теориялы�, т�пн�с�алы� материалдарды талдау да�дысын �алыптастырады. Б�л – о�у ба�дарламасына с#йкес студентті� шы�армашылы� ба�ытта �аншалы�ты �скенін ба�ылау�а м�мкіндік береді.

Колледжде арнайы п#ндерден �зіндік ж�мысты �йымдастыру�а �олайлы жа�дай жасал�ан. О�у кабинеттері #дістемелік ��ралдар ж#не т#жірибе саба�ына �ажетті жабды�тармен �амтыл�ан. О�ытушыны� саба� бары-сында инновациялы� технологияны толы� пайдалануына м�мкіндігі бар.

&зіндік ж�мысты �йымдастыруды� жа�а ж�йесіне то�талар болса�, м#селен, студентті� �зіндік ж�мыс�а та�да�ан та�ырыбына сай мынадай тап-сырмалар беріледі. Я�ни, о�улы�та�ы м#тінмен ж�мыс жасауы, �осымша #дебиеттерді �ажетті жерге д�рыс пайдалана білуі, �зіндік ж#не ба�ылау ж�мысына �абілеті, интерактивті та�тамен ж#не зерттеу, т#жірибе жасау ж�мыстары, сол сия�ты баяндама, ре-

ферат, эссе дайындауы. Dрине, б�л тапсырмаларды �з бетімен орындау кезінде мына ережелерді са�тау керек. Тапсырма мазм�ныны� о�у ба�дарламасына с#йкестігі ескерілуі �ажет ж#не �зіндік ж�мыс о�ушыны� ойлау �абілетін дамытатын болуы тиіс.

&зіндік ж�мыс та�ырып�а байланысты – ба�ылау ж�мысы, топ болып ж�мыс жасау, жекелей ж�мыс жа-сау сия�ты бірнеше т�рде �йымдастырылады. Осыны� ішінде топпен бірге ж�мыс жасау жа�сы жол�а �ойыл�ан. &йткені, �зіндік ж�мысты� б�л т�рі о�ушыларды� ой еркіндігіне, ізденуіне, пікірлерін орта�а салып, ке�есіп ж�мыс жасау�а м�мкіндік береді. Мысалы, бір топта 9 о�ушы болса, оларды 3 адамнан топтастырып, 3 топ ��ру�а болады. Ол �шін #уелі н�с�аулар жасалып, содан кейін топ ке�есшілері сайланады. Dр топты� ке�есшісі топта�ы о�ушылар�а ба�ыт беріп отырады, ж�мыстарын тексереді. &зіндік ж�мысты� ма�саты – #дебиеттермен ж�мыс істеуге �йрету, та�ырып�а сай мерзімді басылым-да жариялан�ан материалдарды пайдаланып, о�ушыны� п#нге деген �ызы�ушылы�ын арттыру.

Dлбетте, о�ушыны� білімге ��штарлы�ы, �з бетімен ж�мыс жасау�а талпынысы – оны� жаратылысына т#н таби�и ��былыс болуы м�мкін. Дегенмен, б�л жерде мектепті� де р�лі зор екенін естен шы�армайы�. Ал о�у ордасы о�ушыны� �абілетін #рі �арай дамыту�а к�мектеседі. Осы ба�ытта �зіндік ж�мысты� с�йлеу м#дениетін �алыптастыру�а, ой-�абілетті дамыту�а ы�палы зор. Зира МҰҢАЙТПАСОВА, Батыс Қазақстан медициналық

колледжінің оқытушысы

Тіл мерейін өсірген өрендер

Мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру мақсатында жыл сайын халықаралық КАТЕV қоры «Жарқын болашақ» республикалық қазақ тілі олимпиадасын өткізуге мұрындық болып келеді. Биыл да дәстүрлі олимпиада 7-11 сынып оқушылары арасында жүйріктерді іріктеді. Білім ж#не �ылым министрлігі мен KATEV

�о�амды� �орыны� �йымдастыруымен �ткен «Жар�ын болаша�» олимпиадасы елімізді� дарынды жеткіншектерін Астана �аласында�ы «Н�р Орда» �аза�-т�рік лицейіне жинады. Екі к�нге жал�ас�ан сайыс бес кезе� бойынша �тіп, жеткіншектер «Тілші #дебиетшілер», «Dнші б�лб�лдар», «Жас �алымдар», «С�з шеберлері» ж#не «Жазушылар» аталымында ба� сынасты.

Атап айтарлы�ы, жыл сайын ау�ымын ке�ейтіп келе жат�ан жарыс�а биыл айма�тардан ж#не Алматы мен Астана �аласынан бес мы�нан (!) астам о�ушы �атысты. А�ты� сында сайыскерлерге Л.Гумилев атында�ы Еуразия �лтты� университетіні� �стаздары, елімізді� танымал а�ын-жазушылары, Жастар театрыны� актерлері, сол сия�ты белгілі �нер иелері Марат Омаров, /ыдыр#лі мен /ара�ат, «Б#йтерек» тобыны� #ншісі Ерлан Малаев, режиссер-продюссер Ба�ытжан Т#женовтер т�релік етті. Dрбір ба�ыт бойынша «ж�зден ж�йрік» шы��ан 169 же�імпаз бен �здік топты Білім ж#не �ылым министрлігіні� �кілдері, М#жіліс депутаттары мен зиялы �ауым �кілдері марапаттап, ба�алы сыйлы�тар табыс етті. Ал білім додасында е� жо�ары н#тиже к�рсеткен 11-сыныпты� 16 о�ушысына Алматыда�ы С.Демирел атында�ы /аза�-Т�рік университетіні� гранты табыс етілді.

Ата Месут Мехмет, Халы�аралы� «KATEV» �орыны президенті:

–/аза�станны� болаша�ы – �аза� тілінде» - деген Елбасымыз. Рас, тіл �лтты� негізгі байлы�ы. Оны са�тап, болаша� �рпа��а жеткізу – б�гінгі буынны� парызы. Тіл жойылса, �лт жойылады. Соны� кебін кимес �шін тілге ��рмет керек. Еліміздегі �аза�-т�рік лицейлері мемлекеттік тілді� жанашыры екенін �здіксіз д#лелдеп келеді. Лицейде �стазды� ететін т�ркиялы� м��алімдер де �аза� тілін тез арада ме�геріп алады.

�лихан Б�йменов, Мемлекеттік �ызмет істері агенттігіні т�ра�асы:

–«Жар�ын болаша�» олимпиадасыны� атауы – затына сай. Себебі болаша�ымызды� жар�ын болуы тікелей тілге байланысты. Сонды�тан мемлекеттік тілді� м�ддесін �ор�айтын, м#ртебесін асыратын осындай шараларды к�бірек �йымдастырып т�ру �ажет.

Серікзат Д�йсен�азин, Е�У о�ытушысы: –«С�з шебері» бай�ауыны� талабы бойынша

�атысушы �аза� тіліндегі с�зді� м#нін жете т�сінуі ж#не к�ркем шы�армаларды м#нерлеп о�уы тиіс. Б�л жерде о�ушыны� актерлік �абілеті мен дик-циясына да к��іл б�лінеді. Сонда�ы а��ар�аным, �ала мектептерінен келген о�ушыларды� тілінде #лі де орыс тіліні� акценті бай�алды. Ал ауылдан келгендерді� тілі таза, �аза�ша м�дірмейді. Дегенмен, «к�ш ж�ре т�зеледі» деген емес пе?! Роза САТЫБАЛДИЕВА

«Нұр Орда» қазақ-түрік лицейі

www.nurastana.kz5Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

КАРЬЕРА

2008 жылдан бері Астана �аласында�ы «Перинаталды� орталы�та» ж�мыс істейтін Володя жас та болса, �зіні� к�сібін жете ме�герген білікті маман. Жас д�рігерді� келешегіне зор сенім білдірген астаналы�тар о�ан дауыс берді. «#здік д�рігерді» ��гімеге тартып, же�іс ��пиясын с�ра�анымызда:

–Халы�ты� ы�ыласына б�лену – ма�ан зор жауапкершілік ж�ктейді, - деп ��гімесін �ріден бас-тады. – �рине, ма�ан дауыс беріп, же�іс сыйла�ан астаналы�тар�а рахмет. Біра�, шынымды айт�анда, «#здік д�рігер» атанамын деген ой м�лде бол�ан емес. Сонды�тан «Мені� же�ісімні� сыры осында» деп атап айтатындай еш�андай �&пия жо�. «Астана та�дауы»-ны� мені та�да�анын кездейсо� естідім. �ріптестерім �&тты�тап, жан-жа�тан �аумалап ал�анда, тіпті сенер-сенбесімді білмедім. Дереу, сайт�а кіріп, �зімді іздедім. �рине, �уандым. Е�бегі�ні� еленгені �андай жа�сы.

%лбетте, халы� с'йіспеншілігіне б�лену – зор м�ртебе. Б�л ба�ыт�а �ол жеткізу де о�ай емес. Олай болса, м�ртебелі маманды� иесіні� денсаулы� саласында аянбай е�бек еткені а��арылады. Осы кезе�ге дейін 2 мы�нан астам �йелді босандыр�ан �олы же�іл д�рігер босандыру ісіне жа�а инновациялы� технологиялар-ды енгізді. Заманауи технологияны� ар�асында �азір �йелдерді босандыру 'дерісі �лде�айда же�ілдегені белгілі.

–Же�ісі�нен кейін не згерді? «�здік д�рігерді�» же�іл �олынан босан�ысы келетін �йелдер кбейген жо� па? деп сауал тастады�.

–Жо-о-�, �йелдер саны �згермеді. Біз екі т�улік сайын ауысыммен кезекшілікте боламыз. Сонды�тан, тол�а� �ыс�ан �йелдер мені� кезекшілігімді к�тіп от-

Жеңіс жауапкершілік жүктейді

ырмайды �ой (жылы жымиып). Ал �згеріс жа�ына келсек, басшылы� тарапынан а�шалай сыйлы� берілді. Же�ісім мансапты� �суіме де септігін тигізді. 1осымша ж&мысым да бар. 1азір о�у-клиникалы� орталы�ында тиімді перинаталды� технология бойынша �алалы� �йлестіруші �ызметіндемін.

Жалпы халы� с'йіспеншілігіне б�лену 'шін не істеу керек? %рине, б�л �р адамны� �зіне байланысты. Б�л орайда, кейіпкеріміз, «Кез келген адаммен жа�сы байланыста болу 'шін, �уелі онымен жа�сы м�міледе болуы�ыз керек. Емделушілер 'шін д�рігерді� онымен жылы с�йлесіп, назар б�лгені ма�ызды» деген пікірде.

Негізі д�рігерлер к�сіби т�р�ыдан 'здік маман-ды �здері та�дайды. Ал «Астана та�дауына» халы� т�релік етеді. Осыдан-а� халы�ты� медицина маманын �аншалы�ты ба�алайтынын білуге болады. «М�ндай бай�ау жалпы медицинаны� м�ртебесін к�тереді. Сонды�тан міндетті т'рде жыл сайын �ткізіп отыру керек», - деп есептейді Владимир.

Бай�ау шарты бойынша же�імпаз биыл�ы дода�а бір �міткерді �сынуы шарт. Оны� та�дырын халы� шешеді. Ал Володя �здіктер додасына, «#ріптестерімні� бірін �сынамын» дейді. Мая САЯТ

Астаналықтардың кәсіби дәрежесін көтеретін «Астана таңдауы» жалпықалалық байқауы былтыр әр саланың үздіктерін анықтаған болатын. Дәстүрлі байқаудың «Үздік дәрігер» аталымын жеңіп алған Владимир Калашников Қазақ мемлекеттік медицина академиясының түлегі.

«Болашақ» тойлап жатыр Халықаралық «Болашақ» бағдарламасына 20 жыл толды. Осыған байланысты Білім және ғылым министрлігі және «Халық-аралық бағдаламалар орталығы» АҚ баста-масымен әлемнің түкпір-түкпірінде мерей-той шаралары ұйымдастырылып жатыр.

Осы жиырма жыл ішінде 10 мы�нан астам жасты� шетелде білім алуына жа�дай жаса�ан жемісті ба�дарламаны� мерейтойын ал�аш�ыларды� бірі бо-лып 9ытайда білім алушы �аза�станды� студенттер атап �тті.

Бейжі�дегі белсенді жастар Джяо Тун университе-тінде бас �осты. «Болаша�» т'лектерімен бірге м�нда бас�а ба�дарламалар ар�ылы білім алып жат�ан отан-дастарымыз бен 9ытайда�ы �аза� жастары, сондай-а� елшілік �кілдері жиылды. Жалпы саны екі ж'зге жуы� к�рермен талантты жастарды� �нерін тамашалады.

Шанхай ж�ртшылы�ына белсенділігімен таны-лып 'лгерген «болаша�ты�тар» б�л жолы да аянып �алмады. «Халы�аралы� ба�даламалар орталы�ы» А9 жергілікті �кілдігіні� бастамасымен �йымдастырыл�ан мерекелік кеш Шанхай Сынлин саяба�ында �тті. @лтты� на�ышта безендірілген дала сахнасында �н салып, би билеген жастарды� �неріне жиыл�ан ж�рт зор �ошемет к�рсетті.

$айыржан Ерманов, «Халы�аралы� ба�дарламалар орталы�ы» А1 �кілі:

–Б�л мерекелік кеш – «Болаша�» стипендиясыны� 20 жылды�ын тойлау шараларыны� бастама-сы. Мерейтой ше�берінде �лі де біраз шаралар жоспарлан�ан. Атап айт�анда, жуырда 9ытайда о�ып жат�ан �аза�станды� студенттерді� ��рылтайын �ткізбекшіміз. Сонымен �атар, шілде айында шетелдегі 9аза�стан студенттеріні� екінші слеті �ткізіледі.

Елдос Жаман��л�лы, «Жас �ыран» студенттік &йымыны� жетекшісі:

–20 жылды� ішінде он мы�да�ан жастар шекара асып, �лемдік университеттерден білім алды. 9азір олар елге оралып, т�уелсіз елімізді� м�ртебесін к�теру ма�сатында е�бек етуде. Халы�аралы� «Болаша�» ба�дарламасы 9аза�станны� �рлеуіне септігін тигізеді деген сенімдемін. Әйгерім АМАНЖОЛОВА

«Жасыл ел» оқушыларды шақырады

Астана қаласындағы Студенттік құрылыс және жастар еңбек жасақтары қалалық штабының ұйымдастыруымен Ж.Жабаев атындағы мектеп-гимназиясында тәрбие сағаты болып өтті.О�ушылармен кездесу барысында Елбасыны�

«9аза�стан-2050» стратегиясыны� ма�ыздылы�ы айтылды. Сондай-а�, жастарды е�бекке баулуды, таби�атты аялауды ж�не отанс'йгіштікке т�рбиелеуді 'йрететін «Жасыл ел» ба�дарламасыны� к�здеген ма�саты т'сіндірілді.

Б�ндай стратегиялы� ма�ызы зор ба�дарлама 2005 жылы д'ниеге келген болатын. Ба�дарлама бойынша ж'здеген мы� гектар жерге а�аш отыр�ызу �арастырыл�ан. Сондай-а�, ба�дарламаны� басты ма�сатыны� бірі - Астана ма�ында�ы жасыл белдеуді 15 мы� гектар�а �л�айтып, �алалар мен ауылды� жер-лерде 13 миллион т'п жасыл а�аш отыр�ызу болып табылады. Азамат НҰРМАҒАМБЕТОВ

Көш басында «ҚМГ» тұр! «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы қазақстандық жетекші ЖОО студенттері арасында өткізілген зерттеу нәтижесінде еліміздегі ең үздік жұмыс беруші компания-лар тізімінде көш бастайды.

Б�л туралы жуырда �ткен «Адами ресурстарды бас�ару: III-мы�жылды�ты� HR-трендтері» VIII Халы�аралы� конференциясында баян етілді. ЖОО студенттері ара-сында �ткізілген зерттеуді TNS GALLUP MEDIA ASIA компаниясы ж'ргізген. О�ан елімізді� 14 жо�ары о�у орныны� жастары �атыс�ан. Зерттеу барысында студент-терге еліміздегі �леуетті ж�мыс беруші компанияларды� тізімі берілмеген. Зерттеуге �атысушы жастар сауалнама с�ра�тарына сай, о�у ордасын бітіргеннен кейін �айда ж�мыс істегісі келетіндерін белгілеп берген.

Осылайша, зерттеу �орытындысы бойын-ша жастарды ж�мыспен �амту�а лайы�ты салалар аны�тал�ан. Я�ни т'рлі сала �ызметі ішінде жастарды� к�бі (39 пайызы) м�най мен газ �нерк�сібіне «ен та�са», мемлекеттік органдарда (38 пайыз) ж�мыс істегісі келетіндер де аз емес екендігін к�рсеткен. Одан кейінгі кезекте – банк ісі (26 пайыз) т�р. Алайда, сауалнама н�тижесі жастарды� ��рылыс саласында е�бек етуге ��лы�сыз екенін бай�атты. Себебі, ел жастарыны� небары екі-а� пайызы �ана ��рылыс саласын белгілеген.

Айта кетерлігі, м�най-газ саласына ж�мыс істеуге ниетті жастарды� басым к�пшілігі, я�ни 29 пайызы на� осы «9азМ�найгаз»-га ж�мыс�а орналасуды ма�сат т�тады. Келесі орында «Agip» т�р. Сол сия�ты болаша� м�найшыларды� назарында�ы «Те�ізшевройл», «Schlumberger» ж�не

«9азТрансОйл» компаниялары да 'здік ж�мыс берушілер �атарын толы�тырады.

Негізі жастарды� к�бісіні� м�най-газ саласына «б'йрек б�руы» бекер емес. Себебі «9азМ�найГаз» �лтты� компаниясы жас мамандарды дайындау ісі бой-ынша жыл сайын ау�ымды к�лемді ж�мыс ж'ргізеді. Тіпті, �лтты� компания елімізді� м�най-газ саласына сай білім беретін біраз о�у орнымен (9БТУ, 9.С�тбаев атында�ы 9аз@ТУ, Атырау м�най ж�не газ институты, Ш.Есенов атында�ы А�тау мемлекеттік университеті, 9МЭБИ, Л.Гумилев атында�ы Е@У ж�не бас�алары) ты�ыз байланыс орнатып, атал�ан ЖОО студенттеріні� т�жірибеден �туіне м'мкіндік жасап отыр. Сонды�тан жыл сайын «9азМ�найГаз» компаниясында 3 жарым мы��а жуы� студент �ндірістік т�жірибеден �теді.

Владимир КАЛАШНИКОВ, «Астана таңдауы»-ның жеңімпазы:

6www.nurastana.kz

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жылАУДИТОРИЯ

Жайықтың аруы Жәң г і р х а н а тында ғы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университетінде «Университет аруы – 2013» байқауы өтті. Қазақ қызына тән ибалы, әдепті, қарапайым да сүйкімді қаракөздер бақ сынаған байқаудың мақсаты – ақылына көркі сай университет аруын анықтау.

Таныстыру, нерін, с ра�-жауап, кпшілік ортада зін-зі стау м�дениеті, с�н �лгісін крсету сия�ты бірнеше кезе�нен т ратын бай�ау!а облысты� танымал дизайнері, с�н агенттігі кілдері, жастар йымыны� кшбасшысы, сондай-а� �алалы� ішкі саясат бліміні� бас маманы трелік етті. Сайыс �орытындысында бас ж�лдені политехникалы� факультетті� 2-курс студенті &йгерім Гарипул-лина же�іп алды. Ж�лделі бірінші ж�не екінші орындарды «Экономика ж�не бизнес» факультетіні� 1-курс студенті &сем Даулеткереева мен «Ветеринарлы� медицина ж�не биотех-нология» факультетіні� 1-курс студенті Самал 3 саинова зара блісті. 3ал!ан арулар т�рлі аталым бойынша марапат-талып, шара демеушісі «Теле-2» ялы байланыс компаниясыны� арнайы сыйлы�тары табыс етілді. Айнұр БАЗАРОВА

Төрт мыңыншы түлек Е л і м і з д е г и д р о л о г и я с а л а с ы н ы ң и н ж е н е р мамандарын даярлайтын бірден-бір оқу орны – Қ.Сәтбаев а т ы н д а ғ ы Қ а з Ұ Т У - д ы ң «Гидрология және инженерлік геология» кафедрасы.

Жуырда аталмыш кафедрада айту!а т рарлы� ерекше жа!дай орын алды. Кафедра т�легі 3анат 3анафин «Мойын� м кен орнында жерастында сілтілендіру �дісімен уран алуды� гидрологиялы� негізі» та�ырыбында!ы дипломды� ж мысын с�тті �ор!ап шы�ты. Айтпа!ымыз, 3анат кафедра тарихында трт мы�ыншы болып дипломды� ж мысын �ор!ады. Айту-лы шара!а – 3аз7ТУ-ды� !ылым мен инновациялы� �ызметтер жніндегі проректоры Ержан Клдеев, кафе-дра ме�герушісі Вячеслав Зоволей, ндірістік «Геотерм» компаниясыны� президенті Дулат 3алитов сынды ай-тулы �она�тар �атысты.

Кафедра тарихына «4000-т�лек» болып есімі енген 3анатты� болаша!ы да сол арада ай�ындалды. Келешегінен �міт к�ттіретін кадрды жазбай танитын «Геотерм» компаниясыны� президенті Дулат 3ажкен лы «4000-т�лекті» здеріне ша�ырып, компаниядан ж мыс сынды. Жұлдыз БАҒАШАРОВА

ЖОО ЖАҢАЛЫҚТАРЫ Өзекті мәселелер өрнегін табады Қазақ ұлттық аграрлық

университетінде Қазақстан Республикасы Парламент

Мəжілісінің аграрлық мəселелер комитеттің

көшпелі жиыны «Қазақстан Республикасының мал шаруашылығындағы

ветеринария қауіпсіздігін қамтамасыз етудің

болашағы мен проблемалары» атты

тақырыпта профессор-оқытушылар құрамымен

жəне студенттермен кездесу өткізді.

Кездесуге 3аза�стан Республика-сы Парламент М�жілісіні� аграрлы� м�селелер комитетіні� м�шелері, Пар-ламент М�жілісіні� депутаттары &лихан Тойбаев, Роман Ким, Азамат &білдаев, Анатолий Маковский, 7ласбек С�дібеков, комитетті� аграрлы� м�селелер �ызметін �амтамасыз ету бліміні� ме�герушісі Болат М �анов, 3аза�стан Республикасы Ауыл шаруашылы!ыны� вице-министрі Г�лмира Исаева, осы министрлікті� ветеринарлы� ба�ылау мен �ада!алау комитетіні� тра!асы Мереке Тайтубаев, Алматы облысты� ауыл шаруашылы!ы ветеринария бліміні� басты!ы &ділбек Дал!абаевтар �атысты.

ИННОВАЦИЯ ІЛГЕРІ ЖЕТЕЛЕЙДІ

3адірлі �она�тарды� бірінші болып бас с ��аны университетті� 3аза�-Жапон инновациялы� орталы!ы болды. Со�!ы жылдары мірге келген б л орталы�ты� ветеринария білімі мен !ылымында!ы алатын орны ерекше. Bылыми орталы� жа�а т р!ыда!ы � рал-жабды�тармен �амтамасыз етілген. Bылымны� жа�а заманауи �діс-т�сілдерін ме�герген. Маманданып келе жат�ан білімгерлерге !ылыми де�гейде д�ріс береді. Озы� тех-нологияларды халы�аралы� �дістемелер бойынша ме�геруді ма�сат еткен. М нда ауыл шаруашылы!ына �атысты барлы� німдер мен азы�-т�ліктер осында!ы !ылыми зертханадан тексеруден теді.

Арнайы келген �она�тар!а б л !ылыми орталы�ты� ж мыс ж�йесі б�ге-шігесіне дейін таныстырылды. Олар б !ан аса ынтызарлы�пен назар аударып, �ызы!ушылы�пен �арады. Осы жерде Елбасымызды� алда!ы уа�ытта ауданды� айма�тарда 115 ветеринарлы�-зертханаларды� салынатыны жніндегі тапсырмасы да жан-жа�ты ��гіме бол-ды. Халы� �алаулылары мен осы сала мамандарыны� айт�андары а�и�ат еді. Олай дейтініміз, трт т�лік малды� �оныстан!ан мекендері ауылды� жерлер екендігі еш�андай да талас тудырмайды. Біра�,мал шаруашылы!ына �атысты уа�ыт талабына сай зертханаларды� де�гейі халы� к�ткендегіден �лде�айда тмен болып отыр. Сонымен бірге мал д�рігерлеріні� жетіспей жат�анды!ы да жасырып жабатындай жай емес. Міне, ауылда!ылар �шін осы ол�ылы�тарды� орны толтырылса, кпшілік кксегеніне �ол жеткізер еді. Мал маманы мен зерт-ханасы бол!ан жерде то�тау болмай келе жат�ан мал аурулары азайып, трт т�лік саныны� артары аны�.

3 о н а � т а р д ы ! ы л ы м и о р т а л ы � ж мыстарымен таныстыр!ан орталы� директоры Дияс Мырза�ожа оларды «Та!ам ж�не экология �ауіпсіздігі» зертханасыны� электронды микроскопия ар�ылы ат�арылатынын айтып берді. Сол сия�ты «Суды� сапасын ба�ылау ба!асы» зертханасы да жо!ары !ылыми

негіздерге с�йенетінін на�тылы мысал-дармен кпшілікті� алдына клдене� тартты. Сонымен бірге м нда!ы са-раптамалар �аншалы� саны болса да сапалы болатыны т�жірибе ж�зінде д�лелденіп �ойыл!ан. Бір атап айтарлы!ы, м нда!ы екі жоба министрліктен 14 миллион те�геге грантты� ба!дарлама ар�ылы �аржыландырыл!ан. Сонымен �атар «Электронды� микроскопия» базалы� ба!дарлама бойынша 16 244 000 те�гемен ж�зеге асырыл!ан. Осыдан-а� инновациялы� орталы�ты� м�ні мен ма�ызыны� �андай екенін а�!ару!а бола-ды. Орталы�та то!ыз адам ж мыс жасай-ды, оны� бірінші жетекшісі - экономика !ылымдарыны� докторы, профессор, академик Тілектес Есполов. Орталы� ж мысымен сырттан келіп танысушы-лар �атары к�ннен-к�нге кбейіп келе жатыр.

Б дан кейін олар к�н т�ртібінде ктеріліп отыр!ан м�селеге �атысты йымдастырыл!ан крмені тамаша-лады. М нда негізінен университет !алымдарыны� инновациялы� негіздегі жетістіктері орын ал!ан. Сонымен бірге !ылыми-зерттеу институттарыны� та-быстары да таразы тал�ысына салынды. Жа�а жобалар бойынша крініс тап�ан жа�а !ылыми е�бектер � ндылы!ымен ж�не тиімділігімен ж рт к�ілінен шы�ты. Малда!ы ауруларды аны�тап шы��ан крмедегі тосын жа�алы�тар да ешкімді бей-жай �алдыра алмады. 3 ндылы!ы жо!ары б л жа�алы�тар ндіріске де енгізіліп жатыр.

ДЕПУТАТТАР УƏДЕСІН ОРЫНДАЙДЫ

К е � б а ! д а р л а м а л ы к е з д е с у д і � ендігі с�ті ерекше серпінмен бастал-ды. 3алы� ж ртшылы�ты� алдын-да осы бас �осуда!ы ветеринариялы� �ауіпсіздікті� сан-салаларыны� м�ні мен ма�ызы жайлы университет ректо-ры, академик Тілектес Есполов адамды тол!андырардай ойларын орта!а салды. Оны� айт�андарыны� б�рі де д�лелді бол!анды�тан да !алымдар мен мамандар-ды, арнайы келген �она�тарды ой �оз!ау!а жетеледі. Б л ба!ытта ешкімде де бгеліс бол!ан жо�. Ашы� ��гіме барысында рбіген зекті м�селелер з рнегін тап-ты деуге болады. Жинал!ан ж ртшылы� тарапынан �ойыл!ан с ра�тар!а келген �она�тар �ана!аттанарлы�тай жауаптар беріп отырды.

Р а с ы н д а д а в е т е р и н а р и я л ы � �ауіпсіздікке к�іл блінбей отыр де-уге болмайды. Осы ба!ытта жалпы ба!дарлама бойынша 365 миллиард те�ге блінген. Атал!ан �аржыны� б�рі де ветеринариялы� �ауіпсіздікті� еншісінде екені елге м�лім. Орнымен ж мсалып жатса б л о�ай �аржы емес. Талай к�рмеуі кп м�селелерді� т�йінін шешеді. 3анша тос�ауыл �ойыл!анмен, соны� зінде мал аурулары азаяр емес. Елді мекендердегі

етек алып кеткен мал ауруларын былай �ой!анда, сырттан �келінген малдарды� аса �ауіпті аурумен елді д�рліктіргенін ешкім де мыта �ой!ан жо�. Сол бір келе�сіздіктен �аншама шы!ын!а батты�. Оны� себебі мен салдары б дан кейінгі жерде �лкен саба� боларлы�. «Агро-бизнес - 2020» ба!дарламасында атап крсетілгеніндей, 2020 жыл!а дейін барлы� зерттеулерді� 80 пайызына емдеу препараттары �олданылуы керек.

&�гіме зегіне айнал!ан та�ырып т�ірегінде университетті� «Биология �ауіпсіздігі» кафедрасынан, ветеринария !ылымдарыны� докторы, профессор, ака-демик Николай Иванов ветеринарияда!ы биологиялы� �ауіпсіздік проблемалары, анимология институтыны� директоры, ветеринария !ылымдарыны� докторы, профессор Аманжол Ма�буз кадрлар даярлау, «Биологиялы� �ауіпсіздік» кафедрасынан биология !ылымдарыны� докторы, профессор 3адыр Бияшев мал шаруашылы!ында!ы жас тлдерді� за-манауи ауруларыны� проблемалары, биология !ылымдарыны� докторы, про-фессор, 3Р 7BА корреспондент-м�шесі Г�лнар Шабдарбаева, та!ы бас�а кптеген !алымдар мен мамандар б л пробле-маларды �алай шешуді� жолдарына егжей-тегжейлі то�талды. Оларды� та-рапынан �ойыл!ан с ра�тар!а 3аза�стан Республикасы Ауыл шаруашылы!ы вице-министрі Г�лмира Исаева на�тылы жауаптар берді. Lзара ��гіме барысында рбіген б л кездесу жиында !алымдар мен о�ытушылар ж�не студенттер ветеринариялы� �ауіпсіздікке байланыс-ты Парламент М�жілісіні� депутатта-рына �ажетті тініштері мен тілектерін білдірді. Ол – ветеринария д�рігерлеріні� е�бека�ысын ктеру, ветеринария ма-мандарын даярлауда!ы жетекші жо!ары о�у орындарыны� санын о�тайландыру, Ауыл шаруашылы!ы министрлігі вете-ринария маманды�тарыны� �ажеттілігі мониторингін ткізу, осы маманды��а гранттар санын арттыру, бітіруші т�лектерді �ш жыл!а дейін ж мыс істеуге блу ж�не ведомстволы� �арым-�атынасты жою, Білім ж�не !ылым министрлігі ж�не Ауыл шаруашылы!ы м и н и с т р л і г і в е т е р и н а р и я л ы � маманды�тарды даярлау!а бірлесе тап-сырыс ж�не !алым-аграршыларды� зерттеу жобаларына бірлесе �олдау крсету. Депутаттар б л тілектерді тиісті жерлерге жеткізетіндерін білдірді. Жиын �орытындысында Парламент М�жілісіні� депутаты, Аграрлы� м�селелер комитетіні� м�шесі Роман Ким сз сйлеп, зекті м�селелерді� сз ж�зінде емес, іс ж�зінде рнегін табаты-нын айтты. Қанат ТӘКЕБАЕВ,Бақтыгүл БҰРБАЕВА,

Қазақ Ұлттық аграрлық университеті

www.nurastana.kz7Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

Бейсенбі сайын оқырманына жететін республикалық «Нұр Астана» газетінің әр санын асыға күтемін. «Иман», «Ғибрат» беттеріндегі ғибраты мол мақалаларды сүйсіне оқимын. Әсіресе, апталықтың өткен жолғы санында жарияланған «Иесіз елді Ехоба билейді» (№13, 4 сәуір, 2013) атты Заңғар Қамытбек пен Жандар Наурызбайұлының мақаласын оқып, жаным түршікті. Мұндай жат ағымдардың қаптап бара жатқаны зәреңді ұшырады екен. Қаракөздерімізді тура жолдан тайдырған ехобашылар тек оңтүстік өңірде ғана емес, елорда көшелерінде де өріп жүр.

Құрбыммен түс мезгілінде сол жағалаудағы дәмханалардың бірінде тамақтанып отырғанбыз. Бір уақытта дәмханаға сақалы бар қазақ кіріп келіп, кітап тарата баста-ды. Мұқабасы жып-жылтыр, суреттері көздің жауын алады. Аузы жабылмаған сөмкесінде тұрған тағы бірнеше кітапқа көзім түсті. Намысы бар азаматтар бар екен, егде жастағы бір ағай орнынан атып тұрып, әлгі кісіні дәмханадан қуып шықты. Бұл сонда «қазаннан қақпақ кетсе, иттен ұят кетеді»-нің кері ме? Ойланатын нәрсе...

Әйгерім АМАНЖОЛОВА, aigerchik_92@bk.ru

ЭЛЕКТРОНКА

Ауыл шаруашылыы ма�сатындаы жерлерді 15 жыл мерзімге жала беру туралы конкурсты�

�ОРЫТЫНДЫЛАРЫКонкурс �орытындыларын #ткізу орны мен к$ні: А�жар ауданы,

Талшы� селосы, Целинная №15, аудан �кімдігіні� �лкен залы, 2013 жылды� 5 с�уірі, са�ат 11:00.

Жер телімдеріні� тізімі мен же�імпазды� атауы А�жар ауданы 'кімдігі аппаратыны� ресми сайтына орналастырылан: azh.sko.kz

2010 жылдан бері «Н р Астананы�» т ра�ты о�ырманымын. Газет келген к�ні отбасымызбен таласа-тармаса о�имыз. «Апта», «Мінбер» беттерінен ресми жа�алы�тар�а сусындаса�, «К�йтаба�», «Эксклюзив», «Аудиторияны» о�ып, бір демалып �аламыз.

Г а з е т т і ң №12 (28 наурыз , 2 0 1 3 ) санында ж а р и я л а н ғ а н М а қ п а л Жұмашо в а ны ң « Ж а н а р -с ы з ж а н ғ а н « ж ұ л д ы з д а р » атты мақаласы көңілімнен шықты. Көру қабілетінен айрылса да, өмірге ғашық әлемд і к және отандық өнер иелері тура-лы біраз мәліметке қанық болдық. Тіпті, тақырыпқа арқау болған кейбір әншілермен өз ба-сым мақаланы оқу барысында таныстым. Әрине, осы орайда ізденген тілші мен үнемі қызықты тақырыптарды жариялайтын басылым еңбегін атай кеткен жөн.

Өмірге ғашық жандардың ерік-жігері мен өмір сүруге деген құлшынысы өзгелерге үлгі болуы тиіс.Байғали НҮСІП,

nusip.bai@mail.ru

«Қазаннан қақпақ кетсе...» Зағиптар өмір сүруге үйретеді

Кеңсе тілі қазақшаланбай, іс оңбайдыЖуырда жолым т сіп Астана �аласы Тілдерді дамыту бас�армасыны�

�йымдастыруымен «�лтты� т�рбие негізі – тіл» атты «д��гелек стелге» �атыстым.

«Тіл –адам жаныны� тілмашы, тілі кем болса, адамны� �ор бол#аны» деген екен Ма#жан Ж�мабаев. Ана с тімен �рпа��а даритын �асиетті ��ндылы� – ана тілі та�ырыбы аталмыш жиын#а м�рынды� болыпты. Білім беру мекемелеріндегі тілдік ахуал ке�інен тал�ы#а т скен бас�осуда �лтты� т�рбие, діл, дін м�селесі де тілге тиек етілмей �оймады. М�селен, биыл �лысты� �лы к ні – Наурыз мерекесін тойлау#а келгенде, кейбір о�у ордаларыны� нем��райдылы� таныт�анын айтпай кетпесе болмас. Егемендік ал#алы тіл м�селесі турасында проблемалар аз �оз#алып келе жат�ан жо�. Іс �а#аздарын д�рыс толтыра отырып, мемлекеттік тілде сауатты жазу – ел м�дениетіні� басты к�рсеткіші. Заманыны� �айраткері С.Сейфуллинше айтса�, «Ке�се тілі �аза�ша болмай, іс о�байды».

Азамат НҰРМАҒАМБЕТОВ,azamat_nur@mail.ru

Жат ағымдарды жарылқап жатыр...Газетімізді� 28 а�пан 2013 жыл�ы №8(481) санын-

да журналист А�бота #білтайды� «Протестант-тар �атарын кімдер толы�тырды?» атты зерттеу ма�аласы жариялан�ан болатын.

Ма�алада алуан т�рлі а�ым�а б&лініп, б�гінде �лемні� біраз елінде �анат жай�ан протестантизмні� �аза� даласында да ке� етек жайып келе жат�анды�ы ж&нінде айтыл�ан. «Бір �ызыы, #ткен жылы �айта тіркеуден #ткен 17 конфессияны� 9-ын протестантты� конфессия �2райды екен. Протестантты� баыттаы діни бірлестіктер 478 болса, православ шіркеуі приходтарыны� саны – 261. Сонда �аза�стан хал�ыны� 70 пайызын м2сылмандар �2райды деп ж$ргеніміз #тірік боланы ма?» – деп жазады автор. Осы т+ста протестант ба�ытында�ылар жергілікті халы� есебінен санын арттырып отыр ма деген за�ды сауал туындайды. К&теріліп отыр�ан осы м�селеге ерекше назар аударылса деген ниетпен 7аза�стан м+сылмандары діни бас�армасыны� т&ра�асы, Бас м�фти Ержан Мал�ажы+лына арнайы хат жолда�ан болатынбыз.

Жолда�ан хат�а 7аза�стан м+сылмандары діни бас�армасыны� Діни о�у-а�арту б&лімінен жауап келді. Онда «Діни сенім бостанды�ы ж�не діни бірлестіктер туралы» За�ны� 3-4-баптарында жазыл�ан ережелерден аса алмайтынды�тары, сондай-а�, 7МДБ еліміздегі к&птеген діни бірлестіктерді� бірі �ана екендігі айтылыпты.

«Ма�алада к#терілгендей христиан баытындаы діни бірлестіктерді� саныны� к#п болуы осы за�ны� 9-бабында: «Діни бірлестік кемінде к'мілетке толан 10 азаматты� бастамашылдыымен �2рылады. Б2л $шін олар жиналыс ша�ырады, онда жары (ереже) �абылдайды» деп діни бірлестік ашуды #те ы�айлы еткен. Осылайша 10 кісі бірігіп, бір діни бірлестік ашып тастады.

За�да кеткен ол�ылы�ты 2тымды пайдаланан аымдар ел аумаында к#птеп филиалдарын аш�аны рас. Алайда Діни бас�арма #з кезегінде теріс аымдарды� 'рекеттерін айтудан, олара �арсы насихат ж2мыстарын ж$ргізуден бір с'т болсын �алыс �алмады.

Шеттен келген м2ндай діни бірлестіктер �атарында елімізде мекен еткен т$рлі 2лт #кілдері тартыланы шынды�. Eрине, оларды� арасында �арак#здеріміз де кездеседі. Біра� ма�алада айтыландай м2сылман �ауымны� к#пшілігі сол аымны� жетегінде кетті деу шынды��а жанаспайды. Діни бас�армаа �арасты барлы� мешіт имамдары м2ндай теріс баыттаы аымдара азаматтарымызды� кетіп �алмауы $шін за� аясында барлы� м$мкіншілікпен �ызмет етіп жат�андыын хабарлаймыз», – деп жа-зады 7МДБ Діни о�у-а�арту б&ліміні� ме�герушісі С.Сейтбеков.

Егер шын м�нінде де С.Сейтбеков мырза айт�андай, Діни бас�арма�а �арасты барлы� имам-дар теріс ба�ытта�ы а�ымдар�а азаматтарымызды� кетіп �алмауы �шін �ызмет етіп жатса, еліміздегі протестантты� ба�ытта�ы діни бірлестіктерді� саны 478-ге жетпес еді-ау. #рине, олар жергілікті +лт &кілдерімен толы�ады. Жат а�ымдарды жарыл�ап жатыр жама�ат... Е� &кініштісі де осы.

АПТАЛЫҒЫМЫЗДЫҢ «ЭЛЕКТРОНКА» АЙДА-РЫ ОҚЫРМАНДАРМЕН ТІКЕЛЕЙ ПІКІР АЛМАСУҒА ШЫҒАТЫН БАЙЛА-НЫС АЛАҢЫ ІСПЕТТІ. ГАЗЕТІМІЗДІҢ ПОШТАСЫ-НА КЕЛЕТІН ХАТТАР ЛЕГІ БІР ТОЛАСТАҒАН ЕМЕС. СОЛАРДЫҢ БІР БӨЛІГІН НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА ҰСЫНЫП ОТЫРМЫЗ.

Хабарламада қате көпҚылышын сүйреп келген қаһарлы қыс күндерінің бірі. Бір маңызды шаруамды бітіру

үшін көшеге шыққан едім. Автобус аялдамасынан түсіп, алға қарай жүре бергенімде, бір жазуға көзім түсті. «А.Иманова көшесі аялдамасы» деп тұр. Масқара! Əйтеуір, біраз күннен кейін барып ол жазу түзелді. Республика даңғылының бойында орналасқан ме-кемеге жеткенше талай қатені көзім шалды. Бір дүкеннің сыртында «Продажа-сатып» деп жазып қойыпты.Тағы бір қынжылтатын жайт, қоғамдық көліктердегі жолсеріктер (кондуктор)

аялдамалардың атын бұрмалап: «А.Иманова», «А.Жұбанова», «Д.Қонаева», «М.Жұмабаева» т.б. деп айтады. Ана тілімізді өзіміз қадірлемесек, оны өзгелерге қалай сыйлатамыз?

Әйгерім ТОҚСАНБЕК, zh.a_20@mail.ru Бетті әзірлеген Мақпал ЖҰМАШОВА

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

СЫМДАЙ ТАРТЫЛҒАН СЕРІК

�аза� боксын жа�а биікке к)терген майталман боксшыны хал�ымыз ерекше ма�тан етті. Dлем кубогын �атарынан екі рет !тып ал*ан, 4лем чемпионаты мен олимпиаданы� к�міс ж�лдегері, 1981 жыл*ы 4лемні� �здік боксшысы Серік �она�баев шын м4нінде миллионда*ан жанк�йерді� кумиріне айналды. Оны� шаршы ала�да*ы жо*ары техникалы� шеберлігі мен м4нері �аза� т�гіл )зге ж!ртты� да назарын аударды.

1976-1977 жылдары Польшаны� «Алтын белбеу» ж�лдесін екі жыл �атарынан же�іп ал*анда, Польша �!рама командасын �ыры� жыл жатты�тыр*ан ата�ты Феликс Штампты� )зі: «Мына баладан бокс гениі шы*ады» деген екен. Айтулы маман м!ндай с)зді тектен-текке айтпаса керек.

М4скеу олимпиадасы кезінде Алла Пугачевадан: «�ай боксшы

сізді� ы�ыласы�ызды аударады?» деп с!ра*анда, «Серік �она�баев» деп жауап бергені есімізде.

К4сіп�ой бокстан 4лемні� бірнеше д�ркін чемпионы, �ш т!жырым бойынша 4лемні� абсолютті чемпионы, Ресейді� ата�ты боксшысы Константин Цзю �лгі алып, !�сау*а тырыс�ан был*ары �ол*ап шебері та*ы да бізді� Серік екен. Осы жа*дайларды� )зі �она�баевты� керемет феноменін к)рсеткендей.

Парламент депутаты ретінде елді� 4леуметтік-саяси )міріне араласып ж�рген ол спорттан ауылын алыс �ондыр*ан жо�. �ашан к)рсе� де �аза�стан боксыны� бір шетінен табылады. Aзі де шаршы ала�ны� ша�ын �айта бір �а*атындай бабында ж�реді.

– Дене шыны�тыру, к�нделікті �имыл-�оз*алыс )мірлік 4детіме айнал*ан. Б!*ан )з балаларымды да, жа�ын туыстарымды да �йреттім,–дейді Серік. – Жалпы �о*амда осындай т!рмыс салтын �алыптастыру керек. Сонда денсаулы*ы мы�ты !рпа� �алыптасады.

БАБЫН САҚТАҒАН БАЛУАН

Сексенінші жылдарды� ортасында б ! р ы н * ы С е м е й о б л ы с ы н ы � Таскескен ауданында к�рестен жарыс болып, боз кілем �стінде облысты� 4р т�кпірінен келген палуандар к�ш

сынас�ан. Сонда Таскескенні� атынан к�рескен Алматыда*ы балалар мен

жас)спірімдер спорт мектебіні� о�ушысы Д4улет деген бала ж!рт назарын ерекше аударып еді. «Dй, т�бінде мына баладан бірде�е шы*ады» дескен ж!рт. Сол баланы� кейін грек-рим к�ресінен КСРО-ны� сегіз д�ркін чемпионы, Азия біріншілігіні� �ш д�ркін же�імпазы, Еуропа ж4не Dлем чемпионы, екі д�ркін Dлем кубогыны� иегері, Олимпиаданы� к�міс ж4не �ола ж�лдегері болатынын ешкім білмеген еді.

Т4уелсіздікті� ал*аш�ы жылдары республика �!рама командасын бас�ара ж�ріп, )зі де к�рескен Д4улет сол кездерде �!рама*а 4лемдегі �здік бапкерлерді� бірі Геннадий Сапуновты ша�ырып, Олимпиада ж4не екі д�ркін 4лем чемпионы Юрий Мельниченконы�, екі д�ркін 4лем чемпионы Мхитар Манукянны�, 4лем чемпионы Бахтияр Байсейтовті�, жеті д�ркін Азия чемпионы Сергей Мавтвиенконы� жолын ашты.

Aмірі спортпен біте �айнас�ан Д4улет Т!рлыханов Туризм ж4не спорт министрі кезінде де, )зіні� жеке шаруаларын д)�гелетіп ж�ргенде де �олынан келгеніні� б4рін жасап, Алматы мен Астанада спорт кешендерін т!р*ызды. Aзі де бая*ы �аза� баласыны� санасына сі�іп �ал*ан палуан Д4улетті� бейнесін еш жо*алт�ан емес. Сымдай тартыл*ан, тіп-тік, сымбатты �алпында. �имыл-�оз*алысты к�ш-�уатты� негізі деп білетін азамат таза ауада ж�гіруді, тау-тасты аралап серуендеуді, а�*а шы*уды !натады. Салауатты )мір салтын !стану*а к)пшілікті тарту*а �!штар палуан �ашан да бозкілемге шы*ар алдында*ы бабын са�тап ж�реді.

– Т!рлыхановтар – спортшылар 4улеті. Б�гін біз ауыр атлетиканы, к�рес пен гандболды дамыту*а �лес �осып ж�рміз. Азияны� алты біріншілігін �аза�станда )ткіздік. Осы ба*ытта ж!мыс жал*асуда, – дейді ол.

8 уwww.nurastana.kz

САЙЫПҚЫРАН

ТҰҢҒЫШТЫҢ ТҰРҚЫ БӨЛЕК

� а з а � т а н ш ы � � а н т ! � * ы ш Олимпиада чемпионы Dлжан Ж а р м ! х а м е д о в к е з і н д е баскетболдан КСРО �!рама командасыны� орталы� шабуылшысы болды. Бойы екі метрден асатын шебер спортшы 4лемні� атышулы с п о р т ж ! л д ы з д а р ы м е н тайталасып, талай спортты� ареналарды� ша�ын �а�ты.

О л � а з а � с т а н н ы � Aзбекстанмен шекаралас т!сында, Бостанды� ауданы, Таба�сай ауылында д�ниеге келген. Aткен *асырды� елуінші жылдары ма�та шаруашылы*ын дамыту ма�сатында б!л аудан Aзбекстан*а берілген еді. Dлжан Ташкентті� СКА, «Университет» сия�ты командаларында ойнады. Сол жылдары ол Алматыны� «Буревестник» командасында ойнау*а тілек білдіріп, екі рет арыз жаз*ан, екі ретінде де ала шапанды а*айындар М4скеу ар�ылы жолын кесті. 1970-1980 жылдары М4скеуді� ЦСКА командасында )нер к)рсетті. КСРО �!рамасы сапында 4лем біріншілігіні� �ола ж4не к�міс ж�лдегері, Еуропаны� �ш д�ркін чемпионы ж4не к�міс ж�лдегері атанды.

1972 жылы Мюнхен олимпиадасы кезінде *ана Dлжан Жарм!хамедовты� !лты «�аза�» деп жазылды. Сол жылы т!�*ыш рет Олимпиада чемпионы атанды. 1976 жылы Монреаль Олимпиадасында �ола ж�лдені же�іп алды.

Спортты� карьерасы ая�тал*ан со� Германияда*ы ке�ес 4скерлері тобында жатты�тырушылы� �ызмет ат�арды. �азір он жылдан бері балалар мен жас)спірімдерді� «Лаурус» баскетбол клубын �!рып, балаларды �лкен спорт�а баулып ж�р.

Б!йырса, келер жылы 70-ке келетін да��ты спортшы М4скеу �аласында т!рып жатыр. Бая*ы орталы� шабуылшы Dлжан Жарм!хамедов �андай болса, б�гінгі Dлеке� тура сондай. Т!�*ышты� т!р�ы б)лек. Спортты� бабын жо*алт�ан емес. �ырып алар арты� еті жо�.

– Тама�ты тартынып ішіп, жаяу ж�ремін. Аптасына екі рет ардагер спортшылармен бірге ж�гіремін. Dлі к�нге дейін М4скеуді� ЦСКА клубыны� ардагерлер командасында ойнаймын. Ал салма*ым сол б!рын*ы баскетбол ала�ына шы*ар кездегідей – 92 келі, – дейді ардагер спортшы.

Спорттың сиқырлы әлемінде ащы терін қалдырып, жарқырап, жұлдыздай жанған саңлақтар уақыты келгенде байрақты бәсекелермен қош айтысып, күнделікті өмірдің кәдімгі тірлігіне көшеді, ағзада физиологиялық өзгерістер орын алады. Дегенмен, құрыштан құйғандай шымыр дене әлеуетін, жас кездегі тас түйін тұйғындай қалпын сақтап жүрген майталмандар аз емес.

щы терін қалдырып, жарқырап, ақыты келгенде байрақты нделікті өмірдің кәдімгі тірлігіне өзгерістер орын алады. Дегенмен, ене әлеуетін, жас кездегі тас түйін ен майталмандар аз емес.

Спорттық бабын са

ар�ылы жолын кесті. 1970-1980 жылдары

уеді. деск�рАзиЕуркуб�ол

Т4уелсіздікті� ал*аш�ы жылдары республика

БА

Себ ! рТаскбол4р т

сынак�рес

жас)спірулет деген бД4у

С

�маере�атчемж�бокм4нкумалшеж!

1«А�ат�!ржаШтгенмаайт

МАл

ісіздс!раберг

Кд�рк4лемата��лгі�олОсыкере

П і і і

і

� * ы ш жан

е

с ы, лген. ылдары

а�са а

ЖАСТАРДЫ ЖОЛДА ҚАЛДЫРАДЫ

�аза�ты� �ара баласы М4скеу Олимпиадасыны� чемпионы атанып, биік т!*ырда т!р*анда тебіренбеген жан болма*ан шы*ар. �олто�па�тай балуан !л М4скеу билеп т!р*ан заманда спортты� басы-�асында ж�рген ж а т т ы � т ы р у ш ы -ларды� б!ра тартып, 4 д е й і ! й ы м д а с т ы р * а н кедергілеріні� б 4 р і н е н ) т і п , � о й м а й ж�ріп олимпиада жолдамасын же�іп а л * а н . Сыналар ша�та сол к е з д е 4 8 к е л і салма� д4режесінде ата�тары жер жар*ан негізгі �арсыластары р у м ы н Александру, поляк Керпач, болгар Христов, венгр Шереш сия�ты балуандарды� алдын орап, КСРО-ны� атын оздырды. Б�кіл �аза� даласы ерекше �уаныш�а кенелді.

Жамбыл облысыны� Тегістік дейтін ша*ын ауылында д�ниеге келген Жа�сылы� Oшкемпіров *!мырыны� 29-шы жазында кез келген спортшы армандайтын биікке жетті.

Б�гінде Ж4ке� )зі ту*ан )�ірде жеке шаруашылы*ымен айналысып, жыл�ы )сіріп ж�р. Т!ны� ауа, м)лдір су, к)к шал*ында �ымыз сапырады, дастарханынан �азы-�арта, жал-жая �зілмейді. Ат�а мініп, ж!лдыздай а*ып, тау-таста серуендеуді� )зі неге т!рады?!

– Денсаулы��а б!дан пайдалы не бар? �азір пай*амбар жасына таяп �алсам да, )зімді жас жігіттей сергек сезінемін. Oйді� жо*ары �абаттарына баспалда�пен ал�ынбай еркін шы*амын 4лі. Жастарды� )зі кейде ілесе алмайды, – дейді балуан.

4 д е й ідергілеріні�кед

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

ƏЛІ ҚУЫРШАҚ ҚАЛПЫНДА� а з а � с т а н д ы � е �

ата�ты спортшыны� бірі, Олимпиаданы� бес д�ркін чемпионы Нелли Ким �азір А�Ш-та, Миннеаполисте ж ! м ы с і с т е й д і . О л – Халы�аралы� гимнастика федерациясы техникалы� комитетіні� т)райымы.

Шымкентті� ша�ын б!р�ыратып, )зі �атарлас балалармен жалы�пай о й н а п ж � р е т і н кішкентай Нелли ал*аш�ы же�іске Ташкентте жетті. Біра� б!л жай * а н а м а � т а у �а*азы болатын. Ал на*ыз �лкен жол Монреальда басталды. 1976 жылы ол командалы� � ! р а м д а о л и м п и а д а н ы � а л т ы н медалін иеленді. Ал 1978 жылы Страсбургте )ткен 4лем чемпионатында �ш бірдей алтын ж4не бір к�міс медальды же�іп алды. 1980 жылы М4скеу олимпиадасында еркін жатты*удан алтын*а �ол жеткізді.

Б�гінде А�Ш-та ж!мыс істегенімен, Нелли Ким Беларусь республикасында, Минск �аласында т!рады. Сол елді� гимнастика федерациясыны� тіркеуінде.

– Дегенмен, ма*ан �аза�стан жа�ын. Шымкентте ата-анам т!рады. Елді� б4рі біледі. Жиі хабарласамын, – дейді ол.

Сол кездегі спортс�йер жанк�йерді� к)з алдында с�йкімді, �уырша�тай *ана гимнасшы �ызды� бейнесі �алып �ой*ан. Б�гінде сол Нелли бая*ыдай жина�ы, дене бітімі ты*ыршы�тай. Спорт залдарын 4лі к�нге серік етеді.

ҚАЗІР ДЕ КӨГАЛДА ХОККЕЙ ОЙНАЙДЫК)галда*ы хоккейден

Ке�ес Ода*ыны� алты д�ркін чемпионы Берік�азы Сексенбаев )ткен *асырды� 80-ші жылдарыны� со�ы мен 90-шы жылдарыны� басында аты а�ыз*а айнал*ан Алматыны� « Д и н а м о » командасыны� белді о й ы н ш ы с ы н ы � б і р і б о л д ы . К С Р О � ! р а м а к о м а н д а с ы н ы � о р т а л ы � шабуылшысы. ТМД елдері �!рама командасы с а п ы н д а 1 9 9 2 ж ы л ы Барселона олимпиадасына �атысты.

Аумалы-т)кпелі кезе�дерде Берік�азы Малайзияда к)галда*ы хоккей клубтарында 6 жылдай ойнады. Кейін сол елді� королі Малайзия азаматты*ын �абылдау туралы !сыныс жаса*анда, одан бас тартып, 1997 жылы елге оралды.

�азір т�рлі �ызметтер ат�аратын 4йгілі спортшы елімізде к)галда*ы спортты �айта )ркендету �шін к�ш салып ж�р. Б�кіл 4лемде осы спорт т�ріне деген ы�ылас ерекше, �азір б!л федерацияны� 147 м�шесі бар екен. Aкінішке �арай, �аза�станда оны дамыту*а деген ниет аздау.

– Б�гінде елімізді� алты айма*ында к)галда*ы хоккей командалары пайда болды. �ызылорда мен Хромтауда жасанды ала�дар іске �осылды. Талды�ор*анда ал*аш�ы к)галда*ы хоккей стадионы салынуда, – дейді ол.

Жігер-к�ші м!�алма*ан азамат )зі жас ша*ында жасындай жар�ылда*ан спортты� та*дырына ала�дап, ж�гіріп ж�р. �арсыластар �а�пасына орталы� шептен б!зып )тетін шабуылшы Сексенбаевты� шалт �имылы, екпінді ж�гірісі 4лі сол �алпында сия�ты. Шира�.

– К�нделікті спортты� жатты*улардан, бір мезгіл спорт ала�дарында )нер к)рсетуден жалы��ан емеспін. Б!л мені� к�шіме к�ш �осады, – дейді к)галда*ы хоккейді� �ас шебері.

БАЯҒЫ СМИРНОВ – СОЛ СМИРНОВ

Бір )зі бір команданы� ж�гін ар�алап,

ша�*ы спортынан �аза�станны� атын сан м4рте шы*ар*ан Владимир Смирновты кім білмейді! Dсіресе, оны� 1994 жылы Лиллехаммерде )ткен �ыс�ы олимпиада ойындары кезінде 50 ша�ырымды� �ашы�ты�та )згелерден к)ш ілгері келіп, же�іс туын желбіреткені жанк�йер �ауымны� жадында ерекше са�тал*ан. Б!л т4уелсіз еліміз спортыны� ал*аш�ы же�істеріні� бірі болды.

Жалпы, Владимирді� олимпиадалы� ойындарда 4лемдік «ж!лдыздармен» терезесі те� де�гейде б4секелескені мына м4ліметтерден аны� бай�алады: 1988 жыл: 30 ша�ырым – к�міс медаль, эстафета (15 ша�ырым) – к�міс медаль, 15 ша�ырым – �ола медаль. 1994 жыл: 50 ша�ырым –

алтын медаль, 10 ша�ырым – к�міс медаль, 15 ша�ырым – к�міс медаль, 1998 жыл – �ола.Ал 4лем чемпионаттарында: 1987 жыл: эстафета – к�міс медаль, 1989 жыл: 30 ша�ырым – алтын

медаль, 1991 жыл: эстафета – к�міс медаль. 15 ша�ырым – �ола медаль, 1993 жыл: 10 ша�ырым – к�міс медаль, 30 ша�ырым – �ола, 15 ша�ырым – к�міс, 1995 жыл: 30 ша�ырым – алтын медаль, 15 ша�ырым – алтын медаль, 50 ша�ырым – �ола медаль.

Жиырма бес жыл )мірін ша�*ы спортына арна*ан ата�ты ж�йрік екі м4селеде )зін ке�естік )мірді� е� бір жа�сы ба*ытын са�тап �ал*анын айтады.

– Біріншісі –о�у, екіншісі – жоспарлау. Сол бойынша Швеция мен Англияда тіл �йреніп, ша�*ыны �а�тар*аннан кейін пайдалы тірліктермен айналысып келемін. Ал*ашында �аза�стан биатлон федерациясын бас�ардым. Халы�аралы� биатлоншылар ода*ы спортты� директорыны� ассистенті болдым. – дейді В. Смирнов.– Ал ша�*ы )мірлік серігім болып �алды. Одан ажырау м�мкін емес.

К)кшетауды� Шортандысыны� т�легі �айда ж�рсе де �аза�станны� ша�*ы, биатлон спортыны� дамуына �ол !шын беріп ж�р.

ТҰҒЫРДАН ТАЙМАҒАН

ПОДПОЛКОВНИК �ыс�ы спорт т�рлері туралы

айт�анда, 4йелдер арасында конькимен сыр*анаудан Олимпиаданы� �ола ж�лдегері бол*ан Людмила Прокашева ой*а т�седі. �аза�станда

м!з айдыныны� к)рігін �ыздыр*ан ж�йрік

ал*аш 1994 жылы 4лем біріншілігіні� � о л а м е д а л і н иеленді. Келесі жылы к�міске � о л ж е т к і з д і . 1 9 9 5 ж ы л ы Азия ойындары кезінде Харбиньде

1500 ж4не 3000 метр �ашы�ты��а

ж � г і р у д е н � о с алтынды �анжы*асына

байлады. Ал 1998 жылы Нагано олимпиадасыны� �ола ж�лдегері атанды.

Павлодарды� тумасы �азір )зі )скен �алада )мір с�ріп жатыр. Ішкі істер органдарында �ызмет істеп, подполковник д4режесін ал*ан. Ішкі істер 4скеріне �арасты «Динамо» спорт �о*амыны� атынан талай

жарыстар*а сын*а т�скен Людмила б�гінде т�рлі шаралар !йымдастырып, 4ріптестеріні� спорт�а жа�ын болуына к)п �лес �осуда .

– Органда*ы �ызмет 4р�ашан са�адай-сай т!ру*а, шыны��ан шымыр болу*а ша�ырады. Oш жылда бір болатын аттестацияны� )зі неге т!рады? – дейді спортшы. Шынды*ында Л.Прокашева б�кіл )мірін таза �оз*алыс, �имыл �стінде )ткізіп ж�рген жан. О*ан 4лі де сымдай тартылып т!р*ан дене бітімі ку4.

www.nurastana.kz9САЙЫПҚЫРАН

ƏЛІ ҚУЫРШАҚ ҚАЛПЫНДА� а з а � с т а н д ы � е �

ата�ты спортшыны� бірі, Олимпиаданы� бес д�ркін чемпионы Нелли Ким �азір А�Ш-та, Миннеаполисте ж ! м ы с і с т е й д і . О л – Халы�аралы� гимнастика федерациясы техникалы� комитетіні� т)райымы.

Шымкентті� ша�ын б!р�ыратып, )зі �атарлас балалармен жалы�пай о й н а п ж � р е т ікішкентай Нелли ал*аш�ы же�іске Ташкентте жетті. Біра� б!л жай * а н а м а � т а у

ҚАЗІР ДЕ КӨГАЛДА ХОККЕЙ ОЙНАЙДЫК)галда*ы хоккейден

Ке�ес Ода*ыны� алты д�ркін чемпионы Берік�азы Сексенбаев )ткен *асырды� 80-ші жылдарыны� со�ы мен 90-шы жылдарыны� басында аты а�ызайнал*ан Алматыны�« Д и н а м о » командасыны� белді о й ы н ш ы с ы н ы � б і р і б о л д ы . К С Р О � ! р а м а к о м а н д а с ы н ы � о р т а л ы � шабуылшысы. ТМелдері �!рама командс а п ы н д а 1 9 9 2 ж

ақтаған саңлақтар�атысты.

л

ыны� з*а �

Д дасы ы л ы

Нагж�л

�азіс�роргаподал*а�ар�о*

жар с ар а с а ске Лю а б і е р

ПО �

айт�конОлибол*ой*

Бшам4кімЛиой�аже�аБ!же

Жойтерм430ша– �

алтын медаль 10 ша�ырым к�міс медаль 15 ша�ырым к�

жыо л и

л 1978 жнда �ш бірдеы. 1980 жылы М4с

�пай н

!�ыздыр

ал*аш4лем� о лиелжы� о1 9Азкез

150метр

ж � г і ралтынды

айлады. Аба

Бетт

ерді

әзірл

еген

Айдар Е

СЕМБАЕ

В

10www.nurastana.kz

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жылАЛДЫҢҒЫ ТОЛҚЫН

Қуаныш пен қайғысы, қызығы мен шыжығы қатар алмасқан өмірде әркімнің пешенесіне жазылған өз тағдыры болады. Өмірдің «тайғағынан» біреулер «аман-сау» өтсе, енді бірі «сүрініп» жататыны белгілі. Алайда тағдыр салған сынға табандылық танытып, өзінің кісілік келбетін жоғалтпай, өмірін мәнді де, сәнде ете білген жандар арамызда аз емес. Солардың бірі – ішкі істер саласының тергеу қызметінде абыройлы еңбек еткен Ақдәулет Машбаев.

–1985-1993 жылдар аралы�ында А�т бе медициналы� институтында білім алдым.

Студенттік жылдары талай �ызы�ты жайтты бастан кешірдік. �мытпасам, 1992 жыл болуы керек, курстас жігіттер бірігіп, еркіндік іздеп, «п�тер жалдап т!рса� �айтеді?» деп шештік. Сонымен, Есенгелді, Жомарт $шеуміз о�у ор-дасынан онша �ашы� емес, �рі кетсе шамамен екі аялдамадай жерде орналас�ан $йден п�тер жалдады�. Ас-ау�атты дайындауды айтпа�анда, $йді& бар тірлігін �р�айсысымыз кезек-кезек ат�арамыз деп уа�даласты�. Та&ерте& б�рінен ерте т!рып, шай �айнатып, �ал�андарын ояту да кезектесіп ат�аратын «!лы міндеттерді&» бірі. (детте, кезек ма�ан келгенде, достарымды кейде мезгілінен ерте немесе кеш т!р�ызып, �бден �бігерге салатыным бар-ды. �й�ыдан т�тті не бар? Кім !й�ысын �ия �ойсын?! Ондайда оларды& ма�ан кпесі �ара �азандай. (йткенмен, «д$ние – кезек» деген рас екен...

Бірде шырт !й�ыда жат�ан жерімнен, �ос курстасымны&, «Т!р! Саба�тан кешікті&, тез т!р!» деп ж!л�ылап оятпасы бар ма?! 0арасам, б лмедегі са�атты& тілі та&�ы 8-ден асып-ты, Есенгелді мен Жомарт сол бойда шайды ішіп $лгергенін ж�не жеткізді. Алайда, ерте

А�т бе облысыны& Ильинка ауылында кіндік �аны там�ан ол осында�ы орта мектепті ойда�ыдай т�мамдап, Иркутск �скери �уе-техникалы� училищесіне о�у�а т$сті. Алайда, отбасы жа�дайына байланысты о�удан шы�ып, ауылына орал�ан жігіт колхозда �рт$рлі ж!мыс істеді. 0ызу тірлікті& ортасында ж$ріп, е&бекке т селген оны& уа�ыт те келе ішкі істер саласына �ызы�ушылы�ы арта бастады. Б!л ж$йені& талабы мен «темірдей» т�ртібін біле т!ра осы салада е&бек етуге т�уекел етеді.

Осылайша А�д�улет Машбай!лы 1958 жылы ішкі істер саласында�ы е&бек жолын А�т бе стансасында�ы Ішкі істер желілік б лімінде милиция болып бастады. Ж!мыс істей ж$ріп, Алматы милиция мектебіндегі о�уын да $здік бітіріп шы�ады. О�уды бітірісімен жолдамамен Орал стансасында�ы Ішкі істер желілік б ліміне жедел у�кіл болып ауысады. Артынша осы б лімде тергеуші болды. 0ызметін ойда�ыдай ат�ара ж$ріп, сырттай СССР ІІМ Жо�ары мектебін за&гер маманды�ы бойынша бітірді. Ж!мыс�а ерекше �абілетіні&, �айсар мінезіні& ар�асында «Гурьев-2» стансасында�ы Ішкі істер желілік б ліміні& басты�ы �ызметіне бекітіліп, сол жерде милиция подполковнигі шенін алды.

Ел тынышты�ын са�тауды, теміржолда�ы �ауіпсіздік пен т�ртіпті �ада�алауды алдына ма�сат етіп �ой�ан А�д�улет а�а 1978-1981 жылдары �айта �!рыл�ан 0азССР ІІМ Ба-тыс 0аза�стан ішкі істер Жол б лімі Тергеу б лімшесін бас�арады. Онан кейін Батыс 0аза�стан ІІБ-де а�а тергеуші �ызметіне кіріседі. Осылайша бір салада табан аудармай 30 жыл абыроймен е&бек еткен А�д�улет а�а 1988 жылы �!рметті демалыс�а шы�ты.

Зейнет жасына шы��аннан кейін де �ол �усырып �арап отырмады. (р жылдары азаматты� �ор�аныс ж�не геология саласында инженер, А�т бе стансасында�ы вагон депо-сында жолсерік, ІІМ К ліктегі Батыс 0аза�стан ІІБ тергеу б лімінде тергеуші болып, ішкі істер саласында аянбай е&бек етті. К ліктегі ішкі істер органына �ыры� жыл�а жуы� �!мырын арна�ан подполковник МПС ж$йесінде аса ірі к лемдегі ж$ктер мен мемлекет м$лігін !рлау�а �атысты бірнеше ж$здеген фактіні тергеумен тікелей айналысып, мемлекетке адал �ызмет етті.

Б$гінде ж!байы Ш�рбану Рза�ызымен $ш !л, $ш �ыз сіріп отыр�ан А�д�улет М�шбай!лы негелі отбасыны& тірегі. �л-�ызыны& барлы�ы да жо�ары білім ал�ан. 0азір �р�айсысы �р салада жемісті е&бек етуде. Hмірі тек е&бекпен рілген кейіпкерімізді& та�ылымы жастар�а неге. Ләззат БАҚАШҚЫЗЫ

Еңбекпен өрілген өмір

Сабаққа түнгі үште барғанмын...

СІЗ ДЕ СТУДЕНТ БОЛҒАНСЫЗ...

Мұхтар ЖАЙЛЫБАЕВ,медицина ғылымдарының

кандидаты, М.Оспанов атындағы БҚММУ-дың доценті:

жат�ан мені& !й�ым �лі �анба�ан, тіптен, к зім �айта-�айта ілініп кетеді. 0анша кеш жатсам да, б!рын-со&ды м!ндай жа�дайды басымнан ткерген емеспін. «Ма�ан не бол�ан?» деп ойлап �оямын ішімнен. (рине, зім тым а&�ал, ж!рт�а бірден сене �оятындарды& �атарынан да емеспін. Іле-шала �ол са�атыма �арадым. Онда да 8-ді& с!лбасы к рінетінін �айтерсі&. Амал нешік, лезде киіндім де, беті-�олымды жуар-жумастан институт�а �арай !штым. Бір �ызы�ы, дала�а шы�сам, �ншейінде та& атпай «к к ж тел» бол�ан�а дейін $ретін к ршіні& иті де $н-т$нсіз. Тіпті, $йшігінен шы��ан да жо�. Аялдамада да жан адам к рінбейді. «Hйб$й-й, барлы�ы мана-а мініп кеткен �ой» деген ой келді. С йтіп, зім о�итын корпус�а ентелеп ж$гіріп барсам, м!нда да адам �арасы к зге т$спеді. Ол ол ма, тіпті институт �имаратыны& жары�ы да жанба�ан. Hз кезегінде ескерту алып �аламын-ау деп $рейленген мен, жабы� т!р�ан есікті то�тамастан �а�а бердім, �а�а бердім. А�ыры к$зетшіні& де т бесі к рінді-ау. Мені к ріп та&�ал�ан к$зетші: «Айналайын-ау, т$нгі $ште �андай саба�? Тым ерте келіпсі& �ой», - дегенде �ана о&бай алда�анымды т$сіндім...

Жазып алған Айбек СЕРІКҰЛЫ

Курсымыз дарындардың зауыты еді

Темірхан Момбекұлы-ТҮРКІСТАН, Қазақ радиосының ардагері, Қазақстан Жазушылар және Журналистер одағының мүшесі:

–1971-1976 жылдар аралы�ында С.Киров атында�ы 0аза� Мемлекеттік университетіні& студенті болдым. Ара-мызда мірді& ысты�-суы�ын к ріп келген ересектер к п бол�анды�тан ба, курсымыз – те тату, бауырмал, �!дды бір �ке, бір шешеден ту�андай $йірсектеп т!ратын. Бізді& курс дарындарды& зауы-ты секілді еді. Марат Н!р�алиев, Lабиден 0!лахметов, (уез Бейсебаев, Оразхан Жар�ынбеков, 0уаныш Жиенбай, Ербол Шаймерден сынды ерекше таланттар осы топты& ортасында ж$рді �ой. (р�айсысы мірде де, шы�армашылы�та да зіндік орын�а ие.

КУРСТАСЫҢЫЗ КІМ?

Суретте: бірінші �атарда – Ербол Шаймерден, Болат М�уленов, Бейбітбек �бдік�рімов, Дабыр �шербеков, екінші �атарда – Айтбай Сеитов, мен, Аталы� Тасаров, Амангелді Мектепбаев, Махамбет�лі Д%йсебаев, Ма&ауия Сембаев, Саттар Сапарбеков.

Мұхтар Ж

«Жас Отан» Жастар қанаты Астана қалалық филиалы Ақмоладағы саяси репрессия құрбандарына еске алу мақсатында жоғарғы, орта оқу орындарының студенттеріне, жұмысшы жастарға саяси құғын-сүргін және тоталитаризм құрбандарының «АЛЖИР» мемориалды мұражай кешеніне экскурсия ұйымдастырды.

Іс-шараны& негізгі ма�саты – астаналы� жастарды& ара-сында тарихи м!раны насихаттау, скеле& !рпа�ты& бойында белсенді азаматты� позицияны ж�не патриотты� сезімді �алыптастыру, ту�ан еліні& тарихын �!рметтеуге ша�ыру.

Елімізді& барша жастарыны& борышы тарих�а – та�зым, ткенге та�ылым ету. Тарихын !мытпа�ан елді& �ана болаша�ы жар�ын болма�. М!ражайды& ескерткіштері кейінгі !рпа��а саба�, болаша��а ба�дар $шін �ойыл�ан тарихи-танымды� іргелі м!ра�ат.

Мұражай өткеннен сыр шертеді

www.nurastana.kz11Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

Елдің ертеңі кім-кімді де бей-жай қалдырмайтыны анық. Оның ішінде жастарды да. Жалпы, Қазақ елінің өсіп-өркендеуі мемлекеттік саясатқа қатысты екендігі белгілі. Ендеше, біз үкілеп сенім артып отырған болашақ саясаттанушыларымыз не дейді? Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті Журналистика және саясаттану факультеті Саясат-тану кафедрасының 2-курс студенттері ой-пікірін төмендегіше тарқатады.

КҮЛТӨБЕ

Елдос БАБАЙҰЛЫ: 1 . М е к т е п

�абыр�асында с � з с � й л е у ш е б е р л і г і м �алыптаса ба-стады. Осыны бай�а�ан �кемні� інісі ма�ан са-я с а т т а н у ш ы м а м а н д ы � ы н та�дау�а ке�ес

берді. Басында грант�а т�ссем болды деп ойлайтынмын, �азір керісінше б!л саланы та�да�аныма �уаныштымын. "кінішке �арай, �азіргі та�да еліміздегі саясаттанушыларды танымаймыз десек те болады. Сол себепті келешекте халы� мені тек саясаттанушы санатында таны-са деп армандаймын.

2. Мені� ойымша, %аза�станда са-наулы �ана танымал саясаттанушы бар. Біра�, оларды� елімізге сі�іріп жат�ан е�бектері туралы аз білгендігімнен, еш�айсысын ерекшелеп айта алмай-мын. М�мкін, оларды� ішінде ты� идея к�теріп, елді дамыту жолында ізденіс білдіріп жат�андары да бар шы�ар. Біра�, халы�ты� саяси санасын, ішкі м�дениетін, саяси белсенділігін к�термей, біздер, �аза� саясаттанушы-лары, �зімізге �олдаушы таппайтын секілдіміз.

3. (лемге танымал саясаткер-лерден Барак Обаманы� е�бегін о�ыдым, �мірімен таныстым. Со-нымен �оса С.Хантингтон, Х.Линц секілді саясаттанушы-�алымдарды� е�бектерін зерттеулерімде �олданамын. Жалпы, �лемдік саясаттанушыларды� е�бектерін о�ы�анда, жа�аша ой�а к е н е л е м і н . О л а р д ы � б о й ы н а н �арапайымдылы�ты� сырын !�тым. %андай жа�дай болса да, �зі�ні� халы�ты� бір б�лшегі екендігі�ді !мытпау �ажет екенін т�сінгендеймін.

4. Шетелдерде болма�ан со� �л-Фарабиді� «�айырымды �аласы» секілді мемлекет немесе �ала �азіргі та�да бар деп на�ты айта алмаймын. Ал егер, салыстырмалы т�рде алып �арайтын болса�, б!нда�ы айтыл�ан идеялар�а �азіргі та�да�ы демократиялы� де�гейі жо�ары ж�не жем�орлы� де�гейі т�мен мемлекеттер жа�ын деп есептеймін. Мысалы, кейбір Еуропа елдері: Шве-

Халқы қандай болса, билігі де сондай болады

ция, Швейцария, Дания, Норвегия мелекеттері, ал Азияда – Сингапурды осыны� �атарына �осу�а болады.

5. Бізді� басты байлы�ымыз – б і р л і г і м і з . Ж а с м е м л е к е т бол�анды�тан, кейбір кемшіліктерді� болуы да за�дылы�. Алда�ы уа�ытта ол кемшіліктерді білімді �рі жігерлі жастар �згерте алады. Егер біз, � л - Ф а р а б и д і � « % а й ы р ы м д ы �аласында�ыдай» ізгі т!р�ындарды т�рбиелей алмаса�, бізде келешекте �айырымды басшы, �айырымды к�сіп иелері болмайды. Ал олар бол-маса, ізгілікті �рі г�лденген �о�ам орната алмаймыз. "зімізді �зіміз �згертуге тырыспаса�, бізді ешкім де �згерте алмайды.

Арман МУСКЕНОВ: 1 . Б а л а

к е з і м н е н т е -л е д и д а р д а н саясат, �о�ам, бас�а мемле-кеттер туралы жа�алы�тар�а �атты �ызы�а-т ы н м ы н . Т а н ы м а л

�айраткерлерді к�ріп, солардай болуды армандайтын-мын. Жалпы, саясаттану маманды�ы таби�атыма жа�ын. Мен �ткір, тік мінездімін. На�ыз саясаттанушыны� бойына жетіспейтіні де осындай кесіп айта білетін �абілет.

2. %азіргі кезде елімізде бір-�атар беделді саясаттанушылар бар. Оларды� �р т�рлі позиция !станатынына �арамастан, к�сіби де�гейлері �те жо�ары. Мені� ойым-ша, жас буын саясаттанушыларды� ішінде е� беделдісі – «Н!р Отан» ХДП хатшысы Ерлан %арин. Ол кісі халы��а етене жа�ынды�ымен !найды. Билікте ж�рген �рбір адам е� бірінші халы��а жа�ын болуы керек.

3 . ( л е м д і к с а я с а т т а н у ш ы -лар �атарынан ерекше атап �ткім келетіні – Самуэль Хантингтон. Ол �зіні� «Демократия тол�ындары» мен «"ркениеттер �а�ты�ысы» атты е�бектерінде заманауи саяси �дерістерді �те д�л суреттеп, олар�а ба�а беріп, келешекте м�мкін бо-

латын о�и�алар�а болжам жасап, �р т�рлі м�селелерді� шешу жолдарын к�рсетеді.

4. (л-Фарабиді� «%айырымды �аласы» - �рбір саясаттанушыны� �ліппесі. Онда �діл �кім т!р�ындарына �айырымды болса, т!р�ындар да б і р - б і р і н е � а й ы р ы м д ы б о л а -ды, сол ар�ылы �айырымды �ала �алыптасады. %алалар бір-біріне �айырымды болса, �айырымды мем-лекет �алыптасады. Ал енді мемле-кеттер бір-біріне �айырымдылы�пен ілтипат танытса, онда �айырымды �лем орнайды. (л-Фарабиді� айтпа�ы �айырымдылы�ты�, мейірімділікті� астарында имандылы� кілті жатыр емес пе.

5. Жалпы, кез келген халы� �зін бас�аратын билікке лайы�ты болады. Билік кез келген жа�дайда �о�ам та-лаптарына с�йкес �ызмет ат�арады. Келешектегі саяси модельге, е� алды-мен, азаматты� �о�амны� �алыптасуы мен дамуыны� де�гейі, саяси сананы� даму д�режесі ы�пал етеді. (зірше, орта мерзімді болжамда, бізді� �о�ам �шін е� тиімдісі – к�шті президенттік билікті� болуы. Ал е� бастысы – мемлекетімізді� �сіп, �ркендеуі, ал �андай саяси модель болатыны� уа�ыт к�рсетеді, ол екінші кезектегі м�селе деп ойлаймын.

Бердібек НҰРХАТ:1. Б!л маман-

ды�ты та�дауыма негізінен Отаны-ма деген ерек-ше патриотты� с е з і м і м т � р т к і б о л д ы д е с е м арты� айтпаспын. Ел ерте�і жастар б о л � а н д ы � т а н ,

%аза�станны� болаша� тарихына �сер ететін азаматтарды� бірі бол�ым келеді.

2. Мен �шін %аза�станда�ы №1 саясаттанушы ол – Досым С�тбаев. Мен ол кісіні �айталанбас т!л�асы, �ткір саяси сыни пікірлері �шін бірінші орын�а �оямын. Ол а�и�атты ашы� айтатынды�ымен, �азіргі билікті� �ызметін орынымен сынап, сараптайтынды�ымен беделді.

3. Мен �лемдік саясаттанушылар-

ды еш�ашан �лгі т!тпаймын. Біра� оларды� е�бектерін к�п о�имын ж�не �р�ашанда сыни к�з�араспен �арау�а тырысамын. Мысалы, А%Ш саясат-танушысы Фрэнсис Фукуямоны� «Тарихты� а�ыры» деген кітабын о�ыдым. Ол �з е�бегінде барлы� адам-зат т�бінде бір мемлекетке бірігеді деп жазады. Самуэль Хантингтонны� «"ркениеттер �а�ты�ысы» атты е�бегімен таныстым. Хантингтон б!л е�бегінде Фукуямо�а �арсы шы�ады. Я�ни бара-бара �лемде ислам �ркениеті, христиан �ркениеті, батыс-шы�ыс �ркениеті �немі �зара �а�ты�ыста болады, бір мемлекетке бірігуі м�мкін емес дейді. Ата�ты саясаттанушы Збигнев Бжезинскийді� «Aлы шахмат та�тасы» е�бегімен таныстым. Б!л кітапты аса беріліп о�у�а болмай-ды, себебі, психологиялы� т!р�ыда ж�йкеге �сер етеді. Автор А%Ш сия�ты бір алпауыт елді� бол�анын �!птайды, А� �йді� шахмат та�тасында�ыдай �р елді �з айдауымен ж�ргізіп, ба�ылап отыратынды�ын айтады. Жалпы, б!л кітап А%Ш-ты� барлы� �рекетін а�тап, оны� �лемге керек екенін д�лелдеп ба�ады.

4.(л-Фарабиді� «%айырымды �аласы» утопия. Я�ни м!ндай �аланы�, м!ндай халы�ты�, м!ндай басшыны� болуы м�мкін емес. Себебі �азіргі шынайы к�з�араспен �араса�, �р мемлекет �з хал�ыны� ішкі м�ддесі, пайдасы, игілігі �шін �ана �ызмет етеді. Егер �андай да бір ел бір елге �айырымдылы�пен �арайтын болса, онда т�пті�-т�бі сол елді� жемтігіне айналады.

5. Мен кейде т�сінбеймін, неге біз �зімізді А%Ш-пен, Ресеймен са-лыстыра береміз. Оларды� мемле-кет ретінде �алыптас�анына неше жыл болды десе�ші. Сол себепті мен %аза�станды Орта Азияда�ы елдер-мен салыстырамын. %аза�станны� саяси моделіні� бір к�рінісі, оны� саяси т!ра�тылы�ында. %аншама !лт �кілдері бір ша�ыра�ты� астында тату-т�тті �мір с�ріп жатыр. Екіншіден, біз келешекте президенттік-парламенттік бас�ару ж�йесіне к�шуіміз керек. Я�ни на�ыз демократиялы� елдерді� парламенттік бас�ару ж�йелері мы�ты бол�ан. Сауалнаманы жүргізген Нұргүл АХАНҚЫЗЫ

1. САЯСАТТАНУ МАМАНДЫҒЫН ТАҢДАУЛАРЫҢЫЗҒА НЕ ТҮРТКІ БОЛДЫ?2. СЕН ҮШІН ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ №1 САЯСАТТАНУШЫ КІМ?3.ӘЛЕМГЕ ТАНЫМАЛ САЯСАТТАНУШЫЛАРДАН КІМДЕРДІҢ ЕҢБЕКТЕРІН ОҚИСЫҢДАР?

4. ӘЛ-ФАРАБИДІҢ «ҚАЙЫРЫМДЫ ҚАЛА ТҰРҒЫНДАРЫ» ТРАКТАТЫНДА ЖАЗЫЛҒАНДАЙ, ҚАЗІРГІ КЕЗДЕ «ҚАЙЫРЫМДЫ ҚАЛА» НЕМЕСЕ «ҚАЙЫРЫМДЫ ЕЛ» БАР МА?5. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚАЗІРГІ САЯСИ МОДЕЛІ ҚАНДАЙ ЖӘНЕ КЕЛЕШЕКТЕ ҚАНДАЙ БОЛМАҚ?

12www.nurastana.kz

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жылШАҢЫРАҚ

ХАЛЫҚ САНЫ ҚАЛАЙ ҚҰЛДЫРАДЫ?

�аза� хал�ы бірінші демографиялы� да�дарысты ХХ асырды� 20-жыл-д а р ы н а н к е й і н б а с т а н к е ш і р д і . Екінші демографиялы� ��лдырау 30-жылдара тура келді. �аза�ты� �шінші демографиялы� то�ырауы 40-жылдардан со� орын алды.

XV асырда алаш �аза� хандыын ��рма� болып, �біл�айыр ханнан б�ліне к�шкен Ж!нібек пен Керейді� со�ынан 200 мы� адам ерген екен. ХVI асырда жазылан М�хамед Хайдар Дулатиді� «Тарихи Рашиди» е�бегінде осы 200 мы� �аза�ты� бір асырдан кейін бір миллион�а жеткені айтылады. Одан кейiнгi 150 жылды� iшiнде �аза� екі жарым миллион�а жетті.

1897 жылы Ресей империясы ж+ргізген сана�та хал�ымыз саны жаынан т+ркi халы�тарыны� iшiнде бiрiншi орында т�ран. Б�л кезде 4 миллион 100 мы� �аза� жергілікті халы�ты� 80 пайыздан астамын ��раан. 1911 жылы сана� бойынша хал�ымыз Орталы� Азиядаы е� к�п �лт болды. Осы кезде �аза�ты� саны 4 млн. 592 мы��а жетті.

�андастарымыз �з �сіміндегі е� биік межеге жиырмасыншы жылдары жет-кен. 1920 жылы сана�тан со�, Ахмет Байт�рсынов «�лхамдулалла, алты миллион �аза�пыз» дейді.

Біра� б�дан кейінгі кезе�де �аза� �суді� орнына, азайып отырды. 1939 жылы сана�та хал�ымыз ...2 мил-лион 300 мы� ана болды. �рбір он �аза�ты� т�ртеуі �лген. Ке�естік асыра сілтеу саясаты �аза�ты� т+біне жету-ге ша� �алан. С�йтіп, алты милли-он �аза� екі онжылды� бойы еселеп �суді� орнына, керісінше, миллиондап �ырылан. Екінші д+ниеж+зілік соыс демографиялы� ахуалымызды одан бетер !лсіретіп жіберді. Орыс жерінде, Еуропада 600 мы�дай боздаымызды� с+йегі �алды.

Бейбіт заманда да �лт�а �арсы саясат жаласа берді. Осы кезе�де ты� игеру �ранымен �аза�ты� байыры �онысына бас�а �лттар к�птеп к�шірілді. Соны� н!тижесінде, 1959 жылы сана�та �аза�тар �аза�стандаы 9 миллион халы�ты� 29 пайызын ана ��раан. С�йтіп, !р он жылды� сайын +йіріліп соып отыран демографиялы� дауыл �аза� хал�ыны� санын 4,5 миллион�а кемітіп кетті.

�андастарымыз тек 1989 жылы ана 1920 жылы алты миллионды� #сімге !упірімдеп �айта �ол жеткізді. С�йтіп, �аза�ты� басына бас �осылып, �суі тек 70 жыл �ткен со� ана м+мкін болды. 1989 жылы сана� бойынша �лтымызды� саны 6 миллион 790 мы� болан.

Д е м о г р а ф т а р д ы � м ! л і м е т і н е �араанда, ХХ асырды� екінші жарты-сында елімізде туу де�гейi к�терiлiп, �лiм де�гейi т�мендеген. Демографиялы� д+мпу кезе�iні� н!тижесінде, халы� саны 1959 жылы 9,3 миллионнан 1989 жылы 16,5 миллиона �сті.

1 9 9 9 ж ы л ы р е с п у б л и к а -да демографиялы� демігу орын

алып, тууды� ХХ асырды� со�ы онжылдыындаы е� т�менгi к�рсеткіші бай�алды. С�йтіп, б�л к�рсеткіш тууды� е� биiк шы�ы белгiленген 1987 жылы де�гейдi� 54,5 пайызын ��рады. 1993 жылы республика хал�ы 16 426 500-ге жуы� адамды ��раса, 2000 жылы 14 896 100 адам болан. Яни, халы�ты� саны 1 530 400-ге жуы� адама немесе 9,3 пайыза кемiген.

�тте�, бір �кініш, егер �олдан жасалан �ырын болмаанда б�л к+ні �аза�ты� саны 45-50 миллионнан асып жыылар еді!

КӨБЕЙМЕСЕК, КҮНІМІЗ ҚАРАҢ...

�аза�стан сынды жері 2 724 900 шаршы ша�ырыма созылып жат�ан, к�лемі жаынан !лемдегі тоызыншы территория +шін хал�ымызды� к�беюі �лт саясатындаы ма�ызды факторды� бірі болып отыр. �аза�стан !лемде хал�ыны� саны ж�нінен 62-орында, хал�ыны� тыыздыы ж�нінен е� со�ы орынны� бірінде.

Шыысымызда хал�ыны� саны 100 есе басым �ытай мемлекеті т�ніп т�р. Солт+стігімізде �аза�станнан 15 есе арты� ормандай �алы� орыс бар. Елімізде $р шаршы ша�ырым�а 6, 08 адамнан келеді. Салыстыру +шін айтса�, �ытайда б�л к�рсеткіш 140 адам�а, Cндістанда 360 адам�а те�. 1991 жылы 16 миллионнан ас�ан �аза�станды�тар �кінішке �арай, т!уелсіздік жылда-ры еселеніп к�бейе алмады. Б+гінгі к+ні 1991 жылы межені !упірімдеп баындырып, 17 миллиона жуы�тады�. �лем демографтарыны� айтуынша, �аза� жері �азіргі кезе�де 100 миллион адамды емін-еркін асырай алады. Ал б+гінгі есеп пен болжама с+йенсек, �аза�ты� саны 20 миллиона 2030 жылы да жетпейді.

К�беюді� бір жолы �аза�ты� �мір сапасын арттыруа барып тіреледі. Салыстырып �араса�, !лемдегі м�най �орыны� 9 пайызына ие Біріккен Араб �мірлігі адам ресурстарыны� даму де�гейі жаынан араб елдері арасында екінші орын�а шы�ып, заманауи тех-нологияны игеру жаынан Италия, Бельгия, Кореяны басып озан. Ал барланан к�мірсутегі �оры бойынша д+ниеж+зінде 8-орынды иеленетін �аза� б+гінде орташа �мір �за�тыы ж�нінен !лемде 152-орын алады. �азіргі к+ні республикада жылына шамамен 300 мы� с!би �мірге келгенмен, н!ресте �лім-жітіміні� де�гейі �те жоары болып отыр. 2012 жылы республикада 1 жас�а дейінгі 5100 с!би шетінеген. Т+рлі ауру-сыр�ауды� кесірінен б+гінде �аза�станда 40 пайыздан астам от-басы бала с+йе алмауда. Мамандар баласызды� себебіні� 30 пайызы ана !йелге, ал 70 пайызы ер адама байланыс-ты дейді. Ал республикадаы 25 мы� ер азаматты� 30 пайыздан астамы – белсіз. Елімізде жыл сайын 170 мы� аборт жа-салады. Б�лар – демографиялы� �сімге кері !сер ететін факторлар.

Демографиялы� демігуге отыза дейін отау тігуге асы�пайтын «та�иялы періштелер» +лес �осып жатыр. Б+гінде елімізде 500 мы�нан асатын «орнын

табатындар» мен с+рбойда� бар. От-басы ��ндылыынан мансапты жоары �оятын, +йі мен к�лігі жо�тыын +йленуге кедергі санайтын батысты� психология �аза�ты� �сіміне к�ле�кесін т+сіріп отыр.

–Бізде орташа некелесу жасы – 27 боланды�тан, 28-29 жаста екінші, �те сирек жадайда +шінші баланы д+ниеге !келуге ана шамасы жетуі м+мкін. Сонды�тан ж а с т а р д ы � мезгілімен +йленуіне м!н берген ж�н,– дейді �зімбай Fали.

Демографиялы� д+мпу болан 80- жылдар �з жемісін берді. �азірде �аза�стандаы жоары �сімге сол кезе�де �мірге к�птеп келген �рпа� +лес �осуда. Жыл сайын �мірге келетін бала саны со�ы 10 жыл ішінде 127 мы�а к�бейген. 2008 жылы 360 мы� н!ресте д+ниеге келген. Б�л 2007 жыл-мен салыстыранда 42 мы�а к�п. 2009 жылы 357,5 мы�, 2010 жылы 358,8 мы� бала туды. 2011 жылы елімізде 372 544 бала «і�галаса», 2012 жылы 379 мы� бала �мірге келді. Ал мамандарды� бол-жауынша, 90-жылдарды� ортасындаы тууды� азаюы 2020 жылдара �арай демографияа �з сал�ынын тигізеді.

БАҒДАРЛАМАСЫЗ ӨСІМ БОЛМАЙДЫ!

Ж � м ы с і с т е м е й т і н ! й е л д е р г е ж!рдема�ы республикалы� бюджеттен, ал ж�мыс істейтін !йелдерге міндетті !леуметтік са�тандыру �орынан т�ленеді. Ж�мыссыз !йелдер 5,5 айлы� к�рсеткіш бойынша бірінші балаа 9520,5, екінші балаа (6,5 АЕК) 11251,5, +шінші балаа (7,5 АЕК) 12982,5, т�ртінші ж!не одан да к�п балаа (8,5 АЕК) 14713,5 те�гені місе т�тады. Ж�мыс істейтін !йел со�ы екі жыл к�леміндегі орташа жала�ысыны� 40 пайызын ж!рдема�ы есебінде алуда.

Демограф Ма�аш Т!тімовті� ай-

туынша, «Бізде аналара берілетін ж!рдема�ы м�лшері �анааттанарлы� емес. Ол Украинамен салыстыранда 1,5 есе, Беларусьпен салыстыранда 2 есе, Ресеймен салыстыранда 5 есе

аз. Т�ртінші, бесінші бала тап�ан аналара да марапат беруді

ойластыран ж�н».Д е м о г р а ф т о л -

а у л ы т а р и х т ы � т+рлі тау�ыметіні� кесірінен �атары к е м і п о т ы р а н

�аза�ты к�бейтуді� т о л ы � � а н д ы

бадарламасы !лі к+нге жасалмаандыына �кініш

білдіреді. «Жемісті ба�дарлама бар жерде демографиялы� д�мпу де бо-лады. Шынды�ында, бізде деміккен демографияны� тамырына �ан ж�гіртер жоба жасалмай отыр», – дейді алым.

Б+гінде жыл сайын 800 мы�а аза-йып, ондаы м�сылман халы�тарыны� есебінен ана к�бейіп отыран к�рші Ресей хал�ы демографиялы� ахуалын жа�сартуды н�мірі бірінші м!селе етіп отыраны белгілі. Ал жеріні� асты-+сті байлы��а толы, хал�ыны� саны М!скеу �аласы т�рындарынан с!л-а� асатын елімізде ананы !леуметтік �олдау мар-дымсыз к+йінде �алып отыр.

Отты� басы +пір-ш+пір балаа тол-маса, к��ілі к�ншімейтін �аза� д+ниеге �рпаын !келе берері ха�. Тек кейінгі уа�ытта ша�ыра�таы к�генк�зді� д!л санынан жа�ылысып жататын �асиетімізден ажырап бара жат�анымыз �ынжылтады. Болымсыз ж!рдема�ыа �араан жас келіншектер батыр аналарымызды� д!ст+рін жаластыруа ж+рексініп отыр. Cкімет ананы� м$ртебесін к#теріп, т�ра�ты ж�мыс, �олжетімді баспана, мол ж$рдема�ы ар�ылы тууды ынталандырса, �аза�ты� к#беюі �ар�ынды болма�.

Жас ана Бин�р Н�рахметова: –Мемлекет жастарды� же�ілдікпен

баспаналы болуы м!селесін бірінші ке-зекте шешуі керек деп ойлаймын. Сонда +шінші, т�ртінші, �сім беретін балалар �мірге к�птеп келе бастайды.

СТАТИСТИКАЛЫҚ МӘЛІМЕТКЕ ҚАРАҒАНДА, 2013 ЖЫЛҒЫ 1 НАУ-РЫЗДА ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫ 16 МЛН. 718 МЫҢ АДАМҒА ЖЕТТІ. ҚАҢТАР-АҚПАНДА ЕЛІМІЗДЕ 55 900 БАЛА ӨМІРГЕ КЕЛДІ. БҰЛ КӨРСЕТКІШ ӨТКЕН ЖЫЛМЕН САЛЫСТЫРҒАНДА 5,1 ПАЙЫЗҒА АРТЫҚ.

дүмпу мен демігу

Ұлтымыз 2020 жылы республика халқының 70 пайызын құрап, 2040 жылы 80 пайызға жету үшін демографиялық дүмпу қажет дейді ғалымдар. Қазақстандық демография демігіп қалмасы үшін жан-жақты ойластырылған кешенді бағдарлама қажеттігі байқалып тұр. Билік елдің ертеңін ойласа, осыған баса назар аударуы қажет.

екелесу тан, ,

� іне дейді

аналара да мойластыр

Д е м а у лт+рлкесік е м

�аза�т о л ы

бадарламжасалмаанд

білдіреді. «Жемісті б

Қазақ халқы бірінші демографиялық дағдарысты ХХ ғасырдың

20-жылдарынан кейін бастан кешірді. Екінші демографиялық

құлдырау 30-жылдарға тура келді. Қазақтың үшінші демографиялық тоқырауы 40-жылдардан соң

орын алды.

Гүлшат ХАМИТ

СТАТИСТИКАЛЫҚ МӘЛІМЕТКЕ ҚАРАҒАНДА, 2013 ЖЫЛҒЫ 1 НАУ-РЫЗДА ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫ 16 МЛН. 718 МЫҢ АДАМҒА ЖЕТТІ. ҚАҢТАР АҚПАНДА ЕЛІМІЗДЕ 55 900 БАЛАӨМІРГЕ КЕЛДІ БҰЛ

Демография:Демография:

www.nurastana.kz13Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

ҚОЛТАҢБА

«Ақ зер» десе, ақ зер!

Жа�а кітапты� д�ниеге келуі рухани �леміміздегі �лкен жа�алы�. Жа�алы� емес, жетістік. Жа�ында Астананы� «Фолиант» бас-пасынан белгілі суретші Же�іс К�кен!лыны� «А� зер» атты кітабыны� жары� к"руі де біз �шін �уанышты о�и#аны� бірі болды. Же�істі

ИНТЕР-АДАМСіз ана к"ше бойлап кетіп бара жат�ан �ара палтолы, �о�ыр б"рікті кісіні

танисыз ба? Танымаймын дейсіз бе? Танымаса�ыз – танымауы�ыз да м�мкін. Ол кісі "зін елді� б�рі таны#анын !ната бермейді. (йткені, ол...

Айтпа�шы, мен "зім туралы айтпаппын #ой. Кешірі�із, б!л ��гімені айтушы – сол �о�ыр б"рікті адамны� ескі танысы болып келеді. Мені� атым – Икс.

Ана кісіні� аты дейсіз бе? Оны� аты – Интер-адам.Б!л "зі былай бол#ан.Интер-адам екеуміз бала кезден дос болып "стік. /ала#а келдік. О�у#а

т�стік. Диплом алды�. /ызметке араласты�.Шетелге барып-келіп ж�руші еді, бір жолы айтты:- Мен мынадай елде т!р#ым келмейді, – деді.- Е, неге?- Осы да "мір ме? (мір деп шетелді айт.- Ал, !лтты� сезім ше! 4лтты с�ю деген...- 4лт менсіз де "мір с�ре алады.Сол к�ннен бастап, досым екеумізді� арамыз#а сына т�сті. Мен "з елімді

мада�таймын, ол шетелді аузыны� суы �!ры#анша с"з етеді.Бір жолы шыдай алмай:- 6й, сен осы шетелді� ты�шысы емессі� бе, а? – дедім.- Мен б!лай еркін с"йлесем, б!л да шетелден �йренгенім. Онда с"з

еркіндігі бар.- Е, бізде кім аузы�да буып отыр! Айта бер, с"йлей бер.- Айт�аны�ды кім ты�дайды.- Ал, шетелде кім ты�дап жатыр екен?- Б�рібір, шетелді� аты – шетел. 6тте�, к"шіп-а� кетер едім, – деп Интер-

досым �амы#ып отырып �алды.- Ал, к"ш! Кім �ой деп жатыр.- Елді �айтем! А#айын-туысты �айда тастаймын!- Б!л елді б�рібір !натып ж�рген жо�сы� #ой.- Б!л �ия алмау емес, бас�а-а...- Енді не?- Б!л – �иналу...- Екеуі бір н�рсе емес пе?- Жо�.- Сонда-а...- /ия алмау ж�ректен шы#ады. Ал, �иналу– "кініш...- 6лі, "кінеді екенсі�. Ту#ан жер солай, – дедім мен. – Ол "кіндірмей

�оймайды.-Мен "ркениетті !натам. Ескіні к"ксемеймін. Жа�а заман#а

!мтылушымын.- Онда !мтыла бер, кім �ой дейді са#ан!- 6тте�, мына топыра�та тума#анымда...- 6, солай ма екен! – дедім мен. – Ту#ан елді б�рібір �ия алмайсы� #ой.Интер-досым басын !стап біраз отырды да:- Б�рібір шетелді� аты – шетел, – деді. – Оны� орны "згеше...Мен о#ан не дерімді білмей, м�діріп �алдым.

* * *М!ндайда �аза� айтады: «(з елін с�йе білмеген – "зге елді де с�йіп

жарытпайды»Ал Елес былай дейді: «К"рсе�ызар тез о�ар».

СӨЗДІҢ СҰРАУЫ -Осы к�ні с"йлегіштер к"бейіп барады, – деді бір танысым. – /ай жиын#а

барса� да аузы к"піріп тілін ай#а білеп, !за� с"йлеп т!р#андарды к"ресі�. -Енді жиын бол#ан со�, с"з айтылмай ма! -Жо�, к"бік ауыз к"бейді. /ай той#а барса� да миы�ды ашытатын бейпіл

ауыздар табылады.-Енді, той бол#ан со�...-Жиналыс та жиналыс, той да жиналыс... Б!ны� ая#ы не болады? 6лгі танысымды у�жбен то�тат�ым келіп, мен де с"йлей бастадым. -С"з – к"�ілдегі к"рікті ой.-Соны� іште "лгені жа�сы-а� еді.-Неге? -К"�ілдегі к"рікті ой ауыздан шы��ан кезде к"ркін жойып алып ж�р. -Ол за�ды #ой. /андай шешен де с"з с"йлегенде "з к"кейіндегіні толы�

жеткізе алма#ан. -О, міне, енді шынды��а жа�ындады�, – деп �лгі танысым �уанып сала

берді. – Мені� де айтпа#ым сол еді.-Алайда, тіл адам#а с"йлеу �шін берілген. Кісі мен кісі тілдесу ар�ылы

табысады, т�сініседі, сыйласады. -Ол бас�а. Ал, жиналыс-тойларда#ы с"з бас�а. Арасы жер мен к"ктей.-Демек, енді �алай еткен ж"н?-С"зді маза� етуді �ою �ажет. С"з маза� ету �шін жаратылма#ан. -К"п с"йлегенні� б�рі с"зді маза� ететіндер ме сонда? -Б�рі болма#анмен, к"пшілігін сол санат�а жат�ызу#а болады. -Ойпырмай, �! – дедім мен. – Енді "з ойымызды жеткізу �шін де к"п

ойланып барып баста#анымыз ж"н бол#аны да.-(те д!рыс! – деді танысым. – (те ж"н айтты�ыз. С"зді сыйлау керек.Ойланып �алдым. 6лгі танысым "з ж"німен кетіп бара жатты.

* * *М!ндай �аза� айт�ан: «С"зді� де с!рауы бар».Ал, Елес айтады: «С"йлей білмеген "згелерге маза� болады». Жолтай ӘЛМАШҰЛЫ

(Жалғасы. Басы өткен нөмірлерде)ИНТЕР-АДАМ

(Жалғасы. Басы өткен нөмірлердеЕЛ мен ЕЛЕСЕЛ мен ЕЛЕСЖЕР БАСЫП ЖҮРГЕН ПЕНДЕЛЕР ТЕКТІЛІКТЕН АЙЫРЫЛМАУҒА ТИІС. АНТҚА БЕРІК, СЕРТІНЕ АДАЛ БОЛҒАНЫ АБЗАЛ. ӨКІНІШКЕ ҚАРАЙ, КҮЛЛІ ӘЛЕМДЕГІ БАР ЖАҚСЫЛЫҚ ҚҰНСЫЗДАНЫП, ТІРШІЛІК ИЕЛЕРІНЕ ЖАТ БОЛЫП БАРА ЖАТҚАНДАЙ МА, ҚАЛАЙ?

Шымылды� ашыла салысымен сахна т"рінен орын ал#ан сурет назарымды бірден "зіне аударды. Жартаста жай#ас�ан жал#ыз �ас�ыр ай#а �арап !лып отыр. Ма#ан б!л шерін тар�атып, ішіндегі сырын жер серігімен б"лісіп отыр#ан а�ылды тіршілік иесі болып к"рінді. Ащы дауысымен "кпелі назын бізге жеткізгісі келетін сия�ты. Алайда оны� зары мен жан ай�айын б�ріміз бірдей !#ына �оюымыз �иын-ау!

<стіміздегі жылды� а�пан айында /./уанышбаев атында#ы �аза� музыкалы� драма театрыны� ре-пертуары та#ы бір жа�а �ойылыммен толы�ты. О#ан Шерхан М!ртазаны� «Текеб!р�а�» ��гімесі ар�ау болыпты. Аталмыш шы#арма желісімен �ойылымны� сахналы� н!с�асын жаса#ан – /Р е�бек сі�ірген �айраткері, режиссер Бо-лат 4за�ов. Сиясы кеппеген �ойылым театр !жымыны� �деттегі �ойылымдарынан о� бойы озы� т!р. Режиссер, актерлер мен техникалы� топты� ты� ізденістерін айта кетпей болмас. Му-зыкамен �рлеген композитор Еділ /!сайыновты� шеберлігіне с"з жо�, сазы ж�ректі� тамырларын шымырлатып жіберетіндей �серлі.

Са#ат тілі "з ретімен со#ып, к�н мен т�н кезекпе-кезек бір-бірін алмастырып т!рса да, адам баласы �лі де "з болмысын танып-білмеген сы�айлы. Айналада бізді �орша#ан тіршілік иелері де д�л "зіміздей �атыгез, сат�ын бол#анын айтса�ызшы! Біра�, соларды� ішінде е� саналысы адам болып табылса, е� �ауіптісі де сол – Адам. /ойылым барысында б!#ан ай�ын к"з жеткіземіз. «Бір кем д�ние» деген атауы айтып т!р#андай-а�, "мірде барлы� іс-�рекеттер мейлі жа�сы, мейлі жаман болсын айналып келетіні аны�. Ке� д�ниені� дарханды#ы жаманды�ты� �лгілері ар�ылы бірте-бірте тарылып, �!рдым#а !шырайды. Т�пкі айтар идеясы – тектілік. Тіршілік иелері таби#ат за�ына ба#ынуды !мытып, "мір �шін к�ресте �р т�рлі пасы� ойларына арбалып, к�н сайын !са�талып бара жат�аны "кінішті. Ж!мыр басты пенде де, тау-тасты мекен еткен жан-жануар да "зіне

сай тектілікті са�тап �алса игі. Алаш !лтыны�, к�ллі т�ркі тілдес халы�тарды� киесіне айнал#ан К"кб"рілер де ши б"ріге �арсы т"теп береді екен. Ендеше, біз де бойымызда#ы жат �ылы�тар#а т�уелді болмайы�.

/ и м ы л - � о з # а л ы с т ы , п л а с т и к а н ы , синхрондылы�ты �ажет ететін �ойылымда театр труппасы жа�сы де�гейде к"рінді. Бас кейіпкерлер – ерлі-зайыпты Н�піл мен Шынар. Оларды� бейнесін кескіндеген – актерлер Ержан Н!рымбет пен Айман Карпсеитова. Екі актер де к"�ілден шы�ты. 6сіресе, Шынар есімді мыл�ау �ызды� образы шынайы. Б!л психологиялы� дайынды�ты талап ететін р"л. Кейіпкер бойында#ы �рейшілдік, жан тазалы#ы, адалды#ы к"рерменді � дегеннен баурап алады. Ал Н�пілді� жігерлігі, шыншылды#ы, �ділдігі к"рерменін т�нті етпей �оймас. К"к б"рі кейпіндегі /уанды� /ысты�баевты� ойнау шеберлігінде б"ріге т�н т�каппарлы�, адуындылы�, �айсарлылы�, дауыс ыр#а#ы, �имыл-�оз#алыс бай�алады. А�шуланны� да бітім-болмысы ашыл#ан. Дастан 6лімов тап�ырлы#ымен, шапша�дылы#ымен к"зге т�сті.

Е�бек н�тижесіз емес, десек те сахналы� костюмдерді� «�ттеген-ай» дейтін т!стары бар. М�селен, �ас�ырларды� киімі ж!пыны к"рінді. Музыканы� да кей т!ста �!ла��а жа#ымсыз естілетіндігін а�#ару �иын емес.

Сахна суретшісі Манарбек /арымса�ов т!саукесерге біршама �лесін �ос�ан.

«Бір кем д�ние» – біраз м�селелерді ар�ау еткен ты� д�ние. Тектілік, ар-намыс, адалды� пен арамды�, жа�сылы� пен жаманды�, сат�ынды� пен менмендік жарыс�а т�скен "мір келбетін ашып т!р#андай. Адамзатты� да "зге тіршілік иелері сия�ты Таби#ат–Ананы� бір б"лшегі екенін есімізге салады. Барлы#ымызды� таби#ат за�ына т�уелді екеніміз аны�, тек оны д!рыс саралап т�сіне білсек �ой. Гүлназ ЛӘМБЕК

�а кітапты� д�ниеге келуі рухан

о�ырман#а таныстырып жатуымыз арты�, себебі оны� "зге �ыл�алам шеберлерінен бір арты�шылы#ы бар. Ол – ойы мен �иялына ар�ау бол#ан идеяны а� кенеп бетіне кескіндеумен бірге, а� �а#аз бетіне де т�сіре біледі. Т�сіре біледі дегенімізді аны�тай кетсек, жаза біледі. Ж�не суретшілер туралы жаз#ан ма�алалары республикалы� басылым беттерінде жиі жария-ланып т!рады. Бірнеше эсселері «Н!р Астана» апталы#ында да жары� к"рді.

«А� зер» жина#ына елімізде #ана емес, ше-телде де бір�атар шы#армаларымен танымал бол#ан талантты суретшіні� �аза�ты� бейнелеу "нері, �аза� суретшілеріні� шы#армашылы� болмысы туралы жазыл#ан публицистикалы� ма�алалары топтастырыл#ан. Екпін т�сіре айта-рымыз, жина� "зге �аламгерлерден б"лек, "зге "нертанушыларды� пайымына !�самайтын таза суретшіні� к"з�арасымен жазыл#анды#ымен ерекше. Суретші �лемге танымал реализм, им-прессионизм, кубизм, гиперреализм "кілдеріні� ж�не маринист суретшілерді� шы#армашылы� жолдарын жан-жа�ты талда#ан.

Аталмыш кітап белгілі баспагер Н!рлан Исабековті� �олдауымен жары� к"ріпті. Көнебөген ҚАРАТҮП

Көкбөрі айға қарап неге ұлиды?

14www.nurastana.kz

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жылХОББИ

АЗИЗА ОМАРҚЫЗЫ М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІНІҢ 3-КУРС СТУДЕНТІ. МАХАББАТ ПЕН СҰЛУЛЫҚҚА, ЕРЖҮРЕКТІК ПЕН МЕЙІРІМГЕ ТОЛЫ ҮНДІ ФИЛЬМДЕРІН ЕРЕКШЕ ҰНАТАТЫН БОЙЖЕТКЕН МИТХУН, ШАХ РУКХ ХАН, АЙШВАРИЯ СЕКІЛДІ ҮНДІ КИНОЛАРЫНДАҒЫ «ЖҰЛДЫЗДАРДЫҢ» СУРЕТТЕРІН ЖИНАУДЫ БАЛА КҮНІНЕН ӘДЕТКЕ АЙНАЛДЫРЫПТЫ. ӨЗІНЕ ҰНАЙТЫН ҮНДІ АКТЕРЛЕРІНІҢ ӨМІРІ МЕН ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫН ІЗДЕП ЖҮРІП ОҚИТЫН БОЙЖЕТКЕННЕН ОСЫ БІР ӘУЕСТІГІ ТӨҢІРЕГІНДЕ СҰРАҒАН ЕДІК.

Таридің кітапханасы

Венгрлік Йожеф Тари (Jozsef Tari) есімді азамат 1972 жылдан бері миниатюралық кітаптар жинауды әдетке айналдырыпты. Ол бүгінде 4500 туындыдан тұратын кітапхананың бақытты оқырманы. Оларды� ішінде лшемдері 2,9 x 3,2 мм болатын

�лемдегі е� кішкентай кітап та бар. Б�л жина�та�ан кітаптарыны� та�ырыптар бойынша аса ма�ызы жо�. Онда Жапония, Индонезия, Мексика, А%Ш ж�не бас�а да к птеген елдерден алын�ан кітаптар са�тал�ан. Топтамашыны� е� негізгі шарты, кітапты� биіктігі 7,6 см-ден аспауы тиіс. Тари кітаптан бас�а миниатюралы� газеттерді де жинайды екен. Ал оны� е� кішкентайыны� лшемі 19 х 26 мм.

–Б�л суреттерді �ай уа�ыттан бері жинай бастады�?

– %ателеспесем 4-5 сы-ныптардан бастап жинай бастадым �ой деймін. Негізі кішкентай кезімнен /нді киноларын жа�сы к рдім. 0лі де �рбір жа�адан жары� к рген киноларын жібермей �арап ж/ремін. Сосын /ндіні� �ндері де �найды. Мектепте о�ып ж/ргенімде «индийский» �ндер топтастырыл�ан зімні� бір кассетам бол-ды. 0кемні� машинасы-мен мектепке бар�анша, сол �ндерді ты�дап баратынмын. Бір �ызы�ы, сол � н д е р д і ты�дап бар�ан к/н мен /шін с � т т і ткендей к рінетін.

–�ызы� екен. Ал, б�гінге дейін �анша

сурет жинады�?–Ой, олар к п.

Б � р ы н а р н а й ы сатып алып жи-найтынмын. %азір зімде жо�, ерек-ш е с у р е т т е р д і �аламтор ар�ылы

зіме к шіріп ала-мын. – Сенде �ай

актерлерді� суреті к�п?

–Хема Малини мен Дхармендра – мені� с/йікті актерлерім. Оларды� мірбаяны мен шы�армашылы�ына �атысты а�параттарды тауып алып о�ып, тіпті жазып алып ж/ретінмін.

– �азір ше?– %азір Каджол мен Амир Ханны�

ойна�андары �найды. Б�ларды� да жеке мірі мен шы�армашылы�ында�ы а�параттарды іздеп ж/ріп о�имын.

– Оларды� �згелерден �андай арты�шылы�тары бар сонда?

– Кез келген ортада б�секелестік бола-ды. Болливуд �лемінде де б�секелестік �ызу. Ол жердегі актерлер бір жылда бірнеше кино�а т/се беруі м/мкін. Олар /шін е� бастысы, саны к п болса, здерін к бірек жарнамаласа. Ал Амир Хан тал�амы жо�ары актер. Ол екі-/ш жылда бір �ана ки-

46 жастағы голландиялық азамат экстази дәрісінің 2400 даналық үлкен коллекциясын жасаған екен. Әрине, ол бұл жұмысымен жасырын түрде айналысқан . Себебі , Голландияда мұндай әрекет заңсыз болып есептеледі.

Есірткі-коллекция

2009 жылы есірткі жинаушыны� коллекциясы ая� астынан �олды болып, амалыны� жо�ты�ынан полиция�а хабарлауына тура келген. Ол полиция�а �рыны табу ма�сатында емес, бас�а бір себептерге байланысты хабарлас�ан к рінеді. Себебі, коллекция ішінде �сері �атты �ыры� улы д�рі са�тал�ан екен. Коллекционер /шін б�л /лкен «�азына» болып к рінсе, м�ны �олына т/сірген �ры /шін оны� ажал екені айдай а�и�ат. Одан кейін �ры да, �рлан�ан зат та табылмапты. Біра�, БА% ар�ылы полиция осынау жа�дай туралы хабар таратып, са�тандыру ж�мыстарын жасапты.

Азиза ОМАРҚЫЗЫ, студент:

Үнді актерлерін бала күнімнен ұнатамын Ең арызқой адам

Джжонатан Ли Ричес (Jonathan Lee Riches) есімді жігіт секілді әлемде ең көп арыз жазған адам жоқ шығар, сірә? Кентукки Федералдық аумағында жазасын өтеп жүрген ол арыз жазудан алдына жан салмаған адам. Сот�а арыз беруден жалы�па�ан жігіт есепсіз арыз

беруімен к зге шалынып, есімі Гиннесті� рекордтар кітабына енді. Атал�ан азамат кімдермен соттаспады десе�ізші! Оларды� �атарында А%Ш-ты� б�рын�ы басшысы Джордж Буш, Бритни Спирс, буддист пірадарларыны� �йымы, Иран президенті, Линкольн мемориалды� орталы�ы, Нострадамус, аспазды� шоуды� белгілі ж/ргізушісі Марта Стюарт, Сомали �ара�шылары, Эйфель м�нарасы, ж�не т.б адамдар мен �йымдар бар. Е� та��аларлы�ы, Гиннес рекордтар кітабына енгізгені /шін осы кітапты ��растырушыларды� /стінен де ол сот�а арыз беріп �ойыпты.

нода ойнауы м/мкін. Біра� оны� т/скен �рбір киносы жо�ары с�раныс�а ж�не ж/лделі орындар�а ие бо-лады. Сондай-а�, ол актер �ана емес продюсер, �нші �рі сценарист. 1988 жылы Фильмфеядан (Filmfare Sensational Debut Award) е� /здік деген сыйлы� алса, 1996, 1999, 2002 жылдары «е� /здік» актер атанды. Ал 2002 жылы «Лагаан» деген фильмге т/скені /шін Оскарды� «Nздік шетелдік кино» аталымына �атысты. Каджол да сондай тал�амды. Ол да бірнеше

жыл �атарынан е� /здік актриса атанды. –Оларды� жеке �мірінен

�андай арты�шылы�ты бай�ады�?

– М е н і � бай�ауымша, /нді а к т е р л е р і к и н о нерімен барлы� отбасы болып ай-налысатын секілді. Себебі , 200-ден а с а ф и л ь м г е т/скен е� танымал актерлерді� бірі Мит-

хун Чакраборти /нді актриса- с ы

Йогите Ба- л и г е /йленгенін ел біледі. Ал

оларды� екі �лы Мимох Чакрабор-ти мен Римох та ата-анасыны� жолын жал�ады. Сондай-а�, Дхармендраны� да Сани Деол ж�не Бобби Деол атты екі �лы Nндістан�а аттары танымал ак-терлер. Б�л секілді мысалдарды к птеп келтіруге болады.

– Ал �азір #лемді �зіне �арат�ан �ндіні� �ай #ртісін

немесе киносын айтар еді�? – Амир Ханнын «Цвет шаф-

рана» деген киносы 2007 жылы «Шет тіліндегі е� /здік кино» деген

аталымды иеленген болатын. Ал одан кейін Американы� Нью-Йорк �аласында�ы

11 �ырк/йекте бол�ан теракт туралы «Меня зо-вут Кхан» деген кино з к рермендеріні� о� ба�асын алды. Онда танымал ж�лдыздар Шах Рукх Хан мен Каджол ойнады. Әлімхан СЫРБАЙ

�мірінен ы�ты

�

ис ы

а- л и г е нін ел біледі. Ал

ы� екі �лы Мимох Чакрабор

� н д е р д і ты�дап бар�анс � т т і ткендей к

–�ызб�гінге

сурет–О

Б � рсатнай зімш е �ала

зімемын. – Се

актерлсуреті к�п

Хема Малини мен Дхармендра

енде �ай ерді�

п?

–

ай

бола-стік �ызу. ірнеше кино�а

хун Чакраборт/нді актри

Йогит/йле

олардыти межолДхаж�нNндтерлк п

–�ара

неме– А

рана» «Шет тіл

аталымды икейін Американ

11 �ырк/йекте бол�К

и иса-е Бнген

арды

ее

п

www.nurastana.kz15Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жыл

КҮЙТАБАҚ

–Азан ша�ырып �ой ан есімі� Тал ат екені белгілі. Ал сахнада ы аты� неге Кентал?

–Б�л псевдонимді 7-сыныпта о�ып ж�ргенімде-а� ойлап �ой�ам. Кентал – ол Кенжеболатов Тал�ат дегенді білдіреді.

–Ана�ны� актриса екені белгілі. �н де айта ма?

–И�. Анам актерлік маманды�ты бітірген. Отанды� сериалдар�а т�сті. Ал �н айту ма�ан �кемнен дары�ан. Алайда, кезінде $нер институ-тына т�се алмай �ал�ан. %азір �ке арманын мен ж�зеге асырудамын.

–Негізгі маманды ы� кім?–Эколог. К'кшетауда�ы Шо�ан У�лиханов

атында�ы университетті/ т�легімін. –Мектепте �андай о�ушы болды�?–Сот�ар�а ��саймын ба?(к�ліп...) $те тентек

болдым. Директорды/ кабинетін босатпаушы едім.

–«Хал�ым» #ніне бейнебаянды неге базарда т%сірді�?

–Себебі, бізді/ арналардан к'рсетілетін �нбаяндарды/ б�рі бір-біріне �атты ��сайды. %ымбат к'ліктер, ба�алы заттар, �демі �ыздар... Ал мен е/бекс�йгіш �арапайым адамдарды т�сірдім. Пафос�а берілгім келмеді. Кейін клипте билеп ж�рген к'шедегі адамдар 'здерін телеарна-дан к'ріп, �алай �уан�анын к'рсе/із �ой...

–Дегенмен, осы #нге �атысты аз сын естімеген сы�айлысы�...

–Д�л айтты/ыз. Біреулері «Бір с'зді �айталай береді», «Бейнеклипті неге базарда т�сірген?» десе де, мені/ айтпа� ойымды т�сінгендер де кездесті. Сынды д�рыс �абылдаймын. 8нім халы�ты/ назарын аударып, пікірталас тудырып жатса, керісінше �уанамын.

–Жуырда жа�а #нбаян т%сіріпті деп естідік...

–«Перизат» деп аталатын сиясы кеппеген �нге арнал�ан �нбаянны/ т�сірілу ж�мыстары ая�талды. Жа�ында телеарналар�а ротация�а жіберемін.

–«)ашы� ж%рек» ар�ылы актер ретінде танылды�. Кейіпкері�мен *�састы ы� бар ма?

–Кейіпкерімні/ ішкі �лемі ма�ан ��сайды. Тек бір айырмашылы�ымыз ол – �я/, мен керісінше тік мінездімін.

–Одан бас�а фильмдерге *сыныс болды ма?

–«Жаным» телесериалында эпизодты� р'л б�йырды. «Ел арна»-ны/ �сынысымен «Смер-тельный поцелуй» атты мюзиклге т�стім.

–Азан ша�ырып �ой ан есімі� Тал ат екені лгілі. Ал сахнада ы аты� неге Кентал?

Б�л псевдонимді 7-сыныпта о�ып ж�ргенімде-

№1 романтикпін!№1 романтикпін!

Лео Абайды сомдамайды

Жуырда әлеуметтік желілерде голливудтық актер Леонардо Ди Каприоның Роллан Сейсенбаевтың романы желісімен түсірілетін «Абайдың жастық шағы» фильмінде Абайдың рөлін сомдайтыны жөнінде ақпарат тарап кеткен болатын.

Б�л а�парат тарасымен-а� интернет �олданушылары Ди Каприоны/ �аза�ты/ бас а�ынын сомдауын �ызу тал�ы�а салды. Алайда, а�парат жал�ан болып шы�ты.

–Фильмні/ т�сірілім ж�мыстары ж�ріп жат�аны рас. Біра� Лео Абайды сомдамайды. Жас Абайды ол сомдаса н�р �стіне н�р болар еді. Оны/ б�л �сыныс�а келісетініне к�м�нім бар, – дейді Вazelevs кинокомпаниясыны/ басылымы.

ASEM рекорд орнатты

Рок-әнші Әсем Көпбаева қазақша рок орындаған алғашқы қазақ қызы ретінде КИНЭС-тің рекордтар кітабына енді. Бұл туралы Tengrinews.kz мәлім етті. –Б�л рекордтар кітабына 2009 жылы енген екенмін.

Біра�, б�л с�йінші жа/алы�ты биыл �ана, «%аза�стан» ба�дарламасыны/ т�сірілімінде ж�ріп естідім. Мен бар бол�аны �н айтып ж�рмін. Рекорд жасаймын деп жоспарла�ан да, ойла�ан да емеспін. Дегенмен, 'те �уаныштымын! – деді �нші а�ынан жарылып.

Жа/а �нбаяныны/ т�сауын кескелі отыр�ан 8сем ,одан кейін гастрольдік сапар�а жиналма�.

Dilani киім үлгісі

Отандық рэп орындаушысы Dilani өзінің жеке киім үлгісін шығарды. Dilani псевдонимімен та-нымал Айдар Сапаров Four Bucks MG (4BMG) деп аталатын топтамасымен таныстырды.–Ешкімні/ киім �лгісіне ��самайтын же/сіз кеудеше мен

�алпа�тар шы�арамыз. Ба�асы орташадан с�л жо�арылау. Де-генмен, с�раныстар т�сіп жатыр,– дейді жас рэпер.

С�н �леміне енді �адам бас�ан Dilani келешекте топтама �орын молайтамын деп отыр.

–)ажайып�а сенесі� бе?–С�ттілікке сенем. 2006 жылы «Super Star.kz»

бай�ауына �атысып, а�ты� сын�а дейін жетіп, ба�ым жанды.

–0ялша�сы� ба?–Ата-анамны/ т�рбиесімен бойыма сі/ірген

сыпайылы� �асиетім бар. Біра� �ялша�пын дей алмаймын.

–Ал ерекше �асиеті�...–Адамдармен тез тіл табысамын. –1зі� де #н шы арады екенсі�...–И�, 30 ша�ты �нні/ авторымын. Алайда,

оларды/ б�рін сахна�а алып шы�у міндетті емес. Ж�регімні/ �алауы бол�анды�тан жазамын.

–Романтиксі� бе?–8лемдегі №1 романтик мен шы�армын.

К�нделікті к�йбі/ тіршілікті романтикамен �рлеп отыр�ан д�рыс. 8рі шын с�йген адам �алай романтик болып кеткенін сезбей �алады.

–Демек, сені романтик еткен аруды жолы�тырды� ой?

–И�! Мен оны к'п к�ттім. %азір 'те ба�ыттымын!

–С%йікті� %шін �андай батыл �адамдар а барар еді�?

–Б�ріне дайынмын! Биіктіктен секірер едім. %ажет болса, ж�регімді де ж�лып беруге даяр-мын. Д�л �азіргі е/ батыл �адамым – �йленуге �сыныс жаса�аным.

–4ыздар к5п мазалай ма?–Б�рын солай болатын. %азір саябырлады.

8рі с�йіктімні/ к'/іліне �аяу т�сіріп алмайын деп 'зім де абайлап ж�ремін.

–0мытша�сы� ба?–Ондай �детім бар екенін жасырмаймын. –Егер «уа�ыт кемесі» �олы�ызда болса,

�ай д#уірде 5мір с%руді та�дар еді�?–Тарихты с�йетіндігімнен болар, Т�ркі

�а�анатында ��мыр кешкім келеді.–Со� ы о�ы ан кітабы�...–М�рат Аджиды/ «Еуропа. Т�ріктер. Nлы

дала» атты кітабы. –С%йікті ісі�...–Кино к'рсем, тыны�ып �аламын. Альпинизм-

мен айналысамын. Ат�а мінемін. Стол теннисін �натамын.

–1зі�е *намайтын мінезі�...–Шыдамсызбын. –4андай *ялы телефон *стайсы�?–«Нокиа фонарик». С'йлесуге жараса болды. –��гіме�е рахмет!

Әңгімелескен Мақпал ЖҰМАШОВА

КЕНТАЛ:

Оның есімі көпшілікке «Халқым» әнімен жақсы таныс.

«Бірлік болсын әлемде! Бірлік

болсын елімізде! Аман бол, халқым!»

деп шырқайтын әншінің аяқ алысы өзгеше. «X-Factor»,

«Super Star KZ» жобаларының

қатысушысы Талғат Кенжеболатовпен

сұхбаттасудың сәті түсті.

Бейсенбі, 11 сәуір 2013 жылwww.nurastana.kz

«СТЕПЛЕРДІҢ АУДАРМАСЫ «ТІСТЕП ІЛЕР» ЕКЕН»«�айырлы та, туит�ауым!» Б�л – @Асланны� к�нде

та�ерте� жазатыны. Туиттерді� т�бін т�сіретіндермен с�лемдесіп ал�ан со�, @Аслан асы�пай ойын жал�астыра береді. «Жуырда! К�ктем �сынады: �ыс бойы �ар астында жат�ан �о�ыстар. Енді �р жерде сенбіліктер басталма�. Елімізді барлы� айма�тарынан к�рііздер».

«�аза�стан Тараз телеарнасында «Азия» тобы «ауыл#а кел» деп �н шыр�ауда» депті @Мхамедияр. М�ндайда �лгі Аслан айт�ан �ар астында жиылып �ал�ан �о�ыстар ой�а оралады. "ншілерді� $зі ауыл�а бару�а ша�ырып жат�анда, сенбілікті б�гін бастап кеткі� келеді екен. «�айда барсам да «Жар�ын – болаша�» деп жатады. Хал�ым 'лкен сенім артады». @Жар�ынны� �уанышында шек жо�. Енді ше, б�кіл халы� аты�ды аузынан тастамай ж�рсе! Жігіт болса�, Жар�ындай бол! Айтпа�шы, @М�нш�к былай дейді: «�аза�ты �сірмейтін с�з: «Сен адам болса м�рнымды кесіп берейін». Егер осыны айт�ан �р адам с$зінде т�р�анда, талай �аза� м�рынсыз �алар еді.

@Илхамны� жаз�аны к$�ілге �онымды екен. «Мектепке кірерде о�ушыларды телефонын жинап алу керек. Тура КНБ сия�ты. /йтпесе саба�та да агентте отырады. Блог: «Та�та#а шы��ам без обид, ка жазам». Осыны туиттерді� «ж�лдызы» Мрат �бенов мырза ескерер деген �мітіміз бар. Вице-министрді� ��ла�ына «платина» сыр�а!

«/кесін «пахан», шешесін «махан» дейтін �ойтандар �лі бар ма арамызда?» деген @Тимур с�ра�ына жауап іздейді. /аза�ты� �п-�демі с$зін б�зып ж�ргендерді� к$кесін к$зіне к$рсетер ме еді... Алайда, «Баланы �ру#а болмайды, біра� ��ла�тан теуіп т�р#анны с�лекеттігі жо�. /сіресе балаба�ша#а апар#анда» – @Омар.

Со��ы жа�алы�тардан ��р �алма�ыз. «�аза� #алымдарыны зерттеуінше, «Жумайсы ба?» дегенні �зі алкоголизмге ал#аш�ы �адам» – @Нрлан. «Степлерді �аза�ша аудар-масы «Тістеп ілер» екен, �те тамаша шы#ыпты. Т'пн�с�асы �аза�ша ма деп �алдым» дейді @Ержан. Ендеше степлерді «тістеп-ілер» деп атайы�. Думан БЕКЕНОВ

Технологияны� дамуы кино саласына �сер етіп, 3D форматында�ы фильмдер к$бейді. О�ан �оса, 3D-�а �ызы�ушылы� таныт�ан к$рермен саны да $сіп келеді. Германияда «/ара киімділер 3» фильміні� 3D форматында�ы прьемерасын к$руге 6819 адам жиналыпты. Шараны Sony Pictures пен O2 at O2 World компания-лары �йымдастыр�ан болатын.

Көрермені көп фильм

Филиппинде �лемдегі е� �ымбат казино ашылды. Манила шы�ана�ында орналас�ан мега-казиноны� ��ны – 1,2 миллиард доллар�а ба�аланыпты. The Solaire Resort-ты� аума�ы – 18 мы� шаршы метрге те�. Казинода блэкжек, баккара, рулет, с�йек т�різді ойындар�а арнал�ан 300 стол, 1200 слот-машина бар. Ал VIP салонны� аума�ы – 6000 шаршы метр.

Қымбат казино

Кірпігімен кір көтергенАдам баласыны� �олынан келмейтіні

жо�. Aндістанды� Сатяжит Хота есімді азамат кірпігімен 3,4 келі салма�ты к$терді. Хотаны� рекордын Гиннесті� $кілдері Римде $ткен Lo Show dei Record шоуында тіркеді. О�ан дейін Сатя-жит Мумбайда $ткен шарада 3 келіні кірпігімен к$терген болатын.

П�тера�ы�а т$лейтін тиын-тебенді «ішіп �оя беретін» біреуді білемін. Жа�ында кезекті �ожайыны «��йры�ынан тепті». «Тебіліп» бара жатса да, танысым табалдыры�та т�рып орыс �ожайынына «Мені� бабаларым М�скеуді басып ал�ан» деп бір ма�танарлы� тарихи факті тастап кетіпті.

«Метеорит бізді� �аланы� �стінен �шып $тті» деп ма�танып ж�р дейді �останайлы�тар. /айда�ы бір �а��ып ж�рген тас �шып $ткенімен, ма�тану тек �аза�тар�а �ана т�н тірік �ой дедік. "зіл десек те, астарынан болмысымыз бай�алып т�р�ан жо� па?!

Ана бір жылдары «Шы��ысхан» деген сабынды сериалды аузымызды� суы ��рып к$рдік. Ол да $зіміздікі емес, �ытайлы� «импорттал�ан» $нім. Сол сериалды� сценариіне сенсек, наймандар христиан дінін �станып, крест та�ынып ж�рген-мыс. "зіл-шынын кім білсін, �йтеуір, �лгі деректі естіп ал�ан жергілікті наймандар «Бізді� бабаларымыз христиан бол�ан» деп ма�таныпты деседі. Ма�танамын деп отырып, �ыза-�ыза келе ма�таулы бабаларыны� «имиджіне» н��сан келтіріп ал�андарын да а�дамай �алса керек.

Бір танысым бар. Тізесі шы�ып кеткен шалбарын е� болмаса �тіктеп киюге �олы тимейді. Есесіне «бабалары �лемні� артын жап�ан». Шал-бар киюді �йреткен дегені �ой. Брендтік киімдер б�йырма�ан бай��с, «б�т�апты» �ыр�ыз бен �ытайдан, �рі кеткенде т�ріктерден сатып алып жат�анымызды біледі. Біра� ма�тан�анда шалбары жыртылып кете жаз-дайтынын �айтерсі�.

«Бабалары �зе�гі ойлап тап�ан, �лемге д$�гелек жасауды �йреткен, ана-ны шы�ар�ан, мынаны шы�ар�ан...» адамдарды білемін. Оны� $нертап�ыш аталарымызды� жанында Томас Эдиссон тентіреп кетіп, Да Винчиі�із дала-да �алады-мыс. "лгілермен бір са�ат шай-пай ішсе�із, $зі�ізді� анау-мынау халы�тан тума�аны�ызды т�сініп, амбиция�ыз тасып-т$гіледі. Абырой бол�анда, «ая� киім тар болса, д�ниені� ке�дігінен пайда жо�ты�ын» ескеріп, еріксіз есі�ізді жиып алу�а тура келеді. Себебі, ая� киімі�ізді� $зін $згелер тігіп берген �ой. Д$�гелек туралы айтпай-а� �ояйы�...

/ыс�асы, �олымыздан бас�а тірлік келмеген со�, ма�тану�а �дейі машы�танып ал�ан т�різдіміз. Отанды� «б�т�ап�а» жарымай ж�ріп ма�тануды� бас�а себебін таба алмадым. Нұр ИСЛАМ

ОҚЫП КӨРІҢІЗ! «Бұтқап»Баяғыда бір данышпан «Мақтаншақтар – қызғаншақтар!» деп диагноз қойыпты мақтаншақтық дертіне душар болғандарға. Дәл қойылған-ау деп долбарлаймын мен де.

Мекен-жайымыз: Астана қаласы, Кенесары көшесі 25 үй, 3-қабат, 308-бөлме

Газетті есепке қою туралы № 8987-Г куəлікті 2008 жылғы 23 ақпанда Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі, Ақпарат жəне мұрағат комитеті берген.

«Рауан» баспа үйі» ЖШС компьютерлер орталығында теріліп, беттелді.

Тиражы 8960 дана

Газет бейсенбі күні шығады.

Байланыс телефондары: 49-69-17 (Бас директор-Бас редактор) 49-69-19 (Бас ред. орынбасары)49-69-27 (Секретариат) 23-08-01 (тілшілер) факс: 23-08-0223-08-04 (бухгалтерия)

Бас директор-Бас редакторҒабит МҮСІРЕП

Басқарушы компания – «Нұр-Медиа» ЖШС

Газет «БМ Баспасы» ЖШС-да (Астана қаласы, Жұбанов көшесі, 24/1) басылды.

Электронды пошта:2004@nurastana.kz

Тапсырыс №14

Газет меншік иесі – «Рауан» баспа үйі» ЖШС

HYP ACTAHA

�айтем енді, �айтем енді с'йіктім. Мен �зіді шын ж'ректен с'йіппін. Та#дыр бізді жазар ма екен �осу#а,Д�мін таттым махаббатты� к'йікті.

СЕН MЕНІҢ СҮЙІКТІМСІҢ♥

РЕКОРДТАР КІТАБЫНАН

ҚЫЗЫҚҚА ТОЛЫ ЖЕР-ЖАҺАН

БАСҚА БЛОГТАРДАН БАРЫМТА

СМС-іңді 8-775-476-42-35 нөміріне жолда да, 1000 бірлік ұтып ал!

(Жалғасын келесі нөмірді алған соң оқисыздар!)

16 МƏССАҒАН

Талантымен �лемді аузына �арат�ан т�л�аларды� $міріне ��ілсе�із неше т�рлі �ызы� жа�дай�а ку� бола-сыз. Айталы� электр шамын ойлап тап�ан Томас Эдисонды бала кезінде шіркеулік мектептегі м��алімі «а�ыл-есі жо� топас» деп о�удан шы�арып жіберген.

Чарльз Дарвин болса медициналы� о�уды тастап кеткен. Б��ан к�йінген Дарвинні� �кесі «сені� �олы�нан ит �уалау мен тыш�ан �стаудан бас�а еште�е келмес» деп �лына �атты кіжініпті. Тап�ырлы�ына к�м�н келтіргендіктен Уолт Диснейді газет редакторы ж�мыстан шы�арып жіберген.

Эйнштейн т$рт жас�а дейін с$йлемей �ойып, д�рігерлер оны� а�ыл-есіні� д�рысты�ына к�діктенген. Менделеев химия п�нін «�шке» о�ыпты. Моцартты� «Фигароны� �йленуін» ты�да�ан император Фердинанд туындыны� т�кке т�рмайтынын айтыпты. Радионы ойлап тап�ан Маркониді жынданып кетті деп есептеп, оны жындыхана�а жат�ызып �ой�ан. Qлылар туралы осындай о�аш пікірлер айтыл�анымен, тарих оларды� �атты �ателескендерін д�лелдеп берді.

Мойындалмаған ұлылық

К�рген кезде ай дидарлы ж'зіді/лек болам жеткізе алмай с�зімді.Сені с'йіп �ал#аныма жаным-ау,�алай #ана кін�лаймын �зімді?! 87785007085

Сені іздеймін, мен �лі іздеп келем.Та#дыр неге айырды мені сенен.Сені #ана келбеті елестеуменМен жаз емес, сар#ай#ан к'з боп келем... 877783618036

немесемақтануға машықтанған халық