№21(14808)

ПАВЛОДАР ОБЛЫСТЫЌ�ГАЗЕТIГАЗЕТ 1929 ЖЫЛЄЫ 15 АЌПАННАН ШЫЄАДЫ

21www.saryarka-samaly.kz

2012 жылаќпан, cейсенбі

Аймаќ басшысы алдымен жеке ќўрамныѕкјсіби дайындыќ деѕгейімен танысты.Техникалыќ жараќтану, ќару-жараќпен тїрлізаѕ бўзушылыќ жаєдайлар кезіндеќолданылатын ќажетті ќўрал-жабдыќтарменќамтамасыз етілу деѕгейін кґрді. Облысјкімініѕ назарына ішкі істер органдарынаќарасты «Арлан», «СОБР» жедел јрекет етубґлімшелері сарбаздарыныѕ орындауындаєыжекпе-жек тјсілдері ўсынылды. Бўдан кейінЕрлан Мўхтарўлы ІІД-ніѕ жедел басќару

орталыєында болды. Биыл, Павлодарќаласыныѕ кґшелерінде ќосымша отызєажуыќ бейнебаќылау камералары орнатыладыдеп кїтілуде. Аймаќ басшысы мўндайжўмысты Екібастўз жјне Аќсу ќаласында дажїргізу ќажет екендігін атап ґтті. Елбасыбиылєы Жолдауында шаєын ќалалардыѕдамуына жан-жаќты ереше кґѕіл бґлудітапсырєан болатын. Сондыќтан, бўл баєыттаєыжўмыстарєа баса мјн берілмек. Алайда,мўндай жўмыс ќомаќты ќаржыны талапететіндігі белгілі. Мысалы, Екібастўзќаласында шаєын жедел баќылау орталыєынќўру їшін 159 миллион теѕге ќажет кґрінеді.Облыс јкімініѕ айтуынша, бўєан ќаржыќарастырылатын болады.

Былтыр еліміздіѕ ішкі істер саласында

бірќатар ґзгерістер орын алєандыєы белгілі.Мысалы, кјмелетке толмаєандарды уаќытшаоќшаулау, бейімдеу жјне оѕалту орталыєы,медициналыќ айыќтырєыш сияќты бґлімшелеразаматтыќ секторєа ґтті. Бўл, ґз кезегінде,ќўќыќ ќорєаушылардыѕ жўмысын біраз болсынжеѕілдете тїскендігі аныќ. Есесіне, кґші-ќонполиция, Ќылмыстыќ атќару жїйесі комитеттеріЈділет министрлігініѕ ќўзырынан алынып, Ішкіістер министрлігіне берілді.

Алќа мјжілісінде баяндама жасаєаноблыстыќ ішкі істер департаментініѕ бастыєы,јділет генерал-майоры Сўлтан Ќўсетов ґткенжылы аймаєымыздаєы ќылмыстыќ кґрсеткіштіѕ32 пайызєа артќанын жеткізді. Алайда, мўныкїтпеген жаєдай деп айтуєа келмейді. Оныѕґзіндік себебі бар. Алєаш рет еліміздіѕ Баспрокуратурасы мен Ішкі істер министрлігі

бірлесіп, азаматтардыѕ ґтініші меншаєымдарын, тїрлі заѕ бўзушылыќтарєаќатысты хабарламаларын тіркеуді толыќќамтамасыз ету мјселесін ќолдарына алды.Ондаєы маќсат - елдегі криминогендік жаєдайдыаныќтау болатын. Сол себепті, жоєарыда аталєанкґрсеткіш аймаєымыздыѕ жалпы ќылмыстыќахуалына кері јсерін тигізді деп айту ќиын.

- Ґткен жылы ауыр жјне аса ауырќылмыстардыѕ бетін ашуєа, жемќорлыќќаќарсы кїрес, ішкі істер органдарын сапалыкадрлармен ќамтамасыз ету шараларынжетілдіруге, сондай-аќ, тўрєындардан келіптїскен ґтініштермен жўмыс істеуге ерекше кґѕілбґлінді. Ќолданылєан шаралардыѕ арќасындакелесідей ќылмыс тїрлерініѕ тґмендеуіне ќолжеткіздік. Ќасаќана кісі ґлтіру фактілері 34пайызєа, ќараќшылыќ шабуылдар 25 пайызєаазайды, - деді С.Ќўсетов.

Ўйымдасќан ќылмысќа ќарсы кїресшаралары да ґз нјтижесін берді. Былтыр бірќылмыстыќ топ басшысы, 13 белсенді мїшесіжјне ќылмыстыќ ортада беделге ие 4кїдікті ќўрыќталєан. Сондай-аќ, есірткі бизнесінеедјуір «соќќы» берілді. Есірткі заттарыныѕзаѕсыз айналымына ќатысты 218ќылмыс тіркелген. Заѕсыз айналымнан200 келіден астам есірткі тјркіленіп алынды.Оныѕ ішінде 2 келі героин, 195 келі марихуана,2 келі гашиш бар.

Тўрєындардан келіп тїскен ґтініштерді ќараумерзімі ќысќарып, сапасы артты. С.Ќўсетовтыѕайтуына ќараєанда, бўл ішкі істер органдарыныѕјрбір бґлімшесінде енгізілген ґтініш-шаєымдарды тіркеудіѕ электронды жїйесініѕарќасы.

Былтыр облыстыќ бюджеттен ќомаќтыќаржы бґлініп, ішкі істер органдарыныѕпатрульдік ќызметі 30, жол полициясы ќызметі20 жаѕа автокґліктермен ќамтамасыз етілгенболатын. Бўл, ґз кезегінде, ќўќыќ ќорєаушыларжўмысыныѕ жетелдігін арттыра тїсті, дейдімамандар. Мысалы, ќазір патрульдік

полицейлер оќиєа орнына јрі кеткенде7-8 минуттіѕ ішінде жететін кґрінеді. Оныменќоса, ќылмыстарды ізін суытпай ашукґрсеткіштері кґбейген.

Жол полициясы жылдамдыќты ґлшегішжаѕа ќўрылєылармен ќамтылды. Облысорталыєыныѕ бірќатар кґшелерініѕ бойынажол ережелерін бўзушыларды фотосуреткетїсіру жїйесі орнатылды. Соныѕ арќасында,ќазіргі кезде жїргізушілердіѕ жол їстіндегітјртібі оѕала тїскен.

Дегенмен, аймаєымыздыѕ ішкі істерсаласында шешімін кїткен мјселелер де жоќемес. Мысалы, јкімшілік ќўќыќ бўзушылыќтарїшін белгіленген айыппўлдарды ґндіріп алукґрсеткіші тґмен. Ресми деректерге сїйенсек,ґткен жылдыѕ ґзінде 60 мыѕнан астам жолтјртібін бўзу фактісі тіркелген. Жалпы кґлемі400 миллион теѕгеге айыппўл салынєан.Алайда оныѕ тек 270 миллион теѕгесі єанаґндіріліп алынєан. Биыл да жыл басынанбері 30 миллион теѕгеге жуыќ айыппўлґтелмеген. Бўл ретте, ІІД облыстыќ соттарјкімшілігімен мјселені шешудіѕ жолдарынќарастыруда.

(Соѕы 2-бетте.)

YÃIÍÃI

ÍOÌIÐÄÅ:YÃIÍÃI

2АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫЄЫ

KÛËÌÛÑÒÛH ÀËÄÛÍ ÀËÓÁÀÑÒÛ ÒÀËÀÏ –

Ґткен жылы аймаєымыздыѕ ішкі істероргандарына облыстыќ бюджеттенќосымша 300 миллион теѕге бґлінді.Ќомаќты ќаржылай кґмектіѕ арќасындабірќатар баєыттар бойынша жўмыснјтижелілігін едјуір арттыруєа жолашылды. Ќўќыќ ќорєаушылар ќызметініѕжеделдігі жоєарылап, ќасаќана кісі ґлтіру,ќараќшылыќ шабуыл жасау, бопсалау,бўзаќылыќ сияќты ауыр ќылмыс тїрлерітґмендеген. Дегенмен, бўл салада јлі дежетілдіре тїсетін тўстар баршылыќ.Кемшіліктерді тїзетудіѕ жолдары дїйсенбікїні облыс јкімі Ерлан Арынныѕќатысуымен ґткен облыстыќ ішкі істердепартаментініѕ (ІІД) алќа мјжілісіндеќаралды. Шараєа облыстыќ сот,прокуратура, ўлттыќ ќауіпсіздік комитетідепартаментініѕ басшылары ќатысты.

ÐÀÉÛÀÓÀ

«Маѕызды мјселе – ќўќыќ ќорєау жјне арнаулы органдарды сапалыкадрлыќ жаѕарту... Одан кейін ќўќыќ ќорєау жїйесі ќызметкерлерініѕаќшалай ризыєын арттыру мен ќолдаудыѕ јлеуметтік дестесін кеѕейту,сондай-аќ олардыѕ техникалыќ жараќтандырылуы мјселелері ќаралуєатиіс».

ЌР Президенті – Елбасы Н.Ј.Назарбаевтыѕ «Јлеуметтік-экономикалыќжаѕєырту – Ќазаќстан дамуыныѕ басты баєыты» атты Жолдауынан.

Gismeteo.ru сайтыныѕ мјліметі бойынша, 21 аќпанда облысымызда ауа температурасы тїнде 23градус суыќ болып, аздаєан ќар жауады. Кїндіз 16 градус суыќ болады. 22 аќпанда тїнде 24градус, кїндіз 19 градус суыќ болады деп кїтілуде.

АРЗАН ҐНІМЌАЛАЛЫЌТАРДЫЌУАНТТЫ

ЎБТТАЛАПТАРЫКЇШЕЙДІ

ЈКЕГЕ ЌАРАП,ЎЛ ҐСЕР,ШЕШЕГЕ ЌАРАП,ЌЫЗ ҐСЕР

5 -8«АЙНАЛАЙЫН»

3ЌОЄАМ

ҐЅІР

Суреттерді тїсіргенТґлеген НЎРЄАЗЫ, Вал. БУГАЕВ.

АЌПАРАТ 21 аќпан, сейсенбі, 2012 жыл2САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

www.saryarka-samaly.kz

ЖАЅАЛЫЌТАР МЇЙІСІ

Ауыл шаруашылыєы

Сенбі кїні облыс орталыєында Железинауданыныѕ тауар ґндірушілері ауыл шаруашылыєытауарларыныѕ жјрмеѕкесін ўйымдастырды .Халыќ кґп жиналєан шарада жергілікті тўрєындартўрмысќа ќажетті ґнімдерді арзан баєамен сатыпалды.

Железин ауданы јкімініѕ ауыл шаруашылыєымјселелері жґніндегі орынбасары БаулыбайАужановтыѕ айтуынша, жјрмеѕкеге 3,5 мыѕ

тоннаєа жуыќ ет јкелінген. Оныѕ ішінде ірі ќараныѕ,ќой мен ќўс еттері бар. Сондай-аќ, кїнбаєыс майы,сїт ґнімдері мен кґкґністер жјне таєы да басќаазыќ тїрлері арзан баєамен сґрелерге ќойылды.

- Жјрмеѕкеге ауданныѕ барлыќ ауылдыќокругтері ќатысуда. Бўл – осы жылдаєы біз ќатысыпотырєан алєашќы жјрмеѕке. Ґткен жылы бірнешерет облыс орталыєында жјне їш мјрте аудандаауыл шаруашылыєы тауарларыныѕ жјрмеѕкесінўйымдастырдыќ. Оныѕ јрќайсысында орташа есеппеналєанда он миллион теѕгеніѕ ґнімдері сатылды. Тїскенќаржыныѕ бір бґлігіне Павлодар ќаласында орналасќан«Железин» јлеуметтік дїкеніне тауарлар јкелеміз. Ґткенжылы Железин ауданы ауыл шаруашылыєы саласыбойынша облыста бірінші орынєа ие болды. Осымежеден тїспес їшін ыждаћаттылыќпен жўмыс жасаудыжалєастыра береміз, - деді Баулыбай Ілияшўлы.

Аудан ґкілінен ґѕірде биылєы дала жўмыстарынадайындыќ ќалай жїріп жатќанын сўрадыќ.Б.Аужановтыѕ сґзінше, биыл егістік алќабы 148 мыѕгектарєа ўлєаяды деп кїтілуде. «12 мыѕ тонна тўќымегуді жоспарлап отырмыз. Оныѕ барлыєы тексерістен

ґтті. Бўйыртса, дала жўмыстарын сјуір айындабастаймыз. Техникалардыѕ дайындыєы да - бастыназарда. Ґткен жылы 48 жаѕа техника сатып алдыќ.Осы уаќытќа дейін 30 мыѕ гектар аумаќта ќартоќтатылды. Егіс жўмыстарымен ќатар, малшаруашылыєына да баса мјн беріп отырмыз. Бўлретте, асыл тўќымды 600 бас мал сатып алуєаґтініш білдірдік», - деді ол.

Павлодар ќаласындаєы «Восточный» шаєынауданында тўратын Јнуарбек Омаров аќсаќалбјйбішесімен бірге жјрмеѕкеге арнайы келіпті.«Ірі ќара малдыѕ еті мен кґкґніс ґнімдерін сатыпалдыќ. Жалпы, осындай жјрмеѕкелердіѕ кґптепўйымдастырылєаны жергілікті тўрєындар їшін ќажет-аќ. Мўндаєы тауарлар табиєи јрі баєасы да арзан.Сондыќтан, халыќтыѕ дені сапалы ґнімді молынансатып алєысы келеді», - дейді аќсаќал.

Фархат ЈМІРЕНОВ.

Сур

етт

ер

ді

тїсі

рге

н

Тґ

леге

н

Нўр

єазы

.

Оѕтїстік Ќазаќстан облысында су тасќынымен кїрес жўмыстарыжїріп жатыр. «18-19 аќпан кїндері Оѕтїстік Ќазаќстан облысында ауарайыныѕ кїрт жылынуына байланысты жјне мол кґлемдегі жаѕбырдыѕсалдарынан кейбір елді мекендерді су басып ќалды»,-деп хабарлайдыТґтенше жаєдайлар министрлігі. Министрліктіѕ баспасґз ќызметі таратќанмјліметтерге ќараєанда, аталмыш ведомство ќызметкерлері Оѕтїстік Ќазаќстаноблыстыќ јкімдігімен бірлесіп, алдын ала белгіленген жоспарєа сай тґтеншежаєдайдыѕ кґлемін аныќтау мен апаттан ќўтќару жјне азаматтарды ќауіпсізаймаќќа кґшіру жўмыстары бойынша шўєыл шаралар ќолданды. Ќазіргітаѕда Оѕтїстік Ќазаќстан облысыныѕ су басып ќалєан аймаќтарында тґтеншежаєдайлар саласыныѕ ќызметкерлері жергілікті јкімдіктермен бірлесіптасќынныѕ салдарымен кїрес жїргізуде. Наќтыраќ айтќанда, ќазір ондаинженерлік техникалардыѕ кґмегімен арыќтар ќазылып, жаєалауларды бекітужўмыстары жїргізілуде. Арыс ќаласындаєы Монтайтас елді мекенінде суарнасынан шыєып, жаќын жердегі 19 їйдіѕ аумаєына жайылды. Осы аймаќтаўзындыєы 70-80 метр, биіктігі 60-70 сантиметр болатын судан ќорєайтынбекіністер салынды. Јзірге мерт болєандар мен ќираєан дїниелер жоќ.Ордабасы ауданында «Найман арыќ» арнасыныѕ бойында су бекіністерісалынуда. Ал Темірлан ауылында 120 їйден 500 адам ќауіпсіз аймаќќакґшірілді.

Жалпы алєанда Оѕтїстік ќазаќстан облысыныѕ аймаєындаєы ќўтќаружјне одан бґлек ґзге де кейінге ќалдыруєа болмайтын шўєыл шараларєа 4мыѕ 268 адам, 1 мыѕ 53 техника, 384 шаєын механизация ќўралдары іскеќосылды. Облыстыќ Тґтенше жаєдайлар департаментініѕ жеке ќўрамы менаймаќтаєы ќўтќарушы ќызметтердіѕ барлыєы су тасќынымен кїрескежўмылдырылды. Бўл баєыттаєы жўмыстарєа ќосымша кїш ретінде Тґтеншежаєдайлар министрлігініѕ 28237 бґлімшесініѕ жауынгерлері мен Республикалыќжедел-ќўтќару жасаєы, Оѕтїстік аэромобильді жедел-ќўтќару жасаєы, Жамбылжјне Ќызылорда облыстарындаєы Тґтенше жаєдайлар департаменттерініѕжедел-ќўтќару жасаєы, ґрт сґндірушілері мен апаттан-ќўтќару ќызметтерініѕґкілдері де Оѕтїстік Ќазаќстан облысындаєы оќиєаныѕ салдарымен кїрескежўмылдырылуда. Тґтенше жаєдаймен кїрес жўмыстарына Тґтенше жаєдайларминистрлігінен 240 адам, 37 техника, 2 ўшаќ пен 2 тікўшаќ ќатысуда.

Еуроодаќтыѕ ирандыќ мўнай-газ секторына ќатыстысанкцияларына жауап ретінде Иран британ жјне французкомпанияларына мўнай сатуды тоќтатты, деп хабарлайды РБК.Ислам Республикасыныѕ мўнай ґнеркјсібі министрлігініѕ сайтынаорналастырылєан сјйкестендірілген мјлімдемені ведомствоныѕ ґкілі АлизерНикзад жасады. «Біз мўнайды жаѕа клиенттерге сататын боламыз», -деп ескертіп ґтті А.Никзад. Естеріѕізге сала кетейік, ќаѕтар айыныѕаяєында Еуроодаќ Кеѕесі ирандыќ мўнай жјне мўнай ґнімдерінимпорттауєа, сатып алуєа, тасымалдауєа, сондай-аќ, оларєа ќатыстыќаржылыќ жјне саќтандыру операцияларына тыйым салєан болатын.Иранєа ќатысты мўнайлыќ эмбарго толыќ 2012 жылдыѕ 1 шілдесінде ґзкїшіне енгізілуі тиіс. Иран ЕО-тыѕ экономикалыќ санкцияларынасимметриялыќ жауаппен ќорќытты. Ислам Республикасыныѕ Парламентіэмбаргоныѕ ґз кїшіне енуін кїтпей-аќ Еуропаєа мўнай экспорттау туралызаѕ ќабылдауєа сґз берді.

Материалдар интернет беттерінен јзірленді.

ØÀÐÓÀËÀÐÄÛH ÒÀÐÒÓÛÆÅËÅÇÈÍÄIÊ

(Соѕы. Басы 1-бетте)

Бїгінгі таѕда діни экстремизмге ќарсы кїрес шараларына ерекше мјнберілуде. Осы маќсатта жўмыс істейтін бґлімшелерге ќосымша ќызметкерлержўмылдырылєан. Ўлттыќ ќауіпсіздік комитетімен бірлескен жўмыс жїргізілуде.«Ґткен жылєы Атырау, Аќтґбе, Жамбыл облыстарындаєы экстремистік баєыттаєызаѕ бўзушылыќтар жјне Маѕєыстау облысындаєы жаппай тјртіпсіздік шараларыјлі есімізде. Осы жаєдайларды ескерсек, ішкі істер органдарын арнайыќўралдармен, ќару-жараќтармен ќамтамасыз ету ќажеттілігі туындап отыр.Мысалы, резеѕке оќпен ататын ќарулар, газды немесе инертті гранаталаржјне таєы басќалар. Олар - тјртіп бўзушыларєа ќарсы кїресте тиімді јріадам ґміріне ќауіп тґндірмейтін ќауіпсіз ќарулар. Бўл маќсатќа шамамен70 миллион теѕге ќажет», - деді облыстыќ ІІД-ніѕ бастыєы.

Таєы бір мјселе, ішкі істер органдарыныѕ облыс орталыєындаєы Лермонтовкґшесі бойындаєы ќўрылымдыќ бґлімшесі орналасќан јкімшілік єимаратјбден ескірген. Нысан осыдан алпыс жылдай уаќыт бўрын тўрєызылыпты.Содан бері мўнда кїрделі жґндеу жўмыстары жїргізілмеген. Облыс јкіміЕ.Арынныѕ айтуынша, бўл маќсатќа ќажетті кґлемде ќаржы бґлу ќазіршешімін тауып отыр. Алдаєы айда ґтетін облыстыќ мјслихат сессиясындабюджет бекітілгеннен кейін тиісті ќаражат ІІД-не беріледі. Осылайша, жылсоѕына дейін нысан кїрделі жґндеуден ґткізіледі.

Тўрєындардыѕ ќауіпсіздігін ќамтамасыз етуде аймаєымыздыѕ ішкі істероргандарыныѕ атќарєан жўмыстарына оѕ баєасын берген Ерлан Мўхтарўлыалдаєы уаќытта атќарылуєа тиіс шараларєа тоќталды. Бўл ретте, Елбасыныѕбиылєы Жолдауында айтылєан ќўќыќ ќорєау саласын жетілдіру баєытындаєыжўмыстарєа ерекше кґѕіл бґлінуі тиіс. Ќўќыќ ќорєаушылар ќызметініѕ жеделдігінодан јрі арттырып, заѕ бўзушылыќтардыѕ алдын алуєа жоєары мјн берілуіќажет.

- Жалпы, облысымыздаєы ќылмыстыќ ахуалдыѕ жоєары деѕгейдесаќталып тўрєандыєын мойындауєа тиіспіз. Мысалы, еліміздіѕ басќаоблыстарымен салыстырып кґрейік. Тўрєындар саны бізден екі есе кґпаймаќтар бар. Біраќ, ондаєы ќылмыс деѕгейі біздіѕ облыстаєы кґрсеткішпенбірдей. Мўны, јрине, тек ішкі істер органдарыныѕ ќызметіне байланыстыдеп айтуєа болмайды. Жалпы, јлеуметтік-тўрмыстыќ, экономикалыќ ахуалєаќатысты. Сондыќтан, ішкі істер департаменті сараптама жїргізе білуі ќажет.Бўл ретте, заѕ бўзушылыќтарды жай єана тіркеп ќоймай, оныѕ себептеріаныќталуы тиіс, - деді аймаќ басшысы.

Соѕєы жылдары ауылдыќ жерлерде мал ўрлау оќиєасы жиілеп кетті. Кїнкґріп отырєан тґрт тїлігінен айырылып, жер шўќып ќалєан тўрєындар бар.Осынау олќылыќтыѕ орнын толтыру їшін ішкі істер органдарына алдын алушараларын кїшейте тїскен жґн. Ол їшін, жергілікті атќарушы билік органдармен,яєни, аудан, ауыл јкімдерімен бірлесе жўмыс істеу керек.

Бас бостандыєынан айыру мекемелерінен босап шыќќан азаматтардыќоєамєа бейімдеу, еѕбекпен ќамту шаралары да ґзекті тўр. Себебі, жўмыстаба алмай бўрынєы «кјсіптеріне» кірісіп, ќайтадан темір торєа тоєытылатындартабылуда.

Облыс јкімі биыл кїзде аймаєымызда аса маѕызды шараныѕ ґтетіндігінеске салды. Ол – Ќазаќстан мен Ресейдіѕ шекаралас аймаќтарыныѕынтымаќтастыќ форумы. Шараєа екі ел Президенттері ќатысатындыєы белгіліболып отыр. Сол себепті, ќауіпсіздік шараларын кїшейтуге облысымыздыѕішкі істер органдары саќадай сай болуы тиіс.

Данияр ЖЎМАДІЛОВ.

KÛËÌÛÑÒÛH ÀËÄÛÍ ÀËÓÁÀÑÒÛ ÒÀËÀÏ –

ЗАМАН ТАЛАБЫÁIËIÌ ÁÅÐÓÄI ÆÀHFÛÐÒÓ –

«Мемлекет бір мезгілде білім беру ќызметтерін кґрсетугејрі олардыѕ сапасына баєа беруге тиіс емес».

ЌР Президенті – Елбасы Н.Ј.Назарбаевтыѕ «Јлеуметтік-экономикалыќ жаѕєырту – Ќазаќстан дамуыныѕ басты баєыты»

атты Жолдауынан.

Сараптама

Елбасыныѕ јр жылєы Жолдауларында назардантїспей келе жатќан басымдыќтардыѕ бірі - білім берусаласын дамыту. Осыєан орай, отандыќ білім беружїйесінде жыл сайын жаѕа реформалар жїргізіліп,тїрлі іс-шаралар жїзеге асуда. Десе де, аталмышсалада алдаєы уаќытта атќарылуы тиіс міндеттераз емес. Мўны ел Президенті Нўрсўлтан Јбішўлыбиылєы Жолдауында атап берді. Наќтыраќ айтарболсаќ, оќу їдерісіне ќазіргі заманєы јдістемелер ментехнологияларды енгізу, педагогтар ќўрамыныѕсапасын арттыруєа деген талаптарды кїшейту, біліктілікті бекітудіѕ тјуелсізжїйесін ќўру жјне таєы басќалар.

Бїгінде бўл міндеттерді орындауєа ЌР Білім жјне єылым министрлігі белшеше кірісіп кетті. Тіпті, министрлік ґкілдері аймаќтарды аралап, алда тўрєанїлкен науќан – ўлттыќ бірыѕєай тестілеуге (ЎБТ) биыл ќатаѕ талапќойылатынын айтып, тїсіндіру жўмыстарын ќызу жїргізуде. Бўл – осы салаєажїктелген міндеттердіѕ бастамасы єана дейді мамандар.

Нўржайна ШОДЫРnurzhainashodyr@mail.ru

Павлодар облысы бойынша ЎБТ кґрсеткіштері

Мектеп бітірушілер саны 5132 5418 6029ЎБТ-єа ќатысушылар 4578 4619 5064Орташа балл кґрсеткіші 79,4 88,79 91,27

2009 ж. 2010 ж. 2011 ж.

Биылєы ЎБТбўрынєыданґзгеше...

Кґзді ашып-жўмєанша жаѕа оќужылыныѕ їшінші тоќсаны аяќталуєа жаќынќалды. Алайда, јр таѕ аєарып атќан сайын,мектеп бітіруші тїлектерден маза кетуде.Себебі, биыл ўлттыќ бірыѕєай тестілеугеќойылатын талаптар бўрынєыдан дакїшейтілетіні белгілі болды. Бўл туралытаяуда облыс орталыєына арнайы келгенЌР Білім жјне єылым министрлігініѕ баќылаукомитеті сыртќы баєалау басќармасыныѕбастыєы Зинаш Жанділдина мјлім етті.Оныѕ айтуынша, осы жылы ЎБТ ґткізутуралы ережеге ґзгертулер енгізілген.Ќандай дейсіз єой?.. Біріншіден, ўлттыќбірыѕєай тестілеу кезінде тјртіп бўзєанталапкерлер аталєан министрлік ґкілдерініѕшешімімен бірден аудиторияданшыєарылады жјне нјтижесі жойылады.Айта кетерлігі, бўрын мўндай жаєдай орыналєанда, мјселе мемлекеттік комиссияныѕќарауына жіберіліп, содан кейін єана тиістішара ќолданылып келген еді.

Екіншіден, ЎБТ-єа байланысты ќўпиятјртіпті ќамтамасыз етуге ерекше мјнберіліп отыр. Осы маќсатта тестматериалдарын ґз пайдасына жаратќысыкелетін кґлденеѕ кґк аттыларєа тосќауылќою їшін нормативтік-ќўќыќтыќ ќўжаттарјзірленіп, ќолданысќа енгізілген. Демек, ендіел арасында «ўлттыќ бірыѕєай тестілеудіѕжауаптарын алдын ала сатып алуєа боладыекен» деген кїдікті јѕгімелер сейілетіншыєар.

Їшіншіден, ЎБТ ґткізілетін нысандардыѕбарлыєында ўялы телефондардыѕсигналдарын автоматты тїрде ґшіретінќўралдар мен бейне баќылау камераларыорнатылады. Естеріѕізде болса, былтырєыжылы да ўлттыќ бірыѕєай тестілеу ґткізілетінаудиторияларєа ўялы телефон байланысыншектейтін арнайы ќўрылєылар ќойылєанеді. Енді осы талаптыѕ арќасында алдыменшен-шекпенді тамыр-танысына немесе

ќалталы кґкелеріне сеніпжїрген еркетотайлардыѕ ешќиналмастан мемлекеттік білімгрантын иеленіп, оѕай олжалыболуына тўсау салынбаќ. Сондай-аќ, «алтын белгіге» їміткер болатўра ґз білімін дјлелдейалмайтын, бјсекеге ќабілетсізшала сауаттылар да сабасынатїспек.

Тґрт іншіден , тесттапсырмаларыныѕ сапасынжетілдіру жґніндегі жўмыстаржанданып, математика пјнінел о г и к а л ы ќ с и п а т т а є ыт а п с ы р м а л а р е н г і з і л г е н .Жасыратыны жоќ, осы уаќытќад е й і н ў л т т ы ќ б і р ы ѕ є а й

тестілеудегі кейбір сўраќтардыѕжґн-жосыќсыз екендігі туралысын-пікірлер сан мјрте айтылыпкелген болатын. Осыны ескергенжауапты министрлік биыл тесттапсырмаларыныѕ сапасына ерекшеназар аударєанєа ўќсайды. Алнјтижесін уаќыт кґрсетер...

Сонымен, биылєы ЎБТ-даєы бастыжаѕалыќтыѕ бірі - математикапјндеріне логикалыќ есептердіѕенгізілуі. Осыдан кейін есеп-ќисаптыкґбінесе калькулятордыѕ кґмегіменшыєарып їйренген шјкірттерімізой-ґрістіѕ ќаншалыќты ґскендігінбастаєы наќты біліммен таразылайтын болады.Десе де, бўл жаѕашылдыќ тїлектердітолєандыруда. Ґйткені, кґптеген шјкірттермўндайєа јлі дайын емес. Оны єалымдар даайтып жїр. Жуырда редакциямыздаўйымдастырылєан «Мектептегі єылыми жўмыс:дўрысы ћјм бўрысы ќайсы?» атты дґѕгелекїстел шарасына ќатысќан С.Торайєыроватындаєы ПМУ-діѕ деканы, єалым НўрлыбекИспулов: «АЌШ-та 1-сыныптан бастап оќушыєајрбір теориялыќ есептіѕ практикалыќмаєынасын табуды їйретеді. Бізде бўлжаєы кенже ќалєан», - деген еді. Ал педагогмамандардыѕ біл ікт іл іг ін арттыруинститутыныѕ јдіскері Айтжамал Дайырова:«Бір ґкініштісі, ќазаќстандыќ балалардыѕ кґбілогикалыќ тапсырмалар орындауєа келгендејлсіздік танытып жатады. Демек, біздіѕмўєалімдеріміз сабаќта оќушыныѕ логикалыќойлау ќабілетін дамытуєа баєытталєанжўмыстарєа аса мјн бермейді. Осыолќылыќтыѕ орнын толтыру ќажет», - дейді.Келешекте мўєалімдер мўны ќаперлеріне алсаигі дейміз.

21 аќпан, cейсенбі, 2012 жыл 3САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

www.saryarka-samaly.kz

ЌОЄАМБесіншіден, биыл аудандыќ жјне

ќалалыќ ЎБТ-ны ґткізу пункттерінде јраудиторияєа министрліктіѕ 1 ґкілі, ал жоєарыоќу орындарына аудитория санынаќарамастан, министрліктіѕ 5 ґкілі баќылауєакеледі. Ашыєын айтќанда, ўлттыќ бірыѕєайтест ілеу ґтет ін аудиторияда текминистрліктіѕ сенімді ґкілдері єанаболады. Сондай-аќ, мемлекеттік комиссиямїшелерініѕ саны 5 адамєа ќысќарып,аудитория кезекшілері алынып тасталады.Бўл – ўлттыќ бірыѕєай тестілеудіѕ барыншајділ ґтуіне јрі бґгде адамныѕ талапкерлергекедергі келтірмеуіне мїмкіндік береді, -дейді білім беру саласыныѕ мамандары.

Облыстыќ білім беру басќармасыныѕмјліметіне ќараєанда, биыл аймаќ бойынша5841 тїлек алтын ўя мектептеріменќоштаспаќ. Ал олардыѕ наќты ќаншасыныѕЎБТ-єа ќатысып, баќ сынайтыны јзіргебелг іс із . Облыстыќ біл ім берубасќармасыныѕ лицензиялыќ аттестациялаужјне инспекция бґлімініѕ бастыєы РозаБалапанќызы: «2012 жылдыѕ 10 наурызынанбастап 25 сјуірге дейінгі аралыќтатїлектерден ЎБТ-єа ќатысуы туралы ґтінішќабылданады. Содан кейін єана тестілеугеоблыс тїлектерініѕ наќты неше пайызыќатысатыны айќындалмаќ. Жалпы, биыл осыжїйеге деген талап кїшейді. ЌР Білім жјнеєылым министрлігініѕ ґкілдері биыл ўлттыќуниверситеттерге, яєни беделді жоєарыоќу орындарына тїсу їшін талапкерлердіѕЎБТ-даєы орташа балы 70-тен жоєары болуыкерек дейді. Ал 60-тан тґмен балл алєандаржоєары оќу орындарыныѕ аќылы бґлімінеде ќабылданбайды. Сол їшін тїлектерімізгеїлкен дайындыќ пен таудай талап керек.Бїгінде јр мектептіѕ мўєалімдері 11-сыныпоќушыларымен ќосымша жўмыс істеуде.Еѕ бастысы, бўл ќызмет їшін тїлектер аќытґлемейді. Мўныѕ бјрі-елдегі білім берусаласын дамытып, жас ўрпаќтыѕ жан-жаќтыбілімді болуы їшін жасалып жатќан игішара деп тїсіну керек», - дейді.

Оќушылардыѕалаѕдауыорынды ма?

«Жыєылєанєа жўдырыќ» демекші, бўлсаладаєы талаптар кїшейген сайын,оќушылардыѕ уаќытылы білім алуынаќытымыр ќыс та кері ыќпалын тигізбейќоймады. Осыєан орай, республиканыѕкейбір ґѕірлерінде оќушылардыѕ сабаќкестесінен ќалып ќойєан таќырыптарынмеѕгеруі їшін кґктемгі демалыс, кјдімгіканикул уаќытында балаларєа білім беру,тіпті, екі пјнді біріктіріп оќыту сынды тїрліјѕгімелер айтылуда.

Осылайша, салќын ауа райы да елдіѕбілім беру саласын бірталай јбігерге салды.Алайда, Сарыарќаныѕ сарышўнаќ аязы

біздіѕ ґѕірді де айналмай ґтпеді. Біразуаќыт мектептерде сабаќ тоќтатылды. Осыжаєдайєа ата-аналармен ќатар, оќушыларда алаѕдады. Абырой болєанда, ауарайындаєы осындай тосын жаєдайларєаќарамастан, облыс оќушылары, јсіресетїлектер їшін сабаќ кестесі ґз деѕгейінде,жоспар бойынша жїргізіліп келеді екен.«Облыс оќушылары сабаќ кестесінен ќалєанжоќ. Осы баєыттаєы барлыќ баєдарламаойдаєыдай жїзеге асуда. Оќушылардыѕалаѕдауына еш негіз жоќ. Каникул уаќытындаолар ел ќатарлы дем алатынболады», - дейді облыстыќбілім беру басќармасыб а с т ы є ы н ы ѕорынбасары ГїлжанЌадырбаева.

ХАТ-ЌОРЖЫН 21 аќпан, сейсенбі, 2012 жыл4www.saryarka-samaly.kz

САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

Облыстыќ «Сарыарќа самалы» газетініѕ9 аќпан, бейсенбі кїнгі номеріндегі НўрболЖайыќбаевтыѕ «Ќўрт тїспейтін алма» аттымаќаласы кґпшілік кґѕілінен шыќты деген ойдамын.«Оќшау ой» айдарында берілген бўл маќаладаќазіргі уаќыттаєы кґкґніс-жемістердіѕќўнарсыздыєы туралы мјселе ќозєалады.Журналист пікірімен келіспеске болмас. Расындада, бїгінгі алмалардан дјм ќашты. Бўл оны жепґскен ўрпаєымыздыѕ денсаулыєына кері јсерінтигізуде.

Кезінде мектепте оќып жїргенімде, мўєаліміміз«Алманыѕ ќўртында арамдыќ болмайды. Олалмадан басќа еш нјрсемен ќоректенбеген.Абайсызда ауыздарыѕа кетіп ќалса, оныѕ зияныжоќ», - дейтін. Біз болсаќ, осы сґзді естіп,ашуланатынбыз. Бўл сґздерде тереѕ маєынажатќан екен. Тїсінбеппіз...

Назгїл ТАЛЄАТЌЫЗЫ,мўєалім, Павлодар ќаласы.

Жуырда Аќтоєай ауданындаєы орталыќ балалар

кітапханасында «Туєан жерім» атты кеш ґтті. Оєан

Абай атындаєы орта мектептіѕ 9-сынып оќушылары

мен ґѕірге танымал бірќатар азаматтар шаќырылды. Кеште

ауданныѕ тарихы жайлы тўшымды ой-пікірлер айтылды. Еѕбек

ардагері Б.Рамазанов пен ардагер ўстаз Серік Оспанов жјне

ґзге де ќонаќтар туєан жерді сїйіп, ќўрметтеу отбасынан

басталатынын, Отанєа адал ќызмет ету баршаныѕ парызы екенін

жеткізді. Шара барысында кітап кґрмесі ўйымдастырылды.

Оќушылар туєан жер туралы ґлеѕдер оќыды. Мазмўнды ґткен

кеш ерекше јсер ќалдырды.

Г.ЖЇНІСОВА,

Аќтоєай аудандыќ орталыќ балалар

кітапханасыныѕ меѕгерушісі.

Їстіміздегі жылдыѕ ќаѕтар айындаПавлодар ќаласындаєы «Ардагерлер їйі» аттымїгедектер мен ќарттарєа арналєан оѕалтуорталыєында денсаулыєымызды сауыќтыруєа

мїмкіндік алдыќ.Аталмыш мекеме ўжымы бізді мейірімге бґлеп,

денсаулыєымызды жаќсартуєа барлыќ жаєдайдыжасады. Сауыќтыру барысында біз компьютерменжўмыс істеуді меѕгеріп, шыєармашылыќпен деайналыстыќ. Бір сґзбен айтќанда, техникамен достасып,бойымыздаєы ґнерімізді шыѕдай тїстік. Осы баєыттабізге кїні бойы демеу болєан ќызметкерлердіѕ еѕбегінетјнті болдыќ. Алєыс айтамыз!

Демалушылар атынан -Н.ФОМИНЧУК , М.СМАЄЎЛОВА .

Осы жылдыѕ аќпан айынан бастап,ґѕіріміздегі «Аєарту» шипажайындадемалудамын. Аталмыш мекеме ќызметкерлеріќарт адамдар денсаулыєына ерекше кґѕілбґліп, мейірім шапаєатын шашуда. Арамызда

осындай жандардыѕ болєаны ќандай жаќсы.Шипажай директоры М.Дїйсенбаев пен А.Пузырева,

Т.Ќайдина, Б.Соболева, Ј.Сембина, С.Сїлейменова жјнеГ.Ибраева сынды бір топ ќызметкерлерге алєыс білдірудіазаматтыќ парыз санадым. Сонымен ќатар, мјденишараларды ўйымдастырып отырєан ЛюбовьАлександровнаныѕ еѕбегін ерекше атап ґтер едім.Сіздерге деген шексіз ризашылыєымды жыршумаќтарым арќылы білдіруді жґн санадым.Жўмасына екі рет ,Бас ќосамыз бјріміз .«Аєартуєа» жиналєан ,Їлкен-кіші кјріміз .

Сайысќа тїгел ќатысып ,Сыйлыќтар да аламыз .Бґлмемізде дем алып ,Мјз-мейрам боп ќайтамыз .

Ќўсни ШАХАНОВА,зейнеткер.

Мен жуырда бір топ ардагерлермен біргеоблысымыздаєы «Денсаулыќ» сауыќтыру орталыєына

барып демалдым. Осы жердегі јр кїніміз ќуанышпен шаттыќќа толы болды. Біз жаны жайсаѕ

азаматтардыѕ ќамќорлыєына бґлендік .Сондыќтан, орталыќ директоры Гїлбаршын

Єизатуллинаєа , дјрігер АлтыншашТемірєалиеваєа, Гїлмая Ибраєимоваєа,Людмила Кононец жјне таєы басќаларынаайтар алєысым шексіз.

Р.БЕКТЎРОВА,Павлодар ќаласыныѕ тўрєыны.

Бабаларымыз ўл баланыѕтјрбиесіне аса мјн берген. Ўл -шаѕыраєыѕды шайќалтпайтын, ошаќотыѕды ґшірмейтін, ізіѕдіжалєастыратын болашаєыѕ. Балаѕдыжаќсы кґру деген - сїт бетіндегіќаймаќ ќып јлпештей беру емес.Ретті жерінде аќыл айту, білмегенінўєындыру, аз-кем оєаш ќылыєыкґрінсе, ќабаєыѕмен жасќау ќажет.Мўныѕ бјрі - тїптеп келгендеболашаќтыѕ ќамы. Бўрынєыаќсаќалдар ер балаєа бесжастан бастап ќўман ўстатып,ќонаќтыѕ ќолына су ќўйєызєан. Онєатолса, пышаќ алып ет турайды, онбес жастан бастап табаќ тартады,жиырма жастан сыбанып табаќжасайды.

Ќонаќќа тартылєан табаќтыѕ датабаєы, сїйектіѕ де сїйегі бар. Ќайжілік кімге берілуі керек?

Еѕ сыйлы сїйек - жамбас, одансоѕ жауырын, одан соѕ кјрі жілік,ортан жілік, тоќпан жілік, асыќ жілікболып жіктеледі.

Бас жоєары табаќќа салынады.Јрі еѕ сыйлы адамєа тартылады.Жанына етін кґп сылмай жамбасереді. Ќой жаѕадан сойылса, бўл

Ќазіргі заманда баланыѕкґркем јдебиетті оќуєа дегенќызыєушылыєы мен ынтасы тґмен.

Техниканыѕ барынша дамыєан заманындаоќушыларєа кґркем јдеби туындыларды оќыту– кґкейкесті мјселелердіѕ бірі. Јсіресе, оќушыжастар арасында жазушыларымыздыѕтуындыларын оќу кенже ќалып отыр. Мектептегіоќыту баєдарламасы аясындаєы роман-поэмалардыѕ да беті ашылмайды.

Осыєан орай олардыѕ сґздік ќоры кеміп,тіл байлыќтары жетілмей, танымдыќ жјнешыєармашылыќ ќабілеттері дамымай отыр.Алдаєы уаќытта алдыѕєы ќатарлы елдерментереземіз теѕесіп, мјртебесі ґссін десек,оќушылардыѕ білім алуларын ойлауымыз керек.Балаєа кґркем туындыны оќытып, јдебиетарќылы білім беру, јрине, аздыќ етеді.Дегенмен, јдебиетті оќушылардыѕ руханијлемін, адамзатты ќўрметтеуге деген сезімдеріноятатын дїние деп ќарастыруымыз керек. Осыарќылы жасґспірімдер єасырлар ќойнауындасаќталєан еліміздіѕ тарихы, ата-бабаќалдырєан мол мўраны ќўрмет тўтуєа їйренеді.

Кітап оќымай-аќ, компьютер жетегіндежїрумен білім белестерін баєындыруєа болама? Болады, јрине. Дегенмен, кітап, јдебиеттіѕберер таєылымы мол. Ќазіргі кездеоќушылардыѕ арасында «Интернетті білсеѕболды, керегіѕді тауып аласыѕ» деген керіпікір ќалыптасќан. Техникалыќ сауаттылыќтыѕ

МАЗМЎНДЫ КЕШБОЛДЫ

АЛМАНЫЅЌЎРТЫ

АРАМ ЕМЕС...

СІЗДЕРГЕРИЗАМЫН

КЈДЕ СЇЙЕКкјделі сїйектер жеке-дара берілмейді.Бўл ќонаќќа деген ќўрмет болыптабылады. Оѕ сїбе ќабырєа жоєарытґр табаќќа, алтауы екі жауырынєа,тґртеуі екі асыќ жілікке ќосатартылады. Ќалєан сегіз жілікке екі-екіден бўєана ќабырєа еншіленеді.

Тґсті – кїйеуге, ќўйымшаќты –ќызєа, мойын мен ќўйрыќты -ќойшыєа, ішек–ќарын, талаќ, сираќјйел, бала-шаєаєа ўстатылады.

Кјделі сїйек ґз орнын тапќандаєана ќонаќтардыѕ кґѕілі жайланады.Јйтпесе, «сыбаєамды ата да, иткесал» дейтін ќазаќтыѕ кґѕілі оѕайкґнши ќоймайды. Сїйек шатастырсаѕ,бўл ата-анаѕа сын. Босаєаѕнан кґкірегіазып шыќќан ќонаќ бірер ќыр асќансоѕ, јлгі ќылыєыѕды сан саќќа жїгіртіп,јѕгіме бастайтын болєан.

Бїгінде кјде сїйекті тергепжататындар аз єой. Десе де, ата-баба дјстїрін ўмытпаєанабзал.

ЌўдайбергенПІШЕНБАЕВ,

Майауданыныѕ

Ќўрметтіазаматы.

КІТАП ОЌЫМАЄАН – АЗАР...жамандыєы жоќ. Біраќ, кітаптіѕ, јдебиеттіѕжґні басќа.

«Јдебиет – сґз ґнері». Ол да ґнердіѕ бірсаласы болып табылады. Кґркем шыєармалардыоќу арќылы кез келген баланыѕ бойында ўлттыќсана сезім ќалыптасады. Тіл байлыєы дамиды.Жан-жаќты ойлау ќабілеті артады. Соныменќатар, сауатты, ќатесіз жазу даєдысы пайдаболады. ґмірді тїсінуге кґзќарасы дамиды.Осынау ќасиеттерді бала бойына дарытудамўєалімніѕ атќарар еѕбегі зор. Ол їшін ўстаздаржас ґскіндердіѕ сґз ќўдыретіне деген сезіміноятып, јдеби дїниетанымын кеѕейту ќажет.Еѕ басты ќўрал – кґркем јдебиеттерді оќудаєдысын ќалыптастыру. Ўстаздар ќауымы осыигі маќсатты орындау їшін жаѕадан жарыќкґрген кітаптарды баќылап, тізімін жасапотырса, нўр їстіне нўр. Тек ќана баєыт баєдарберсе болєаны.

Кґркем шыєармаларды оќытуда ата-аналармен кітапхананыѕ ролі зор. Мўєалім мен ата-ана мектеп кітапханашысымен тыєыз ќарым-ќатынаста болуы керек. Сонымен ќатар, мектепќабырєасында ўйымдастырылатын танымдыќшаралардыѕ да пайдасы кґп. Ендеше, мўєаліммен ата-ана бірлесе жўмыс жасаса ,балаларымыз да тјрбиелі, білімді болып ґспек.

Самал МЎХТАРХАН, Абай атындаєыорта мектеп

мўєалімі,Лебяжі ауданы.

ЖАНЫ ЖАЙСАЅАДАМДАР

ЌАРИЯЛАРАЛЄЫСЫНАБҐЛЕНГЕН

Балалар шыєармашылыєыныѕкеѕ таралєан тїрі - театрландыру јрекеті.

Јрбір бала ќоршаєан ортадан алєанјсерлерін, ґзініѕ тїрлі ой-ќиялдарынкейіпкерлер жјне олардыѕ јрекеті арќылыіске асырєысы келеді. Сґйтіп, образєаеніп, кез-келген рольды ойнап, еліктеугетырысады. Бўл - баланыѕ эмоционалдыќлјззат алуына мїмкіндік береді. Соныѕнјтижесінде, жеткіншектіѕ образдардыќўрастыру іскерліктері, ґнертапќыш жјнеептілік ќабілеттері дамиды.Театрландыруда мјтінді жаттап,ќимылды келтіру кґп уаќытты талап етеді.Ал балабаќшадаєы балалар ўзаќ уаќытбір нјрсемен шўєылдана алмайды.Алайда, осы јрекет баланыѕ жаѕаобразды ќўрудаєы іскерлігі мен білімін,шыєармашылыєын танытуына ыќпал етеді.

Еѕ бастысы , балаларшыєармашылыєын дамыту керек, ол їшінолар ертегі јлемініѕ мјнін тїсініп,кейіпкерлердіѕ атынан ґздері диалогќўрып, би ќимылдары арќылы жеткізугетырысуы ќажет.

ТЕАТРЛАНДЫРУ ЈРЕКЕТІНЌАЛЫПТАСТЫРУ ЌАЖЕТБалєындар ґзара ќарым-

ќатынаста екі тілді пайдаланады.Бірінші тіл - сґздер, сґйлемдер,фразалар, тїсініктер.Екіншісі - эмоция, тебіреніс, ым,жымыѕдау, кїлкі, бет-аузын тыжырайту.

Балалардыѕ ойындыќ тапсырманыжануарлар немесе ертегі кейіпкерлеріобразында орындауы оларєа ґз денесініѕпластикалыќ ќозєалыстарын жаќсы игеругекґмектеседі.

Тіл дамыту, дауыс жјне тыныс алужаттыєулары баланыѕ сґйлеу аппаратынжетілдіріп, дўрыс јрі наќты дыбыстардыайтуєа даєдыландырады. Сґйтіп, оларкґпшіл болуєа, ќоршаєан јлемді тануєа,ґз ойын наќты тўжырымдауєа жјне ашыќбаяндауєа їйренеді. Сондай-аќ, мектепкедейінгі балалардыѕ оќу іс-јрекетіндетеатрдыѕ бірнеше тїрін ќолдану ґте тиімді.

Јсемгїл ШОТОВА,№6 сјбилер баќшасыныѕтјрбиешісі,Павлодар ќаласы.

БЈЙГЕ! БЈЙГЕ!

«Фотоґнер!Балалар, «Айналайын» ќосымшасы

«ФОТОҐНЕР» атты кішкентай фототілшілербайќауын жариялайды. Байќауєа кез келген балаґзі тїсірген суретін ўсына алады.Суреттіѕ мазмўнына, таќырыбына шектеу

ќойылмайды. Мјселен, жан-жануарлар, табиєаткґріністері, мерекелер, т.б.

Ќўрметті достар,ќолдарыѕафотоаппараттарыѕды алып, суреттїсіріп, бјйгеге ќатысуєа асыєыѕдар.Ќазіргі таѕда редакциямызєа кґптегенсуреттер келіп тїсуде.Байќау їстіміздегі жылдыѕ бірінші

жарты жылдыєыныѕ соѕына дейін жалєасады.Жеѕімпаздарєа баєалы сыйлыќтарымыз бар.Іске сјт, достар!

«Айналайын»

Байќау мынадай екі аталым бойынша ґткізіледі:

1. «Тосыннан тїсірілген»

(кїлкілі, ќызыќты суреттер)2. «Портрет»

Жадыѕда тўт, жас бала!

Сейіт КЕНЖЕАХМЕТЎЛЫ

Ќазаќтыйымдары

Ескеру:Јр баладан фотосуреттер 1 рет ќана ќабылданады.

Сондыќтан, еѕ сапалы тїсірген суреттерді жіберугетырысыѕдар.

«Кішкентайханшайымдар»

Суретті тїсіріп, бјйгедебаєын сынаєан -Нўржол АЙДОС,

оќушы, Аќсу ќаласы.

Жасай бер,Ќазаќстаным!Туєан жерім – Ќазаќстан,Ўлттар достыєы жарасќан.Ќалаларыѕ кґркейіп,Кґк аспанмен таласќан.

Байтаќ далаѕ кґп сеніѕ,Жасыл желек шґптеріѕ.Жасай бер, Ќазаќстаным,Кґрініп тўр ґскеніѕ.

Нарєыз КҐШЕРБАЕВА,оќушы, Ертіс ауданы.

Кейбір аєа-јпкелеріміздіѕ,яєни ересек ўл-ќыздардыѕтјрбиесі мені ќатты алаѕдатады.Олар їлкенді сыйлаудан ќалыпбара жатќан сияќты . Олайдейтінім, ќала ішінде ќатынайтынкез-келген ќоєамдыќ кґліктергеотыра ќалсаѕыз, орындыќ жетіспе-гендіктен тїрегеліп тўрєан кґптегенќарт адамдарды кґресіз. Онсызда ќалт-ќўлт етіп жїргенќариялардыѕ таяќтарына сїйеніп,ќолдары ќалтырап, јзер дегендеќалталарынан аќшаларын алыпберіп жатќаны аянышты кґрінеді.Ал ересек балалар мен ќыз-жігіттермўндай ќарт адамдарды кґрседе, кґрмегендей болып, бедірейіпотыра береді. Тіпті, кондукторлардыѕ жасы їлкен адамдарєа орын беріѕдердеген сґзін де елемей, ќўлаќтарына ќўлаќќап таєып, јуен тыѕдап отырады.Одан ќалса, ўялы телефондарын жаѕа кґргендей, соєан їѕіліп, байќамаєансыѕай танытады. Осындай жастарєа ќарап, жаным ашиды. Оларєа ата-аналарымен ўстаздары ќарттарды сыйлау керектігін їйретпеген бе? Јлде, бўл балалардыѕата-јжесі жоќ па? Аєа-јпкелеріміздіѕ осы ќылыќтары дўрыс па? Јрине, бўлкімді де болмасын ойландыратын жаєдай. Ґз басым їлкенді сыйламау –тјрбиеніѕ таяздыєынан деп ойлаймын. Сондыќтан, їлкендер жаєы їйіндегіўл-ќызына адамгершілік туралы кґп аќыл-кеѕес бергені жґн. Балаєа саналытјрбие беру – барша ата-ананыѕ міндеті болуы тиіс. Јйтпегенде, біздіѕќоєамда тјрбиесіз, мейірімсіз жандардыѕ кґбейіп кетпесіне кім кепіл?..

Гузель ЌАПЕНОВА,№22 мектептіѕ 4-сынып оќушысы, Павлодар ќаласы.

барша ата-ананыѕ міндеті

БАЛАЄА САНАЛЫ ТЈРБИЕ БЕРУ –

Баянауылда ґсетін аєаш тїрлері

Айтарым бар...

1111122222

333334444455555

6666677777

88888Ќўрастырєан: Гїлнўр ЖАПАНОВА,Павлодар музыкалыќ мектеп-интернатыныѕ 6-сынып оќушысы.

1. Ќысы-жазы кґгеріп тўратын ќылќанды ќараєай. Бўл аєаш халыќтар достыєыныѕ символы ретінде танымал.2. Ќуаѕшылыќќа тґзімді, ќатты аєаш.3. Ќўмды жерде ґсетін бозєылт тїсті тікенді бўта.4. Шамшат тўќымдасына жататын кґп жылдыќ бўтаќты жуан аєаш.5. Тїзу јрі биік ґсетін, ќысы-жазы кґгеріп тўратын ќылќан жапыраќты аєаш.6. Діѕі бўраѕ болып ґсетін ќылќан жапыраќты ґсімдік.7. Ґте биік ґсетін, ќылќан жапыраќты ќараєайдыѕ бір тїрі.8. Майысќаќ бўтаќты, жіѕішке жапыраќты бўта аєашы.

Сјбиді жасќандырма .

* * *Сараѕ , пайдакїнем болма .

* * *Сол ќолыѕмен тамаќ жеме .

* * *Сыпырєышты жоєары ќойма .

* * *Саусаєыѕды беземе .

* * *Сыќылыќтай берме .

* * *Сайќымазаќ болма .

* * *Саусаєыѕды аузыѕа салма.

* * *Саусаєыѕды танауыѕа сўќпа .

* * *Суды сапырма , ластама .

* * *Суєа дјретке отырма .

«ЖАС ЎЛАН» ЎЙЫМЫНЫЅБОЛАШАЄЫ ЗОР

Елбасы Нўрсўлтан Јбішўлы балалар менжасґспірімдерге патриоттыќ баєытта тјрбиеберуге ерекше назар аударуда. Осыєан орай,жаќында Железинка ауданында тўѕєыш ретреспубликалыќ «Жас ўлан» бірыѕєай балалармен жасґспірімдер ўйымыныѕ бґлімі ќўрылды.Бўл ўйымныѕ басты маќсаты ўлтымыздыѕболашаќ элитасын ќалыптастыру болыптабылады. Оныѕ тґменгі буыны - «Жас ќыран»деп аталады. Оєан 1-4 сыныптар, ал «Жасўланєа» 5-11 сынып аралыєындаєы оќушыларќабылданады. Айта кетерлігі, ўйымєа тек білімді,талантты, ќоєамдыќ жўмыстарєа белсенеќатысатын балалар єана мїше бола алады.Олардыѕ јрќайсысы ўйымєа ќабылданбасбўрын ант ќабылдайды. Аталєан ўйымєа біздіѕаудан бойынша 20 бала мїшелікке ґтті. Олардыѕќатарында мен де болдым.

«Жас ўлан» бірыѕєай балалар менжасґспірімдер ўйымыныѕ Железинкадаєыалєашќы мїшелерін ќабылдау рјсіміне ауданјкімі Жанат Шўєаев ќатысып, јр баланыѕмойнына галстук таќты. Сондай-аќ, олоќушылардыѕ оќуларына табыс тіледі. Меносы ўйымєа ґткеніме ќатты ќуандым. ЕндіЕлбасыныѕ жастарєа артќан їкілі їмітін аќтап,елім їшін ерінбей ќызмет ететін білімді азаматболып ґсемін деген сенімдемін!

Јділбек ОЛЖАБАЕВ,7-сынып оќушысы,

Железинка ауданы, Абай ауылы.

«Айналайын» - аќпарат

Б

А

Я

Н

А

УЫ

Л

Балєын жыр

21 аќпан, сейсенбі, 2012 жыл6САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

www.saryarka-samaly.kz

Адасып сенен ќалмайды,Ќараѕєы жерге бармайды.

(к......)Бес жолмен жїреді,Бар јуенді біледі.

(н...)Жеѕілдетіп аршылар,Кґзіѕнен жас тамшылар.

(п...)

Жерлес аќындарды біле жїрейік!

Павлодар облысы Аќтоєай ауданыныѕтумасы, аќын аєамыз ЌабдыкјрімЫдырысов балаларєа арнап кґп ґлеѕ жазєан.Оныѕ «Ґмір гїлі», «Саяхатта», «Ол кезде онїште едік», «Їйелмелі-сїйелмелі»,«Жасырынбаќ», «Јрќашан кїн сґнбесін!»,«Аршында, балаќай» жјне басќа дажинаќтары жарыќ кґрді. Аќынныѕ ойнаќыда ойлы ґлеѕдерімен талай ўрпаќ сусындапґсті.

Тґменде талантты жерлесіміздіѕбалаларєа арнап жазєан бірнешешыєармасын жас достарымызєа тартуеткенді жґн кґрдік.

Ќабдыкјрім ЫДЫРЫСОВЌабдыкјрім ЫДЫРЫСОВЌабдыкјрім ЫДЫРЫСОВЌабдыкјрім ЫДЫРЫСОВЌабдыкјрім ЫДЫРЫСОВ( 1 9 2 8 - 1 9 7 8 )( 1 9 2 8 - 1 9 7 8 )( 1 9 2 8 - 1 9 7 8 )( 1 9 2 8 - 1 9 7 8 )( 1 9 2 8 - 1 9 7 8 )

КЕЛІЅДЕР,ЌЎСТАР!Ґткен жылы кґктемде,Бала едім тым кіші.Кім білсін, ґкпелеп,Кетті ме жыл ќўсы...

ЖАЛЌАУДЫЅАРМАНЫМўєалім сабаќ сўрамаса,Їйде інім жыламаса.Сиыр суды ішіп келсе,Тамаќ алєа пісіп келсе.Отынды апам жара салса,Нанєа кґкем бара салса.Сонда ќамсыз жатар едім,Тјтті ўйќыєа батар едім.

Ґтті тез он екі ай,Енді мен їлкенмін!Келсе ўшып кґп торєай,Ґзім-аќ кїтемін.

Менде енді бјрі јзір,Балєа да, шеге де...Жасаймын мен ќазір,«Ќонаќ їй» тґбеге.

Жылы орын сайладым,Ќарлыєаш, торєайєа.Їй алды – кґк айдын,Бјрі кеп ќонбай ма?!

Ќўстарым, келіѕдер,Ќарсы алам ґзім-аќ.Жаѕа «їйге» еніѕдер,Міне кґл, міне баќ.

Јлі есімде... Тґртінші сыныпта оќыпжїргенімде мўєаліміміз їйде белгілі бірќўрал-сайманєа арнап ґлеѕ шыєарыпкелуге тапсырма берді. Ертесіне бїкілсынып бойынша екі-аќ бала жазып келгенекенбіз. Соныѕ ішінде меніѕ таќпаєымсыныптастарым мен ўстазымныѕ кґѕіліненшыєып, ерекше маќталып, бестік баєаєаие болєаным бар. Сол кїннен бастапкґрінген сґзге ўйќас іздеп, таќпаќтатуєаден ќойдым. Кейін ќолыма ќалам тисе,шимаќтап жыр жазуды јдетке

айналдырдым. Мўны байќаєан ўстаздарымјрдайым ќолдау кґрсет іп , меніќанаттандырып отырды. Тіпті, мектептебалалармен топтасып бірдеѕе бїлдірсемде, олар маєан кешіріммен ќарайтын.Сондай аяулы жандар - Клара Тґсейќызы,Сјуле Ыбырамќызы сек ілдіўстаздарымныѕ алдында ќашан даќарыздар екенімді білемін.

Кейін облыстыќ «Сарыарќа самалы»газетініѕ «Айналайын» ќосымшасындаалєашќы ґлеѕдерім, шаєын јѕгімелерімжариялана бастады. Сол кезде осы газеттіќолымнан тастамай, ґз шыєармаларымдыґзге балалардік імен салыстырыпотыратынмын. Облыстыќ басылымєашыєармаларым жарияланєан сайыншабытым шалќып, ґнерге, јсіресе ґлеѕгедеген ќўмарлыєым арта тїсетін. Соныѕарќасында оќушы кезімде жыл сайын«Абай оќуларына» белсене ќатысып,

Баяєы заманда бір шал мен кемпірґмір сїріпті. Олардыѕ жалєызсиыры єана болыпты. Ештеѕесі

жоќ кемпір-шал сиырдыѕ сїтімен єана кїнкґргендіктен, бўзауы аштан ґле беріпті. Бірдешал:

- Кемпір, ашыќсаќ, ашыєайыќ, бір жылєабірдеѕе етіп шыдармыз. Енді сиырды

саумай-аќ ќойшы, сїтін бўзауыемсін, - дейді.

- Жарайды, саумасам саумайын,бўзауы уызєа жарысын, - дейдікемпір.

Їш кїннен соѕ сиыр еркек бўзау туады.Бўєан ќуанєан олар ќанша тарыќса да,ашыќса да сиырды саумай, барлыќ сїтінбўзауєа береді. Енесініѕ бар сїтін бір ґзієана еміп ґскен бўзау їлкен ґгіз болыпґседі.

Кїндердіѕ бір кїнінде ол ґзініѕсеміздігіне масаттанады.

«Осындай зор, сўлу денеммен мынабір жаман сиырлардыѕ ішінде жайылыпжїргенім лайыќсыз екен, тїйелерге барыпќосылєаным дўрыс шыєар» деп ойландыґгіз. Осылайша, ґзін ерекше зор сезініпжїрген ол тїйе болуєа тырысып баєады.

жїлдегер атанып жїрдім. Осыдан кейіндостарым мені «аќын бала» деп атайтынболды. Ўстаздарым да «бўл аќын болады»деп желпіндіріп тастайтын. Бала кезімдешынында да аќын болєан екенмін дегенгесенетінмін.

Сґйтіп, орта мектепті де бітірдім.

Арман мен ќиялдыѕ жетегінде ќалаєаоќуєа келдім. Їлкен ортаєа ендік. Солбалалыќ шаќта газеттен есімдерін оќып,таќпаќтарымды салыстырып жїретінќатарластармен бетпе-бет таныстым, досболдым. Сонау ауылдан басталєаншыєармашылыќќа деген ќўштарлыќјрдайым ќалам мен ќаєазды серік еткізді.Алайда, сол «аќын» дейтін атаќќа лайыќболдым деп айта алмаймын. Бўл сґзгелайыќ болудыѕ ќаншалыќты їлкенжауапкершілік, нендей еѕбекті, талант пенталапты ќажет ететіндігін тїсіне бастадым.Бјлкім, сол бір жїздері нўрлы жандар,ќ ы м б а т т ы ў с т а з д а р ы м т е з і р е кќанаттансын, ертерек есейсін дегенболар...

Мен јлі де болса сол сенім менїміттерді аќтауєа ўмтылып келемін. Мїмкін,болашаќта шынымен аќын болыпкетермін...

Тарих таєылымынан

Е ртеде македониялыќ Филипппатшаныѕ ўлы ќос мїйізді Зўлќарнай(Александр Македонский) кґк сауытыноранєан ќисапсыз ќолды бастап, јлемдіґзіне ќарату їшін Жерорта теѕізініѕжаєасындаєы гїлденген шаћарлардык ї л г е а й н а л д ы р ы п , П а р с ы н ы ѕПеросполініѕ тас-талќанын шыєарады.Сосын ќасиетті Манде-Руде ґзенініѕбойындаєы тас ќамалєа келіп, биікќаќпаны семсермен ўрып, «аш» деп айќайсалады. Сонда єайыптан шыќќан бірдауыс: «Ей, жићангер! Бўл жол пенденіѕжолы емес, Жаратушы Иеніѕ жолы, керіќайт», - депті.

Е с к е н д і р З ў л ќ а р н а й б ў л ї н г ешамданып, ќаќпаны соєып, ќаћарынамініп тўрєанда кґз алдынан кґрінген бірелес оныѕ ќолына аќ шїберекке ораулытїйіншек берген екен.

Падишах ашып кґрсе, алтын да емес,алмас та емес, ќол басындай ќураєансїйек екен.

- Ей, мынауыѕ не пјле, мазаќќылєаныѕ ба?, - деп ќаћарєа мінген

ќолбасшы ќасындаєы данышпанАристотельге ќарапты.

- Сјл сабыр етіѕіз, падишах, мўндабір тереѕ сыр болуы мїмкін, - деп јлгісїйекті таразыєа салып, таразыныѕ екіншібасына алтын, кїміс ќазынаны їйгізгенекен. Таразы басы јлгі сїйекті мызєытаалмайды. Таѕданєан патша алтын їстінесауыт-сайманын, семсерін ќосыпты.Б і р а ќ , т а р а з ы б а с ы о р н ы н а нќозєалмайды. Сонда Аристотель азойланып, жердіѕ бір уыс топыраєынЕскендірге ўсынады да:

- Енді сїйекке осыны ќосып салыѕыз,- дейді. Падишах сол топыраќты сїйеккетастай бергенде, таразы басы сылќ етіпжерге тїсіпті. Сґйтсе, бўл адамныѕќураєан кґз сїйегі екен деседі. Мўныкґргендер адам кґзініѕ топыраќќа єанатоятынын аѕєарыпты.

Бўл аѕыз ба, јлде шындыќ пабелгісіз. Содан бері сан єасыр ґтіпті.Біраќ, мўнда їлкен философиялыќтаєылым жатыр... Адамныѕ пейілітойымсыз, «болєан їстіне болсын» дей

береді. Кґз жўмылєанша адамзатґмір атты єажапќа, тірлікке,байлыќќа ешќашан тоймайды.Бўл дўрыс емес. Адам атќан таѕдыаман кґргеніне, бўйырєан суынадал ішкеніне тјуба етуі тиіс.

«Б а й л ы ќ м ў р а т е м е с ,жарлылыќ ўят емес» деген далаєўламаларынан ќалєан ќанаттыс ґ з б а р . Ј р а д а м ш а м а-шарќынша, ґз талпынысына ќарайошаєын кґтеріп, отын жаєады.Біреу бай, біреу кедей. Бўл -ґмір заѕы. Осыны тїсіне біліѕдер,балалар!

Балалар їшін јзірлеген:Зейнеш РАЌЫШЌЫЗЫ,

зейнеткер.

Тјтті-дјмді таєамдарды жинайды,Ќонаќтарды кґѕілдене сыйлайды.

(д........) Толып келіп, Бос кетер.

(ќ....)

Бізде шыѕдалєан шынарлар

Газетіміздіѕ тілшісі Жарќынбек АМАНТАЙ:

«ЎСТАЗДАРЫМ«БЎЛ АЌЫНБОЛАДЫ» ДЕЙТІН...»

Жазып алєан:Кїмісай

СЈТЖАНЌЫЗЫ ,оќушы.

Жўмбаќ шешіп кґрейік!

Ертегілер елінде

ТОЙЫМСЫЗ КҐЗ

АЌЫМАЌСИЫР

Олардыѕ жеген шґбін жейді, алыс шґлгекетіп, сортаѕ жалайды. Аќырында шґлденќатып, іші ауырып, шыдай алмайды.

«Јбден ґлетін болдым, одан дажылќыларєа барайын. Олар тїйеден кішірекќой, азабы да жеѕілірек болар» деп ґгізїйір жылќыєа ќосылады.

Жылќылар ішінде жїрген де оєан жайсызболады. Соларєа ілесіп шауамын

деп ґгіз јбден шаршайды.Бір кїні жылќыларєа ќасќыр

тиіп, бјрі дїркірей ќашады.Ґгіз ілісе алмай, ќалыѕкґкжалдыѕ ортасындаќалады. Зјресі ўшќан ол:

- Мґ-ґ-ґ-ґґґ!Ќўтќарыѕдар мені, - деп

жан дауысы шыєады.- Бўл не

айќай? Ќўлаќтїріѕдерші!

- Танысдауыс ќой ґзі.

- Ќайданшыќќан дауыс?

- Жїріѕдер, жотаасып ќарайыќ, - дейді

мўны естіген сиырлар. Сґйтіп, табын сиыржотаєа шыќса, сол баяєы ґздерін менсінбейкеткен ґгіз ќасќырлардыѕ ќоршауындаќалєан екен. Олар ґгіздіѕ жаман ќылыєынаќаншалыќты ренжісе де, ќиын сјтте оныќасќырлардан ќўтќарып алады. Ґз ісінеґкінген ґгіз:

- Мен сендерді ренжіттім .Аќылсыздыєымнан осындай жаєдайєа тапболдым. Туыстармен тату болып, біргежїргенге не жетсін!.. Ќадірлеріѕді ендітїсіндім. «Бґлінгенді бґрі жейді!», - дегеносы екен. Мені кешіріѕдерші, мґ-ґ-ґ-ґґґ!,- деп сиырлардыѕ аяєына жыєылыпты.

21 аќпан, cейсенбі, 2012 жыл

САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

7www.saryarka-samaly.kz

Дос дегеніѕ – адал жан,Ќиналєанда жўбатар.Табылатын ќасыѕнан,Жылы сґзбен уатар.

Достарымыз арада,Бїгінгі кїні кґп екен.Досыѕ жїрсе ќасында,Уайымыѕ да жоќ екен.

Тілеймін мен бјріѕе,Адал достар кґп болсын.Жасыѕа да, кјріѕе,Тілерім, баќыт-баќ ќонсын!

Меніѕ досымныѕ аты - Айым.Ол сымбатты, мінезі салмаќтыќыз. Айым менен бір жас їлкен.Танысќанымызєа бірнеше жылболды. Біздіѕ арамызда ешќашантїсінбеушілік болып кґрген жоќ.

Мен оны саєынамын. Ґйткені,ол ата-анасымен бірге Павлодардатўрады. Біз екеуміз ќысќы жјнежазєы демалыстарда кездесіпотырамыз. Ал басќа уаќыттателефон арќылы сґйлесіп

Ќазаєымныѕ жастарыЖелтоќсанда ызєарлы,Елемеген мўз-ќарды.Таєзым етіп бїгінде,Ќаћарман ўл-ќыздарды.

Намысты ќолдан бермеген,Ашу мен ыза кернеген.Лјззат пен Ќайраттар,Ќайыспаєан, ерлеген.

Болса да, ќўрбан жандары,Ойламаєан басќаны.Ўмытылмайды ешќашан,Ќазаєымныѕ жастары!

Ќандай јсем Жасыбай,Суы тўныќ, мґп-мґлдір.Бейне кґздіѕ жасындай,Моншаќтатып тізген бір.

Кґлге айнала жарасќан,Јсем биік таулары,Адамдарєа ќарасќан,Жайќалєан жасыл баулары.

Есімін берген бўл кґлге,Жасыбай деген батырдыѕ.Ескерткіші бар биік,Маќтанышы бар ўлдыѕ.

ДосЖасыбай

Данагїл КЇМІСБЕК 1998 жылыБаянауыл ауданында дїниеге келді.Бїгінгі кїні З.Аќышев атындаєы ортамектептіѕ 7-сыныбында оќиды. Оќуїздігі. Жастайынан білімге зерек болыпґскен ол шыєармашылыќты серік еткен.Бірќатар туындылары аудандыќбасылымдарда жарыќ кґрген. Жасталант ґлеѕ шыєарумен ќатар, домбыратартып, јр айтумен де јуестенеді.

«Айналайын» ќосымшасында жасґскінніѕ бірнеше ґлеѕін жариялаудыжґн кґрдік.

БАЛАЛАРЄА БАЗАРЛЫЌ!

Ќўрметті достар ! Жуырда киелі ґѕіріміздіѕ

дарынды ўлдарыныѕ бірі, Халыќ жазушысы Мўзафар

Јлімбаев аталарыѕнан «Айналайын» балалар жјне

жасґспірімдер ќосымшасына хат келді. Сїйікті жазушы

ґздеріѕе арнап базарлыєын жолдапты . Ендеше ,

Мўз-аталарыѕ жіберген жўмбаќтарды шешейік!

ХАТТАР ТЫНЫСЫ

Ќазаќстан Республикасы –Еуразия ќўрлыєыныѕ кіндігіндеорналасќан ел. Табиєаты кґрікті.Бўл мемлекеттіѕ жері - газ бенметалєа, кґмір мен мўнайєа бай.Дїниежїзі елдері арасындааумаєы бойынша тоєызыншыорындаєы елімізде 130-дан астамўлт ґкілдері тату-тјтті ґмір сїруде.Сол себепті де, Ќазаќстанымызтґрткїл дїниеге бірлігі жарасќанхалќы бар ел болып танылєан.Республикамыздыѕ бас ќаласыАстана - кїн санап кґркейіп,

Меніѕ ќўлыным бар. Оныѕатын Ќўлагер деп ќойдым. Ґзісїп-сїйкімді, ерке.

Кґздері оттай жанып,ќўйрыєын кґкке кґтеріп алыпойнаќ салады . Ата-анамЌўлагерімді тіл-кґзден саќтасын

дамуда.Ґткен жылы еліміз ґз

Тјуелсіздігініѕ 20 жылдыєын атапґтті. Мен болашаєы жарќыносындай республиканыѕ азаматыболєанымды маќтан етемін!

Јсел ЖЈШІБАЙ, оќушы.Павлодар ќаласы, Ленин

кенті.

Ќолы жоќ, аяєы жоќ,Бір орнында баяны жоќ.

(ў..)***

Бусаѕ, жїгірер,Шешсем, кідірер.

(ш...., ш.....)***

Ќолмен ќармай алмайсыѕ,Кґзбен барлай алмайсыѕ.

(ќ.........)***

Ќолын сымєа асылып,Зымырайды асыєып.

(т.........)

Сїѕгіп шыќса да, су жўќпайды.(ќ..)

***Сырты ќатты,Іші тјтті.

(ж.....)***

Тігінен тўра алмайды,Бїйірден тїртсеѕ, бўраѕдайды.

(ж.......)***

Жапсаѕ – сая,Жисаѕ – таяќ.

(ќ.......)

ЖАЌЫН ДОСЫМ

ТУЄАН ЖЕРІЅДІБІЛЕСІЅ БЕ?

деп, мойнына ќызыл жіп байлапќойды.

Болашаќта тўлпарымды ґзімбаптап, бјйгеге ќосќым келеді.

Мјдина ЌАБДЫУАХИТ,оќушы.

Аќтоєай ауданы, Жаѕабетауылы.

МЕНІЅ ЌЎЛЫНЫМ

тўрамыз. Јрдайым бір-біріміздіѕсырларымызбен бґлісіп, жоєарыоќу орнында бірге оќысаќ дегенойымыз бар. Јзірге, ата-аналарымыз бен мўєалімдеріміздентјлім алудамыз.

Би-Бјтима ЌАЛИ, оќушы.Лебяжі ауданы, Ќараќала

ауылы.

БАЛАУСА

КҐЛ ЖАЄАСЫНДА

Ала таѕнан тўрєан Еділ ауылжанындаєы ґзенге дейін жїгіріпбарды, бетін салќын сумен жуып,айналаєа кґз салды. Бірер жылбўрын ішіне адам кірсе адасатынтоєай тїгі жоќ таќыр далаєаайналып бара жатќан секілді. Аєаштолы жїк кґліктері ќалаєа ќарайжїйткіп бара жатќанын талайкґрген. Табиєатќа мейірлене ќараржандардыѕ азаюы ќоршаєанортаныѕ ажарынан айырылуынаапара жатќандай. Бір жаќсысы,бўл ґѕірге аќбґкен келді. Соєысаяќтала салысымен, кґп кешікпей

(Жалєасы. Басы ґткеншыєарылымда)

атом, сутегі бомбасы сыналабастапты, осы кезде аѕ-ќўс атаулыбезіп кеткен екен. Бір жаманы,шенеуніктер ґѕірге шегірткедейќаптап, кґздері ќўзєындай ќызарадала аруын темір тўлпарларыменќуып јлек. Бірде јкімніѕ ўлыЖанат тїскі аста бґкен етіненќуырдаќ жегенін айтып келгенболатын.

Еділ шым-шытырыќ ойдыѕжетегінде їйіне келді, шайынішісімен мектепке жґнелді. Есікалдында сјл кідірді де, сыныпќаимене кірді. Ґзін јлденеге жазыќтыболєандай сезінді. СыныптасыАйдар кеше футболєа барєанкоманда ќўрамында ойнаєан еді.Еділдіѕ неліктен жарысќабармаєанын іштей сезеді.

– Еділ, айтсам сенбессіѕ, бізмасќара болып жеѕілдік. Жанатдоп теппек тїгіл, ґзі допшадомалап ќўлай берді. Жеѕіліпќаламыз деп ойламап едім,- дедімўѕайєан кейіппен. Сабаќ біткенсоѕ Еділ Айдарды оѕашашаќырып алып, Сјулені кґрдіѕбе?- деп сўрады. – Иј, кґрдім.Біз жаќќа жиі ќарай берді.Јлдекімді іздегенге ўќсады, деді.Еділ Сјуле мені іздеген шыєардеген ќуанышын жасыра алмай,кїліп жіберді.

Кїндер зырєып ґте берді. Біркїні ол јкесімен бірге тоєайєа

шомылып алмаќ болыпыѕєайланып еді, ўлы ермеген соѕжалєыз кетті. Оныѕ орнына Еділїйден ала шыќќан ыдысына жемісжинамаќ. Тоєай ішінде доланатеріп жеп жїріп, шырмауыќќашалынып жыєылды. Басын кесілгенаєаштыѕ тїбіріне соєып алды.Кенет ќўлаєына бір јдемі їн келді.Тоєай ішінде јлдекім јн айтыпжїргендей ме?! Бўрын жиі естігенатаќты Шјмшініѕ јсем јндерініѕбірі. Аныќтап ќараса, Сјуле екен.Сол баяєы кґл жаєасында кґзіналмай ќараєан, одан соѕ есіненкетпей ќойєан Сјуле. Бїлдіргентеріп, јн салып жїр. Оны анасышаќырєандай болды, ары ќарайжылдам басып, аєаштыѕ тасасынакірді де Еділдіѕ кґз алдынан єайыпболды.

Ызыѕдап сона жїр, аттыѕсауырынан тїспейтінќансорєыштар тыныштыќберер емес. Еділжылќы десе, ішерасын жерге ќояды.Шґлдеген болар,суарайын депаттыѕ шідеріналып, ґзенгеќарай жетектеді.Сјлден соѕґзенге анасыменбірге Сјуле декелді . ТоєайЕділдіѕ ауылынаалыстау болєанымен,

Сјуленіѕ ауылына ґте жаќын еді.Сјуле де ґзенніѕ салќын

суымен бетін шайып, Еділді кґріп,орамал тартќанына ўялєан сыѕайтанытты. Еділ оны болашаќжарындай елестетіп, ќиялыменќалыќтап бара жатќанда, аттыѕтізгіні ќолынан шыєып кеткенін деаѕдамай ќалды.

Сјуленіѕ анасын Еділ танидыекен. Мектептегі ашыќсабаќтардыѕ біріне ќатысып,сабаќ соѕында Еділді маќтаєанмўєалім ойына оралды.

- Е, мына бала кґрші ауылданєой, ґзі есепке жїйрік. Јдебиеттен

бармаќ болды. Ќыс ќамыменотындыќ аєаш дайындап алмаќ.Ат-арбамен келе жатып, шґп шауыпжатќан ауылдастарын кґрді. Шґпмаялап жїрген кґршілерін дебайќады. Ауылда малдан басќакїнкґріс ќалмады, ел бўрынєыдайегін екпейді, кґкґніс салмайды.Себебі, суаратын су жоќ. Іргедеґзен аєып жатса да, топыраќылєалданєан емес. Ауылєа ќўбыртартылады деп айтылєалы берібірнеше јкім ауысты.

Јкесі атты доєарып, ґзенмаѕына шідерлеп ќойды.Јупірімдеп жїріп отын дайындаєансоѕ, јкесі Еділді ертіп ґзенге

ЈЅГІМЕ ЈЛЕМІНДЕ

де хабары бар, шыєарманы датјп-тјуір жазады, - деді ќыздыѕанасы.

Еділ Сјуленіѕ жымиєанынкґрсе, ішін алай-дїлей бораншарпып кеткендей болады, ґзініѕішкі сезімін жеѕе алмай ќызарыпта кетеді. Бўл меніѕ ќызым -Сјуле, екеуіѕ ќўрдассыѕдар - деп,ќос оќушыны таныстырды анасыАйєаным апай. Содан бері Еділмен Сјуленіѕ достыєы їзілмейкеледі. Еділ есейе келе балалыќшаќтаєы сезім сондай пјк, адамаяєы тимес биік шыѕныѕбасындаєы ќардай аппаќ, тауданаќќан бўлаќтай мґлдір боладыекен-ау деп ойлады.

МейрамбекЌЫЗЫРЎЛЫ,

Май ауданы.

21 аќпан, сейсенбі, 2012 жыл8САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

www.saryarka-samaly.kz

«Айналайынды» јзірлеген - Нўржайна ШОДЫР, Аќмарал ЕСІМХАНОВА.

Басќатырєыш

Ќўрастырєан – Айдана ЌАБЫШ, оќушы.Лебяжі ауданы.

Балалар, мына басќатырєышта ќазаќ халыќ ертегілерікейіпкерлерініѕ есімдері жасырылєан. Кјнекей,тауып кґрейік!..

Ґ Б И К Ф Е І А Я ЗР С Ћ Ї П Ў Ѕ Є Л БС Ы Щ Н Л Д Д К Т ИЕ А Є Е А Ќ А Ѕ Б АМ Л І К І Ж Л А Ш ЌЌ Д Ѕ Е Ј Э З Х Ы ЎЖ А Ќ Й Ќ Ы Ш Р Ы ЙЕ Р Т Ґ С Т І К Ф АЛ К Ґ С Е А Ц Й Я ЛА Я Ќ М Р З Ш А Б А

Жалпы , отандыќ теле-арналарда ўлтымыздыѕ тґлмјдениетін , салт-дјстїріннасихаттайтын фильмдер соѕєыкезде жиі кґрсетіледі. Солардыѕќатарында «Біржан сал»,«Ќ о ш б о л , Г ї л с а р ы»,«Айналайын», «Ќўрдастар»атты туындыларды сїйсініпк ґ р е м і н . О л а р а л д ы м е нхалќымыздыѕ салт-дјстїрлерінїлгі-ґнеге ете отырып тјрбиеберсе, екіншіден, ќазаќ тілінбілмейтін балаларєа т ілїйретуге ыќпал етеді.

Десек те, ќатарластарымосындай керемет шыєарма-ларды тамашалаудыѕорнына, шетелдік киноларєа

Кїш атасын танымас.***

Жігітке жетпіс ґнерде аз.

***Жердіѕ сјні � егін,Ердіѕ сјні � білім.

***Тіліѕмен жїгірме,Біліміѕмен жїгір.

***Ґз білмегеніѕдікісіден сўра,Їлкен жоќ болса,кішіден сўра.

Жинаєан - Айжан ОРАЗБАЙ, оќушы.Май ауданы.

Сен білесіѕ бе?

Америка Ќўрама

штаттарында «аєаш жегіш»

адам болыпты. Джей Гуолтин

Чикаго ќаласында аєаш жеу

бойынша жарыстар да

ўйымдастырєан екен.

Адамзат тарихындаєы еѕўзын бойлы адам РобертУодлоу АмерикадаєыИллинойс штатыныѕ Олтонаќаласында ґмір сїрген.Американдыќтыѕ бойы 2 м72 см болєан. Ал Р.Уодлоуданкейінгі јлемдегі еѕ ўзын адамРадуан Шарбибтіѕ бойы 2 м34 см-ді ќўраєан. Ол – Туниселініѕ азаматы.

Їндістандыќ ШеридхарЧиллер - дїние жїзіндегі еѕтырнаєы ўзын адам. Оныѕ солќолындаєы тырнаєы 4 метрденасады екен . Ал басбармаєындаєы тырнаєыныѕўзындыєы 34 см-ді ќўраєан.

1997 жылы Шри-Ланкадаєы «Маха Деви» аттысаябаќтыѕ ашылуы рјсіміндеАрулантам Суреш есімдіадам бір аяќпен 76 саєат46 минут бойы тапжылмайтўрып, жўртшылыќты таѕќалдырєан.

Айтылмаєан сґз жетім...

ТЈРБИЕЛІК МЈНІ ЗОРДЇНИЕЛЕРГЕ БЕТ БЎРСАЌ...

***Ќой асыєы демей-аќ,Ќолыѕа толса, саќа тўт.Жасы кіші демей-аќ,Аќылы асса, аєа тўт.

***Єалыммен жаќынболсаѕ,Ќолыѕ жетер,Залыммен жаќынболсаѕ,Басыѕ кетер.

Жазып алєан - АйнўрАСАНОВА, оќушы. Павлодар ќаласы.

«РАХА» СҐЗІНІЅ МЈНІ НЕДЕ?

Ќолымыз босай ќалса, їйдегі кґксандыќќа телміретінімізшындыќ. Онда кґѕілге ќонымды, пайдасы зор дїниелер дебаршылыќ. Ґз басым «Хабар» жјне «Ќазаќстан» ўлттыќтелеарналарындаєы кґрсетілетін кинотуындылардытамашалаймын. Солар туралы аз-кем ойымды білдіргендіжґн кґрдім.

Маќал-мјтелдер

ќўмар болып барады. Олартјрбиелік мјні зор фильмдердікґруден гґрі, батыстыќ мјдениеттінасихаттайтын дїниелергежаќын келеді . Сондыќтан ,ќатарластарым халќымыздыѕмјдениет ін насихаттайтынкиноларды кґптеп кґрсе екендеген тілегім бар.

Сјттігїл СЇЙІНДІК,оќушы.

Шарбаќты ауданы.

Бірде достарыммен біргесеруенге шыќтым. Бір-бірімізгеќызыќты јѕгімелер айтып, кґѕілкґтеріп, уаќытты жаќсы ґткіздік.Енді тарай берген кезде біртанысым маєан:

- Сенде ќазаќ јндеріжазылєан таспалар бар ма? –деп сўрады.

- Јрине, бар. Ертеѕберейін! – дедім.

- Ой, раха саєан! – деді ол.Мен болсам јлгініѕ айтќан

«раха» деген сґзіне таѕ ќалдым.Бўл сґз ќандай маєына береді?Ќай тілде? Жаќсы сґз бе ґзі?деген сауалдарєа жауап іздеуменјлек болдым. Сґйтсем, маєанбеймјлім ўєым ќазаќтыѕ кјдімгі

«рахмет» деген сґзініѕ ќысќартылєаннўсќасы екен.

«Раха» деп шорт кесіп айтудыѕорнына «Рахмет айтамын. Алєысбілдіремін» деп неге айтпады екендеп ашуєа да бой алдырдым.

Міне, бїгінгі замандастарымхалќымыздыѕ јдемі сґзін бўрмалап,«ойыншыќќа» айналдыруда. Жалпы,осы тектес мысалдар кґп кездеседі.Бїгіннен бастап «раха» деп айтабастасаќ, болашаќта тіліміз неболмаќ?.. Ќатарластарыма ана сїтімендарыєан тілімізді ќўрметтейік дегімкеледі.

Арман ДЇЙСЕНБАЕВ,оќушы.

Павлодар ќаласы, Кенжекґлауылы.

,

ЕЛДЕН ЕРЕКЖАНДАР

Барлыќ бала ќыс мезгілін асыєа кїтеді.Себебі, ќыста жаѕа жыл мерекесі тойланып,жасыл шырша ќўрылады. Еѕ ќызыєы, Аяз атабалаларєа тјтті сыйлыќтар береді.

Жаѕа жыл кешін кґѕілді тамашалау – јрбаланыѕ арманы. Біздіѕ сыныптыѕ оќушыларыбиыл осы мерекені ерекше есте ќаларлыќтайетіп ќарсы алды. Кешімізге облыс орталыєындаєыЖ.Аймауытов атындаєы ќазаќ музыкалы-драматеатрыныѕ јртістері шаќырылды. Олар «Шрэк»,«Ґ р м е к ш і а д а м», «С п а н ь ч Б о б»мультфильмдерінен кґрініс ќойды. Ал Аяз атамен Ќарша ќыз балаларєа сыйлыќ їлестіріп,бірге јн салып, би биледі. Сол єажайып кїн јлікґз алдымызда...

Алтынай ЕЛЬГУНДИНОВА,№22 мектептіѕ 4-сынып оќушысы,

Павлодар ќаласы.

ҐТІРІК ҐЛЕЅКґбелекке мініп ап,Єарышќа сапар жасадым.Зерттеп аспан јлемін,Бір жаѕалыќ ашамын.

Жанерке ЕРЄОЖИНА,оќушы,

Май ауданы, Май ауылы.

Естен кетпессол бір кїн

Јдемі јсер

9САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

www.saryarka-samaly.kz

ДЈУІР21 аќпан, сейсенбі, 2012 жыл

Ќаќпа алдындаєы ќонаќОйлы сґзіѕ дестелі,Орамалыѕ кестелі,Беторамал ўсынып,Бўл ќыз маєан не істеді?!(Бозбаланыѕ жыры, 1970-жылдар)Бозбала мен бойжеткен. Мјѕгілік таќырып.

Сезімніѕ тўныќ бастауы осы екеуініѕ арасындаболады. Лайланатын кезі сјл кейіндеу. Ќашаннанќалыптасќан даєды бойынша екеуініѕ бір-бірінедеген ыстыќ ыќыласы аќ ќаєазєа ґрнектелгенхаттар арќылы жеткізілетін. Талай уаќыт бойысолай болып келді. Єашыќтыќ хат ќаншамакґркем шыєармаєа арќау болды. Шыєыстыѕшайырлары да, Батыстыѕ біртуарларыда сїйіктісіне жолдаєан сјлемін хатпенжеткізді. Єашыќтыќ хат жазу їшін тіптібозбала болу міндетті емес-ті. Ханзадада, хандар да, балалар да, шалдарда ќолына ќалам алып, аруларєа аєынанжарылады. Біраќ, ќалай болєанда дајр нјрсе ґз заманына лайыќ. Тегінде,бўл – бозбала мен бойжеткенніѕшаруасы.

Хат – ойды жўптаудыѕ тетігі. Онойланып, тоєыз толєанып жазылєандїние кґѕіліѕдегіні аныќ бейнелейді.«Жатталып Аќмарќаныѕ аузында аты,Телміріп таста отырып жазєан хаты», –деп Ілияс жырлаєан Аќан серініѕ ґзіќызыл сґзге бір адамдай таласы барсўѕєыла шешен болса да, ара-тўра аќќаєазєа жїгінген. Ўлы Абай Татьянамен Онегинніѕ хаттарын ќазаќы ќалыпќасалып аударєан. Аударєан емес-ау,ќайта жырлап шыќќан. Осы тўрєыданалєанда хат јрі кґѕілдегіні жеткізу жолы,јрі кґркемдіктіѕ кілті болып саналады.

Хат талай заманнан бері бозбаламен бойжеткенніѕ ќатынас ќўралыболды. Бўл їрдіс бертінге дейін жетті.Жас жігіттіѕ жїрек лїпілі алдымен осыхатќа тїседі. Лїпіл деген тек аты єана.Јйтпесе, ілгеріден келе жатќанјлдебіреу жазєан бір дјстїрлі хатайналымда жїреді. Оныѕ ґзі кез келген ауылдантабылады. Ќырыќ жылдан бері єашыќтардыѕќажеттілігін ґтеп келе жатќан бўл хаттыѕ хатсиќы жоќ. Тїйеден тїскендей дїѕк еткізіп,«Алтыннан ардаќты, кїмістен салмаќты» депбасталады. Хат арнап отырєан адамыѕшынымен, ардаќты ма, јлде жай текірек басбіреу ме, не болмаса, шынымен, салмаќты ма,јлде жеѕілтек кґп ќыздыѕ бірі ме, онда ешкімніѕшаруасы жоќ. Дап-дайын тўрєан хатты жґнелтіпкеліп жібересіѕ. Біраќ, сол мјнсіздеу мјтінталайдыѕ бас ќўрап, шаѕыраќ кґтеруіне себепболды.

Ауыл бозбаласыныѕ ќыз-ќырќынєаќырындап жїрген кейпін Ќадырдан артыќсуреттеген аќын кемде-кем шыєар. «Айтатўєынаузынан сґзі ќашып, бозбала тўр ґзі – аѕќау,ґзі – єашыќ. Ќаќпа алдында ќонаќќа етіїйренген, ќара тґбет ќарайды аузын ашып».Бозбаланыѕ есік кґзінде кґп тўрєаны соншалыќ,ќара тґбет ќаппайтын дјрежеге жетсе де, јлгіќызы ќўрымаєыр їйінен шыќпай ќинайды.Шыєа ќойєан кїнніѕ ґзінде «кемпір-шалдыѕкґзіне тїсіп ќалам» деп ќуыстанып, жып етіпќайта кіреді. Бала – аѕќау, ќыз – ўяѕ. Ќырыќїйден тыйым кґрмей-аќ, бір їйдіѕ бір ауызескертпесініѕ ґзі жеткілікті. Осы ўлттыѕ ўлыўяты бозбала мен бойжеткенге бірден берілген-ді. Наќ сол ќасиет шаѕыраќты шайќалтпайўстап тўратын.

Талайды хат жазуєа мјжбїрлеп, мазасынкетіріп жїрген де – осы ўят деген ўлы ќасиет.Ешкім де ыќылым заманнан ќалыптасќан ибамен јдепті аттап кете алмайды. Ќыздыѕ жанынажер тепсініп жетіп барып, лаќ еткізіпойындаєысын айта салу їрдіске енбеген. Ќайдјуірде де хаттыѕ кґмегіне жїгінбей-аќ,жїректегі сґзін ќалќатайєа ќиналмай жеткізеалатын жігерлі жігіт-желеѕ болды, јрине. Біраќхаттыѕ аты – хат. Ойланасыѕ, толєанасыѕ,ґшіресіѕ, кґшіресіѕ� Оны ґзіѕ алып бармайсыѕ,біреу апарып береді, біреу жауабын јкеп береді.Рахат емес пе?!

Сонымен, сегізінші кластан бастапмектептегі бїкіл бозбала ќыздарєа хат жазады.Јуелі батылдау біреуі бастайды. Сосынќалєандары ілеседі. Біреуініѕ жазєан хатыныѕїлгісін бјрі жаппай кґшіріп алады. Ол оп-оѕай. Ќыздыѕ атын сызып тастайсыѕ да, орнынаґз ќызыѕныѕ атын жазасыѕ. Тек соѕына ґзатыѕды кґрсетуді ўмытып кетпесеѕ болды. Ќарабасып, наќ соны естен шыєарып алєандар даболды. Ќырсыќ шалєанда сондай жаѕєалаќхаттарєа жібі тїзу жауаптар берілетінінќайтерсіѕ?! Осындай ќателесіп жеткен хаттардыѕарќасында бас ќўрап, тјп-тјуір отбасы бопкеткендер де бар.

Хат жазуын жазылады єой. Енді таєы бірнјрсе алдан шыєады. «Мысыќтыѕ мойнынаќоѕырауды кім байлайды» дегендей, енді «хаттыјлгі ќызєа кім апарып береді» деген кїрделімјселені шешу керек. Хат жазєан жігіт ўнамаса,хат тасушы сґз естіп ќайтады. Јдетте ґліп-ґшіп жазєан жігіттіѕ хатына ќыздар жґнді жауапбермей ќинайды. Ал біреудіѕ атынан ойнапхат жаза салсаѕ, соєан «жарайды» деген жауап

келіп тўрады. Енді јлгі жігітті кґндіре алмай,јуреге тїсесіѕ. Ґмір деген – осы.

«Пјленшеніѕ баласы тїгеншеніѕ ќызынахат беріпті!». Мўндай жаѕалыќ естілсе болды,аядай ауыл шу ете ќалады. Одан бїкіл мектепгулейді. Јлгі хат жазєан байєўс пен хат алєанбойжеткен елдіѕ јѕгімесіне айналады. Аныєында,хат жазєан баланыѕ дымы да кетпейді. Ќызбайєўсты мектептіѕ ќыздар кеѕесі шырылдатыпотырып, жиналысќа салады. Бар болєаны –хатты жыртып-жыртып лаќтырып жібермей,ќалтасына салып алєаны їшін. Кеѕестік жїйеніѕќатал педагогикалыќ талабы осыєан міндеттейді.Мектеп оќушысы ештеѕеге алаѕдамай тек

сабаєын оќуы керек. Оныѕ єашыќ болу ќўќыешбір заѕда ќарастырылмаєан. Сґйтіп, біркезде ќазіргі кїйеулерінен хат алып, соныѕарќасында шаѕыраќ ќўрып, тїтін тїтетіп отырєанбір топ ќатпа ќара келіншек бїгін хат алєанбойжеткенді іреп сояды. Екінші рет жігіттенхат алмайтындай етіп еѕіретіп жібереді�

Берген хатты алмайсыѕ�

Сен де ўяѕсыѕ ќыз десе,Мен де ўяѕмын ќыз десе.Ќайтер еді жігітті,Ќыздыѕ ґзі іздесе�(Бозбаланыѕ жыры, 1980-жылдар)

Біздіѕ ауылда бір бала болды. Сол беделдібір кісініѕ ќызына ґлердей єашыќ болып, сезімінайшыќтап тўрып хатќа тїсіріп, біреуден беріпжіберіпті. Јлгі ќыз јуелде мўныѕ їшбу хатынапысќырмапты да. Содан соѕ бўл ширыєыпотырып екінші хатты жазады. Ол хат таалдыѕєысыныѕ жолын ќўшады. Ќайтпас ќайсарўл мўнымен де тынбайды. Їшбу хаттыѕ їшіншісінжазып, јлгі ќыздыѕ кішкентай інісініѕжанќалтасына салып жібереді. Бойжеткен інісіјкелген хатты кґреді де, оны оќымастанмайдалап жыртып, жайсыз хабар жеткізгенжас ґскін поштабайды тїйгіштеп-тґмпештеп,ендігјрі хат јкелмейтіндей етіп сыбаєасын беріпжібереді.

Осыныѕ бјрін жїрегі тілім-тілім єашыќ жігіталыстан баќылап, кґріп отырады. Бозбала байєўсбўєан да шыдайды. Зарыќќан кїйі мен кїйзелісінзорлана ќаєазєа тїсіріп, тґртінші хатты таєыжолдайды. Мўнысы да майдан хаттары сияќтыхабарсыз кетеді. Бўдан артыќ тґзу јсте мїмкінемес еді. Біздіѕ кейіпкеріміз де бір кїніжанартаудай атылды. О, несі-ей! Ол кім еді,сонша шіренетіндей? Ал енді мен саєан мїлдеќарамаєаным! Тіпті, ґзінше болєаны несі?! Осыбўрќ-бўрќ еткен ашумен ќоя ќойєанда дўрысболар еді. Жоќ, ол ґйтпейді. Тырнаєыныѕ ўшынадейін кїйген жігіт зілді ќоштасу хатын жазады.Сґйтіп, сїйгенінен ґш алєысы келеді.

Таєдырдыѕ тјлкегін-ай!.. Бір жігіттен бесіншірет хат алєан ќыз кенеттен жібіп, оєан жандїниесін ашуєа бел буады. Айтќанынанќайтпайтын бірбеткей бозбалаєа жїрегі жылиды.Сол жылуын себейін деп, конвертті ашып кепќалса, ішінен мынадай ґлеѕ-хат шыєа келіпті:

Шаєала кґлдіѕ шалшыєы-ай,Шалпылдайды балшыєы-ай.Берген хатты алмайсыѕ,Бейсенбайдыѕ ќаншыєы-ай!

Сґйтіп, олар ќосылмады. Мынадай ґлеѕненкейін ќайдан ќосылсын?! «Шын єашыќтарќосылмайды» деген осы шыєар. Бўл ґзі –ілгеріде болєан оќиєа. Ќазір біреуі – бір їйдіѕбалаєынан бала саулаєан берекелі бјйбішесі.Екіншісі – таєы бір шаѕыраќтыѕ ойлы отаєасы.Екеуініѕ ґмірге јкелген балаларынан кішігірімбір класс жасаќтауєа болады.

Жалпы, біздіѕ мектептіѕ оќушылары хатты

ґлеѕмен ґрнектеп, кґсемсґзбен кґркемдепжазуєа бейім-ді. Себебі, ќазаќ тілі менјдебиетінен бірыѕєай тјуір мўєалімдер оќытты.Олар бізге ќыз-ќырќынєа хат жазуды їйреткенжоќ, јрине. Есесіне, шыєарманы шебер жазуєабаулыды. Салиќалы Саєидолла Шїйінішбаеваєайымыз, аќынжанды Аќжарќын Тјжімбетоваапайымыз сґзді кестелеп тоќуєа їйретті. Бўлекеуі – ерлі-зайыпты кісілер. Аќжарќын апайбелгілі балалар аќыны Балтабай Тјжімбетовтіѕтуєан апасы еді. Ґмір бойы Ќазалыда тўрсада, Балтекеѕніѕ есімі жўртшылыќќа жаќсы танысболатын. Сґйтіп, сїйегіне сґз сіѕген јулеттентјлім алдыќ. Биєаш Алпысбаева деген ауылдыѕїріп ауызєа салєандай јдемі ќызы бізге мектепбітіре сала ќазаќ тілі мен јдебиетінен дјрісберді. Кейін журналистиканыѕ жалынажармасып, бірќатар биіктерді баєындырєанбўл апайымыздан да кґп нјрсе їйрендік. Одансоѕ Алматыдан бірі – КазГУ-ді, екіншісі – КазПИ-

ді бітіріп, сымдай тартылєан сымбатты екіжігіт келді. Екеуі де – јдебиетші. Екеуі десабаќты їздік оќыєан. Білімдері кґл-кґсір.Шанжархан Бекмаєамбетов пен СјменЌўлбараќов кґсіле сґйлеп кеткен кезде сабаќїстінде де тыныш отыра алмайтынсотанаќтардыѕ ґзі сілтідей тынатын еді.Олардыѕ ґздері бітірген оќу орындары ќолќалаптўрєанда ќалып ќоймай, ќарттарына ќарайласуїшін елге келгені Ќаратереѕніѕ балаларынабаќ болды. Жазу ґнерініѕ ќыр-сырына жаќсылапќаныќтыќ. Солардыѕ кезінде арттарынаќарайламай, ќарттарына ќарайлаєаны оѕдыбопты. Бўл екеуі де ќазір еліміздіѕ беделдіжоєары оќу орындарында ќызмет істейді. Бірі– филология єылымдарыныѕ докторы,профессор. Екіншісі – єылым кандидаты, доцент.Міне, осыдан соѕ біз ќызєа хат жазуєа ќалайшебер болмайыќ?!

«Алтыннан ардаќты, кїмістен салмаќты» депбасталатын јлгі атам заманнан келе жатќан«ескі бидіѕ сґзінше ќўр маќалдап» жазылєанхаттыѕ їлгісі біздіѕ тўсымызєа да жетті. Еѕсоѕы «осы хатты жазєан пјленше деп білерсіѕ»деп бітеді. Ўлаєатты ўстаздарымыздан тілўстартуды їйренген соѕ сол хатты жаѕа заманєабейімдедік . Бїгінгі тілмен айтќанда ,«модернизация» жасадыќ. Біраз жобаєа келіпќалды. Жобаєа келгені емей немене, жаѕамјтінге жїрегі жылыєан жігіт-желеѕ жаппайжазуєа кґшті.

Сол тўста хаттыѕ кґп жазылатыны соншалыќ,кейбіреуі тиісті иесіне жетпей, жарты жолдаалмасып кетіп жататын. Аќылды ќыздар адасќанхат ќолына тиген соѕ, жаєдайды тез ўєып,ґздері таласпай бґлісіп алатын. Сґйтіп, заталмасу процесі сияќты хат алмасу процесі деїздіксіз жїріп жататын еді.

«Суыќ хабар болмасын!»

Сен де жїрсіѕ асќаќтап,Мен де жїрмін асќаќтап.Жабырќасаѕ, жылайсыѕ,Жанарыѕды жас ќаптап�(Бозбаланыѕ жыры, 1990-жылдар)

Хатты ешкімніѕ кґмегіне сїйенбей, ешќандаймјтінге ќарамай, ґздері жазатын бозбалаларда бар. Бўлар – жасынан жазу-сызуєа јуесболєандар. Јйтеуір ойындаєысын ґрнектепќаєазєа тїсіре алады. «Жїрек сырын ўєа алєан,Жылы сґзге жўбанєан, Ќыз-ќырќынєа жазєанхат, Ќаламгер єып шыєарєан», – дегендей,ќарымын хатпен байќап кґріп, шыєармашылыќжолєа біржола тїсіп кеткендері де жеткілікті.Кейбіреулер хатты ґлеѕмен кґсілтеді. Ауылдаекі ауыз ґлеѕ ќўрамайтын адам жоќ. Шґп те– ґлеѕ, шґѕге де – ґлеѕ, шапан да – ґлеѕ,шалаѕ да – ґлеѕ� Халыќ та – ґлеѕ, балыќ та– ґлеѕ� Осыдан отыз жыл бўрын: «Ќалќатай,кешіктірмей ќайтар жауап, Ќалмасын Абай аєаѕжерге ќарап», – деп толєап, сїйгеніне їшбу хатжазєан бір ауылдасым ќазір ґз јулетініѕ тїтінінтїзу ўшырып отыр. Абай аєам їлкен іске тјуекелќылар алдында, хатын мектепті жаѕа бітіріп,бала тілші атанып жїрген бізге јдеби ґѕдеуден

ґткізіп алып еді. Јрине, Абайдыѕ бјрі аќынемес, ўлы аќынмен аттас болса ќайтейік, біразтўсына ќаламымызды батырыѕќырапжібергеніміз рас. Біраќ, жоєарыда келтірілгенекі жол Јбекеѕніѕ ґзінікі еді. Наќ осы екі жолекі сґзге келтірместен жеѕешемді шалќасынанќўлатќан сияќты . Кґнебґгенніѕ ќызыКґнеќаратереѕге сол жазда келін болып тїстієой.

Бір партаєа ќатар жайєасќан ќызєа айтарсґзін жўптай алмай, біреуден хат жазып беріпжіберетіндер де болады. Ертеѕіне парталасыныѕбетіне ќарауєа батпай, орындыќтыѕ шетіндебір жамбастап ілініп, ќўлап кетейін деп јзеротырады . Жігерсіздік емес – јрине,жїрексінушілік. Таєдырына деген жауапкершілік.Болбыр босбелбеу балалар сґйтсе, тїсінугеболар еді. Бірді бірге соєатын басбўзарлардыѕґзі мїлјйімсіп ќалады мўндайда. «Он жылмектеп партасында, бірге отырдым ґзіѕменен»,

– деп ґлерменденіп ґлеѕ айтыпотырса да, жїрек тїкпіріндегісінжеткізуге келгенде бўєа ќояды. Бўлне сонда?! Не ќўдірет?!

Біздіѕ тўсымыздаєы сезімніѕахуалы жиын-тойда ќосылып айтатынјндерімізден де кґрінетін. Јнайтќандаєы батылдыќ сґз айтќандажым-жылас болады. Хатќа дажїгіндіретін – осы нјрсе. Јніміз де,сјніміз де ўяѕдау сияќты еді.Арманыѕды айтуєа батылыѕ жетпегенсоѕ, јр жерге есімін шимайлапжазуєа єана шамаѕ келеді. «Сездіругебатпадым ба? Бала махаббатымды.Терезеніѕ жаќтауына, Ойып жаздыматыѕды». Бўл – біздіѕ дјуіріміздіѕјдемі јуені.

Ќазіргі балалар партаєа ештеѕежазып јуре болмайды. Жазуєаталпынєанныѕ ґзінде жылтыр партамен пластик терезелер оѕайлыќпенойыла ќоймас еді. Оныѕ їстіне бїгінгібикештерге арналєан ґлеѕдерге дейінґктем. Біз ќўсап, сезімін суреттеп,алыстан ораєытып, терлеп-тепшіп,

ќиналысќа тїспейді. Ол заман мјѕгілікке кеткен.Бўлар: «Мен жїрген жерлермен ешкімдіжїргізбе, Мен сїйген ерніѕнен, ешкімгесїйгізбе!» – деп мјселені тґтесінен бір-аќ ќояды.Осыєан орай, бір атаќты академик аєамызбылай деп еді: «Апыр-ай, осы кїнгі ґлеѕдербіртїрлі. Жарайды, «мен сїйген ерніѕнен,ешкімге сїйгізбе» дегенді ептеп тїсінуге болар.Ќызєаныштыѕ белгісі деуге келеді. Ал енді«мен жїрген жерлермен, ешкімді жїргізбе»деген не сґз?! Ол иттіѕ жїріп кеткен жерінќайдан білеміз?».

Бірде бір кластасымыз ауылдаєы кґѕілінеўнаєан ќызына хат жазыпты. Жўртќа салмаќсалєысы келмей, ґз ойын ґзі ќаєазєа тїсірген.Тјуір кґретінін айтќан, онсыз бўл тіршіліктіѕќараѕ екенін жўќалап жеткізген. Тек соѕынќалай ќорытуды білмеген. Басќаларєа кґрсетіпалуєа намыстанєан. Сосын тјуекел деп ґзітїйіндеген. Ертеѕіне хатты оќыєан ќыз не кїлерін,не жыларын білмейді дейді. Сґйтсе, јлгіантўрєан ґзініѕ жазбасын: «Суыќ хабарболмасын!» – деп аяќтапты.

Бойжеткенніѕ бјрі «Ґз хатыма ґз кґзім,ўялып, ќорќып, баєа алмас. Кепілім меніѕ – бірґзіѕ, бґтен жан тетік таба алмас», – деп Онегингеќўлшынып хат жазатын Татьяна емес. Ауылќызы сеніѕ хатыѕа жґнді жауап бермей, жатыпалады. «Неден жазып ќойдым» деп, миыѕайналып жїресіѕ. Сосын «суыќ хабар болмасын»демей не десін?!

Ќанша хат жазсаѕ да, илікпейтін ќыздарболады. Ќыз-ќырќынєа хатты кґп жазєан аєаўрпаќ оныѕ мысалдарын жиі келтіре алады.«Еріншек адам ешќашан хат жазбайды», –дейді Јзілхан Нўршайыќов. Сол Јзаєаѕныѕґзі бір ќызєа ґлеѕмен жїз хат жазєан. «Жїзхат жаздым бір ќызєа, жоќ јдет ќазаќ-ќырєызда, махаббатым мјѕгілік, їлгі болсынўл-ќызєа!» – деп бала махаббатымен ќоштасќанЈзекеѕ одан кейін де талай хаттыѕ басынќайырады. Майданєа барып јлгі ќызєа таєыда хат жазады. Аќыры ол ќыз тўрмысќа шыєыпкеткен соѕ єана кґѕілі Халима апамызєабўрылады. Хат жазу жаман нјрсе болса, Јзаєаѕсґйте ме?!

Біз – у-шудан шаршаєан ќала ќўсымыз,Тербетілген ќайыѕдарымыз жоќ јлгі.Жоєалды адал ќаламўшымыз,Ќаламўшымыз ґрнектеген хаттар да

жоєалды, – деп аќын Ертай Ашыќбаев айтќандай,

хаттар нґпірі жылдан-жылєа азайды. Байланысжїйесі жетілді. Хаттан да жедел жететінхабарлама тїрлері ґмірге келді. Сґйтіп, хаттарбірте-бірте кґне ќўндылыќтардыѕ ќатарынаќосыла бастады.

Сен жіберген SMS

Сенде сезім жоќ бїтін,Менде сезім жоќ бїтін.Аузымызда – темекі,Кеудемізде – кґк тїтін.(Бозбаланыѕ жыры, 2000-жылдар)

(Соѕы 10-бетте).

10www.saryarka-samaly.kz

САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

ДЈУІР 21 аќпан, сейсенбі, 2012 жыл

Ќаламы ќарымды ќаламгер, драматург,јдебиет зерттеушісі Зейін Шашкинніѕтуєанына 100 жыл толуына орай, елордадаєыПрезиденттік мјдениет орталыєында«Сјулелі єўмыр» атты еске алу кеші ґтті.

Єибратты жиынєа Парламентдепутаттары мен Мјдениет жјне аќпаратминистрлігініѕ ґкілдері, сондай-аќ, ќоєамќайраткерлері мен жазушыныѕ жарыМјриям Шашкина арнайы ќатысып,мерейтой иесініѕ ґмірі мен шыєармашылыєытуралы естелік айтты.

Ќазаќ јдебиетіне «Тоќаш Бокин»,«Теміртау», «Доктор Дарханов», «Сенім»сынды романдармен бірге, «Темірќазыќ»,«Ґмір тынысы» атты повестерін ќалдырєантўлєа туралы толєанєан аќын Несіпбек Айтўлы:«Жаќсыныѕ аты ґлмейді, Єалымныѕ хатыґлмейді» деген рас екен. Бўл кісініѕ атыда, шыєармалары да бізбен бірге жасапкеледі», - десе, Мјжіліс депутаты АлданСмайыл: «Зейін Шашкинді меніѕ жасымдаєыжјне бізден кейінгі толќын жаќсы біледі.Бўл кісі ќазаќ јдебиетіне ґндіріс таќырыбыналєаш алып келген ќаламгер. 60-жылдарыоныѕ «Сенім» деген романы шыќты. Ондаєылыми техникалыќ прогресті ґндіріске енгізумјселесі кґтерілді. Теміртаудаєы магниткатуралы еѕ бірінші болып жазєан осы Зейінаєамыз болатын», - деді.

Ґз кезегінде јдебиетшініѕ зайыбыМ.Шашкина жарыныѕ еѕбекќорлыєы ментабандылыєын ерекше атап кґрсетіп: «Олґте талантты болатын. Шыєарма жазар кезде:«Маєан жаєдай туєызып отыр, меніѕжазатыным кґп. Мен бір кїнде 9 параќжазып отыруым керек», - дейтін. Бўл оныѕґзіне-ґзі ќойєан талабы болатын .Маќсатшылдыєыныѕ арќасында ол јйгілі«Сенім» романын 3-аќ айда жазып шыќты»,-деді. Ал Еѕбек сіѕірген ќайраткер СјулебекАсылханўлы Зейін Шашкин ґз заманыныѕзаѕєары, дјуірініѕ дауылпазы болєанын тілгетиек ете келіп былай деді: «Зейін аєаныѕ«Теміртау» романын Мјскеуде ауруханадажатып оќып шыќќан Мўхтар Јуезов баќилыќболарыныѕ алдында оєан хат жазып, тыѕтуындысына жаќсы пікір білдірген. Осыдан-аќ Зейін аєаныѕ ќабілет-ќарымы мен жазумашыєы ќандай болєанын аѕєаруєа болады».

Айта кетейік, Зейін Шашкин 1912 жылы31 желтоќсанда Павлодар облысы Баянауылґлкесінде дїниеге келген. 1930 жылы ортамектепті бітіргеннен кейін Мјскеудіѕ тарих,философия жјне јдебиет институтына оќуєатїскен. Јдебиеттегі жолын ґлеѕ жазуменбастап, кейін јдебиетті зерттеу ісіне бетбўрєан.

1934 жылы Абайдыѕ аќындыќ шеберлігіжайында еѕбегі жарыќ кґрген. 1940 жылыЕ.Исмайловпен бірігіп, жоєары оќуорындарына арнап, «Јдебиет теориясы»оќулыєын шыєарєан. Бўдан кейін прозажанрына ойысып, «Таѕ атты» (1956), «ТоќашБокин», (1958) сияќты тарихитаќырыптардаєы романдарын, «Темірќазыќ»(1960), «Ґмір тынысы» (1964) повестерінжазєан . Оныѕ «Теміртау» романыреспубликамыздаєы тўѕєыш металлургиясаласы мен осы сала ґкілдерініѕ бейнесінсуреттесе, «Доктор Дарханов» (1962) аттыроманы зиялы ќауым ґкілдерініѕќалыптасуын баяндаєан. Ал «Сенім» романыєылыми-техникалыќ прогресс жаєдайындашаруашылыќты тиімді ўйымдастырумјселесін кґтерген.

Зейін Шашкинніѕ 6 томдыќ шыєармаларжинаєы 1972-1979 жылдар аралыєындажарыќ кґріп, Кеѕес Одаєы халыќтарыныѕбірнеше тілдеріне тјржімаланєан.

Ќанат МАХАМБЕТ.aikyn.kz

Таєзым

ÎÍÄIÐIÑÒIÎÍÄIÐÒÅÆÀÇÃÀÍ

ÊÀËÀÌÃÅÐ(Соѕы. Басы 9-бетте).

Біздіѕ бала кезімізде орысша јлдебірґлеѕнен аударылєан «Телефон соќшы сен» дегенјн бар еді. Маєынасы «Сен маєан телефонсоєам дегенсіѕ, біраќ јлі соќпай жатырсыѕ.Мен сеніѕ ќоѕырауыѕды кїте-кїте шаршадым.Нґмірімді неге ўмыттыѕ? Енді ќашан соєасыѕ?»– деген сыќылды бірдеѕе. Мјтіні ќиќы-жиќыболса да, бўл јн ўзаќ жыл бойы їзбейшырќалды. Сол јнде айтылєандай телефон дабозбала мен бойжеткенніѕ арасында дјнекерлікроль атќарды. Бўл енді рахат! Ќыздыѕ ґзінмїлде кґрмейсіѕ. Дјл ќасыѕда кґкірегіѕе кірпігінќадап тўрмаєан соѕ батыл-батыл јѕгімеайтасыѕ. Сым арќылы сырласу бойжеткендергеде ўнайтын болуы керек, баяєыда бір мыќтыаќын ќыз: «Нґмірін жїрегімніѕ біліп алып,Телефон соќпайсыѕ ба ґзіѕ біліп», – депназданып, јдемі ґлеѕ ґріп еді. Сымы салаќўлаш, салмаєы бір-екі келі, нґмірін бўраптеретін тоќпаќтай телефон туралы айтыпотырмыз.

Ол телефонєа да ќолы жетпейтін жатаќханадатўратын студенттер сґйлесу бекетіне барып,телеграмма бойынша тілдесу уаќытын саєаттапотырып кїтетін. Алматыныѕ сексеніншіжылдардаєы студенттері Абылай хан даѕєылымен Жамбыл кґшелерініѕ ќиылысындаєытелефонмен сґйлесуге арналєан зјулім залдыўмыта ќоймаєан болар. Сарєайып-сарылыпотырєаныѕда «Чиили, Чильдебаев, потелеграмме, четвертая кабина», – депхабарлайды. Сїйретіліп, орныѕнан тўрєан кезіѕдеЧиилидіѕ ґзіміздіѕ Шиелі екенінде ешкімніѕшаруасы жоќ, жўрттыѕ бјрі саєан сол елдіѕбасшысы Сальвадор Альендені кґргендейежірейе ќарайды.

Кейін ўялы телефон шыќты. Бозбалатехникалыќ тўрєыдан керемет жараќтанды. Оленді ґзін кґздегенін мїлт жібермейтін сыралєыаѕшыдай сезінді. Бойжеткенді кез келген жердентауып алып, саєаттап сґйлесетін болды. «Жігітсіѕєой зиялы, Телефоныѕ ўялы» дегендей, хаттаренді SMS-пен жіберіле бастады. Сґйтіп, кјдуілгіпоштамен аттандырылатын хаттар кїрт азайды.Жолда кемінде бір апта жїретін сјлемдеме,шынында да, кімге керек? Ќазір ешбір аќынбір кездегі жас шайыр Баќытжан Ќанапияновсекілді: «Єашыєым! Јѕгіменіѕ ашыєы: Сенсізбґлмем – Хатсыз пошта жјшігі!» – деп ґлеѕжазбайды. Оныѕ орнын: «Сен жіберген SMS,Бјрі де јлі кеш емес!» – деген сыќылды шулышумаќтар басты.

SMS-хаттар бўрынєы дјстїрлі хаттарєамїлде ўќсамайды. Бўл хаттан гґрі хабарламадеуге кґбірек келеді. Ќысќа-нўсќа жазылады.Ќате-пјтеѕе ќарамай, екі-їш сґзбен сїйкектетесаласыѕ. Ќыз-ќырќын да баяєыдай: «Неге маєанжіберген SMS-ін, Біле тўра басымныѕ босемесін», – деп сызылып тўрмайды. Хатыѕдыоќиды, кґѕілі соќса, жауап береді.

Бўрын хаттар ґте сауатты жазылатын. Кґркемдїние секілді їтір-нїктесіне дейін орнындатўратын. Ќолына хат тиген ќыз ґзіне кґѕілінбілдірген жігіттіѕ ой-ґрісі, білім-білігі, таным-тјлімі жґнінде бірден мјлімет алатын. Жігіттерхатты сауатсыз жазуєа ќысылатын. Сондыќтанкейде жазу-сызуєа ќабілетті жолдастарынажазєызатын. Оны ит јуреге тїсіп, ќайтакґшіретін. Бїгінде бўл талап саќтала бермейді.Јріп танысаѕ болды, ґзіѕ жазасыѕ. Жастардыѕјлгі јлеуметтік жїйелер арќылы жібергенхабарламаларыныѕ мјтінін кґрсеѕ, тґбе шашыѕтік тўрады. Тыныс белгі деген атымен болмайдымўндай хаттарда. Сґз-сјлемдемелердіѕ денілатын јріптерімен жазылады. Ќыз бен жігітбір-біріне жолдайтын хат-хабарларын ќазаќтілініѕ тґл грамматикасына баєындырып јуреболмайды. Оныѕ есесіне ґздері «жаѕаграмматика» жасап алєан. Мјселен, «ч» јрпініѕорнына «4» санын («четверка» дегенніѕ алєашќыјрпі деп оќыѕыз), «ш» јрпініѕ орнына «6»санын («шестерканыѕ» бірінші јрпі) ќоя салады.Ґйткені бўл јріптер латын ќарпі бойынша екіјріппен таѕбаланады. Соєан орай їнемдеп,«тґте жазу» ойлап тапќан тїрлері єой. Ал басјріп баяєыда жоєалєан. Онда ешкімніѕ шаруасыжоќ. Таєы да Ертай Ашыќбаев айтќандай, «Албіз ше?.. Аз ќалды Леп белгіміз, Ўстатпайќашады Бас јріп»�

Ќазаќтыѕ «є», «ѕ», «ґ» «і» секілді тґл јріптері

де мўндай хабарламаларєа кґп пайдаланылабермейді. Оларды ќолдану жаппай їрдіскеайналмаєан. Ґйткені туєан тіліѕде тјуір жазуыѕсеніѕ сезіміѕді селкеусіз жеткізуіѕе кґп їлесќоспайды. Еѕ бастысы, айтайын дегеніѕді тїсінсеболды. Хат кјдімгі телеграфтыќ стильменжазылады. Біраќ ілгеріде онда да грамматикасаќталатын еді єой. Хабарламалардахалыќаралыќ терминдер ґріп жїреді.Жастардыѕ ґздерініѕ жаргондары да жеткілікті.Мысалы, «жынды екен» деген сґз тіркесі «жаќсыекен», «тјуір екен», «кїшті екен», «керемет ќой»,«єажайып емес пе», «єаламат» деген жаєымдымаєынадаєы тіркестердіѕ кез келгенін алмастырабереді. Сол секілді олар «маќўл», «жарайды»,«келістік», «солай болсын», «бопты», «сґйтейік»деген ґзара мјндес сґздерді «Агентте»ќолданып жатпайды. Оныѕ орнына осыныѕбјріне жарайтын аєылшынныѕ «О кэйін»ќысќартып, «оk» деп таѕбалай салады.Тїріктердіѕ «тамам» дейтіні секілді. Бўл датїсінікті. Хат ќысќа жазылса, аќысы да азболады. Міне, бозбала мен бойжеткенніѕсґйлесу лексиконы, осылайша, ґзгешеќалыптасып келеді.

Јрине, жас буынныѕ арасында сґз ќадірінбілетін, сґйлемді дўрыс ќўратын нояндар дажеткілікті. Біраќ олардыѕ саныныѕ аздыєыжаппай їрдіске ыќпал ете ќоймайды. Онлайнрежимінде ќазіргі жастардыѕ тілдік ќорынаберік енген «достасу» деген ўєым бар. Бўлбелгілі бір адаммен байланыс орнату, оныинтернет арќылы сґйлесетін кісілеріѕніѕќатарына ќосу дегенді єана білдіреді. Ал бірзаманда ќыз бен жігіт арасындаєы «достасу»ўєымы керемет ќастерлі еді. Олар бір-бірінекґѕілін білдіргенде де «дос болайыќ» деуменєана шектелетін. Біраќ сол «дос болайыќтыѕ»ішінде бјрі бар еді�

Сол жылдардаєы жігіттер ќыздарєа шетіненґлеѕмен хат жолдауєа јуес-ті. Аќындар: «Сеніѕжазєан хаттарыѕ-ай, хаттарыѕ, Меніѕ жазєанхаттарым-ай, хаттарым», – деп тебірене толєанып,тынбай жырлап жататын. Ґлеѕ ќўрайалатындары ўйќасын ґздері жўптап, жґндепжыр жаза білмейтіндері амалсыз белгіліаќындардыѕ танымал шумаќтарына ауызсалатын. Онысын кейін ґзі де ґсіп-жетіліп,атаќты аќын болєан кездерінде: «Бўл жаєдайдытілімделіп жїрегі, Єашыќ болып кґрген жандарбіледі, Жїрек сырым ґзімдікі болєанмен, Кешір,бјрі басќа аќынныѕ жыры еді!» – деп аєынанжарылып мойындайтын.

Ал енді ќазір жал-ќўйрыєы шолтиєан, біраќжастарєа сондай ќолайлы SMS-хаттыѕ заманытуып тўр.

«Агентте» жїрген арулар

Сеніѕ орныѕ – онлайн,Меніѕ орным – онлайн.Онлайнда отырып,Он ауыз сґз жолдайын�(Бозбаланыѕ жыры, 2010-жылдар)

Ќазір хат ўєымыныѕ сипаты мїлде ґзгерді.«Хат жазамын» деп ќаєаз-ќалам іздемейтінболдыќ. Электронды поштамен жазылатын хат-хабар ґмірімізге берік енді. Їйіѕде шайыѕдыішіп, жайланып отырып, лездіѕ арасында Жершарыныѕ арєы бетіне жедел хабар жолдайсыѕ.Оныѕ жауабы да жылдам ќайтып келеді. Бїгіндежаѕа їлгідегі байланыс жїйесініѕ тїрі ґте кґп.«Агент» дейсіѕ бе, «Мой мир» дейсіѕ бе, «Вконтакте» дейсіѕ бе, јйтеуір жетіп-артылады.Ќайсысын таѕдасаѕ да – ґз еркіѕ. Тіпті жертїбінде жїрген адамныѕ бет-жїзін кґріп отырыпсґйлесетін «скайп» жїйесі де сіздіѕќўзырыѕызда. Бўларды осы кїнгі бозбала менбойжеткен бір-біріне кґѕіл білдіру їшінпайдалана ма, жоќ па – оны білмейміз. Біздіѕаныќ білетініміз – ќазіргі ќыз бен жігіттіѕбаяєыдай бір-бірініѕ алдында бетмоншаєы їзіліптўрмайтындыєы.

Бір телеарнаныѕ таќылдаєан журналистќызы: «Ќазір «виртуалды махаббат» деген ўєымбар. Ол їшін компьютердіѕ пернетаќталарынбасуды їйрен, содан соѕ їйлен!» – деп экрандабўлбўлдай сайрап, «стэндап» жасады. Сґйттіде Неке сарайы алдындаєы жас жўбайларєаќолындаєы кептерін ўсына ќойды. Кїйеу жігіткептерді кґкке самєатты. Сюжеттіѕ маєынасы

«баєзы заманда бўл кептер махаббатхабаршысы еді, енді онлайн байланысыорныќќан соѕ жарасымды жўптыѕ сјні єанаболып ќалды» дегенге саяды.

Иј, ертеректе «алєашќы махаббат», «тўраќтымахаббат», «шынайы махаббат», «мјѕгілікмахаббат» деген ўєымдар бар еді. Енді«виртуальды махаббат» шыќты� Жалпы,кїнделікті тіршілікке баламалы виртуалды тўрмысќалыптасты. Виртуалды ґмір, виртуалды дос,виртуалды ќалыѕдыќ� О, тоба!.. Бір кїнівиртуалды балаларымыз виртуалды келін јкеліп,виртуалды немере иіскеп отырар ма екенбіз?!«Немере мен шґбере виртуалды, Екеуін деатасы ертіп алды» немесе «Ўлымыздыѕкомпьютер еркін алды, Тіршілігі боп кетті-аувиртуалды», – деп јндете бастайтын шыєармыз�

Бір кезде бір-біріне кестелі орамал сыйлаєанжігіттер мен ќыздардыѕ бїгінгі ўрпаќтары ќазірсол байланыс жїйелерінде саєаттап отырады.Тіпті кґлік айдап келе жатып та ўялы телефонарќылы «агенттегі» ќўрбы-ќўрдастарыменсґйлеседі. «Агенттіѕ» іші ќайнаєан ґмір.Бўрынєыдай ќыз-пызды жатаќханаєа іздепбарып, вахтермен екі саєат керілдесіпжатпайсыѕ. Онлайнныѕ тереѕіне сїѕгісеѕ, бјріде соныѕ ішінен табылады. Ґміріѕде кґрмегенайдаладаєы біреумен айлап-жылдап сґйлесесіѕ.Айтылмаєан јѕгімеѕ, ашылмаєан сырыѕќалмайды. Јрі – таныс, јрі – бейтаныс.

Ќысќасы, хаттыѕ сипатымен бірге бїкілќазаќ бозбаласы мен бойжеткенініѕпсихологиясы ґзгерді. Бір жаєынан, дўрыс.Неге ќазіргі жастар бўрынєы дјуірдіѕадамдарына ўќсауы керек? Бїгінгі бозбаланыѕбілмейтіні жердіѕ астында. Еѕ ќўпия дегеннјрсеніѕ ґзіне бесіктен белі шыќпай жатыпќаныєып болады. Ертелі-кеш интернет ќарап,біресе – иланып, біресе – иленіп, ит мініп,ирек ќамшылып, итеѕдеп отырады. Оєан ешнјрсе де жаѕалыќ емес. Баяєы біздіѕалдымыздаєы буынныѕ бір-біріне сегіз айсызылып, тоєыз ай толєанып, сезімін јреѕбілдіргенін айтсаѕ, ішек-сілесі ќатып кїледі.Кїлгенде жаман кїледі. Бала кезімізде:«Кґрмедім» деп мен мынадай секпілді, Езужимай крокодил кґп кїлді», – деген ґлеѕ бареді. Тура сол.

Соларєа ќарап, бір кездегі ґзіміздіѕобразымызды ойымызєа тїсіреміз. Не дегенаѕєал болєанбыз? Бауырєа басќан јжелеріміздіѕ«сені ґзім туєанмын» дегеніне кјдімгідейсенетінбіз. Ал іштен оќып туєан бїгінгі балалармўндайєа ґлсе де иланбайды. Анасынан етегінентїспей жатып, анатомияны жетік біліп алєан,јр нјрсені ґз атымен атайтын ќу шешектердіѕжауабы јзір: «Білеміз, кемпір бала тумайды!».Ќалай болєанда да ќазіргі балалардыѕешќайсысы да «аћ» дегенде јжеѕніѕ аузынантїсе ќалєансыѕ» деген ертегіге ќўлаќ аспайды�

Жігіт-желеѕ ќыз-ќырќынмен танысќысыкелсе, оны кґшеден іздеп јуре болмайды. Ќазір:«Ќарындас, саєат ќанша болды?» – деп танысудјстїрі келмеске кеткен. «Агенттіѕ» іші толєанќыз. Бозбаланыѕ біразы «ќараєайдыѕ тїбіненжонып алєан ќобызым» дегендей, «агентте»отырєан арулардыѕ арасынан ґз ќўрбысынтаѕдайды. «Агенттіѕ» ар жаєынан келген аруменсаєаттап отырып сґйлеседі. Тіпті «меніѕ сґзімдіхалќым біле отырсын» дегендей, жариябайланыс тїрінде јѕгімелесетіндер де бар.

Ќазіргі ќыздар да еркіндеу. Жїрісі де –еркін, тўрысы да – еркін. Ойлауы да – еркін,сґйлеуі де – еркін. Тілі де – еркін, діні де –еркін. Ќыздар хиджаб, жігіттер пиджак киеді.Бойжеткендердіѕ арасында иманды ћјмибалылары да жеткілікті. Сонымен ќатар ќырыќїйдіѕ тыйымы тїгілі, тоќсан їйдіѕ тосќауылынада пысќыра ќоймайтындары бар. Осы алуантїрлі мінезді жастар жаппай «агентте» отырыпбір-бірімен жабыла хат жазысады. Бір-бірініѕтїп-тўќиянына дейінгі тарихы туралы мјліметалады.

Тек ќала єана емес, онлайнды кїллі ауылпайдаланады. Кеѕес заманында бар жаѕалыќтыжеѕешелерімізден еститін біздіѕ Ќаратереѕдеде ќазір интернет бар. Бўєан ќарап меніѕжеѕгелерімніѕ ауызы ќимылсыз ќалды дегенўєым тумауєа тиіс. Интернеттіѕ иіріміне тїспейтін,ешбір БАЌ-тыѕ баќшасында піспейтінжаѕалыќтыѕ бјрі соларда болады. Кїйіп тўрєанфактілерді елден бўрын біліп отырады.Болжамдары ќалт кетпейді. Талдауларытјлтіректетіп жібереді. Јйтеуір, бјрініѕ аяєынжаќсылыќќа јкеп тірейді. Мјліметтерінмїмкіндігінше ќўпия ўстауєа тырысады, яєни«аќпараттыќ ќауіпсіздікті» саќтайды.

Ал интернет болса, бїкіл жас пен жасамыстыжанына шідерлеп ќойды. Бїкіл їйдіѕ баласы –соныѕ тўтќыны. Бїгінгі јке-шешеніѕ бесік жырыбылай боп келеді: «Ойында жоќ тїк ќайєы,Айтќан сґзді ўќпайды, Ертелі-кеш їѕіліп,Онлайннан шыќпайды».

* * *Сонымен, бозбала мен бойжеткен

онлайнда бір-біріне хат жазып отыр.Осы отырєаны отырєан енді� Жаќынданекеніѕ де интернет арќылы тіркелеберетіні белгілі болды. Ендеше, бірзаманда виртуалды ќўдалыќќа барып,ќўдаєиды виртуалды биге шаќырыпжїрмес пе екенбіз�

Бауыржан ОМАРЎЛЫ

21 аќпан, сейсенбі, 2012 жыл 11САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

ХАБАРЛАМА www.saryarka-samaly.kz

Борышкердіѕ негізгі ќызмет тїрі автомобильжолдарын салу, жґндеу жјне ќызмет кґрсету.

Мїлік сауда-саттыќќа бір лотпен ќойылады.Лоттыѕ №1 – Жылжымайтын мїлік АБЗ

S=276,7 кв.м., жер телімі S=3,3408га, АБЗ мїліккешені, кґлік ќўралдары 25 бірлік (шашыпжiберген) жјне ТМЌ 130 бірлік, Павлодар облысы,Аќсу ќ, Ќалќаман ауылыныѕ јкімшілікшекарасында; жертелімімен тўрєын їй S=0,1209Га, Екібастўз ќаласы, Горняк пос. Животноводовк-сі. 4-2 Сауда–саттыќ јдісі – голландыќ, бастапќыбаєа – 48 638 263 теѕге, тґменгі баєа – 7 700000 теѕге

Кепілдік жарна шот№KZ758560000000034242, «БанкЦентрКредит»АЌ ЕЎ БИК KCJBKZKX, банк шотына лоттыѕтґменгі баєасыныѕ 10% мґлшерінде.

Мїлікті сатудыѕ ерекше шарттары жјнесатып алушыларєа ќойылатын ќосымша талаптар:жоќ.

Ґтiнiмдер ќабылдау жјне сауда-саттыќќаќатысуєа тiлек бiлдiрушi тўлєаларды тiркеу осы

(15)

«АДС» ЖШС фирмасы конкурстыќ басќарушысы заѕды мекенжайы: Ќазаќстан,Павлодар ќ., Ломов к-сі. 180, СТН 451800065758, БЖН 980640000608борышкердіѕ мїлкін (активтерін) сату бойынша сауда-саттыќтыѕ жїргізілетіндігітуралы хабарлайды «АДС» ЖШС, ол Ќазаќстан, Павлодар ќ., Ломов к-сі. 180, тел:8 (7182) 57-09-46 мекенжайы бойынша 2012 ж. 16.03 сає.11.00-де ґткізіледі.

хабарлама жарияланєан кїннен кейінгі кїнненбастап, Ќазаќстан, Павлодар ќ., Суворов к-сі.9, тел: 8 (7182) 50-26-12 мекенжай бойыншажўмыс кїндері 9.00-ден бастап 18.00-ге дейінќабылданады, тїскі їзіліс 13.00-ден бастап 14.30-ге дейін.

Ґтiнiмдерді ќабылдау жјне сауда-саттыќќаќатысушыларды тіркеу сауда-саттыќ басталєанєадейiн бiр саєат бўрын аяќталады.

Сауда-саттыќќа ќатысушы ретінде тіркелуїшін ќўжаттар ґзімен не їшінші тўлєаныѕ ґкілеттігібойынша ґкілдігі тиісті тїрде ресімделген болсасауда-саттыќты ўйымдастырушыєа ўсынылады.

Ќосымша аќпаратты Ќазаќстан, Павлодарќ., Суворов к-сі. 9, тел: 8 (7182) 50-26-12мекенжайы бойынша алуєа болады.

Конкурсты ўйымдастыру бойынша шаєымдарЌР ЌМ ДБЖК «Ертіс» Ќазаќстан, Павлодар ќ.,Жеѕіс алаѕы к-сі, 5а, каб.315, тел.8 (7182)32-34-57, эл.поштасы knd_pavl_b@at.minfin.kzмекенжайы бойынша 9.00-ден бастап 18.00-гедейін ќабылданады, тїскі їзіліс 13.00-ден бастап14.30-ге дейін.

Конкурстыѕ ґткізілетін жері Павлодарќаласы, Ленин кґшесі 147 їй. Г.Н.Потанинатындаєы облыстыќ тарихи-ґлкетану музейі.

Конкурс бір кезеѕде ґткізіледі.Конкурсќа аќырєы материалдар беру

мерзімі хабарландыру жарияланєаннан кейін-15 кїн.

Конкурстыѕ ќорытындысы кейінгі 5 кїндешыєарылады.

Конкурсќа ќатысушылар тґмендегіматериалдарды ўсынулары ќажет:

1. Ескерткіш сызбалары.2. Ескерткіштіѕ макеті.3. Сјулеттендіру жјне кґгалдандыру

ўсыныс жоспары.4.Тїсіндірме ќаєазы. (Автордыѕ ойы (2059)

Г .Н .Потанин атындаєы Павлодар облыстыќ тарихи-ґлкетану музейіПавлодар ќаласында тўз ґндірушіге арналєан біртўтас ескерткішініѕ їздіктўжырымдама ќўрылысына конкурс жариялайды.

машинкада басылєан 1 беттен аспауы ќажет)Макет, жоспар жјне басќа материалдыѕ

масштабы 1:25Конкурсќа суретшілер, сјулетшілер,

мїсіншілер жјне басќалар ќатыса алады.Конкурсќа материалдар 60х80 см жеѕіл

планшеттерде тїрлі-тїсті графикте берілуіќажет. Макеттер автордыѕ ґз ойы бойыншажасалады. Жобалар тґменгі мекенжайєажіберіледі:

Павлодар ќаласы, Ленин кґшесі, 149 їй,Г.Н.Потанин атындаєы облыстыќ тарихи-ґлкетану музейі.

Ќосымша аныќтамаларды 61-81-36,61-81-35 телефоны бойынша алуєа болады.

Чикаева Майраш Ќайырбайќызы 1952 жылы Майќайыѕ ќазаќ мектебінбітіріп, Алматыдаєы Абай атындаєы ЌАЗПИ-діѕ тіл жјне јдебиет факультетінетїсіп, оны 1956 жылы аяќтап, дипломмен туєан жеріне оралды. Содан зейнеткерліккешыќќанша Майќайыѕ ќазаќ орта мектебінде жоєарєы сыныптарєа ўлаєаттыўстаз болып тіл жјне јдебиеттен сабаќ берді. Еѕбегі еленіп, аудандыќ, облыстыќкґптеген марапаттарєа ие болды. Еѕбек ардагері атаєын алды.

Ґзімен ќатарлас Алматыныѕ тау-кен институтын бітірген Ахметов Тјкенаєаймен 55 жыл тату-тјтті ґмір сїрді. Адал жары мен сїйікті балалары,келіндері, кїйеу балалары, немере-жиендерімен жјне сырластарымен мјѕгіліккеќоштасып, баќилыќ болєанына 40 кїн ґтті. Туыстарына, балаларына, Тјкенаєайєа болаттай берік, сабырлы болыѕыздар дейміз. Алланыѕ ісіне мойынўсынєаннанбасќа шара жоќ. Майраш ґзі де ўрпаќтарыныѕ, балаларыныѕ алдаєы кїндеріненжаќсылыќтар кїтіп, їлкен їмітпен ґмір сїрген аќ жарќын, аќ пейіл, ќадірлі жанеді.

Арлы, ізетті, иманды, тґрден сыйлы орындарын алєан асыл аналардыѕќимас досы едіѕ Майраш.

Іѕкјр кґѕілмен, ґміріміздіѕ кейбір кездерін еске алып ойланамыз да,толєанамыз, еріксіз кґзімізге жас та аламыз.

Майраш деген атыѕ жїрегімізде жазулы, жарќылдаєан бейнеѕ кґз алдымызда. Адал достарыѕныѕдўєасы ќабыл болсын, жатќан жеріѕ мамыќ, иманыѕ жолдас болсын деп бір Аллаєа жалбарынамыз.

Јмин, Аллаћу Акбар!

(1)

Еске алушылар: Жаќсылыќ , Бибігїлсін , Латифа , Єайни , Орынбасар , Жантемір-Баќытжамал, Мўхтар-Јннј, Мінјш-Дыбыс, Ќымбат, Зайда, Раќымжан, Жолкен-Кјтіш.

Чикаева Майраш Ќайырбайќызын еске аламыз

Ќазаќстан Республикасыныѕ 2003 жылєы 20шілдедегі Жер Кодексінѕ 10-бабыныѕ1-тармаєына, Ќазаќстан Республикасыныѕ 2001жылєы 23 ќаѕтардаєы «ЌазаќстанРеспубликасындаєы жергiлiктi мемлекеттiкбасќару жјне ґзін-ґзі басќару туралы» Заѕыныѕ6-бабы 1-тармаєыныѕ 13) тармаќшасына,Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2003 жылєы2 ќыркїйектегі «Жер учаскелерінетґлемаќыныѕ базалыќ ставкаларын бекітутуралы» №890 ќаулысыныѕ 3-1 тармаєына,Павлодар облысыныѕ јкімдігі ЌАУЛЫ ЕТЕДІ жјнеПавлодар облыстыќ мјслихаты ШЕШIМ ЕТЕДI:

1. Облыс орталыєында, облыс ќалаларында,кенттерінде жјне ауылдыќ елді мекендерінде

Нормативтік ќўќыќтыќ актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде2012 жылєы 16 аќпанда №3199 арќылы тіркелді.

БІРЛЕСКЕН ЌАУЛЫ МЕН ШЕШІМ(ІV сайланєан ХLІ (кезектен тыс) сессиясы)

№413/41

Павлодар ќаласы 2012 жылєы 14 ќаѕтар

ОБЛЫС ОРТАЛЫЄЫНДА, ОБЛЫС ЌАЛАЛАРЫНДА,КЕНТТЕРІНДЕ ЖЈНЕ АУЫЛДЫЌ ЕЛДІ МЕКЕНДЕРІНДЕ ЖЕКЕ

МЕНШІККЕ БЕРІЛЕТІН ЖЕР УЧАСКЕЛЕРІ ЇШІНТҐЛЕМАЌЫНЫЅ БАЗАЛЫЌ СТАВКАЛАРЫ ТУРАЛЫ

ОБЛЫС ОРТАЛЫЄЫНДА, ОБЛЫС ЌАЛАЛАРЫНДА,КЕНТТЕРІНДЕ ЖЈНЕ АУЫЛДЫЌ ЕЛДІ МЕКЕНДЕРІНДЕ,

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫЌ МАЌСАТТАЄЫ ЖЕРЛЕРДЕН ҐЗГЕЖЕКЕ МЕНШІККЕ БЕРІЛЕТІН ЖЕР УЧАСКЕЛЕРІ ЇШІН

ТҐЛЕМАЌЫНЫЅ БАЗАЛЫЌ СТАВКАЛАРЫ

Павлодар облыстыќ мјслихатыныѕ (IV сайланєан ХL сессияcы)2012 жылєы 14 ќаѕтардаєы №413/41 шешіміне ќосымша

жеке меншікке берілетін жер учаскелері їшінтґлемаќыныѕ базалыќ ставкалары кґрсетілгенќаулы мен шешімніѕ ќосымшасына сјйкесбекітілсін.

2. Осы шешiмнiѕ орындалуын баќылауоблыстыќ мјслихаттыѕ экология жјне ќоршаєанортаны ќорєау мјселелерi жґнiндегi тўраќтыкомиссиясына жїктелсiн.

3. Осы бірлескен ќаулы мен шешiм алєашрет ресми жарияланєаннан кейін он кїнтізбеліккїн ґткен соѕ ќолданысќа енгізіледі.

Сессия тґраєасы, облыстыќ мјслихаттыѕхатшысы * Р. Гафуров

Павлодар облысыныѕ јкімі* Б.Саєынтаев

Облыстыќ маѕызы бар ќалалар:АќсуЕкібастўз

Далалыќ орманды, далалыќ жјнеќўрєаќ далалыќ табиєиаймаќтарда орналасќан кенттермен ауылдыќ елді мекендер:КенттерАуылдыќ мекендер

100

8585

2515

1365

1160,21160,2

341,2204,7

1.

2.

3.

4.5.

р/с№

Облыстыѕ елдімекендері

Облысорталыєыныѕставкасынаналынєан пайыз

1 шаршы метрїшінтґлемаќыныѕставкасы (теѕге)

Павлодар ќаласы(облыс орталыєы)

Оќыѕыз, ќызыќ!

ЈЛЕМНІЅ ЕЅ КЈРІМЫСЫЄЫН ҐЛТІРІПАЛДЫ...

Мамандар јлемніѕ еѕ кјрі мысыєынґлтіріп алды. Јлдекімдер јйгілі МицМацты панасыз жануарлардыѕ бірі депшатастырєан.

Metro.со.uk порталыныѕхабарлауынша, 33 жастаєы мысыќШвейцарияныѕ Тегервиленкоммунасындаєы теміржол бекетіндеґмір сїретін. Миц Мацты бекетжўмысшылары бір кісідей асырап келді.Жуырда мысыќты кездейсоќ кґрген бірјйел оны ветеринарєа јкеліп,ўйыќтатып ґлтіруді ґтінеді. Јдетте кјрі,ауру жануарларды осылай жояды.Дјрігерлер кґзі дўрыс кґрмейтін, ќўлаєымен тістерінде жараќаты бар мысыќтыойланбастан мјѕгілікке ўйыќтатыпжіберген. Оныѕ «јлемдегі еѕ кјрімысыќ» деген мјртебесі бар јйгілі МицМац екені кейін белгілі болды. Мысыќтыѕнегізгі асыраушысы саналатын

жўмысшылар ќателескен јйелді сотќа беруімїмкін.

АЌШ ЖАУЫНГЕРЛЕРІ БІРМЕЗГІЛДЕ 40 МЫЅ ШЫБЫН

ҐЛТІРМЕКАмерикалыќ јскерилер бір мезгілде

мыѕдаєан шыбын ґлтіретін ќўрылєыменќаруланатын болады. Флоридауниверситетініѕ таєам ґнімдері жјне ауылшаруашылыєы єылымдары институтышыбын-шіркей аулайтын ерекше ќўралжасап шыєарды.

Florida Fly-Baiter – ойыќ ќара жолаќтарыбар ашыќ кґк тїсті, їш бўрышты ќўрал.Шыбын-шіркейді жўпар иісімен, аќуызбен,ќантпен арбайтын тордыѕ ойыќтарына улызаттар сіѕірілген. Јдеттегідей ойыќ-саѕылауларєа жасырынєан жјндіктер солмезетте сеспей ќатады. Јрі бўл ќўралдыѕжойєыш ќасиеті кґпке шыдайды. Ґлгеншыбындар їйіліп ќалєан жаєдайда, ќаражолаќтарды суырып алып, жаѕасын салуєа

болады. «Алєашќы сынаќ кезінде ќўрылєы40 мыѕ шыбынды ќўртуєа мїмкіндік берді.Бўл – 96% жетістік», – дейді энтомологияпрофессоры Фил Келер. Шыбын ґлтіргішќўралды АЌШ Ќорєаныс министрлігініѕжауынгерлері мен табиєи апатаймаќтарында жўмыс істейтін гуманитарлыќўйым ґкілдері пайдаланатын болады.

ШОЛПАН ЖЎЛДЫЗЫШАБАНДАП БАРАДЫ

Шолпан єаламшары бўрынєыдан да баяуайнала бастаєан. Мўндай ќорытынды VenusExpress еуропалыќ зерттеу зондыныѕкґмегімен алынєан мјліметтерді талдаунјтижесінде жасалып отыр.

Мамандардыѕ мјліметінше, Шолпанжўлдызыныѕ ќимылы 2006-2008 жылдараралыєында баќыланєан. Сол кездегімјліметтерді талдау кїтпеген нјтижеге ќолжеткізді. Кїн жїйесіндегі екінші єаламшардыѕжїрісі бўрынєыдан да баяулай тїскен. Бўєандейін Шолпанныѕ ґз осін жердегі 224,7

тјулікке теѕ уаќытта айналатыны белгіліболатын. Енді оныѕ таєы алты минутќажай ќозєалатыны аныќталды. Єалымдарєаламшардыѕ шабандауыныѕ негізгі себебіоныѕ ќартаюынан деп тўжырымдайды.

НЕКЕ ЖЇЗІГІ БАР ТОЌАШСАТЫЛАДЫ

АЌШ-тыѕ Пенсильвания штатында некежїзігі ќосылып јзірленген тјтті тоќашсаудаєа шыєарылды. Ќўны – 55 мыѕдоллар.

UPI порталыныѕ хабарлауынша,Малверн ќаласыныѕ наубайханасы ґзтарихындаєы еѕ ќымбат тоќашты јзірледі.Баєалы јшекейді жасаумен Экстонќаласындаєы Malvern and Warwick'sJewelers зергерлік шеберханасыайналысќан. Кондитерлер мен зергерлеререкше тоќашты їй болєалы жїрген єашыќжандарєа арналєан керемет сый депесептейді. Јзірше оны сатып алєан адамжайлы мјлімет тараєан жоќ.

Интернет мјліметтері бойынша јзірлеген - Б.Тґлеуєалиев.

ЖАРНАМА 32-36-82

Конкурсты ґткізудіѕ негізгі шарттары:1. Шарт жасасќан кїннен бастап 20 кїннен

артыќ емес мерзімде банкрот – кјсіпорынмїлігініѕ (активтердіѕ) ќўнын баєалауды жїргізу.Шартќа конкурсты ґткізу кїнінен бастап 3кїннен кем емес мерзімде ќол ќойылуы ќажет.

2. Орындалатын жўмыстардыѕ ќўны, баєалыќўсыныстар, жеѕілдіктер.

3. Белгіленген мерзімде жўмысты орындау (6)

«Ќазаќстантрактор» АЌ-ныѕ конкурсын басќарушысы баєалыќ ўсыныс тјсілімен банкрот -кјсіпорынныѕ мїлік (активтер) ќўны бойынша сатып алу жўмыстарына, ќызметтеріне конкурсжариялайды. Конкурстыќ ґтінім жапсырылєан конвертте басылып шыєарылєаннан кейін 5 кїнішінде тапсырылады. Ґтінімге лицензия (нотариалды расталєан), ќызмет тїрлері бойынша жарєыданїзінді (тїпнўсќасын ўсынумен), мемлекеттік тіркеу туралы кујлік (нотариалды расталєан), талапбіліктілігін дјлелдейтін ќўжаттар (пікірлер, ўсыным хаттары, 5 жылдан кем емес еѕбек ґтілімі жјнет.б.). ќоса беріледі.

жјне орындалєан жўмыстардыѕ ўсынылєан ќўнытуралы кепілді міндеттемелер.

Конкурсќа ќатысушылар конкурстыќшарттарды алдын-ала алулары ќажет.

Конкурстыќ комиссия (конвертті ашу) отырысы2012 жылдыѕ 28 аќпаны кїні, саєат 10.00–демына мекенжай бойынша ґтеді: Космонавтарк-сі, 1, «Ќазаќстантрактор» АЌ, тел. 32-86-71

Павлодар облысыныѕ мамандандырылєан ауданаралыќ экономикалыќ сотыныѕ 2012жылєы 2 аќпанда аныќтауымен Екібастўз ќаласы јкімдігініѕ тўрєын їй-коммуналдыќшаруашылыєы, жолаушылар кґлігі жјне автомобиль жолдары бґлімініѕ «Екібастўзсу»мемлекеттік коммуналдыќ кјсіпорнына ќатысты банкроттыќ туралы іс ќозєалды.

(2058)

Павлодар облысыныѕ МАЭС шешімімен «Їсенов» ШЌ 05.01.2012ж заѕды мекенжайы: Аќсуќаласы, Набережная к., 24, СТН451420177686, заѕды тўлєаны мемлекеттік ќайта тіркеу туралыкујлігі ЖК жјне 20.02.2007 ж.; «ТАБЫС-СНАБ» ЖШС 12.12.2011ж. заѕды мекенжайы: Павлодар,Зыряновская к.,13, СТН 451500233047 заѕды тўлєаны мемлекеттік ќайта тіркеу туралы кујлігі№13493-1945-ЖШС, банкрот деп танылды, конкурстыќ ґндiрiстік іс ќозєалды. Шаєымдархабарландыру жарияланєан кїннен бастап 2 ай ішінде мына мекенжайда ќабылданады: Павлодарќ., Короленко к.,15/1., 34 пјтер, тел.8 (7182) 52-04-87, 87776102417. (11)

Басылуєа ќол ќойылєан уаќыты17.00.Тапсырыс Г12-1819.

Павлодар облыстыќ «Информ-Бюро-Экибастуз» ЖШС “PrimaLux”баспаханасында басылды.ЌР Павлодар облысы, Екібастўз ќаласы,Јуезов кґшесі, 15-їй.Газеттіѕ сапалы басылуына баспаханажауап береді. Телефоны: 8/7187/755044.

Газет аптасына їш рет шыєады,апталыќ таралымы 44748 дана,бїгінгі кґлемі 3 б.т.

Хаттар, ќолжазбалар, фотографиялармен суреттер рецензияланбайдыжјне ќайтарылмайды.Кґлемі А4 (14 кегль) форматындаєы3 беттен асатын материалдарќабылданбайды.

Телефоны 61-80-15

Авторлардыѕ пікірлері редакция ўстанєанкґзќарасќа сјйкес келмеуі де мїмкін.«Сарыарќа самалынан» алынєанматериалдарєа сілтеме жасалуєа тиіс.

Жарияланєан маќалаларды,фотосуреттерді жјне безендірулердікґшірмелеу тек КМК рўќсатыменжїзеге асырылады.

Баспа индексі 65441.

Жарнамалыќ материалдардыѕмазмўнына жарнама берушілержауап береді.

А.Ј.ЈБІШЕВБас редакторы

Газет Ќазаќстан Республикасыныѕ Мјдениетжјне аќпарат министрлігінде тіркеліп,тіркеу туралы 25.12.2009 ж. №10573-Гкујлігі берілген

Редакцияныѕ мекенжайы:140000, Павлодар ќаласы, Ленин кґшесі,143 їй. Теле/факс 61-80-15

Басылым Ќазаќстан Республикасыжјне Ресейдіѕ Омбы, Новосібіроблыстары, Алтай ґлкесі жјнеМонєолияныѕ Баян-Ґлгейаймаєына тарайды.

ГАЗЕТ 1979 ЖЫЛЫ «ЌЎРМЕТ БЕЛГІСІ»��ОРДЕНІМЕН МАРАПАТТАЛДЫ.

Коммуналдыќ мемлекеттік кјсіпорныныѕмекенжайы: Павлодар ќаласы, Ак.Марєўланкґшесі, 102-їй, e-mail:kense-cai@mail.ru

Газеттіѕ нґмірі «Сарыарќа самалыныѕ»компьютер oрталыєында теріліп, беттелді.

E-mail: s_samaIy@maiI.ru

Біздіѕ сайт:www.saryarka-samaly.kz

Кјсіпорынныѕ Интернеттегімекенжайы:www.aimak-ainasy.kz

Редакция оќырмандардан тїскенбарлыќ хаттарєа тегіс жауап берудіміндетіне алмайды.

ДиректорыН.С.ТЫШЌАНОВА

Павлодар облысы јкімдігі Павлодар облысыішкі саясат басќармасыныѕ шаруашылыќжїргізу ќўќыєындаєы «Аналитикалыќ аќпараторталыєы» коммуналдыќ мемлекеттіккјсіпорны «Сарыарќа самалы» облыстыќгазеті

«Павлодар облысыјкімініѕ аппараты»мемлекеттік мекемесі

МЕНШІК ИЕСІ:

Телефоны 32-20-11

(Павлодар ќаласы)

Жарнама бґлімі е-mail:s_samaIy_reklama@maiI.ru32-36-82, 32-09-31;

Маркетинг жјне тарату бґлімі32-09-89.

Жауапты хатшы - 61-80-19

Экономика 61-80-37;Ауыл шаруашылыєы,тўрєын їй мјселесі 61-80-18;

Бас редактордыѕорынбасарлары –61-80-23, 61-80-18.

Денсаулыќ, мјдениет, білім,имандылыќ, «Айналайын»,«ЖАС times» - 61-80-17

Јлеуметтік мјселелер:саясат, заѕ, јдебиет 61-80-23;

Тіл, спорт - 61-80-20

ОЌШАУ ОЙ

12САРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫСАРЫАРЌА САМАЛЫ

www.saryarka-samaly.kz

21 аќпан, сейсенбі, 2012 жылПАЙЫМ

Пікіріѕіз болса, www.saryarka-samaly.kzсайтындаєы «Ќойын дјптеріме» жолдаѕыз.

Кезекші редактор -

Ќабдыкјрім ЈділханўлыЌыстаубаевты ќўттыќтаймыз!

Баршамызєа аса ќымбат жан болыптабылатын аєамыз ЌабдыкјрімЈділханўлы Ќыстаубаевты мјртебелі70 жасќа толєан мерейтойыменќўттыќтай отырып, денініѕ саулыєын,отбасыныѕ амандыєын тілейміз.

(5)

Мерейлі той-ќуанышы баршаныѕ,Шуаєы боп жарќырай бер ортаныѕ.Орындалсын арман-ниет ойларыѕ,Шаттана тїс 70 жасты ќарсы алып.Тілегіміз береке мен амандыќ,Ґмір саєан кґрсетсін тек адалдыќ.Белестерге шыєа берші беделмен,Билемесін ешбір уайым-жамандыќ.

Ќўттыќтаушылар: жўбайы - Кларажјне Јділхановтар јулеті.

Демалыс кїндері Павлодар мемлекеттікпедагогикалыќ институтыныѕ спорткешенінде ќазаќ кїресінен Кеѕес Одаєыныѕбатыры Махмет Ќайырбаевты еске алуєаарналєан облыстыѕ ашыќ біріншілігі ґтті.Дїбірлі спорт шарасына ґѕірдіѕ ќалаларымен аудандарынан жјне Ќараєандыоблысынан 85 балуан ќатысты. Екі кїнгесозылєан додаєа кіл мыќтылар жиналдыјрі шаршы алаѕдаєы ќызу шайќаскґпшіліктіѕ кґѕілінен шыќты. Олай дейтініміз,бапкерлер сенім артќан кейбір балуандарорта жолда сїрініп, жарыстан шыєып ќалды.

Турнирдіѕ салтанатты ашылу рјсімінехалыќ кґп жиналды. Оєан јйгілі жерлесіміздіѕелу жыл бойы отасќан жўбайы Сјбираапай, батырдыѕ ўл-ќыздары, жаќынтуыстары жјне ґѕіріміздегі ќазаќ кїресініѕбасы-ќасында жїрген азаматтар ќатысты.Облыстыќ туризм, дене тјрбиесі жјне спортбасќармасы бастыєыныѕ орынбасары АрдаќТорсыќбаев біріншіліктіѕ ашылусалтанатында балуандарєа сјттілік тіледі.

- Осымен жиырмасыншы ретўйымдастырылєан спорт бјсекесі јр жылсайын ґзіндік ерекшелігімен есте ќалуда.Баршаєа мјлім болар, аталмыш турнирбўєан дейін самбодан, белбеулік кїрестенґткізіліп келген-ді. Міне, соѕєы їш жылдаќазаќ кїресінен ўйымдастырылып, ўлттыќспорттыѕ мерейін асыруда, - деді АрдаќЌайырлыўлы.

Спорт ардагері Амангелді Аймаєамбетовўлы тўлєаларды ўлыќтау ўрпаќтар борышыекенін айта келе, жастарды ўлттыќќўндылыќтарымыз арќылы тјрбиелеудіѕмаѕызы зор екенін жеткізді. «Ўлтымызєадеген ќўрмет, мемлекеттік тілге, ўлттыќ ґнергедеген сїйіспеншілік осындайда байќалады»,- деді Амангелді Сапарєалиўлы.

- Махмет ґте аќкґѕіл, жомарт жан еді.Ґз ўлты дегенде барын беруге даяр тўратын.Екеуміз бес бала тјрбиелеп ґсірдік. Ґміргеґкпеміз жоќ. Серігімнен айырылєан он алтыжыл ішінде јжептјуір ќиналдым. Одан кейінўлым Мўхтардыѕ ќазасы жыєылєан їстінежўдырыќ болып тиді. Жарыќтыќ Мўхтарјкесініѕ аузынан тїскендей аумайтын.Ўлдарым Мўрат пен Ќайраттыѕ да мінездеріјкесіне ўќсайды. Махметті еске алып,

батырдыѕ атын ўлыќтап жатќанўрпаќтарына ќуаныштымын. Оныѕ аруаєыбір аунап тїскен болар, - деп тебірендіСјбира апай. Сексеннен асќан кейуанажиналєан жўртќа ризашылыєын білдіріп,аќ батасын берді.

Балуандар жеті салмаќ дјрежесіндеґнер кґрсетті. 54 келіде Павлодарќаласыныѕ ґкілі Болдыбек Мјкетаев басжїлдені иеленді. 60 келіде баќ сынаєанЕркін Ќамшатов (Павлодар ќаласы)ќарсыластарын ќапыда ќалдырып, їздікатанса, Ерасыл Сыздыќов (Павлодарќаласы) 66 келіде топ жарды.Павлодарлыќтар Айдын Жўмабеков(74 келі) пен Саян Ќайырбергенов(82 келі) те жеѕістіѕ биік тўєырынанкґрінді. 90 келіден жоєары салмаќтаДархан Жоламановќа (Павлодар ќаласы)теѕ келер ешкім болмады. АќтоєайлыќСалман Мерзоев аса ауыр салмаќтажеѕімпаз атанды. Сондай-аќ, АйдынЖўмабеков тїйе балуан атанды. Ол

аќтыќ бјсекеде СалманМерзоевты алып ўрды.

Бірќатар балуандарєатїрлі аталымдар бойыншасый-сияпат кґрсетілді. Атапайтар болсаќ, баянауыл-дыќ Айдын Мјжитовќарсыласын аз уаќыт ішіндешалып, жыќќаны їшінарнайы жїлдеге ие болды.«Еѕ жас балуан» аталымыбойынша Јлібек Болатовмарапатталса , ДулатЌыдырбеков жеѕіске де-ген ќўштарлыєы їшінў й ы м д а с т ы р у ш ы л а ртарапынан жоєары баєаєаие болды. Їздік јдіс-тјсілкґрсете білген аќтоєайлыќТалап Саєындыќов пенпавлодарлыќ БолдыбекМјкетаевќа да ќўрметкґрсетілді. Жеѕімпаздар

мен жїлдегерлерге арнайы медальдармен баєалы сыйлыќтар тапсырылды.

Ќазаќ кїресінен ґѕірімізге белгіліжаттыќтырушы Мейрам Ќамзинніѕайтуынша, турнир тартысты ґтті. «Жалпы,облыстаєы ќазаќ кїресі ќарќынды дамуїстінде. Мјселен, железиндік ТґлегенБолатов ўлттыќ ќўрама сапында тер тґгіпжїр. Бўл да болса біз їшін зор маќтаныш.Сондай-аќ, Жаќсыбек Саттаров, ДарханЖоламанов секілді балуандардыѕ аяќалысы жаман емес. Павлодар облысыреспублика бойынша їздік ондыќќа енеді.Ал топ басында Оѕтїстік Ќазаќстаноблысыныѕ балуандары болса,тараздыќтар екінші сатыєа тўраќтаєан.Ќызылордалыќтар їздік їштіктіќорытындылап тўр. Ќазаќ кїресіне басамјн беретін болсаќ , биіктердібаєындыруєа мїмкіндік бар», - дейдібілікті бапкер.

М.Ќайырбаевты еске алуєа арналєаноблыстыќ ашыќ біріншіліктіѕ бас тґрешісіБауыржан Тўрсынєанбетов жарыстыѕжоєары деѕгейде ўйымдастырылєанынайтты.

Фархат ЈМІРЕНОВ.

балуандар Махмет Ќайырбаевты еске алды

ЎЛТТЫЌ СПОРТЎЛЫЌТАЛЄАН ЕКІ КЇН

ЌАЗАЌ КЇРЕСІ

Университетте оќып жїргенімде бір ўстазым:«Адам бойында жаман ќасиеттер кґп. Cолардыѕ ішіндегіеѕ сораќысы – жаєымпаздыќ» деген еді. Сол кезде бўлпікірге соншалыќты мјн бермеппін. Кейін ойлап отырсам,ўстазым айтќан ўлы сґздіѕ астарында їлкен философияжатыр екен...Шынымен де, адамзатты ар-ўяттан аздыратын,

жїйкесін тоздыратын, тґрдегі басын кґрге сїйрейтін, екібїйірін инедей тїйрейтін жамандыќ атаулыныѕ тґресі –«жаєымпаздыќ» деген жалмауыз. Оныѕ арєы жаєындаекіжїзділік, сатќындыќ, намыссыздыќ, жігерсіздік,жалтаќтаушылыќ жатыр. Осыны біліп тўрса да,«жаєымпаздыќты» жанына серік етіп, бјз біреулергежаєыну їшін «адам» деген ардаќты атты аяќќа таптапжїргендер кґп арамызда. Ґкініштісі, осынау «ќатерліќасиеттіѕ» басым бґлігі ќазаќтыѕ ќанына сіѕген десем,артыќ айтќандыќ болмас. Мїмкін, бўл сґз кейбіреулергетїрпідей тиетін шыєар, біраќ, шындыєы осы. Јсіресе,бїгінгі ќоєамда жаєымпаздыќ оты жалындап тўр. Текжаєымпаздыќты јркім јр тїрлі пайдаланып жїр. Біреулержўрттыѕ кґзінше «жаќсы» атануы їшін немесе жўмысынкґрсетуі їшін жаєымпазданады. Енді біреулер шарасыздан,жігерсізден, намысыныѕ жоќтыєынан, бјлкім «кїн кґрісі»їшін осылай істеуге мјжбїр болады . Кейбіреулержаєынудыѕ жґні осы деп, біреуді кїндеп, кїнјєа батып,«екіжїзді» атанып жїр.Осылайша, халќымыздыѕ алпыс екі тамырына тарап,

бойына јбден ўялап алєан бўл жаман јдет ўрпаќтан-ўрпаќќа жалєасуда. Соныѕ нјтижесінде, ќазіргі замандаеѕкейген ќариядан бастап, еѕбектеген балаєа дейінгілержаєымпаздыќты жаќсы меѕгеріп алєандай. Мјселен, јлі тілішыќпаєан сјби їй ішіндегі бір баєалы затты байќаусыздасындырып алды делік, біраќ, ол сізден ќорыќпайды немесеосы ќылыєы їшін жыламайды. Керісінше, ґтірік кїлімдеп,сіздіѕ кґѕіліѕізді бґліп, алдауєа тырысады. Бўл кґрініс бейкїнјсјбидіѕ кішкентай єана ќулыєы сияќты кґрінгенмен, оныѕтїбінде арамдыќтыѕ, яєни ґтірік кґлгірсудіѕ ўшќыныжатыр. Сондай-аќ, їйіѕізде ата-јжеѕіз, ата-анаѕыз барделік. Сіз оларєа жўмыста бастыєыѕыздыѕ орынсыздауыс кґтергенін немесе басќа біреулермен сґзге келіпќалєаныѕызды айттыѕыз. Олар бірден сізді жўбатып:«їндемей жїре бер, ќарсы шыєып ќайтесіѕ, басыѕа пјлеболады» деп аќыл ќосары сґзсіз. Мўндай жаєдайдыкїнделікті ќўрбы-ќўрдастарымыздан естіп те жїрміз.Біраќ, ондайлар шын мјнінде іштей тісін ќайраса да, ісжїзінде јрекет етуге ќауќарсыз. Міне, осылай кейбіреулержазыќсыз сґгіс алып жатса да, їлкендердіѕ айтќаныменїнсіз тынып жїре береді. Бўл – жігерсіздік пенжалтаќтаушылыќ емей немене?.. Ал енді біреулер жоєарыжаќтаєыларєа немесе шенді-шекпенділерге жаєуы їшінжандары шыќќанша жалпаќтайды. Мўндайды да кґріп-кґріп, кґзіміз талды.Басќаларын ќайдам, осындай жґнсіз жалпаќ-

таєыштыќты, жаєымпаздыќты ґз ќандастарымныѕбойынан жиі байќап, ќайран ќалам. Јйтеуір, «ќайтсембіреудіѕ кґѕілін табам, шекпенділерге ќалай жаєам?» депжїріп, ґмірімізді ґтірік кґлгірсумен ґткізіп жатќансияќтымыз... Кїніміз не болып барады ґзі?..

ЖАЄЫМПАЗДЫЌЌАЖАНЫМЫЗ НЕГЕ ЌЎМАР?

Алпыс жас – аталыќќа жол бастар,Алпыс жас – даналыќќа жол бастар.Ќўтты болсын 60 жылдыќ тойыѕыз,Кейінгіге ґнегелі ой тастар.

(10)

Нўржайна ШОДЫРnurzhainashodyr@mail.ru

Ізгі тілекпен: жўбайы-Айтжамал,балалары - Марат-Наєима, Ќанат-Зульфия, Алмагїл-Ерболат, Азамат,немере-жиендері - Азиза, Дильназ,Дильмар, Аида, Ќўралай.

Лебяжі ауданы Шаќаа у ы л ы н ы ѕ т ў р є ы н ы ,аяулы јкеміз НўрєожинЌапарбек Ќўсанўлымерейлі 60 жасќа толыпотыр. Асќар таудай аќылшыјкемізді туєан кїніменќўттыќтай отырып, асќаќарман, мол баќыт ,сарќылмайтын денсаулыќ,таусылмайтын баќыттілейміз. Анамызбен ќатарќол ўстасып, биік-биікасуларды баєындырып,а р а м ы з д а т і л е у л е сќамќоршымыз, ќашан да ќалќан болып жїре беріѕіздейміз.