Π.Σαμαρίνης, Στιγμές από την ιστορική εξέλιξη του θαλάσσιου μετώπου της Θεσσαλονίκης

Πασχάλης Σαμαρίνης,

ΥΔ ΕΜΠ, Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας .

Στιγμές από την ιστορική εξέλιξη του θαλάσσιου μετώπου της Θεσσαλονίκης.Μετασχηματισμοί και Σχεδιασμοί.

ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 9_ Σύγχρονες στρατηγικές ‘κατοίκησης’ του θαλάσσιου μετώπου _Θεσσαλονίκη

Αθήνα, Οκτώβριος 2012

Στιγμές από την ιστορική εξέλιξη του θαλάσσιου μετώπου της Θεσσαλονίκης _ Μετασχηματισμοί και Σχεδιασμοί.


Θεσσαλονίκη. (η ‘συμβασιλεύουσα’....η ‘πολυπολιτισμική’ πόλη ....η ‘δεύτερη Ιερουσαλήμ’ ....η ‘πρωτεύουσα των προσφύγων’ ....η ‘μεγάλη φτωχομάνα’ ....η ‘πόλη των πολιτικών δολοφονιών’... η ‘συμπρωτεύουσα’ ....η ‘νύμφη του Θερμαϊκού’ ... η ‘ερωτική πόλη’ ....η ‘Ξεσσαλονίκη’ ....η ‘Πολιτιστική πρωτεύουσα’....η ‘πρωτεύουσα των Βαλκανίων’ ....η ‘πύλη της νοτιοανατολικής Ευρώπης’....η πόλη της ‘καινοτομίας και του πολιτισμού’ ....η ‘φραπεδούπολη’ ….η ‘πόλη που χάνει τα παιδιά της’...;;)



Θεσσαλονίκη...



Θεσσαλονίκη...



Μια ‘ιστορική’ προσέγγιση: ‘τομές’ ή ‘στιγμές’ στην ιστορίαπερίοδοι μετασχηματισμού

Γιατί;• Η μελέτη της ιστορίας, ως μέρος του σχεδιασμού, είναι μια επιλεκτική, δημιουργική και στοχευμένηδιαδικασία που απαντά σε συγκεκριμένα ερωτήματα. • Είναι σημαντική για την κατανόηση του ‘πολυστρωματικού’ χαρακτήρα της πόλης και των δυναμικών μέσα από τις οποίες μετασχηματίζεται ο αστικός χώρος •και άρα σημαντική για τη διαχείριση των ‘ιστορικών ιχνών’ και την αξιολόγηση των δυνατοτήτων παρέμβασης (και μέσω του σχεδιασμού).



• Η Θεσσαλονίκη μεταξύ τοπικού και παγκόσμιου. Ο ‘ανοιχτός τόπος’.

• Οι πολλαπλές δικτυώσεις της πόλης: μετακινήσεις, ανθρώπων, κεφαλαίων, εμπορευμάτων.

• Οι πολλαπλές κλίμακες της πόλης (και οι προκλήσεις για το σχεδιασμό).

• Ο διεθνής (διαχρονικά) διάλογος για το σχεδιασμό και τις πόλεις λιμάνια.



‘Στιγμές’ από την ιστορική εξέλιξη του θαλάσσιου μετώπου

•Ο εκσυγχρονισμός της Οθωμανικής διοίκησης-Κατεδάφιση των τειχών-Η «ανοικτή πόλη»

• Πυρκαγιά του 1917- Σχέδιο Εμπράρ – Ανοικοδόμηση: Η σχέση με τη θάλασσα, ως στοιχείο του συνολικού επανασχεδιασμού της πόλης

• Δεκαετία του 1960. Μεγάλα έργα και προσπάθειες σχεδιασμού. Η δημιουργία της ‘νέας παραλίας’.

• Δεκαετίες 1970-1980. Διεύρυνση των εργαλείων του σχεδιασμού. Προτάσεις αναπλάσεων για το θαλάσσιο μέτωπο.

• Τα προγράμματα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997 και ο «διεθνής προσανατολισμός της πόλης»

• Οι πρόσφατες παρεμβάσεις και οι σύγχρονες προκλήσεις για την πόλη και το σχεδιασμό.



Ο εκσυγχρονισμός της Οθωμανικής διοίκησης-Κατεδάφιση των τειχών-Η «ανοικτή πόλη»

Η Θεσσαλονίκη ‘εντός των τειχών’

Ελληνιστική περίοδος Ρωμαϊκή περίοδος Βυζαντινή περίοδος




Η Θεσσαλονίκη ‘εντός των τειχών’

~1850~1850




Η Θεσσαλονίκη ‘εντός των τειχών’ – η πολυπολιτισμική πόλη




Η Θεσσαλονίκη ‘εντός των τειχών’ – η πολυπολιτισμική πόλη.




Το ‘άνοιγμα της πόλης’: Οι δυναμικές του μετασχηματισμού

• Παρακμή της πόλης στις αρχές του 19ου αιώνα. Διοικητική αποδιάρθρωση, εξάντληση των ορίων ανάπτυξής της, περιχαράκωση κοινοτήτων, ραγδαία επιδείνωση συνθηκών υγιεινής.

• Νέα πολιτικοοικονομικά, στρατιωτικά και τεχνολογικά δεδομένα (όπως ανάπτυξη της ατμοπλοΐας ή η κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ) σηματοδοτούν την μετάβαση από τις περίκλειστες, οχυρωμένες πόλεις-λιμάνια, προς αστικούς χώρους ανοικτούς προς κάθε κατεύθυνση.

• Κύμα μεταρρυθμίσεων (Tanzimat) για τον εκσυγχρονισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα δυτικά πρότυπα που περιελάμβανε και τον εκσυγχρονισμό των αστικών κέντρων .

• Αναπτύσσονται κοινωνικά αιτήματα και πιέσεις για το δημόσιο χώρο της πόλης (δημόσια συζήτηση, εμφάνιση εφημερίδων, ίδρυση της τοπικής διοίκησης της πόλης)




Η κατεδάφιση του τείχους στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού της πόλης

1869: Κατεδάφιση παραθαλάσσιου τείχους1879: Αποξήρανση του δυτικού έλους

Λιθόστρωση της Εγνατίας οδού 1ο ατμοκίνητο νηματουργείο

1887: Φωτισμός της πόλης από βρετανική εταιρία1889: Ύδρευση της πόλης από βελγική εταιρία (η σύμβαση ανανεώθηκε και μετά το 1912)1890: Σιδηροδρομική σύνδεση με Μοναστήρι 1893: Ιππήλατο τραμ1896: Εκσυγχρονισμός λιμανιού από γαλλική εταιρία (ολοκληρώθηκε το 1904)




• Η κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους ξεκινά από το διοικητή του βιλαετιού Σαμπρή-Πασά το 1869

• Ο σχεδιασμός προβλέπει τη χρήση των οικοδομικών υλικών για την κατασκευή προκυμαίας και νέας παράκτιας οδού.

• Μελετάται η ανάθεση στον ιδιωτικό τομέα, αλλά τελικά την εκτέλεση του έργου αναλαμβάνουν οι υπηρεσίες του βιλαετιού

• Προβλέπει επίσης τη δημιουργία μιας νέας σειράς προνομιακών οικοπέδων που διατίθενται για την ανταποδοτική κάλυψη των εξόδων του έργου.

• Δεσμεύεται αρχικά έκτασης για δημιουργία του νέου διοικητηρίου αλλά και στέγαση κοινωνικών υπηρεσιών




Με την περιπετειώδη ολοκλήρωση του έργου το 1882 και την ολοκλήρωση της προκυμαίας το 1904:

• Συγκροτείται το νέο κέντρο/ δημόσιος χώρος της πόλης στους άξονες της παραλιακής οδού και της Βενιζέλου.

• Προωθούνται νέες μέθοδοι διαχείρισης του αστικού χώρου, κερδοσκοπικές πρακτικές και συγκρούσεις για τα οφέλη από την ανάπτυξή του.




• Διαμορφώνεται η ιδιαίτερη δομή του θαλάσσιου μετώπου και της σχέσης του κέντρου της πόλης με τη θάλασσα (το 1891 διανοίγονται και οι κάθετες οδοί για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην παραλιακή).

Αναδιοργάνωση του αστικού ιστού μετά την πυρκαγιά του 1890




Επέκταση της πόλης προς τα ανατολικά και δυτικά

• Η δημιουργία του δημόσιου κήπου του Μπες-Τσινάρ (Μπεχτσινάρι) δυτικά του λιμανιού (1870).

• Η επέκταση του λιμανιού και η ανάπτυξη των σιδηροδρομικών υποδομών στα δυτικά σταδιακά μεταβάλλουν το χαρακτήρα της περιοχής (ένταση των μεταποιητικών δραστηριοτήτων)

• Κατεδάφιση του ανατολικού τείχους (1889) και δημιουργία της ‘περιοχής των εξοχών’.




Η Θεσσαλονίκη ‘εκτός των τειχών’ – η πολυπολιτισμική πόλη.

Βίλα Καπάντζη Βίλα Μόρντωχ Βίλα Μοδιανο




Η Θεσσαλονίκη ‘εκτός των τειχών’ – η πολυπολιτισμική πόλη.

Βίλα Μπιάνκα Βίλα ΑλλατίνιChataeu Mon Boneuhr



Πυρκαγιά του 1917- Σχέδιο Εμπράρ – Ανοικοδόμηση: Η σχέση με τη θάλασσα, ως στοιχείο του συνολικού επανασχεδιασμού της πόλης

• Το 1912 η πόλη προσαρτάται στο ελληνικό Κράτος. Διατηρεί, ωστόσο, τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα• Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 καταστρέφει μεγάλο τμήμα του κέντρου (70.000 άστεγοι, τα 2/3 από την πολυπληθέστερη κοινότητα της πόλης, την εβραϊκή. • Η κυβέρνηση Βενιζέλου εξαγγέλλει την άμεση εφαρμογή προγράμματος ανοικοδόμησης της πόλης




Οι δυναμικές του μετασχηματισμού

• Οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές σε διεθνές επίπεδο. Ανάπτυξη βιομηχανίας, υπηρεσιών. Συγκέντρωση κεφαλαίων και πληθυσμού στα αστικά κέντρα. Επίδραση τεχνολογικής ανάπτυξης (νέες οικοδομικές τεχνολογίες, ανάπτυξη επικοινωνιών και μεταφορών)Οικονομικοί στόχοι: • Ορθολογικότερη κατάτμηση του αστικού εδάφους και δημιουργία πλαισίου για την ανάπτυξη της αγοράς γης (στο κέντρο αλλά και στον περιαστικό χώρο με το σχεδιασμό των επεκτάσεων της πόλης)• Ανάδειξη της πόλης ως σύγχρονο λιμάνι και ως «ενδιάμεσης αποθήκης και εμπορικής διεξόδου των Βαλκανίων» Πολιτικοί στόχοι: • ‘Συγχώνευση και ομογενοποίηση της πολυεθνικής κοινωνίας της πόλης σε έναν ενοποιημένο, ολοκαίνουργιο αστικό χώρο’.




• Σε αυτό το πλαίσιο η Θεσσαλονίκη ‘διασταυρώνεται’ με τη διεθνή συζήτηση για το μέλλον των πόλεων και τον αναδυόμενο κλάδο της πολεοδομίας. Ανάθεση του σχεδίου σε διεθνή επιτροπή υπό το Γάλλο πολεοδόμο Ernest Hebrard.• Η διοίκηση από την πλευρά της προχωρά ταχύτατα πρόγραμμα απαλλοτριώσεων και στην επιτροπή δίδεται απόλυτη σχεδιαστική ελευθερία.




Το σχέδιο Εμπράρ για τη συνολική ανάπτυξη της πόλης




Εισαγωγή των αρχών της διεθνούς πολεοδομίας της εποχής στο σχεδιασμό της πόλης• ‘Ολιστική’ προσέγγιση του χώρου.

Το σχέδιο καλύπτει το σύνολο της έκτασης της πόλης και των μελλοντικών της επεκτάσεωνΗ πληρότητά του αφορά και τις ‘τομεακές’ προβλέψεις του σχεδίου (κοινωνική οργάνωση της πόλης, υποδομές, παραγωγικές περιοχές, οργάνωση του δημόσιου χώρου, σχέση με τα φυσικά στοιχεία.

• Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αναζητηθεί η νέα σχέση της πόλης με τη θάλασσαΟ ιστορικός πυρήνας εξελίσσεται στο οικονομικό, διοικητικό, κοινωνικό και πολιτιστικό κέντρο της νέας πόλης. Ο δημόσιος χώρος γίνεται το βασικό στοιχείο οργάνωσής του (οδικό δίκτυο, πλατείες, δημόσιοι άξονες)Οριστική χωροθέτηση λιμανιού/βιομηχανίας στα δυτικά.Περιοχές κατοικίας υψηλών στρωμάτων, παράκτιοι χώροι αναψυχής (Μικρό Έμβολο) χωροθετούνται ανατολικά




Το σχέδιο Εμπράρ για τις κεντρικές περιοχές – μνημειακοί άξονες.




Το σχέδιο Εμπράρ – η ‘στροφή’ της πόλης προς τη θάλασσα




• Το Σχέδιο Εμπράρ – Η προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα



Δεκαετία του 1960. Μεγάλα έργα και προσπάθειες σχεδιασμού. Η δημιουργία της ‘νέας παραλίας’.

Η περιοχή των εξοχών στις αρχές της δεκαετίας του 1930




Δυναμική της περιόδου• Ταχύτατη διαδικασία αστικοποίησης της Θεσσαλονίκης μεταπολεμικά (ο πληθυσμός από 120.000 στις αρχές του 20ου αι. φτάνει στις 450.000 τη δεκ. του ’60) και οι συναφείς ανάγκες της πόλης σε υποδομές.• Δυναμισμός της εθνικής οικονομίας τις δεκ. του ’50 και ‘60 και επενδυτική δραστηριότητα του κράτους, (ιδιαίτερα στον τομέα των συγκοινωνιακών υποδομών).• Άλλο ένα επεισόδιο στις διαδοχικές επεκτάσεις της ανατολικής παραλίας. (Δημιουργία προνομιακής αστικής γής για οικοδόμηση, αλλά και απόδοση της παράκτιας ζώνης στη δημόσια χρήση.




Η οργάνωση της νέας παραλίας σε τέσσερις παράλληλες ζώνες: Επίμηκες κρηπίδωμα – χώροι πρασίνου και αναψυχής – νέα αστική λεωφόρος – οικόπεδα για ιδιωτική ανοικοδόμηση.




Οι διαφορετικές αναγνώσεις

...’μια έρημη σχεδόν προκυμαία με επιμήκεις χώρους πρασίνου που δεν λειτουργούν ούτε σαν αστικοί ελεύθεροι χώροι, ούτε σαν παραθαλάσσιοι χώροι με δραστηριότητες θαλάσσιου μετώπου. Η ανατολική παραλιακή ζώνη έχει αποκοπεί από τη ζωή της πόλης και παραμένει αναξιοποίητη’(Project Manager ΟΠΠΕΘ 97)

...’υπάρχει και λειτουργεί ως μια ακμαία μεταφορά της δημόσιας πλατείας, του δημόσιου δρόμου ή του αστικού κενού, ως απαράγραπτο στοιχείο της συλλογικής συνείδησης για τον αστικό χώρο, ως μια παραδειγματική εκδοχή του δημόσιου χώρου, αδιαχώριστα ενσωματωμένη σε ότι θα μπορούσε να ονομαστεί εικόνα ή ταυτότητα της πόλης της Θεσσαλονίκης’(Καθηγητής Αρχιτεκτονικής Σχολής ΑΠΘ, Υπεύθυνος Προγραμμάτων ΟΠΠΕΘ 97)




• Μετασχηματισμός της σχέσης πόλης – θάλασσας. Η επαφή πλέον γίνεται μέσω του δημόσιου χώρου

• Αν και αποτέλεσε ένα μεγάλης κλίμακας τεχνικό έργο λειτούργησε υποδειγματικά ως δημόσιος χώρος και συγκρότησε ένα ‘μνημειακό αστικό σύνολο’ (;)




• Ολοκλήρωση του ενιαίου αστικού θαλάσσιου μετώπου της πόλης• Παλιά και νέα παραλία συγκροτούν ένα ενιαίο, γραμμικό μέτωπο, αλλά και μια «διπλή ταυτότητα» (ως προς τα γεωμετρικά-αρχιτεκτονικά τους χαρακτηριστικά) του τρόπου που προσεγγίζει η πόλη τη θάλασσα.



• Δεκαετία του 1960. Μεγάλα έργα και προσπάθειες σχεδιασμού. Η Χωροταξική Μελέτη Θεσσαλονίκης(1965)

• ‘Συστηματική προσπάθεια’ διαχείρισης της ραγδαία αναπτυσσόμενης πόλης• Ολιστική προσέγγιση - ενιαίο πλαίσιο όλων των επιπέδων σχεδιασμού από τον περιφερειακό και χωροταξικό μέχρι τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.• Αυτονομείται από τις κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις, που τελικά παράγουν το χώρο, ανταγωνιζόμενες σκληρά για την ιδιοποίηση και χρήση του, και • Σχεδιάζει για ένα κράτος, που εκλαμβάνεται ως να κινείται πάνω από τις αντιθέσεις και παρεμβαίνει με γνώμονα το κοινό καλό και τον αναπτυξιακό ορθολογισμό’



Δεκαετίες 1970-1980. Διεύρυνση των εργαλείων του σχεδιασμού. Προτάσεις αναπλάσεων για το θαλάσσιο μέτωπο.

1970, ο «Πανελλήνιος Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός διά την Διαμόρφωσιν της Παραλιακής Ζώνης Θεσσαλονίκης», εισάγει την προβληματική της στοχευμένης επέμβασης /ανάπλασης στο δημόσιο χώρο.

•ο διαγωνισμός θέτει το ζήτημα της επέκτασης της «παλιάς παραλίας» και του ζωτικού χώρου του κέντρου. Εκφράζεται από πολλές προτάσεις η αντίθεση στην αλλοίωση της ιστορικής ταυτότητας του μετώπου και της σχέσης της πόλης με τη θάλασσα




Η επιχωμάτωση της παλιάς παραλίας. Προτάσεις:

1977 Ομάδα Εργασίας Δήμου Θεσσαλονίκης1978 VTN Αμερικανική κοινοπραξία1988 Προκήρυξη διαγωνισμού από το Δήμο Θεσσαλονίκης1992 Κοινή πρόταση Δήμου - ΥΠΕΧΩΔΕ




Η επιχωμάτωση της παλιάς παραλίας. Αντιστάσεις:

Πρωτοβουλία με τη συμμετοχή πολιτών και φορέων της πόλης (ΤΕΕ ΤΚΜ, Πανεπιστήμιο, κα) ενάντια στην επιχωμάτωση της παλιάς παραλίας.



Τα προγράμματα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997 και ο «διεθνής προσανατολισμός της πόλης»

• Η Θεσσαλονίκη ‘διασταυρώνεται’ για άλλη μια φορά με το διεθνή προβληματισμό για το μετασχηματισμό του αστικού χώρου.

•Προβάλλεται ένα ‘εξωστρεφές όραμα’ για την πόλη και τη σχέση της με την ευρύτερη περιφέρειά της (βαλκανικές χώρες, νοτιοανατολική μεσόγειος)

• Η ‘εξωστρέφεια’ συνδέθηκε με την κυρίαρχη οπτική περί ανταγωνισμού των μητροπολιτικών κέντρων, προβολής των τοπικών ιδιαιτεροτήτων, προσέλκυσης επενδύσεων, εδρών επιχειρήσεων, μεγάλων διοργανώσεων κοκ

• Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό υποδομών πολιτισμού αλλά έχει και έντονο αρχιτεκτονικό – πολεοδομικό περιεχόμενο.

• Κυριαρχεί πλέον η λογική των εστιασμένων επεμβάσεων για την ανασυγκρότηση περιοχών της πόλης. Ειδικότερα τα ‘έργα προβολής’.



Τα προγράμματα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997 και ο «διεθνής προσανατολισμός της πόλης»• Η διαχείριση του θαλάσσιου μετώπου της πόλης στο επίκεντρο της ‘χωρικής πολιτικής’

Υποπρογράμματα παρέμβασης

• ‘Επέκταση του μητροπολιτικού χώρου’: ανάπλαση του προβλήτα Α του λιμανιού και μετατροπή του σε πολιτιστικό πόλο • Σύστημα θαλάσσιας συγκοινωνίας – σχεδιασμός των στάσεων.• Διαγωνισμός για την ‘Ανάδειξη του θαλάσσιου μετώπου της πόλης’ (ανάπλαση νέας παραλίας – παραλίας Καλαμαριάς).• Ανάπλαση των σημαντικών εγκάρσιων αξόνων (δυτικό τόξο, Αριστοτέλους)




‘Επέκταση του μητροπολιτικού χώρου’: ανάπλαση του προβλήτα Α του λιμανιού και μετατροπή του σε νέο πολιτιστικό πόλο (έδρα Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Μουσείο Φωτογραφίας κα)

• Κεντρικό ζητούμενο η επανάκτηση ενός ζωτικού (και σε άμεση επαφή με το κέντρο) ελεύθερου χώρου και του κτιριακού του δυναμικού. • Προβολή του συγκροτήματος ως μνημείου βιομηχανικής αρχαιολογίας, ως ‘αρχείου’ της πολεοδομικής και οικονομικής ιστορίας της πόλης• Σημαντική κληρονομιά της Πολιτιστικής, λειτούργησε όντως ως προέκταση των λειτουργιών του κέντρου και του δημόσιου χώρου. Προστατεύτηκε από λογικές κερδοσκοπίας.




Σύστημα θαλάσσιας συγκοινωνίας – σχεδιασμός των στάσεων.

E. Miralles R. Koolhaas A. SizaCoop Hime(l)blau




Διαγωνισμός για την ‘Ανάδειξη του Θαλάσσιου Μετώπου της πόλης’

• ‘Ο διαγωνισμός εντάσσεται στις σύγχρονες κατευθύνσεις πολεοδομικών επεμβάσεων σε πεπερασμένα σύνολα με στόχο την ανάπλαση κοινόχρηστων χώρων ή την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων ή ακόμα την αναδιάρθρωση του αστικού χώρου γύρω από σημαντικές επεμβάσεις, αλλά όχι ολοκληρωμένων λύσεων που η πολεοδομία προσπάθησε να προσφέρει παλιότερα’ (Από το τεύχος της προκήρυξης)

• Επιδίωξη του διαγωνισμού ήταν να κατατεθούν προτάσεις για την ανάπτυξη ‘νέων βιώσιμων λειτουργιών’, οικιστικών περιοχών, επιχειρηματικών πόλων, οι οποίοι θα ‘ενδυναμώσουν την αναπτυξιακή δυναμική της πόλης και τη διεθνή της παρουσία’...

• Κλειστός διαγωνισμός ιδεών με τη συμμετοχή 10 ‘διεθνώς καταξιωμένων’ γραφείων.

• Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην ‘ποικιλία των προτάσεων’ στη ‘γραφή και το προσωπικό ιδίωμα των συμμετεχόντων





Πρόταση Toyo Ito





West 8 Landscape Architects





Gregotti ISRL





Y. Tsiomis



Οι πρόσφατες παρεμβάσεις και οι σύγχρονες προκλήσεις για την πόλη και το σχεδιασμό.

Επεμβάσεις ήπιας ή πιο δραστικής ανάπλασης σε όλο το μήκος του ενιαίου αστικού μετώπου (‘παλαιά’, ‘νέα’ παραλία και Προβλήτα Α του ΟΛΘ)

• Η ανάπλαση της περιοχής του Λευκού Πύργου




• Η ανάπλαση της ‘νέας παραλίας’.(Διαγωνισμός του Δήμου Θεσσαλονίκης: 2002. Πρώτο βραβείο στην ομάδα Π. Νικηφορίδη, B. Cuomo)

• Γραμμικότητα και συνέχεια‘Η βασική αρχή της μελέτης είναι να διατηρηθεί η χαρακτηριστική και αναγνωρίσιμη φυσιογνωμία του ενιαίου μετώπου της πόλης προς τη θάλασσα, η συνέχεια και γραμμικότητα του τοπίου’

• ‘Οι κήποι - δημόσιος χώρος στην οικεία κλίμακα του ιδιωτικού’(16 χώροι ως μια αλληλοδιαδοχή "πράσινων δωματίων" με ένα ιδιαίτερο θεματικό χαρακτηριστικό ο καθένας)





‘Η Νέα Παραλία της Θεσσαλονίκης υπήρξε πάντα μια περιοχή που συγκέντρωνε στοιχεία ελκυστικά για την πόλη, εντάσσονταν στην καθημερινή ζωή της συγκεντρώνοντας δραστηριότητες περιπάτου και αναψυχής. Αποτελεί ένα γραμμικό τόπο με περιορισμένο βάθος και μεγάλο μήκος, γεγονός που του προσδίδει ακριβή τα χαρακτηριστικά του "μετώπου", του λεπτού φλοιού, που αναπτύσσεται πάνω στο προκλητικό όριο μεταξύ στεριάς και θάλασσας, μεταξύ φυσικού και κατασκευασμένου τοπίου’




















• Πρόσφατη ‘Ήπια ανάπλαση στον Προβλήτα Α’ από τον ΟΛΘ







Documents

Π.Σαμαρίνης, Στιγμές από την ιστορική εξέλιξη του θαλάσσιου μετώπου της Θεσσαλονίκης