!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

!!ΒΑΣ. Ν. ΜΙΧΟΣ !!!!!!

Η ΠΟΛΗ ΚΙΒΩΤΟΣ !!(Μία πρόταση µέλλοντος για την Πόλη) !!!!!!!!!

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2000 !!!!!!!

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ !Α. Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΟΣ !Α1. Εισαγωγή Α2. Η οικονοµική αβεβαιότης Α3. Η πολιτική αβεβαιότης Α4. Η πολιτιστική αβεβαιότης Α5. Συµπερασµατικά !!Β. Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΟΣ !Β1. Το πλαίσιο Β2. Η ιστορική προσέγγιση Β3. Η σύγχρονη προσέγγιση B4. Πόλη και ποιότητα !!Γ. Η ΠΟΛΗ – ΚΙΒΩΤΟΣ !Γ1. Το ανθρώπινο στοιχείο Γ2. Ο αποεπαρχιωτισµός Γ3. Η διαχείριση ως µέσον Γ4. Πλούτος και πολιτισµός Γ5. Στην αφετηρία !!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!! Στην Αννυ, Για την υποµονή και την ενθάρρυνση !!!!!!!!!!

!!!!! !!!!!!Α. Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΟΣ !Α1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ !Η ανθρωπότης έχει ήδη εισέλθει σε µια νέα περίοδο. Την εποχή της παγκοσµιοποίησης. Η περίοδος αυτή είναι «πραγµατική».Βασίζεται δηλαδή στην αλλαγή των πραγµάτων, και δεν έχει καµία σχέση µε την ευκαιριακή επικράτηση του ενός ή του άλλου πολιτικού ρεύµατος ή οικονοµικού µοντέλου. Η νέα αυτή περίοδος έρχεται µε αλλαγές σε τέτοιο βαθµό τεράστιες και σαρωτικές, ώστε φαντάζει γελοίο κάποιοι να θεωρούν ότι δικαιώνονται πολιτικά (ιδίως όταν είναι οι «τέως» συντηρητικοί) και οπωσδήποτε αφελές κάποιοι να θεωρούν την παγκοσµιοποίηση ένα αδιέξοδο τέχνασµα (ιδίως όταν είναι οι «τέως» προοδευτικοί). !

Η νέα εποχή, της παγκοσµιοποίησης, είναι το αποτέλεσµα της πληροφορικής. Κυρίως είναι η πραγµατικότης που δηµιουργείται χωρίς την έννοια της αποστάσεως. Διότι το επίτευγµα της πληροφορικής είναι ο εκµηδενισµός των αποστάσεων, των χρονικών και γεωγραφικών αποστάσεων , των αποστάσεων ανάµεσα στους λαούς, στους πολιτισµούς, στην γνώση, στις αγορές. !Πρέπει να σηµειωθεί ότι όπως ο ατµός δεν έχει πολιτικό χρώµα, ανεξαρτήτως εάν δηµιούργησε χιλιάδες καπιταλιστές, έτσι και η πληροφορική και τα αποτελέσµατα της δεν είναι κανενός. Πρέπει επίσης να συνειδητοποιηθεί ότι όσο µάταιο ήταν για την οικοτεχνία να εναντιωθεί στην βιοµηχανική ε π α ν ά σ τ α σ η , τ ο ί δ ι ο µ ά τ α ι ο ς ε ί ν α ι ο στρουθοκαµηλισµός απέναντι στην πραγµατικότητα της παγκοσµιοποίησης. !Οπωσδήποτε υπάρχει για πρώτη φορά µια διαφορά. Ποτέ στο παρελθόν µια αλλαγή εποχής δεν είχε βρεί τις κοινωνίες στις οποίες συντελούνταν σε τέτοιο βαθµό «τακτοποιηµένες».Διότι είναι γεγονός ότι η νέα αυτή επανάσταση ξεκίνησε από ανεπτυγµένες κοινωνίες του Δυτικού κόσµου, και επιφέρει στο εσωτερικό τους σηµαντικές αναδιατάξεις και αµφισβητήσεις (στις οποίες θα γίνει στην συνέχεια αναφορά) όχι ευχάριστες, ακριβώς την εποχή που οι κοινωνίες είχαν περίπου συνολικώς ισορροπήσει σε ένα επίπεδο πρωτόγνωρης ευηµερίας. Θα έλεγε κανείς ότι οι

κοινωνίες αυτές επέλεξαν µια περιπέτεια όπως ακριβώς ο απολύτως εξασφαλισµένος άνθρωπος επιλέγει (ενίοτε) επικίνδυνα σπόρ. Εάν για κάποιους αυτό αποτελεί οφθαλµοφανή παραλογισµό, τότε θα πρέπει να υπενθυµισθεί ότι και οι µεγάλες εξερευνήσεις που έκαναν την Γή ένα ενιαίο κόσµο, έγιναν από ανθρώπους που κάλλιστα θα µπορούσαν να απολαµβάνουν την θαλπωρή του σπιτιού τους. !Αυτό πάντως που έχει σηµασία είναι: 1.ότι είµαστε στην αρχή αυτής της νέας εποχής, της οποίας η οριστική εικόνα όχι απλώς δεν έχει διαµορφωθεί αλλά ούτε και µπορεί µε σοβαρότητα να σκιαγραφηθεί, και 2. ότι η νέα πραγµατικότητα, στην οποία η εποχή αυτή στηρίζεται, συνταράσσει ήδη όλες τις πλευρές της ανθρώπινης δραστηριότητος, δηµιουργώντας κατά συνέπε ια τ ι ς συνθήκες µ ι ά ς γεν ικευµένης αβεβαιότητος. Αυτή η γενικευµένη αβεβαιότης, κυριαρχεί ήδη σε τέτοιο βαθµό ώστε βασίµως να µπορεί να υποστηριχθεί ότι χαρακτηρίζει κατά κύριο λόγο την πρώτη περίοδο της εποχής της παγκοσµιοποίησης. Γι’ αυτό και µπορούµε την περίοδο αυτή να την ονοµάσουµε εποχή της αβεβαιότητος. !Και εάν η προσπάθεια να σκιαγραφηθεί –έστω- η οριστική µορφή των πραγµάτων την εποχή της π α γ κ ο σ µ ι ο π ο ί η σ η ς , ε ί ν α ι ε ν π ο λ λ ο ί ς παρακεκινδυνευµένη, η προσπάθεια αντιµετώπισης της

αβεβαιότητος είναι σίγουρα δυνατή, διότι αναφέρεται στην πραγµατικότητα που ζούµε. !Οι οµάδες που θα ξεπεράσουν (ή έστω θα περιορίσουν) πρώτες την αβεβαιότητα, θωρακίζοντας καταλλήλως τους πολίτες τους, θα είναι αυτές που θα περάσουν έτοιµες στην νέα εποχή, διασφαλίζοντας έτσι ένα µέλλον ευηµερίας για τα µέλη τους. !!!Α2. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΣ !Η οικονοµική αβεβαιότης θα µπορούσε να µην περιγραφεί καθόλου. Διότι είναι αισθητή από τον καθένα. Η αναφορά βεβαίως γίνεται για τις ανεπτυγµένες κοινωνίες, διότι στον υπόλοιπο κόσµο η οικονοµική (τουλάχιστον) αβεβαιότης είναι µία πραγµατικότης που χάνεται στα βάθη της ιστορίας. !Αυτό που είναι όµως καινούργιο (πάντα για τον ανεπτυγµένο κόσµο µιλώντας) είναι ότι το αίσθηµα αβεβαιότητος δεν αποτελεί πλέον προνόµιο των ασθενέστερων τάξεων. Διατρέχει όλα τα στρώµατα, έως τα πλέον υψηλότερα της πυραµίδος, όσο και εάν αυτό φαντάζει παράξενο. !Θα µπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η αρχή κάθε νέας περιόδου είναι γεµάτη καταστροφικές εµπειρίες, για τους εκπροσώπους του “παλαιού” και όσους

εξαρτώνται από αυτούς, και συγχρόνως γεµάτη παρακεκινδυνευµένες προσπάθειες για τους επιχειρούντες το “καινούργιο”. Βεβαίως, από την στιγµή που µια τέτοια προσπάθεια επετύγχανε, δεν απέφερε απλώς ένα αίσθηµα οριστικής εξασφάλισης και ευηµερίας στον πρωταγωνιστή της, αλλά κυρίως, άνοιγε ένα καινούργιο δρόµο. Ένα δρόµο πιθανώς κοπιαστικό, σίγουρα όµως δηµιουργικό, ασφαλή και αισιόδοξο για µεγάλες οµάδες πληθυσµού .Ακόµη και γι’ αυτούς που αρχικώς υπέστησαν τις καταστροφικές συνέπειες των αλλαγών, οπωσδήποτε όµως για τα παιδιά τους. !Ετσι στο παρελθόν, η οικονοµική διασφάλιση εύκολα συνηρτάτο µε κάποιες σταθερές, ορισµένες των οποίων συν τω χρόνω καθίσταντο µέχρι και ηθικές αξίες. Τα θετικά αποτελέσµατα της µείζονος προσπάθειας, το κοινωνικό όφελος της δηµιουργικής καινοτοµίας, το αισιόδοξο κλίµα που η εργατικότης δηµιουργούσε στα πλαίσια µιάς οικογένειας, αποτέλεσαν σταθερές ζωής και διαπαιδαγώγησης για γενεές. !Μιλώντας για όλα αυτά σήµερα, δηµιουργείται σαφώς η αίσθηση του παρελθόντος .Την ίδια αίσθηση δηµιουργεί και η φράση “στρωµένη δουλειά”, η οποία δεν σήµαινε κατ’ανάγκην ικανοποιητική οικονοµική διασφάλιση, αλλά κυρίως την ύπαρξη χώρου για την ηρεµία και την χαρά. !

Σε αντίθεση προς τα προαναφερθέντα, η σηµερινή περίοδος χαρακτηρίζεται από την διαρκή ανατροπή όλων των δεδοµένων, ως αποτέλεσµα των εφαρµογών της πληροφορικής. Πράγµα το οποίο έχει ως συνέπεια ν α α ι σ θ ά ν ο ν τ α ι δ ι α ρ κ ώ ς α ν α σ φ α λ ε ί ς (αντιλαµβανόµενοι την ανα πάσα στιγµή πιθανότητα ανατροπής της θέσεως των) ακόµη και αυτοί οι ωφελούµενοι από την νέα εποχή. Ειδικά γι’ αυτούς, η όλη υπόθεση µοιάζει µε επικίνδυνη αναρρίχηση, χωρίς σχοινιά προστασίας. Όπου µε τρόµο διαπιστώνουν ότι οφείλουν διαρκώς να ανεβαίνουν σε επίπεδα όλο και υψηλότερου κινδύνου. !Αυτή η ανατροπή των δεδοµένων, και η αβεβαιότητα που προκαλεί, έχει επιβάλλει µία έντονη επιθετικότητα στον χώρο της Οικονοµίας (που πολλοί αρέσκονται να την συγχέουν µε τον ανταγωνισµό) που εµφορείται από την λογική της απόλυτης κυριαρχίας, όπως θα πρέπει να µεταφραστεί η τάση της προς τον γιγαντισµό µέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων. Και παρακάµπτοντας ως δευτερεύουσα(;) την συνθλιπτική επίπτωση που έχει σε κάθε εργαζόµενο µία διαδικασία συγχωνεύσεως, οφείλει κανείς να επισηµάνει την σηµασία αυτού του γιγαντισµού των οικονοµικών οργανισµών, από την στιγµή που έχουν επιτύχει µεγέθη ισχύος που ξεπερνούν κατά πολύ την νοµιµοποιηµένη κοινωνική ισχύ, δηλαδή την πολιτική. !Τελικώς, ανεξαρτήτως της αδυναµίας να περιγραφεί η µελλοντική θέση ισορροπίας στον χώρο της

Οικονοµίας, είναι ήδη ορατές κάποιες ιδιαιτέρως σοβαρές επιπτώσεις ως προς το µέλλον : οι επιπτώσεις της (εδώ περιγραφόµενης) αβεβαιότητος στα παιδιά και τους εφήβους. Ηλικιακές οµάδες οι οποίες, σταδιακώς, αποκτούν την δυνατότητα να αντιλαµβάνονται την σιγουριά (ή µη) των γονέων τους, το ευµετάβλητο των συνθηκών που θολώνει τις προοπτικές, την έλλειψη ηθικής βάσης στην επαγγελµατική δραστηριότητα, την αποτελεσµατικότητα του ‘ανταγωνισµού’. Με αποτέλεσµα να οδηγούνται σε δύο ούτως η άλλως ακραίες καταστάσεις: την παραίτηση και την επιθετικότητα. !!!! !!!Α3. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΣ. !Η πολιτική αβεβαιότης δεν πρέπει µε κανένα τρόπο να συγχέεται µε την πολιτική αστάθεια. Αντιθέτως, θα υποστηρίζετο ότι συνοδεύεται µε πολιτ ική σταθερότητα. Παραµπέπουσα πιθανώς σε τέλµα. !Ουσιαστικώς παρουσιάζεται ένα σηµαντικό έλλειµµα δηµοκρατίας εις ό,τι αφορά τον έλεγχο των αποφάσεων στα µεγάλα ζητήµατα , ενώ την ίδια στιγµή

αναπτύσσεται πληθώρα ‘µερικών’ κοινωνικών κινηµάτων , τοπικών δηµοκρατικών θεσµών , ανεξέλεγκτων δικτύων πληροφόρησης και µεταδόσεως απόψεων. Θα έλεγε κανείς, ότι στα επί µέρους, όλα τα πάγια αιτήµατα δηµοκρατικής συγκρότησης βρίσκονται θριαµβευτικώς επί σκηνής. Με κυρίαρχη όµως την αίσθηση ότι οι ζωτικές αποφάσεις λαµβάνονται αλλού, πολύ µακριά από αυτό το χαρούµενο δηµοκρατικό σκηνικό. !Αυτά που συµβαίνουν, είναι τα εξής: !1.Η δηµιουργία υπερεθνικών πολιτικών κέντρων αποφάσεων, όπως η δηµοκρατικής καταγωγής Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το ΝΑΤΟ στον νέο του ρόλο, ή η G-8, δεν έχει αποδυναµώσει απλώς τις εθνικές (ή µήπως τοπικές;) κυβερνήσεις. Κυρίως θέτει σε αµφισβήτηση τον κοινοβουλευτισµό και όλο το συνυφασµένο µε αυτόν πολιτικό ιδεολόγηµα, εφόσον θεσµικώς δεν προκύπτουν από διαδικασία έκφρασης λαϊκής κυριαρχίας. Ο πολίτης γνωρίζει πλέον ότι α δ υ ν α τ ε ί ν α ε λ έ γ ξ ε ι ( ε π ι β ρ α β ε ύ ο ν τ α ς ή αποδοκιµάζοντας) µε την ψήφο του, τα όργανα εις τα οποία λαµβάνονται οι αποφάσεις που τον αφορούν. !2.Mε την αρωγή της πληροφορικής, ο χώρος της οικονοµίας, υπερεθνικός πλέον, έχει από πολλού υπερβεί τα όρια ελέγχου που η Πολιτική θα έπρεπε να του ασκεί. Ετσι η Πολιτική, ως εξουσία, δεν χάνει απλώς ένα από τα κυριότερα πεδία ασκήσεώς της, αλλά

δυστυχώς, δείχνει να έχει παραιτηθεί από την καθ’αυτό αιτία της ύπαρξής της: να λειτουργεί ως διαιτητής µεταξύ των πόλων της κοινωνίας, αποτελώντας ετσι την εγγύηση της συνοχής της. Ουσιαστικώς, την εγγύηση για την ύπαρξη της κοινωνίας. !Η ενίσχυση αυτή του οικονοµικού χώρου σε σχέση µε τον πολιτικό, δεν του επιτρέπει µόνο την αυτονόµησή του από τον κοινωνικό έλεγχο. Το πλέον επικίνδυνο είναι ότι ο χώρος αυτός, δεσπόζων πλέον, µπορεί και επιχειρεί να επιβάλλει τον έλεγχό του στην κοινωνία. Είτε εµµέσως, µε επικράτηση των ‘αξιών’ της αγοράς σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής δραστηριότητας, είτε αµέσως, προωθώντας πρόσωπα και πολιτικές µε την βοήθεια της οικονοµικής ισχύος, επιφέροντας έτσι την διολίσθηση των κοινωνιών σε φασίζουσες προοπτικές. !3.Από την στιγµή που η πολιτική οργάνωση της κοινωνίας αδυνατεί να ανταπεξέλθει στον ρόλο της, µία σειρά θεσµών αποδεικνύονται ξεπερασµένοι. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα την εµφάνιση εκφυλιστικών συµπτωµάτων στην λειτουργία αυτών των θεσµών (που δηµιουργούν όµως την εικόνα εκφυλισµού της κοινωνίας), τα οποία θα επιτείνονται µέχρις ότου η ίδια η κοινωνία, αντιδρώντας σε µία πορεία µε όλα τα χαρακτηριστικά της παρακµής, καταφέρει να δηµιουργήσει την νέα µορφή της οργάνωσής της, ι κα νή ς να αν τ ιµ ε τωπ ίσ ε ι τη ν κα ι νούργ ι α πραγµατικότητα. !

4.Τα µαζικά πολιτικά κινήµατα , τείνουν να εξαφανιστούν, σε µία στιγµή που θα έπρεπε να θεωρούνται απαραίτητα. Όµως τα κινήµατα αυτά αναπτύσσονται κατά κανόνα εναντίον συγκεκριµένου αντιπάλου, µε γνωστή δοµή, λειτουργία και επιδιώξεις. Kυρίως δε, µε σαφώς καθορισµένα όρια κυριαρχίας. !Σήµερα, που ακόµη δεν έχουν αποσαφηνισθεί όλα αυτά τα στοιχεία χαρακτηρισµού του ‘αντιπάλου’, και για όσο χρονικό διάστηµα θα συµβαίνει αυτό, η προφανής αδυναµία ανάπτυξης πολιτικών κινηµάτων αποτελεί την κυριότερη αιτία αµηχανίας του πολίτη, και ιδιαιτέρως αυτού ο οποίος στο παρελθόν απεκαλείτο ‘πολιτικοποιηµένος’. (Η µετάπτωση από τον ‘πολιτικοποιηµένο’ στον ‘ενεργό’ πολίτη, υποκρύπτει την παραίτηση από µία συνολική αντιµετώπιση των πραγµάτων. Εποµένως, την παραίτηση από την ουσιαστική πολιτική.) !Τα προεκτεθέντα δηµιουργούν το πλαίσιο εντός του οποίου καλείται να αντιµετωπίσει ο πολίτης, ενεργητικά ή παθητικά, την πολιτική. Με φυσική συνέπεια – πέραν της αµηχανίας που αναπτύσσεται- να εµφανίζεται το φαινόµενο της απροθυµίας να ασχοληθούν µε τα πολιτικά πράγµατα πρόσωπα µε τα απαραίτητα προσόντα, θέλοντας µ’ αυτή τη στάση να προασπίσουν την αξιοπρέπειά τους. Εξ άλλου ο χώρος της οικονοµίας, κυρίαρχος ών, προσελκύει τις πλέον αξιόλογες και συγκροτηµένες προσωπικότητες. !

Δηµιουργείται κατ’αυτόν τον τρόπο ένα κενό, το οποίο τελικώς καλύπτεται από θιασώτες µίας τυχοδιωκτικής αντίληψης για την πολιτική, οι οποίοι -στην ευγενέστερη εκδοχή - την αντ ιλαµβάνοντα ι εξαντλούµενη στις εκλογικές τεχνικές και διαδικασίες. Κατάσταση βεβαίως που επιτείνει τον ευτελισµό της πολιτικής δραστηριότητος, ακριβώς την στιγµή που απαιτείται ο επανακαθορισµός της και η αποφασιστική ενδυνάµωσή της. !Φυσικόν είναι, ο πολίτης ο γαλουχηµένος µε τον κοινοβουλευτισµό, µη εµπιστευόµενος πλέον την πολιτική, να αισθάνεται µετέωρος, απογοητευµένος και σε ορισµένες περιπτώσεις έως και τροµοκρατηµένος. Ετσι, δίπλα στην παραίτηση, αναπτύσσεται ο ατοµ ι κ ισµός (συνεπ ικουρούµενος από τον καταναλωτισµό) και τις περισσότερες φορές η απαισιοδοξία. Σε µερικούς, και µία δόση ειρωνίας, καθώς παρακολουθούν την πολιτική εξέλιξη κ(ε)αινοφανών αστέρων, εξέλιξη ευθέως ανάλογη του κόστους της διαφηµιστικής τους καµπάνιας. !(Αξίζει να σηµειωθεί ότι στην πολιτική διαφήµιση έχει πλέον απαλειφθεί ο πολιτικός λόγος, ακριβώς όπως και στην εµπορική διαφήµιση σπανίως γίνεται αναφορά στην ποιότητα του προϊόντος. Και στις δύο περιπτώσεις επιδιώκεται απλώς η ανάδειξη της ισχύος που διατίθεται για την στήριξη του προβαλόµενου είδους. Με ό,τι αυτό σηµαίνει…) !

Α4. Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΣ !Ως χώρος πολιτισµού νοείται το σύνολο των πεποιθήσεων, των αντιλήψεων συµπεριφοράς, και βεβαίως των παραδόσεων , των τεχνών , των αντιλήψεων αισθητικής και καλιέργειας. Ουσιαστικώς, όλων όσων δίνουν ταυτότητα στον άνθρωπο. Και εύκολα συνειδητοποιείται ο βαθµός απορρύθµισης που έχουν φέρει στον άνθρωπο, οι διαρκείς ανατροπές και αµφισβητήσεις ιδεών και αξιών, επι αιώνες ριζωµένων, την τελευταία εικοσαετία. !Ο απλός άνθρωπος αισθάνεται ότι ένα ολόκληρο σύστηµα του αµφισβητει την ταυτότητά του.Εκτός και αν έχει υποκειµενικώς την ικανότητα να την στοιχειοθετήσει, τεκµηριώνοντας όλες τις εκφάνσεις της. Κάτι που σπανίως µπορεί να συµβεί, διότι απαιτεί συγκρότηση και καλιέργεια που κατά κανόνα λίγοι διαθέτουν, και που µε το πέρασµα των χρόνων γίνονται λιγότεροι. !Οπωσδήποτε η Ιστορία του Πολιτισµού είναι µία σειρά αµφισβητήσεων και ανατροπών. Που όµως, αυτό που τις χαρακτήριζε ήταν ο ιδιαίτερος σεβασµός (εκφραζόµενος ακόµη και µε έντονη πολεµική) προς το αντικείµενο της κριτικής, και η παραδοχή ότι το σύµβολο, του οποίου η ανατροπή επεδιώκετο, αποτελούσε υψηλή αξία για µία οµάδα ανθρώπων, και ω ς τ έ τ ο ι α α ν τ ι µ ε τ ω π ι ζ ό τ α ν . Σ ή µ ε ρ α , ο µεταµοντερνισµός-που αποτελεί ειλικρινή έκφραση της

εποχής µας- διέσυρε οριστικώς, όχι απλώς κάποια σύµβολα, αλλά και την ίδια την έννοια του συµβόλου, µετατρέποντάς τα σε καρρικατούρες. Καταφέρνοντας έτσι να τα διαβάλλει (έως εκµηδενίσει) χωρίς κάν την χρήση του ελάχιστου επιχειρήµατος. !Η απαξίωση της κλασσικής παιδείας και καλιέργειας, µε την υπερπροβολή νέων προτύπων ‘επιτυχηµένων’, έχει ήδη οδηγήσει σε καταστάσεις που ευθέως παραπέµπουν στην είσοδο στον µεσαίωνα : όπου η γνώση υπάρχει κάπου αποθηκευµένη, αλλά πλέον δεν την προσεγγίζει κανείς. Αυτή ακριβώς η κατάσταση, της άγνοιας της συσσωρευµένης γνώσεως και εµπειρίας, είναι που καθιστά τον άνθρωπο, αλλά και τα κοινωνικά σύνολα ευάλλωτα σε κάθε αµφισβήτηση της ταυτότητάς τους και εποµένως αναποτελεσµατικά στην δηµιουργία συνθηκών ουσιαστικής χειραφέτησης. !Τα προαναφερθέντα καταλήγουν σε δύο φαινόµενα ιδιαίτερης σηµασίας : .α)Στο παρελθόν (όχι το απώτερο) για να επικρατήσει µία άποψη έπρεπε, είτε να καθιερωθεί µέσω της παράδοσης είτε µέσω του αυστηρού ακαδηµαϊκού ελέγχου. Τώρα πλέον, αρκεί η συστηµατική προώθησή της µέσω των δικτύων ενηµέρωσης, για να γίνει αποδεκτή ως αλήθεια, σε ελάχιστο χρόνο. !.β) Με πρόφαση το δικαίωµα στην διαφορετικότητα, τείνει να δηµιουργηθεί ένα δίκαιο, το οποίο ουσιαστικώς θέτει σε θέση ενοχής το δικαίωµα (των

πολλών) στην διατήρηση και αποδοχή των καθιερωµένων αξιών . Γεγονός που επιφέρει αποπροσανατολισµό αλλά και αίσθηση απειλής σε µία µεγάλη µερίδα πολιτών. !Τα ‘µέσα’, ή ‘πολυµέσα’, ή όπως αλλιώς ενδέχεται να ονοµασθούν, κατά βάση η τηλεόραση και το Internet, ουσιαστικώς (και χωρίς αυτό να είναι από την λειτουργία τους απαραίτητο) έρχονται να εκφράσουν αυτή τη νέα λογική πολιτισµού, και το κάνουν επιρρεάζοντας αριθµό προσώπων σε µέγεθος πρωτοφανές, και για πρώτη φορά στην Ιστορία σε εννιαιοποιηµένο παγκόσµιο χώρο. Επιβάλλοντας την χαµηλή ποιότητα, την φθηνή τέχνη, την ρηχή σκέψη, την ελαφρότητα ως τρόπο ζωής. !Σ’ αυτήν λοιπόν τη νέα πραγµατικότητα, το πρόσωπο χάνει σταδιακώς όλα τα στοιχεία που το δοµούν ως τέτοιο, και µετατρέπεται σε άτοµο χωρίς κριτική ι κα ν ό τη τα , ε ύκολο αποδ έκ τη ο ι ο υ δήπο τ ε εκπεµποµένου µηνύµατος. Με αβέβαιη εποµένως θέση και ταυτότητα. Δυστυχώς, αυτού του είδους η αβεβαιότης είναι και η πλέον επικύνδινη, διότι περικλείει µέσα της µία απώλεια οριστική. Γεννά έναν άνθρωπο ανασφαλή, αρνητικό και τροµαγµένο. Ένα όν αδιάφορο και αντικοινωνικό, χωρίς αίσθηση του παρελθόντος του, ανίκανο να αντισταθεί, ανίκανο να χαράξει ένα δηµιουργικό µέλλον. !!

!!!!!!!!Α5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ !Είναι γεγονός ότι υπάρχει µία µερίδα ανθρώπων ενθουσιασµένη µε την παρούσα κατάσταση , θεωρώντας ότι η επαγγελµατική αβεβαιότης βελτιώνει τ ις οικονοµ ικές αποδόσεις , οι οικονοµ ικές δραστηριότητες επιτέλους απεµπλέκονται από τα εµπόδια που έθετε η πολιτική, τέλος ότι η ριζοσπαστική αντίδραση προς τις καθιερωµένες αξίες αποτελεί το σηµαντικότερο βήµα της προσωπικής απελευθέρωσης. !Ακριβώς στον αντίποδα , µ ία άλλη µερίδα , αντιλαµβανόµενη πλήρως τις αρνητικές επιπτώσεις αυτού του κλίµατος αβεβαιότητος, θεωρεί ως αιτία τον χώρο της οικονοµίας έναντι του οποίου και προσπαθεί να αναπτύξει µία παρωχηµένη πολεµική, ελπίζοντας(;) σε µία επιστροφή. Προσπάθεια η οποία δεν είναι απλώς καταδικασµένη σε αποτυχία (διότι η αλλαγή είναι πραγµατική, και έχει πάρει τον δρόµο της), αλλά που κυρίως δεν οφελεί τους πλειττοµένους, που υποτίθεται ότι επιχειρεί να υπερασπισθεί.

!Τέλος, υπάρχει και η µεγάλη µερίδα, η οποία είτε δεν συνδέει µεταξύ τους τα όσα συµβαίνουν, είτε αρκείται να τα θεωρεί ως το αρνητικό (µα αναγκαίο) τίµηµα της αναπτυξιακής διαδικασίας. Ανιστορήτως ελπίζοντας ότι ‘όπως πάντα’, τα πράγµατα τελικώς θα ισορροπήσουν στο καλλίτερο. !Όµως εάν κάτι πρέπει να συνηδητοποιηθεί (ιδιαίτερα από τους σήµερα ενθουσιασµένους) είναι ότι δεν µπορεί να υπάρξει οµαλή κοινωνική και οικονοµική !ζωή µε πολίτες πλειτοµένους από όλο αυτό το κλίµα αβεβαιότητος. Κυρίως δε, µε πολίτες που µεγαλώνουν και διαµορφώνονται µέσα σ’ ένα τέτοιο κλίµα. !Η παραίτηση ή η επιθετικότης, η αίσθηση πολιτικής αµηχανίας, η έλλειψη συγκροτηµένης πολιτιστικής ταυτότητος, δεν αποτελούν µε κανένα τρόπο την υποδοµή που θα επιτρέψει την ανάπτυξη ενός ανθρώπου έξυπνου και δηµιουργικού, ανοιχτού στις προκλήσεις και µε δυνατότητα προσαρµογής σε ταχύτατα µεταβαλόµενες συνθήκες. Αυτό εποµένως που επιβάλλεται, είναι η ανίχνευση µίας πορείας, η οποία να προωθεί όσο το δυνατό πιο αποτελεσµατικά την υπέρβαση της αβεβαιότητος που κυριαρχεί. !!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!Β. Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΟΣ !Β1.ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ !

Θα πρέπει εξ αρχής να διευκρινιστεί, ότι µια πορεία υπέρβασης του κλίµατος αβεβαιότητος δεν σηµαίνει και άρση των αιτιών που το προκαλούν. Απεναντίας,θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη η µακρά χρονική περίοδος η απαιτούµενη για την ανασύνταξη των δοµών της πολιτικής και της οικονοµίας. !Η ανασύνταξη αυτή, δεν θα γίνει χωρίς διαµάχες, και στο πολιτ ικό και στο καθαρώς οικονοµ ικό επίπεδο.Ούτε βεβαίως και µπορεί από τώρα να προβλεφθούν , οι απόψεις που τελικώς θα επικρατήσουν και βάσει των οποίων θα διαµορφωθούν οι µελοντικές συνθήκες. Εξ άλλου, ακόµη δεν έχουν κάν αρχίσει να διακρίνονται καθαρά οι απόψεις αυτές, ούτε στον χώρο της δεξιάς, ούτε και της αριστεράς. Κάτι όχι ανεξήγητο βεβαίως, εάν ληφθεί υπ’ όψιν το πρωτόγνωρο και διαρκώς µεταβαλλόµενο των νέων συνθηκών. !Εφ’ όσον όµως διαφαίνεται ότι η περίοδος αυτή θα έχει µεγάλη διάρκεια, τότε, εποµένως, απαιτείται η ‘θωράκιση’ των πολιτών, ώστε να αποκτήσουν την δυνατότητα να αντιµετωπίσουν το παρόν, µε τον καλλίτερο δυνατό τρόπο. Στην πιο αισιόδοξη εκδοχή, απαιτείται η δηµιουργία ενός ‘χώρου’ µε συνθήκες τέτοιες που να διασφαλίζουν σήµερα µεν την ευµάρεια, αύριο δε την ενεργητική συµµετοχή στην διαµόρφωση του µέλλοντος. !

Ανεξαρτήτως, εποµένως, των ιδεολογικών θέσεων που εκφράζονται (ή θα εκφράζονται) σε σχέση µε τις επιλογές που θα διαµορφώσουν την αυριανή κοινωνία, ενδιαφέρει η χάραξη µίας κοινής στρατηγικής, ο προσδιορισµός ενός κοινού τόπου αντιλήψεων, που θα επιτρέψει σε ένα πληθυσµιακό σύνολο να βρεθεί σε ευνοϊκή θέση, όποιες και να είναι οι µελλοντικές εξελίξεις. !!!!!!!!!!!!!!Β2. Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ !Η οικονοµ ική µετανάστευση προσώπων και κεφαλαίων, η υπερεθνική αλληλεξάρτηση στην τροφική αλυσίδα , η διεθνοποιηµένη απειλή ενεργειακών ατυχηµάτων, η διεθνοποίηση των κρίσεων αλλά και της µόδας, ή της διαφήµισης, ή των εµπορικών σηµάτων,όπως και της αισθητικής, των

απόψεων και των αντιλήψεων, έχουν στην ουσία φέρει µία κατάργηση των συνόρων. Αλλά και τυπικά, η λογική των συνόρων έχει χαλαρώσει , µέσω υπερεθνικών συστηµάτων εξουσίας. !Αυτή η πραγµατικότης (της απουσίας δηλ. συνόρων), πρωτόγνωρη ως προς την έκτασή της, δεν είναι φαινόµενο µοναδικό στον ιστορικό χρόνο . Παρουσιάστηκε στο παρελθόν, είτε στα πλαίσια αχανών αυτοκρατοριών είτε σε περιόδους απουσίας συγκροτηµένων µεγάλων κρατών.Πέραν του κοινού αυτού χαρακτηριστικού (αλλά και εξ αιτίας του), στις περιόδους αυτές διακρίνονται και µία σειρά άλλων χαρακτηριστικών κοινών µε τη σηµερινή. !Το µεταναστευτικό κύµα, οι µεµονωµένες µετακινήσεις που αποτελούσαν τα –τότε- δίκτυα εµπορίου και πληροφόρησης, το αίσθηµα οικονοµικής ανασφάλειας λόγω απουσίας κοινωνικής ή κρατικής προστασίας, αλλά και το αίσθηµα ανασφάλειας έναντι της βίας, παρά την διαφοροποιηµένη µορφή εκδηλώσεώς των, κ α τ ά β ά σ η α π ο τ ε λ ο ύ ν α π ο τ ε λ ο ύ ν κο ι ν ά χαρακτηριστικά µε αυτά της περιόδου που διανύουµε. Όπως δυστυχώς, κοινό χαρακτηριστικό µε ορισµένες από αυτές τις περιόδους, τείνει να αποτελέσει και η (αρχικώς λόγω ελλείψεως ενδιαφέροντος) αποξένωση από τις συσσωρευµένες γνώσεις και πνευµατικές κατακτήσεις, µε όλα τα παρεπόµενα πολιτιστικής απαξίωσης. !

Αυτό βεβαίως που εδώ ενδιαφέρει, δεν είναι η εµβάθυνση στα αρνητικά στοιχεία σκοτεινών χρόνων, αλλά η διερεύνηση των στοιχείων εκείνων που επέτρεψαν σε πληθυσµιακά σύνολα να εξασφαλίσουν ευηµερία µέσα σε συνθήκες ανασφάλειας, γεγονός που στη συνέχεια αποτέλεσε την βάση της πλεονεκτικής τους θέσης σε πιο ευνοϊκές εποχές. !Χωρίς αµφιβολία, η ανυπαρξία συνόρων αναδεικνύει την Πόλη.Όχι την πόλη-πυρήνα κρατικών υπηρεσιών, αλλά την Πόλη η οποία υπάρχει, επειδή κατά τρόπο αυτόνοµο µπορεί και συγκεντρώνει µία σειρά δραστηριοτήτων, είτε του εµπορίου είτε της επιστήµης. !Ιστορικώς, διακρίνονται τα εξής στοιχεία ως κυρίαρχα χαρακτηριστικά πόλεων τέτοιου είδους : την ασφάλεια, την εκτεταµένη αγορά, την συσσώρευση και επεξεργασία της γνώσης , την πληθυσµ ιακή ανοµοιογένεια, και τέλος (στις πλέον δυναµικές και ιστορικής σηµασίας από αυτές) την κοινή επιδίωξη υψηλής ποιότητος. !Β2α. Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ : Η πρωταρχική αιτία για την δηµιουργία της πόλης υπήρξε η ικανοποίηση του αισθήµατος ασφαλείας, αρχικώς περιοριζοµένου στην ασφάλεια της ζωής, στη συνέχεια δε και της περιουσίας ή των ιδεών έναντι της βίας.Αυτού του είδους η ασφάλεια, παραµένει πάντοτε αναγκαία προϋπόθεση για την ύπαρξη και λειτουργία της πόλης.Και παρά το γεγονός ότι τείνει να θεωρείται αγαθό που αυτονοήτως

απολαµβάνουµε, δυστυχώς απαιτείται διαρκής εγρήγορση για την διατήρησή της. !Παρενθετικώς, αξίζει να επισηµανθεί το πρόβληµα της βίας που γεννά η σύγχρονη πόλη, ως σύµπτωµα του αδιεξόδου της. Το οποίο προφανώς αποτελεί ακραία κατάσταση νοσηρότητος, εφ’ όσον ένας οργανισµός δηµιουργεί αυτό για την καταπολέµηση του οποίου ο ίδιος δηµιουργήθηκε. !Πάντως, επιστρέφοντας στο ιστορικό πλαίσιο, πέραν της προσπάθειας διασφάλισης έναντι της βίας, διακρίνεται από παλιά η τάση ανάπτυξης του αισθήµατος ασφαλείας και έναντι άλλων παραγόντων. Με την διαπίστωση ότι, όσο περισσότερους τοµείς καλύπτει η ασφάλεια, και σε όσο υψηλότερο βαθµό, τόσο υψηλότερα είναι και τα επίπεδα συνολικής αναπτύξεως. !Β2.β. Η ΑΓΟΡΑ : Το επόµενο βήµα στην δηµιουργία της πόλης, και στονκαθορισµό της µελλοντικής της πορείας, αποτέλεσε η αγορά. Η οποία είναι τόσο σηµαντικότερη, όσο µεγαλίτερη είναι η συσσώρευση δραστηριοτήτων που περικλείει στους κόλπους της. Βεβαίως, ενώ δεν υπάρχουν πόλεις χωρίς αγορά, οι πόλεις που ξεχώρισαν, που µπόρεσαν να ξεπεράσουν δύσκολες εποχές και που κυριάρχησαν για µεγάλες περιόδους, είναι αυτές που ανέπτυξαν αγορές µεγάλης κλίµακος, αγορές στις οποίες συναντά κανείς συγκεκριµένα κοινά χαρακτηριστικά.

!Το πρώτο κοινό χαρακτηριστικό είναι η διάθεση αξιόλογων προϊόντων της ενδοχώρας τους. Όµως το αµέσως επόµενο, το οποίο ουσιαστικώς αποτελεί και το κριτήριο για τον χαρακτηρισµό τους, είναι η επιδίωξη µεγάλου όγκου συναλλαγών. ¨Οσο η ποσοστιαία συµµετοχή της, όλο και αυξανόµενης, τοπικής παραγωγής στον συνολικό όγκο συναλλαγών µειώνεται, τόσο αυξάνεται η σηµασία της αγοράς. Το τρίτο κοινό χαρακτηριστικό είναι η τόλµη, και η δηµιουργία ή η έγκαιρη υιοθέτηση του νεωτερικού. !Τα τρία αυτά χαρακτηριστικά, τα οποία προϋποθέτουν και συγχρόνως ενισχύουν την γνώση και τον κοσµοπολιτισµό, απαντώνται στις αγορές όλων των σηµαντικών πόλεων, και είναι και τα τρία εξ ίσου απαραίτητα για την ανάπτυξη αυτών των αγορών. Μέσω αυτών, η σηµασία της πόλης ξεπερνά τα στενά όρια της πριοχής της και γίνεται σταδιακώς υπρτοπική. Κάτι το οποίο, ενισχύει µε την σειρά του ακόµη περισσότερο την πόλη και την αγορά της, αφού συντελλεί τα µέγιστα στην δηµιουργία (µίας καθ’ όλα εµπορικής αξίας) της φήµης. !Β2.γ. Η ΓΝΏΣΗ : Το γεγονός ότι υπάρχουν πόλεις που δηµιουργήθηκαν έχοντας ως βασικό πυρήνα κάποιο χώρο συσσώρευσης και επεξεργασίας της γνώσης, ότι τέτοιες πόλεις απέκτησαν φήµη και διατηρούν αυτό το χαρακτήρα έως και σήµερα, δείχνει την µεγάλη

σηµασία αυτού του τοµέα δραστηριότητος στην πορεία µιάς πόλης. !Αυτό όµως που αναδυκνύει τη σηµασία της γνώσεως στην ανάπτυξη των πόλεων, είναι το ίδιο το γεγονός ότι καµµία πόλη δεν απέκτησε αγορά µεγάλης κλίµακος, εάν προηγουµένως δεν φρόντισε να αναπτύξει δραστηριότητα στον τοµέα της γνώσης. Aρχικώς µεν µε στόχο την κάλυψη των τοπικών απαιτήσεων στην κατάρτιση των στελεχών τους, στη συνέχεια δε, µε την µεγέθυνση και αυτονόµηση των αντίστοιχων ιδρυµάτων, µε στόχο την διεύρυνση της γνώσης και των εφαρµογών της. !Καθώς η πόλη προωθεί την προσπάθεια στον τοµέα της γνώσης, δηµιουργεί ακόµη ένα πυλώνα στήριξής της (δίπλα σ’ αυτόν της αγοράς), µε την προσέλκυση προσώπων ικανών να την προετοιµάσουν για το µέλλον. Προσθέτοντας µάλιστα, ένα ακόµη λόγο φήµης, για περαιτέρω ενίσχυση της θέσης της. !Β2.δ. Η ΑΝΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑ : Από τα αρχαία χρόνια και µέχρι σήµερα, η προσέλκυση εµπόρων, σοφών ή σπουδαστών, ‘από τα πέρατα του κόσµου’, αποτέλεσε δείκτη ευηµερίας και ισχύος για κάθε πόλη. Η σηµαντική πόλη είναι πολύχρωµη και πολύγλωσση. Ο ξένος είναι οργανικό συστατικό της. Συντελλεί στην διαµόρφωση της φυσιογνωµίας της. !

Οπωσδήποτε, ο ξένος δεν είναι πάντα ο σοφός ή ο έµπορος, αλλά πολύ συχνά κατατρεγµένος οικονοµικός πρόσφυγας. Κάτι που δεν µειώνει καθόλου την αξία της πόλης υποδοχής, παρά το γεγονός ότι αυξάνει τις εντάσεις που η ανοµοιογένεια ούτως ή άλλως δηµιουργεί. Παλαιότερα, η αυστηρή κοινωνική διαστρωµάτωση επέτρεπε τον έλεγχο των εντάσεων και περιόριζε την δυσαρέσκεια, που η παρουσία µεταναστών προκαλεί σε στρώµατα του αυτόχθονος πληθυσµού .Μία δυσαρέσκεια βεβαίως που δεν στάθηκε ποτέ εµπόδιο για την υποδοχή µεταναστών από τις πόλεις εκείνες που είχαν την δυνατότητα να αντιληφθούν τον πλούτο που αυτοί εκπροσωπούσαν.Στον αντίποδά τους, οι πόλεις οι εχθρικές προς κάθε είδους πολυµορφία, καταδικάστηκαν αυτάρεσκα στον αδιέξοδο επαρχιωτισµό τους. !Β2.ε. Η ΕΠΙΔΙΩΞΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ : Επισφράγιση της σηµασίας της, και επιστέγασµα της πορείας µιάς πόλης, αποτελεί η καθιέρωσή της ως πόλης υψηλής ποιότητος. Η επιδίωξη της ποιότητος, τουλάχιστον στη σφαίρα του δηµόσιου χώρου, είναι φαινόµενο πανάρχαιο, και απαντάται σε κάθε πόλη που στόχευε στην ισχυροποίησή της. Η ποιότητα επεδιώκετο, αναλόγως των εποχών και των κοινωνιών, µε στόχο τον εντυπωσιασµό, την διαπαιδαγώγηση, την τέρψη, την κοινωνική ολοκλήρωση. !

Η ποιότητα, ξεκινώντας από την αρχιτεκτονική του δηµοσίου κτιρίου, και επεκτεινόµενη στην υγιεινή, στον ανοικτό δηµόσιο χώρο, στην παιδεία, στις τέχνες, στο παραγόµενο προϊόν, στον ιδιωτικό χώρο, στην προσωπική συµπεριφορά και τέλος στην συλλογική (κοινωνική) αντίληψη για τα πράγµατα, διαπερνά και χαρακτηρίζει όλες τις λειτουργίες της πόλης, επιτυγχάνοντας δύο στόχους : .α) Την διαµόρφωση πολιτών µε συγκροτηµένη προσωπικότητα, υψηλή αισθητική, αυτοπεποίθηση, έξυπνων, ικανών να αντιπαρέλθουν δυσκολίες. Πολιτών που, δεδοµένου του ‘ αιωνίως αναλλοιώτου της ανθρωπίνης φύσεως’, να χαρακτηρίζονται ‘και παρά δύναµιν τολµηταί, και παρά γνώµην κινδυνευταί, και εν τοις δεινοίς ευέλπιδες’. .β) Την προς τα έξω δηµιουργία µίας εικόνας, κυρίως µίας δικαιολογηµένης φήµης, ικανής να ελκύει την εγκατάσταση δραστηριοτήτων υψηλού επιπέδου, τέτοιων που να την κάνουν να ξεχωρίζει για τον εγγενή δυναµισµό της και την διασφάλιση της συνέχειας του χαρακτήρα της. !ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ : Αυτό το οποίο προβάλλει από τα αναφερθέντα είναι το γεγονός ότι οι πόλεις που κατέβαλαν ουσιαστικές προσπάθειες στα πλαίσια των τοµέων αυτών, δηµιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες για την διασφάλιση της προόδου των πολιτών τους.Ενώ θα πρέπει να επισηµανθούν και δύο ακόµη παράγοντες που απορρέουν από την δηµιουργική τους πορεία και συµβάλουν στην διατήριση της ευηµερίας τους.

!1.¨Ολες οι πόλεις συγκροτούν ένα δίκτυο,µε κόµβους τις ίδιες, και ιστούς τις σχέσεις τους.Αναλόγως του µεγέθους των κόµβων παρουσιάζονται δίκτυα διαφόρων τάξεων. Η ένταξη µίας πόλης σε όσο το δυνατόν υψηλοτέρας τάξεως δίκτυο επιβάλλεται να είναι η σταθερή επιδίωξή της. Και γιατί αυτό σηµαίνει επίτευξη υψηλού επιπέδου ασφάλειας, αγοράς κλπ, άρα επίτευξη καταλλήλου περιβάλλοντος, αλλά κυρίως διότι έτσι ενισχύει την θέση της στις δύσκολες εποχές. Η ενίσχυση αυτή οφείλεται στο ότι στα δίκτυα ανωτέρας τάξεως, οι ιστοί που συνδέουν τις πόλεις – κόµβους, παρουσιάζουν πολλαπλότητα και όγκο σχέσεων, δεσµών και αλληλεξαρτήσεων, σε µέγεθος τέτοιο που να µην επιτρέπει την κατάρευσή τους κάτω από οιεσδήποτε αντιξοότητες, πέραν βεβαίως των ολοκληρωτικών καταστροφών. !2.Παραλλήλως, δεν πρέπει να υποβαθµίζεται η σηµασία της Φήµης. Ο χαρακτήρας της είναι καταλυτικός. Λειτουργεί ως επιταχυντής των θετικών εξελίξεων στις διεργασίες µίας πόλης, και ως επ ιβραδυντής των επ ιπ τώσεων αρνητ ι κών καταστάσεων – επιτρέποντας έτσι χρονικά περιθώρια για ανάκαµψη. !!!!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!Β3. Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ !Β3.1.Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ !Πέραν των κοινών στοιχείων που παρουσιάζει η σύγκρισις του παρόντος µε προγενέστερες περιόδους, προβάλλει και µία σηµαντικότατη διαφορά : Η κοινωνία διαθέτει πλέον πολυπλοκότητα τέτοια, που ουσιαστικώς αφαιρεί από την πολιτική την δυνατότητα εφαρµογής εύκολων και αποτελεσµατικών µεθόδων,

όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Η πολυπλοκότης αυτή οφείλεται σε αλλαγές που συνέβησαν σε τρία επίπεδα. !.α. Μέχρι πολύ πρόσφατα, όλοι οι πολίτες, εκόντες άκοντες, κατατάσσονταν σε οµάδες πληθυσµού κοινών χαρακτηριστικών, οι οποίες και καθόριζαν την συµπεριφορά τους, τις συνήθειές τους, τον τρόπο αντιµετώπισης των συµφερόντων τους. Αυτό επέτρεπε τον έλεγχο των πολιτών από την κοινωνία ή το κράτος, καθώς και την εφαρµογή (όχι κατ’ ανάγκην αρνητικών) πολιτικών, που είχαν την δυνατότητα να τελεσφορούν. Όµως, η εκρηκτική αύξηση του πληθυσµού των πόλεων, η ικανοποίηση του δηµοκρατικού αιτήµατος γ ι α α π ο τ ί ν α ξ η τ η ς χ ε ι ρ α γώ γ η σ η ς κα ι η ριζοσπαστικοποίηση αντιλήψεων και συµπεριφορών, έφερε ένα τέλος (µάλον οριστικό) στην απλοϊκή δοµή της κοινωνίας που είχαµε συνηθίσει. !.β. Μέχρι πολύ πρόσφατα επίσης, ο κάθε άνθρωπος (όχι µόνο έτερο- ) αλλά και αυτοπροσδιοριζόταν µε βάση την εργασία του. Σήµερα, είτε επειδή η εργασία παύει σταδιακώς να αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο στη ζωή µας, είτε διότι είναι αρκετοί αυτοί που γνωρίζουν ότι πρόκειται να αλλάξουν στην ζωή τους δύο και τρείς φορές είδος απασχόλησης, είτε διότι τελικώς δεν εργάζονται (από επιλογή ή εξαναγκασµό), η εργασία έπαψε να αποτελλεί αποκλειστικό παράγοντα στην διαµόρφωση της προσωπικής ‘ταυτότητας’ ενός εκάστου.

H δ η µ ι ο υ ρ γ ί α ό µω ς τ ε ρ ά σ τ ι ο υ α ρ ι θ µ ο ύ εξατοµικευµένων ‘ταυτοτήτων’ έχει ως συνέπεια και την δηµιουργία αντίστοιχου αριθµού επιδιώξεων, κάτι που οπωσδήποτε δηµιουργεί δυσκολίες στον προσδιορισµό των συλλογικών επιδιώξεων µιάς κοινωνίας, άρα και στην χάραξη πολιτικών οι οποίες όντως να ικανοποιούν τις απαιτήσεις µεγάλων οµάδων πληθυσµού. !.γ.Τέλος, οι αλλαγές οφείλονται στην είσοδο της πληροφορικής, η οποία επιβάλλει νέους όρους στην παραγωγική διαδικασία και την επικοινωνία.Οι νέοι αυτοί όροι επιφέρουν µεταβολές, αφ’ ενός µεν στις σχέσεις προσώπων και κοινωνίας, αφ’ ετέρου δε στην ίδια την οπτική µε την οποία η κοινωνία αντιµετωπίζει µία σειρά καθιερωµένων προβληµάτων που απορρέουν από πληθυσµιακές και παραγωγικές συγκεντρώσεις. Δύο ερωτήσεις-παραδείγµατα : 1. Σε τι βαθµό πλέον παραµένει η ταύτιση ενός προσώπου µε τον επαγγελµατικό του περίγυρο ή τους συµπολίτες του, από την στιγµή που µέσω του προσωπικού του υπολογιστή διαµορφώνει νέες επαγγελµατ ικέ ς κα ι κο ινων ικέ ς σχέσε ι ς ανεξαρτήτως τόπου, ή έχει την δυνατότητα συµµετοχής σε προβληµατισµούς και δράσεις που πιθανότατα να απασχολούν ελάχιστα ή και καθόλου το τοπικό του περιβάλλον;

2. Πώς πρέπει να αντιµετωπισθεί πλέον το κυκλοφοριακό πρόβληµα όταν στα αµέσως επόµενα χρόνια, το πλείστο των επαγγελµατικών πράξεων

που σήµερα απαιτούν ενδοαστικές µετακινήσεις, θα διενεργούνται µέσω των υπολογιστών; !

Αυτή η νέα, πολύπλοκη κοινωνία δεν θέτει απλώς νέα προβλήµατα .Αλλά θέτει και το αίτηµα της επαναδιατύπωσης όλων των ήδη γνωστών κοινωνικών προβληµάτων, κυρίως απαιτεί τον καθορισµό νέων όρων και διαδικασιών επίλυσής των, ούτως ώστε να ικανοποιούνται συγχρόνως (ει δυνατόν), και οι σε απόλυτο βαθµό κατακτηµένες ατοµικές ελευθερίες αλλά και οι απαιτήσεις µίας πολυσήµαντης και πολυδιασπασµένης (ως προς την θεώρηση των συµφερόντων και των προτύπων της) κοινωνίας.Αυτά είναι τα περιοριστικά δεδοµένα, µέσα στα οποία η σύγχρονη κοινωνία οφείλει να βρεί τον δρόµο της. !!Β3.2. Η ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ !Μέχρι πρόσφατα, η επίτευξη της ασφάλειας ήταν κάτι εύκολο : µέσω της χειραγώγησης και της καταστολής. Ευτυχώς, σήµερα αυτό έχει γίνει πολύ δύσκολο, παρ’ ότι παραµένει το ίδιο απαραίτητο. Μέχρι πρόσφατα, η επίτευξη της ανάπτυξης ήταν κάτι εύκολο : αρκούσε η δηµιουργία θέσεων οιασδήποτε εργασίας και η προσέλκυση οιωνδήποτε επενδύσεων. Ευτυχώς, σήµερα η κοινωνία έχει ουσιαστικώς κατακτήσει το δικαίωµα της επιλογής µεταξύ ανεπιθύµητης εργασίας και ανεργίας. Και την πολυτέλεια της µη αποδοχής ανεπιθύµητων

επενδύσεων. Η ανάγκη για δουλειά µετετράπει σε ανάγκη για αποδεκτή δουλειά, κάτι που είναι πιο δύσκολο – πλήν όµως το ίδιο απαραίτητο. Μέχρι πρόσφατα, η παροχή παιδείας όσο το δυνατόν υψηλοτέρας βαθµ ί δος σε όσο το δυνατόν περισσοτέρους ήταν το ζητούµενο, που θεωρείται πλέον εύκολο. Ευτυχώς, σήµερα το αίτηµα είναι παιδεία όσο το δυνατόν υψηλοτέρας ποιότητος σε όσο το δυνατόν περισσοτέρους, το οποίο είναι οπωσδήποτε δύσκολο, ενώ επίσης παραµένει απαραίτητο. Μέχρι πρόσφατα, η διαπαιδαγώγηση των νέων αγοριών και κοριτσιών, ήταν κάτι σχετικώς εύκολο : µέσω της συνδιασµένης κοινωνικής και οικογενειακής αυστηρότητος. Ευτυχώς, σήµερα µία ελευθερία επαναστατική, έχει κάνει αυτή την διαπαιδαγώγηση υπόθεση πολύ δύσκολη, πλήν όµως εξ ίσου απαραίτητη. !Θα µπορούσε να συνεχισεί η αναφορά σε πολλούς τοµείς, και σε όλες τις περιπτώσεις η ‘δυσκολία’ θα συνεχίζει να εµφανίζεται, όµως ως αποτέλεσµα των κατακτήσεων της σύγχρονης κοινωνίας. Η πρόκληση είναι παρούσα : απαιτείται η θετική αντιµετώπιση των δυσκολιών, αντί βεβαίως, της καταργήσεως των (και ιδεολογικά φορτισµένων) κοινωνικών κατακτήσεων. Μόνο, που αυτή η θετική αντιµετώπιση, απαιτεί µε την σειρά της αλλαγή στην θεώρηση και στις στοχεύσεις των πολιτικών παρεµβάσεων. !

Εάν σήµερα, ήδη γίνεται αποδεκτό ένα αίτηµα για λιγότερη κρατική παρέµβαση, αυτό δεν µπορεί να θεωρηθεί ως αποτέλεσµα της επικρατήσεως κάποιου αντισοσιαλιστικού ιδεολογήµατος . Αλλά ως αποτέλεσµα της αδυναµίας της πολιτικής εξουσίας να δηµιουργεί ικανοποιηµένες πλειοψηφίες, όσο επιµένει να ρυθµίζει κεντρικώς όλα τα θέµατα µέχρι την τελευταία τους λεπτοµέρεια. Διότι πλέον, ένα θετικό µέτρο για κάποιους, θίγει, για πολλούςδιαφορετικούς λόγους (όχι κατ’ ανάγκην ζωτικής σηµασίας), πάρα πολλούς. Πράγµα που σηµαίνει, ότι η πολιτική εξουσία, εάν δεν θέλει να υποβαθµισθεί, οφείλει να προ(σ)χωρήσει σε µία νέα λογική, περισσότερο γενικευµένη, που σκοπό θα έχει την διασφάλιση των προϋποθέσεων εκείνων που θα επιτρέπουν την διαµόρφωση ‘περιβαλλόντων ’ δηµ ιουργικής δραστηριότητος, αντί της δηµιουργίας και του ελέγχου των δραστηριοτήτων, που µέχρι τώρα επέλεγε ως ρόλο. !Αυτή η νέα πολιτική, απαιτεί την ικανοποίηση τριών πρϋποθέσεων : .α) την δυνατότητα χάραξης γενικευµένης πολιτικής, από τους ασκούντες την θεσµισµένη εξουσία .β) την επιστροφή των πολιτών στην ενασχόληση µε τα κοινά, ώστε να διαµορφώνουν τις επιλογές τους, και .γ) την ανάδειξη των κοινών αξιών, που θα αποτελέσουν τις κατευθύνσεις της κοινωνίας. !Το πεδίο, εις το οποίο οι τρείς αυτές προϋποθέσεις µπορούν να ικανοποιηθούν, δυνατόν να είναι το

κράτος. (Η Ε.Ε. ως υπερεθνική οντότης, προσπαθεί ήδη να κινηθεί σ’ αυτή τη λογική). Όµως, η κρατική οντότης εκ των πραγµάτων παρουσιάζει αγκυλώσεις, που δεν επιτρέπουν την αισιοδοξία της, σε ορατό χρονικό ορίζοντα, ικανοποιήσεως αυτών των προϋποθέσεων.Αντιθέτως, το µέγεθος της πόλης, καθώς και η απλούστερη δοµή της, αναδεικνύουν την δυνατότητά της να αποτελέσει αυτή το πεδίο εφαρµογής της νέας πολιτικής, και να ξεκινήσει από αυτή η διαδικασία που θα επιτρέψει στους πολίτες να ξεπεράσουν την αβεβαιότητα που τους καθηλώνει, ώστε να νοιώσουν έτοιµοι για την δηµιουργική τους ένταξη στο νέο παγκοσµιοποιηµένο περιβάλλον. !Στην πορεία αυτή, µία αξία µπορεί να συνεγείρει το σύνολο των πολιτών : η ποιότητα. Η επιδίωξή της, µπορεί να αποτελέσει µία κοινώς αποδεκτή πολιτική επιλογή, ενώ οι επιπτώσεις αυτής της επιλογής µπορούν να επιρρεάσουν µε θετικό τρόπο την συλλογική προσπάθεια της κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα. !!!!!!!!!

!!!!!!!Β4.ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ !Aπο όλα τα προαναφερθέντα, προκύπτει αναντιρρήτως ότι στις σηµερινές συνθήκες η Πόλη οφείλει να δώσει τον δικό της αγώνα, και µε τις δικές της προσπάθειες να επανακαθορίσει την φυσιογνωµία της και το ειδικό βάρος της µέσα στον παγκοσµιοποιηµένο χώρο. !Οι δυνατότητες που παρουσιάζονται µπορούν να οδηγήσουν την πόλη που εγκαίρως θα τις αντιληφθεί, σε µία απογείωση.Με την προϋπόθεση ότι θα έχει καταφέρει να συνεγείρει το σύνολο της κοινωνίας της προς την κατεύθυνση της ποιότητος. !Η επιδίωξη της ποιότητος σε κάθε δράση, σε κάθε παρέµβαση, σε κάθε εκδήλωση, πρέπει να αποτελέσει την σταθερή πολιτική επιλογή για την εξασφάλιση της ευµάρειας των πολιτών της. Γιατί η ποιότητα διασφαλίζει καλύτερο περιβάλλον διαβίωσης, που αποτελλεί απαραίτητο κριτήριο για την εγκατάσταση υπηρεσιών υψηλού επιπέδου και επιχειρήσεων προωθηµένης τεχνολογίας.

Γιατί η ποιότητα αλλά και η ίδια η επιδίωξή της, αποτελεί την γέφυρα µε άλλες αντίστοιχες πόλεις και οδηγεί στο προσκήνιο των γεγονότων. Γιατί, τέλος, η ποιότητα διαµορφώνει πολίτες δηµιουργούς, και όχι επαίτες της υπαλληλικής ιδιότητος. Πολίτες περήφανους και καλλιεργηµένους, την καλύτερη εγγύηση για το µέλον. !Η πόλη πρέπει να εκπέµπει καλλιέργεια (που εµπεριέχει την κοινωνική ευαισθησία), να εκπέµπει κοσµοπολιτισµό (µε την κυριολεκτική έννοια του όρου), να είναι ‘ανοικτή’ και συγχρόνως µε στέρεα φυσιογνωµία. !Μία τέτοια πόλη µπορεί µε ασφάλεια να ταξιδέψει τους πολίτες της, σε καιρούς τρικυµισµένους µέσα στον εννιαίο παγκόσµιο χώρο.Προφυλάσσοντάς τους από τις αρνητικές επιπτώσεις του κυριαρχούντος αισθήµατος αβεβαιότητος. Προετοιµάζοντάς τους να διεκδικήσουν το µέλον. Μία τέτοια πόλη µπορεί να καταστεί για τους πολίτες της Πόλη-Κιβωτός. !!! !!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!Γ. Η ΠΟΛΗ-ΚΙΒΩΤΟΣ !Γ1. ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ !Η οργάνωση της πόλης απετέλεσε ανέκαθεν µέληµα σοβαρό, που οδήγησε στην ανάπτυξη ολοκληρωµένων επιστηµονικών ενοτήτων για την µελέτη της.Όπως

ήταν φυσικό, αναπτύχθηκαν και στην περίπτωση αυτή ‘σχολές’, είτε στις περιπτώσεις εξ υπαρχής δηµιουργίας αστικών µονάδων κάθε µεγέθους, είτε στις περιπτώσεις διαχειρίσεως, µέσω παρεµβάσεων, ήδη υφισταµένων πόλεων. Με αποτελέσµατα κατ’ αρχήν θετικά, στο πλείστο των εφαρµογών τους. Διότι επέτρεψαν στις πόλεις να λειτουργήσουν στα νέα τους µεγέθη, προτείνοντας υποδοµές (σχέδια πόλεων, δίκτυα συγκοινωνιών, υδρεύσεως, αποχετευσεως, κλπ) που έδωσαν την δυνατότητα λύσεων στα προβλήµατα υγιεινής, κυκλοφορίας, έως και αισθητικής. Σε τέτοιο βαθµό µάλιστα εκρίθη ικανοποιητική η επιστηµονική παρέµβαση στο χώρο των πόλεων, ώστε σηµειώθηκε µία αυτόβουλη υποχώρηση της πολιτικής υπέρ του τεχνοκρατισµού σ’ όλο αυτό το πεδίο. !Όµως, από την στιγµή που η κοινωνία απέκτησε την πολυπλοκότητα που σήµερα την χαρακτηρίζει, άρχισε και η αποµυθοποίηση των πολεοδοµικών µοντέλων. Κάτι φυσικό, αφού οι επιστήµες αυτές αντιµετωπίζουν (αναγκαστικώς) τα πρόσωπα, ως µετρήσιµα µεγέθη οµοιοµόρφως συµπεριφεροµένων µαζών. Η αδυναµία τους να παραλάβουν τις ιδιαιτερότητες των προσώπων, αλλά και να αξιολογήσουν έννοιες (αιτίες που τις προκαλλούν, και δυναµικές που εξ αιτίας τους µπορεί να αναπτυχθούν) όπως της αγάπης κάποιου για την πόλη του, ερµηνεύει σε µεγάλο βαθµό, φαινόµενα βίας ή µελαγχολίας σε άρτια πολεοδοµικά συγκροτήµατα. Η ανεπάρκεια πλέον της επιστήµης να ελέγξει (ή τιθασεύσει;) την πόλη, αφ’ ενός καταδεικνύει ότι η

επιστήµη δεν µπορεί να υποκαταστήσει την πολιτική (αντιθέτως αποκτά αξία και αποτελεσµατικότητα µόνον ως βακτηρία της), αφ’ ετέρου αναδεικνύει το αληθές γεγονός ότι η πόλη είναι οι άνθρωποι που την αποτελούν. !Αυτές οι διαπιστώσεις επιτρέπουν µε ευκολία την επιστροφή στην αφετηριακή αξία, στον Ανθρωπο. Αξία, υποτίθεται πάντοτε παρούσα, όµως συστηµατικώς παραγκωνισµένη. Η επιστροφή στον άνθρωπο σηµατοδοτεί µία σχετική αποστασιοποίηση από την µονοµανία της υλικοτεχνικής υποδοµής (χωρίς βεβαίως να απαιτεί την απόρριψη αυτής της υποδοµής). Σηµατοδοτεί, κυρίως, την εδραίωση της πεποιθήσεως ότι το ανθρώπινο στοιχείο της πόλης, είναι αυτό που δηµιουργεί την ποιότητά της, είναι αυτό που µπορεί να δώσ ε ι λύ σ ε ι ς σ τ α π ρ ο β λ ή µ α τ α π ο υ τ ο υ παρουσιάζονται, είναι αυτό που µπορεί να δώσει νόηµα και ώθηση στην κοινωνία που το ίδιο συγκροτεί. !Οπωσδήποτε, η θέση αυτή δεν σηµαίνει απαξίωση ενός φυσικού ή τεχνητού περιβάλλοντος ιδιαιτέρας αισθητικής αξίας. Όµως, απορρίπτει την λογική της παραίτησης από υψηλούς στόχους, ενός συνόλου που διαβιεί σε περιβάλλον ελάσσονος αξίας.Μίας παραίτησης, που ως µόνο αποτέλεσµα έχει την αποδοχή της µίζερης πραγµατικότητος και την αναβολή της οιασδήποτε δηµιουργικής προσπάθειας για το ξεπέρασµά της.

Βεβαίως, µπορεί το ανθρώπινο στοιχείο µιάς πόλης να µεταβάλλει επι τα βελτίω τα δεδοµένα που συγκροτούν τους όρους διαβίωσής του, και ακόµη περισσότερο να δηµιουργήσει εντελώς νέες και ποιοτικώς ανώτερες συνθήκες, υπό την προϋπόθεση όµως της συλλογικής και σοβαρής προσπάθειας προς την κατεύθυνση της αναβαθµίσεως των εσωτερικών σχέσεων που το διέπουν ως κοινωνικό σύνολο αφ’ ενός, αλλά και της καλλιέργειας ενός συστήµατος αξιών που να οδηγεί σε ένα περιβάλλον ολικής ποιότητος αφ’ ετέρου. !Η ανάπτυξη σχέσεων σεβασµού και εµπιστοσύνης, είναι το πρώτο βήµα για µία κοινωνία συµφιλιωµένη µε αυτήν την ίδια, πριν απ’ όλα.Για µία κοινωνία που έτσι θα ανοίγεται σε αισθήµατα αγάπης, κλείνοντας, µε τον τρόπο αυτό, τον δρόµο του περιθωρίου για µία σειρά αδυνάµων µελών της.Συγχρόνως, όµως, στεριώνοντας, µε τον τρόπο αυτό, την προοπτική και της πλέον άχρωµης πόλης, να γίνει, αν µη τι άλλο, ενδιαφέρουσα. Γιατί, τελικώς, ό,τι αγαπιέται οµορφαίνει. !Αυτοί όµως που κυρίως θα ωφεληθούν από ένα περιβάλλον σεβασµού και εµπιστοσύνης, είναι οι νέοι. Οι οποίοι, µέσα σ’ αυτό, θα οπλισθούν µε την απαιτούµενη αυτοπεποίθηση και τον αρµόζοντα δυναµισµό ώστε έτοιµοι, να εισέλθουν στη προκλητική νέα εποχή. !Οπωσδήποτε, οι σχέσεις σεβασµού και εµπιστοσύνης εγκαθιδρύονται ως αποτέλεσµα ενός πλέγµατος

ενεργειών, η ευθύνη των οποίων βαρύνει και τους άρχοντες την πόλη και ένα έκαστο των πολιτών της.Εκεί, που µπορεί κανείς σίγουρα να προσδιορίσει ευθύνη των αρχόντων, αφετηριακή, είναι στην προσπάθεια να συνεγείρουν την κοινωνία προς την νέα κατεύθυνση. Ετσι ώστε να καταστεί σαφές ότι ο σεβασµός και η εµπιστοσύνη, ενώ είναι το αποτέλεσµα της υψηλής ποιότητος, είναι συγχρόνως και προαπαιτούµενο για την επίτευξή της. Και ότι ενώ η ποιότητα πρέπει να είναι από τα αποτελέσµατα της ευµάρειας, είναι σήµερα, επίσης, προαπαιτούµενο για την επίτευξή της. !Η εποχή των επιδαψιλεύσεων έχει τελειώσει. Και η επαν-ανάρρηση του ανθρώπου στο ύψος της αξίας του, απαιτεί και την επαν-ενεργοποίηση της ευθύνης του. Τίποτε δεν γίνεται αυτόµατα. Τίποτε δεν γίνεται εύκολα. Τίποτε δεν γίνεται χωρίς πολυσήµαντη δράση. Τίποτε εποµένως, δεν γίνεται χωρις τον άνθρωπο. !Η ευθύνη της πολιτικής βρίσκεται αφ’ ενός στην ανάγκη της επισήµανσης αυτών των ‘υποχρεώσεων’, αφ’ ετέρου στον προσδιορισµό και στην αποσαφήνιση αντιλήψεων, προτεραιοτήτων και ενεργειών που θα επιτρέψουν στο ανθρώπινο δυναµικό να αναπτύξει µε σιγουριά την δηµιουργικότητά του. Γ2. Ο ΑΠΟ-ΕΠΑΡΧΙΩΤΙΣΜΟΣ !

Ο επαρχιωτισµός αποτελεί το µεγαλίτερο εµπόδιο στην προσπάθεια αναβάθµισης ενός κοινωνικού συνόλου. Τα στοιχεία που τον συνθέτουν είναι : .α. Η αδυναµία ή απροθυµία επιδιώξεως παραγωγής του πρωτοποριακού, του πρωτοτύπου, του καινοτόµου. Που οδηγεί µέχρι την ανάπτυξη φόβου ή δυσαρέσκειας για κάθε τι το νεωτερικό. .β. Η προσφυγή στην άκριτη µίµηση, που οδηγεί µέχρι και στην χωρίς λόγο απόρριψη δοκιµασµένων και χρησίµων τοπικών πρακτικών ή αξιών. Που επιτείνει και µονιµοποιεί την ελλάτωση των συλλογικών αλλά και ατοµικών ‘ικανοτήτων’. .γ. Η αποδοχή ως ικανοποιητικών των ελασσόνων αξιών, µε –κατά συνέπεια- περιορισµό του ποιοτικού επιπέδου των απαιτήσεων. Που οδηγεί σε µία πορεία διαρκώς αυξανόµενης υποβάθµισης και του χώρου αλλά και του ανθρωπίνου δυναµικού. .δ. Η εσωστρέφεια και η περιθωριοποίηση, ως συνέπειες των τριών προηγουµένων στοιχείων, αλλά µε την δική τους αυτοδύναµη συνεισφορά στην δηµιουργία της πνιγηρής , όλο απογοήτευση , ατµόσφαιρας που είναι η ταφόπλακα της δηµιουργικής έφεσης λαών ολόκληρων. !Η εν εκτάσει ανάπτυξη των συνεπειών του επαρχιωτισµού, αποτελεί προφανή περιττολογία. Ενώ η παράθεση των στοιχείων του, επιτρέπει τη διαπίστωση ότι, όχι χωρίς δυσκολία, είναι ανατρέψιµος. Διότι τα στοιχεία που τον συνθέτουν αφορούν και εξαρτώνται από το ανθρώπινο δυναµικό του χώρου που κατά

περ ί π τωση ε ξ ε τά ζ ε τα ι . Ε ί να ι αποτ έλ εσµα συµπεριφορών των ανθρώπων του τόπου. Άρα οι άνθρωποι αυτοί, αλλάζοντας καταλλήλως αντιλήψεις και συµπεριφορές, µπορούν να προχωρήσουν στον αποεπαρχιωτισµό του τόπου τους. !Ο βάσιµος ισχυρισµός ότι οι συµπεριφορές που επέφεραν τον επαρχιωτισµό, ήταν µεν των ανθρώπων του τόπου, στο πλείστο όµως των περιπτώσεων επεβλήθησαν από εξωγενείς παράγοντες, διατηρεί την ιστορική του αξία. Δεν µπορεί όµως να λειτουργεί, σήµερα πλέον, αποτρεπτικώς προς µία πορεία από-επαρχιωτισµού, στο βαθµό που οι παράγοντες εκείνοι είτε εξαφανίστηκαν είτε µετεβλήθησαν ουσιωδώς. !Η διαδικασία αποεπαρχιωτισµού µίας πόλης, είναι µία υπόθεση των πολιτών της. Η επιτυχής κατάληξή της, εξαρτάται από αυτούς και µόνον.Προϋποθέτει την θεληµατική απόφασή τους να κινηθούν προς την κατεύθυνση αυτή, ακόµη και εις πείσµα κάποιων εξωγενών παραγόντων. Προϋποθέτει επίσης γνώση όλης αυτής της δοµής, της οποίας η αποδόµηση επιχειρείται, από το σύνολο των πολιτών, ώστε όλες οι ενέργειες να είναι συνειδητές, και αντιληπτές ως προς την σκοπιµότητά τους.Προϋποθέτει, ακόµη, την συσπείρωση των πολιτών, ώστε να αισθάνονται ασφαλείς, καθώς θα ανοίγονται στην περιπέτεια αυτή. !Η πορεία προς τον αποεπαρχιωτισµό, σχηµατικώς, αρχίζει µε την καταπολέµηση της εσωστρέφειας και

της αποδοχής του µετρίου, ώστε στη συνέχεια να καταστεί δυνατή η αποφυγή της άκριτης µίµησης, για να ξεπεραστεί, τέλος, η αδυναµία καινοτόµου δηµιουργίας. Γ2α. ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ-ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ !Συνήθως, πολέµιοι της εξωστρέφειας ενός χώρου που πλείτεται από επαρχιωτισµό, είναι µέρος εκ των πλέον προβληµατισµένων πολιτών, επικαλούµενοι τον φόβο απώλειας της ιδιαίτερης ταυτότητος του χώρου.Λάθος τους, βεβαίως, διότι ένας τέτοιος χώρος έχει ήδη απωλέσει κάθε ταυτότητα. Κάποια πιθανά υπολείµατα ιδιαιτερότητος, µόνο κατά τύχη µπορεί να διασώζονται. Εκτός και αν υπάρχουν βαθιές αντιστάσεις, οπότε ο φόβος τους είναι αδικαιολόγητος. Πέραν αυτής της όντως σοβαρής κατηγορίας, άλλες οµάδες πολεµίων µπορεί να είναι ένα τροµαγµένο, απαίδευτο τµήµα του λαού και σίγουρα οι κερδοσκόποι της µετριότητος. Το πρώτο, καλοπροαίρετο όν, µπορεί να πεισθεί.Οσο για τους δεύτερους, η κοινωνία οφείλει να τους προσπεράσει αγνοώντας τους. !Οι πολίτες πρέπει να αισθανθούν πολίτες του κόσµου. Να ενθαρρυνθούν στην γνωριµία τους µε τους άλλους, να συµφιλιωθούν µε την ιδέα του εννιαίου κόσµου, των κοινών προβληµάτων και της κοινής προόδου. Να αντιµετωπίσουν σαν δικά τους τα προβλήµατα, σαν δικά τους τα επιτεύγµατα. Ώστε να αντιληφθούν και την δική τους δυνατότητα συµµετοχής στη διαµόρφωση της νέας πραγµατικότητος. Πρωτίστως να

ξεπεράσουν ως φυσικό, το γεγονός ότι τα νέα επιτεύγµατα φέρουν την σφραγίδα των νοοτροπιών των δηµιουργών τους. Εάν εγκαίρως τα οικειοποιηθούν, θα έχουν την ευκαιρία της προσαρµογής σε πρότυπα δικά τους, στο βαθµό που η λοιπή καλλιέργειά τους τους δίνει αυτή τη δυνατότητα. !Η σηµερινή εποχή εξασφαλίζει δυνατότητες επικοινωνίας και γνωριµίας των ανθρώπων, που ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξαν. Η κατανόηση πολιτισµών, γνώσεων, συνηθειών ζωής, οι εµπορικές σχέσεις, οι σχέσεις αλληλεγγύης, όλος αυτός ο γοητευτικός κοσµοπολιτισµός, άλλοτε προνόµιο ελαχίστων, υπάρχει σήµερα ως χειροπιαστή δυνατότητα για εκατοµµύρια ανθρώπων σ’ όλο τον κόσµο. Η πρόκληση, παρούσα. !!Γ2β. Η ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΙΟΥ !Το γνωστό ‘bon pour l’orient’ υπάρχει µόνον στο βαθµό που γίνεται αποδεκτό από τους ‘orientaux’. Και η επαρχία, δυστυχώς, κάνει αποδεκτή τη λογική του µέτριου, σε πλήθος επιλογών της. Πολλές φορές µε µόνη αιτία την µιζέρια που την καταδυναστεύει. Και που έχει την βάση της σε ένα αυτό-υποβιβασµό της αξίας των ίδιων των πολιτών. Με αποκορύφωση,στην επιλογή του µετρίου όχι από κριτική ανεπάρκεια, αλλά από τον φόβον ότι η επιλογή του αρίστου µπορεί να θεωρηθεί ‘µεγαλόπιασµα’! !

Είναι ανάγκη, αυτή η νοοτροπία να ανατραπεί. Και ανατρέπεται, µόλις συνειδητοποιηθεί το δικαίωµα όλων στην ποιότητα. Και βεβαίως, µόλις γίνει κατανοητό ότι η ποιότητα δεν εκφράζει ποτέ το µέτριο. Παρά βρίσκεται στην αναζήτηση του Τέλειου. !Διαδικασίες εύκολες, στο θεωρητικό πεδίο. Όµως µε σηµαντικές δυσκολίες στην εφαρµογή τους . Εστιαζόµενες, οι δυσκολίες, στα εξής: .α. Στην αναγνώριση του ποιοτικού, από τους εντεταλµένους να επιλέξουν, δεδοµένης της συνολικής υποβάθµισης που χαρακτηρίζει ένα επαρχιακό χώρο. .β. Στο βάσιµο, πολιτικώς, δίληµµα, µεταξύ της επιλογής µίας άριστης δηµιουργίας, προελεύσεως ξένης προς τον τόπο , και µίας ντόπιας, µικρότερης σχετικώς αξίας. .γ. Στην αποδοχή αυτού που χαρακτηρίζεται ποιοτικό, και κυρίως πρωτοποριακό, από ένα κοινωνικό σύνολο εθισµένο στη µίζερη λογική τού ‘αυτά, δεν είναι για µάς’. !Η επαρχιακή κοινωνία µπορεί να ξεπεράσει τέτοιες δυσκολίες και διλλήµατα εάν αποκτήσει συνείδηση της προσπάθειάς της, αλλά και του σηµείου από το οποίο την ξεκινά. Και βεβαίως εάν δείξει την απαραίτητη εµπιστοσύνη (και προωθήσει στους φορείς αποφάσεων) τους πλέον πνευµατικούς, τους πλέον δηµιουργικούς, τους πλέον (όχι λόγω διαφήµισης) προβεβληµµένους πολίτες της. !

Από τον Προµηθέα κι’ ύστερα, ποιος έχει το δικαίωµα να αφαιρεί το ‘τέλειο’ από τις επιδιώξεις του; ! Γ2.γ. ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΣ !Από τη στιγµή που µία κοινωνική οµάδα καταφέρει να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά µιάς εξωστρεφούς κοινωνίας, αποβάλοντας τον φόβο προς τους ξένους ανθρώπους και τις ξένες ιδέες, κι ακόµη περισσότερο από την στιγµή που υιοθετήσει την επιδίωξη της υψηλότερης δυνατής ποιότητος σε κάθε επιλογή, τότε , και υπο την προϋπόθεση ότι παραλλήλως έχει φροντίσει για την συνολική καλλιέργεια των µελών της, µπορεί να διαµορφώσει πολίτες µε υψηλές ικανότητες, µε αυτοπεποίθηση, πολίτες δηµιουργούς. !Σε µία τέτοια φάση, µία πόλη εχει ήδη καταφέρει να ξεφύγει από το τέλµα του επαρχιωτισµού και να ανοιχτεί στον παγκοσµιοποιηµένο χώρο. Κάτι πολύ σηµαντικό. Ηδη περιπετειώδες και γοητευτικό. Που όµως δεν πρέπει να είναι µία κατάληξη, αλλά µία αφετηρία. Διότι αυτό που έχει όντως αξία, για την ίδια την ζωή του κάθε πολίτη της, είναι η συλλογική απόφαση της πόλης να µην αρκεσθεί στην απλή συµµετοχή. Αλλά να προσπαθήσει, µε τις δράσεις της, να ξεχωρίσει µε πρωτοποριακές ιδέες και καινοτόµες λύσεις. Η προσπάθεια αυτή, ανεξαρτήτως του βαθµού επιτυχίας που τελικώς θα σηµειώσει, είναι από µόνη της µία διαδικασία πολυεπίπεδη, που διαπερνά το

σύνολο των δραστηριοτήτων και επιρρεάζει θετικώς το σύνολο των πολιτών. ! ΓΕΝΙΚΩΣ, ο αποεπαρχιωτισµός είναι µία διαδικασία ‘ολοκληρωµένη’, που όλες οι δράσεις πρέπει να κινούνται στην λογική του. Κανείς δεν µιλά για ευκολία. Όµως, ούτε και για απογοήτευση. Εξ άλλου, ο κάθε χειµώνας, κρύβει και µία άνοιξη. !!!!!!Γ3. Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΩΣ ΜΕΣΟΝ !Γ3α. Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ !Ενας τοµέας δραστηριότητος ο οποίος έχει την δυνατότητα να αποτελέσει σηµαντικότατο εργαλείο στην πορεία µίας πόλης προς τον αποεπαρχιωτισµό της, είναι η διαχείριση του δηµόσιου χώρου της. Και για το προφανές, της δηµιουργίας ενός δηµόσιου χώρου υψηλών απαιτήσεων, αλλά κυρίως διότι ο ίδιος ο τρόπος µε τον οποίο η διαχείριση αυτή επιχειρείται µπορεί να αποτελέσει µέσο προς αυτή την πορεία. Που προϋποθέτει βεβαίως µία δηµοτική αρχή, ικανή να αντιληφθεί την ειδοποιό διαφορά µεταξύ µίας δράσεως που ικανοποιεί µία ανάγκη, και µίας άλλης

εντεταγµένης στην πορεία του αποεπαρχιωτισµού, που επίσης να ικανοποιεί την ίδια ανάγκη. !Αναλυτικότερα: Για την πραγµατοποίηση µίας παρέµβασης στο δηµόσιο χώρο, από την απλούστερη (π.χ. ένα παγκάκι για περιπατητές) έως τις µεγάλης σηµασίας (π.χ. εγκατάσταση πολύπλοκων λειτουριών σε κατάλληλο χώρο), διακρίνονται τρείς διαφορετικές αντιµετωπίσεις: 1. Ο Δήµος µε τις υπηρεσίες του, επιλέγει τον χώρο της εγκατάστασης και σχεδιάζει την κατασκευή.

2. Ο Δήµος αναθέτει σε ειδικούς επιστήµονες τον εντοπισµό του καταλλήλου χώρου και στη συνέχεια αναθέτει επίσης τον σχεδιασµό της κατασκευής. (είτε κάτι ενδιάµεσο, µε υπόδειξη του χώρου από τον δήµο). Και,

3. Ο Δήµος προκηρύσσει διαγωνισµούς, µέσω των οποίων, έχει την δυνατότητα να επιλέξει λύσεις, από τις πολλές διαφορετικές προτάσεις που του παρουσιάζονται. !

Εάν κανείς θελήσει να εντάξει αυτούς τους τρόπους αντιµετώπισης, στην λογική του προβληµατισµού που σ’ όλο το παρόν κείµενο αναπτύσεται, τότε εύκολα καταλήγει στη διαπίστωση ότι, η µέν πρώτη οδηγεί στην διαιώνιση µίας µίζερης πραγµατικότητος, η δεύτερη κινείται ακριβώς στην ίδια λογική µε µία προσπάθεια βελτίωσης, ενώ η Τρίτη δίνει τις δυνατότητες ανοίγµατος στην νέα εποχή. !

Τι δηµιουργούν οι διαγωνισµοί: !1. H πόλη γίνεται κοινωνός νέων ιδεών. Οσο

µεγαλλίτερη η ευρύτητα της προσκλήσεως, τόσο περισσότερες οι νέες ιδέες που την κατακλύζουν. Πλουτίζει έτσι σε εµπειρίες, και µαθαίνει να αξιολογεί µε βάση την αιχµή των εξελίξεων σε κάθε τοµέα.

2. Το επιστηµονικό δυναµικό της πόλης, αλλά και όσοι από τους πολίτες της ενδιαφέρονται , θα εµπλουτίσουν τις ιδέες τους, θα προχωρήσουν σε υποκειµενικές συγκρίσεις, θα αναπτύξουν διάλογο και προβληµατισµό που θα επιφέρει συνολική αναβάθµιση.

3. Αποτελούν (οι διαγωνισµοί) την πρόκληση, για ενεργοποίηση των ικανοτήτων του τοπικού δυναµικού, µέσω της ιδίας συµµετοχής σ’ αυτούς, αποβάλλοντας τον βρόγχο µιάς καθηµερινότητας π ο υ τ ε λ µ α τ ώ ν ε ι , κ α ι ε π ι φ έ ρ ο ν τ α ς πολλαπλασιαστικώς θετικά αποτελέσµατα για όλους.

4. Οι επιλεγόµενες λύσεις δηµιουργούν ένα δηµόσιο χώρο ο οποίος δεν ικανοποιεί απλώς την ανάγκη συγκεκριµµένων λειτουργιών, αλλά προσθέτει στην νεωτερικότητα και στην αισθητική αξία της πόλης.

5. Μέσω των νέων ιδεών, η πόλη ετοιµάζεται σε ζητήµατα ευαισθησίας, τα οποία αλλού έχουν προκύψει και αντιµετωπισθεί, ενώ στην δική της κοινωνία πιθανόν να µην έχουν καταστεί ακόµη πιεστικά, ή έστω εµφανή.

6. Οι διαγωνισµοί δηµιουργούν φήµη. Φήµη θετική. Διότι η πόλη, εξ αιτίας τους, µέσω ανάλογων δηµοσιεύσεων, γίνεται γνωστή. Αρχικώς σ’ ένα περιορισµένο κοινό υψηλού επιπέδου, το οποίο όµως είναι το πλέον κατάλληλο να την κατατάξει στην κατηγορία των πόλεων ποιότητος, ανοίγοντας έτσι γι’ αυτή τη δική της νέα εποχή.

7. ¨Όταν οι διαγωνισµοί αυτοί (ή άλλες δράσεις στο ίδιο ανοιχτό πνεύµα) δεν είναι µεµονωµένα περιστατικά, αλλά πολιτική επιλογή (ενίοτε εµφανιζόµενη και ως µανία), η πόλη ολόκληρη ζεί ένα πανηγύρι ποιότητος. Ζεί µία επανάσταση και αποβάλλει µία µεγάλη σειρά επαρχιώτικων αγκυλώσεων. !

Τέλος, αυτή η επιλογή, εντάσσεται στο πλαίσιο της γενικευµένης πολιτικής, η οποία αντι να επιµένει στον ολοκληρωτικό έλεγχο ως επιβεβαίωση της ισχύος της, φροντίζει για την διασφάλιση των διαδικασιών ποιότητος, ανταποκρινόµενη κατά τον καλλίτερο τρόπο, στις σύγχρονες κοινωνικές απαιτήσεις. ! Γ3.β. ΟΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΙ !Εάν ο τρόπος αντιµετώπισης του δηµόσιου χώρου ανοίγει την δυνατότητα αναβάθµισης της εικόνας της πόλης, στο επίπεδο της αισθητικής, των ικανοτήτων που αναπτύσσονται, και βεβαίως της καταλληλότητός της να υποδεχθεί λειτουργίες υψηλού επιπέδου, εάν

δηλαδή µε τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ένας συνδυασµός δυνατοτήτων ισχύος και επιτυχίας, που δηµ ιουργεί προοπτικές ευµάρειας , ο τρόπος αντιµετώπισης των ευαίσθητων τµηµάτων του πληθυσµού της, είναι αυτός που ανοίγει τον δρόµο σε µία κοινωνία συµφιλιωµένη, που αναπτύσσει σχέσεις σεβασµού και εµπιστοσύνης, και που ξέρει να δέχεται τον ‘ανήµπορο’ όχι µε την αίσθηση παραχώρησης, αλλά µε την πεποίθηση ότι αυτός θα συµβάλλει στην δική της ισχυροποίηση. Ανοίγει δηλαδή τον δρόµο σε µία κοινωνία ικανή να δηµιουργήσει ένα πλούτο άλλης ηθικής τάξεως, η αξία του οποίου αναδεικνύεται κυρίως σε εποχές κρίσεως, τότε ακριβώς που η αβεβαιότητα, κτυπώντας την πόρτα του κάθε ‘τακτοποιηµένου’, φέρνει το περιθώριο στην καθηµερινότητα. !Θέτοντας βεβαίως, ως κριτήριο για την αξιολόγηση µιάς πολιτικής απέναντι στα ευαίσθητα τµήµατα του πληθυσµού, το κατά πόσον αυτή ενισχύει την πεποίθηση για την δυνατότητα θετικής συµµετοχής του ‘ανήµπορου’, γίνεται αµέσως φανερό ότι η σύγχρονη πρακτική, αυτή της ιδρυµατικής πολιτικής, µε την οποία η κοινωνία δείχνει να κλείνει τις υποχρεώσεις της, δεν µπορεί να θεωρείται πανάκεια. Για τον βασικό λόγο ότι ο ‘τρόφιµος’, σταµπαρισµένος άχρηστος, δεν µπορεί να προκαλέσει σεβασµό, αλλά οίκτο. Όµως ο οίκτος, εµπεριέχει περιφρόνηση και δεν αποκλείει ούτε την εκδήλωση σκληρότητος. Γενικώς, αυτή είναι µία λογική περιθωρίου και όχι συµµετοχής. Είναι µία

λογική που προκαλλεί τον υποκριτικό εφησυχασµό µίας κοινωνίας καθωσπρεπισµού, η σαθρότης της οποίας ήδη βιώνεται στα περισσότερα µέρη του κόσµου. !Πρέπει στο σηµείο αυτό να επισηµανθούν δύο φαινόµενα µε έντονες αντιφάσεις το καθένα: 1. H ευκολία µε την οποία µία καθ’ όλα ανάλγητη κοινωνία , δέχεται τον χαρακτηρισµό του ‘ευαίσθητου’ για διάφορες, νέες κατηγορίες ευαισθησίας. Αρκεί βεβαίως να τεθούν στο περιθώριο. Με κάποιο κόστος φορολογικό, αλλά χωρίς άλλες ενοχλήσεις.

2. Ενώ ο ατοµικισµός προβάλει ως κυριαρχούσα αντίληψη, οι απαιτήσεις από την κοινωνία (υπο την έννοια της µεταθέσεως ευθυνών προς αυτή), όλο και αυξάνουν. Από το οποίο προκύπτει ο προσχηµατικός χαρακτήρας αυτού του ατοµικισµού, εφ’ όσον αντί της αναλήψεως ευθυνών, παρατηρείται η τάση απόσεισής τους.

Οι επισηµάνσεις αυτές κρίνονται απαραίτητες, ώστε να γίνει αντιληπτό το σηµείο αφετηρίας, για την χάραξη µίας πολιτικής για τις ευαίσθητες οµάδες της κοινωνίας. Διότι κάνουν φανερό ότι στο σχεδιασµό µιάς τέτοιας πολιτικής, πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν και το πρόβληµα που αντιµετωπίζει η ‘υγιής’ πλευρά της κοινωνίας: αυτό της αδιαφορίας, που ουσιαστικώς αποτελεί και την ρίζα του κακού. !

Θα πρέπει επίσης να επισηµανθεί ότι οι όροι ‘ευαίσθητες οµάδες του πληθυσµού’ (που παλαιότερα αναφερόταν στους ηλικιωµένους, τα παιδιά και τους εξαιρετικώς φτωχούς, στη συνέχεια δε και στους ναρκοµανείς), και ‘άτοµα µε ειδικές ανάγκες’ (που επίσης παλαιότερα, αναφερόταν αποκλειστικώς στους έχοντες κάποια σοβαρή αναπηρία) τείνουν σήµερα να ταυτιστούν, στην βάση της προσπάθειας εντάξεως, ή µη αποκλεισµού από τις καθηµερινές και δηµιουργικές δραστηριότητες του κοινωνικού συνόλου. Μία τάση ταυτίσεως που φανερώνει αισιόδοξη και θετική τροπή στις κοινωνικές αντιλήψεις, και που σκιαγραφεί την απαραίτητη πολιτική. !Είναι απαραίτητη δηλαδή, µία πολιτική, συµφώνως προς την οποία, σε κάθε παρέµβαση και σε κάθε λειτουργία θα ελέγχεται η πιθανή εµφάνιση στοιχείων που επιβάλουν αποκλεισµούς προσώπων από αυτές, και θα επιχειρείται εγκαίρως η αναίρεσή τους. Ώστε η ελευθερία πρόσβασης, χρήσης και εκµετάλευσης, να είναι αυτονοήτως δεδοµένη για το πλείστο του πληθυσµού, εξ αρχής. Αυτή η αρχή αντιµετωπίσεως των πραγµάτων, και οι δυνατότητες που γεννά, είναι που τελικώς θα εµπεδώσει αισθήµατα σεβασµού και εµπιστοσύνης, και θα κάνει την κοινωνία πλουσιότερη σε δυναµικό. !Ως παράδειγµα, ας συνειδητοποιηθεί ότι το µόνο που διακρίνει τους ηλικιωµένους από τους υπόλοιπους πολίτες, είναι η περιωρισµένη τους αντοχή στην

κόπωση. Τίποτε άλλο. Κάτι που είναι εύκολο να αντιµετωπισθεί µε την ανάλογη µέριµνα για πυκνά σηµεία στάσης και ανακούφισης. Που θα δώσουν στον ηλικιωµένο το δικαίωµα να κυκλοφορεί χωρίς τον φόβο πιθανής µειώσεως της αξιοπρέπειάς του. Τότε πιά, θα καταστεί δυνατόν να γίνει αντιληπτός και ο παραλογισµός που κρύβεται στην παράλληλη λειτουργία ΚΑΠΗ και Παιδικών Σταθµών, µε την οποία ευσχήµως η κοινωνία αρνείται στους παπούδες να δώσουν στα εγγόνια τους την τρυφερότητα και την σιγουριά, που τόσο έχουν ανάγκη. Περιθωριοποιώντας τους πρώτους. Σκληραίνοντας τα δεύτερα. !Όµως, εκεί που η σύγχρονη πόλη θα απαντήση στην πρόκληση, είναι στην αντιµετώπιση των µεταναστών που παντοιοτρόπως υποδέχεται. Αφού πρώτα βεβαίως, οι πολίτες της συνειδητοποιήσουν ότι οι µετανάστες κατευθύνονται προς τις πόλεις που έχουν ανάγκη την εργατική δύναµη που θα προσφέρουν. ¨Αρα, η πόλη τους χρειάζεται, και µε αυτό το κριτήριο πρέπει να τους αντιµετωπίζει. Εξ άλλου, είναι πλέον καιρός να γίνει κατά τον πιό οριστικό τρόπο κατανοητό ότι η µετανάστευση δεν αποτελεί παροδικό φαινόµενο: οι γεωγραφικές περιχαρακώσεις κατέρρευσαν, και ο φτωχός θα κινηθή προς το σηµείο που υπάρχει πλούτος. !Η πόλη που επιδιώκει αύξηση του πλούτου της, ευκαιρίες για τους πολίτες της, συγχρόνως όµως και µία κοινωνία φιλική και ασφαλή, µία κοινωνία σχέσεων

σεβασµού και εµπιστοσύνης, πρέπει να διακρίνει την καταπιεσµένη αξιοπρέπεια και την αχρηστευµένη πιθανή καλλιέργεια, πίσω από την εικόνα εξαθλίωσης (πόσοι φταίνε;) του µετανάστη. Εάν καταφέρει την ανάδειξη αυτής της αξιοπρέπειας και της καλλιέργειας, τότε πέραν των προαναφερθέντων επιδιώξεων θα έχει επιτύχει και την δηµιουργική ένταξη επιπλέον δυναµικού στην κοινωνία της, κάνοντάς την ισχυρότερη και πολυπλεύρως πλουσιότερη. !Η ενθάρυνση, προτροπή και διευκόλυνση για την διατήρηση της ιδιαίτερής τους ταυτότητος, των εθνικών και τοπικών τους παραδόσεων, των σχέσεων µεταξύ τους, µέσα από την δηµιουργία λεσχών και συλλόγων, ακόµη περισσότερο η συµµετοχή της ίδιας της τοπικής κοινωνίας στις δραστηριότητες αυτές (µε την ευκαιρία των ιδιαίτερων εθνικών τους εορτών, ή µε την οργάνωση φεστιβάλ κοινών για όλες τις εθνικότητες των µεταναστών), είναι µία πολιτική αντιµετώπιση που θα επιτύχει: 1. Tην ανάδειξη της προσωπικής τους αξιοπρέπειας, τ η ν α ν ά π τ υ ξ η α ι σ θ η µ ά τω ν σ ε β α σ µ ο ύ , ευγνοµωσύνης και υπερηφάνειας για την νέα τους πόλη, χωρίς να πληγωθούν τα αισθήµατα για την παλιά τους πατρίδα. ¨Αρα την ουσιαστική και δηµιουργική ένταξή τους στην κοινωνία.

2. Την ανάπτυξη σχέσεων σεβασµού και εκτιµήσεως, από την πλευρά του τοπικού πληθυσµού προς τους µετανάστες, κάτι σηµαντικό όχι µόνο για την οµαλή οικονοµική και κοινωνική ένταξη των µεταναστών,

αλλά και για την ποιοτική αναβάθµιση της ίδιας της τοπικής κοινωνίας.

3. Τον σταδιακό εµπλουτισµό της κοινωνίας µε πολιτιστικές πραγµατικότητες καινούργιες γι’αυτήν, που θα διευκολύνουν την δεκτικότητά της και θα την προετοιµάσουν σωστά για την γοητευτική, πολυπολιτισµική και κοσµοπολίτικη εποχή µας.

Όλα αυτά βεβαίως, πρέπει να θεωρούνται αυτονόητα, για ένα λαό που ως µετανάστης επαίρεται για την ικανότητά του να προοδεύει στην ξενιτειά, και που θεωρεί ως πνευµατικό ηγέτη της Επανάστασής του, αυτόν που έγραψε, ήδη το 1797, ότι ‘κάθε ξένος σωστού εικοσιενός χρόνου, όστις, κατοικώντας σ’αυτό το βασίλειον προ ενός χρόνου, ζή µε το εργόχειρόν του, είναι πολίτης.’ (αρθ.4, Το Σύνταγµα, Ρήγας Βελ/λής). !Ο τρόπος αντιµετώπισης των ευαίσθητων οµάδων γενικώς, πέραν των, από πρακτικής απόψεως, θετικών αποτελεσµάτων για την ζωή µιάς πόλης, προωθεί συνολικώς, µία ανωτέρας ποιότητος εικόνα για την κοινωνία της, αναδεικνύοντάς την σε κοινωνία βαθειά δηµοκρατική, ασφαλή και ανεκτική, έτοιµη να δεχθεί την διαφορετικότητα, έτοιµη εποµένως και να γίνει πόλος προτιµήσεως για την εγκατάσταση λειτουργιών υψηλού επιπέδου , µε όλα όσα θετικά αυτό συνεπάγεται. !Γ3.γ. ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ !

Με δεδοµένο ότι η επίκληση της αναγκαιότητος αναπτύξεως των ‘γραµµάτων και τεχνών’ αποτελεί προφανή κοινοτυπία, αυτό που χρειάζεται είναι α) η αναζήτηση των αιτιών της αδιαφορίας ή της απουσίας αγάπης για την Τέχνη από την µεγάλη πλειοψηφία του πληθυσµού (όπου αυτό παρατηρείται), παρά την φροντίδα και προσπάθεια που καταβάλεται από τους υπεύθυνους (και που εκφράζεται συνήθως µέσω του ύψους των κονδυλίων που διατίθενται), και βεβαίως β) η αναζήτηση της οδού επαναπροσέγγισης των ανθρώπων µε την Τέχνη. !Παραλλήλως προς την υψηλή Τέχνη, η οποία υπήρξε πάντοτε το δηµιούργηµα βαθειά καλλιεργειµένων νοών, υπήρχε ζωντανή η λαϊκή, παραδοσιακή Τέχνη, ε φ α ρ µ ο ζ ό µ ε ν η σ ε κ ά θ ε χ ρ η σ τ ι κ ό αντικείµενο,χαρακτηριζόµενη από την αθροιστική σοφία (που αποβάλλει κάθε τι περιτό) και ευαισθησία πολυάριθµων γενεών, που καλλιεργούσε αισθητικώς τον λαό, σε σηµείο που αυτός να συναντάται και να συγκινείται µε την υψηλή τέχνη, την σύγχρονη κάθε φορά της εποχής του, η οποία και έδινε την αλµατώδη ώθηση προς νέες ποιότητες. !Η λαϊκή τέχνη έπαψε να είναι ζωντανή. Γεγονός που οφείλεται στις αλλαγές που έγιναν: στον τρόπο παραγωγής, στις παραδοσιακές κοινωνικές συµβάσεις, στους ρυθµούς ζωής. Με αποτέλεσµα, ο λαός να αποστερηθεί την υψηλή αισθητική που τον χαρακτήριζε, η οποία δηµιουργούσε τις κατάλληλες

συνθήκες για την αποδοχή της Υψηλής Τέχνης και γενικώς την επιδίωξη της καλιέργειας. Γεγονός όµως επίσης, που δείχνει ότι η ανάπτυξη της αισθητικής δεν µπορεί να είναι ξένη προς την καθηµερινότητα, όπως αποτυπώνεται στην παραγωγή, στο αστικό περιβάλλον, στις νέες κοινωνικές συµβάσεις, στους ανέλεγκτους ρυθµούς ζωής. Καταστάσεις που εκφράζονται από την Σύγχρονη Τέχνη, η οποία έτσι αντιµετωπιζόµενη, µπορεί να θεωρηθεί ως η Τέχνη η ευκολότερα προσεγγιζόµενη από το λαό (όπως στο παρελθόν η λαϊκή), και εποµένως αυτή, µέσω της οποίας θα επιτευχθεί η επαναπροσέγγιση του ανθρώπου µε την Τέχνη, γενικώς. Με την λογική ότι, η εξοικείωση και αγάπη προς µία µορφή τέχνης, προκαλούν τελικώς το ενδιαφέρον και την αγάπη προς το σύνολο της τέχνης, ακριβώς διότι, η οιαδήποτε µορφή τέχνης µπορεί να αναπτύσει το ίδιο, την αισθητική και την ευαισθησία. !Με αυτά τα δεδοµένα, α) αναδεικνύεται η ανεπάρκεια εκείνου του συντηρητισµού, που επιβάλλει την αντίληψη µίας ιστορικής-ακαδηµαϊκής προσέγγισης της τέχνης, υπο το πρόσχηµα ότι έτσι επιτυγχάνεται σταδιακώς (και δήθεν φυσιολογικώς) η εξοικείωση του λαού µ’ αυτή,και β) αναφύεται η ανάγκη υιοθέτησης της σύγχρονης τέχνης στην πλέον ενηµερωµένη εκδοχή της, στην αιχµή της την προκλητική. Κάτι που προϋποθέτει βεβαίως, την κατανόηση από πλευράς ιθυνόντων, ότι η τέχνη αυτή δεν αναπτύσεται κατ’ ανάγκην µε συµβατικές µορφές, ούτε και σε συµβατικούς χώρους. Και ότι απαιτείται η αποδοχή και

η ενθάρρυνση εγκαταστάσεων, γεγονότων και δράσεων εξωσυµβατικών, ως εκφράσεις της Τέχνης που διαχεόµενες στην ζωή της πόλης θα προκαλέσουν και θα συµβάλλουν στην αισθητική καλιέργεια των πολιτών. !!Η εικονική πραγµατικότης, η µόδα, τα χρηστικά αντικείµενα και οι µηχανές καθ’ εαυτές, όπως και τα επιστηµονικά σύµβολα που χρησιµοποιούνται για την απόδοση εννοιών και καταστάσεων, γεννούν µια νέα αισθητική, παραλλήλως προς την σύγχρονη έκφραση των κλασσικών τεχνών. !Η ανάδειξη των στοιχείων µνήµης της πόλης (τόσο αναγκαία για την συγκρότηση της φυσιογνωµίας της αλλά και για την αγάπη των πολιτών προς αυτή) µέσω της σύγχρονης τέχνης, δεν γεννά απλώς τον σεβασµό προς αυτά, αλλά κυρίως δηµιουργεί, πέραν της αισθητικής, την αίσθηση της διαχρονικής αξίας για την ανθρώπινη δηµιουργία. Αίσθηση απαραίτητη για την επιδίωξη της ποιότητος σε κάθε δραστηριότητα. !Βεβαίως, και η ίδια η δηµιουργία αξιόλογων συµβατικών χώρων τέχνης, συχνά λειτουργεί ως έναυσµα ενδιαφέροντος γι’ αυτήν (υπο την προϋπόθεση του ποιτικού χαρακτήρα των δράσεων που θα φιλοξενηθούν), και εποµένως δεν πρέπει η αξία τους να υποβαθµίζεται. !

Τελικώς, µόνον αφού επιτευχθεί η εξοικείωση του πολίτη µε την τέχνη, θα αποκτήσει νόηµα βαθύτερης καλιέργειας η προσέγγισή του µε προγενέστερες φάσεις της υψηλής τέχνης. Και τότε, θα αποκτήσει την ιδιαίτερη σηµασία της και η λαϊκή-παραδοσιακή τέχνη (στην µουσιακή της εκδοχή), είτε ως πηγή αισθητικών αξιών, είτε ως δεξαµενή συσσωρευµένης σοφίας, η µελέτη της οποίας µπορεί να οδηγήσει σε νεωτερικές προτάσεις , µε τοπική ταυτότητα , σε πλήθος εφαρµογών. !Γ3.δ. Η ΕΞΟΥΣΙΑ !Οι πάλαι ποτέ ‘γραφικές’ δηµοτικές αρχές, έχουν πλέον αποκτήσει όλα τα χαρακτηριστικά των φορέων εξουσίας: προίστανται πολυάριθµου διοικητικού µηχανισµού, διαχειρίζονται τεράστια οικονοµικά ποσά, παίρνουν αποφάσεις που επιρρεάζουν τα µέγιστα τους πολίτες τους, διαµορφώνουν σε σοβαρό βαθµό την κοινωνική ζωή της πόλης. !Αυτός ο νέος χαρακτήρας της δηµοτικής αρχής, είναι σαφές ότι φανερώνει την ισχυροποίηση της πόλης ως θεσµού, εποµένως και την δυνατότητά της να χαράξει πολιτικές, ανεξαρτήτως της γενικότερης κρατικής πολιτικής. Παραλλήλως όµως, εµπεριέχει κινδύνους καθήλωσης της κοινωνίας, ακριβώς επειδή, ως εξουσία, αφ’ ενός µεν αποκόβεται από αυτή, αφ’ ετέρου δε, π ρ ο σ π α θ ε ί γ ι α τ η ν α υ τ ο σ υ ν τ ή ρ η σ ή τ η ς , εκµεταλευόµενη πλεονεκτήµατα που από θέσεως

νέµεται. Δύο φαινόµενα που πάντα χαρακτηρίζουν την άσκηση κάθε εξουσίας. Και τα οποία δρούν ανασταλτικώς σε κάθε θετική προοπτική του κοινωνικού συνόλου. !Το πρόβληµα της αποκοπής της εξουσίας από την κοινωνία, µπορεί (στην χειρότερη για την ποιότητα της εξουσίας εκδοχή) η ίδια η κοινωνία να το ξεπεράσει, αν αυτή η ίδια θέσει τους στόχους της και συσπειρωθεί συνολικώς προς την κατεύθυνση επίτευξής τους. Όµως, τα εµπόδια που τίθενται στην κοινωνία, λόγω της προσπάθειας όσων κάθε φορά νέµονται την εξουσία να διατηρηθούν σ’ αυτή, δεν είναι ευκόλως ανατρέψιµα. Και αυτό διότι, εάν στο παρελθόν όπλο της εξουσίας υπήρξε ο καταναγκασµός- που ξεπεράστηκε, εάν στη συνέχεια ως όπλο λειτούργησε ο έλεγχος της εργασίας και η στήριξη συµφερόντων στο χώρο του δηµοσίου- που τείνουν να ξεπεραστούν, το νέο όπλο είναι ο έλεγχος της ‘πληροφορίας’. Αυτής της ίδιας πληροφορίας, που συγχρόνως αποτελεί και το εργαλείο που θα επέτρεπε στην κοινωνία το άνοιγµα σε νέους ορίζοντες, και ουσιαστικώς την απογείωσή της. !Είναι καθοριστική για την εξέλιξη της κοινωνίας, η στάση της εξουσίας απέναντι στον πειρασµό της διαχείρισης της πληροφορίας προς ίδιον όφελος. Που όταν συµβαίνει, έχει ως αποτέλεσµα, η κοινωνία να συνειδητοποιεί µόνον εκ των υστέρων ευκαιρίες που παρουσιάζονται και αλλαγές που συµβαίνουν σε πλήθος τοµέων δραστηριότητος, αλλαγές που

συµβαίνουν ερήµην της και που βεβαίως επιτείνουν το αίσθηµα αβεβαιότητος που ταλανίζει το πλείστο των πολιτών, αίσθηµα στην περίπτωση αυτή απολύτως δικαιολογηµένο , εφ’ όσον µέσω αυτής της καταστάσεως βρίσκονται αυτοµάτως στο περιθώριο όλων των εξελίξεων. Αντιθέτως, εάν η εξουσία, υπερβαίνουσα τα σύνδροµά της, προσπαθήσει µε πείσµα για την έγκαιρη διάδοση της ‘πληροφορίας’ και των προοπτικών που αυτή δηµιουργεί, µεταξύ όλων των πολιτών, τότε συµβάλλει στην δηµιουργία µιάς κοινωνίας ανοιχτών οριζόντων, πολλαπλών ευκαιριών, ενηµερωµένων και έξυπνων πολιτών. Μιάς κοινωνίας που αναπτύσει στα µέλη της την αυτοπεποίθηση. !Πέραν αυτού του βασικού για τον χαρακτήρα της εξουσίας ζητήµατος, οφείλει αυτή δια των επιλογών, των αποφάσεων και των πρακτικών που ακολουθεί, να πείθει για την αναγκαιότητα: 1.σεβασµού όλων των στοιχείων µνήµης στην πόλη. 2.υψηλής ποιότητος σε κάθε δραστηριότητα. 3.σεβασµού της προσωπικότητος κάθε πολίτη. 4. υποστήριξης των φιλοδοξιών των νέων. 5. υιοθέτησης της καινοτοµίας και του νεωτερικού. 6.ανοίγµατος στον παγκοσµιοποιηµένο χώρο. Να είναι δηλαδή µία εξουσία που ο χαρακτήρας της και η δράση της να προωθούν τον πολιτισµό. !Αυτά τα χαρακτηριστικά της εξουσίας, είναι απαραίτητα στην περίπτωση που µία πόλη επιδιώκει την συνολική αναβάθµισή της. Η απουσία τους

αποτελούν την συνήθη αιτία της καθήλωσης των πόλεων. Γεγονός που επιβάλλει στις κοινωνίες που έχουν συνειδητοποιήσει την ανάγκη της εξέλιξής τους, να δηµιουργήσουν τους όρους και να προωθήσουν τις αντιλήψεις που θα επιβάλλουν στην εξουσία να πολιτευθεί προς αυτή την κατεύθυνση. !Αυτή η ευθύνη βαρύνει τους πολίτες. Μόνοι αυτοί, είτε µε αυτόνοµες κινήσεις, είτε µέσα από τις πολιτικές οργανώσεις που πιθανώς να δραστηριοποιούνται, µπορούν να επιβάλλουν την αλλαγή των όρων άσκησης της εξουσίας. Αναθεωρώντας τα κριτήρια επιλογής προσώπων, αποδοκιµάζοντας την µετριοκρατία που αποτελεί όχηµα για την συγκρότηση οµάδων προώθησης προσωπικών συµφερόντων, απαιτώντας την προώθηση των, µέσα στην κοινωνία, ικανών και όχι των, στους πολιτικούς κύκλους, αρεστών. Εάν µία τέτοια στάση θεωρείται για τους πολίτες δύσκολη, τότε δυστυχώς, όλα τα υπόλοιπα είναι ακατόρθωτα. !!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!Γ.4. ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ !Εάν κάτι διατρέχει το σύνολο των σκέψεων που εκτίθενται σ’ αυτές τις σελίδες, είναι οι συνεζευγµένες έννοιες του πλούτου και του πολιτισµού. Ως επιδίωξη και ως µέσον ταυτοχρόνως. Και αυτό παρά την περιρρέουσα αντίληψη ότι η σύζευξη των δύο αυτών εννοιών µοιάζει παράδοξη, ή έστω, ότι στις µέρες µας έχει καταστεί ανέφικτη, µε την αιτιολογία ότι ανήκουν πλέον σε διαφορετικές σφαίρες επιδιώξεων και συµπεριφορών. Διότι ακόµη και εάν η πραγµατικότητα συµφωνούσε προς µία τέτοια αντίληψη, τότε αυτή η πραγµατικότητα θα έπρεπε να ανατραπεί. Η κοινωνία έχει ανάγκη την δηµιουργία πλούτου. Και έχει επίσης ανάγκη την δηµιουργία πολιτισµού. Ο ίδιος ο πολιτισµός χρειάζεται τον πλούτο. Αλλά και ο πλούτος, για να σταθεροποιηθεί και αυξηθεί, χρειάζεται πλέον τον πολιτισµό. !

Ένα σηµαντικό κριτήριο για το επίπεδο µιάς πόλης και τις προοπτικές της, είναι ο βαθµός ελκυστικότητος που διαθέτει προς την ίδια την νεολαία της. Η ικανότητά της δηλαδή να κρατά στον χώρο της την νεολαία της, που σηµαίνει ότι ικανοποιεί τις απαιτήσεις τους για το παρόν και δηµιουργεί την βεβαιότητα ενός µέλλοντος συµφώνου προς τις προσδοκίες τους. Οι προσδοκίες αυτές, ειδικώς για τον χώρο της νεολαίας, δεν περιορίζονται σε θέµατα βιοπορισµού και φιλοδοξιών στον επαγγελµατικό χώρο , αλλά (ευτυχώς ) επεκτείνονται σε ποιοτικές αναζητήσεις, ικανές να ‘δώσουν νόηµα’ στην ζωή τους. Επεκτείνονται δηλαδή στο χώρο του πολιτισµού. Η πόλη που δεν ικανοποιεί αυτές τις –επιπλέον του στεγνού βιοπορισµού- προσδοκίες, χάνει τα ικανότερα από τα παιδιά της, µε αποτέλεσµα να ακυρώνει και το όποιο οικονοµικό µέλλον της. !Ένα δεύτερο κριτήριο, είναι ο βαθµός ελκυστικότητος που διαθέτει η πόλη, προς ξένα πρόσωπα, ιδιαιτέρων προσόντων. Η ικανότητά της δηλαδή, να επιλέγεται από πρόσωπα –κατά τεκµήριον- υψηλής καλιέργειας, ως τόπος εγκατάστασής τους. Ουσιαστικώς, για την εγκατάσταση σ’ αυτή (µε τις ανάλογες θέσεις εργασίας) λειτουργιών και υπηρεσιών υψηλού επιπέδου, όταν µάλιστα η κλασική βιοµηχανική παραγωγή έχει εγγίσει επίπεδα ελέγχου ποιότητος τέτοια, που να της επιτρέπουν να µεταφέρεται σε περιοχές πραγµατικής υπανάπτυξης, χωρίς µάλιστα η εγκατάστασή τους εκεί να γεννά προσδοκίες βελτιώσεων για τους ντόπιους

πληθυσµούς. Η προσέλκυση εποµένως επενδύσεων σήµερα, δεν µπορεί να βασίζεται στην προσφορά φτηνής εργασίας, αλλά στην προσφορά ενός περιβάλλοντος το οποίο πέραν της τεχνικο-οικονοµικής του επάρκειας σε υποδοµές, να χαρακτηρίζεται από την υψηλή του ποιότητα, έτσι που αφ’ ενός να αποτελεί ελκυστικό τόπο διαβίωσης, αφ’ ετέρου να εγγυάται την στήριξη τέτοιων επενδύσεων από ποιοτικώς επαρκές εγχώριο δυναµικό. Διαπιστώσεις που οδηγούν στην αναγκαστική, πλέον, διασύνδεση των δυνατοτήτων δηµ ιουργ ίας πλούτου µε την ύπαρξη ενός περιβάλλοντος πολιτισµού. !Ένα ακόµη στοιχείο, η σηµασία του οποίου δεν πρέπει να υποβαθµίζεται, είναι η αξία της καλιέργειας σε περιόδους συνολικών κρίσεων, ανατροπών και αβεβαιότητος. Γιατί τότε, αναδυκνύεται η καλιέργεια ως ο κατ’ εξοχήν συνδετικός ιστός της κοινωνίας, το πρωτεύον έρεισµα για την ανασύνταξή της και την προσαρµογή της στα νέα δεδοµένα. Είναι αυτή που θα στηρίξει την αυτοπεποίθηση των πολιτών, όχι µέσω φαντασιώσεων, αλλά λόγω της αντικειµενικής δυνατότητος που εξ αιτίας της αποκτούν στην αντιµετώπιση των όποιων προκλήσεων. Είναι αυτή, στην οποία θα στηριχθούν ως εις τον τελευταίο αλλά και σηµαντικότερο πλουτοπαραγωγικό πόρο, για µία νέα πορεία προς την πρόοδο. !Απαιτείται εποµένως η συµφιλίωση της πόλης µε την ιδέα του πλούτου και του πολιτισµού. Μία συµφιλίωση

που θα της επιτρέψει να κινηθεί σε πρότυπα αναγεννησιακά, ξεπερνώντας τους κινδύνους που απειλούν να την ωθήσουν σε ένα διαφαινόµενο νέο µεσαίωνα. Μία συµφιλίωση που θα της επιτρέψει να ανοίξει δρόµους επικοινωνίας και συνεργασίας µεταξύ των πλέον ανύσηχων και αξιόλογων από τα µέλη της : σ’ αυτά που µε τόλµη, ευρυµατικότητα και ευφυία δηµιουργούν πλούτο, και σ’ αυτά που µε τα ίδια χαρίσµατα, δηµιουργούν πολιτισµό. Μία συµφιλίωση που θα της επιτρέψει να αναγνωρίσει, να δώσει αξία και προβάδισµα στους δηµιουργούς της. Και να µετατραπεί έτσι, σε κοινωνία καλιεργειµένων και δηµιουργικών πολιτών, προσπερνώντας τις αγκυλώσεις της µετριότητος. !Μία τέτο ια πόλη , δυναµ ική , δηµ ιουργ ική , καλιεργειµένη και αισιόδοξη, είναι που θωρακίζει τους πολίτες της απέναντι σε κάθε είδους αβεβαιότητα, και τους καθιστά ικανούς, όχι µόνον να αµυνθούν απέναντι στις αντιξοότητες που προκαλούν οι τεκταινόµενες αλλαγές, αλλά και να εκµεταλευθούν στο έπακρον τις αλλαγές αυτές, και εξ αιτίας τους να καταλάβουν µία σαφώς πλεονεκτικότερη θέση, σε σχέση µε τον ανταγωνιστικό περίγυρό τους. !Mία τέτοια πόλη, είναι µία πόλη-κιβωτός. Που µε ασφάλεια, θα προετοιµάσει τους πολίτες της να κινηθούν ελεύθεροι , απεξαρτηµένοι από ένα προστατευτισµό που τους µειώνει.

Που µε ασφάλεια θα δέχεται τον ξένο, που έτσι θα συµβάλλει στον εµπλουτισµό της. Που µε ασφάλεια για την φυσιογνωµία της, θα δέχεται, θα αξιολογεί και θα οικειοποιείται το νεωτερικό. Που µε ασφάλεια θα οδηγήσει τους πολίτες της στον ανοικτό, τον ενιαιοποιηµένο παγκόσµιο χώρο. !!!!!!!Γ.5 ΣΤΗΝ ΑΦΕΤΗΡΙΑ !Αυτό που προτείνεται σ’ αυτές τις σελίδες είναι η θετ ική αντ ιµετώπιση του πραγµατικού και αναπόφευκτου φαινοµένου της παγκοσµιοποίησης. Ενός φαινοµένου ‘ολικού’, δηλαδή συγχρόνως οικονοµικού, πολιτικού και πολιτιστικού, το οποίο στη φάση αυτή δηµιουργεί για λόγους φυσικούς και αναµενόµενους, πλήθος αβεβαιοτήτων σε όλους τους ανθρώπους , ανεξαρτήτως του ο ικονοµ ι κού περιβάλλοντος στο οποίο ζούν. !Προτείνεται η θετική του αντιµετώπιση, παρά το γεγονός ότι ακόµη, το φαινόµενο αυτό δηµιουργεί οφθαλµοφανή οφέλη µόνον για τα ιδιαιτέρως ισχυρά συµφέροντα, και επίσης παρά το γεγονός ότι η πολιτική, ως κυρίαρχη έκφραση της κοινωνίας, δεν

µπορεί ακόµη να το ελέγξει. Προτείνεται η θετική αντιµετώπισή του, όχι µόνον γιατί η άρνηση δεν οδηγεί πουθενά, αλλά και επειδή η ίδια η βάση της παγκοσµιοποίησης, η πληροφορική, µπορεί να αποβεί το ίδιο χρήσιµη (ως ένα εργαλείο ‘δηµοκρατικό’) για τους πολλούς, όπως είναι σήµερα για τους ισχυρούς. Αφ’ού µέσω της πληροφορικής, και ο πλέον αποµονωµένος άνθρωπος, στην πλέον αποµονωµένη γεωγραφικώς περ ιοχή , καθίστατα ι δυνάµε ι κοσµοπολίτης, µε την δυνατότητα µάλιστα να αποτελέσει αυτό το αποµονωµένο ‘σηµείο’ του γεωγραφικού περιθωρίου, επίκεντρο δραστηριοτήτων, µε µόνο κριτήριο την πραγµατική αξία των δράσεων που από αυτό επιχειρούνται. !Αυτή η πραγµατικότης, µε τις πολλές διαφαινόµενες δυνατότητες, και τις άλλες τόσες ασάφειες, αναδεικνύει και πάλι την σπουδαιότητα δύο εννοιών, των οποίων η διαχρονική αξία είναι αναµφισβήτητη. Της ποιότητος και της πόλης. Της ποιότητος, ως του καλλιτέρου µέσου για την εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών ζωής στο µέλλον, όπως και αν αυτό τελικώς διαµορφωθεί. Της πόλης, ως του ιδανικού χώρου για την κινητοποίηση της κοινωνίας προς την κατεύθυνση της ποιότητος και στον οικονοµικό τοµέα, αλλά και σ’αυτούς της πολιτικής και του πολιτισµού. !Κανείς δεν θα µπορούσε να ισχυρισθεί ότι αυτά αρκούν για να λάβει µία οριστικοποιηµένη, και θετική για τους πολλούς, µορφή το φαινόµενο της παγκοσµιοποίησης.

Όµως, όπως σε όλες τις κρίσεις είναι φυσικό για µία οικογένεια, να συσπειρώνεται στην προσπάθεια να βγεί µε το σύνολο των µελών της αλώβητη από αυτές, έτσι ακριβώς νοµιµοποιείται και η ‘περιορισµένη’ κοινωνία µιάς πόλης, στην κρίσιµη φάση της εισόδου σε µία νέα πραγµατικότητα, να συσπειρωθεί και να φροντίσει για την καλλίτερη δυνατή πορεία των πολιτών της σ’αυτή τη νέα πραγµατικότητα. Βεβαίως, η συσπείρωση αυτή µπορεί να νοηθεί µόνον στη βάση ενός κοινού τόπου αντιλήψεων, αφ’ού είναι αδιανόητη η πλήρης συµφωνία ενός κοινωνικού συνόλου σε κάθε τι. Και ο προτεινόµενος, µε τις εκτεθείσες εδώ σκέψεις, κοινός τόπος αντιλήψεων είναι, κατά την γνώµη του γράφοντος, ικανός για την επίτευξη θετικών αποτελεσµάτων. !Στην είσοδο σε µία νέα παγκόσµια πραγµατικότητα, οι ίδιες αβεβαιότητες κυριαρχούν στο σύνολο σχεδόν των (άνω του µετρίου επιπέδου) τοπικών κοινωνιών. Και, υπο την έννοιαν αυτή, όλες οι τοπικές κοινωνίες βρίσκονται στην ίδια αφετηρία. Ακόµη και αυτές που παρουσίαζαν και συνεχίζουν να παρουσιάζουν συγκριτικά πλεονεκτήµατα. Διότι αυτές ειδικώς, κινδυνεύουν από έναν ενδεχόµενο εφησυχασµό. Οι τοπικές κοινωνίες, οι οποίες ενσυνειδήτως και µε αποφασιστικότητα θα κινηθούν προς την προτεινόµενη κατεύθυνση, θα σηµειώσουν ένα προβάδισµα ανυπολόγιστης αξίας για τους πολίτες τους. Θα εξασφαλίσουν ευµάρεια. Κυρίως όµως, ποιότητα. Εγγυήσε ι ς γ ι α µ ί α κο ι νων ί α α ισ ι ό δοξων ,

καλλιεργειµένων, ευτυχισµένων πολιτών. Πέρα από περιθωριοποιήσεις, πέρα από βιαιότητες. !Εάν για τον ροµαντικό, αυτή η αντίληψη για την πόλη, αποτελούσε ανέκαθεν το όραµά του, και δεν του χρειάστηκε η έλευση της παγκοσµιοποίησης για να την αποδεχθεί, για τον ρεαλιστή, η ώρα είναι τώρα. !!!!

ΤΕΛΟΣ !!! !!!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!