July-December 2008 - 1429

5 3

. . !"#$"!%

.# & .' .# (# $)#$ .*+# ",#!-"#!.% .'/ 01 )2&3 "#$0 .* 4'' 5656!.% . 1 5656!!$5! .'$ 5656!$50#0 .* )27#7# .*7#' $ )27#8# 69 .# 5669 )!..*/ 65%: )!..# .11 $:"! .*7' 1 .' . .# ; .## ;$ .* ## .%& $ .#!* "! .*7 0

-# 69 Al-Nur Journal The Graduate Studies of Yala Islamic University

7!.% :#5# :=

# #2-5&-%# :#5# :=

# %>#7$#3)27#8#$!.% ## 56 69 56 56!$50#0 56 56!!$5! 7:&&"5 )27#&5' #2:&&"5 #27#3$:#7 #2:&!.% #2"!%

. :#5# :=

# :#5# :=

# )2&3! . #3: 57$ . . ?3# :#5# :=

# Assoc. Prof. Dr.Jauhari Bin Mat. Kolej Islam Antarabangsa Sultan Ismail Petra Malaysia Prof. Madya Dr. Mohd. Rodi Usman Universiti Sains Malaysia, Pulau Pinang

1.# $/ 2.#1 $ 3.#

!" #$% 2 B 3

#$% 7#3$>22 #3#:C 8#!.%>#! $3!

&'( (% 69 &D# 1 556!.%! 135/8 3 3 7: 7- =

# 94160 0.0-7341-8614 3 125 ; 1214 0 0-7341-8615, 0-7341-8616 Email: M.Z.im@hotmail.com

)% 69

* 0"" :? 2 ' 11 8##"&% 7>O3 7->O3 : 90110 0 0-7423-5163

-# 69 7:.D#";?3>2 56 #& $#!.%42)$"3)#&$36 #P#03"?"#5 52 $$#Q3-" D#D 69 "")$"3&># 4 -%2# 07#53P#-%R%$-%:5 :23 5 :#2 $3# 427$$#3#:4'2 !#$:25/#> S ?Q>#B#D P#55/#3#:)2:#$33# 6(2#55 $438;3P#5)&:6

?@ABCD@EFBGH@ICJ BKBLCMN??CBO?PCDO@QREN? SI?CLSI?TEESCJ EHBHLC

C UVN@EFWVSXI BCDIIC? @HJSBHUVNEYCBOBCD

? C-V @EF?C[W?BC ?BC RNCXX?B?\E] 2 PC @X_KO@II?VNBKM@\?\ USC`aCC[W`a I[ bM?BC C?\BCK?RE @X_K@UXHMKBK@EFET\VHCI

? C-V PCD @EFPCBK 5 EOE] 2551 BKRN??BI?B?\EN? 4 baN?C BCDD@X_K@EF@Ca[BNba ?CeG I? BI??\BKRNO@M?PCDEN? 7 BI?C 1 B?XaC_ (Book Review) ??I[C`aCC[W`aBCDbMbgC BKRN@@?CIH @X_KNIII?VNCBIL[IHUET\D @X_KMNBI?B?\CH? @EFBKC@UXHVHCI B[G?C[W?BC ?BC RN?BI?B?\ TRNC@TUVNBIL[?Le ME@BHE@BBONBKE@ BNBKLD [G?@@X_K@EhTCX[U?\ SBLi BHBKI?M ?g`IO\ SN@Hi BCDD@X_KOVHXCeMUB?\HRE

-

- 1

. .

. :

. : . :

.

Abstract

This research is title Call for the good deeds. To discusse the issue of Call for the good

deeds of its importance as part of "Iman" and "Acmal" (feath and good deeds), and good for the

person. The research aims to understand the concept of "Dacwah" from the perspective of serving

Islam, and understanding good deeds as viewed by the Holy Qur'an, and duties toward Call of

the good deeds. The research, had adopted the liberary based method, he depended on Allah in

reading the related references on Islamic Call "Dacwah" and on translation the Holy Qur'an etc.

The research found that; 1: Dacwah in its conceptual and terminological form, is explaining Islam

to people, education people about it and apply it in the daily life; 2: The Call for good deeds is the

Call for Islam and the work a coding to Islamic law "Shariah" based on the Qur'an and Sunnah;

3: The call for the good deeds is our of the Muslim's duties which Allah make it obligation for

every Muslim (male or female) each person will Carry Dacwah acoding to his/her ability, and

according to the means used in the Dacwah.

.

2 -

:

:

(.33: 14) z#$9 = t z ) _ u %s $t | =s[$ u t #$! )

3 -

:

: )

4 -

. : . )

: (. 81: 5991 .(52: 8991 . )

.

.

( 53: 9791) (. 71: 5891 .. ) :

.

. . : ( 71 :5891 )

. : .

z #! &r tt /y $! u#tM u % ( &r u#!u ?sK 7 u ( & N| 2 y $! u#$ Ft) ( s $$ s #%s 9 $ {

(.51: 24 )

:

(.31: 24 ) z 4 )9s ?s t $ #$9 .t t ?n .x9 u 4 ?s Gt)x % #( u #$!$et &r% #( &r{

. :

(.801: 21 ) z #$ ? 6t y_ ut &r t $O /t u> t ?n4 4 #$! )

5 -

.

.

(73-63 :.) :

: .

. : :

. : . : .

. ... : : : : ()

. - 4 .-3. - 2. - 1 : : ()

: - 3 . - 2 . - 1 .... :

... : - -

.

.

.

. .

.

6 -

.

, :

z#$9 6x t u t] p8 /$$9 y t' {

(.751: 7 )

:

z #${W t s 97y ) ( &r | $/t7y t $! t ?n4 u#$9 #$9 3s t u#$ t / $$9 y u& #$9 =n 4n &r % t 6 _o {

(.71: 13 ) :

z 3 /$$! u? t #$9 6x t u ?sy / $$9 y ?s' t 9 = $ &z _yM & > zy u . G { (.011: 3 )

:

. :

(.12: 0041 . )

" . "

(761: 4 .) : :

. : ( 47-37: 0041)

: . :

7 -

.

.

. "

" :

.

".. "

.

.

: . : .

(. 81-71: . . )

.

: 4 .) .

: (23 .

)

8 -

.

. ( #$ : s )

- 9

: { ) (# $ 2 | Nu y9$# $ ot t u $ Y6x u $Y6 yu u ( (# % 2u $ us9 yzz

) 21 :90.( :

{$ tu (# ds)? /3) L{ i 9 yz grB y !$# u #Z yz z s r&u #\ _r& 4 z ) 73 :20.(

. ) 2001 :116.( :

{$ y 9$# t t6 9$#u u 4 uys9$# $u 9$# ( Mu) t7 9$#u Mys= 9$# yz y y7n/ u $ \/#u rO yz u W tr&z ) 18 :46.(

:

{ !$ y s ?& i & x tFy s 4 u pt :$# $ u 9$# ( $ tu y !$# yz 4 s+ / r&u t%# 9 (# t#u 4n? t u h5 u t= . u tG t z

) 42 :36.( : { t 7 |t s r& $ y r& / / 5$ t t/ u $| m; Nu s :$# 4 t/ t o ) t% !$# i

uyz h5 u t)) t% !$#u M t$t / h5u t t% !$#u h5t / . t% !$#u t ? !$ t (# s?#u 5= % ' s# _u r& 4n< ) h5 u t _ u y7 s9'& t | N u s :$# u $ o m; t )7 y z

) 23: 55-61.(

: { u = yy_u Z r& u $ t r'/ !$ u ymr&u s9) N u y9$# u$ s% )u 4 n=9$# u!$ tF) u 4 29$# ( (# %x. u $os9

t7tz ) 21 :73.(

01 -

(252: 3 .) (.7: 0041 . ) .

.

. .

. (711: 1002 ) "

". (.432: )

:

z#$9 ) =s u&'9s 7y 4 #$9 3s t u ty t / $$QRp u t't #$: s )

11 -

: " " "

. :

.

.

".

: ( 734: 1 6002) .

: :

" ".

(.07: )

(51-41: 6891) .

.

. .

.

.

21 -

.

.

. . :

: .

. .

. .

: . . 4991.

. : . . 6002.

. . : . . 2991.

31 -

. . 6891. (- - ) . 12- 01: - 944

. .. : .

. : . . 9791. . : . . 5991.

. : . . 5991(. ) . ..

. : . . 7791.

. : . . : . . 1002.

. : . . .. . . 0002.

. : . : . . .(. )

. : . . 7791. . : . . 8991.

( . ) . 0041. . : .

. : . . 5891. . : . . ..

. : . . .. : . ..

. : . . 0002-8991( - ) (. ). .

. : . . .. . . -. 4 . . 8891.

-

51

. -1 : -2

-3. -4.

-5.

.

tcartsbA

ot setatissecen ti weiv citsiloh nI .eussi yraropmetnoc si ytironim milsuM fo melborp ehT

melborp eht ta kool ot tpecnoc wen htiw rehtegot tcepsa wal ni melborp eht evlos ot drah evirts

ot deen eht dne taht oT .sgnidnuorrus gnignahc eht ro snoitautis gnignahc laer ot gnidrocca

sihT .tsum a si evitcepsrep wal cimalsI eht ni ytironim milsuM htiw denrecnoc wal eht ssessaer

ot detaler laroM cimalsI fo citsiretcarahc dna evitcejbo ,evisnetxe eht yduts ot smia hcraeser

desoporp eht yduts ot dohtem hcraeser yratnemucod seilppa rehcraeser eht dna ytironim milsuM

;swollof sa slaever hcraeser fo tluser ehT .noitseggus

.riaf dna decnalab si ytironim milsuM fo larom cimalsI ehT .1

redro ni yteicos namuh yreve ot dednetxe eb lliw ytironim milsuM fo larom cimalsI ehT .2

dniknam lla ot ssendoog eht dael lliw hcihw, yllufecaep rehtegot evil nac sgnieb-namuh lla taht

.ecaep dna ecitsuj ,ssensuoethgir fo latnemadnuf eht htiw ecnadrocnoc htiw rehtegot

noitautis dna txetnoc yreve htiw gnidnopserroc si ytironim milsuM fo larom cimalsI ehT .3

.dniknam lla fo

.

-

61

dna mrofer ,tcerroc ot tniop eht ot nettog eb tsum ytironim milsuM fo larom cimalsI ehT .4

degella eugav gniweiver htiw gnola gniog , malsI fo stcaf eht detadicule dna smilsuM lla ecivda

.sfeileb suoigiler rehto ot yletanoissapsid

ot yticapac eht htiw ytilauq nepo-ediw yllarutan si ytironim milsuM fo larom cimalsI ehT .5

dna segnahc wen yna htiw ecnadrocca ni snoiger dna snoitan ,seitilacol yna htiw etargetni

.sriaffa

:

ABCDEFGHIJKLMNOP

QRS . (62: 8 )

:

" "

. (0264 : )

. 8991. ). .( 61: 16

:

QRSTUVWXYZ[\]^ . (33: 9 )

: "

" . .(44361 : )

.

-

71

.

:

.(61: 46 ) xyz{|}~w

:

.(942: 2 ) tuvwxyz{|}

.

.

:

UVWXYZ[\]^_ .(021: 61 )

(. 71 :16 . 8991. )

.(1: 263 .6002 . ).

.

-

81

.

.

. .(01 -1: 5002 )

.

.

.

. :

.

. ( ) ( )

. -

.

.(61 -11: 3002 ) .

-

91

- :-

) ( ) (. 52: 16 .8991. ) (.

.

: 5891 ) . .(82

: (51: 1002 ) .

:

: . .

.

: . .

: .(51: 3002 ).

-

02

.

.

.

.(69: 67 .1241. .) . : ( )

. ( )

.

( ) .

( )

.. ) : .( ..

-

12

( )

. : ( )

(.31 21 :5002 ) .

: -

- .

!

.

):

(

.(862: 2002 ) . .

. .

:

zijklmnopqrstuvwxyz{|}~{ .( 8 :06 )

-

22

.

: .

.( 09 : 4 ) z{

..!!

: ( 1

: ! : .(45 : )

- - (2 :

: : :

! :

( 2992 : ) .

: .. .(1: 84 ) ABCDE{

: ! : .(214: 8141 ) .

( 3 :

-

32

: :

.(19 : 21 ) tuvwxyz{|

- :-

: : : !

:

.(29 : 21 ) ~

" " .(784 974: 8141 )

( 4

- )): -

! )): : (( (( :

(( )) : (.82: 7991 ) .

(5 : :

: . :

. ( 7254 : ) (6

: - :

.(154/1 : 1002 )

-

42

( 7 :

. ( 3982: ) :

. : ( 8

. ( 0682: ) . ( 9

: : 8991 )

.(126 ( 01

: : : : : . (3292 : )

( 11 :

.(55: 21 ) efghijkld

: " "

. (5664: )

( 21 :

" " : . (5681: ) ( 31

:

-

52

( 49 -78 )

: mnopqrk[\]^_`abcdefghij

efghi j kl m_`abcwx yz{|}stu .(49-09 : 02 ) nopqrstuvw

( ) :

- .

-

- .. - -

: [\]^_`abcdefghijk

.(09 : 02 )

: ABCDEFGHIJKLMNOPQRST

UVWXYZ[\] ^_ `abcdefgh .(051: 7) i j

.

-

:

-

62

. (29802: ) : .

..( ) - .

- ) : . (

- ()

.

- :

.(28 : 6 ) ABCDEFGHIJK

: FCDE : : . ) .(31 : 13 ) abcd:

. (13: -

: .

: : ! :

) . : : (29802:

( 6696 : ) . : .

- ) : .(

:

-

72

.(931 : 3 ) z {|}~{

: )

( .(601 : 61 ) zstuvwx{

:

: . :

.(647: 0002 ). : " : "

".. " :

". : " :

" " : : ": " .(647: 0002 . )

: -

) : (498:

.

:

.(832 : 2 ) zABCDEFGH{

. . :

:

-

82

) " " . : .(599:

: . ( 915: )

) : . ( 9772:

) : . ( 0191 :

.(821: 7 ) z{

.

.(021: 61 ) zUVWXYZ[\]^_{

.8991. ) . (. 73: 16

: ( ) - . ( ) -

. . ( ) - ( ) -

.

-

92

( ) - .

. . 0.1 (. . ) . 0002-8991 (2-1) ( . . ) .

. .8991 . .

. . . .2 . : . 0002 .

.1 : . 8141. .1 . : . 7991.

.1 . : . 1002. . : . .2002. .

.1 : . . 1002. . " " . 5002. .

.(174) . . 5002. .

.5002 .6-4 : . . 3002. .

. - . 3002. .

. - . .. : . 1241. . .(67) .

. . 8991. ." " (16)

. :. . 5891. .(263) . .6002 .

-

13

:

61 833 02

. ( 1 :

(2 .

(3. (4.

(5.

(6 . (7.

.

. .

-

32

Abstract

This research aims to study the understanding of Islamic dawah of Islamic private school

in Yala province. The methods are document and survey research. In the case of survey

research the sample is 338 populations they are 16 headmasters and deputy headmasters, 20

Islamic teachers and the remains are students. Data collections are done through interview and

observation in instruction and dawah activities.

Research results show that 1. Instruction of Islamic jurisprudence and fundamental

principles abide by Imam Shafi)il concept. But there are some instructors introduce the concept

of the other Imams of Ahli sunnah waljamaah in order to open out in religion study.2. The most

responsibility is to give an importance to any levels of the study to make a comprehension in

Islamic dawah to Muslim nation together with leading them and moving ahead towards Islamic

end with righteous actions.3. The sample understands correctly to inclusively objective of Islamic

dawah that is a long way to go until they can live to the Islamic teaching.4.Islamic private school

gives priority to the Muslim dress that they stand for religion piously; bearing that makes them

moral and ethical personality.5. Islamic private school should have right documents for dawah.6.

Islamic private school should make an understanding in Islamic dawah correctly and also give

general knowledge to students.7.the accurate Islamic dawah is that there is correct standpoint in

thinking and acting or in theory and practice which is far away from evil because Islam calls to

good deeds and the unity in worship Allah (saw) for the mercy of this world and afterlife.

:

.

...

:

-

33

{y =n ,t #$ !% u /n 7y /$$ #$ % t & (1 :69 )

.

.

. -

.

.

.

-

43

-: . 1

.

. 2

. 3

.

:

.1 .

.2

. . ..33 .4 .

: " "

.

-

53

02 61 833 ( )

.

.

: :

.1

(.)

() .2

. ( ) .3

.

:

--

: .1

-

63

. . 2

. - - .3

( )

. .4

. : . ... - - ( ) .

. .

.

. .5

:

-

73

- ( )

.

.

.6

. .7

-

. .8

.

.9 -

-

-

83

.

.01 :

. .

. .

. 11 ...

. - . 21

.

.

:

3 /'r t$ t i#( myL4 / )s B t$ t i #$ ! ) (.11: 31 )

.

:

-

93

: : .1 .

.2 .

.3

. .4

.

.5

.

-: :

:

.

...

-

04

.

..

. 7991. . : .

. 5. . 3991. . : .

: . 2. - . 5991. .

: . 5. . 1002. . . : . . 9991.

: . " ". 9991. . . :. . 4991.

. 2. . 8991. . : .

. 9991. . : .

. . 7991. . : .

: . . 4991. .

. : . . 5002. . : . 01. . ..

. : . 3. . 7691. . : . 3. . 0891.

. . 2. . 6991. . :

. : . . 6991.

-

41

/ Book Review

(

)

: !" ##$%" : ! !& : %" %'( ! : ) !" *(

+",- +."/"!012 $ ."#2 30."/03* $,-45#2/%0/" $,-//6!

#2 %0, %$."5 0,!0!70.""."

40 +"*"+ " " (

) $$43 0+ + *9 7!05%!4+"!" + *$3.+"$+ 5+,-.."0!

"$3 0!0$/# +""* 0 246 0 /! 13.5 19.5 . ,$!0 10 $. 7$.$.,

3$. %0/"7!0/"4 ."$ "" ."5D)& !3 0" ,-',!,*5D)& 50E$)&.",- F"! "5"5."*,-00/03* ."0""$."!" .""3" $.."1 %0/"7!0.#9/2D $*

+4%5E +4%** 15 "*7 *%'!2 +,-'!* $*55"5+ 5+$G . %74,HI 0. 5+*7!0.7,+9 '!0*,-."#6 "*5 7"*,- 5 .5+G "!! ,J**$,-"70/$/ 7*,-0,K$*",5G" +#"7, $.".0* *".#."!7,*.."7!0 /*

I5+0$.""G15*GD

#2 %#,# $GL /")& . Ph.D. (in law) *D,*/")& G#2 G$!"$GL. .

-

42

+%07!0 D ,"$."$,-0 * I!.#/ ."%0/"7!0,-.#."4%0 " $0,J6 .".0* 3$." %0/"7!045ED/$GD.5#

,-$!)& +1!")& 50$$/.% 3

+ ,-+."7/0400.".0*

3$.."2 %0/"7!0/"4,-

)&/$!$"% !0$E/2D /0$)$")& +0,K$#*!"'!,KE !$E/2D 7!0/"4,'D/ 50+." 7!04$$$&"$I*3!0+ +."!/ $$"!!&

3$." %0/""*GD."0**"!"$,'D/ 5+"!4!/"$."7!03$.."1 +*,-+6 ,-++$% 30" %$ !%0/"*3$.."3 "$" E"%/ + +%$ '!0"#*.,-6 7!0+."U%7!0%3 0$$!# $)& *3."!7!0$.% ""3 0 I."%7!0$." I"#*.."!",-+.",F 507!0/"4"."3 0. ."+!.."#703+!%% ./.

% 3+" 3$.."4 %0/"7!0/"4+7/D,$35E" "!7,":

1.7!0$6*"DVW 6 2.*VW 6 3."5,-." I"E3$!"0 4."6$ () $% () * I.#/%0/" X*VW 6Y 7*,- 6 + 0 ,-

+7/ 35E" *30E"$$77!0 !0,-$,J**$ ."""'705#3 9+

3$."%0/"7!0/"4 (/0 !/#) "$Z& (+." $ +0 +5"/$" '!"+7/3 0."0$ +0 +5"/3 0$ '!/.70*))

3$.." 5 %0/"7!0/"4.#/"$) () ,-62GD/3 0"" ,-+. 3,[ ,-62GD ."$$4,-

!"/" )/E"$ 5.")/""5+,-+/0

*,-,J6 /

/03*3+""6 ."7!0$3*3,- 4+7!0

/%0/"3+" $15,J**$,- 3$.."6 %0/"7!0/""$.E/"1 $,- 2 , 1..E."157!0$*" 2..E.""57!0$*1

-

43

"$.E."157!0$*" %0/"7!0$,- 2 , 1..E"$$.5D 7!0$"3F,-1 ,-%" ,-!

$!%9 ,-.",23++.7, 30* $ *!.5D/ 7!0$/0 +66

2..E"$#,\%0 7!0$I!% G ,K$!" "%!0!"

%0/"7!0 GD ."!/$$!# $)& 1/.% "$.E9 "

.E.""7!0$*1 %0/"7!0,,- 7 /0 50 F+."!/3/.% $3

1.10+UJ"3."$E 2.10!%.5D/"/!0!" 3.107/!/+3 $ 4.107.""76/03$0 *74+#!.",-

)&(3*)

07!0$6 5.1.$0 6.107*$00"*,- 7.1,!$,!3 0$" 3,!I

" %0/"03 0$!"1%0/03*.E 0."

50,K$7!0*3",* *.3 0$9" $% %0/"7!0,^!.0$."'!/& $6)& % ,-

."!" ,-$$ *%7,%$0" *,-!/ 5+/*7!0,-U[*0 *,-5+/ 5+/*7!0,-*0

*,-30/ 5+/*7!0,-$30*0 *05"57/*/ _*.3 0/"**0 *0 */ _*.3 0/+*0 +//030*0 *0I*/030/ +/ **0 *0I0 */ .....

3$.." 7%0/"7!0/"4!0/#$* ,-#."! 3#."$ 63 0"05.""+015"3

_5+$. 3$.." 8 %0/"7!0 ."63 0"1 '!/",-

E"0,J6 ,-*!$"$3 04%0 3+"4%#

'!_552D*GD7,3.."00! .."5/.""1 5"5/7$" ,-1

%0 6I$%0'! %" *,G"$3I7!0 !

3 ,-%0.""*3*$.Ea + 7*,$

-

44

/%0/"3$." ,-"!%0/""_"_!,-# 4.3 0%0/03**GD/3+"7!0,-!" *0"$3*$+7, *",3$$ !3$.." 9

" %0/"/30,J6 +7,! "1."7!0 "/!":

1.3 0+ +!0 +E"."6_! 2.."'!7 $!0 3.Z"$9'!3070,UJ +30" 4. &"('!%0! *$/VW%0!" *

$VW 65%!) $Z"

%0/"7!0E$4E"4,D!*0 3Z"3 0*I$

+!%4% "! .0*,-E"!!

3 0*/3! * I/ "*,-E",[5+3 0!,J6 3 3 6*,J6 3$ $.."10 ,-$.!.0 %0/"4"0.E" ."01 $ 63./"5 ..E!0+ .5D 7!04 ".0*0,-."*"F" +,-."* "? 5.

" I"."01 .34.".".3 0" ,-$3

' ,-/*03$2. cc 40",-%0!%."$0 ,-%0"!% ,-%0$$!%9 ,-%00."!" ",-0""3 0%/ +? $,-4."7*,-0$!0, +* 5/"5%!!0*$*$*3* ' 3$., %0/"7!03 0$!%0."03 0)&330"$$!1 3 0!5d/3 0 5 **4%17,5%!*3."/53$I7!0 05.*7!0$$ $,-,^!.052D +" %052D I +",- +." $%0,*.% %$ !"(#)5+ 0.#!9/#

3+ ,- $,-%+3*!$$!%$."*!'!G,** !3* !9 ,-E" ."40,-$"$"$0!/3

,-*!0/04$$."!" 5*!"7!00,$7,!0$."!" %3/# $"G15

- 45

PERKAHWINAN TANPA KEBENARAN RAKYAT MALAYSIA

DI SELATAN THAILAND

Mohd. Nasran Mohamad

Abstrak

Perkahwinan luar negara tanpa kebenaran khususnya di Thailand yang melibatkan

rakyat Malaysia semakin bertambah dari tahun ke tahun. Tinjauan awal di Pejabat Pendaftar

Nikah, Cerai dan Rujuk (NCR) di Jabatan Agama Islam Kangar, Perlis menunjukkan peningkatan

mendadak permohonan untuk mendaftarkan perkahwinan tersebut. Oleh yang demikian satu

kajian perlu dilakukan untuk mengenalpasti sebab-sebab terlalu ramai pasangan Islam di

Malaysia berkahwin di Selatan Thailand, khususnya di negeri-negeri yang bersempadan iaitu

Kedah, Perlis, Perak dan Kelantan. Kajian juga perlu dilakukan bagi mengkaji kelemahan-

kelemahan yang mungkin wujud dalam Enakmen dan Akta Undang-undang Keluarga Islam di

negeri-negeri di Malaysia. Terdapat dua kes yang berbeza berhubung dengan perkahwinan ini.

Pertama, sekiranya nikah tersebut dilakukan oleh pihak berkuasa Agama yang diiktiraf oleh

Kerajaan Malaysia, maka permohonan boleh dilakukan di Pejabat Agama Daerah terdekat dalam

tempoh enam bulan dari perkahwinan bagi mendapatkan pengesahan dan mendaftarkan

perkahwinan berkenaan. Kes pertama ini menjadi fokus utama penulis untuk dibuat kajian.

Kedua, perkahwinan yang melibatkan jurunikah yang tidak bertauliah ataupun nikah sindiket. Kes

kedua ini tidak menjadi pilihan penulis kerana ia dijalankan secara tersembunyi dan sukar

dikesan.

Abstract

Unpermission Outbound Marriages in Southern Part of Thailand which involve Malaysian

Muslim citizens are arising every year. A pilot study made at Nikah, Cerai and Rujuk Unit at the

Department of Islamic Affairs in Kangar showed a high rate of application to register such

marriage. Hence, special research should be organized in order to identify the reasons why there

are so many Malaysian Muslims, especially from the northern states of Malaysia came to

Thailand to get married, and also the lack of rules which might be exist in provisions of Islamic

Religious Enactments in Malaysia. In fact, there are two different type of cases regarding this

marriage. If the marriage concern solemnized at the designated place and recognized by the

government of Malaysia, then their applications to register their marriages are permissible within

six months. A fine would be incurred of being married without permission of the Islamic Affairs

Department. Second, 0marriage syndicate1 which be held by unauthorised syndicate and mostly

Prof. Madya, Dr. dan pensyarah Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam Universiti Kebangsaan, Malaysia.

!"#$%&"%'$()%%+

- 46

operate their activities at Malaysia Thailand border. The former, is the researchers1 choice to

study rather than the later due to that marriages operate secretly and very hard to detect.

PENDAHULUAN

Isu kahwin tanpa kebenaran pihak berkuasa Agama Malaysia di kalangan rakyatnya di

Selatan Thailand atau kahwin lari ini bukanlah satu perkara baru, ianya telah lama berlaku. Walau

bagaimanapun isu ini mula heboh diperkatakan bila disiarkan di dada-dada akhbar dan media

elektronik. Keadaan ini dalam setengah keadaan menjadi dorongan dan peluang yang baik pula

kepada setengah golongan yang tidak mengetahui mengenai perkahwinan ini, cuba untuk

melakukannya dengan pasangan masing-masing. Suatu ketika dahulu, masyarakat Melayu

sangat mengambil berat tentang hukum-hakam dalam urusan perkahwinan mereka. Mereka

berjumpa guru agama dan imam (juru nikah) mukim terlebih dahulu sebelum menetapkan hari

yang sesuai untuk akad nikah, kenduri kahwin dan sebagainya. Tetapi pada hari ini, ramai di

kalangan masyarakat membelakangkan amalan ini. Malah sebahagiannya secara tiba-tiba dan

diam sahaja sudah menjadi suami isteri. Menurut Yahya Muhammad Bakusyi (1986, 380)

perkahwinan jenis ini dikenali sebagai nikah al-sirri. Imam Malik berpendapat, jika saksi dalam

perkahwinan ini diminta untuk merahsiakan perkahwinan ini, ia akan memberi kesan negatif

kepada perkahwinan berkenaan. Ini adalah kerana peranan saksi dalam perkahwinan ialah untuk

menghebohkan sesebuah perkahwinan (Mahmud Shaltut 1983, 269).

Dalam Syariah Islam, perkahwinan secara diam-diam ini adalah dilarang (makruh).

Abdullah bin Utbah berkata bahawa seburuk-buruk perkahwinan adalah perkahwinan sirri (diam-

diam) . Ini adalah kerana jika berlaku kematian, si isteri tidak boleh menuntut pusaka kecuali

adanya pengakuan saksi dan sumpah pihak isteri. Rasulullah SAW bersabda yang bermaksud:

0sebarkanlah (umumkan) perkahwinan ini kepada orang ramai di masjid dan pukullah dof

(gendang)1 (Riwayat al-Tirmidhi daripada A1ishah RA).

Kertas ini adalah merupakan sebahagian daripada projek penyelidikan yang dijalankan

ke atas pasangan Islam dari negara ini yang memohon untuk berkahwin di Majlis Agama Islam

Wilayah Yala, Selatan Thailand.

DEFINISI KAHWIN TANPA KEBENARAN

Perkahwinan tanpa kebenaran atau yang dikenali di kalangan masyarakat Malaysia hari

ini sebagai kahwin lari bermaksud perkahwinan yang biasanya di akadkan oleh wali Hakim serta

tidak mengikut Enakmen atau Akta Undang-Undang Keluarga Islam dan tidak dipersetujui oleh

wali pengantin perempuan. Perkawinan ini juga tidak mendapat kebenaran Pendaftar Nikah Cerai

mukim yang berkenaan. Ia juga tidak semestinya dilakukan di luar negara yang berjiran, tetapi

juga mungkin juga melalui perkahwinan sindiket yang dilakukan di daerah itu sendiri tanpa

kebenaran wali dan juga pendaftar nikah cerai. (Noraini Hashim 2003, 1, lihat juga Mohd. Akhir

Hj. Yaacob dan Siti Zalikhah Md. Nor : 1989 : 53) Manakala Kamus Dewan (1998) mendefinisikan

- 47

kahwin lari sebagai perkahwinan (pernikahan) pasangan lelaki dan wanita (biasanya suka sama

suka) yang dilakukan ditempat lain tanpa disaksikan atau direstui oleh keluarga.

Oleh yang demikian dapatlah di simpulkan bahawa perkahwinan tanpa kebenaran atau

kahwin lari ini mesti mempunyai unsur-unsur berikut ;

(a) Tidak mengikut Enakmen atau Akta Undang-Undang Keluarga Islam

(b) Tanpa kebenaran Pendaftar Nikah, Cerai dan Rujuk mukim terbabit.

(c) Tidak semestinya berlaku di luar negara

Walau bagaimanapun penyelidik ingin menjelaskan definisi yang dikemukakan oleh

Kamus Dewan di mana frasa tanpa disaksikan itu bermaksud tiada ahli keluarga yang

menghadirii perkahwinan tersebut. Ini adalah kerana penyaksian saksi dalam akad nikah adalah

rukun dan mesti ada dalam akad nikah.

KEDUDUKAN DARI SUDUT SYARIAH

Apabila perkahwinan tanpa kebenaran ini berlaku beberapa masalah berkaitan dengan

hukum perkahwinan tersebut akan timbul. Antaranya;

(a) Samasa jarak di antara tempat wali berada dan tempat akad nikah itu mencukupi

jarak yang dibenarkan sembahyang qasar (lebih kurang 96 KM). Jika jarak tersebut kurang dari

dua marhalah, perkahwinan tersebut tidak sah.

(b) Semasa perempuan itu melarikan diri untuk berkahwin di negara jiran, berlaku kes di

mana bapanya telah mengakad nikahkan anaknya dengan lelaki lain semasa ketiadaanya

dengan menggunakan kuasa wali mujbir. Mengikut hukum syarak, seorang bapa boleh

menikahkan anak perempuannya yang masih dara tanpa mendapat keizinan anaknya terlebih

dahulu dengan syarat pasangan lelaki itu sekufu atau setaraf dengannya serta mampu

membayar mahar. Jika perempuan berkenaan berkahwin pula dengan pasangannya yang lain di

negara jiran, maka perkahwinan yang kedua ini adalah tidak sah dan batal.

(c) Perkahwinan sindiket. Oleh kerana pasangan Islam terlalu sangat mencari jalan

mudah untuk berkahwin, kesempatan ini diambil oleh pihak-pihak yang tidak bertanggungjawab

untuk mencari keuntungan. Justeru, berlakulah perkahwinan secara tangkap muat yang berlaku

di dalam van, bawah pokok dan tempat tempat lain yang sememangnya tidak diiktiraf oleh

mana-mana Majlis Agama Islam di Selatan Thailand. Perkahwinan ini dihukumkan tidak sah

dalam Islam. Pihak yang menganjurkan perkahwinan ini tidak peduli tentang syarat-syarat ketat

yang ditetapkan oleh Majlis Agama Islam di Selatan Thailand seperti perempuan itu bukan isteri

orang, tidak dalam idah dan sebagainya.

(d) Dari hasil soal selidik, kebanyakan pasangan yang berkahwin di Wilayah Yala ini

berwalikan Hakim (Wali Am mengikut panggilan di Yala). Persoalan yang timbul adakah

perempuan yang sengaja lari meninggalkan walinya boleh di anggap atau di kira sebaga wali

hilang atau ghaib? Dalam keadaan biasa menurut sebahagian ahli fiqh (al-Nawawi 1994, 157)

seorang perempuan yang walinya ghaib (berjauhan) dalam jarak dua marhalah dan tidak

- 48

mewakilkan kepada sesiapa untuk mengahwinkan anak perempuannya, maka Sultan atau

wakilnya akan mengahwinkannya ia itu Sultan di Negerinya bukan negeri yang lain. Justeru

dalam masalah ini, perbuatan sengaja melarikan diri dari wali (taghayyub) perlu kepada kajian

mendalam di kalangan ulama fiqh bagi menangani masalah ini. Buat masa sekarang, di Malaysia

Enakmen dan Akta Undang-Undang Keluarga Islam menganggap perkahwinan tersebut adalah

sah kerana melebihi jarak dua marhalah.

Perkara yang serupa telah diputuskan oleh Jawatankuasa Fatwa Negeri Kelantan

(Himpunan Fatwa Mufti Kerajaan Kelantan, hal. 118) dan Johor (Fatwa-Fatwa Mufti Kerajaan

Johor, Hal. 116) pada umumnya berdasarkan kitab Bughyat al-Mustarsyidin hal. 238 telah

sepakat membuat keputusan bahawa kahwin lari itu sah berdasarkan syarat-syarat berikut ;

1.Hukum kahwin lari sah, sekiranya jarak antara tempat tinggal wali nasab kepada

pengantin perempuan dengan tempat dilangsungkan akad perkahwinan tersebut melalui 2

marhalah, iaitu dalam ukuran jarak melebihi 60 batu atau 96 kilometer menurut ukuran jumhur

ulama1 sekarang. Lantaran itu, menurut Majlis Fatwa dan MuftiFMufti negeri tersebut berpendapat

mana-mana perkahwinan atau kahwin lari tidak sah sekiranya jarak tersebut tidak mencukupi dan

perkahwinan antara mereka mestilah diakadkan oleh wali nasab sekiranya wali nasab itu masih

ada .

2.Pasangan pengantin lelaki tersebut adalah sekufu menurut konteks Islam dengan

perempuan yang akan dikahwininya.

3.Pasangan tersebut khasnya pengantin lelaki mestilah orang yang berpegang kepada

agama dan menghayati ajaran Islam.

4.Pengantin lelaki mampu untuk membelanjakan harta sendiri.

5.Pengantin lelaki mestilah cukup umur dan mukallaf

6.Waras

7.Pengantin lelaki dan perempuan mestilah cerdik.

KEDUDUKAN DARI SUDUT UNDANG-UNDANG

Maksud kedudukan dari segi undang-undang ialah kedudukan dari segi Enakmen dan

Undang-Undang Keluarga Islam yang berkuatkuasa di Malaysia. Di antara implikasi kahwin lari

dari sudut undang-undang ialah;

(a) Perkahwinan jenis ini adalah salah dari segi Undang-undang Keluarga Islam dan

apabila dirujuk kepada Mahkamah Syariah, maka pasangan tersebut akan didenda tidak

melebihi RM 1000.00 atau 6 bulan penjara atau kedua-dua nya sekali (Seksyen 40 Akta Undang-

Undang Keluarga Islam Wilayah-Wilayah Persekutuan 1984, Seksyen 32(2) Enakmen Keluarga

Islam Kedah 1979 dan Seksyen 100(2) Enakmen Keluarga Islam Kelantan 1983).

(b) Pengiktirafan oleh Enakmen dan Akta Undang-Undang Keluarga Islam di Malaysia.

Terdapat 3 kes yang berbeza tentang kahwin tanpa kebenaran ini, iaitu:

- 49

(A)

Nikah yang sah dan diiktiraf oleh

kerajaan Malaysia

(B)

Nikah yang sah tetapi tidak

diiktiraf oleh kerajaan Malaysia

(C)

Nikah sindikit yang diragui

kesahan nikahnya

Nikah yang cukup syarat Nikah yang cukup syarat Nikah yang cukup syarat

Wali Hakim di Thailand yang

telah mendapat tauliah dari

kerajan Malaysia

Wali Am di Thailand yang tidak

diiktiraf oleh kerajaan Malaysia.

Dilakukan oleh wali yang diragui

sahnya, maka perkahwinan yang

diragui kesahannya

Mengikut prosedur dan

mematuhi undang Islam di

Thailand

Tidak mengikut prosedur dan

tidak mematuhi undang Islam di

Thailand

Tidak mengikut undang-undang

Mendapat segala dokumen yang

berkaitan

Ada dokumen tetapi tidak

diperakui kesahannya

Tidak ada dokumen atau

menggunakan dokumen palsu

Daripada jadual di atas, walaupun dilihat bahawa hanya bahagian A sahaja diiktiraf

oleh kerajaan Malaysia, namun ia tetap menjadi kesalahan di bawah Enakmen dan Akta

Undang-Undang Keluarga Islam sekiranya perkahwinan berkenaan tidak mendapat kebenaran

pendaftar Nikah, Cerai dan Rujuk negeri-negeri di Malaysia. Ketiga F tiga jenis perkahwinan di

atas adalah tertakluk kepada kesalahan yang diperuntukkan oleh Enakmen dan Akta Undang-

Undang Keluarga Islam di Malaysia.

(c) Terdapat dua kes yang berbeza berkaitan perkahwinan ini. Pertama, sekiranya nikah

tersebut dilakukan oleh mereka yang di tauliahkan oleh Kerajaan Malaysia (Seksyen 28 Akta

Undang-Undang Keluarga Islam Wilayah persekutuan 1984) di bawah pengawasan Majlis Islam

di Selatan Thailand , maka permohonan boleh di buat di Pejabat Agama Daerah terdekat dalam

tempoh 6 bulan dari tempoh perkahwinan tersebut (Seksyen 31(1) Akta Undang-Undang

Keluarga Islam Wilayah persekutuan 1984). Selain daripada itu mereka juga akan dihadapkan ke

mahkamah dan denda akan dikenakan terhadap pasangan ini kerana berkahwin di luar negara

tanpa kebenaran. Kedua, perkahwinan yang melibatkan mereka yang tidak bertauliah atau pun

nikah sindiket. Perkahwinan ini merumitkan keadaan kerana kebangkalian perkahwinan ini tidak

sah adalah tinggi. Apabila keadaan ini berlaku, biasanya ia akan dikendalikan oleh Unit

Penguatkuasaan untuk sisasatan lanjut sebelum di bawa ke Mahkamah.

FAKTOR-FAKTOR BERLAKUNYA

PERKAHWINAN TANPA KEBENARAN

Sebahagian besar pasangan yang berkahwin di negara ini merasakan undang-undang

dan peraturan yang sedia ada tidak begitu membebankan namun kalangan kecil mereka

menganggap peraturan yang ada begitu menyusahkan sehingga mereka mencari landasan lain

untuk melaksanakan perkahwinan. Walaupun peraturan yang dikenakan itu tidak menjadi syarat

sahnya perkahwinan namun pelanggaran terhadapnya menjadi kesalahan mengikut enekmen

- 50

dan akta undang-undang keluarga Islam di Malaysia. Undang-undang itu bertujuan menjadikan

hidup berkeluarga penuh rasa tanggungjawab sama ada di pihak suami mahupun isteri.

Antaranya ialah peraturan yang menghendaki sesuatu perkahwinan itu dilakukan di hadapan

pendaftar nikah, cerai dan rujuk atau wakilnya dan perlu didaftarkan. Namun terdapat sebilangan

kecil pasangan yang tidak mematuhi peraturan-peraturan yang ditetapkan oleh sebab-sebab

tertentu. Mereka cuba mengambil jalan mudah untuk berkahwin, kerana mungkin dengan proses

biasa mereka menghadapi masalah-masalah tertentu. Jadual 1 dengan menunjukkan peratus

yang besar yang dari kalangan 80 pasangan responden menyatakan alasan kenapa berkahwin

di Selatan Thailand.

Jadual 1 Alasan perkahwinan responden

Alasan Perkahwinan Bilangan Peratus

Wali Tidak Setuju 29 36.25%

Poligami 17 21.25%

Prosedur dalam negeri rumit 12 15%

Terlanjur/Hamil Luar Nikah 14 17.5%

Belanja perkahwinan tinggi 8 10%

(a) Perkahwinan tidak dipersetujui oleh wali

Faktor utama masalah ini ialah berkaitan wali dari pihak perempuan. Seramai 29

pasangan responden atau 36.25% kes kahwin tanpa kebenaran yang dilakukan di Selatan

Thailand adalah disebabkan pasangan lelaki tidak mendapat persetujuan dari pihak perempuan.

Ini adalah kerana wali itu sendiri sudah mempunyai pilihan yang dirasakan sesuai untuk anak

perempuan mereka. Selain daripada itu wali juga menganggap pasangan lelaki pilihan anak

perempuannya itu tidak sesuai dan tidak boleh menjamin masa depan anaknya. Perkara

sedemikian berlaku dalam kes Azizah Binti Mat lwn. Mat Bin Salleh. Dalam kes ini wali (bapa)

iaitu yang kena tuntut telah enggan untuk mewalikan perkahwinan anaknya dengan alasan

anaknya belum bekerja lagi. Mahkamah memutuskan bahawa yang menuntut dibenarkan

berkahwin dengan menggunakan wali Raja. Namun tidak semua orang mahu melakukan

sedemikian kerana tidak mahu masalah dalam keluarga didedahkan kepada pihak awam. Jadi

jalan yang paling mudah ialah berkahwin di negara jiran tanpa kebenaran pihak berkuasa

Malaysia.

- 51

(b) Poligami

Jadual 2 Alasan 17 responden yang berpoligami

Alasan Poligami Bilangan Peratus

Prosedur poligami yang rumit 11 64.7%

Tiada Persefahaman 5 29.4%

Kecacatan pasangan (sakit/gila) 1 5.9%

Poligami merupakan faktor kedua terbanyak (17 responden atau 21.25%) yang

menyebabkan pasangan bertindak melanggar peruntukan Undang-undang Keluarga Islam

dengan melangsungkan perkahwinan secara kahwin lari di negara jiran. Mereka berbuat

demikian dengan niat untuk merahsiakan perkahwinan mereka dari pengetahuan isteri pertama.

Selain daripada itu mereka menganggap Undang-undang Keluarga Islam yang mensyaratkan

lelaki yang ingin berpoligami mesti mengemukakan permohonan di mahkamah Syariah amat

menyusahkan. Ini dapat dilihat dari 17 responden yang berkahwin poligami seramai 11 orang

atau 64.75% berpendapat demikian. Sebagai contoh, di negeri Kelantan, apabila seseorang

lelaki mengemukakan permohonan untuk berpoligami , beliau akan diperiksa oleh hakim dalam

mahkamah sama ada beliau mampu atau sebaliknya.

Pemohon berkenaan juga diminta membuat pengakuan untuk berlaku adil di antara

isteri-isteri serta sanggup membayar nafkah dengan secukupnya bagi isteri dan anak-anaknya.

Pengakuan ini mesti disokong oleh sekurang-kurangnya dua orang saksi dan dipersetujui oleh

bakal isteri kedua dan walinya.

Pemeriksaan ini dibuat tanpa kehadiran isteri pertama, tetapi isteri tersebut diberi notis

oleh mahkamah untuk membuat apa-apa bantahan dan sebagainya. Mahkamah akan membuat

pertimbangan yang sewajarnya dengan mengambil kira bantahan daripada pihak isteri pertama.

Setelah itu mahkamah akan membuat keputusan ama ada meluluskan permohonan tersebut

ataupun sebaliknya.Selain dari itu seramai 5 responden memberi alasan ketidaksefahaman

dengan isteri pertama menyebabkan responden berpoligami. Manakala seorang lagi memberi

alasan kesihatan atau kecacatan isteri sebagai alasan berpoligami.

(c) Prosedur perkahwinan yang terlalu ketat.

Sebahagian pasangan yang lain (ia itu seramai 12 responden atau 15%) berkahwin di

negara jiran menganggap peraturan-peraturan yang dikenakan ke atas mereka begitu

membebankan. Mereka terpaksa menjalani proses temuduga dan melalui kursus pra

perkahwinan terlebih dahulu. Selain daripada itu jika pasangan yang berkahwin itu berlainan

daerah atau negeri, perakuan daripada pendaftar nikah,cerai dan rujuk daerah atau negeri yang

terbabit mesti diperolehi terlebih dahulu. Banyak borang-borang yang perlu diisi serta masa

yang lama terpaksa diambil untuk membolehkan pasangan terbabit melangsungkan

- 52

perkahwinan. Prosedur ini tidak berlaku di Majlis Agama Islam di selatan Thailand. Menurut

pegawai di Majlis Agama Islam Wilayah Yala, masa yang diambil hanyalah selama satu hari

sebelum pasangan terbabit diakad nikahkan. Pihak perempuan hanya perlu membuktikan

bahawa dia bukan isteri orang (bujang) atau jika janda, hendaklah mengemukakan surat cerai

atau sijil kematian bekas suaminya.

(d) Pergaulan bebas lelaki dan perempuan/terlanjur

Kes kahwin lari juga banyak berlaku disebabkan faktor pergaulan yang bebas antara

lelaki dan perempuan tanpa menghiraukan batas-batas syarak yang telah ditetapkan dalam

Islam. Dari sinilah akan berlaku kes-kes khalwat, persetubuhan luar nikah dan kehamilan. Bagi

menutup kes ini dari terbongkar, jalan yang paling mudah ialah segera melangsungkan

perkahwinan di negara jiran. Jadual 8 dengan jelas menunjukkan seramai 14 responden atau

17.5% mengemukakan alasan ini untuk berkahwin di negara jiran.

(e) Belanja kahwin terlalu tinggi

Masalah bebanan hantaran dan mas kahwin yang terlalu tinggi juga menyumbangkan

kepada ramai pasangan Islam dari Malaysia berkahwin di negara jiran. Mereka berbuat demikian

sebagai jalan mudah untuk mengelak daripada terpaksa menanggung perbelanjaan besar untuk

menyediakan wang hantaran dan mengadakan kenduri kahwin. Jadual 8 di atas menunjukkan

seramai 8 responden atau 10% berpendapat belanja urusan perkahwinan yang terlalu tinggi

mendorong mereka berkahwin di negara jiran.

PROSEDUR PERKAHWINAN DI THAILAND

Kewajipan dan tanggungjawab jurunikah di Selatan Thailand atau mana-mana tempat

sama ada di dalam dan luar negara adalah untuk menikahkan mana-mana pasangan dari

Malaysia sama ada perkahwinan itu direstui oleh keluarga pihak perempuan atau isteri pertama

bagi mereka yang berpoligami.

Apa yang penting ialah tuntutan agama lebih diutamakan berbanding hal yang lain.

Menurut Tuan Haji Ismail bin Abdul Latif al-Haree Yang Dipertua (kini bekas yang Dipertua)

Majlis Islam Wilayah Yala (Temubual pada 20 Jan.2003), bahawa dakwaan sesetengah pihak di

Malaysia yang menyatakan sesiapa sahaja yang ingin bernikah di Thailand boleh berbuat

demikian tanpa masalah adalah tidak benar dan tidak boleh dipercayai. Ini adalah kerana

Undang-undang keluarga seperti nikah, cerai dan rujuk juga sama ketatnya dengan Malaysia

tetapi yang berbezanya adalah pengurusannya adalah lebih cepat dan mudah. Contohnya,

prosedur pernikahan yang hendak dilaksanakan di Walayah Yala mestilah terlebih dahulu

mendapat kelulusan Majlis Agama Islam Wilayah di mana pasangan perlu mengisi borang

tertentu keterangan dan pengesahan untuk bernikah.

- 53

Berikut di senaraikan prosedur-prosedur yang ditetapkan oleh Majlis Agama Islam

Wilayah Yala ke atas pasangan yang hendak berkahwin:

1. Pasangan lelaki disediakan borang A-01.

2. Pasangan perempuan disediakan borang A-02.

3. Saksi disediakan borang A-03.

4. Sebelum pasangan berkenaan dikahwinkan mereka akan ditemuduga terlebih dahulu

oleh pendaftar nikah kahwin sama ada perkahwinan mereka boleh diteruskan atau tidak.

5. Pihak perempuan akan disoal akan kedudukan walinya serta tempat mastautinnya

sama ada cukup dua marhalah atau tidak. Jika tidak cukup pihak Majlis akan membawa kesatu

tempat lain yang melepasi dua marhalah.

6. Setelah itu pasangan akan dinikahkan oleh jurunikah bertauliah dengan status

mereka sebagai wali am.

7. Pihak perempuan akan disiasat sama ada mereka isteri orang atau tidak, khususnya

mereka yang tidak mempunyai sebarang dokumen perceraian, surat cerai takliq, khulu, sijil

kematian suami dan sebagainya.

8. Umur minimum bagi lelaki ialah 18 tahun dan perempuan 16 tahun.

9. Warga Bangladesh tidak akan dikahwinkan sama sekali dengan rakyat Malaysia

kerana menghormati permintaan dari pihak berkuasa Malaysia.

10. Borang khas disediakan dan diisi oleh pasangan serta saksi dan akan disimpan

oleh pihak Majlis. Pihak Majlis akan menyimpan borang berkenaan dan akan diserahkan kepada

pihak berkuasa Malaysia jika diminta.

Jika terbukti pasangan terbabit memenuhi syarat-syarat dan keperluan di atas maka

perkahwinan akan dilangsungkan dan satu sijil nikah akan dikeluarkan berserta surat

pengesahan yang ditanda tangani oleh Yang DiPertua Majlis untuk diserahkan kepada Pendaftar

Nikah, Cerai dan Rujuk di Malaysia. Selain itu satu surat peringatan juga dikeluarkan supaya

pasangan terbabit menyerahkan semua dokumen perkahwinan mereka kepada pihak pendaftar

nikah, cerai dan rujuk di Malaysia.

Mengenai poligami pula, lelaki yang ingin berbuat demikian tidak akan menghadapi

masalah yang rumit kerana pihaknya akan memberi lebih keutamaan kepada hukum Syarak, di

mana wajib didahulukan daripada undang-undang dan peraturan. Walaupun begitu, mereka

yang ingin berpoligami mesti bersumpah dengan nama Allah swt untuk bertanggungjawab

terhadap segala apa yang mereka lakukan berkaitan proses tersebut. Bayaran sebanyak

RM300.00 akan dikenakan (jika pihak perempuan ingin menggunakan wali am manakala

RM150.00 dikenakan bagi yang mempunyai wali mujbir atau wali nasab) ke atas setiap

pasangan. Surat nikah, surat pengesahan nikah dan urusan yang berkaitan dengannya akan

dikeluarkan oleh Majlis Agama Islam Wilayah. Pada masa sekarang pasangan yang bernikah di

sana boleh mendapatkan surat pengesahan nikah serta-merta berbanding sebelum tahun 1998

iaitu setahun.

- 54

Seperti mana di Malaysia, pengantin lelaki yang bernikah di Thailand mesti melafazkan

taklik bagi memudahkan mereka membuat keputusan, sekiranya berlaku masalah tertentu. Hal ini

membabitkan isteri yang datang untuk menunutut cerai kerana suami tidak menunaikan

tanggungjawab atau suami kembali kepada isteri pertama. Manakala tempoh yang diambil untuk

menikahkan pasangan, adakalanya sehari, setengah hari dan yang paling lama adalah

seminggu. Situasi ini bergantung kepada proses menyiapkan dokumen pernikahan dan kelulusan

Majlis Agama Islam Wilayah yang menjalankan proses pernikahan tersebut (Normala Hamzah

2001: 70-72).

PROSES UNTUK PENGESAHAN DAN PENDAFTARAN SEMULA

Perkahwinan tanpa izin yang dimaksudkan di sini ialah perkahwinan tanpa kebenaran

daripada Pendaftar Nikah, Cerai dan Rujuk daripada negeri masing-masing dan perkahwinan

tanpa kebenaran daripada mahkamah bagi yang berpoligami. Terdapat kes tertentu di mana

pasangan yang bernikah tanpa izin, tidak mendaftar perkahwinan mereka di Pejabat Agama

yang berdekatan. Hal ini mungkin disebabkan mereka tidak mengetahui prosedurnya, dan ada

juga yang tahu tetapi mendiamkan diri atas sebab-sebab yang tertentu. Berkaitan dengan soal

pendafaran semula perkahwinan tersebut, kedua-dua pasangan perlu datang ke pejabat agama

untuk mendaftar semula perkahwinan mereka. Hal tersebut adalah kerana walaupun sijil nikah

luar negara sah disisi Syarak, tetapi ia tidak diterima pakai oleh pejabat Pendaftar Nikah, Cerai

dan Rujuk di Malaysia.

Proses pertama yang perlu ditempuh oleh pasangan terbabit ialah, mereka harus pergi

ke Pendaftar Nikah, Cerai dan Rujuk di daerah masing-masing untuk proses pendaftaran semula.

Di Negeri Kedah, mereka yang terbabit akan diminta untuk mengisi borang 9 dan tujuannya

adalah untuk memastikan perkahwinan mereka sah disisi Syarak atau tidak. Sewaktu

pengesahan, pasangan tersebut perlu melampirkan satu salinan sijil nikah di luar negara dan dua

salinan kad pengenalan suami isteri.

Proses kedua ialah, setelah selesai di bahagian Jabatan Pentadbiran, mereka perlu

pergi ke bahagian penyiasatan dan pendakwaan. Pasangan diminta menyediakan dua salinan

sijil nikah luar negara, dua salinan kad pengenalan, dua salinan sijil kelahiran isteri jika bukan

berasal dari negeri berkenaan, maka pasangan perlu membawa dua salinan surat perakuan

daripada pegawai daerah atau ketua kampung yang menyatakan bahawa mereka telah lama

bermastautin di negeri berkenaan ketika bernikah di luar negara. Manakala bagi pasangan yang

berpoligami, lelaki tersebut perlu membawa dua salinan sijil nikah isteri yang pertama. Semasa

berada di bahagian ini, pegawai yang bertugas akan menyemak nama-nama pasangan yang

bernikah di Thailand. Hal ini kerana setiap bulan pihak Majlis Agama Islam di Thailand akan

menyerahkan nama pasangan Malaysia yang bernikah di sana. Jika didapati pasangan terbabit

bernikah dengan menggunakan khidmat sindiket kahwin, maka perkahwinan mereka tidak sah

dan mereka perlu bernikah semula di Malaysia.

- 55

Seterusnya proses yang ketiga ialah, jika pihak Jabatan Agama Islam di Malaysia

mendapati perkahwinan mereka sah di sisi Syarak tetapi menyalahi Undang-undang Keluarga

Islam, pasangan tadi akan dihadapkan ke mahkamah oleh pihak pendakwa untuk dibicarakan

kes mereka. Jika disabitkan kesalahan, kedua-dua mereka akan dikenakan hukuman atau

didenda.

Proses yang terakhir, selepas selesai di mahkamah, mereka dikehendaki sekali lagi

pergi pejabat Pendaftar Nikah, Cerai dan Rujuk untuk mendaftar semula perkahwinan mereka.

Semasa pendaftran semula, pasangan perlu menyediakan salinan kad pengenalan suami-isteri,

satu salinan pasport antarabangsa, satu salinan sijil nikah luar negara dan satu salinan resit

denda daripada Mahkamah jika bernikah tanpa kebenaran Jabatan Agama Islam.

Perkahwinan yang sah mengikut hukum syarak berdasarkan soal siasat tersebut akan

didaftarkan dalam buku daftar nikah luar negara. Proses seterusnya ialah pihak terbabit akan

menyediakan daftar nikah dan menyemak daftar nikah untuk memastikan tiada sebarang

kesilapan sebelum ditandatangani oleh Pendaftar Nikah, Cerai dan Rujuk dan menyerah daftar

nikah itu kepada pemohon (Muhammad Said, 28 Jan: 2004).

KESEDIAAN PASANGAN MENDAFTARKAN PERKAHWINAN

Proses pendaftaran semula pernikahan yang agak rumit dan memakan masa yang

panjang merupakan sebab utama pasangan yang berkahwin di negara jiran ini enggan

mendaftarkan perkahwinan mereka di Malaysia. Dalam jadual 3 di bawah, daripada 80

responden, seramai 58 responden ingin mendaftar, 6 responden enggan mendaftar kerana

berpoligami tanpa pengetahuan isteri pertama manakala baki 16 responden lagi tidak pasti

samada hendak mendaftar atau sebaliknya.

Jadual 3 Kesediaan pasangan mendaftarkan perkahwinan

Kesediaan mendaftar Bilangan Peratus

Bersetuju untuk mendaftar 58 72.5%

Tidak bersetuju untuk mendaftar 6 7.5%

Tidak pasti 16 20%

IMPLIKASI KEENGGANAN MENDAFTARKAN PERKAHWINAN

(i) Masalah Pendaftaran Kelahiran Anak

Pernikahan kahwin lari ini bukan sahaja tidak diiktiraf, kemungkinan juga tidak sah

menurut hukum syarak, sukar untuk pendaftaran semula serta dikenakan penalti, malah

pasangan yang terbabit juga akan menghadapi satu lagi risiko iaitu apabila mereka melahirkan

cahaya mata. Biarpun anak tersebut sah dari segi hukum syarak , namun ianya sukar

- 56

didaftarkan sebelum mereka mendaftarkankan perkahwinan di negara ini secara sah terlebih

dahulu. Ini memberi erti sukar untuk mendapat surat beranak sekiranya ibu bapanya tidak dapat

memberi bukti perkahwinan yang sah. Lebih-lebih lagi jika anak yang pertama.

Mengikut peraturan baru yang dikeluarkan oleh Jabatan Pendaftaran Negara, setiap

pasangan yang akan mendaftarkan kelahiran bayi mereka hendaklah membawa bersama sijil

nikah yang sah dan telah dikeluarkan oleh Majlis Agama Islam negeri-negeri di Malaysia. Jika

pasangan tersebut telah berkahwin di luar mukim dan membawa sijil nikah yang tidak diiktiraf

maka pihak Jabatan Pendaftaran (JPN) tidak akan mendaftarkan kelahiran bayi tersebut.

(ii) Kesan Selepas Perceraian

Satu perkara lagi yang sering menimbulkan masalah ialah apabila berlaku perceraian di

antara pasangan terbabit, mereka yang sering menjadi mangsa dan teraniaya dalam hal ini ialah

kaum wanita. Antara kesan yang akan dihadapi ialah:

a) Tidak Boleh Menuntut Sebarang Hak

Sekiranya pernikahan secara kahwin lari tidak idaftarkan semua di negara ini, apabila

berlaku perceraian, wanita atau isteri tersebut tidak akan dapat membawa kes perceraian itu

untuk dibicarakan di Mahkamah. Ini adalah kerana sebelum mengesahkan perceraian tersebut,

mereka hendaklah mengesahkan perkahwinan tersebut terlebih dahulu. Oleh kerana

perkahwinan itu sendiri tidak dapat disahkan, maka lebih-lebih lagi perceraian tersebut. Oleh

yang demikian, segala aduan mereka tidak dapat dilayan dan dilaksanakan oleh pihak

berkuasa.

Secara totalnya, wanita atau isteri terbabit akan kehilangan hak mutlak mereka sebagai

seorang isteri yang sah dari segi Undang-undang. Oleh yang demikian, mereka tidak boleh

menuntut sebarang hak sebagai seorang isteri yang diceraikan seperti hak mut1ah, harta

sepencarian, nafkah mahupun hak penjagaan anak atau hadhanah, sebagaimana yang

diperolehi dan dinikmati oleh wanita-wanita yang berkahwin mengikut prosedur Undang-undang

di negeri ini.

b) Tidak Boleh Berkahwin Lagi (Gantung Tak Bertali)

Apa yang menyedihkan lagi ramai di kalangan wanita yang menjadi mangsa gantung

tak bertali akibat dari kahwin lari ini. Mereka ditinggalkan begitu sahaja tanpa kata putus yang

pasti. Dalam hal ini, apabila si isteri ingin mengadu bahawa mereka ditinggalkan ataupun untuk

menuntut cerai secara sah, mahkamah tidak dapat melakukan apa-apa tindakan kerana mereka

tidak mempunyai surat nikah yang sah.

iii) Kesan Selepas Kematian

Masalah lain yang akan timbul ialah, apabila berlaku kematian mana-mana belah pihak

dari pasangan tersebut. Oleh sebab tidak ada bukti perkahwinan yang sah dari segi Undang-

- 57

undang, mana-mana pihak sama ada isteri atau suami, masing-masing tidak boleh menuntut

sebarang hak pusaka si mati. Bukan hanya isteri atau suami sahaja yang tidak boleh menuntut

harta pusaka, malah anak-anak mereka juga akan mengalami nasib yang sama.

Masalah pembahagian harta pusaka akan timbul jika perkahwinan lari itu tidak disahkan

dan didaftrakan, lebih-lebih lagi jika perkahwinan itu adalah poligami. Jika si suami yang

meninggal dunia, isteri yang dikahwini secara kahwin lari itu tidak dapat membuat sebarang

tuntutan pusaka melalui mahkamah kerana tidak ada bukti bahawa mereka telah berkahwin.

Hakikatnya isteri tersebut akan kehilangan hak mereka secara total kerana perkahwinan

tersebut tidak didaftarkan di negara ini, walaupun dari segi syarak perkahwinan tersebut sah,

tetapi ia tidak sah dari sudut Undang-undang di negeri ini yang menyebabkan mereka tidak

dapat berbuat apa-apa jika sesuatu yang tidak diingini berlaku.

KESIMPULAN DAN CADANGAN

Dapatlah dirumuskan bahawa kahwin lari telah membawa banyak masalah kepada

pentadbiran Jabatan Agama Islam dan juga masyarakat. Sekiranya dibiarkan berleluasa ia naya

akan mewujudkan satu masyarakat yang porak peranda. Ini adalah kerana dari data-data serta

contoh-contoh yang telah dikemukakan, dapat kita lihat perkahwinan seperti ini tidak kekal lama

akibat tidak mendapat restu ibu-bapa, penganiayaan terhadap isteri pertama serta anak-anak

sekiranya berpoligami tanpa kebenaran. Dengan ini lahirlah keluarga yang berpecah-belah,

dendam-mendendam antara satu sama lain dan sebagainya yang mengakibatkan kesan yang

negatif terhadap perkembangan keluarga itu sendiri.

Walau apapun yang dibincangkan di atas, didapati pasangan-pasangan yang

berkahwin ini masih ingin perkahwinan mereka dianggap sah dari segi agama. Komitmen mereka

terhadap ajaran Islam masih ada, walaupun sedang terhakis.

Masalah pelanggaran undang-undang adalah masalah yang berlaku dalam semua

perkara, bukanlah hanya terhad kepada masalah perkahwinan sahaja. Semua orang ingin

masalah yang mereka hadapi diselesaikan dengan secepat mungkin. Bagaimananapun undang-

undang yang ada bukanlah bertujuan memberi kemudahan kepada beberapa orang atau

kumpulan sahaja. Ia perlu dilaksanakan secara umum bagi menyelesaikan masalah masyarakat

keseluruhannya.

Peraturan-peraturan dan prosedur perkahwinan yang sedia ada pada hari ini tidaklah

begitu ketat dan menyusahkan. Ini adalah kerana Enakmen dan akta Undang-Undang Keluarga

Islam yang diseragamkan di seluruh negeri telah digubal sebegitu rupa semata-mata untuk

menjaga kebaikan dan kesejahteraan keluarga terutamanya anak-anak yang tidak berdosa.

Begitu juga isteri-isteri yang dsedia ada tidak dianiayai. Peraturan yang ada sebelum ini adalah

tidak seragam malah bagi setengah-setengah negeri, seorang yang hendak berpoligami.

Walaupun mampu dan memenohi syarat-syarat hukum syarak, diwajibkan mendapat persetujuan

serta tanda tangan atau cap ibu jari isteri pertama. Enakmen dan Akta Undang-Undang Keluarga

- 58

Islam yang baru ini tidaklah sampai ke tahap itu. Apa yang lebih penting ialah semua pihak yang

terlibat perlu kepada kesabaran dan bertolak-ansur demi kebaikan semua pihak.

Oleh yang demikian langkah-langkah yang tegas perlu diambil bagi mengelakkan atau

sekurang-kurangnya mengurangkan masalah kahwin tanpa kebenaran ini berlaku. Berikut

disenaraikan beberapa cadangan yang boleh diberi perhatian khususnya kepada pihak

berkuasa dan masyarakat Islam umumnya.

1.Hukuman yang lebih ketat perlu diperkenalkan untuk memberi pengajaran kepada

pasangan-pasangan laian yang mungkin mempunyai hasrat berbuat demikian. Buat masa

sekarang semua negeri memperuntukkan hukuman denda tidak melebihi RM1000 atau 6 bulan

penjara atau kedua-duanya sekali (Seksyen 40 Akta Undang-Undang Keluarga Islam Wilayah

Persekutuan 1984, Seksyen 32(2) Enakmen Keluarga Islam Negeri Kedah 1979 dan Seksyen

100(2) Enakmen Keluarga Islam Negeri Kelantan 1983). Hukuman ini jauh lebih rendah dari

bidangkuasa Mahkamah Syariah yang diperuntukkan dalam Perlembagaan Persekutuan (Jadual

ke Sembilan, Senarai Dua) yang memperuntukkan hukuman penjara tidak melebihi 3 tahun,

denda tidak melebihi RM3000 dan sebat tidak melebihi 6 sebatan.

2.Anggapan bahawa semua perkahwinan walau di manapun ia dilakukan adalah sah

menurut hukum syarak perlu diperjelaskan. Oleh kerana perkahwinan ini kadang-kadang

diuruskan oleh penganjur yang tujuannya tidak lain melainkan untuk mengaut keuntungan, maka

peruntukan undang-undang yang jelas perlu diwujudkan bagi mengenakan hukuman yang lebih

berat terhadap mereka. Mungkin hukuman penjara secara mandatori adalah sesuai untuk

membenteras gejala yang tidak sihat ini.

3.Ibu-bapa atau wali pihak perempuan perlulah berfikir, bersikap dan bertindak secara

rasional apabila anak-anak mempunyai calon pilihannya sendiri. Bapa atau datuk tidak perlu ego

dengan kuasa wali mujbir yang dimilikinya. Wali juga tidak perlu bersikap keras dengan

pilihannya sahaja kerana dia perlu memikirkan implikasi terhadap tindakan kerasnya itu.

Sekiranya pilihan anaknya itu munasabah dan tidak keterlaluan manakala calon suami pilihan

anaknya juga sekufu dengannya, maka ia haruslah diberi persetujuan. Mengikut Syariat Islam

pasangan berkenaan boleh mengadu kepada Hakim atau Kadi jika pasangan berkenaan sekufu

dan dilantik Wali Hakim.

4.Ibu-bapa pengantin perempuan juga perlu bersikap rasional apabila menetapkan

bayaran maskahwin dan hantaran yang perlu disediakan oleh pengantin lelaki. Dengan

menetapkan perbelanjaan yang tinggi, mereka bukan sahaja mendedahkan pasangan kekasih itu

untuk mencari jalan alternatif untuk berkahwin, malah mungkin juga akan mendedahkan

pasangan tersebut kepada gejala maksiat sekiranya keinginan mereka untuk berkahwin tidak

dapat dibendung lagi.

5.Maklumat yang jelas mengenai hukum-hakam perkahwinan perlu disebarkan kepada

orang ramai terutamanya remaja Islam. Ia perlu dilakukan dalam pelbagai media yang boleh

sampai kepada mereka. Pihak Kementerian Pelajaran dan Kementerian Pendidikan Tinggi perlu

- 59

memikirkan untuk memasukkan aspek ini dalam kurikulum pendidikan di sekolah-sekolah dan

institusi Finstitusi pengajian tinggi di negara ini. Pihak Perubuhan Bukan Kerajaan (NGO) yang

selama ini memperjuangkan hak-hak wanita perlu mengambil inisiatif untuk memberi kefahaman

kepada para remaja tentang konsep perkahwinan yang sebenar serta prosedur yang perlu

mereka ikuti jika mereka telah bersedia untuk berkahwin.

6.Kajian menunjukkan masih ramai masih ramai pasangan yang berkahwin di negara

jiran belum mendaftarkan semula perkahwinan mereka di Pejabat Pendaftar Nikah, Cerai dan

Rujuk di Malaysia. Ini disebabkan oleh proses pendaftaran semula itu sendiri amat menyusahkan

selain pasangan itu sendiri akan dihadapkan ke Mahkamah Syariah. Justeru, dicadangkan

supaya kerajaan Malaysia dengan persetujuan pihak berkuasa negeri-negeri mungkin boleh

memikirkan untuk mengadakan Program Pemutihan di mana pasangan-pasangan yang sudah

berkahwin sehingga tarikh tertentu tapi belum mendaftarkan semula dibenarkan mendaftar tanpa

dihadapkan ke Mahkamah Syariah serta tidak dikenakan hukuman. Walau bagaimanapun

mereka perlu mengikut peraturan dan prosedur sedia ada bagi memastikan perkahwinan yang

mereka jalani itu sah di sisi syarak.

RUJUKAN

Abdul Latif Muda dan Rosmawati Ali @ Mat Zain. 1997. Pengantar Fiqh. Kuala Lumpur. Pustaka

Salam Sdn. Bhd.

Akta Undang-Undang Keluarga Islam Wilayah-Wilayah persekutuan 1984.

Bakusyi .Yahya Muhammad. 1986. Fiqh Imam Jabir bin Zaid. T.tp. : Dar al-Gharbiy al-Islamiy.

Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam Negeri Kedah. 1979.

Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam Negeri Kelantan 1983.

Jawatankuasa Fatwa Negeri Kelantan, Himpunan fatwa Mufti Kerajaan Kelantan. Kota Bharu :

Yayasan Islam Kelantan.

Kamus Dewan. 1998. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

Al-Nawawiy, Abu Zakariya yahya bin Sharaf. 1992. Minhaj al-Thalibin. Beirut : Dar al-Fikr.

Mohd. Akhir Hj. Yaacob dan Siti Zalikhah Md. Nor. 1989. Beberapa Aspek Mengenai Enakmen

Keluarga Islam. Kuala Lumpur. Al-Rahmaniah.

Noraini Md. Hashim. 2003. Kahwin lari: satu tinjauan umum. Seminar isu-isu mahkamah syariah

iv. Gombak : Uni. Islam Antarabangsa Malaysia.

Normala Hamzah. 2001. Kahwin di Thailand Tidak Mudah Yang Di sangkakan. Wanita. Oktober: 70-72.

Mahmud Shaltut. 1983. al-Fatawa li al-imam al-akbar Mahmud Shaltut. Beirut : Dar al-Shuruq al-

Tab1ah al-Thawiyyah al-Sharata.

-

61

Pengaruh al-Sunnah dalam Kitab Munyat al-Musalli

Ahmad Husein al-Fariti

Abstrak

Kajian ini bertujuan menganalisakan pengaruh al-Sunnah dalam Kitab fiqh Munyat al-

Musalli karangan Sheikh Daud al-Fatani, seorang tokoh ulama Patani yang sangat masyhur.

Penganalisaan dalam kajian ini ditumpukan kepada pengaruh sunnah pada fiqh solat, dengan

dilakukan penyelidikan secara dokumentasi. Hasil kajian terdapat bahawa hukum-hukum yang

dipaparkan dalam Kitab ini ada yang selaras dengan sunnah dan ada yang tidak selaras, ada

yang berdalil dengan sunnah yang sahih dan ada yang berdalil dengan sunnah yang dacif. Ini

adalah difahamkan bahawa matlamat asas bagi penyusunaan Kitab ini adalah kadar

menjelaskan hukum-hukum fiqh yang berkaitan dengan solat tanpa diikatkan dengan dalil-dalil

dari sunnah secara sepenuhnya.

Abstract

The objective of this study is to analyze the influence of messenger's sunnah upon the

ruling of prayer in the book Munyat Almusalli of the Pattani famous scholar; Sheikh Daud

Al-Fatani. This study was conducted through documents and appears that many rulings

explained show both in accorded and disaccorded with the sunnah of the prophet; some referred

traditions are sohih and some are da-if. Possibly, the author+s objective is to give more interested

only in rulings of Islamic jurisprudence which concerns with prayer and he did not emphasize in

referring completely to the sunnah.

Pendahuluan

. :

.

Sesungguhnya ilmu fiqh merupakan ilmu asas dalam kehidupan masyarakat Islam sejak

dulu hingga sekarang. Dengan sebab itu para ulama Islam mengambil berat dengan ilmu ini.

M.A dalam Jurusan Syariah, Pengajian Islam di PSU Pattani, Candidate P.hD dalam Jurusan Syariah,

Bahagian Penganjian Islam di Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan USM, Pensyarah Program Sarjana Muda Jabatan

Syariah, Fakulti Pengajian Islam Universiti Islam Yala,Merangkap Ketua Jabatan Syaricah.

!"#!$%!&!# ()*$

-

62

Mereka berusaha menulis Kitab-Kitab untuk mengembangkan hukum-hakam syariat Islam yang

perlu diketahui oleh masyarakat, terutama yang berkaitan dengan rukun-rukun Islam. Maka Kitab

fiqh Munyat al-Musalli susunan syeikh Daud al-Fatani merupakan sebuah Kitab fiqh dalam

bahasa Melayu tulisan jawi, dituliskan untuk menjadi panduan solat kepada orang-orang Islam

dewasa dan juga pelajar-pelajar yang berbahasa Melayu. Dalam Kitab ini diterangkan hukum-

hakam yang sebahagian daripadanya disertai dengan dalil-dalil daripada sunnah Rasulullah . Oleh kerana Kitab ini mempunyai kedudukan yang tinggi di sisi masyarakat Islam di Asia

Tenggara, terutama di selatan Thailand, sebuah Kitab yang menjadi pegangan utama dalam

masalah fiqh solat.Dengan itu pengkaji merasa amat penting dibuat tinjauan mengenai pengaruh

sunnah dalam kitab yang masyhur ini, agar dapat diketahui sejauh mana peranan sunnah

terhadap fiqh Islami dalam penulisan ulama Patani.

Keutamaan Kitab Munyat al-Musalli

Munyat al-Musalli merupakan sebuah Kitab fiqh tulisan jawi yang paling banyak

digunakan untuk pelajar-pelajar yang mengikuti pelajaran solat di seluruh Asia tenggara, baik di

peringkat permulaan mahupun di peringkat tinggi (Muhammad Zaini Yahya dan rakan-rakannya,

2001: 6). Boleh dikatakan hampir setiap pondok dan kebanyakan masjid di selatan Thailand

menggunakan Kitab ini sebagai bahan pengajian dan sumber pegangan fiqh dalam bidang

ibadat solat.

Penulis Munyat al-Musalli ialah Sheikh Daud al-Fatani, seorang tokoh ulama Pattani yang

sangat masyhur. Dalam Kitab ini mengandungi dua bahagian fiqh:

Pertama: Ialah fiqh solat. Dalam bahagian ini pada umumnya dipaparkan mengenai solat

secara lengkap dengan syarat-syarat, rukun-rukun, adab-adab, bacaan-bacaan dalam solat, zikir

dan doa' selepasnya, solat-solat sunat, solat jumaat dan syarat-syaratnya

Kedua: Ialah fiqh siasah syar'iah. Dalam bahagian ini pengarang menamakan "Tatimm al-

Faedah" mengemukakan pemerintahan menurut ajaran Islam.

Dalam kajian in akan diberi tumpuan kepada perbincangan mengenai pengaruh sunnah

pada fiqh solat sahaja, yang bertujuan untuk melihat sejauh manakah pengaruh al-Sunnah

sebagai sumber asas kepada fiqh Islami.

Pengenalan Ringkas Penulis Kitab Munyat al-Musalli

Beliau ialah Sheikh Daud bin Abdullah bin Idris al-Fatani. IbuNya bernama Wan Fatimah.

Beliau dilahirkan di kampong Parit Marhum2. Ada juga pendapat yang mengatakan beliau

dilahirkan di kampong Krisek (Wan Muhammad Saghir bin Abdullah, 1990: 20). Perselisihan ini

2 Kampung sekarang masih dipanggil kampong Parit, tetapi perkataan Marhum diubah kepada Barahum

sebagai nama kepada mukim atau dalam bahasa Thai dipanggil "Tambhon Barahum".

-

63

adalah disebabkan oleh dua tempat yang berhampiran, jarak antara dua tempat itu tidak sampai

setengah batu.

Tarikh lahirnya belum dapat dipastikan secara tepat, ada yang mencatatkan tahun 1133H

iaitu catatan Tuan Guru HJ.Abdul Hamid bin Abdul Qadir al-Sanawi, ada yang mencatatkan

tahun 1153, ada yang mencatatkan tahun 1183H iaitu catatan Ismail Che Daud menurut riwayat

Nik Ishak Tikat (Ismail Che Daud,1988: 4).

Tarikh kematiannya juga terdapat catatan yang berbeza-beza. Ismail Che Daud

mengatakan Sheikh Daud meninggal dunia di rumah kediaman di Taif pada hari Khamis 22 Rajab

1263H/1847M, ketika beliau berusia 80 tahun (Ibid: 32). Manakala catatan Haji Wan Muhammad

Saghir bin Abdullah ternyata bahawa beliau meninggal dunia pada tahun 1265H/1848M. Jenazah

beliau dimakamkan di Taif, kuburnya berhampiran dengan kubur Abdullah bin Abbas (Radiyallah cAnhu ) (Haji Wan Muhammad Saghir:24 )

Mengenai pendidikannya adalah pada peringkat awal beliau menerima didikan daripada

keluarganya sendiri. Kerana ayahnya Sheikh Wan Abdullah dan Datuknya Sheikh wan Idris,

Kedua-dua adalah ulama besar pada zamannya dan bapa saudaranya yang bernama Sheikh

Safiyuddin juga terkenal alim. Selepas itu beliau menyambung pelajarannya di Aceh selama dua

tahun, kemudian beliau melanjutkan pelajarannya pula di Mekah selama 30 tahun dan lima

tahun di al-Madinah al-Munawwarah. (Ismail Che Daud, 1988: 4).

Dari sudut penghasilan karangan Kitab-Kitab, Sheikh Daud merupakan seorang tokoh

yang handal dalam menghasilkan Kitab-Kitab keagamaan dalam pelbagai bidang ilmu

pengetahuan Islam. Hasil penulisannya dianggarkan lebih kurang 67 buah Kitab yang

kebanyakannya tertumpu di sekitar ilmu akidah, fiqh dan tasawuf. Di antara penulisannya dalam

bidang fiqh yang terkenal dan kerap dijadikan bahan rujukan serta bahan pengajian dan

pengajaran di institusi pengajian Islam ialah Munyat al-Musalli. (Lihat Muhammad Lazim Lawi,

2002: 3-4)

Al-Sunnah dalam Kitab Munyat al-Musalli

Konsep al-Sunnah

Al-Sunnah dari sudut bahasa Arab, diertikan dengan al-Tariqah atau al-Sirah (perjalanan), atau (tabicat seseorang), samada yang baik atau yang buruk. (Ibn Manzur, 1985: 13/225). Biasanya yang buruk dikaitkan dengan sifat tertentu seperti: (sunnah sayyiah, sunnah al-Jahiliyyah), Selain daripada itu al-Sunnah juga diertikan dengan

peraturan dan adat kebiasaan seperti disebut dalam al-Quran dengan (sunnatullah) (Lihat Surat al-Ahzab: 62).

Dari sudut istilah terdapat perbezaan pendapat antara tiga golongan ulama; iaitu ulama

hadith, ulama usul dan ulama fiqh. Perbezaan ini hasil daripada keberlainan metodologi dan

tujuan masing-masing. Akan tetapi semua mereka bersepakat bahawa al-Sunnah ialah apa yang

disandarkan kepada Rasulullah , samada perkataan, perbuatan dan juga pengakuan.

-

64

Para ulama al-Hadith meneliti al-Sunnah dari sudut bahawa Nabi adalah sebagai

pemimpin yang ada padanya tauladan yang baik untuk dicontohi perjalanan hidupNya menerusi

perkataan, perbuatan, pengakuan, sifat kejadian, tingkah laku dan budi pekertinya. Dengan itu

Al-Sunnah di sisi mereka adalah seerti dengan al-Hadith (al-Qasimi: 62).Para ulama usul al-Fiqh

mengambil berat dengan al-Sunnah sebagai salah satu sumber syari'at, dengan itu mereka

meneliti perkataan, perbuatan dan pengakuan Rasulullah untuk mengisbat dan menetapkan

hukum-hukum syarak (Muhammad Adib Salih, 1405: 32). Manakala para ulama al-Fiqh meneliti al-

Sunnah berdasarkan Rasulullah sebagai penerang hukum-hukum syarak. Dengan itu, mereka

berkewajipan mencari hukum-hukum yang berkaitan dengan perbuatan-perbuatan orang

mukallaf, sama ada hukum wajib, haram atau harus dan lain-lainnya. Maka konsep al-Sunnah

yang kemukakan oleh ulama fiqh inilah akan dibincangkan dalam kajian ini.

Pengaruh al-Sunnah dalam Kitab Munyat al-Musalli

Kitab Munyat al-Musalli meskipun telah ditulis oleh Sheikh Daud sejak 187 tahun dahulu,

namun ia merupakan sebuah kitab fiqh yang mengandungi beberapa hadith yang digunakan

oleh pengarang sebagai dalil kepada hukum-hakam berkenaan dan sebagai menyokong

pendapat penulis terhadap sesuatu masalah. Hadith-hadith yang digunakan itu mempunyai

pelbagai betuk seperti berikut:

1. Menyebut hadith secara penuh yang disertai dengan terjemahannya

Yang dimaksudkan dengan menyebut hadith secara penuh iaitu menyebut matan hadith

yang cukup dengan lafaz-lafaznya, seperti yang diriwayatkan dalam buku-buku hadith tanpa

dikurang dan ditambahkan. Hal seperti ini telah dilakukan dalam Kitab Munyat al-Musalli.

Contohnya seperti hadith:

" "

Bermula janjian yang antara kami dan antara mereka itu sembahyang maka barang

siapa meninggalkan dia maka sanya telah kufur ia. (Syeikh Daud al-Fatani, t.t: 24)

2. Menyebut hadith secara ringkas, ada yang disertai dengan maknanya dan ada yang tidak

disertainya.

Yang dimaksudkan dengan hadith yang disebut secara ringkas ialah disebut

sebahagian hadith untuk dijadikan dalil kepada sesuatu hukum atau menyokong kepada sesuatu

pendapat. Hal ini berlaku dalam Kitab Munyat al-Musalli. Contoh yang bersama maknanya

seperti hadith:

-

65

Sembahyang kamu seperti barang yang kamu lihat akandaku sembahyang.

(Lihat Syeikh Daud al-Fatani: 4)

Hadith ini sebenarnya berupa satu keratan daripada hadith yang panjang yang

mempunyai pelbagai riwayat, sebahagiannya seperti:

:

.

Maksudnya: Kata al-Bukhari: Telah meriwayat hadith kepada kami oleh Musaddad, oleh

Ismail, oleh Ayyub daripada Abi Qilabat daripada Abi Sulaiman Malik bin al-Huwairith katanya:

Kami telah datang berjumpa Rasulullah yang mana kami sekelian adalah pemuda yang umur

kami berlebih kurang. Maka kami tinggal di sisinya selama dua puluh malam, lalu baginda

menyangka bahawa kami telah rindu kepada keluarga kami dan baginda bertanya siapa yang

mewakili kami tinggal bersama keluarga kami, lalu kami memberitahu kepadanya. Baginda

adalah seorang yang bersifat lemah lembut dan belas kasihan, lalu baginda bersabda:

Kembalilah kamu kepada keluarga kamu, ajarlah mereka, suruhlah mereka dan bersolat lah

seperti mana kamu melihat aku bersolat dan apabila tiba waktu solat maka azanlah oleh

seseorang dari kalangan kamu, kemudian menjadi imamlah kepada kamu oleh yang tertua dari

kalangan kamu. ( al-Bukhari, Kitab al-Adab, n.h. 6008)

Contoh yang tidak disebut maknanya, seperti hadith yang disebut pada Munyat al-

Musalli, m.s.13

Hadith ini maknanya ialah yang mengharamkannya (melakukan amalan lain daripada

solat) ialah takbir ihram dan yang menghalalkannya (melakukan amalan lain daripada solat) ialah

memberi salam .

-

66

3. Menyebut terjemahan hadith sahaja tanpa disebut matannya, seperti hadith:

!"#$&"'()$+

Lafaz hadith bagi