1

Ο αντίκτυπος της 'Αραβικής Άνοιξης' στην Ανατολική Ασία:

προβλέπεται να εκδηλωθούν παρόµοια γεγονότα σε χώρες της περιοχής;

Οι διαδηλώσεις που οδήγησαν στο διωγµό του Τυνήσιου προέδρου Zine El

Abidine Ben Ali στα µέσα Ιανουαρίου πυροδότησαν σειρά εξεγέρσεων στον Αραβικό

κόσµο. Χαρακτηριστικότερη είναι αυτή της Αιγύπτου, όπου ο επί τριάντα χρόνια

πρόεδρος Hosni Mubarak εξαναγκάστηκε σε παραίτηση στις 11 Φεβρουαρίου .

Ακολούθησε η εξέγερση στη Λιβύη που φαίνεται να εξελίσσεται σε εµφύλιο

πόλεµο -µε τον επί 42 χρόνια στην εξουσία Moammar Gadhafi να δηλώνει πως δεν

παραδίδει την χώρα. Η κατάσταση έγινε πιο πολύπλοκη από τα µέσα Μαρτίου. Το

Συµβούλιο Ασφαλείας αποφάσισε επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων ώστε να

σταµατήσουν οι βοµβαρδισµοί του Gadhafi έναντι των αντικαθεστωτικών και του

άµαχου πληθυσµού. Μια συµµαχία δυτικών και αραβικών κρατών ανέλαβε να

εφαρµόσει την εντολή του ΣΑ και να καταστρέψει τις δυνατότητες της αεροπορίας

του λιβυκού καθεστώτος. Καθώς επίκειται και εµπλοκή του ΝΑΤΟ στην επιχείρηση

και οι δυνατότητες των επαναστατών είναι αµφίβολες, δε µπορεί να γίνει ασφαλής

πρόβλεψη για την κατάληξη της εξέγερσης στη Λιβύη.

Ταραχές σηµειώθηκαν και σε Αλγερία, Υεµένη, Μπαχρέιν, Κουβέιτ και Συρία

που φαίνεται να εξελίσσεται στο αµέσως πιο αιµατηρό µέτωπο µετά τη Λιβύη. Είναι

σαφές ότι πλέον η πολιτική ένταση στη Μέση Ανατολή είναι καθηµερινή

πραγµατικότητα. Αυτό µας κάνει να θυµηθούµε κι άλλες στιγµές στην Ιστορία, όπου

µια σπίθα επανάστασης εξαπλώθηκε ραγδαία στη γύρω περιοχή, όπως συνέβη το

1848, το 1968 και το 1989.

Οι αλυσιδωτές επαναστάσεις στον Αραβικό κόσµο ίσως ξεφύγουν από τους

γεωγραφικά όρια της περιοχής και γίνουν ένα διευρυµένο φαινόµενο ενάντια στα

απολυταρχικά καθεστώτα. Αν και είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς προς τα πού

µπορεί να οδηγήσει η «καµπύλη της µεσανατολικής κρίσης», τα αίτια µπορούν να

µας καθοδηγήσουν.

Έχοντας κατά νου ότι οι ανωτέρω εξεγέρσεις ξέσπασαν µε αφορµή την

οικονοµική εξαθλίωση, την ανεργία και την κρατική διαφθορά , έχοντας ως βαθύτερο

αίτιο την ανελευθερία των καθεστώτων αυτών και ως διεκδίκηση ένα φιλελεύθερο

µοντέλο δηµοκρατίας, εύλογα προκύπτει το ακόλουθο ερώτηµα: Θα µπορούσαν οι

εξεγέρσεις του 2011 στην Βόρεια Αφρική να προκαλέσουν ανάλογες ταραχές και

καθεστωτικές αλλαγές στην Ασία;

2

Η πολιτική αναταραχή που ξεκίνησε στη Βόρεια Αφρική και που σταδιακά

εξαπλώθηκε στην περιοχή της Μέσης Ανατολής ήταν αναπόφευκτο να επηρεάσει και

να προκαλέσει τριγµούς στο εσωτερικό των κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας,

όπως στο κοµµουνιστικό καθεστώς της Βόρειας Κορέας. Η ηγεσία της Νότιας

Κορέας, λίγο µετά το πρώτο ξέσπασµα των επεισοδίων στη Λιβύη, επιδόθηκε σε µια

προπαγάνδα κατά της Βόρειας Κορέας, έχοντας ως στόχο να πληροφορήσει τους

καταπιεσµένους Βορειοκορεάτες για τα νέα δεδοµένα που αρχίζουν να

διαµορφώνουν το πολιτικο-κοινωνικό σκηνικό των κρατών σε Βόρεια Αφρική και

Μέση Ανατολή.

Η Βόρεια Κορέα φοβούµενη τις συνέπειες που θα επακολουθούσαν από την

ενηµέρωση των πολιτών της απείλησε ότι θα προβεί στην εξαπόλυση συνοριακών

βληµάτων αν η Νότια Κορέα συνέχιζε τη ρίψη φυλλαδίων στο έδαφος της.

Συγκεκριµένα, για την Πιονγιάγκ η εν λόγω προπαγάνδα θεωρήθηκε µια ψυχολογική

συνοµωσία προκειµένου να δηµιουργηθούν τριγµοί στο σοσιαλισµό της και να

δηλητηριαστεί η εµπιστοσύνη του λαού και του στρατού της.

Παρ΄ όλα αυτά είναι σχεδόν απίθανο να προκληθούν παρόµοιου τύπου

διαδηλώσεις στο εσωτερικό της, τη στιγµή που το καθεστώς κρατάει τους κατοίκους

του υπάκουους µέσω αυστηρής επιτήρησης και συνεχών απειλών. Ο

βορειοκορεατικός λαός µπορεί τώρα να έχει µεγαλύτερη πρόσβαση στις έξωθεν

πληροφορίες, αλλά εκείνοι που δείχνουν να είναι δυσαρεστηµένοι µε την ηγεσία τους

στερούνται του δικαιώµατος να οργανωθούν ή να επικοινωνήσουν µεταξύ τους.

Στη συνέχεια αξίζει να εξεταστεί αν η Βιρµανία, ή αλλιώς Μυανµάρ, ένα από

τα πιο καταπιεστικά κράτη στον κόσµο, θα µπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγµα

των Αράβων επαναστατών. Οι Βιρµανέζοι, εκτός από το ότι έχουν µακρά ιστορία

στις εξεγέρσεις, έχουν και κάποια κοινά στοιχεία µε το καθεστώς της Αιγύπτου, όπως

ο νεποτισµός και η εξαγορά υψηλόβαθµων κυβερνητικών αξιωµατούχων.

Ωστόσο, η Βιρµανία δεν ενδέχεται να ακολουθήσει το παράδειγµα της

Αιγύπτου στο άµεσο µέλλον. Ο στρατός της, σε αντίθεση µε τον Αιγυπτιακό, έχει

αποδείξει περίτρανα στο παρελθόν ότι είναι πρόθυµος να θυσιάσει πολλές αθώες

ζωές προκειµένου να διατηρήσει τον έλεγχο του καθεστώτος. Επιπλέον, η αξιοποίηση

των κοινωνικών µέσων επικοινωνίας είναι ακόµα σε πρώιµο στάδιο σε σύγκριση µε

τα αραβικά κράτη, καθώς το καθεστώς προσπαθεί να περιορίσει τη χρήση τους µε

διάφορους τρόπους, όπως τον έλεγχο στην πρόσβαση πληροφοριών.

3

Εκτός των άλλων, παρά τη φαινοµενική ξενοφοβία και αποµόνωση, οι

Βιρµανέζοι στρατηγοί έχουν µάθει καλά το διεθνές παιχνίδι και χρησιµοποιώντας ως

στήριγµα την Κίνα, έχουν ασκήσει πιέσεις στις Η.Π.Α. ώστε να αναθεωρήσουν τη

σχέση τους µε τη χώρα.

Μια πιθανή εστία συγκρούσεων θα µπορούσε να καταστεί και η Ινδία. Ο

θυµός και η αγανάκτηση του ινδικού λαού µπροστά στην αυξανόµενη διαφθορά του

κράτους τους έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα, ώστε να γίνεται λόγος για την «εποχή

των απατών». Το πιο πρόσφατο και τρανταχτό παράδειγµα διαφθοράς που

επιβεβαιώνει και τον παραπάνω χαρακτηρισµό είναι η κλοπή δισεκατοµµυρίων από

αξιωµατούχους της κυβέρνηση το περασµένο έτος. Ξένοι επιχειρηµατίες που έχουν

µειώσει αισθητά τις επενδύσεις τους, κατατάσσουν τη διαφθορά στην κορυφή των

προβληµάτων που αντιµετωπίζουν µέσα στη χώρα.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ενδηµικό στοιχείο της Ινδίας, ήδη

από τη δεκαετία του ’70, άλλοι ωστόσο διατείνονται ότι είναι σχετικά νέα

«κατάκτηση». Όπως και να έχει, ένα είναι το σίγουρο: η Ινδία πλουτίζει µε

γρήγορους ρυθµούς, και όσο πιο γρήγορα αναπτύσσεται η οικονοµία, ολοένα και

περισσότερες ευκαιρίες εµφανίζονται για τους επίδοξους κλέφτες.

Πολλοί είναι αυτοί που αδιαφορούν µπροστά σε αυτό το φαινόµενο,

υποστηρίζοντας ότι δεν εµποδίζει τη χώρα τους από το να αναπτύσσεται. Η

κυβέρνηση όµως, µην έχοντας τα περιθώρια να αγνοήσει την ολοένα αυξανόµενη

δυσαρέσκεια τόσο του λαού της όσο και των ξένων, εµφανίζεται αποφασισµένη να

λάβει τα κατάλληλα µέτρα. Ανεξαρτήτως από το αν υπάρξει ή όχι πρόοδος στο θέµα

αυτό, µέχρι τώρα δεν υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να προβλέψουµε µε σιγουριά ότι η

κοινωνική δυσαρέσκεια στην Ινδία πρόκειται – τουλάχιστον όχι στο άµεσο µέλλον –

να λάβει τις διαστάσεις των πρόσφατων εξεγέρσεων.

Τέλος, πολλές συζητήσεις έχουν γίνει για το ενδεχόµενο εκδήλωσης

παρόµοιων εξεγέρσεων στην Κίνα. Η αυξανόµενη διαφθορά εντός του

απολυταρχικού καθεστώτος που επιθυµεί µε κάθε τρόπο να παραµείνει στην εξουσία

και οι περιορισµοί στην ελευθερία έκφρασης καθιστούν πιθανή τέτοια εξέλιξη, όχι

όµως στο άµεσο µέλλον, σαν προέκταση των γεγονότων σε Αφρική και Μέση

Ανατολή, για πολλούς λόγους.

Πρώτον, σε σχέση µε την Αίγυπτο, στην Κίνα δεν υπάρχει οργανωµένη

αντιπολίτευση σαν τους Αδελφούς Μουσουλµάνους και τις άλλες κοινωνικές οµάδες

που οργάνωσαν την εξέγερση κατά του Mubarak. ∆εν υπάρχει, ούτε κινητοποίηση

4

της κοινωνίας των πολιτών, όπως συνέβη µε τα τζαµιά, τα φιλανθρωπικά ιδρύµατα,

τα ισλαµικά πανεπιστήµια που ενεπλάκησαν στις εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή .

∆εύτερον, είναι σηµαντικό να τονίσουµε τη διαφορά στο ρόλο του στρατού

στις δύο πλευρές. Από τη µια σε Τυνησία και Αίγυπτο ο στρατός συµµετείχε στην

αµφισβήτηση και τελική ανατροπή των καθεστώτων. Από την άλλη, ο Λαϊκός

Απελευθερωτικός Στρατός δεν ενδέχεται να αµφισβητήσει το Κινεζικό

Κοµµουνιστικό Κόµµα υπό τις παρούσες συνθήκες. Το ίδιο ισχύει για τις

παραστρατιωτικές και αστυνοµικές δυνάµεις, στις οποίες βασίζεται σε µεγάλο βαθµό

η κυβέρνηση του Πεκίνου ώστε να µπορεί να ελέγχει ευκολότερα την αχανή χώρα.

Τρίτον, το βιοτικό επίπεδο των Κινέζων έχει αυξηθεί σηµαντικά τα τελευταία

χρόνια εξαιτίας της εντυπωσιακής οικονοµικής ανάπτυξης που διαχέεται από τα

παράλια στην ενδοχώρα. Στις περισσότερες αραβικές χώρες που σηµειώνονται

εξεγέρσεις δε συµβαίνει αυτό και ο λαός αγωνίζεται και για µερίδιο του εθνικού

πλούτου που µέχρι τώρα απολάµβαναν µόνο οι φιλοκυβερνητικές ελίτ.

Παρά τις ανωτέρω ενδείξεις, πρέπει να τονίσουµε ότι η σταθερότητα στην

οικονοµική και πολιτική ζωή της Κίνας είναι εύθραυστη. Ωστόσο, κάθε αναταραχή,

που έχει εκδηλωθεί κατά καιρούς και θα εκδηλωθεί στο µέλλον, συνδέεται άµεσα µε

την κινεζική πραγµατικότητα και δεν µπορεί να συγκριθεί µε εξελίξεις σε καµιά άλλη

περιοχή του κόσµου. Είναι µια χώρα που κυβερνάται από ένα κόµµα που στηρίχθηκε

κυρίως στους αγρότες, αλλά δε µπορεί να καταπολεµήσει διαδηλώσεις του αγροτικού

πληθυσµού. Ακόµα, παρόλο που υπάρχει ένα εργατικό συνδικάτο, έχουν σηµειωθεί

διαδηλώσεις – ακόµα και από τραπεζίτες τον Απρίλιο του 2010 – που καλύφθηκαν

ακόµα και από το εθνικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua, γνωστό για τη λογοκρισία

που ασκεί. Τελευταία απόπειρα για πρόκληση κρίσης ήταν το κάλεσµα σε µια

«Επανάσταση των Γιασεµιών» µέσω του ∆ιαδικτύου. Χάρη στο αναπτυγµένο

σύστηµα ηλεκτρονικής παρακολούθησης, οι υπεύθυνοι εντοπίστηκαν και

συνελήφθησαν αµέσως.

Η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει τη λαϊκή αντίδραση εφαρµόζοντας µια

πολιτική «καρότου-µαστιγίου». Από τη µια, ικανοποιεί ορισµένα από τα λαϊκά

αιτήµατα, κυρίως αυτά που αφορούν στους µισθούς και τη χρηµατοδότηση της

κοινωνικής στέγασης. Από την άλλη, βελτιώνει τις ικανότητες παραστρατιωτικών και

αστυνοµικών οµάδων και τις µεθόδους ηλεκτρονικής παρακολούθησης, ώστε να

αποτρέψουν επεισόδια ανάλογα του 1989 στην Tiananmen.

5

Έτσι, οι άµεσες επιπτώσεις στην Κίνα των εξεγέρσεων σε Βόρεια Αφρική και

Μέση Ανατολή επικεντρώνονται κυρίως στον οικονοµικό τοµέα. Οι δυσµενείς

εξελίξεις στην αγορά ενέργειας, θα επιδεινώσουν τις πληθωριστικές πιέσεις στην

Κίνα. Η οικονοµία εξαρτάται άµεσα από το πετρέλαιο των χωρών αυτών άρα τη

συµφέρει να υπάρχει σταθερότητα ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη ροή του

προς την κινεζική βιοµηχανία.

Μία άλλη πτυχή των εξεγέρσεων που ανησυχεί την Κίνα είναι να εξασφαλίσει

την προστασία Κινέζων εργαζοµένων στο εξωτερικό. Μετά τη δολοφονία µηχανικών

στο Πακιστάν το 2006, είναι εύλογο να ανησυχούν για το τι µπορεί να συµβεί σε

όσους εργάζονται αυτόν τον καιρό σε χώρες, όπως η Λιβύη, όπου η Κίνα έχει µεγάλα

οικονοµικά συµφέροντα.

Η ενίσχυση του παγκόσµιου εµπορικού προφίλ της Κίνας θα µπορούσε

σταδιακά να εµπλέξει το Πεκίνο στην εσωτερική πολιτική τρίτων χωρών. Αυτό

θεωρείται πιθανό γιατί υπάρχει έντονη συζήτηση για το αν και πως µπορεί να υπάρξει

ανάπτυξη µη µάχιµων δυνάµεων, έτοιµων να αναλάβουν επιχειρήσεις εκκένωσης της

χώρας όπου εκδηλώνεται µια εξέγερση από Κινέζους πολίτες.

Σύµφωνα λοιπόν µε όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, κάποιες χώρες της

Ανατολικής Ασίας παρουσιάζουν ορισµένες οµοιότητες στο κοινωνικο-πολιτικό

σύστηµα τους µε αυτό των εξεγερµένων πληθυσµών των αραβικών κρατών. Ωστόσο,

οι διαφορές που υπάρχουν τείνουν να υπερισχύουν και µας οδηγούν στο συµπέρασµα

ότι δεν προβλέπεται, στο άµεσο µέλλον τουλάχιστον, να σηµειωθούν της ιδίας

έκτασης αναταραχές στη συγκεκριµένη περιοχή της Ασιατικής ηπείρου.

∆αρεµά Ελένη

Κουτσουρούµπα Κωνσταντίνα

Λάντζου Ηλιάνα