À ¶ √ À ƒ ° ∂ π √ À ° ∂ π ∞ ™ & ∫ √ π ¡ ø ¡ π ∫ ∏ ™ ∞ § § ∏ § ∂ ° ° À ∏ ™ ñ ∂ £ ¡ π ∫ √ ™ √ ƒ ° ∞ ¡ π ™ ª √ ™ º ∞ ƒ ª ∞ ∫ ø ¡

°È· ÙËÓ ÔÚı‹ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈ‚ÈÔÙÈÎÒÓ

EK∆OΣEIΣAθήνα 2008

Εκδοτική παραγωγή:Ινστιτούτο Φαρµακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ αε)18ο χιλ.Λεωφ. Μαραθώνος, Παλλήνητηλ. 210 6603400 • fax 210 6039956 • http://www.ifet.gr

Υπεύθυνη παραγωγής: Έλλη Γαβριήλ

Εκδίδεται από τον Εθνικό Οργανισµό Φαρµάκων. Τα κείµενα βασίστηκαν σε αντίστοιχηέκδοση των Υγειονοµικών Αρχών του Βελγίου.

® 2008 ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Την προσπάθεια ενηµέρωσης για την ορθή χρήση των αντιβιοτικών στη χώ-ρα µας στήριξαν οι:

ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ (ΚΕΛΠΝΟ)

YΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΝΟΣΩΝ (ECDC)

°π∞ ∆∏¡ √ƒ£∏ Ã∏™∏ ∆ø¡ ∞¡∆πµπ√∆π∫ø¡

• Σε αυτό το φυλλάδιο θα βρείτε στοιχεία για ένα θέµαπου αφορά την υγεία µας και την υγεία των παιδιώνµας.

• Στην Ελλάδα έχουµε από τα υψηλότερα ποσοστά κα-τανάλωσης αντιβιοτικών διεθνώς! Το αποτέλεσµα αυ-τής της πρακτικής είναι να έχουµε ένα από τα υψηλό-τερα ποσοστά µικροβίων που είναι ανθεκτικά στα αντι-βιοτικά.

Γιατί συµβαίνει αυτό;

Αντιβιοτικά και λοιµώξεις

Τα αντιβιοτικά παρασκευάστηκαν πριν από 50περίπου χρόνια µε σκοπό να καταπολεµήσουνµικροβιακές λοιµώξεις. Μέχρι την ανακάλυψήτους, πολλές µικροβιακές λοιµώξεις ήταν θανα-τηφόρες.

Σήµερα, µια νέα απειλή εµφανίζεται: Πολλέςλοιµώξεις θα µπορούσαν να ξαναγίνουν θανα-τηφόρες αυτή τη φορά, γιατί τα µικρόβια πουτις προκαλούν έχουν γίνει ανθεκτικά στα αντι-βιοτικά που χρησιµοποιούµε.

Πώς γίνεται αυτό;

Οι λοιµώξεις στον άνθρωπο προκαλούνται απόιούς και µικρόβια. Τα αντιβιοτικά δεν ασκούνκαµία απολύτως επίδραση στους ιούς. Είναιαποτελεσµατικά µόνο στις µικροβιακές λοιµώ-ξεις.

3

Αυτό τι σηµαίνει;

Οτι δεν πρέπει ποτέ να λαµβάνονται αντιβιοτι-κά για λοιµώξεις που προκαλούνται από ιούς.Είναι εντελώς άχρηστα. Οι λοιµώξεις που οφεί-λονται σε ιούς (ιογενείς λοιµώξεις) είναι πολύσυχνές τόσο στους ενήλικες όσο και στα παι-διά.

Γιατί;

Γιατί οι περισσότερες από τις λοιµώξεις πουµας συµβαίνουν (π.χ. οξείες διάρροιες, ωτίτιδες,βρογχίτιδες, ιγµορίτιδες) καθώς και ιώσεις(συµπτώµατα όπως συνάχι, πονόλαιµος, πόνοςστους µύες και στα κόκκαλα, πυρετός) θερα-πεύονται από µόνες τους µέσα σε σύντοµοδιάστηµα (λιγότερο ή περισσότερο από 3 ηµέ-ρες). Αν λοιπόν κάποιος έχει πάρει αντιβιοτικάτο διάστηµα αυτό µπορεί να αποδώσει σε αυ-τά την θεραπεία του, ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύ-ει: θα γινόταν καλά ανεξάρτητα από αυτά. Οµωςκάπως έτσι δηµιουργήθηκε η ψευδαίσθηση καιο µύθος για τις µαγικές ιδιότητες των αντιβιοτι-κών.

Γιατί τα αντιβιοτικά δεν θα µας βοηθήσουν ναγίνουµε πιο γρήγορα καλά. Η άµυνά µας είναι

επαρκής για την ίαση της πλειοψηφίας τωναπλών λοιµώξεων πουσυχνά µας ταλαιπωρούν.

Για παράδειγµα, ένα αντιβιο-τικό δεν «ρίχνει» τον πυρετό πιο

γρήγορα.

4

Τότε λοιπόν, πότε είναι απαραίτητα τα αντι-βιοτικά;

Τα αντιβιοτικά είναι απαραίτητα και αναντικατά-στατα στις σοβαρές µικροβιακές λοιµώξεις, αυ-τές που µπορεί να αποβούν επικίνδυνες για τηνυγεία ακόµα και για τη ζωή του ασθενούς.

Γιατί;

Γιατί όταν πρόκειται για σοβαρές µικροβιακέςλοιµώξεις, τα αντιβιοτικά εµποδίζουν τον πολ-λαπλασιασµό των µικροβίων, επιτρέποντας έτσιστον οργανισµό µας να έχει χρόνο να οργανώ-σει την φυσική του άµυνα (δηλαδή να παράγειαντισώµατα και κύτταρα άµυνας ικανά να κα-ταστρέψουν όλα τα µικρόβια).

Στην ουσία δηλαδή, τα αντιβιοτικά δίνουν τοναπαραίτητο χρόνο στην άµυνά µας για να µπο-ρέσει να καταπολεµήσει την λοίµωξη.

ΜΟΝΟ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ και κανένας άλλος είναι σεθέση να κρίνει πότε χρειαζόµαστε αντιβιοτικό

για να γίνουµε καλά.

ΜΟΝΟ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ µπο-ρεί να καθορίσει το είδος,τη δοσολογία, τον τρόπολήψης και την διάρκεια

που θα λαµβάνουµε το αντι-βιοτικό.

Τα αντιβιοτικά πρέπει ναχορηγούνται ΜΟΝΟ ΜΕ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ. Εχεισηµασία να µην ξεχνάµε

ποτέ καµία από τις δόσεις που

5

συστήνει ο γιατρός µας. Εχει µεγάλη σηµασίανα τηρούµε αυστηρά χωρίς αυθαίρετες ερµη-νείες και παρεκκλίσεις το συνολικό χρόνο θε-ραπείας που καθορίζει ο γιατρός µας.

Τα παιδιά µας χρειάζονται περισσότερο τααντιβιοτικά από ότι εµείς;

Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Τα παιδιά δεν χρειά-ζονται περισσότερο και συχνότερα τα αντι-βιοτικά. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οιλοιµώξεις στα παιδιά οφείλονται σε ιούς. Καιτα αντιβιοτικά δεν έχουν καµία δραστικότηταστους ιούς. Ούτε θα βοηθήσουν το παιδί νααπαλλαγεί νωρίτερα από τα συµπτώµατα τηςίωσής του όπως λανθασµένα πιστεύεται. Οπαιδίατρος και κανείς άλλος είναι ο µόνος αρ-µόδιος να αποφασίσει αν θα χορηγηθεί αντι-βιοτικό στο παιδί που πάσχει από λοίµωξη.

∆εν βοηθάµε τα παιδιά µας επιµένο-ντας στο γιατρό να χορηγήσει αντιβιο-

τικό. Αντίθετα, ενώ δεν τα βοηθάµεέτσι να γίνουν γρήγορα καλά, τα«φορτώνουµε» µε τις τυχόν ανεπι-

θύµητες ενέργειες των αντιβιοτι-κών.

6

Υπερκατανάλωση αντιβιοτικών και µικροβιακή αντοχή

Η µεγάλη κατανάλωση αντιβιοτικών στα παιδιάκαι στους ενήλικες έχει ως αποτέ-λεσµα την επικράτηση µικροβίωνανθεκτικών στα αντιβιοτικά που

αντικαθιστούν τα ευαίσθηταµικρόβια που υπάρχουνστις φυσιολογικές µας χλω-ρίδες, δηλαδή στο στόµα,

τον εντερικό σωλήνα, τονκόλπο, την ουρήθρα, το

δέρµα. Η δηµιουργία µικροβίωνπου είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά δεν

αφορά µόνο τα άτοµα που παίρνουν αντιβιοτι-κά αλλά και το περιβάλλον τους. Με λίγα λόγια,το φαινόµενο της αντοχής διασπείρεται απότον ασθενή που έλαβε αντιβιοτικά και απέκτη-σε ανθεκτικά µικρόβια στους συγγενείς του καιστον κοινωνικό του περίγυρο. Η µετάδοση αν-θεκτικών µικροβίων γίνεται µε την καθηµερινήεπαφή, µε τα σταγονίδια, ακόµα και από ταάψυχα αντικείµενα που άγγισε ο ασθενής! Μεαυτό τον τρόπο, άτοµα που δεν έχουν πάρειαντιβιοτικά µπορεί να αποικιστούν µε ανθεκτι-κά µικρόβια που µεταφέρθηκαν από άτοµα πουλαµβάνουν αντιβιοτικά.

Με ποιο τρόπο τα µικρόβια γίνονται ανθε-κτικά στα αντιβιοτικά;

Στο φυσικό περιβάλλον ορισµένα µικρόβιαέχουν έτσι διαµορφωθεί ώστε να µπορούν ναεπιζούν παρουσία των αντιβιοτικών. Λέµε τότεότι τα µικρόβια έχουν αποκτήσει φυσική αντο-χή στα αντιβιοτικά.

7

Η αντοχή σε ένα αντιβιοτικό είναι ένας µηχανι-σµός που το µικρόβιο βάζει σε εφαρµογή γιανα µπορέσει να εξουδετερώσει τη δράση ενόςαντιβιοτικού που βρίσκεται στο ίδιο περιβάλ-λον µε αυτό.

Ο µηχανισµός αντοχής µπορεί να µεταφέρεταιαδιάκοπα από το ένα µικρόβιο στο άλλο, τόσοστα παθογόνα µικρόβια όσο και στα συµβιωτι-κά µικρόβια.

Συµβιωτικά λέµε τα µικρόβια που ζουν φυσιο-λογικά µαζί µας και αποικίζουν το δέρµα καιτους βλεννογόνους µας, αποτελούν δε τη λεγό-µενη «φυσιολογική χλωρίδα».∆εκάκις τρισεκα-τοµµύρια µικρόβια υπάρχουν στο δέρµα, στηµύτη, στο στόµα, στο έντερο, στον κόλπο, στηνουρήθρα, τα οποία ζουν αρµονικά µαζί µας χω-ρίς να µας δηµιουργούν προβλήµατα.

Παθογόνα λέµε κάποια άλλα µικρόβια πουυπάρχουν στο φυσικό περιβάλλον, τα οποίαµπορούν όταν έρθουν σε επαφή µαζί µας καικάτω από ορισµένες προϋποθέσεις (όπως τονα εισβάλλουν σε µεγάλο αριθµό ή όταν η άµυ-

να του οργανισµού µας είναι εξασθενηµέ-νη), να µας προκαλέσουν λοιµώξειςποικίλης βαρύτητας.

Το πρόβληµα µε τα αντιβιοτικά εί-ναι ότι δεν κάνουν διάκριση ανάµε-

σα στα παθογόνα µικρόβια -που είναιβλαβερά- και στα συµβιωτικά µικρό-βια, που ζούν αρµονικά µαζί µας, γιατί

είναι δραστικά και στα µεν και στα δε: τασκοτώνουν όλα! Κατ΄αυτόν τον τρό-

8

πο τις θέσεις των συµβιωτικών µικροβίων κατα-λαµβάνουν άλλα παθογόνα µικρόβια πολλά απότα οποία είναι ανθεκτικά στο αντιβιοτικό πουχορηγείται. Επιπλέον, αρκετά από τα συµβιωτι-κά µικρόβια κατορθώνουν να επιζούν µε το ναγίνουν ανθεκτικά στο αντιβιοτικό που παίρνου-µε. Αποτέλεσµα; Και τα παιδιά και οι ενήλικεςαποικίζονται µε αυτό τον τρόπο µε ανθεκτικάµικρόβια τα οποία µε την καθηµερινή δραστη-ριότητα (χειραψία, ασπασµός, εργασία µε χέριακ.ο.κ) διασπείρονται σε άλλους ανθρώπους, οιοποίοι µε τη σειρά τους αποκτούν ανθεκτικάµικρόβια στη φυσιολογική τους χλωρίδα κι αςµην έχουν πάρει οι ίδιοι αντιβιοτικά! ∆ηλαδή,το φαινόµενο της αντοχής στα αντιβιοτικάείναι µια αλυσιδωτή αντίδραση που αφοράστην πραγµατικότητα πολύ περισσότερουςανθρώπους από ότι φαίνεται.

Γιατί τα ανθεκτικά µικρόβια γίνονται καιπιο πολλά;

Αναφέραµε παραπάνω ότι: τα ανθρώπινα όνταανταλλάσουν καθηµερινά τα µι-κρόβια που κουβαλάνε. Αρα,

όσο πιο συχνά και όσο περισ-σότερα άτοµα λαµβάνουντακτικά αντιβιοτικά, τόσο

µεγαλύτερη είναι και η δια-σπορά ανθεκτικών µικροβίων.Τα µικρόβια είναι αρκετά έξυ-πνα ώστε να φτιάχνουν µηχα-νισµούς άµυνας στα αντιβιοτι-

κά που τους δίνουµε για νατα σκοτώσουµε.

9

Η χρήση αντιβιοτικών στη ζωοτροφία έχει κά-ποιο µερίδιο ευθύνης στην ανάπτυξη αντοχήςστα αντιβιοτικά στους ανθρώπους. Ωστόσο,στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχει απαγορευθεί. Κατάσυνέπεια, η άσκοπη χρήση αντιβιοτικών στονάνθρωπο είναι εκείνη που ευνοεί την εξάπλωσητων ανθεκτικών µικροβίων.

Τι µπορούµε να κάνουµε;

Αν σταµατήσουµε την άσκοπη κατανάλωσηαντιβιοτικών, τότε προοδευτικά τα µικρόβιά µας(συµβιωτικά και παθογόνα) θα ξαναγίνουν ευαί-σθητα στα αντιβιοτικά. Είναι απλό: τα µικρόβιαόταν σταµατούν να «απειλούνται» από τα αντι-βιοτικά, προοδευτικά παύουν να χρησιµοποιούντους µηχανισµούς αντοχής που διαθέτουν γιανα αµύνονται σε αυτά. Αφού δεν θα υπάρχουνστο περιβάλλον του µικροβίου αντιβιοτικά, οιµηχανισµοί αντοχής είναι άχρηστοι. Το µικρόβιοτους αποβάλλει και σταδιακά ξαναγίνεται ευαί-σθητο στα αντιβιοτικά.

Τόσο απλά!

Είναι προτιµότερο λοιπόν, όταν αντιµετωπίζου-µε σοβαρές µικροβιακές λοιµώξεις (όπως π.χ.πνευµονία και ουρολοιµώξεις), αυτές να οφεί-

λονται σε ευαίσθητα µικρόβια ταοποία τα αντιβιοτικά µπορούννα σκοτώσουν.

Γι αυτό:

Τα αντιβιοτικά είναι πολύτι-µα. Πρέπει να τα διαφυλά-ξουµε

10

Πώς;

Η λύση του προβλήµατος δεν βρίσκεται στηνανακάλυψη νέων αντιβιοτικών αφού και αυτά ανχρησιµοποιηθούν καταχρηστικά, πολύ γρήγοραθα χάσουν την αποτελεσµατικότητά τους.

Ο σωστός τρόπος χρησιµοποίησης των αντιβιοτικών:

Λιγότερο συχνά

Σήµερα καταναλώνουµε πολύ συχνά αντιβιοτι-κά κυρίως σε περιπτώσεις που ούτε χρήσιµα,ούτε απαραίτητα είναι για την γιατρειά µας. Αυ-τή η υπερκατανάλωση των αντιβιοτικών οδηγείσε µια προοδευτική επιλογή των ανθεκτικών µι-κροβίων στις φυσιολογικές µας χλωρίδες. Αυτότο φαινόµενο ονοµάζεται «πίεση επιλογής».

Αν δεν αναλάβουµε σήµερα δράση ενάντια σεαυτή την υπερκατανάλωση, τότε στο µέλλονόλο και πιο συχνά θα εµφανίζονται λοιµώξεις

από ανθεκτικά µικρόβια, για τις οποίες τααντιβιοτικά δε θα µπορούν να µας βοηθή-

σουν ή ακόµα και να µας σώσουν.

Πιο σωστά

Στις περιπτώσεις εκείνες που τααντιβιοτικά είναι το µόνο µέσο θε-ραπείας µιας σοβαρής λοίµωξης,θα πρέπει να εφαρµόζουµε τα πα-ρακάτω:

• Να λαµβάνεται η δοσολογία τουαντιβιοτικού που συνιστάται απότο γιατρό µας.

• Να µη λησµονείται καµία δόση.

11

• Να ακολουθείται πιστά το χρονοδιάγραµµατης θεραπείας όπως αυτό ορίζεται από το για-τρό.

∆ηλαδή:

Ακόµα και αν η βελτίωση που ακολουθεί τηνέναρξη χορήγησης του αντιβιοτικού είναι θεα-µατική, δε θα πρέπει να το διακόπτουµε απόµόνοι µας, αλλά να συνεχίσουµε τη θεραπείαγια όσο χρόνο έχει προκαθορίσει ο γιατρόςµας. Οταν η θεραπεία τελειώσει, να µη κρατάµεαντιβιοτικά «που περίσσεψαν» στο σπίτι. Ετσιαποφεύγουµε την αυθαίρετη λήψη αντιβιοτικούκάποια άλλη φορά. Αντίθετα, αν τρεις ηµέρεςµετά την έναρξη των αντιβιοτικών δεν παρου-σιάζεται καµία βελτίωση, τότε θα πρέπει να επι-σκεφθούµε ξανά τον γιατρό µας.

Τι πρέπει να γνωρίζουµε:

1. Κοινό κρυολόγηµα (συνάχι, κόπωση, πόνοςστα κόκκαλα, και στους µύες, πυρετός):ΟΧΙ στα αντιβιοτικά: τα κρυολογήµατα µπο-

ρεί καµία φορά να διαρκέσουν περισσότε-ρο από δύο εβδοµάδες. Τα αντιβιοτικά εί-

ναι τελείως άχρηστα ακόµα και αν η ρινικήκαταρροή είναι κολλώδης ή κιτρινωπή ή άλ-λου χρώµατος: το κοινό κρυολόγηµα οφείλε-

ται αποκλειστικά σε ιούς στους οποίους όπωςείπαµε ήδη ∆ΕΝ δρουν τα αντιβιοτικά.

2. ΩτίτιδαΣε πολύ µικρά παιδιά µπορεί ο παιδίατρος νααποφασίσει να δώσει αντιβιοτικό. Στην πλειο-

ψηφία των περιπτώσεων κάτι τέτοιο δενχρειάζεται.

12

3. Φαρυγγίτιδα, αµυγδαλίτιδα

ΟΧΙ αντιβιοτικά στην πλειοψηφία των περιπτώ-σεων. Η κυνάγχη και η φαρυγγίτιδα είναι στιςπερισσότερες περιπτώσεις, ιογενείς. Μόνο σεπερίπτωση µικροβιακής φαρυγγίτιδας-αµυγδα-λίτιδας χρειάζεται αντιβιοτικό. Υπάρχει µια τα-χεία διαγνωστική µέθοδος (strep test) η οποίαανιχνεύει την ύπαρξη παθογόνου µικροβίου: γί-νεται στο παιδιατρικό ιατρείο και διαρκεί 5 λε-πτά. Ζητήστε την! Μόνο ο γιατρός θα κρίνει ανχρειάζεστε αντιβιοτικό.

4. Βρογχίτιδες

ΟΧΙ αντιβιοτικά. Στην πλειοψηφία τους οι λοι-µώξεις στα παιδιά και στους ενήλικες είναι ιο-γενείς, άρα τα αντιβιοτικά είναι άχρηστα.Στους ενήλικες, σε παροξυσµούς χρόνιας βρογ-χίτιδας µπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να χρει-ασθεί αντιβιοτικό αν το κρίνει ο γιατρός σας.Στις περισσότερες περιπτώσεις το αντιβιοτικόείναι άχρηστο.

4. ∆ιάρροιες

ΟΧΙ αντιβιοτικά. Στην συ-ντριπτική πλειοψηφίατους οι διάρροιες είναιιογενείς άρα τα αντι-βιοτικά είναι άχρηστα.

Ακόµα και οι διάρροιεςµικροβιακής αιτιολογίας

συχνότατα αυτοθεραπεύο-νται και έτσι δεν είναι ανα-γκαίο το αντιβιοτικό.

13

Σε κάθε περίπτωση ο γιατρός είναι ο µόνος αρµόδιος για νααποφασίσει τη χορήγηση αντιβιοτικού. Ακόµα όµως και ο για-τρός θα πρέπει πάντα να λαµβάνει υπόψη του το µεγάλο πρό-βληµα της µικροβιακής αντοχής όταν σκέφτεται να χορηγήσειαντιβιοτικά. Η Ελλάδα, δυστυχώς, είναι από τις «πρωταθλή-τριες» χώρες στην Ευρώπη σε ότι αφορά στην υπερκατανά-λωση και στην µικροβιακή αντοχή στα αντιβιοτικά.

Θυµηθείτε:

Τα αντιβιοτικά όπως όλα τα φάρµακα έχουν καµία φορά καιπαρενέργειες: Γιατί να «φορτωθούµε» τις παρενέργειες ενόςφαρµάκου αν αυτό δεν είναι απαραίτητο για να γίνουµε καλά;

Θυµηθείτε:

1. Καταναλώνουµε πολύ συχνά άσκοπα τα αντιβιοτικά. Ετσιαυτά χάνουν την δραστικότητά τους.

2. Οι λοιµώξεις που σήµερα θεραπεύονται χάρη στα αντι-βιοτκά, θα µπορούσαν να γίνουν θανατηφόρες µε τηνάσκοπη χρήση τους.

3. Στην πλειονότητά τους οι ήπιες λοιµώξεις, όπως οι ιώσεις,αυτοθεραπεύονται.

4. Τα αντιβιοτικά δρούν στα µικρόβια, αλλά όχι στους ιούς.

5. Η λύση δεν βρίσκεται στην υποθετική ανακάλυψη νέωναντιβιοτικών.

6. Ας χρησιµοποιούµε τα αντιβιοτικά πιο σωστά και λιγότεροσυχνά.

7. Μόνο ένας γιατρός µπορεί να κρίνει τη σοβαρότητα µιαςλοίµωξης και την αναγκαιότητα χορήγησης αντιβιοτικών.Μη χρησιµοποιείτε ποτέ αντιβιοτικά αν δεν το έχει συ-στήσει ο γιατρός σας.

14

Θυµηθείτε:

Η παγκόσµια επιστηµονική κοινότητα έχει επισηµάνει εδώ καικαιρό «Το τέλος των αντιβιοτικών», δηλαδή την έλλειψη πα-ραγωγής νέων αντιβιοτικών. Η πραγµατικότητα αυτή σε συν-δυασµό µε το πρόβληµα της αντοχής θα καταστήσει αναπο-τελεσµατικά τα φάρµακα εκείνα που έσωσαν εκατοµµύρια αν-θρώπους τον περασµένο αιώνα και εξακολουθούν να σώζουνµέχρι σήµερα.

Είναι ευθύνη όλων µας, των υπηρεσιών υγείας, των ιατρών, τωνφαρµακοποιών, των φαρµακευτικών εταιριών, αλλά και τωνασθενών να διαφυλάξουµε την πολύτιµη ανακάλυψη του 20ουαιώνα: τα αντιβιοτικά.

Πώς;

Μα χρησιµοποιώντας τα λιγότερο συχνά και πιο σωστά!

ΑΣ ∆ΙΑΦΥΛΑΞΟΥΜΕ ΤΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ.

ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΜΑΣ ΣΩΣΟΥΝ ΤΗΝ ΖΩΗ.

15

ñ ÀÂÚηٷӿψÛË ·ÓÙÈ‚ÈÔÙÈÎÒÓÎ·È ÌÈÎÚԂȷ΋ ·ÓÙÔ¯‹

ñ ¶fiÙÂ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· Ù··ÓÙÈ‚ÈÔÙÈο;

ñ ¶Ò˜ Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂÙ· ·ÓÙÈ‚ÈÔÙÈο;

Αντίγραφα διατίθενται από τον Εθνικό Οργανισµό Φαρµάκων

Μεσογείων 284, 15562 Χολαργός • τηλ.: 21320 40200 • fax: 210 6545535

http://www.eof.gr • e-mail: relation@eof.gr