Το Ισλάμ στη διεθνή σκακιέρα

Το Ισλάμ στη διεθνή σκακιέρα Προσεγγίσεις – Απόψεις - Συνεντεύξεις Ιούνιος 2014 Γενική Δημοσιογραφία – Ι.Ε.Κ. ΑΚΜΗ ΕΡΑΣΜΙΑ ΣΦΑΕΛΟΥ

Το Ισλάμ στη Διεθνή Σκακιέρα

2


3

Το Ισλάμ στη διεθνή σκακιέρα

Διπλωματική Εργασία

Ερασμία Σφαέλου

Τμήμα Γενικής Δημοσιογραφίας

Ι.Ε.Κ. Ακμή

Ιούνιος 2014


4


5

Πρόλογος

Ένας στους τρεις ανθρώπους στον κόσμο είναι Μουσουλμάνος. Το Ισλάμ εκτείνεται

πληθυσμιακά σε 232 χώρες. Αυτό το κείμενο δεν μπορεί να δώσει λεπτομέρειες σε σχέση με

τη θέση του μουσουλμανικού πληθυσμού κάθε χώρας ξεχωριστά στη διεθνή σκηνή, αντ' αυτού

θα προσπαθήσει να δώσει μια συνολική θεώρηση του Ισλάμ σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο,

αλλά και όσον αφορά κάποια εσωτερικά ζητήματα, με στόχο να λειτουργήσει ως έναυσμα για

περαιτέρω μελέτη.

Για να κατανοήσει κανείς το Ισλάμ και τη θέση του στη διεθνή σκακιέρα, πρέπει να έχει

στο νου του κάποιες σταθερές:

1. Υπάρχει πολλές φορές χάσμα ανάμεσα στη νομοθεσία και τους κοινωνικούς κανόνες

και στον τρόπο με τον οποίο αυτά εφαρμόζονται στην πραγματικότητα. Με λίγα λόγια

ο μελετητής πρέπει να εντοπίζει - ή έστω να προσπαθεί να εντοπίσει - τη διαφορά

ανάμεσα σε αυτό που ισχύει και αυτό που θα έπρεπε βάσει νομοθεσίας ή άλλων

κανόνων να ισχύει.

2. Πολλές από τις μουσουλμανικές χώρες έχουν περιορισμένη διοικητική ικανότητα,

τουλάχιστον με τον τρόπο με τον οποίο ο δυτικός κόσμος αντιλαμβάνεται την

ικανότητα αυτή, αλλά και γενικότερα. Αυτό είναι αποτέλεσμα της ελλειπούς αντίληψης

του Ισλάμ, της σύγχρονης κρατικής υπόστασης.

3. Στα περισσότερα από αυτά τα κράτη παρατηρείται μια δυσαρέσκεια του πληθυσμού,

ως αποτέλεσμα του προηγούμενου σημείου, αφού το Ισλάμ βρίσκεται τη στιγμή που

μιλάμε σε μια φάση εξερεύνησης όλων αυτών των θεμάτων. Παρατηρείται

δυσαρέσκεια απέναντι στις μαζικές μεταφορές, την ικανότητα του κράτους να


6

προμηθεύει καθαρό πόσιμο νερό, στέγαση, καλή μόρφωση και μια σειρά πολλών

άλλων πραγμάτων.

Στο δεύτερο μέρος του κειμένου, γίνεται μια απόπειρα να αναλυθούν κάποια από τα

θέματα που μας αφορούν ως δημοσιογράφοι, τα οποία είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι

συνέπειες της τρομοκρατίας σε κοινωνικό επίπεδο. Τα ζητήματα αυτά προσεγγίζονται μέσα

από παραδείγματα.


7

1. Γεωγραφική, δημογραφική και πολιτιστική ποικιλομορφία

Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της ιστορίας του Ισλάμ είναι η εξαιρετικά ραγδαία

εξάπλωσή του εξαρχής. Αν εξετάσουμε την ιστορία από την απαρχή του Ισλάμ κατά τη

μετάβαση του Προφήτη από τη Μέκκα στη Μεδίνα το 622 μέχρι το θάνατό του δέκα χρόνια

αργότερα, θα δούμε ότι ολόκληρη η αραβική χερσόνησος έχει ενοποιηθεί. Και αργότερα, κατά

την εποχή των τεσσάρων διαδόχων του, παρατηρείται δραματική εξάπλωση σε πολλές

αυτοκρατορίες, η οποία συνεχίζεται μέχρι και τη σημερινή εποχή και τον κόσμο όπως πλέον

τον γνωρίζουμε. Αυτή η εξάπλωση είναι για το ίδιο το Ισλάμ πηγή περηφάνιας και αποδίδεται

από τους Μουσουλμάνους στην ικανότητα της θρησκείας τους να διεισδύει, να ελκύει και να

οργανώνει πολύ κόσμο.

Από το 750 και μετά, ξεκινάει η επονομαζόμενη "χρυσή εποχή" του Ισλάμ, η οποία παίζει

τεράστιο ρόλο ιστορικά, διότι έχει επίδραση στο πώς αυτό εξελίχθηκε μέχρι και σήμερα. Η

πρωτεύουσα τότε μεταφέρθηκε στη Βαγδάτη, η οποία ιδρύθηκε ως πόλη το 762, και η οποία

έγινε πολύ γρήγορα μια μητρόπολη που τραβούσε μελετητές, καλλιτέχνες, συγγραφείς κ.ο.κ.

από όλο τον κόσμο. Τα κύρια χαρακτηριστικά της εποχής είναι η μεγάλη ανοχή και η σπουδαία

διοικητική αποτελεσματικότητα και για τα επόμενα 400-500 χρόνια πρόκειται για τη

σημαντικότερη περίοδο στην ισλαμική ιστορία. Είναι παράλληλα μια περίοδος στην όποια

μέχρι και σήμερα αναφέρονται οι Μουσουλμάνοι όταν θέλουν να περιγράψουν τη θρησκεία

τους ως θρησκεία μεγάλης ανοχής.

Η περίοδος ουσιαστικά τελειώνει όταν το 1258 οι Μογγόλοι αφήνουν τη γη τους στην

κεντρική Ασία και απλώνονται σε όλο τον κόσμο. Καταστρέφουν τη Βαγδάτη και το χαλιφάτο

αναγκάζεται να καταφύγει στο Κάιρο όπου συνεχίζει να υπάρχει, αλλά σε πολύ πιο


8

συρρικνωμένη μορφή ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει συρράξεις, κυρίως στην Κόρδοβα, στη

σημερινή Ισπανία. Οπότε όλη αυτή η ενότητα η οποία καλλιεργήθηκε το προηγούμενο

διάστημα, σπάει και ξεκινάει μια περίοδος έντονου κατακερματισμού. Το χαλιφάτο

καταλύεται από τους Οθωμανούς το 1517 και η κατοχή συνεχίζεται μέχρι το 1924, οπότε

καταργείται οριστικά από τον Ατατούρκ.

Κατά την περίοδο αυτών των 400 περίπου ετών, μια νέα κατάσταση ξεκινάει, όπου ο

χαλίφης, ο οποίος θεωρείται επικεφαλής της κυβέρνησης αλλά και της θρησκευτικής

κοινότητας, εξαρτάται πλέον από στρατιώτες, που πολύ συχνά είναι σκλάβοι. Επομένως σε

αυτό το σημείο υπάρχει μια ενδιαφέρουσα αντίφαση: από τη μία υπάρχει ο χαλίφης, που

θεωρητικά είναι ο κυβερνήτης, από την άλλη υπάρχει ο σουλτάνος, που είναι ο de facto

κυβερνήτης, αφού είναι επικεφαλής της στρατιωτικής δύναμης. Το γεγονός αυτό, το ότι

δηλαδή ο χαλίφης γίνεται με τον καιρό ένα πρόσωπο όλο και πιο αδύναμο, είναι ένα από τα

σημαντικότερα χαρακτηριστικά της ιστορίας του ισλαμικού νόμου και διακυβέρνησης και

παίζει σπουδαίο ρόλο στο πώς αυτά λειτουργούν στις σημερινές μουσουλμανικές περιοχές.

Πρόκειται για τη βασική αποτυχία της ισλαμικής πολιτικής να επινοήσει ένα ρεαλιστικό

μοντέλο διακυβέρνησης.

Κατά τον 20ο αιώνα παρατηρούμε κάποιες νέες απόπειρες για συνεκτική ισλαμική

διακυβέρνηση και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η μελέτη των πληθυσμών στα νέα ισλαμικά

εδάφη. Οι Άραβες κατακτητές αναγκάζουν τους νέους λαούς να ασπαστούν το Ισλάμ, την ίδια

στιγμή που υπάρχει η ιδέα ότι τα τοπικά έθιμα πρέπει να διατηρούνται, μια αντίθεση που έχει

σαν αποτέλεσμα για μεγάλα χρονικά διαστήματα να υπάρχουν μεγάλα ποσοστά μη-

Μουσουλμάνων στις νέες περιοχές. Αργότερα, οι πληθυσμοί γίνονται μουσουλμανικοί, αλλά

διατηρούν τα έθιμα και τις τοπικές τους παραδόσεις, τη γλώσσα και τη γενικότερη εθνική τους

υπόσταση, γεγονός που εξηγεί απόλυτα τις διαφοροποιήσεις και την ποικιλομορφία του

μουσουλμανικού κόσμου. Ταυτόχρονα, οι Άραβες κατακτητές διατηρούν ήδη υπάρχοντα

διοικητικά μοντέλα, ιδιαίτερα από την Περσική Αυτοκρατορία.

Όλα αυτά τα στοιχεία είναι που συνθέτουν το Ισλάμ όπως το γνωρίζουμε σήμερα και το

οποίο συνίσταται στη συμβίωση πολλών διαφορετικών πολιτισμών: έχουμε τους


9

παραδοσιακούς Άραβες που ζουν στην Αραβική Χερσόνησο, αλλά από την άλλη υπάρχουν

Σομαλοί, Αφγανοί, Ιρανοί, Κινέζοι, Βόσνιοι, πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι που αναγνωρίζουν

τους εαυτούς τους ως Μουσουλμάνους, αλλά δομούν τις ζωές πολύ διαφορετικά μεταξύ τους.

Σημαντικότατο ρόλο στην ποικιλία αυτή παίζει η διαφοροποίηση στις γλώσσες, η οποία πάντα

αποτελούσε παράγοντα στην ισλαμική ιστορία. Μελετώντας τα ιστορικά ντοκουμέντα,

βλέπουμε ότι το Κοράνι είναι γραμμένο στα αραβικά, αλλά υπάρχουν φιρμάνια και άλλοι

ισλαμικοί νόμοι στα τούρκικα, στα περσικά και σε πολλές ακόμη γλώσσες. Η αραβική που

θεωρείται η lingua franca των Μουσουλμάνων, στην πραγματικότητα υφίσταται μόνο ως

ιδανικό.

Η ποικιλομορφία του Ισλάμ αντικατοπτρίζεται και στην οικονομία. Μελετώντας την

κατανομή του ισλαμικού εισοδήματος, βλέπουμε ότι κάποια μέρη είναι εξαιρετικά πλούσια,

όπως για παράδειγμα το Κατάρ με ετήσιο εισόδημα πάνω από $100.000, ενώ άλλα είναι από

τα πιο φτωχά του κόσμου, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη Σομαλία με ετήσιο εισόδημα

$600 και το Αφγανιστάν με $1.000. Από άποψη οικονομικής προόδου, υπάρχουν χώρες όπως η

Τουρκία και η Μαλαισία με εξαιρετικά εντυπωσιακές οικονομίες, ενώ οι περισσότερες από τις

υπόλοιπες μουσουλμανικές χώρες είναι σχετικά στάσιμες.

Ένα άλλο στοιχείο που ενισχύει την εικόνα της ποικιλομορφίας και της διαφορετικότητας

είναι οι πολιτισμικές διαφορές σε επίπεδο καθημερινής ζωής. Για παράδειγμα, οι γυναίκες στο

Αφγανιστάν και την Αραβική Χερσόνησο φορούν την παραδοσιακή μπούργκα που καλύπτει

ολόκληρο το σώμα και το πρόσωπό τους, ενώ στην Ινδονησία υπάρχουν άνθρωποι που δεν

καλύπτονται καθόλου.


10

Γυναίκες που φορούν μπούργκα στο Αφγανιστάν

Γυναίκες στην Ινδονησία


11

2. Η θρησκεία στο κέντρο

Στο πλαίσιο αυτό της ποικιλομορφίας του Ισλάμ, το κοινό στοιχείο που πρέπει να αποτελέσει

κεντρικό άξονα της μελέτης είναι το θρησκευτικό. Ο λόγος είναι ότι η κοινή πίστη είναι αυτό

που ενώνει όλες αυτές τις χώρες με τις τόσο θεμελιώδεις διαφορές, με αποτέλεσμα οι

μελετητές πολλές φορές να τις αντιμετωπίζουν ως ενιαίο σύνολο, γιατί οι ίδιες θεωρούν τους

εαυτούς τους μια ενιαία κοινότητα. Η κοινή τους πίστη είναι και η ταυτότητά τους.

Ένα εύλογο ερώτημα είναι το γιατί θεωρούν ότι είναι μια ενιαία κοινότητα, τη στιγμή

που οι ίδιοι οι Μουσουλμάνοι ανα τον κόσμο αναγνωρίζουν τις βαθιά ριζωμένες διαφορές

τους; Και εδώ παίζει ιδιαίτερο ρόλο η ραγδαία εξάπλωση του Ισλάμ τόσο σαν θρησκεία, αλλά

και σαν πολιτική δύναμη, όπως περιγράφηκε παραπάνω, καθώς και το τεράστιο κατόρθωμα

που σημείωσε στις χώρες που έγιναν μουσουλμανικές ανά τους αιώνες. Η πολιτιστική,

θρησκευτική και πολιτική πορεία του Ισλάμ ιστορικά, έχει υπάρξει πηγή περηφάνιας και

σημείο αναφοράς για το σύνολο των Μουσουλμάνων μέχρι σήμερα, το οποίο εξηγεί τη μεγάλη

τους προσκόλληση στο Ισλάμ.

Στην μοντέρνα ισλαμική ιστορία, εντοπίζεται μια σημαντική αντίφαση. Βλέπει κανείς τη

διαφορά ανάμεσα σε προηγούμενες εποχές "μεγαλείου" του Ισλάμ και την κατάσταση

"κατοχής και κυριαρχίας" στην οποία έχει επέλθει τα τελευταία 200 χρόνια της

αποικιοκρατίας. Αυτή η κατάσταση διαμορφώνει κατά ένα μεγάλο μέρος την ιδιοσυγκρασία

της σύγχρονης μουσουλμανικής κοινότητας και τη συμπεριφορά της τόσο σε εθνικό αλλά και

σε διεθνές επίπεδο.

Σε πρακτικό καθημερινό επίπεδο, το Ισλάμ επηρεάζεται από την τεχνολογία, την

επιστήμη, τις πρακτικές, ακόμα και την τέχνη του δυτικού κόσμου, γεγονός που στην πορεία


12

αποδεικνύεται εποικοδομητικό τόσο για τη δύση, όσο και για την ανατολή. Το πιο σημαντικό

ιστορικά, όμως, δεν είναι αυτή η επιρροή, αλλά περισσότερο η κυριαρχία των

μουσουλμανικών εδαφών από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Σαν παράδειγμα, μπορούμε να

εξετάσουμε την περίπτωση της Αιγύπτου, η οποία καταλύθηκε από το Ναπολέοντα και το

στρατό του, όχι ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς της χώρας σε διεθνές επίπεδο, αλλά επειδή

απλά ήταν θέμα εδαφικής κυριαρχίας. Μέσα από πολέμους και συρράξεις, το Ισλάμ

προσπάθησε να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των καιρών και ουσιαστικά να "προλάβει" το

δυτικό κόσμο και τις πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις και πρακτικές, αλλά πάντα υπό το

θρησκευτικό πρίσμα και διατηρώντας τις παραδόσεις. Αυτή η πρόκληση είναι που

χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά του Ισλάμ καθ΄όλη την επόμενη περίοδο του 21ου αιώνα και

μέχρι σήμερα.


13

3. Το στοίχημα του εκμοντερνισμού

Η πρόκληση σε σχέση με τον εκμοντερνισμό είναι κυρίως το να αισθανθούν οι λαοί άνετα

μέσα σε αυτή την διαδικασία των αλλαγών, να γίνουν δηλαδή υποκείμενα και όχι αντικείμενα

της νέας κατάστασης. Πολλοί μελετητές περιγράφουν αυτή τη διαδικασία ως μια "ζωή γεμάτη

παράδοξα και αντιφάσεις". Ο λόγος είναι ότι ο εκμοντερνισμός φέρνει στο προσκήνιο πολύ

ισχυρά εργαλεία στον τομέα της βιομηχανίας, της επιστήμης, της γραφειοκρατίας και

διοίκησης, της πολιτιστικής αλλαγής κ.ο.κ., αλλά μαζί με όλα αυτά έρχεται και ο φόβος της

καταστροφής της παραδοσιακής κοινότητας, των παλαιών ιδανικών, ακόμα και της ίδιας της

ταυτότητας των ατόμων. Ο μοντέρνος τρόπος ζωής αλλάζει δραματικά το καθημερινό

περιβάλλον στο οποίο ζουν οι άνθρωποι. Πρόκειται γι' αυτό που οι μελετητές αποκαλούν

"δημιουργική καταστροφή".

Αυτό που κινεί την αλλαγή αυτή του τρόπου ζωής είναι το χρήμα και το κέρδος,

υπάρχει δηλαδή η υλιστική πλευρά του εκμοντερνισμού, που αποτελεί πολύ σημαντικό

κομμάτι του γιατί μπαίνουν τα κράτη στη διαδικασία εξαρχής.

Ο εκμοντερνισμός στις μουσουλμανικές χώρες έρχεται πολύ γρήγορα και έρχεται από

το εξωτερικό, με αποτέλεσμα, να είναι πολύ δυσκολότερο για τον πληθυσμό να δεχτεί το τι

συμβαίνει, αφού οι εθνικές διαφορές είναι παραπάνω από αισθητές. Υπάρχει ο φόβος της

αβεβαιότητας τόσο σε υλικό όσο και σε πνευματικό-ψυχικό επίπεδο, πρόκειται για ένα

αίσθημα καθολικό σε όλους τους λαούς που υπόκεινται στη διαδικασία του εκμοντερνισμού

και δεν ισχύει μόνο για τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς.


14

Στο ερώτημα "γιατί αφού το κόστος είναι τόσο μεγάλο, τα κράτη αναλαμβάνουν το

δύσκολο αυτό εγχείρημα", δίνει απάντηση η ιστορία. Πρόκειται και πάλι για ζήτημα

οικονομικό, αλλά και θέμα εθνικής κυριαρχίας. Όλοι οι υπόλοιποι βελτιώνονται και

προοδεύουν και οι ίδιοι αναγκάζονται να προλάβουν τις εξελίξεις για να μην υποστούν τις

συνέπειες μακροπρόθεσμα, γινόμενοι πολιτικά ή πολιτικά εξαρτημένοι. Αυτή είναι η υλιστική

πλευρά που αναφέρθηκε παραπάνω και συγκεκριμένα το πώς οργανώνει κανείς το στρατό

του, την κυβέρνησή του, την οικονομία του.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον των αντιφάσεων, τόσο στην περίπτωση του Ισλάμ αλλά

γενικότερα στην ιστορία, την πιο ρομαντική πλευρά που εναντιώνεται στον εκμοντερνισμό και

τις ραγδαίες και βίαιες αλλαγές που αυτός επιφέρει, τις βλέπουμε κυρίως στις τέχνες αλλά και

σε άλλου είδους ιστορικά ντοκουμέντα. Για παράδειγμα, το Σύνταγμα της Ισλαμικής

Δημοκρατίας του Ισλάμ αναφέρει: "Αυτή η αρχή αντιτίθεται σε άλλα οικονομικά συστήματα,

όπου ο στόχος είναι η απόκτηση και συγκέντρωση πλούτου και η μεγιστοποίηση του κέρδους.

Στις υλιστικές σχολές σκέψης, η οικονομία αντιπροσωπεύει το τέλος του εαυτού και γίνεται

ένας ανατρεπτικός και διεφθαρμένος παράγοντας στην πορεία της ανάπτυξης του ανθρώπου.

Στο Ισλάμ, η οικονομία είναι ένα μέσο και το μόνο που απαιτείται από ένα μέσο είναι το να

αποτελεί αποτελεσματικό παράγοντα στην επίτευξη του απόλυτου σκοπού". Πρόκειται για την

απόλυτη απόρριψη της οικονομίας ως αυτοσκοπού και τη χρήση της ως μέσου, αν και είναι

φανερό ότι οι ισλαμικές κοινωνίες ουδέποτε έχουν κατορθώσει να επινοήσουν ένα

εναλλακτικό οικονομικό σύστημα.

Το οποίο μας φέρνει στην αποτυχία του Ισλάμ να συναγωνιστεί με τον υπόλοιπο κόσμο

σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο διεθνώς, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τη

στρατιωτική παρουσία και απόδοσή του. Το πιο δραματικό παράδειγμα αποτελεί ο πόλεμος

στο Ισραήλ το 1967, οπότε τα ισλαμικά στρατεύματα κατατροπώθηκαν.


15

Εσφαλμένες εκτιμήσεις σε σχέση με το Ισλάμ σήμερα

(Misperceptions about Islam today, A conversation with Reza Aslan)

Συνέντευξη του Reza Aslan (Αμερικανοϊρανός συγγραφέας και λόγιος, με

αντικείμενο τις θρησκείες)

Stand Alone Media, The Sam Network, Interviewer: Stefania Lakatos

- Είστε ένας Αμερικανοϊρανός συγγραφέας και μελετητής των Θρησκειών στο

Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και είστε μέσα στα πράγματα, όσον αφορά στα

σημερινά θρησκευτικά και πολιτικά ζητήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σήμερα, ο δυτικός κόσμος αντιλαμβάνεται το Ισλάμ ως ένα σύνολο, μια

ενωμένη ομάδα και εσείς έχετε αποδείξει σε πολλά από τα βιβλία σας ότι αυτό


16

στην πραγματικότητα δεν ισχύει. Μπορείτε να μας πείτε για την ποικιλομορφία

του Ισλάμ σήμερα;

- Ένας στους τέσσερεις ανθρώπους στη γη είναι Μουσουλμάνος. Οπότε, όποιος

πιστεύει ότι αυτοί οι 1,5 - 1,6 δισ. άνθρωποι σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο,

πιστεύουν με τον ίδιο τρόπο ή πράττουν με τον ίδιο τρόπο είναι ηλίθιοι. Είναι

βλακώδες να το συμπεραίνει κανείς. Κανείς δε θεωρεί ότι όλοι οι Χριστιανοί ή όλοι

οι Εβραίοι πιστεύουν το ίδιο πράγμα, ωστόσο έχετε δίκιο. Υπάρχει μια αντίληψη ότι

όλοι οι Μουσουλμάνοι έχουν τις ίδιες ιδέες και αξίες, ενώ στην πραγματικότητα το

Ισλάμ είναι μακράν η πιο εκλεκτική, η πιο ποικιλόμορφη θρησκεία στον κόσμο. Αν

το σκεφτείτε, είναι 1,6 δισ. άνθρωποι, αλλά χωρίς ένα κέντρο. Αυτό είναι πολύ

σημαντικό. Η δεύτερη πιο διαδεδομένη θρησκεία στον κόσμο είναι ο

Ρωμαιοκαθολικισμός. Αλλά η διαφορά είναι ότι όλοι οι Ρωμαιοκαθολικοί -

δισεκατομμύρια σε όλον τον κόσμο - μιλούν με μία φωνή. Δε λέω ότι δεν έχουν

διαφορετικές απόψεις και γνώμες, αλλά υπάρχει ένας άνθρωπος που είναι

επικεφαλής όλων αυτών των δισεκατομμυρίων Ρωμαιοκαθολικών. Αυτό επιτρέπει

ένα τεράστιο βαθμό ενότητας και συνεκτικότητας της Καθολικής Εκκλησίας. Τώρα

φανταστείτε 1,6 δισ. ανθρώπους, αλλά χωρίς έναν Πάπα, χωρίς ένα Βατικανό, χωρίς

καμία εξουσία που καθορίζει ποιος είναι Μουσουλμάνος και ποιος όχι, ποια είναι η

σωστή μουσουλμανική συμπεριφορά και ποια όχι. Αυτό που έχουμε είναι μια

κακοφωνία, χιλιάδες διαφορετικές εμπειρίες και τρόπους έκφρασης του Ισλάμ.

- Με τον ίδιο τρόπο, πολύς κόσμος βλέπει τον πόλεμο, ως έναν πόλεμο ανάμεσα

στο δυτικό κόσμο και τον αραβικό κόσμο. Αλλά εξηγήσατε ότι ο πόλεμος στον

πλαίσιο του αραβικού κόσμου είναι περισσότερο μεταξύ μετριοπαθών και

εξτρεμιστών.


17

- Αρχικά, πιστεύω ότι είναι σημαντικό να το επεκτείνουμε αυτό και να κατανοήσουμε

ότι εδώ δε μιλάμε μόνο για τον αραβικό κόσμο, εντούτοις οι Άραβες είναι περίπου το

12 - 13% των Μουσουλμάνων στον κόσμο. Ξέρω ότι στη Δύση - κυρίως στην

Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική - επικεντρωνόμαστε περισσότερο σε αυτή τη μία

περιοχή και είναι λογικό, γιατί έχουμε πολλά συμφέροντα σε αυτή την περιοχή, αλλά

οι Άραβες δεν είναι ο μουσουλμανικός κόσμος. Από τις πέντε πιο δημοφιλείς

μουσουλμανικές χώρες του κόσμου, μόνο μία, η Αίγυπτος, είναι αραβική χώρα. Το

μέλλον του Ισλάμ δεν είναι στη Μέση Ανατολή. Το μέλλον του Ισλάμ είναι στην

Ινδονησία, στην Μαλαισία, στην Τουρκία, στη Σενεγάλη. Από εκεί και πέρα, σχετικά

με αυτή τη σύγκρουση πολιτισμού μεταξύ Δύσης και Ισλάμ, νομίζω ότι αυτό είναι μια

εντελώς λανθασμένη παραδοχή. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία 100 χρόνια βλέπουμε

να λαμβάνει χώρα μια πραγματική διαμάχη στο πλαίσιο του ίδιου του Ισλάμ. Μια

διαμάχη εξουσίας, σε σχέση με το ποιος θα καθορίσει την ταυτότητα του Ισλάμ, το

αν θα είναι διάφοροι θεσμοί όπως οι Ulama ή οι Imam ή αν θα είναι τα ίδια τα

άτομα που θα το κάνουν. Και αυτό το θέμα, όπως έχει συμβεί σε όλες τις μεγάλες

θρησκείες, έχει οδηγήσει σε τεράστια διαμάχη, τεράστια αιματοχυσία. Αυτό

συμβαίνει όταν οι παγκόσμιες θρησκείες διανύουν αυτές τις περιόδους

αναμόρφωσης. Τώρα, είναι αλήθεια ότι, επειδή έχουμε τόσα θεμελιωμένα

συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, ο δυτικός κόσμος, ειδικά η Ευρώπη και η Βόρεια

Αμερική, έχει παρασυρθεί σε αυτή τη διαμάχη και ηθελημένα μάλιστα. Οπότε μπορεί

να φαίνεται ότι αυτός είναι ένας πόλεμος ανάμεσα στη Δύση και το Ισλάμ. Αλλά

πρέπει να καταλάβουμε ότι είμαστε μεν συνένοχοι, αλλά έχουμε παρασυρθεί σε αυτή

τη διαμάχη, λόγω του καταστροφικού ρόλου που είχαμε στην περιοχή, τόσο κατά την

αποικιακή περίοδο, όσο και κατά την μετα-αποικιακή: συμπεριφερόμαστε στο

μεγαλύτερο μέρος της Μέσης Ανατολής σαν να είναι το προσωπικό μας βενζινάδικο.

Αλλά αυτό είναι ένα πρόβλημα δικό τους και θα λυθεί χωρίς εμάς.


18

- Υπάρχει σήμερα η αίσθηση στις Η.Π.Α. αλλά και στην Ευρώπη, ότι το Ισλάμ

δεν είναι συμβατό με τον νεωτερισμό. Τι απαντάτε σε αυτό;

- Θα απαντούσα ανοίγοντας τα μάτια μου και κοιτάζοντας γύρω μου. Το ένα τρίτο

των Μουσουλμάνων ζουν σε ελεύθερες δημοκρατίες. Η μεγαλύτερη μουσουλμανική

χώρα του κόσμου - η Ινδονησία - είναι δημοκρατία, η δεύτερη μεγαλύτερη - η

Τουρκία - είναι δημοκρατία, η τρίτη μεγαλύτερη - το Πακιστάν - είναι δημοκρατία, η

Σενεγάλη είναι δημοκρατία, το Μπαγκλαντές είναι δημοκρατία, η Αίγυπτος είναι

δημοκρατία. Το θέμα είναι ότι απλά οι εμπειρικές αποδείξεις είναι αρκετές ώστε να

αντικρούσουμε αυτού του είδους τα σχόλια. Αλλά, ας είμαστε ξεκάθαροι. Όταν ο

κόσμος το λέει αυτό, δεν αναπτύσσει ένα επιχείρημα. Εκφράζει μια προκατάληψη.

Αυτό που εννοούν είναι ότι το Ισλάμ είναι διαφορετικό. Ότι υπάρχει κάτι

ασυνήθιστο, κάτι εξαιρετικό, κάτι ιδιαίτερο σε σχέση με το Ισλάμ. Ότι οι πολλαπλοί

παράγοντες που έχουν επηρεάσει κάθε θρησκεία στον κόσμο, πολιτισμικοί

παράγοντες, γλωσσικοί, φιλολογικοί, κοινωνικοί, που έχουν αλλάξει τις θρησκείες

ανά τους αιώνες, δε λειτουργούν στην περίπτωση του Ισλάμ. 'Ότι το Ισλάμ είναι το

ίδιο όπου κι αν βρίσκεται. Δε χρειάζεται να αντικρούσουμε αυτή την άποψη. Και

μόνο το ότι το λέει κανείς είναι αρκετό για να καταλάβουμε πόσο γελοίο και

παράλογο είναι.

- Πρόσφατα υπήρχαν κάποια θέματα σχετικά με τα media και την ελευθερία του

λόγου. Υπάρχει ένα τεράστιο κενό ανάμεσα στη θρησκευτική ελευθερία, το

σεβασμό στην πίστη και την ελευθερία του λόγου. Πώς συμβιβάζεται ή

εξισορροπείται αυτό;


19

- Δεν ξέρω αν υπάρχει συμβιβασμός. Εξαρτάται από το πού βρίσκεσαι. Ας είμαστε

απόλυτα ειλικρινείς εδώ. Αυτό δεν αφορά μόνο στην ελευθερία του λόγου σε

αντίθεση με την ελευθερία της πίστης. Το θέμα είναι ότι αν είσαι στη Γερμανία δεν

έχεις την ελευθερία να ασπαστείς τη ναζιστική προπαγάνδα. Στην πραγματικότητα,

το YouTube είναι μπλοκαρισμένο στη Γερμανία ώστε να μην υπάρχει ναζιστική

προπαγάνδα. Αν είσαι στην Τουρκία δεν σου επιτρέπεται να ασπαστείς αντικεμαλικά

αισθήματα. Και πράγματι το YouTube στην Τουρκία απαγορεύεται δια νόμου να

δείχνει βίντεο που δυσφημούν τον Ατατούρκ. Ωστόσο λέμε ότι η Γερμανία είναι

δημοκρατία, η Τουρκία είναι δημοκρατία. Οπότε, αν η Αίγυπτος θέλει να

απαγορεύσει στο YouTube να δείχνει βίντεο που δυσφημούν τον Προφήτη Μοχάμεντ

είναι γελοίο να λέμε ότι γι' αυτό δεν είναι δημοκρατία. Πρέπει να πούμε το ίδιο για

τη Γερμανία και την Τουρκία. Νομίζω ότι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η

δημοκρατία δεν είναι ένα μόνο πράγμα. Ότι βιώνεται διαφορετικά στον κόσμο. Εγώ

είμαι Αμερικανός, οπότε αρνούμαι και απορρίπτω οποιουδήποτε είδους όριο στην

ελευθερία του λόγου. Είμαι απόλυτος όταν πρόκειται για την πίστη μου ότι μπορείς

να πεις ότι θέλεις, όποτε θέλεις και όπως θέλεις να το πεις. Δεν έχω πρόβλημα με

αυτό. Αλλά αυτό συμβαίνει επειδή είμαι Αμερικανός, έτσι έχω μεγαλώσει, αυτό είναι

το περιβάλλον στο οποίο ζω. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να γίνονται αυτές οι

συζητήσεις: αν ξεκινάς λέγοντας ότι υπάρχουν κάποια πράγματα για τα οποία δεν

μπορείς να μιλήσεις, ποιος τα ορίζει αυτά τα πράγματα; Αυτά τα ερωτήματα είναι

αδύνατο να απαντηθούν κι έτσι νομίζω ότι το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι

να μην τα απαντήσουμε.

- Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Μουσουλμάνοι της Αμερικής,

ειδικά μετά την 9/11;


20

- Είναι ενδιαφέρον. Η αμερικανική μουσουλμανική κοινότητα βρίσκεται σε ένα

παράδοξο αυτή τη στιγμή. Από τη μία, είναι απίστευτα πλούσια. Έχει τα υψηλότερα

ποσοστά πλούτου από οποιαδήποτε άλλη κοινότητα μεταναστών στις Η.Π.Α., έχει τα

υψηλότερα ποσοστά μόρφωσης και καλλιέργειας από όλες τις κοινότητες, έχει ακόμα

και τα υψηλότερα ποσοστά υπηκοότητας σε σχέση με τις άλλες κοινότητες. Είναι

πολύ μικρά τα νούμερα, 3,5 εκατ., περίπου το 1% του πληθυσμού, αλλά είναι

πλούσιο, ολοκληρωμένο, ενσωματωμένο σε κάθε επίπεδο της αμερικανικής

κοινωνίας. Και παρ' όλ' αυτά, τα τελευταία χρόνια, από το 2005-2006, όχι ως

αποτέλεσμα της 9/11, το αντίθετο μάλιστα (είναι εσφαλμένη εκτίμηση το ότι η 9/11

έκανε τη ζωή δύσκολη για τους Μουσουλμάνους στην Αμερική. Αυτό δε συνέβη. Η

9/11 έκανε τη ζωή δύσκολη για τους Μουσουλμάνους στην Ευρώπη) ηθελημένα, οι

ισλαμοφοβικοί στην Αμερική εισήγαγαν αυτό το κλίμα που επιτυχώς καλλιέργησαν οι

ισλαμοφοβικοί της Ευρώπης, για παράδειγμα σε μέρη όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η

Ιταλία, υιοθετώντας τη στρατηγική και τη μεθοδολογία της ευρωπαϊκής

ισλαμοφοβίας. Οι Η.Π.Α. τα τελευταία χρόνια κατάφεραν ναν δημιουργήσουν την

ίδια αίσθηση φόβου και ανησυχίας για το μουσουλμανικό πληθυσμό της Αμερικής.

Έτσι, για παράδειγμα, στις Η.Π.Α. ακούς ξανά και ξανά στην πολιτική επικρατούσα

τάση για την μουσουλμανική κατάκτηση των Η.Π.Α., ότι από στιγμή σε στιγμή το 1%

του πληθυσμού των Η.Π.Α. θα κατακτήσει ολόκληρη τη χώρα. Είναι γελοίο κι όμως

στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, στην περίοδο της πολιτικής αστάθειας, σε μια

περίοδο που οι Αμερικανοί έρχονται αντιμέτωποι με μια πραγματική κρίση

ταυτότητας, είναι ένα μήνυμα που λειτουργεί. Ο φόβος πουλάει, ο φόβος φέρνει

ψήφους κι έτσι η ισλαμοφοβία στις Η.Π.Α. είναι ένα νέο αλλά επιτυχημένο

φαινόμενο.


21

- Υπάρχει κάποιος τρόπος να αλλάξει κανείς τη γνώμη του κόσμου και αυτό το

αντιισλαμικό αίσθημα;

- Ναι, είναι πιθανό να αλλάξεις τη γνώμη του κόσμου. Αλλά όχι με τον τρόπο που

νομίζουν πολλοί. Υπάρχει μια τάση να πιστεύουμε ότι η μόρφωση ή η πληροφόρηση

μπορούν να αλλάξουν τις απόψεις μας. Ότι αν ο κόσμος απλώς μάθαινε περισσότερα

για το Ισλάμ δεν θα φοβόταν τόσο του Μουσουλμάνους. Αυτό είναι γελοίο. Η

μόρφωση δεν αλλάζει τις αντιλήψεις. Η προκατάληψη δεν είναι κάτι που κατοικεί

στο μυαλό, είναι κάτι που κατοικεί στην καρδιά. Έχει να κάνει με το φόβο, όχι με

την άγνοια. Και ο μόνος τρόπος για να πολεμήσεις το φόβο είναι μέσω των

διαπροσωπικών σχέσεων. Οι δημοσκοπήσεις λένε ότι αν γνωρίζεις έστω κι έναν

Μουσουλμάνο, μειώνεται στο μισό η αρνητικότητά σου απέναντι στο Ισλάμ, γιατί αν

πράγματι γνωρίσεις έναν άνθρωπο, τότε δεν μπορείς πλέον να τον βλέπεις ως ένα

απλό σύμβολο.


22

4. Τέσσερα μοντέλα προσαρμογής

Σημειώνονται τέσσερα μοντέλα απόπειρας προσαρμογής που εφαρμόζουν οι ισλαμικές

ομάδες, αντιμετωπίζοντας τα νέα δεδομένα και προσπαθώντας να διατηρήσουν την ταυτότητά

τους και την εικόνα του εαυτού τους. Όπως αναφέρθηκε στον πρόλογο, πολλές φορές κάτι

θεωρητικά ιδανικό δεν ισχύει ή δεν εφαρμόζεται απόλυτα στην πραγματικότητα. Επομένως,

πολύ συχνά στην πραγματική ζωή συναντάμε διασταύρωση δύο ή περισσότερων από αυτές τις

τέσσερις προσεγγίσεις. Η ξεχωριστή ανάλυσή τους ωστόσο, βοηθά στην καλύτερη κατανόησή

τους.

Α. Απόλυτη συμπόρευση με τη Δύση:

Η προσέγγιση αυτή πάει με την έντονη τάση για αντικληρικισμό. Είναι η προσπάθεια

αντιγραφής του τι κάνουν οι Δυτικοί, ώστε να μπορέσει το κράτος να είναι ανταγωνιστικό σε

διάφορα επίπεδα. Έχουμε για παράδειγμα την ίδρυση πανεπιστημίων σε ισλαμικές

μητροπόλεις, όχι βασισμένων στα παραδοσιακά πρότυπα αλλά στα δυτικά, από άποψης

σχολών σκέψης, επιστήμης, κ.ο.κ. Παρατηρούμε την πολύ έντονη επίδραση της Δύσης στην

αρχιτεκτονική των δημόσιων κτιρίων. Γνωρίζουμε ότι ο Οθωμανικός στρατός εκπαιδεύτηκε

από Γερμανούς αξιωματικούς. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των Οθωμανών, η τάση για

αντιγραφή της Δύσης είναι φανερή στα έργα τέχνης της εποχής, όπου συχνά η Τουρκία

παρουσιάζεται ως μια γυναίκα που απελευθερώνεται από τα δεσμά της παράδοσης. Στην

πορεία, ακόμα και το θρησκευτικό κομμάτι στην Τουρκία παραμερίζεται, μπροστά στην

ανάγκη για εκμοντερνισμό, όταν ο Ατατούρκ υιοθετεί ολοκληρωτικά το γαλλικό μοντέλο.


23

Β. Θρησκευτικός μοντερνισμός:

Πρόκειται για την προσπάθεια να μην παραμεριστούν οι παραδόσεις και η θρησκεία του

Ισλάμ, να διατηρηθούν, αλλά να μεταρρυθμιστούν. Οι χώρες που είναι πιο κοντά σε αυτή την

προσέγγιση είναι μάλλον το Μαρόκο και η Τυνησία. Αυτή είναι και επικρατούσα προσέγγιση

στο μουσουλμανικό κόσμο. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές, η θρησκεία χρειάζεται να

επανερμηνευτεί, με βάση τις διεθνείς εξελίξεις. Ένα από τα στοιχεία που θεωρούν ότι πρέπει

να αναθεωρηθεί είναι η θέση της γυναίκας στη σύγχρονη οικονομία, αλλά διατηρώντας μια

παραδοσιακή βάση. Γενικότερα, διαμηνύουν ότι το Ισλάμ είναι απόλυτα συμβατό με τη

σύγχρονη ζωή.

Γ. Λατρεία των παραδόσεων:

Πρόκειται για τους επονομαζόμενους traditionalists, των οποίων η προσέγγιση συνίσταται στο

ότι δεν υπάρχει ανάγκη για αλλαγή. Υποστηρίζουν ότι οι ισλαμικές κυβερνήσεις και κοινωνίες,

δεν είναι απλά ισάξιες, αλλά μάλλον ανώτερες έναντι των παρακμιακών δυτικών. Είναι

ιδιαίτερα συντηρητικοί και επικεντρώνονται κυρίως στις αρνητικές πλευρές της μοντέρνας

ζωής, όπως για παράδειγμα τα μεγάλα ποσοστά των διαζυγίων, την αρνητική επίδραση στην

οικογενειακή ζωή, κ.λπ., θεωρώντας ότι η δική τους ζωή είναι πολύ πιο σταθερή, βασισμένη

στις βασικές ιδέες του ισλαμικού νόμου τον οποίο θεωρούν απόλυτα αποτελεσματικό και

ανώτερο.

Δ. Φονταμενταλισμός:

Οι Φονταμενταλιστές είναι μάλλον η πιο σημαντική ομάδα, από άποψη ποσότητας και

επίδρασης. Είναι πολύ δραστήριοι και όπως φαίνεται παραγωγικοί άνθρωποι που δέχονται ότι

ο εκμοντερνισμός αποτελεί σημαντική πρόκληση. Αντιδρούν στην αποτυχία των δύο πρώτων

προσεγγίσεων να επινοήσουν ένα αποτελεσματικό μοντέλο, υποστηρίζοντας ότι με τη Δύση


24

υπάρχουν απροσπέλαστες διαφορές. Θεωρούν ότι το Ισλάμ είναι απαράμιλλα ανώτερο τόσο

του καπιταλιστικού όσο και του σοσιαλιστικού δυτικού μοντέλου και ότι πρέπει να επιστρέψει

στα βασικά - από όπου προέρχεται και ο όρος "φονταμενταλισμός". Προσπαθούν να

επιστρέψουν στη βάση και να επαναδημιουργήσουν το Ισλάμ, όπως ακριβώς έκανε ο

Προφήτης. Αυτή η σχολή σκέψης έχει τραβήξει πολύ έντονα την προσοχή τόσο του κόσμου

μέσα στο ίδιο το Ισλάμ όσο και του δυτικού κόσμου.


25

5. Ενδείξεις για την αποτυχία του Ισλάμ έναντι των άλλων μοντέλων

Η πιο σημαντική πλευρά της προσπάθειας για εκμοντερνισμό και ο πιο ακριβής δείκτης

για το αν το Ισλάμ καταφέρνει ή όχι να συναγωνιστεί, είναι, όπως αναφέρθηκε παραπάνω η

οικονομία. Από τις 200 περίπου χώρες στις οποίες υφίσταται μουσουλμανικός πληθυσμός,

αξίζει να εξετάσουμε τις 103 στις οποίες ο πληθυσμός αυτός αποτελεί πλειοψηφία.

Μελετώντας τα οικονομικά στοιχεία, διαπιστώνει κανείς ότι τα τελευταία χρόνια, 57 χώρες

σημειώνουν οικονομική ανάπτυξη και 46 χώρες οικονομική επιδείνωση - κυρίως βάσει του

ΑΕΠ. Άρα στην πλειοψηφία των κρατών αυτών, παρά τη ραγδαία κοινωνική, πολιτική και

γενικότερα αλλαγή, η οικονομία εξακολουθούσε να βελτιώνεται, δημιουργώντας θετικό

αίσθημα απέναντι στην νέα τάξη πραγμάτων. Ωστόσο, στις υπόλοιπες χώρες που δεν

απέδωσαν τόσο καλά, η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης ήταν ανάλογη της ραγδαίας

αλλαγής στα υπόλοιπα επίπεδα, με αποτέλεσμα να υπάρχει προκατάληψη και απόρριψη του

νέου τρόπου ζωής.

Ταυτόχρονα, εξετάζοντας τα επίπεδα της παραγωγικότητας το διάστημα 1991-2008,

στις μουσουλμανικές χώρες που βιώνουν τη διαδικασία, βλέπουμε ότι σε όλες ανεξαιρέτως

αυτή έχει αυξηθεί, σε άλλες περισσότερο, σε άλλες λιγότερο (στοιχεία από το Πανεπιστήμιο

της Κοπεγχάγης), με την πιο δραματική αύξηση να σημειώνεται στη νότια και ανατολική Ασία

και την πιο συγκρατημένη στον αραβικό κόσμο. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τον αραβικό

κόσμο, η βελτίωση υπάρχει, είναι όμως τόσο μικρή που θεωρείται αμελητέα και ταυτόχρονα,

μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έχουν υπάρχει πολλά πισωγυρίσματα. Την αποτυχία αυτή μπορεί

να επιβεβαιώσει κανείς και από τα στοιχεία που αφορούν στο εμπόριο. Στις αραβικές χώρες


26

συναντάμε τη μικρότερη παραγωγή, το χαμηλότερο ενδιαφέρον για προϊόντα και το

χαμηλότερο βαθμό εσωτερικού εμπορίου.

Ταυτόχρονα, μπορούμε να δούμε την αύξηση του πληθυσμού κατά το διάστημα 1962-

2010 (στοιχεία από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης). Κατά τη διάρκεια των ετών αυτών, οι

αραβικές χώρες σημείωσαν τις μεγαλύτερες αυξομειώσεις πληθυσμού σε σχέση με όλο τον

υπόλοιπο κόσμο, με αποτέλεσμα να έχουμε σχετικά νέους λαούς. Αυτό το στοιχείο και σε

συνδυασμό με την αύξηση του κόσμου που σπουδάζει, στο πλαίσιο της νέας κατάστασης,

όπου η παιδεία αποτελεί αίτημα, μπορεί να εξηγήσει την καθυστέρηση στον τομέα της

παραγωγής και της οικονομίας. Στις περισσότερες από αυτές τις χώρες, ο μέσος όρος

εκπαίδευσης ήταν 2 χρόνια το 1970 και μέχρι το 2010 είχε φτάσει τα 6-10 χρόνια, ανά

περίπτωση.

Αυτή η διαφορά είναι θεμελιώδης. Η μόρφωση του κόσμου, φέρνει μαζί της και την

απαίτηση από αυτό τον κόσμο να καρπωθεί αυτά που αξίζει ως μορφωμένος πληθυσμός. Και

αυτή είναι η πραγματική πρόκληση στην οποία τα κράτη αυτά δεν ανταποκρίθηκαν. Το κράτος

που υπόσχεται σταθερότητα και εργασία, δεν μπορεί να κρατήσει την υπόσχεσή του, αν και ο

λαός μορφώνεται και ανεβάζει συνεχώς τον πήχη. Από τη σκοπιά των νέων αυτών πληθυσμών,

το κοινωνικό συμβόλαιο έχει σπάσει και βρίσκονται σε διαδικασία διεκδίκησης αυτών που

θεωρούν ότι δικαιωματικά τους ανήκουν. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στον αραβικό

κόσμο τα μεγαλύτερα και πιο σοκαριστικά ποσοστά ανεργίας αφορούν στους νέους.

Κοινωνικά, το αποτέλεσμα είναι νέοι πληθυσμοί που είναι οικονομικά, αλλά και

σεξουαλικά περιορισμένοι, αφού δεν έχουν δυνατότητα να δημιουργήσουν οικογένεια και

βιώνουν την καταπίεση. Σε δημοσκόπηση που έλαβε χώρα σε μια σειρά χωρών, ο κόσμος στην

πλειοψηφία του επιβεβαίωσε ότι το 2007 πήγαιναν πιο καλά και ήταν πιο ευτυχισμένοι απ' ότι

ήταν το 2010, ενώ σε άλλο γκάλοπ που αφορούσε στο κατά πόσον ο λαός ήταν

ευχαριστημένος από τις κρατικές παροχές, όλες ανεξαιρέτως οι χώρες απάντησαν ότι το 2009

ήταν πολύ πιο ικανοποιημένοι απ' ότι το 2010. Οι τομείς επάνω στους οποίους ερωτήθηκαν

ήταν οι μαζικές μεταφορές, το περιβάλλον, η στέγαση, το εκπαιδευτικό σύστημα, η ιατρική

περίθαλψη και η κατάσταση των δρόμων.


27

6. Ανθρώπινα δικαιώματα

Α. Το παράδειγμα της Malala Yousafzai

Η Malala Yousafzai έκανε παγκόσμια αίσθηση με το θάρρος της να αντιτεθεί δημόσια

στους Ταλιμπάν, όταν εκείνοι απαγόρευσαν στην ίδια και σε όλα τα κορίτσια της περιοχής της

να πάνε στο σχολείο. Ο αγώνας της και η δημόσια παρουσία της είχαν ως αποτέλεσμα να την

πυροβολήσουν, με σκοπό να τη σκοτώσουν.

H Malala ήταν τότε μια 14χρονη μαθήτρια στην πόλη Mingora, την μεγαλύτερη πόλη

της επαρχίας Swat στο νοτιοδυτικό Πακιστάν, στα σύνορα με το Αφγανιστάν, περιοχή στην

οποία δραστηριοποιούνται οι Ισλαμιστές αντάρτες Ταλιμπάν. Ήταν κόρη διευθυντή σχολείου,

ποιητή και πολιτικού ακτιβιστή, που μπήκε πρόωρα στον κόσμο των ενηλίκων όταν σε ηλικία

11 ετών ξεκίνησε να γράφει στο blog του BBC Urdu – ειδησεογραφικό τμήμα του BBC στην

επίσημη γλώσσα του Πακιστάν - στην προσπάθεια να ενημερώσει τον κόσμο για την

καθημερινή ζωή υπό την πίεση των Ταλιμπάν, που είχαν ήδη καταδικασθεί από την διεθνή

κοινή γνώμη αλλά και πολλούς Μουσουλμάνους για τον αυθαίρετο τρόπο με τον οποίο

ερμήνευαν τον ισλαμικό νόμο, τη βάναυση συμπεριφορά απέναντι στις γυναίκες και κυρίως τη

δράση τους στο Αφγανιστάν

Όταν ένας Πακιστανός ρεπόρτερ του BBC ρώτησε τον πατέρα της Malala αν υπήρχαν

κορίτσια στο σχολείο του τα οποία ήταν διατεθειμένα να μιλήσουν για τη ζωή υπό το

καθεστώς, κανένα κορίτσι δεν μπορούσε να το αναλάβει, γιατί οι οικογένειές τους το

θεώρησαν εξαιρετικά επικίνδυνο. Στο μεταξύ, οι Ταλιμπάν είχαν απαγορεύσει την μουσική,

την τηλεόραση, τη μόρφωση των νεαρών κοριτσιών και το δικαίωμα των γυναικών να

πηγαίνουν στην αγορά. Το μόνο κορίτσι που προσφέρθηκε αρχικά να γράψει ένα είδος


28

ημερολογίου για τη ζωή υπό τους Ταλιμπάν, η 15χρονη Αισα, γρήγορα έκανε πίσω μετά από

παρέμβαση των γονιών της που φοβήθηκαν τα αντίποινα. Το εγχείρημα τελικά ανέλαβε η

11χρονης τότε Malala, με την ενθάρρυνση του πατέρα της, τον οποίο λάτρευε και θαύμαζε ως

ακτιβιστή. Οι γονείς της και η ομάδα του BBC αποφάσισαν ότι το καλύτερο ήταν να γράφει με

ψευδώνυμο για την ασφάλειά της.

Εκείνη την περίοδο, οι Ταλιμπάν βομβάρδιζαν ανελέητα την Mingora και είχαν ήδη

καταστρέψει περισσότερα από 100 σχολεία θηλέων. Παράλληλα κοινοποίησαν διάταγμα με το

οποίο απαγόρευαν από τις 15 Ιανουαρίου 2010 την προσέλευση των κοριτσιών στα σχολεία.

Όλο και λιγότερα κορίτσια άρχισαν να έρχονται στην τάξη της, αλλά η Malala συνέχισε να

πηγαίνει στο σχολείο του πατέρα της, φορώντας όχι την πόδια της αλλά κανονικά ρούχα για να

μην γίνεται στόχος.

Στις 15 Ιανουαρίου τα σχολεία πράγματι έκλεισαν, αλλά οι Ταλιμπάν συνέχισαν να

βομβαρδίζουν και να καταστρέφουν σχολικά κτήρια. Την ίδια περίοδο η κυβέρνηση θέσπισε

νόμο που προέβλεπε την αυστηρότερη ερμηνεία της σαρία, ειδικά στην περιοχή Swat και στην

μεγαλύτερη πόλη της, την Mingora.

Στο μεταξύ, οι New York Times συμφωνούν με τον πατέρα της Malala για το γύρισμα

ενός ντοκιμαντέρ στο οποίο η μικρή εμφανίζεται να περιγράφει τις φρικαλεότητες των

ανταρτών αλλά και να υπερασπίζεται το δικαίωμά της και όλων των κοριτσιών, στην

εκπαίδευση. H Malala Yousafzai αρχίζει να γίνεται διάσημη και να δίνει συνεντεύξεις σε

εφημερίδες και κανάλια. Η φήμη της μεγαλώνει, μαζί με αυτή του πατέρα της, ο οποίος

γίνεται γνωστός ως ένας από τους λίγους ανθρώπους που τολμά να αντιτεθεί δημοσίως στους

Ταλιμπάν.

H Malala δίνει συνεντεύξεις στο εθνικό κανάλι του Καναδά αλλά και σε ένα από τα

μεγάλα κανάλια του Πακιστάν. Ο πατέρας της εντείνει τον αγώνα και τις δημόσιες

παρεμβάσεις ακόμα και στον απεσταλμένο των ΗΠΑ στην περιοχή, για να κάνει γνωστή στον

κόσμο την κατάσταση και να αναγκάσει την Πακιστανική Κυβέρνηση να δράσει εναντίον τους.


29

Η Unicef ονομάζει την Malala Πρόεδρο της «Τοπικής Παιδικής Συνέλευσης», η οποία

ιδρύεται με στόχο «να δώσει φωνή στα παιδιά, να μιλήσουν για τα δικαιώματά τους και να

ψάξουν λύσεις στα προβλήματά τους». Τον Δεκέμβριο του 2009 η Malala είχε ήδη

συμμετάσχει σε σχολικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αφορούσε στη δημοσιογραφία και την

πολιτική επικαιρότητα και το οποίο είχε διοργανώσει το Ινστιτούτο Πολέμου και Ειρήνης με

τον τίτλο «Ανοιχτά Μυαλά».

Τα ΜΜΕ και οι ανθρωπιστικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο επαινούν και εξαίρουν την

μικρή για το θάρρος της να αντιτεθεί στους Ταλιμπάν και να πολεμήσει για το «δικαίωμα των

κοριτσιών όλου του κόσμου να πηγαίνουν στο σχολείο». Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός του

Πακιστάν μετονομάζει το Βραβείο Ειρήνης της Νεολαίας σε «Βραβείο Ειρήνης Malala» ενώ

στην πόλη της, δίνουν στο δημόσιο σχολείο της περιοχής της το όνομά της, δηλαδή το

ονομάζουν Δημόσιο Δημοτικό Σχολείο Malala Yousafzai.

Εκείνη την περίοδο είναι που ξεκινούν οι ανοιχτές απειλές θανάτου εναντίον της. Οι

Ταλιμπάν τις δημοσιεύουν σε εφημερίδες και ρίχνουν σημειώματα κάτω από την πόρτα του

σπιτιού της. Στο facebook αρχίζουν και πληθαίνουν οι απειλές στον τοίχο της, ενώ ψεύτικα

υβριστικά προφίλ δημιουργούνται με το όνομά της. Η Malala είναι τόσο αφοσιωμένη στον

στόχο της που παρά τις απειλές συνεχίζει να γράφει: «Το σκέφτομαι συχνά και φαντάζομαι

ξεκάθαρα τη σκηνή. Ακόμα κι αν έρθουν να με σκοτώσουν, θα τους πω ότι αυτό που

προσπαθούν να κάνουν είναι λάθος, ότι η παιδεία είναι βασικό μας δικαίωμα».

Στις 9 Οκτωβρίου 2012, η Malala επιστρέφει από το σχολείο μαζί με τους συμμαθητές

της όταν μια ομάδα Ταλιμπάν αναγκάζει το λεωφορείο που τους μεταφέρει να σταματήσει στη

μέση του δρόμου. Ένας μασκοφόρος μπαίνει μέσα και διατάζει ουρλιάζοντας τα παιδιά να του

δείξουν ποια είναι η Malala «αλλιώς θα τα σκοτώσει όλα ένα ένα». Μόλις καταλαβαίνει ποια

είναι, πυροβολεί την πυροβολεί στο κεφάλι και το λαιμό και τραυματίζει ελαφρά άλλα δύο

κορίτσια.

Αμέσως μετά το συμβάν, η Malala Yousafzai διακομίστηκε στο νοσοκομείο Queen

Elizabeth του Birmingham, μετά από έντονες διπλωματικές διαβουλεύσεις, μιας και οι δύο


30

χώρες έχουν ιστορικά μακροχρόνιους δεσμούς - το Πακιστάν υπήρξε υπό βρετανικό καθεστώς

μέχρι και το 1947.

Ο επίσημος εκπρόσωπος των Ταλιμπάν στο Πακιστάν ανέλαβε την ευθύνη για την

επίθεση λέγοντας ότι η Malala Yousafzai «είναι το σύμβολο της χυδαιότητας και των απίστων»

και ότι αν επιβιώσει, θα της επιτεθούν ξανά: «Άλλωστε το Κοράνι λέει ότι ακόμα και ένα παιδί

μπορεί να σκοτωθεί αν προπαγανδίζει ενάντια στο Ισλάμ». Σε επόμενες ανακοινώσεις τους οι

Ταλιμπάν δήλωσαν ότι «ο πατέρας της Yousafzai της έκανε πλύση εγκεφάλου παρότι τον

είχαμε προειδοποιήσει αρκετές φορές να σταματήσει να τη χρησιμοποιεί εναντίον μας. Δεν

μας άκουσαν και μας ανάγκασαν να προβούμε σε αυτή την ακραία πράξη», τονίζοντας ότι η

μικρή και ο πατέρας της δεν έχουν μετακινηθεί από την κορυφή της λίστας των ανεπιθύμητων

προσώπων της οργάνωσης.

Οι αντιδράσεις και η κατακραυγή για την επίθεση στην 14χρονη Malala έφτασαν από

παντού. Η διεθνής κοινή γνώμη καταδίκασε το γεγονός, το οποίο παρουσιάστηκε εκτενώς από

όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Διαδηλώσεις υπέρ της Malala οργανώθηκαν σε πολλές

πόλεις του Πακιστάν ενώ 50 Ισλαμιστές ιερατικοί υπέγραψαν φάτουα (ισλαμικό νόμο) ενάντια

στους δολοφόνους της. Οι περισσότεροι αξιωματούχοι της Πακιστανικής κυβέρνησης ωστόσο

απέφυγαν να κριτικάρουν δημοσίως τους Ταλιμπάν για την επίθεση.

Σήμερα η Malala ζει με την οικογένειά της στη Μεγάλη Βρετανία και μόλις πριν λίγους

μήνες δημοσίευσε το βιβλίο της με τίτλο “I am Malala”, στο οποίο μιλά για την ιστορία της.

Δίνει συνεντεύξεις σε διεθνή μέσα ενημέρωσης και αγωνίζεται ακατάπαυστα για το δικαίωμα

των γυναικών και των νέων κοριτσιών στη μόρφωση. Ταυτόχρονα, ασχολείται με το Malala

Foundation, το οποίο έχει ως στόχο να προωθήσει και να στηρίξει με κάθε δυνατό τρόπο τον

αγώνα της. Όταν ήταν μικρότερη είχε εκφράσει την επιθυμία μεγαλώνοντας να γίνει γιατρός.

Ωστόσο ο πατέρας της την προτρέπει να γίνει πολιτικός.


31

Η Malala στο νοσοκομείο μετά την απόπειρα δολοφονίας της

Εκφωνεί την εμπνευσμένη ομιλία της στα Ηνωμένα Έθνη


32

Εξακολουθεί να δίνει συνεντεύξεις σε διεθνή μέσα

Φανερά καλύτερα μετά την ανάρρωσή της


33

Το εξώφυλλο του βιβλίου της Malala Yousafzai, με τίτλο “I am Malala”


34

Συνέντευξη της Malala Yousafzai, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της

"I am Malala"

The Daily Show, with Jon Stewart

- "I am Malala". Αισθάνομαι ειλικρινά ταπεινός που σε γνωρίζω. Είσαι 16

χρονών. Από πού προέρχεται η αγάπη σου για την μόρφωση;

- Είμαστε άνθρωποι και αυτό είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης. Ότι δεν

μαθαίνουμε τη σημασία οποιουδήποτε πράγματος μέχρι να το αρπάξουν από τα

χέρια μας. Και όταν στο Πακιστάν μας απαγόρευσαν να πηγαίνουμε στο σχολείο,

εκείνη τη στιγμή, συνειδητοποίησα ότι η παιδεία είναι πολύ σημαντική. Και ότι η

παιδεία είναι δύναμη για τις γυναίκες. Και γι' αυτό το λόγο οι τρομοκράτες

φοβούνται την μόρφωση. Δε θέλουν να μορφώνονται οι γυναίκες, γιατί τότε εκείνες

γίνονται πιο δυνατές.


35

- Πολύ σωστά. Πότε οι Ταλιμπάν ήρθαν στην Κοιλάδα Swat; Γιατί πριν από

αυτό, την περιγράφεις ως παράδεισο.

- Οι Ταλιμπάν ήρθαν το 2004, αλλά εκείνη την εποχή ήταν σχετικά καλοί. Δεν

έδειχναν ότι ήταν τρομοκράτες, δεν ανατίναξαν κανένα σχολείο εκείνη την περίοδο.

Αλλά η πραγματική τρομοκρατία ξεκίνησε το 2007. Ανατίναξαν περισσότερα από

400 σχολεία στο Swat, έσφαξαν ανθρώπους. Συνήθιζαν να σκοτώνουν 2-3

ανθρώπους κάθε βράδυ και να μαστιγώνουν γυναίκες. Έχουμε δει τη βάρβαρη

κατάσταση τον 21ο αιώνα, έχουμε δει σκληρότητα και πολύ δύσκολες μέρες στη ζωή

μας. Και αυτές είναι οι πιο σκοτεινές μέρες της ζωής μας. Οπότε ήταν πολύ δύσκολα

για εμάς τότε.

- Περιγράφεις στο βιβλίο ότι ξήλωναν τις ταμπέλες από τα σχολεία, ότι

καραδοκούσαν υπογείως και συνέχιζαν, παρ' ότι εσύ μίλησες δημοσίως ενάντια

στους Ταλιμπάν. Τι είναι αυτό που σου έδωσε το κουράγιο να συνεχίζεις;

- Ξέρετε, ο πατέρας μου αποτελεί μεγάλη ενθάρρυνση για μένα, γιατί μίλησε ανοιχτά

για τα δικαιώματα των γυναικών και για τη μόρφωση των κοριτσιών. Και τότε είπα

"γιατί να περιμένω από κάποιον άλλον; γιατί να περιμένω την κυβέρνηση ή το

στρατό και τη μέρα που θα μας βοηθήσουν; γιατί εγώ να μην υψώσω τη φωνή μου;

γιατί εμείς να μη μιλήσουμε για τα δικαιώματά μας; τα κορίτσια του Swat, να

μιλήσουν για τα δικαιώματά τους". Άρχισα να κρατώ ημερολόγιο, μίλησα σε όποιο

μέσο ενημέρωσης μπόρεσα και ύψωσα τη φωνή μου σε όποια πλατφόρμα μπόρεσα.

Και είπα "πρέπει να πω στον κόσμο τι συμβαίνει στο Swat. Και πρέπει να πω στον

κόσμο ότι το Swat υποφέρει από την τρομοκρατία. Και ότι πρέπει να αγωνιστούμε

κατά της τρομοκρατίας".


36

- Πότε κατάλαβες ότι εσύ είχες γίνει στόχος των Ταλιμπάν;

- Όταν το 2012 ήμουν με τον πατέρα μου και μια κυρία ήρθε και μας είπε "(Μαλάλα)

έχεις κοιτάξει το Google, έχεις αναζητήσει το όνομά σου; Οι Ταλιμπάν σε

απειλούν". Και εγώ απλά δεν μπορούσα να το πιστέψω, είπα όχι, δεν είναι αλήθεια.

Και ακόμα και μετά την απειλή, όταν το είδαμε, δεν ανησυχούσα για τον εαυτό μου,

ανησυχούσα για τον πατέρα μου. Γιατί νομίζαμε ότι οι Ταλιμπάν δεν είναι τόσο

σκληροί ώστε να σκοτώσουν ένα παιδί. Γιατί τότε ήμουν 14. Αλλά αργότερα άρχισα

να το σκέφτομαι και σκεφτόμουν ότι κάποιος θα ερχόταν και απλά θα με σκότωσε.

Και τότε είπα "αν έρθει, τι θα κάνεις Μαλάλα;" Τότε απαντούσα στον εαυτό μου

"Μαλάλα, απλά πάρε ένα παπούτσι και χτύπα τον". Αλλά τότε είπα "αν χτυπήσεις τον

Ταλιμπάν με το παπούτσι σου, τότε δε θα υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε εσένα και

αυτόν. Δεν πρέπει να συμπεριφέρεσαι στους άλλους με τόση σκληρότητα. Πρέπει να

αγωνίζεσαι εναντίον τους, αλλά μέσω της ειρήνης, του διαλόγου και της παιδείας".

Τότε είπα ότι θα του πω πόσο σημαντική είναι η μόρφωση και ότι θα ήθελα να

υπάρχει παιδεία και για τα δικά του παιδιά επίσης. Θα του έλεγα "αυτά ήθελα να σου

πω, τώρα κάνε ότι θες".

- Ο κόσμος της Κοιλάδας Swat, όταν οι Ταλιμπάν ήρθαν για πρώτη φορά,

πίστευε ότι έφερναν την τάξη. Ότι έφερναν υπηρεσίες, θέσπισαν δικαστήριο που

λειτουργούσε πιο άμεσα από τα πακιστανικά δικαστήρια. Και ο κόσμος

ανταποκρίθηκε. Πότε άρχισε να αλλάζει αυτό;

- Όταν ήρθαν οι Ταλιμπάν, προσπάθησαν να πείσουν τον κόσμο και απλά

χρησιμοποιούσαν όπως ήθελαν τον όρο "Ισλάμ" και τους έλεγαν "θα φτιάξουμε ένα

άλλο δικαστήριο για σας και θα προσφέρουμε δικαιοσύνη στην ώρα της", γιατί


37

συνήθως, στα δικαστήρια στο Πακιστάν, ο κόσμος πεθαίνει και οι υποθέσεις τους

ακόμα δεν έχουν λυθεί. Αυτό συμβαίνει στο δικαστήριο στο Πακιστάν. Έτσι ο

κόσμος είπε "αφού οι Ταλιμπάν το κάνουν αυτό, γιατί να μην τους υποστηρίξουμε;"

Αλλά μετά ήταν τόσο σκληροί που άρχισαν να σφαγιάζουν τον κόσμο. Ανατίναξαν

ακόμα και μια ηλεκτρογεννήτρια κατά το μήνα του Ραμαζανίου, κατά τον οποίο δεν

τρώμε και δεν πίνουμε τίποτε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ανατίναξαν τη γεννήτρια

που προμήθευε ρεύμα σε ολόκληρη την πόλη της Mingora. Και έτσι δεν είχαμε νερό,

γιατί το ρεύμα αφορά και στην παροχή νερού. Και οι άνθρωποι κάθονταν στο

σκοτάδι, δεν μπορούσαν να αγοράσουν δικές τους γεννήτριες, απλά κάθονταν στο

φως των κεριών και απλά πέθαιναν από τη δίψα. Αλλά ο πατέρας μου, είναι ένας

υπέροχος πατέρας, γιατί αγόρασε μια γεννήτρια για το σχολείο για να υπάρχει ρεύμα

και νερό για την κοινότητα. Αλλά και πάλι, πολλοί άνθρωποι υπέφεραν από αυτή την

πολύ δύσκολη κατάσταση. Και εκτός από αυτό, μας πήραν την ελευθερία μας. Την

ελευθερία των γυναικών. Δεν μπορούσαμε να πάμε στην αγορά, δεν μας επιτρεπόταν

να πάμε στο σχολείο, ήμασταν φυλακισμένες, περιορισμένες στους τέσσερις τοίχους

του σπιτιού μας. Εκείνη την περίοδο, αρνήθηκαν στις γυναίκες τα δικαιώματά τους.

Και γι' αυτό μίλησα, γιατί πιστεύω στην ισότητα. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει καμία

διαφορά ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα. Πιστεύω ακόμα ότι μια γυναίκα

είναι πιο δυνατή από έναν άντρα.

- Λες ότι ο κόσμος πιστεύει ότι αυτή είναι μια παρερμηνεία του Ισλάμ και του

Κορανίου. Γιατί κατάφεραν οι Ταλιμπάν και όλες αυτές οι ακραίες ομάδες να

είναι επιτυχημένες; Είναι ο φόβος που φέρνουν σε αυτές τις πόλεις; Γι' αυτό

δυσκολεύονται τόσο οι άνθρωποι να τους αποτινάξουν;


38

- Το πρώτο είναι ότι ήταν πραγματικά σκληροί. Είχαν καλάσνικοφ, είχαν όπλα στα

χέρια τους. Και αν έχω ένα όπλο στα χέρια μου και σου λέω να κάνεις κάτι, πρέπει

να το κάνεις, γιατί πρόκειται για τη ζωή σου. Άρα υπήρχε φόβος παντού τριγύρω.

Υπήρχαν άνθρωποι που δεν μπορούσαν να πουν τίποτα. Και το δεύτερο είναι ότι

χρησιμοποιούσαν όπως ήθελαν το όνομα του Ισλάμ. Έλεγαν στον κόσμο ότι το

κάνουμε αυτό για το Ισλάμ, το κάνουμε αυτό για την πίστη και τον προφήτη.

Χρησιμοποιούσαν τη θρησκεία για το δικό τους προσωπικό όφελος. Είναι κι αυτός

ένας λόγος. Αλλά αργότερα, ο κόσμος προσπάθησε να το κατανοήσει αυτό και τα

κορίτσια είναι πολύ γενναία. Τα κορίτσια σε όλα τα σχολεία. Τότε ήμασταν μόνο 11

ή 12 χρονών. Αλλά μιλήσαμε για τα δικαιώματά μας σε όποιο μέσο, σε όποια

εφημερίδα μπορέσαμε. Και δεν ξέραμε τότε αν μια μικρή συνέντευξη θα είχε

αντίκτυπο ή όχι, αλλά είχε, γιατί υψώναμε τη φωνή μας, μιλούσαμε για τα

δικαιώματά μας και μιλούσαμε για την ειρήνη στο Swat. Θέλαμε να ζήσουμε μια

φυσιολογική ζωή, γιατί το Swat είναι σαν παράδεισος στη Γη. Πιστεύω σε δύο

παράδεισους. Ο ένας είναι αυτός όπου θα πάω μετά το θάνατο και ο άλλος είναι

πάνω στη Γη και για μένα είναι το Swat. Γιατί το Swat είναι πραγματικά όμορφο και

θα εκπλαγείτε αν δείτε τους πράσινους λόφους και τα ψηλά βουνά και τα ποτάμια

που έχουμε με τα κρυστάλλινα νερά. Και μπορείς να βρεις πέστροφες, είναι

πραγματικά όμορφα.

- Ακούγεται υπέροχο και είναι συνταρακτικό, γιατί βλέπει κανείς ότι αυτό που

θέλουν αυτά τα παιδία και αυτοί οι άνθρωποι είναι απλά να ζήσουν ειρηνικά,

χωρίς να τους επιβάλλεται όλο αυτό. Και νομίζω ότι δεν ξέρουμε τι να κάνουμε

για να βοηθήσουμε. Υπάρχουν αποσπάσματα στο βιβλίο για τις Η.Π.Α. Και

νομίζω ότι έχουμε μια κοινή επιθυμία, αλλά δε την εκπληρώνουμε με τρόπο


39

ώστε να δείξουμε στον κόσμο πώς αισθανόμαστε. Κατά κάποιον τρόπο δεν

ξέρουμε τι άλλο να κάνουμε. Τι πιστεύεις πάνω σ' αυτό;

- Νομίζω ότι ο κόσμος στις Η.Π.Α. πραγματικά υποστηρίζει την ειρήνη και λέει ότι

δεν πρέπει να αγωνιστούμε μέσω του πολέμου, πιστεύει ότι ο διάλογος είναι ο

καλύτερος τρόπος και ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να βρούμε μια λύση. Και κατά

τη γνώμη μου, η λύση για να αντιμετωπίσουμε τον πόλεμο και όλα αυτά τα

προβλήματα είναι μόνο η εκπαίδευση. Γιατί μπορείς να σταματήσεις τον πόλεμο για

μια στιγμή, αλλά δεν ξέρεις αν θα ξεκινήσει πάλι ή όχι. Έχουμε δει τον Α' Παγκόσμιο

Πόλεμο, το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και νομίζω ότι ο τρίτος έρχεται, αλλά πιστεύω ότι

πρέπει να σταματήσουμε τώρα. Δεν θέλω να δω άλλον ένα παγκόσμιο πόλεμο. Και ο

καλύτερος τρόπος να πολεμήσουμε είναι η παιδεία γιατί μπορούμε να δούμε ότι τα

παιδιά υποφέρουν από την τρομοκρατία, από την παιδική εργασία και εμπορία, αλλά

επίσης υποφέρουν από τις πολιτιστικές νόρμες και παραδόσεις - δεν είναι μόνο ένα

ζήτημα που αντιμετωπίζουμε εδώ αλλά πολλά μαζί. Οπότε νομίζω ότι η παιδεία

είναι η λύση. Ο κόσμος νομίζει ότι κάποιος πηγαίνει στο σχολείο και μαθαίνει

χημεία, φυσική και μαθηματικά, αλλά το σχολείο δεν είναι μόνο για να μαθαίνει

κανείς αυτά τα πράγματα. Σου μαθαίνει την επικοινωνία, πώς να ζεις τη ζωή σου,

ιστορία, πώς λειτουργεί η επιστήμη και εκτός αυτών, μαθαίνεις την ισότητα. Γιατί οι

μαθητές προμηθεύονται τα ίδια θρανία, κάθονται ως ίσοι. Το σχολείο διδάσκει τους

μαθητές πώς να ζουν με τους άλλους, πώς να αποδέχονται τη γλώσσα, την παράδοση

και τη θρησκεία των άλλων. Επίσης διδάσκει τη δικαιοσύνη, το σεβασμό και το πώς

να ζούμε μαζί. Γι' αυτό υποστηρίζω την ιδέα του να στέλνουμε τα παιδιά στο

σχολείο, γιατί είναι ο καλύτερος τρόπος για να πολεμήσουμε την τρομοκρατία. Και

θέλω ο κόσμος να μας στηρίξει σε αυτό και μέσα από το Malala Foundation

θέλουμε να δουλέψουμε για την εκπαίδευση των κοριτσιών. Στις αναπτυσσόμενες

χώρες, κυρίως στη Συρία αυτή την περίοδο, υποφέρουν και είναι άστεγα. Θέλουμε


40

να βοηθήσουμε τα παιδιά στο Αφγανιστάν, γιατί υποφέρουν από την τρομοκρατία

εδώ και δεκαετίες. Θέλουμε επίσης να βοηθήσουμε τα παιδιά στην Ινδία, γιατί είναι

θύματα της παιδικής εργασίας. Οπότε πιστεύω ότι τα προβλήματα είναι τεράστια,

αλλά η λύση είναι μία και είναι απλή. Είναι η παιδεία.


41

Β. Ταλιμπάν

Ο όρος Ταλιμπάν σημαίνει "σπουδαστές του κινήματος της ισλαμικής γνώσης".

Πρόκειται για το πολιτικό-θρησκευτικό κίνημα που κυβέρνησε το Αφγανιστάν την περίοδο

1996-2001. Οι Ταλιμπάν ανήλθαν στη εξουσία μετά από έναν μακρύ εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος

κατέληξε με το 90% του συνόλου των εδαφών στην κατοχή τους. To θεοκρατικό καθεστώς τους

θεωρείται από τη δυτική σκέψη βάναυσο σε ό,τι αφορά στα δικαιώματα των γυναικών και

γενικότερα. Εκδιώχθηκαν βίαια από την εξουσία μετά την πολεμική σύρραξη Αφγανιστάν-

Η.Π.Α., τον Δεκέμβριο του 2001.

i. Εθνικότητα και Κοινωνία

Το εθνοτικό υπόβαθρο της διαμόρφωσης των ομάδων των Ταλιμπάν είναι σε γενικές

γραμμές η εθνότητα των Παστούν, ενώ το γνωστικό τους υπόβαθρο αντλείται από τα

ιεροδιδασκαλεία (μεντρεσέ) του Πακιστάν με θρησκευτικό ηγέτη τον μουλά Μοχάμεντ Ομάρ.

Σε ό,τι αφορά στην κοινωνική τους θεμελίωση, τόσο οι αρχικές ομάδες, όσο και οι

μεταγενέστερες στρατολογήσεις έγιναν πιθανότατα στους προσφυγικούς καταυλισμούς που

δημιούργησε τόσο η εμφύλια σύρραξη, όσο και η αμερικανική κατοχή.

ii. Ισλαμικός Νόμος

Οι Ταλιμπάν εφαρμόζουν με τον πιο αυστηρό τρόπο τη σαρία, προσπαθώντας να

δημιουργήσουν το γνήσιο ισλαμικό κράτος, επιβάλλοντας σε άνδρες και πολύ αυστηρότερα σε

γυναίκες περιορισμούς στην καθημερινότητα και την ατομική εξέλιξη. Απαγορεύουν στις

γυναίκες να σπουδάζουν και να εργάζονται σε οποιονδήποτε παραγωγικό τομέα, εκτός των

υπηρεσιών υγείας, όπου υπάρχει ελαστικότητα για να εξετάζονται γυναίκες ασθενείς. Οι


42

άνδρες υποχρεώνονται να συμμορφωθούν ενδυματολογικά σύμφωνα με τις ισλαμικές

παραδόσεις. Σε πολιτισμικό επίπεδο απαγορεύεται η μουσική, η τηλεόραση και το βίντεο,

όπως και ό,τι μη εγκεκριμένο από τους θρησκευτικούς ηγέτες. Ταυτόχρονα απαξιώνεται

δραστικά η μη ισλαμική κληρονομιά του Αφγανιστάν. Οι Ταλιμπάν προκάλεσαν σοκ στην

παγκόσμια κοινή γνώμη τον Μάρτιο του 2001 με την απόφασή τους να καταστρέψουν μνημεία

της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς με την αιτιολογία ότι είναι είδωλα και συνεπώς

αντίθετα προς τον νόμο του Ισλάμ.

iii. Κρυφή Εκπαίδευση

Η απαγόρευση της εκπαίδευσης των γυναικών με την απειλή της ποινής του ραβδισμού

και του λιθοβολισμού, οδήγησε στην οργάνωση σχολείων για γυναίκες, που λειτουργούσαν

κρυφά σε κατοικίες από οργανώσεις όπως η μυστική οργάνωση "Revolutionary Association of

the Women of Afghanistan", η οποία είχε ιδρυθεί το 1977 στο πλαίσιο της αντίστασης κατά

του σοβιετικού καθεστώτος. Την κρυφή εκπαίδευση στο Αφγανιστάν παρακολουθούν και

αγόρια. Βάσει στοιχείων της κυβέρνησης, τα παιδιά που παρακολουθούσαν κρυφά μαθήματα

το 2001 ήταν περίπου 1 εκατομμύριο (εκ των οποίων οι 100.000 κορίτσια), ενώ το 2010 ήταν 7

εκατομμύρια. Η UNICEF εκτιμά ότι στο Νότιο Αφγανιστάν, όπου κυριαρχούν οι Ταλιμπάν,

τουλάχιστον τα μισά σχολεία υποχρεώθηκαν να κλείσουν μεταξύ 2008 και 2010.

iv. Στρατός

Το στρατιωτικό σώμα των Ταλιμπάν σχηματίστηκε το 1994 στις νότιες περιοχές της

χώρας με αιτιολογικό την ένωση του Αφγανιστάν. Οι αντίπαλες ομάδες Μουντζαχεντίν

μάχονταν ήδη από το 1989, οπότε απέσυραν οι Σοβιετικοί τις δυνάμεις κατοχής τους. Λίγο

μετά τις αρχικές αψιμαχίες, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την πόλη Χεράτ το 1995 και έφθασαν ως

την Καμπούλ τον Αύγουστο του 1996. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 οι Ταλιμπάν κατείχαν

το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας με μοναδικούς αντιπάλους συμμαχίες δυνάμεων,

συγκεντρωμένες βορειοανατολικά του Αφγανιστάν. Το καθεστώς απομονώθηκε διεθνώς με


43

την κατηγορία ότι ευνοούσε τη διεθνή τρομοκρατία. Μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου

2001, το στρατιωτικό υπόβαθρο των Ταλιμπάν δοκιμάστηκε από τις εναέριες επιθέσεις των

Αμερικανών στα διοικητικά τους κέντρα στην Καμπούλ και σε άλλες πόλεις. Το καθεστώς

κατέρρευσε μέσα σε εβδομάδες, αλλά δεν καταστράφηκε ολοσχερώς. Αν και έχουν εκδιωχθεί

από τις πόλεις οι Ταλιμπάν διεξάγουν σήμερα ανταρτοπόλεμο στο νότιο Αφγανιστάν.


44


45


46

7. Συνέπειες των τρομοκρατικών χτυπημάτων και της ερμηνείας τους από

τους δυτικούς

Συνέντευξη του Terry C. Holdbrooks Jr, συγγραφέα του βιβλίου "Traitor" και

Αμερικανού στρατιώτη που έγινε Μουσουλμάνος το 2003 κατά τη διάρκεια του

πολέμου, όταν βρέθηκε στη βάση Γκουαντάναμο

(αποσπάσματα)

The Deen Show, with Eddie, Ιούνιος 2013


47

Ο Terry αφού δέχτηκε το Μουσουλμανισμό

Πριν ασπαστεί το Ισλάμ, όσο ήταν ακόμη στον αμερικανικό στρατό


48

- Ήρθες σε αυτόν όμορφο τρόπο ζωής το 2003, αλλά η έκπληξη είναι ότι αυτό

έγινε σε ένα πολύ τρομακτικό μέρος, ενώ ήσουν στην Κούβα. Μίλησε μας λίγο

για την ιστορία σου. Και πριν από αυτό, πες μας, τι ήσουν πριν να συμβεί αυτό.

Οι γονείς σου ήταν Χριστιανοί;

- Οι βιολογικοί μου γονείς δεν ήταν καθόλου θρησκευόμενοι, αλλά σε ηλικία 7

χρονών πήγα να ζήσω με τους παππούδες μου, γιατί οι γονείς μου είχαν προβλήματα

μεταξύ τους. Ο παππούς μου ήταν καθολικός και η γιαγιά μου προτεστάντισσα. Και

επειδή κανένας από τους δύο δεν πίστευε ότι η μία θρησκεία ήταν καλύτερη από την

άλλη, δεν μου είπαν τι να πιστεύω, αλλά να σκεφτώ μόνος μου, να μελετήσω τις

θρησκείες του κόσμου και να αποφασίσω ο ίδιος.

- Πολλοί άνθρωποι δεν ασχολούνται καθόλου με τη θρησκεία. Απλά

προσπαθούν να διασκεδάζουν, με αποτέλεσμα πολλές φορές να χάνουν το δρόμο

τους. Εσύ πέρασες από αυτή τη φάση;

- Πέρασα για λίγο μια φάση "επανάστασης". Όταν ήμουν περίπου 18. Τελείωσα το

λύκειο νωρίς και μπήκα σε ένα κονσερβατόριο τεχνών και επιστημών. Είχα πετύχει

όλα αυτά τα πράγματα και την περίοδο εκείνη απλά καθόμουν χωρίς να κάνω

τίποτα, οπότε άρχισα να βαδίζω σε αυτό το μονοπάτι που αναφέρατε. Αλλά ήξερα ότι

δε μου άρεσε αυτό. Δεν ήταν το μέλλον που ήθελα. Έβλεπα τηλεόραση, όπου

υπήρχαν παντού διαφημιστικά για τη στράτευση φυσικά - είχε προηγηθεί η 9/11 και

χρειάζονταν στρατιώτες. Οπότε σκέφτηκα ότι αυτό ήταν μάλλον ένα καλό βήμα. Θα

μπορούσα να αποκτήσω λίγη πειθαρχία και λίγη τάξη και θα φαίνεται καλό στο

βιογραφικό μου για να βρω δουλειά αργότερα.

- Ο Μοχάμεντ Αλί δέχτηκε το Μουσουλμανισμό και δεν θεωρήθηκε προδότης.

Ήταν μποξέρ παγκοσμίου φήμης και αναφέρεται στην ιστορία ως ένας από τους

μεγαλύτερους αθλητές όλων των εποχών. Και υπάρχουν και πολλοί ακόμα σε


49

αυτή τη λίστα. Γιατί εσύ ονόμασες το βιβλίο σου "Traitor"; Επειδή ήσουν στο

στρατό; Γιατί σε αποκάλεσαν προδότη όταν έγινες Μουσουλμάνος;

- Αν μπορούσα να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση, μάλλον δεν θα χρησιμοποιούσα

αυτό το άνομα για το βιβλίο μου. Το όνομα αυτό είναι εμπνευσμένο από ένα άρθρο

του Newsweek που βγήκε το 2009. Νομίζω ότι μέσα σε 18 ώρες είχε 3.000 σχόλια

και η πλειοψηφία με αποκαλούσε προδότη της χώρας μου, προδότη της φυλής μου,

οποιαδήποτε παραλλαγή της λέξης "προδότης". Και με ίδιο τρόπο που οι

Αφροαμερικανοί διεκδίκησαν μια λέξη που χρησιμοποιούνταν γι' αυτούς με αρνητικό

τρόπο, το ίδιο κάνω κι εγώ με τη λέξη "προδότης". Θέλετε να με αποκαλέσετε

προδότη; Εντάξει. Θα το ενστερνιστώ. Εξηγήστε μου, πείτε μου πώς είμαι προδότης;

- Επομένως γιατί συνέβη; Μήπως επειδή συμφωνείς με κάποια πράγματα; Για

παράδειγμα με την 9/11. Ποιες είναι οι σκέψεις σου για την 9/11; Συμφωνείς με

αυτό που έγινε;

- Αν συμφωνώ με οποιαδήποτε τρομοκρατική πράξη; Όχι. Αν συμφωνώ με αυτά που

λέει η αναφορά της επιτροπής για την 9/11 ότι συνέβησαν; Όχι. Μπορούμε να

συζητάμε για ώρες σχετικά με το τι πιστεύω ότι συνέβη εκείνη τη μέρα. Αλλά ας το

αφήσουμε στο ότι κάποιοι άνθρωποι έκαναν κάτι τρομερό στο όνομα του Ισλάμ και

δε νομίζω ότι οποιοσδήποτε ενσυνείδητος και πραγματικός Μουσουλμάνος θα έκανε

ποτέ αυτό που έκαναν εκείνοι.

- Επομένως από που προέκυψε αυτός ο χαρακτηρισμός;

- Πρέπει να μπούμε στο μυαλό του μέσου Αμερικανού. Το παιδί που είναι 19-20

χρονών και κάθεται στο υπόγειο της μητέρας του και παίζει World of Warcraft,

βλέπει ένα άρθρο για κάποιον που δέχεται το Ισλάμ στο στρατό και λέει ότι αυτός ο

άνθρωπος είναι προδότης.


50

- Άρα πρέπει να είσαι περισσότερο πατριώτης επειδή πήγες στο στρατό;

Συμπληρώνετε όταν μπαίνετε στο στρατό κάποιο έντυπο όπου λέτε ποια είναι η

θρησκεία σας;

- Το κάνουμε. Το δικό μου έντυπο έλεγε "άθεος".

- Αλλά οι γονείς σου ήταν Χριστιανοί.

- Δε δεχόμουν αυτό που δέχονταν οι γονείς μου. Ήμουν άθεος.

- Πες μας λίγο περισσότερο γι' αυτό. Πώς έγινες άθεος;

- Όπως είπα, οι παππούδες μου μού είπαν να αποφασίσω μόνος μου και να

μελετήσω. Και κάνοντάς το αυτό, όταν διάβασα όλες τις μαρτυρίες, δεν είχε για μένα

καμία λογική. Όταν διάβασα για τα διάφορα θρησκεύματα δε βρήκα καμία λογική.

Συμφωνούσα με πολλές από τις αρχές και τις ιδέες τους, αλλά απλά δεν υπήρχε

νόημα. Υπήρχαν πολλά πράγματα σε αυτά τα βιβλία που δεν καταλάβαινα.

Επομένως, βλέποντας την ιστορία, περισσότεροι άνθρωποι έχουν πεθάνει στο όνομα

του Θεού παρά για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Οποιοδήποτε όπλο μαζικής

καταστροφής ή οποιαδήποτε ασθένεια δεν συγκρίνεται με το "στο όνομα του Θεού".

Σαν αποτέλεσμα, δεν μου άρεσε η θρησκεία και ιδιαίτερα η οργανωμένη θρησκεία.

Υιοθέτησα μια προσέγγιση άθεου απέναντι στην πίστη.

- Όταν όμως ανέφερες ότι είσαι άθεος στην αίτησή σου, δε θεωρήθηκες

προδότης. Όταν έγινες Μουσουλμάνος θεωρήθηκες προδότης;

- Ακριβώς.

- Δέχτηκες το Μουσουλμανισμό όταν ήσουν στη Κούβα. Πού ακριβώς ήσουν;

- Ήμουν στη βάση Γκουαντάναμο. Ήμουν φύλακας εκεί.

- Δε θα περίμενε κανείς ότι κάποιος θα δεχόταν το Ισλάμ εκεί. Τι συνέβη;


51

- Πώς να το περιγράψω αυτό με συντομία; Μετά από έξι μήνες παρατήρησης και

αλληλεπίδρασης με τους κρατούμενους έμαθα για το Ισλάμ. Δεν υπήρχαν

κρατούμενοι που μου είπαν τι να κάνω ή να προσχωρήσω στο Ισλάμ.

- Απλά παρατηρούσες.

- Σωστά.

- Και ενώ παρατηρούσες τι έβλεπες;

- Απλά τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Το τι έκαναν σε καθημερινή βάση. Το

βρήκα σχετικά εκπληκτικό το ότι εγώ που είχα όλες τις ελευθερίες του κόσμου,

μπορούσα να φύγω από τη δουλειά, να πάρω ένα μπουκάλι βότκα, να καπνίσω ένα

πακέτο τσιγάρα, να πάρω ένα σάντουιτς με διπλό τυρί και διπλό μπέικον, να πάω για

ύπνο μεθυσμένος και χαρούμενος, πήγαινα για δουλειά την επόμενη μέρα και ήμουν

δυστυχισμένος. Αλλά οι άνθρωποι που ήταν σε ένα κλουβί για 23,5 ώρες την ημέρα

ξυπνούσαν με το χαμόγελο. Αυτό μου έλεγε ότι υπήρχε κάτι πολύ μεγάλο και

σημαντικό και ήταν η διαφορά ανάμεσά μας.

- Υπάρχουν κάποιοι που λένε ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι τρομοκράτες και

μισούν τις ζωές μας. Θέλουν να μας ανατινάξουν. Τι θα τους έλεγες;

- Θα τους ρωτούσα, γιατί νομίζουν ότι αποδεσμεύσαμε 778 άτομα τόσο γρήγορα;

Γιατί πιστεύουν ότι τους στείλαμε στα σπίτια τους;

- Είναι στα σπίτια τους; Άρα δεν θεωρήθηκαν ένοχοι;

- Όχι, δεν τους απαγγέλθηκαν κατηγορίες. Κανείς από τους ανθρώπους στο

Γκουαντάναμο δεν κατηγορήθηκε. Έχουμε στείλει το 78% των κρατουμένων στο

σπίτι.

- Οπότε, τι έγινε όταν παρατηρούσες αυτούς τους ανθρώπους;


52

- Παρατηρούσα, τους μιλούσα και τους έκανα ερωτήσεις. Αυτό ήταν που με οδήγησε

εκεί. Όπως φαντάζεστε, όταν έρχεσαι σε επαφή με κάποιον Μουσουλμάνο έχεις

πάρα πολλές απορίες. Όπως "γιατί προσεύχεσαι πέντε φορές την ημέρα", "γιατί

προσεύχεσαι με αυτόν τον τρόπο", "γιατί προσεύχεσαι σε κάποια άλλη γλώσσα αλλά

μιλάς αγγλικά όταν μιλάς σε εμένα", "είσαι Μουσουλμάνος, γιατί δεν πίνεις, γιατί

δεν καπνίζεις, γιατί δεν τρως χοιρινό, γιατί μισείς τη μουσική, γιατί μισείς την

ελευθερία", "τι πιστεύεις για το Χριστό, τι πιστεύεις για το Θεό, ποιός είναι ο Αλλάχ,

ποιό είναι ο Μοχάμεντ"; Όλες αυτές τις απορίες τις είχα. Και πολλές φορές οι

κρατούμενοι μου τις απαντούσαν απλά, κάποιες φορές μου απαντούσαν πολλές

φορές μέχρι να καταλάβω, κάποιες φορές απαντούσαν στην ερώτησή μου με άλλη

ερώτηση, πιστεύοντας ότι αν σκεφτόμουν αυτό που με ρωτούσαν θα

αντιλαμβανόμουν ότι αυτό που είχα ρωτήσει δεν είχε κανένα νόημα εξαρχής.

- Οι άλλοι φρουροί ρωτούσαν πράγματα όπως εσύ;

- Όχι, ήμουν τυχερός, γιατί όταν ήμουν στο Γκουαντάναμο ήμουν πολύ χαμηλά στην

ιεραρχία. Όσοι ήταν πιο ψηλά στην ιεραρχία ανέθεταν τη δουλειά σε εμένα και

πήγαιναν να περάσουν την ώρα τους κάπου όπου υπήρχε κλιματισμός,

προσπαθώντας να αποφύγουν το να είναι έξω και να αντιμετωπίζουν τους

κρατούμενους. Για μένα αυτό ήταν υπέροχο. Το Γκουαντάναμο ήταν κοινωνιολογικό

θησαυροφυλάκιο. Είμαι πτυχιούχος της κοινωνιολογίας, η κοινωνιολογία είναι αυτό

που με ωθεί. Και η ευκαιρία να μιλήσω με 778 ανθρώπους από 46 διαφορετικές

χώρες, που μιλούσαν 19 διαφορετικές γλώσσες...

- Ταίριαζε στον τομέα σου.

- Ναι, δεν υπήρχε περίπτωση να το αφήσω αυτό να περάσει. Έπρεπε να οπωσδήποτε

να μιλήσω με όλους όσους μπορούσα.

- Άρα ήσουν άθεος τότε. Είχες μέσα σου κάποιο κενό και έψαχνες την αλήθεια;


53

- Δεν ένιωθα κανένα κενό και δεν έψαχνα. Απλά ήθελα να ξέρω. Να μάθω και να

καταλάβω.

- Οπότε πώς έγινε και αποδέχτηκες το Ισλάμ;

- Μάλλον ήταν δύο τα βήματα. Το πρώτο ήταν ότι ένας συγκεκριμένος κρατούμενος

μου έδωσε το Κοράνι του και όταν το πήρα στο σπίτι, άρχισα να διαβάζω με ήδη

αρνητική προδιάθεση. Δεν πίστευα στην οργανωμένη θρησκεία καθόλου.

Διαβάζοντας το Κοράνι, έλεγα στον εαυτό μου "να άλλο ένα βιβλίο που μπορώ να

βάλω στο ράφι της φτιαχτής πίστης". Μου πήρε τρεις νύχτες να διαβάσω το Κοράνι

και όταν το διάβασα θυμάμαι ότι σκεφτόμουν ότι ήταν το πρώτο - και είναι μέχρι

σήμερα το μόνο - βιβλίο που είχε για μένα κάποια λογική. Από την αρχή μέχρι το

τέλος, δεν αντιφάσκει. Είναι ένα εγχειρίδιο οδηγιών για τη ζωή. Άρα ήταν αυτό, και

σε συνδυασμό με μια συγκεκριμένη ερώτηση που έκανα σε πολλούς κρατούμενους.

Αυτό μου έδωσε ώθηση. Ρώτησα περίπου 25 κρατούμενους στο Γκουαντάναμο που

μιλούσαν αγγλικά, "πώς μπορείτε να πιστεύετε στο Θεό; Πώς μπορείτε να πιστεύετε

ότι υπάρχει ένας Θεός που νοιάζεται για σας; Είστε στο Γκουαντάναμο. Δεν ξέρετε

αν θα ξαναπάτε σπίτι. Πώς ξυπνάτε το πρωί και προσεύχεστε πέντε φορές τη μέρα

και πιστεύετε ότι υπάρχει ένας Θεός που ενδιαφέρεται για σας;" Η ομόφωνη

απάντηση από κάθε κρατούμενο που ρώτησα ήταν ότι "αυτό είναι απλά ο Θεός που

δοκιμάζει την πίστη μου, υπάρχουν άνθρωποι που περνούν χειρότερα από μένα. Αν

είναι αυτή η δοκιμασία μου, εντάξει. Αυτό είναι εύκολο".

- Πότε έγινες Μουσουλμάνος; Κατά τη διάρκεια της θητείας σου στο

Γκουαντάναμο ή αργότερα;

- Ήταν στη μέση της θητείας μου. Ο ίδιος κρατούμενος που μου έδωσε το Κοράνι

ήταν ο ίδιος που με βοήθησε να προσχωρήσω. Και όταν του το πρωτοζήτησα, μου

είπε όχι. Ήταν αμετάπειστος στο να μη μου επιτρέψει να ασπαστώ το Ισλάμ. Με


54

κάθισε κάτω και μου είπε "καταλαβαίνεις πού πας να μπλέξεις; Καταλαβαίνεις πώς

θα σε βλέπει η χώρα σου, πώς θα σε βλέπει η οικογένειά σου, οι φίλοι σου, ο

στρατός σου; Ξέρεις πραγματικά πού μπλέκεις;" Και όπως είπα δεν το σκέφτηκα

καθόλου. Βλέποντας αυτούς τους ανθρώπους να ξυπνούν και να μπορούν να

χαμογελούν και να αντιμετωπίζουν έτσι την κάθε μέρα και εγώ να έχω όλες τις

ελευθερίες και να είμαι δυστυχισμένος... Ήθελα αυτό που είχαν. Και αν η διαφορά

μεταξύ μας ήταν το Ισλάμ, το ήθελα.

- Προφανώς δεν μπορούμε να πούμε ότι αυτό ήταν τυφλή πίστη γιατί φαίνεται

ότι εσύ το έβλεπες με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά και πιστεύεις αν ότι

κάνουν και οι άλλοι το ίδιο, αν το δουν από μια επιστημονική και αναλυτική

προσέγγιση θα φτάσουν στην ίδια συνειδητοποίηση με εσένα, θα δώσουν σε όλο

αυτό μια ευκαιρία;

- Όχι μόνο το πιστεύω, αλλά δε θα ήθελα να γίνει με κανέναν άλλον τρόπο. Πιστεύω

ότι το να δείχνεις στους ανθρώπους την επιστημονική πλευρά και τα γεγονότα και το

να τους επιτρέπεις να δουν τις αποδείξεις οι ίδιοι... Είναι δύσκολο να αντικρούσει

κανείς το Κοράνι μετά από όλα αυτά.

- Πιστεύεις ότι έγινες καλύτερος άνθρωπος αφού δέχτηκες το Ισλάμ;

- Νομίζω ότι η σύζυγός μου θα έλεγε πως ναι. Θα έλεγα πως ναι. Άφησα το αλκοόλ,

άφησα το κάπνισμα, άφησα πολλές κακές συνήθειες που είχα παλιά. Έγινα

καλύτερος άνθρωπος, πιο ευγενικός άνθρωπος. Θα έλεγα ότι από πολλές απόψεις

ναι, το Ισλάμ οπωσδήποτε βελτίωσε το χαρακτήρα μου.

- Πολλοί πιστεύουν ότι αν δεχτείς το Ισλάμ γίνεσαι φανατικός. Κατά πόσο είναι

αληθινό αυτό;


55

- Οι στατιστικές σήμερα λένε ότι ένας στους τρεις ανθρώπους είναι Μουσουλμάνος.

Άρα, αν αυτό πράγματι ισχύει και πιστεύεις ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι

φανατικοί, δε θα είχε η Αμερική σοβαρότατο πρόβλημα; Δεν θα είχαμε όλοι σοβαρό

λόγο να ανησυχούμε, αν ένας στους τρεις μισούσε την Αμερική; Είναι εύκολο να

καταλάβουμε ότι οι Ειδήσεις μας λένε ψέματα, τα media μας λένε ψέματα. Με λίγη

εξυπνάδα και με λίγη έρευνα, μπορούμε να δούμε ότι το Ισλάμ δεν είναι ο

μπαμπούλας που παρουσιάζουν.

- Τι συμβουλή θα έδινες σε όλους αυτούς που βλέπουν ειδήσεις και

επηρεάζονται καθημερινά;

- Σιχαίνομαι να λέω κάτι τόσο κλισέ, αλλά θα έλεγα "ανοίξτε ένα βιβλίο". Ξέρετε,

κανείς ποτέ δεν πέθανε ανοίγοντας ένα βιβλίο. Απλά ανοίξτε ένα βιβλίο.


56

Ισλαμικές Χώρες ανάλογα με τον πληθυσμό (στρογγυλοποίηση σε χιλιάδες)

Μουσουλμανικός Πληθυσμός 2010

Μουσουλμανικός Πληθυσμός σε Ποσοστό %

Εκτιμώμενος Μουσουλμανικός Πληθυσμός 2030

Εκτιμώμενος Μουσουλμανικός Πληθυσμός 2030 σε Ποσοστό %

Αφγανιστάν 29.047.000 99,8 50.527.000 99,8

Αλβανία 2.601.000 82,1 2.841.000 83,2

Αλγερία 34.780.000 98,2 43.915.000 98,2

Αμερικανική Σαμόα

<1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Ανδόρα 1.000 1,1 1.000 1,1

Αγκόλα 195.000 1,0 312.000 1,0

Ανγκουίλα <1.000 0,3 <1.000 0,3

Αντίγκουα και Μπαρμπούντα

<1.000 0,6 <1.000 0,6

Αργεντινή 1.000.000 205 1.233.000 2,6

Αρμενία 1.000 <0,1 1.000 <0,1

Αρούμπα <1.000 0,4 <1.000 0,4

Αυστραλία 399.000 1,9 714.000 2,8

Αυστρία 475.000 5,7 799.000 9,3

Αζερμπαϊτζάν 8.795.000 98,4 10.162.000 98,4

Μπαχάμες <1.000 0,1 <1.000 0,1

Μπαχρέιν 655.000 81,2 881.000 81,2

Μπαγκλαντές 148.607.000 90,4 187.506.000 92,3

Μπαρμπέιντος 2.000 0,9 2.000 0,9

Λευκορωσία 19.000 0,2 17.000 0,2

Βέλγιο 638.000 6,0 1.149.000 10,2

Μπελίζ <1.000 0,1 <1.000 0,1

Μπενίν 2.259.000 24,5 3.777.000 24,5

Βερμούδες <1.000 0,8 <1.000 0,8

Μπουτάν 7.000 1,0 9.000 1,0

Βολιβία 2.000 <0,1 3.000 <0,1


57





Βοσνία Ερζεγοβίνη

1.564.000 41,6 1.503.000 42,7

Μποτσουάνα 8.000 0,4 10.000 0,4

Βραζιλία 204.000 0,1 227.000 0,1

Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι

<1.000 1,2 <1.000 1,2

Μπρουνέι 211.000 51,9 284. 51,9

Βουλγαρία 1.002.000 13,4 1.016.000 15,7

Μπουρκίνα Φάσο 9.600.000 58,9 16.480.000 59,0

Μπούρμα 1.900.000 3,8 2.233.000 3,8

Μπουρούντι 184.000 2,2 258.0 2,2

Καμπότζη 240.000 1,6 320.000 1,6

Καμερούν 3.598.000 18,0 5.481.000 19,2

Καμερούν 940.000 2,8 2.661.000 6,6

Πράσινο Ακρωτήριο

<1.000 0,1 <1.000 0,1

Νήσοι Κέιμαν <1.000 0,2 <1.000 0,2

Κεντροαφρικανική Δημοκρατία

403.000 8,9 550.000 8,9

Τσαντ 6.404.000 55,7 10.086.000 53,0

Channel Islands <1.000 0,1 <1.000 0,1

Χιλή 4.000 <0,1 5.00 <0,1

Κίνα 23.308.000 1,8 29.949.000 2,1

Κολομβία 14.000 <0,1 17.000 <0,1

Κομόρες 679.000 98,3 959.000 98,3

Κονγκό 969.000 1,4 1.552.000 1,4

Νήσοι Κουκ <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Κόστα Ρίκα <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Κροατία 56.000 1,3 54.000 1,3

Κούβα 10.000 0,1 10.000 0,1

Κύπρος 200.000 22,7 240.000 22,7

Τσέχικη Δημοκρατία

4.000 <0,1 4.000 <0,1

Δανία 266.000 4,1 317.000 5,6

Τζιμπουτί 863.000 97,0 1.157.000 97,0

Δομινίκα <1.000 0,2 <1.000 0,2

Δομινικανή Δημοκρατία (Άγιος Δομίνικος)

2.000 <0,1 3.000 <0,1

Ισημερινός (Εκουαδόρ)

2.000 <0,1 2.000 <0,1


58





Αίγυπτος 80.024.000 97,7 105.065.000 94,7

Ελ Σαλβαδόρ 2.000 <0,1 2.000 <0,1

Ισημερινή Γουινέα 28.000 4,1 43.000 4,1

Ερυθραία 1.909.000 36,5 2.955.000 36,5

Εσθονία 2.000 0,1 2.000 0,1

Αιθιοπία 28.721.000 33,8 44.466.000 33,8

Νήσοι Φερόες <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Νήσοι Φώκλαντ <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας

<1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Φίτζι 54.000 6,3 58.000 6,3

Φινλανδία 42.000 0,8 105.000 1,9

Γαλλία 4.704.000 7,5 6.860.000 10,3

Γαλλική Γουιάνα 2.000 0,9 3.000 0,9

Γαλλική Πολυνησία

<1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Γκαμπόν 145.000 9,7 244.000 11,9

Γκάμπια 1.669.000 95,3 2.607.000 95,3

Γεωργία 442.000 10,5 433.000 11,5

Γερμανία 4.119.000 5,0 5.545.000 7,1

Γκάνα 3.906.000 16,1 6.350.000 18,2

Γιβραλτάρ 1.000 4,0 1.000 4,0

Ελλάδα 527.000 4,7 772.000 6,9

Γροιλανδία <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Γρενάδα <1.000 0,3 <1.000 0,3

Γουαδελούπη 2.000 0,4 2.000 0,4

Γκουάμ <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Γουατεμάλα 1.000 <0,1 2.000 <0,1

Γουινέα 8.693.000 84,2 14.227.000 84,2

Γουινέα-Μπισσάου

705.000 42,8 1.085.000 42,8

Γουιάνα 55.000 7,2 51.000 7,2

Αϊτή 2.000 <0,1 3.000 <0,1

Ονδούρα 11.000 0,1 15.000 0,1

Χονγκ Κονγκ 91.000 1,3 105.000 1,3

Ουγγαρία 25.000 0,3 24.000 0,3

Ισλανδία <1.000 0,1 <1.000 0,1

Ινδία 177.286.000 14,6 236.182.000 15,9

Ινδονησία 204.847.000 88,1 238.833.000 88,0

Ιράν 74.819.000 99,7 89.626.000 99,7


59





Ιράκ 31.108.000 98,9 48.350.000 98,9

Ιρλανδία 43.000 0,9 125.000 2,2

Νήσος του Μαν <1.000 0,2 <1.000 0,2

Ισραήλ 1.287.000 17,7 2.135.000 23,2

Ιταλία 1.583.000 2,6 3.199.000 5,4

Ακτή Ελεφαντοστού

7.960.000 36,9 12.977.000 39,9

Τζαμάικα 1.000 <0,1 1.000 <0,1

Ιαπωνία 185.000 0,1 171.000 0,1

Ιορδανία 6.397.000 98,8 8.516.000 98,8

Καζακστάν 8.887.000 56,4 9.728.000 56,4

Κένυα 2.868.000 7,0 5.485.000 8,7

Κιριμπάτι <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Κόσοβο 2.104.000 91,7 2.100.000 93,5

Κουβέιτ 2.636.000 86,4 3.692.000 86,4

Κιργιστάν 4.927.000 88,8 6.140.000 93,8

Λάος 1.000 <0,1 2.000 <0,1

Λεττονία 2.000 0,1 2.000 0,1

Λίβανος 2.542.000 59,7 2.902.000 59,7

Λεσότο 1.000 <0,1 1.000 <0,1

Λιβερία 523.000 12,8 825.000 12,8

Λιβύη 6.325.000 96,6 8.232.000 96,6

Λίχτενσταϊν 2.000 4,8 2.000 4,8

Λιθουανία 3.000 0,1 2.000 0,1

Λουξεμβούργο 11.000 2,3 14.000 2,3

Μακάου <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Μαδαγασκάρη 220.000 1,1 309.000 1,0

Μαλάουι 2.011.000 12,8 3.326.000 12,8

Μαλαισία 17.139.000 61,4 22.752.000 64,5

Μαλδίβες 309.000 98,4 396.000 98,4

Μάλι 12.316.000 92,4 18.840.000 92,1

Μάλτα 1.000 0,3 1.000 0,3

Νήσοι Μάρσαλ <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Μαρτινίκα <1.000 0,2 <1.000 0,2

Μαυριτανία 3.338.000 99,2 4.750.000 99,2

Μαυρίκιος 216.000 16,6 236.000 16,6

Μαγιότ 197.000 98,8 298.000 98,8

Μεξικό 111.000 0,1 126.000 0,1

Μολδαβία 15.000 0,4 13.000 0,4

Μονακό <1.000 0,5 <1.000 0,5

Μογγολία 120.000 4,4 144.000 4,4


60





Μαυροβούνιο 116.000 18,5 136.000 21,5

Μοντσερράτ <1.000 0,1 <1.000 0,1

Μαρόκο 32.381.000 99,9 39.259.000 99,9

Μοζαμβίκη 5.340.000 22,8 7.733.000 22,8

Ναμίμπια 9.000 0,4 12.000 0,4

Ναουρού <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Νεπάλ 1.253.000 4,2 1.705.000 4,2

Ολλανδία 914.000 5,5 1.365.000 7,8

Ολλανδικές Αντίλλες

<1.000 0,2 <1.000 0,2

Νέα Καληδονία 7.000 2,8 9.000 2,8

Νέα Ζηλανδία 41.000 0,9 101.000 2,0

Νικαράγουα 1.000 <0,1 1.000 <0,1

Νίγηρας 15.627.000 98,3 32.022.00 98,3

Νιγηρία 75.728.000 47,9 116.832.000 51,5

Νιούε <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Βόρεια Κορέα 3.000 <0,1 3.000 <0,1

Βόρειες Μαριάνες Νήσοι

<1.000 0,7 <1.000 0,7

Νορβηγία 144.000 3,0 359.000 6,5

Ομάν 2.547.000 87,7 3.549.000 87,7

Πακιστάν 178.097.000 96,4 256.117.000 96,4

Παλάου <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Παλαιστίνη 4.298.000 97,5 7.136.000 97,5

Παναμάς 25.000 0,7 32.000 0,7

Παπούα Νέα Γουινέα

2.000 <0,1 3.00 <0,1

Παραγουάη 1.000 <0,1 2.000 <0,1

Περού <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Φιλιππίνες 4.737.000 5,1 7.094.000 5,7

Νήσοι Πίτκαιρν <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Πολωνία 20.000 0,1 19.000 0,1

Πορτογαλία 65.000 0,6 65.000 0,6

Πουέρτο Ρίκο 1.000 <0,1 1.000 <0,1

Κατάρ 1.168.000 77,5 1.511.000 77,5

Δημοκρατία του Κονγκό

60.000 1,6 88.000 1,6

Π.Γ.Δ.Μ. 713.000 34,9 812.000 40,3

Ρεϊνιόν 35.000 4,2 42.000 4,2

Ρουμανία 73.000 0,3 73.000 0,4

Ρωσία 16.379.000 11,7 18.556.000 14,4


61





Ρουάντα 188.000 1,8 363.000 2,3

Σαμόα <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Άγιος Μαρίνος <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Σάο Τομέ και Πρίνσιπε

<1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Σαουδική Αραβία 25.493.000 97,1 35.497.000 97,1

Σενεγάλη 12.333.000 95,9 18.739.000 95,9

Σερβία 280.000 3,7 377.000 5,1

Σεϋχέλλες <1.000 1,1 <1.000 1,1

Σιέρρα Λεόνε 4.171.000 71,5 6527.000 73,0

Σιγκαπούρη 721.000 14,9 813.000 14,9

Σλοβακία 4.000 0,1 4.000 0,1

Σλοβενία 49.000 2,4 49.000 2,4

Νήσοι Σολομώντα <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Σομαλία 9.231.000 98,6 15.529.000 98,6

Νότια Αφρική 737.000 1,5 799.000 1,5

Νότια Κορέα 75.000 0,2 76.000 0,2

Ισπανία 1.021.000 2,3 1.859.000 3,7

Σρι Λάνκα 1.725.000 8,5 1.876.000 8,5

Νήσος Αγίας Ελένης

<1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Άγιος Χριστόφορος και Νέβις

<1.000 0,3 <1.000 0,3

Αγία Λουκία <1.000 0,1 <1.000 0,1

Σαιν Πιερ και Μικελόν

<1.000 0,2 <1.000 0,2

Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες

2.000 1,7 2.000 1,7

Σουδάν 30.855.000 71,4 43.573.000 71,4

Σουρινάμ 84.000 15,9 96.000 15,9

Σουαζιλάνδη 2.000 0,2 2.000 0,2

Σουηδία 451.000 4,9 993.000 9,9

Ελβετία 433.000 5,7 663.000 8,1

Συρία 20.895.000 92,8 28.374.000 92,8

Ταϊβάν 23.000 0,1 25.000 0,1

Τατζικιστάν 7.006.000 99,0 9.525.000 99,0

Τανζανία 13.450.000 29,9 19.463.000 25,8

Ταϊλάνδη 3.952.000 5,8 4.261.000 5,8

Ανατολικό Τιμόρ 1.000 0,1 2.000 0,1

Τόγκο 827.000 12,2 1.234.000 12,2


62





Τοκελάου <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Τόνγκα <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Τρινιντάντ και Τομπάγκο

78.000 5,8 80.000 5,8

Τυνησία 10.349.000 99,8 12.097.000 99,8

Τουρκία 74.660.000 98,6 89.127.000 98,6

Τουρκμενιστάν 4.830.000 93,3 5.855.000 93,3

Τερκς και Κέικος <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Τουβαλού <1.000 0,1 <1.000 0,1

Ουγκάντα 4.060.000 12,0 6.655.000 10,9

Ουκρανία 393.000 0,9 408.000 1,0

Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα

3.577.000 76,0 4.981.000 76,0

Ηνωμένο Βασίλειο 2.869.000 4,6 5.567.000 8,2

Η.Π.Α. 2.595.000 0,8 6.216.000 1,7

Ουρουγουάη <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Αμερικανικές Παρθένοι Νήσοι

<1.000 0,1 <1.000 0,1

Ουζμπεκιστάν 26.833.000 96,5 32.760.000 96,5

Βανουάτου <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Βατικανό <1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Βενεζουέλα 95.000 0,3 121.000 0,3

Βιετνάμ 160.000 0,2 190.000 0,2

Ουαλίς και Φουτουνά

<1.000 <0,1 <1.000 <0,1

Δυτική Σαχάρα 528.000 99,6 816.000 99,6

Υεμένη 24.023.000 99,0 38.973.000 99,0

Ζάμπια 59.000 0,4 94.000 0,4

Ζιμπάμπουε 109.000 0,9 155.000 0,9

Πηγή:

Pew Research Center, Religion & Public Life Project


63

Πηγές

Βιβλιογραφία:

- Τετράδια Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Ανθρωπιστικού Δικαίου και Ανθρωπιστικής

Δράσης, Ευρωπαϊκό Κέντρο Έρευνας και Κατάρτισης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και

Ανθρωπιστικής Δράσης, Ιανουάριος-Απρίλιος 2008

- Islamophobia and Anti-Muslim Hatred: Causes & Remedies, The Cordoba Foundation,

Cultures in Dialogue, Vol.4, Edition 7, Winter 2010

- I am Malala, Malala Yousafzai, Weidemfeld & Nicolson, London, 2014

- A Brief Illustrated Guide to Understanding Islam, 2nd Edition, Darussalam, Houston

- Islamic Concept of Law, Prof. Dr. Muhammad Tahir-ul-Qadri, Minhaj-ul-Quran

Publications

- The Principles of Islam, Comp. by Sheikh Hmoud M. Al-Lahim

- Quranic Basis of Constitutional Theory, Prof. Dr. Muhammad Tahir-ul-Qadri, Minhaj-ul-

Quran Publications

- The System of Islam, Translated from the Arabic Edition

- The Taliban’s Winning Strategy in Afghanistan, Gilles Dorronsoro, Carnegie Endowment

for International Peace

- Η Τουρκία ως Μοντέλο για τον Αραβικό Κόσμο: Μια Ρεαλιστική Προοπτική ή Απλώς

Ευσεβής Πόθος;, Παντελής Τουλουμάκος, ΕΛΙΑΜΕΠ, Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής &

Εξωτερικής Πολιτικής, Ιούνιος 2012


64

Διαλέξεις:

- Constitutional Struggles in the Muslim World, Dr. Ebrahim Afsaf, M.Phil., MPA,

University of Copenhagen

- Terrorism and Counterterrorism: Comparing Theory and Practice, Edwin Bakker,

Universiteit Leiden

- 9/11 and Its Aftermath, Part I, David Schanzer, Duke University


65

Περιεχόμενα

Ενότητα Σελίδα

Πρόλογος 5

1. Γεωγραφική, δημογραφική και πολιτιστική ποικιλομορφία 7

2. Η θρησκεία στο κέντρο 11

3. Το στοίχημα του εκμοντερνισμού 13

Συνέντευξη του Reza Aslan: Εσφαλμένες εκτιμήσεις σε σχέση με το Ισλάμ σήμερα

15

4. Τέσσερα μοντέλα προσαρμογής 22

5. Ενδείξεις για την αποτυχία του Ισλάμ έναντι των άλλων μοντέλων 25

6. Ανθρώπινα δικαιώματα 27

Α. Το παράδειγμα της Malala Yousafzai 27

Συνέντευξη της Malala Yousafzai 34

Β. Ταλιμπάν 41

i. Εθνικότητα και Κοινωνία 41

ii. Ισλαμικός νόμος 41

iii. Κρυφή εκπαίδευση 42

iv. Στρατός 42

7. Συνέπειες των τρομοκρατικών χτυπημάτων και της ερμηνείας τους από τους δυτικούς

46

Συνέντευξη του Terry C. Holdbrooks Jr 46

Ισλαμικές χώρες ανάλογα με τον πληθυσμό 56

Πηγές 63

Βιβλιογραφία 63

Διαλέξεις 64

Documents

Το Ισλάμ στη διεθνή σκακιέρα