15
1 بارەت پوختەیەك سەدن وناسان( ی جەنگیامنێری پەی)یەكانشەییە پی رێنمای باسی یەكەم: كێیە؟ی جەنگیامنێری پەی باسی دووەم:انی كوردعش و پەیامنێر شەڕی دا سێیەم: باسیێرانی جەنگ بۆ پەیامنیشەی پیی رێنمای ی ی ئه رسهن ره حمان به رايى.. له حوزهابردووهنى ساڵى ر يرا وه شه ڕ لهوره سنوه كانى هوه هاتوندا رێمى كوردستا تهراوه ئا و بهيى زياتر له درێژاه ه زار كيلۆمهێزى پێشمه تر، ه رگه له سه نگه ردايه بۆ به رپه رچدانه وه ى پهمارى چه ارانى داعش، ئه كد م ره وشهووماڵكردنێكى پێويستى ر پيشهيانه ي ى بۆ شه ڕه كهێناوه ه تهراوه ئا به جۆرێك وهرى راست ونياى كورد زاگر ر درووستى سه باره ت بهيهنكاري گۆڕا كانى به ره ى شهاوكات له ڕ پێ بگات و ه باره ى دوژمنيشه وهنيارى به زا رده ستبكه وێت، به بێ ئه وه ى له گواستنه وه ى ئهيانهاري و زاني دا، كهبێتهدياكار باخود مي ناڵ، يۆيه ه ك بۆ گواستنه وه ى پڕوپاگه نده و زيان گه ى دوژمندن يان بهێزى پێشمه ه رگه و يارمهى دوژمن بۆ ئه تيدان وه ى مه رامى شه ڕى ده خۆى روونى به ديبهێنێت. تێگهى نوێ بۆ پرسى پيشه يشتن ى رۆژنامه وانى پشت ده بهێت به ستدكردنه ور و تايبه تمه ندێتى پيشه يى له قوردا و كاونهڵبو و وه لهيه نێك، گۆشه يه كى پيشه كه. سه ركهوهتو و كان ئه و كه سانه ن لهيكراوودا لهرێكى ديار بوا زانستى و پيشه رووىيه ي وهونه قاڵبو ته(. وه1 ) به له بهستييهچاگرتنى پێوي ر كانى پيشه كه يان و تێگهيانان و راهێن يشتن له سهكييانزى كار و چا ر شێوا كار لهه بوارى ها دهويانددرا ڵبژێر كه ن. لهه هران بهدياكارنگيدانى مي، هێشتا ئاستى گندا رێمى كوردستا پيشه كه يان و كه ناڵه كانى راگهدن به يان نهيانراندياكا مي گهوه يشتو ته ئه و ئاسته ى بهيابينى سه پێودانگى دن رده مييانه وه

پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

Embed Size (px)

DESCRIPTION

پوختەیەك سەبارەت پەیامنێری جەنگیی (ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان) باسی یەكەم: پەیامنێری جەنگیی كێیە؟ باسی دووەم: شەڕی داعش و پەیامنێرانی كورد باسی سێیەم: رێنمایی پیشەیی بۆ پەیامنێرانی جەنگيی...

Citation preview

Page 1: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

1

پوختەیەك سەبارەت

پەیامنێری جەنگیی )ناساندن و

رێنماییە پیشەییەكان(

پەیامنێری جەنگیی كێیە؟ :یەكەم باسی

شەڕی داعش و پەیامنێرانی كورد باسی دووەم:

ییرێنمایی پیشەیی بۆ پەیامنێرانی جەنگ باسی سێیەم:

حمانالن رهرسهئه رايى..به

ئاراوه تهرێمى كوردستاندا هاتووهكانى ههسنووره ڕ لهشه وهيرانى ساڵى رابردووهحوزه له

بۆ ردايهنگهسه له رگهتر، هێزى پێشمهزار كيلۆمههه درێژايى زياتر له و به

پێويستى رووماڵكردنێكى وشهم رهكدارانى داعش، ئهالمارى چهى پهوهرچدانهرپهبه

رگرى كورد زانيارى راست و جۆرێك وه به ئاراوه تههێناوه كهڕهى بۆ شهييانهپيشه

ى باره ڕ پێ بگات و هاوكات لهى شهرهكانى بهگۆڕانكارييه ت بهبارهدرووستى سه

دا، و زانيارييانهى ئهوهگواستنه ى لهوهبێ ئه وێت، بهستبكهردهزانيارى به وهدوژمنيشه

ياندن ى دوژمن و زيان گهندهى پڕوپاگهوهبۆ گواستنهك هۆيه ناڵ، ياخود ميدياكار ببێتهكه

روونى خۆى ڕى دهرامى شهى مهوهتيدانى دوژمن بۆ ئهو يارمه رگههێزى پێشمه به

ديبهێنێت.به

و وردكردنه ستێت بهبهوانى پشت دهى رۆژنامهيشتنى نوێ بۆ پرسى پيشهتێگه

كه. كى پيشهيهنێك، گۆشهاليه له وهوڵبوونهكاردا و قو يى لهندێتى پيشهتمهتايبه

وهييهرووى زانستى و پيشه بوارێكى دياريكراوودا له ن لهسانهو كهكان ئهوتووهركهسه

يشتن و راهێنانيان يان و تێگهكهكانى پيشهرچاگرتنى پێويستييهبهله به (1وه.)تهقاڵبوونه

ن.كهڵبژێردراوياندا دهبوارى هه كار لهر شێوازى كار و چاالكييان سهله

كانى ناڵهيان و كهكهپيشه رێمى كوردستاندا، هێشتا ئاستى گرنگيدانى ميدياكاران بههه له

وهمييانهردهپێودانگى دنيابينى سه ى بهو ئاستهئه تهيشتووهگهميدياكارانيان نه ياندن بهراگه

Page 2: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

2

نهرباز بن و رووبكهيى دهكارهمهگشتێتى و هه و له وانىى رۆژنامهپيشه بڕواننه

به و نييه ستداده ربهله ميدياكاران به تتايبه يسێكىبه داتا ئێستا تا وهداخه، )بهندێتىتمهتايبه

له ميديادا زانستى بوارى له ميدياكاران زۆرى شێكىبه تايى،رهسه زانيارى ىگوێره

ىكايه تههاتوونه خۆيان خولياى زوحه به شێكيشيانبه و يانخوێندووهنه كانزانكۆييه ندهناوه

.ن(كهكارده داكهكايه له ماددى پێويستى هۆىبه كيشيانيهژماره و ميدياوه

ركردنيان لهسهيه بۆ كارلهند ههتمهسانى تايبهكه كانى ژيان پێويستيان بهجۆرهجۆربه نهاليه

و هيچ وتدا نييهپرسى نه كى لهزاييهوانێك شاره، رۆژنامهى ميدياييدا. بۆنموونهكايه

نرخى ست بهيوهى پهى هاوكێشهباره كى لهوتى ناناسێت، هيچ زانيارييهكى نهكۆمپانيايه

كانى ياساييه قهت دهنانهو ته وتيى نييهى نهزاى كارى بۆرسه، شارهنييه وهتهوت و سياسهنه

بتوانێت له مهسته، ناكرێت و ئهوهتهخوێندووهى خۆى نهكهواڵته وت لهنه ست بهيوهپه

وت كار بكات.نه ت بهى ميدياى ئابوورى تايبهكايه

و وهتهى خۆيانيان دۆزيوهرزشى رێچكهرێمدا ميدياكارانى وههه له ، كهستخۆشييهجێى ده

تهك ميدياكارى ئابووريش هاتوونهيهها ژمارهروهن. ههكهكارده گشتگيرانهمتر كه

زۆر اڵم هێشتا لهكان، بهئابوورييه بۆ رووماڵى پرسه رخانكردووهو خۆيان ته وهكهكايه

زا وك پێويست ميدياكارى شاره. وهگيراوهر چاو نهبهندێتى لهتمهدا تايبهى ديكهبوار و كايه

كال پسپۆڕێتيان يه كان، خۆيان بۆ كاركردن لهبواره ست بهيوهى زانستى پهن رێچكهخاوه

.وهتهكردووهنه

بوونى لێنى نهرخست، كهميدياى كوردى ده ى لهلێنێكى ديكهڕى داعش، كهئاراى شههاتنه

ها روهڕ. ههكانى شهرهچۆنێتى رووماڵكردنى به زا بهنگى و ميدياكارى شارهيامنێرى جهپه

تى زارهوه ر بهتى ميدياى سهتايبه سمى بهييدا، ميدياى رهزراوهئاستى دامه ريخست لهده

تواناشياندا رپرسيارێتييدا نيين. لهئاستى به رێمى كوردستان لهتى ههى حكومهرگهپێشمه

يامنێرانى ى پهلهپه كردنى بهكيشيان بۆ ئامادهيهاڵڵهن. هيچ گهڕ بكهرووماڵى شه نييه

(.2بوو)نگيى نهجه

يتوانى ت دهزارهوه وهيهرێگه له ناڵێك بێت، كهنيا كهته نگه، رهرگهتى پێشمهزارهسايتى وه

به ڕ بكات. چركهستێت و رووماڵى شهخۆى ببه ت بهيامنێرى تايبهو په رچاوهسه پشت به

ناڵ و ش بۆ كهرچاوهسه . ببێتهوهكان ئاگادار بكاتهانكارى و پێشهاتهگۆڕ رايگشتى له چركه

اڵم ييش، بهوهرهت ميدياى دهنانهرێمى كوردستان و تهى ههكانى ديكهزگا ميدياييهده

ك سايتێكى بێئاگا بينين وهين، دهبكه رگهتى پێشمهزارهيرێكى سايتى وهر سهگه، ئهوهداخهبه

ستۆگرتنى رووماڵى ئه رپرسيارێتى لهئاستى به و له كانهڕانكارى و رووداوهگۆ له

ى بتوانێت رووماڵى وه، چ جاى ئهبووهى خۆييدا نهكهتهزارهكانى خودى وهكاروچاالكييه

(. 3ڕى داعش بكات)شه

Page 3: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

3

ئامانجى كان بهموكورتييهڕووى كهو خستنه و پرسهله وهئاوڕدانه ربۆيههه

يامنێرى رباسى پهبهو هێنانه خالقييهيى و ئهركێكى پيشهك ئهركردنيان وهسهچاره

.يهكهكى قۆناغهدا پێويستييهيهو بۆتهنگييش لهجه

نگ ژيان و ته كان بهزگا ميدياييهناڵ و ده، كهيهوهئه م باسهكانى ئهگرنگييه له كێكى ديكهيه

كردنى راپۆرتهواڵێك، يان ئامادهستهێنانى ههدهبن. بۆ به وههنووسى ميدياكارانچاره

دا 2014مى ساڵى ى دووهى نيوهماوه ى لهوهك ئه. وهوهترسييهمه خنهواڵێك گيانيان نههه

خدان و پێزانينێك گيانى بێ هيچ بايه كى گشتى، بهيهشێوه ياندن بهكانى راگهناڵهبينيمان، كه

خسته وهيامنێرييهكارى په خووگرتوويان به وانى تازهيامنێر و رۆژنامهپهيان ده

تى خودى المهبوو، گيان و ژيان و سهخ نهجێى بايه وهاليانه ى بهوهوه. ئهترسييهمه

كانيان بوو. ميدياكاره

ى وهيان، بۆ ئهبۆ كيشهرچاوڕوونييهك بهبۆ ميدياكاران و وه گرنگه م باسهها ئهروههه

بێ بن بهنه واڵێك و ئامادهستهێنانى ههدهن، بۆ بهكهنه وهگيان و ژيانى خۆيانه ركێشى بهسه

ڕ كانى شهرهبه كان روو لهترسييهرچاوگرتنى مهبهيان و لهكهدابينكردنى پێداويستى كاره

ن.بكه

و وهبيرى لێ ناكاته نيا شتێكهته وها ئهدرجهلومهم ههله ميدياكارى ئێمه وهداخهبه

بێ راهێنان و دابينكردنى به يهيان ههوهمافى ئه يشتوون، كهگهنه وهشيان تا ئێستا لهزۆربه

وه.ڕهى شهرهبه چنهرچاوروونى نهپێداويستى و به

؟نگیى كێیهيامنێرى جهم: پهكهباسى يهربازيى يامنێرى سه: "پهربازى" هاتووهيامنێرى سهمكى "پهچه ىباره وێكيپيديادا له له

ناڵێكى راديۆيى، ك، كهيهكان بۆ رۆژنامهربازييهسه تهڵمهرووماڵى هه وانێكهرۆژنامه

شدا يهو ميانهو له وهگوازێتهرنجڕاكێش دهواڵ و راپۆرتى سهكات و ههفزيۆنى دهلهياخود ته

(.4وه")بێتهكانى كوژران و برينداربوون دهييهترسڕووى مهرووبه

تى مافی مرۆڤ، بهم شێوە ههواڵنێرانی جهنگ پێناسه دەکات: وڵهفهرههنگيی نێوده له

"رۆژنامهوانێكى پڕۆفيشناڵه، له اليهن هێزە سهربازييهکانی اليهنێکی جهنگهکهوە رێگهی

ەبێت و ئهرکی ئهوەيه ههواڵی پێدراوە و پارێزگاری لێدەکهن. بهشداريی بهرەکانی شهڕ د

(. 5رووداوەکانی جهنگ بگوازێتهوە و باڵوی بکاتهوە")

له وهكاتهى جياشى دهوه. ئهى زانيارييهوهنگى كۆكردنهيامنێرى جهكى پهرهركى سهئه

كى گشتى يهشێوهبه واتهرگران. كهبۆ وه كانهى زانيارييهوهستى گواستنهبهسيخوڕ، مه

ى زانيارى و وهستى كۆكردنهبهن، بۆ مهوانانهو رۆژنامهنگى، ئهيامنێرى جهپه ست لهبهمه

كانى جێى ڕ و ناچهكانى شهرهبه رگران، روو لهبۆ وه و زانيارييانهى ئهوهگواستنه

Page 4: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

4

مانجيان و ئا وهترسييهمه نهخهژيانى خۆيان ده وهو هۆيهن. بهكهكدارى دهملمالنێى چه

ڕ.كانى شهرهبه ت بهبارهسه ى راستييهوهگواستنه

ترسيداراڵم مهكى دێرين، بهيهنگى؛ پيشهيامنێرى جهپه

ى ماوه مێژوودا "وليام هاوارد"، به يهکهم پهيامنێرى جهنگيی بهريتانی دادەنرێت، که له له

ڕى قرمى كرد. ووماڵى شه( بۆ رۆژنامهی تايمزى بريتانيايى ر1856تا 1854سااڵنى )

يامنێرانى په كێك لهيه مريكايى "ريچارد هاردينگ ديڤيز"، بهوانى ئهها رۆژنامهروههه

رووماڵكردنى ستى بهده وهه1890ساڵى ر لههه كرێت كهژماردههه و بوارهنگى ئهپێشه

.وهنگى رووماڵ كردوش جهى ژيانييدا شهماوه ڕى كوبا كرد و لهشه

ناوه له كێكى ديكهيه "وينستۆن چهرچڵ"ى سهرۆک وەزيرانی کۆچکردووی بريتانيا، به

و يهکێك بووە له بهناوبانگترين كرێت. ئهژمار دهنگى ههيامنێرى جهكانى مێژووى پهدياره

مى ئينگليزی له کانی جهنگ، که رووماڵی جهنگی "بويهر" و جهنگی دووهرۆژنامهوانه

کردووە، لهوکاتهشدا به ديلی کهوته 1902تا 1899ى سااڵنى هفهريقا له ماوهباشووری ئ

دەستی "بويهر" )دانيشتوانی سپی پێستی بهرەگهز هۆڵهندی بوون له باشووری ئهفهريقا(،

بهاڵم توانی خۆی دەرباز بکات و رابكات.

كان و ييهربازسه نگ و رووماڵى پرۆسهد ساڵى رابردوو، جهدرێژايى مێژووى سه به

شان ربوونى ميديا بوونهكى فراوانبوون و كاريگهرهكان هۆكارى سهكدارييهملمالنێ چه

. "ئهم ى بينيووهوهخۆيه به كهى بوارهكنۆلۆجيايهكنيكى و تهته وتنهو پێشكهشانى ئهبه

تومڕی پێوەندييه و کاريگهريی دوو اليهنهی ميديا و جهنگ، پاردۆکسێکه، که ئێستاش مش

لهسهرە. ههواڵنێران له چهقی ئهم پێوندييه دان، واته ئهو پێوەندييهی، که ئهمڕۆ بووەته

(.6تهوەری زانيارييهکانی کۆمهڵگهی جيهانی لهسهر جهنگ")

بوارى ميديادا كانى لهكييهرهسه مى جيهانى گۆڕانكارييهكهڕى يهڵدانى شهرههگشتى سه به

ه برەو پهيدا کردنی ئاژانسه ههواڵدەرييهکانهوە تا سهرههڵدانی راديۆ، ر ل. ههوهكايه هێنانه

وانی له کۆبوونهوەی چاپهمهنييهکان له کۆنسرسيۆمهکاندا تا پێکهاتنی سهنديکاکانی رۆژنامه

ڕى و داڕشتنی جاڕنامهکانی ئهخالقی پيشهيی، ههموويان له دوای دەستپێکردنی شه

يهکهمی جيهانييهوە سهريانههڵدا.

ڕ بووە هۆی سهرەتاوە له ژمارەيهک واڵتدا )بهتايبهتی بريتانيا و ئهمريکا( شه له

بهرزبوونهوەی تيراژی رۆژنامهکان. النيکهم له ساڵهکانی سهرەتاوە ئهو سانسۆرە ههمه

اليهنهی که سهپا بوو، خوێنهری له خوێندنهوەی ئهوە ههوااڵنهی راشکاوانه دوور بوون له

، دوور نهخستهوە. بهپێچهوانهی ئهو دۆخه، تيراژی ڕراستيی رووداوەکانی شه

رۆژنامهکان بهرز ببووەوە و رێژەی خوێنهر زيادی کردبوو.

Page 5: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

5

وهڕهوە، ئهو قهيرانه ئابووری و کۆمهاڵيهتييهی بههۆی شهڕهههر له ساڵی دەستپێکی شه

بڕينی سهری ههڵدابوو، کهمی و گرانبوونی کاغهز، پێداويستييهکانی چاپ و باڵوکردنهوە،

سهرجهم رێکالمه بازرگانييهکان، نهبوونی هێزی مرۆيی، بووە هۆی مايهپووچ بوونی

زۆربهی رۆژنامهکان. له فهرەنسا و بريتانيا له ماوەی چهند مانگدا دەيان رۆژنامه داخران.

لهو واڵتگهلهی، بهشداری شهڕەکه بوون و لهو نێوەدا له فهرەنسا، ئهڵمانيا و بريتانيا

ەوڵهت و کهسانی سهربازيی دەچوونه نووسينگهی رۆژنامهکان و چاودێريی نوێنهرانی د

وان سنوورييان دياريکردبوو، که ڕيان دەکرد. ئهچۆنييهتی باڵوکردنهوەی ههواڵهکانی شه

خهڵک تاچهند بزانن و چ زانيارييگهلێکيان پێبدرێ.

له شهڕ، بههۆی زاڵبوونی ههستی ناسيۆناليستی و جۆش و خرۆشی گشتی بۆ اليهنگری

راگهياندنهکان خۆيان دابهدەستهوە و بهپێی ويستی دەوڵهت دەجوواڵنهوە و لهههمبهر

پيشهييهکان جێبهجێبکهن. له ، نهيانتوانی ئهرکه(7()و مێشکشۆردنهوەدا ندهپڕوپاگه)

ڕ قورسترين زيانی به چاپهمهنييهکان گهياند و ئهنجامی ئهم جۆرە مامهڵهکردنهدا، شه

وانی ئهوانی تێکشکاند. متمانهی رۆژنامه

يامنێری جهنگ" له بهرەکانی شهڕدا، له جهنگی ڤيتنامدا بۆ گرنگيی بهشدارييکردنی "په

ەوە. سهرجهم توانايی پێوەندييهکانی زلهێزێکی گهورەی جيهان له جيهان روون بوو

دا، نهيتوانی وێنهی ئهو راپۆرتانهی که ههواڵنێران له تراژيديای شهڕ و کوشتنی پڕوپاگهنده

وە، لهبير خهڵک بباتهوە. "فيليپ رۆشۆ" ههواڵنێری بهرەکانی خهڵکی سڤيل باڵويان دەکرده

دەکات: "سهردەمێک له رێگهی فڕۆکه شهڕکهرەکانی ڕ بهم جۆرە باسی ئهو رووداوەشه

ئهمريکاوە دەمانتوانی سهردانی ههموو شوێنێک بکهين، ئازادانه چمان پێ خۆش بێ

وێنهی لێ ههڵبگرين، ئهمه بۆ ئێمه باشبوو، بهاڵم ههر ئهمهش بووە هۆی ئهوە سوپای

(.8بدوڕێنێ") كهڕهئهمريکا شه

كاندا، كدارييهڕ و ملمالنێ چهكاتى روودانى شه چێت، لهياد نه شمان لهوهئه

ڕى يهکهمی جيهانيدا له ڕ. "له شهتى شههامهترسى و نهر مهبه ونهكهوانانيش دهرۆژنامه

ڕى دووەمی نى بوون، ئهم رێژەيه له شهدهلهسهدی خهڵکی مه 15سهرجهم قوربانييهکاندا

لهسهد. بۆ وێنه له 90وروبهری يشتووته دهلهسهد. بێگومان ئهمڕۆ گه 65جيهانيدا گهيشته

نى بههۆی ئينتيمای نهتهوەيی و ئاينيی، تهنانهت بههۆی دهشهڕی بۆسنهدا، خهڵکی مه

بيروباوەڕی سياسييهوە، وەک ئهوەی اليهنگری دەوڵهتن يان ئۆپۆزيسيۆن و دەبوو بترسن

و به ئهنقهست دەکرانه ئامانج.

يامنێری په 63ساڵ شهڕی ڤێتنامدا، 20اته له ماوەی ، و1975ـهوە تا ساڵی 1955له ساڵی

، واته له ماوەی چوار ساڵی شهڕی 1995ـهوە تا ساڵی 1991جهنگ کوژران. له ساڵی

Page 6: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

6

يامنێر کوژران. ئهم ژمارەيه له شهڕی ناوخۆيی ئهلجهزائيردا په 45يۆگۆسالڤيای پێشوودا

وان. له رواندا له امهرۆژن 77، گهيشته 1996تا 1993له ماوەی نێوان ساڵهکانی

تا مانگی ئاب / ئۆگستى ههمان ساڵ، 1994پريلی ی نيسان/ ئه6دەستپێکی جينۆسايدی

35وان کوژران. له سووريا له ماوەی دوو ساڵدا رۆژنامه 48مانگدا 4واته له ماوەی

ن، يامنێر کوژراوپه 31ساڵدا 14وان کوژران. له ئهفغانستان له ماوەی کهمتر له رۆژنامه

14وانانه، له ماوەی بهاڵم له عێراق که ئێستاشی لهگهڵ بێ گهورەترين گۆڕستانی رۆژنامه

کهسی تێپهڕ کردووە! 250وانه کوژراوەکان سنووری ساڵی رابردوودا ژمارەی رۆژنامه

(.9وانانهی که به بارمته گيراون حيساب نهکراوە)لهم ئامارەدا ئهو رۆژنامه

وانان" له تی بۆ پارێزگاريکردن له رۆژنامهراوی نێودەوڵهى ئامارێکی "رێکخبهگوێره

واڵتی جيهان کوژراون و ئهوەش به ژمارەيهکی 29رۆژنامهوان له 139دا 2013ساڵی

رۆژنامهوان له واڵتانی 60، نزيکهی وهتهروونيكردووه كهپێوانهيی دادەنرێت. ئاماره

يان له سۆماڵ و 19سوريا كوژراوون. ا لهنييان ته 36ش يهو ژمارهعهرەبی کوژراون. له

وانى تێدا ك رۆژنامهى يهكهريهرۆژنامهوانيش له عێراق، ميسر و بهحرەينيش هه 3

.كوژراوه

يامنێرانى كوردڕى داعش و پهم: شهباسى دووهمى ساڵى ى دووهش مانگى نيوهى شهماوه ، لهوهڕى داعشهستپێكردنى شهتاى دهرهسهله

بريندارى ركوك بهسنوورى كه جم" لهران نهوان "كامهرۆژنامه ك لهريهدا، هه2014

ناديارى نووسى بهچاره مهرههم بهكردنى ئهكدارانى داعش و تا ئامادهست چهده وتهكه

ريالكانى وانى ريزى گهرۆژنامه خموريش كچهى مهسنوورى ناوچه . لهوهتهماوه

هيد بوو. نيز فورات" شه(، "دهگهپهل )ههپاراستنى گهكانى هێزه

ڕى داعشدا:رووماڵى شه يامنێرانى كورد لهكانى پهموكورتييهكه

ياندنى كوردى كانى راگهناڵهيامنێرانى كهگى پهيرى ئامادهر سهگهكى گشتى ئهيهشێوه به

ين:كهده وهڕدا تێبينى ئهكانى شهرهبه ين لهبكه

يامنێرى ك پهڕ، وهبوارى رووماڵى شه ند بهتمهوانێكى كورد، تايبه. هيچ رۆژنامه1

.بووهيى نهنگيى ئامادهجه

تهياندن چوونهكانى راگهناڵهيامنێر و ستافى كهك پهى وهوانانهو رۆژنامهى ئه. زۆرينه2

بووهدا نهوشهو رهچۆنێتى كاركردن له ت بهرهباكيان سه، هيچ زانيارييهوهڕهكانى شهرهبه

. مجاريان بووهكهزموونى يهو ئه

Page 7: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

7

ن اليه ڕيان لهرووماڵى شه ت بهيامنێران هيچ كۆرسێكى راهێنانى تايبه. په3

ڕ و ملمالنێى و چۆنێتى رووماڵكردنى شه وشهو ره. بۆ ئهوهتهكراوهبۆ نه وهكانيانهناڵهكه

كراوون.نه رى ئامادهكداچه

رجێكى ر چاوگرتنى هيچ مهبهبێ له ديار بوو، به ركێشييان پێوهيامنێران سه. په4

ناڵ و ڵواسينى لۆگۆى كهبێ هه كى ژياندۆستى و زۆرجار بهيهتى و هيچ ئاماژهالمهسه

ستيارترين خاڵى ههميديا تا ت بهبڕ و نيشانى تايبهنهڵغان و كاڵوى گولهر كردنى قهبهله

ڕ رۆيشتوون.كانى شهرهبه

كان و گيرى ناوچهندازهڕ و ئهكانى شهخى ستراتيژى ناوچهجوگرافيا و بايه ت بهباره. سه5

بوو. ست نهردهبهوتۆيان له، زانيارى ئهوهكانهرى شار و شارۆچكهنتهسه دووريان له

زانى و دهكانيان نهكانى شوێنى رووداوههجوگرافيي ندێكجار ئاراستهت ههنانهته

يان كان قسهجوگرافياييه ئاراسته ت بهبارهى گشتى سهشێوه يى و بهكيان گريمانهيهژماره

كرد.ده

رى كێشهسهنديگرتن و چارهيوهتايى و رێكخستنى پهرهفرياگوزارى سه ت بهباره. سه6

.يان كردووهڵهمامه ستانهربهێران بێدهيامنپه شێك لهكان بهكنيكييهته

ڕ بۆ خۆنوواندن و خۆبردنهرووماڵى شه ندێك ميدياكار لهرگرتنى هه. خراپ سوودوه7

ى ساخته.ى وێنهوهتى، درووستكردنى چيرۆكى ناڕاست و گواستنهرامى تايبهبۆ مه وهپێشه

ندى يوهنگى و پهماههبوونى ههخش و نهپه ت بهجێهێشتنى كامێرا و ئۆتۆمبێلى تايبه. به8

ناڵى "كوردستان تى ڤى" لهجێهێشتنى كامێراى كهك به. وهرگهڵ پێشمهگهوام لهردهبه

ناڵى "ئێن ئاڕ تى" لهن تيمى كهاليه خش لهپه ت بهجێهێشتنى ئۆتۆمبێلى تايبهشنگال و به

خمور.سنوورى مه

تى ماى ناسين و هاوڕێيهر بنهسهشێكى لهڕ بهكانى شهرهيامنێران بۆ به. چوونى په9

و كارهئه وهتهزارهى وهرێگه سمى و لهكى رهيهشێوه بووه. به رگهكانى پێشمهرماندهفه

ر ژيانى ميدياكاران درووستكردبوو.سهترسى زۆرترى لهش مهمهخرابوو، ئهرێك نه

ستى بهمه رى دوژمن بهنگهى سهو ئاراستهرهبه وههپێش ركێشى كردن و چوونه. سه10

ى بيروڕاى دوژمنوهگواستنه

يان كهوتۆى كارهزايى ئهيامنێران شارهپه ك لهيهژماره وهييهرووى زانستى و پيشه . له11

وهاييهنائاگ شێكيان لهبوو، بهڕدا نهكاتى شه ياميان لهى پهوهترسى چۆنێتى گواستنهو مه

يامنێر ت پهنانهكرد. تهڕ دهكانى شهرهكانى بهربازييهسه واڵگرييههه زانيارييه يان بهدزه

رگران زانيارى بۆ وه رگهكاتژمێرى سفرى هێرشى پێشمه ت بهبارهبوو، سههه

Page 8: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

8

يشى لهربازرپرسانى سهزايى بهى ستراتيژى و ناشارهڵهيان ههمهئه . كهوهگواستهده

ست يوهرپرسانى پهبه له و جگه ڕهكاتژمێرى سفر گرنگترين نهێنى شه بوو، چونكه وهپشته

بێت.هه وهيهباره كيان لهربازانيش هيچ زانيارييهنابێت سه وهبڕيارى هێرشه به

ن اليه له ڕى داعشكاتى رووماڵى شه ى لهموكورتييانهو كه ڵهو ههرچاوگرتنى ئهبهله به

رووياندا، وهڕهكانى شهرهبه يان، چووبوونهوانهتى ئهتايبه به وهميدياكارانى كورده

كانى بوارى ميديا، تييهوڵهنێوده ندهكانى ناوهييهپيشه ى رێنماييهوهگواستنه كرێت بهده

ڕوو. ينهرچاوڕوونى زياتر بۆ ميدياكارانى كورد بخهبه

نگىيامنێرانى جهيى بۆ پهم: رێنمايى پیشهباسى سێیهوان و پهيامنێری جهنگى دەبێت خاوەنی شارەزايانی بواری جهنگ رايدەگهيهنن، رۆژنامه

تيياندا سايهكه ندى ههن، که دەبێت لهتمهئهزمون بێت و ههندێک بنهمای جێگيرو تايبه

.وهنهنگبدهره

تایبەتمەندییەکانی پەیامنێری جەنگى خێرابێت.. 1

. توانای جهستهيی بههێز بێت.2

. توانای فرياگوزاری سهرەتايی ههبێت.3

وشى ناوچه مهترسيدارەکانی ههبێت.كان و ره. توانای بهرگهگرتنی دۆخه قورسه4

كانى ههبێت.رهژێنه. توانای بهرگهگرتنی ديمهنه ئازاربهخش و هه5

(.10شتر خزمهتی سهربازی ههبێت )وان و پهيامنێری جهنگی، پێ. واباشترە رۆژنامه6

هاوکات ئاژانسی رۆيتهرز چهندين ئامۆژگاری و رێنمايی بۆ رۆژنامهوانان و پهيامنێران

دەرکردووە، به مهبهستی رووماڵکردنی پێکدادان و رووبهڕووبوونهوە چهکدارييهکان.

كانى:يامنێرهرز بۆ پهرێنمايى و پێشنیازى ئاژانسى رۆيته :بكهئاماده* پێشتر خۆت

و رهبه يهش ههوهرى ئهگهى رێپێوانێك بكرێت و ئهسبه زانيت وابڕياره؛ كاتێك دهبۆ نموونه

مان شێوههه به-. كهچوونى رێپێوانهڕێوهشوێنى به له رێك بدهتوندوتيژيى رابكێشرێت، سه

تايى لهرهپێشتر زانيارى سه پێويسته نگهكى جهيهرهبه ركى نوێت لهزانيت ئهكاتێك ده

ستبهێنيت و سوود لهدهبه كهو جوگرافيا و ديمۆگرافياى شوێنه كهرجى شوێنهلومهى ههباره

.-ربگريتكان وهباكگراوندييه و زانيارييه خشهنه

Page 9: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

9

:رچاو بگرهبهكردن لهكانى خۆ ئامادهپێويستییه، باشترو خێراتر ندروستيى باشهى تهوه، ئهيههه هورزشهوه نديى بهيوهكرن، پهخۆئاماده

موو هه يهت ههوه. ئايا تواناى ئهوهكاندا خۆى دووربخاتهترسيدارهمه شوێنه توانێت لهده

و له كانت دێن، باشتر وايهر پێيهگهيت. ئهتوانيت رابكهيت. ئايا دهپێ رێبكه به كهوهشه

دا تهم حاڵهڕێيت. لهكاندا بگهدواى زانيارييهبه وهواڵهژورى هه يان له تێيدايت ى كهئوتێله

ينووسيت، باشتربێت.ده ى كهواڵهو ههئه يهوانهكى باشت دانابوو، لهيهرنامهر بهگه

وهيتهكهنه وه: بير لهستهبهشانس مه و پشت به وهرهدهزاوقهست قهده رهده* هيچ شتێك مه

ت. ر نايهسهكوژرێت و تۆ هيچت بهبێت يان دهت بريندار دهكهنيا هاوكارهته

ختێك بيريان ر پێش پێكدادانێك، نهن گهسانێك ههڵێيت هيچ روونادات. كهرگيز نه* هه

بوون.ڵماندا دهگه، ئێستا لهوهتهبكردبايه

ر سهى قاچ لهوهله يت، دڵنيابهكهيان نهندهزهمهيت و كهكان نهترسييهمه رك بهر دهگه* ئه

ڕ ناويدا تێپهتوانيت به، دواتريش دهوهناسيتهكان دهيدانى لوغمهى مهو كاتهنێت. ئهلوغم داده

بيت.

:بزانه وهكهى شوێنهباره * لهمالو كان ئهقامه. شهكان دياريبكه. شوێنى شتهوهرهكۆبكه و شوێنهر ئهسه زانياريى له

ى پێيدا و شوێنهى ئهوهله . دڵنيابهبكهكى باش ئامادهيهخشه. نهكوێوه تهوتوونهوالى كهئه

پێويستت به و شوێنهئه ر بۆ چوونهگه. ئهكراوهنه غهدهڕۆيت، هاتوچۆكردنى تێدا قهده

. بكه، پێشتر خۆتى بۆ ئامادهيهت ههمۆڵه

:رچاو بگرهبهكان لهترسییه* مهى ى رادهندهزه. مهبكهت و خۆتى بۆ ئامادهرێگه بێنه يهوانهله وهرهبكه ترسييانهو مهبير له

و پێشدا بزانيت ئهبێت لهكانيش، دهترسييهى مه، بۆ دياريكردنى رادهكان بكهترسييهمه

، باشتر كانى پێشت چييهترسييهى بزانيت، مهاتهو كدان بۆت. ئهبۆسه چين له ترسييانهمه

يت.بكهڵهاتن ئامادهو ههوهڕووبوونهتوانيت خۆت بۆ رووبهده

ر:به رگرى بگره*رێوشوێنى به ر به؛ گهر. بۆ نموونهبهرگريى بگرهكانى بهتايى، رێوشوێنهرهنگاندنى سهڵسهپاش هه

بيت ناچار نه جۆرێك رابگره ت بهكه، ئۆتۆمبيلهو شوێنهچيت بۆ ئهى خۆت دهكهئۆتۆمبيله

.وهويتهدووربكه كهشوێنى رووداوه ئاسانيى لهتاكو به وهبسوڕێيته

نووست بێت:چاره *ئاگات له

Page 10: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

10

بێت بزانێت كێك ههبێت يه. دهواڵدا رێكبخهڵ ژوورى ههگهنديى خۆت لهيوهپێشتر هێڵى په

سانى كه به زانياريى بده كهر شوێنهسهكرێت له. تا پێتدهوهڕێيتهگهى دهكوێيت و كه تۆ له

جياتى توانيت لهپێويستن. ده كه ڵبگرهڵ خۆتدا ههگهله سانهو كهفۆنى ئهلهته . ژمارهديكه

ى ستهره. كهوهناسرێنهى نهوهكان، ناوى تر بنووسيت بۆ ئهسهى كهقينهناوى راسته

، يهتاييدا ههرهوتنى سهفرياكه زاييت لهر شاره، گهڵگرهڵ خۆتدا ههگهوتنى خێرا لهفرياكه

و هيچ كان بدهتيى بريندارهت دابنێ و يارمهبن. كامێراكهبريندار ده كه بده وانهتيى ئهيارمه

سانى ديكهميش گيانى كههه يت ودهتيى خۆت دهم يارمههه وانه. بهو كارهله كهدرێغيى مه

يان كان قسهترسييهر مهسهپێبێت و له كانى ديكهيامنێرهفۆنى پهلهته يت. با ژمارهكهرزگارده

بوون، چى ر ديار نهگهى تۆن، بڵێ ئهوهڕانهڕێى گهچاوه ى كهسانهو كه. بهڵدا بكهگهله

رگ ر جلوبهسه. پێشتر بڕيار لهوهرهخۆت بكه رزگاركردنى سێك بير لهر كهن. پێش ههبكه

.ت بدهكهو جانتاى پارهو ناسنامه

:وهتهكهى ناسنامهباره *له. وهتهكهكراسه ك كرابێت بهگيرفاندا بێت، نه ت لهكهوانييهى رۆژنامهناسنامه باشتروايه

يت، باشتروايهكهچى ده ن، لێرهكهدهكاتێك پرسيارت لێ رخستووهيان دهوهكان ئهزموونهئه

تێكى وادا باشتروايهحاڵه ، لهتيان پێ پيشانبدهكهوانييت و ناسنامهبڵێيت رۆژنامه

تى كهيت و دواتر ناسنامهڵدا بكهگهى لهرميى قسهنه. بهوهيتهت ئارامبكهكهرهرامبهبه

يت.پيشانبده

زموونى خۆت و ئه نديى بهيوهويش پهكات، ئهخراپترده كهدۆخه كهندێكجار ناسنامه* هه

تێيدايت. كه يههه وهو شوێنهئه

:بهڕۆ مهره* سهموو هه رج نييه، مهوهترسييهمه يتهخهش دهڵكانى ديكهڕۆ بيت، گيانى خهرهر سهگهئه

دا كهناو رووداوه ر لهگه رجيش نييهك چۆن مهدا بيت. وهكهداوهناو قوواڵيى روو جارێك له

و ن چۆن ئهخهردهده وهبێت.. دوو فيلمى دۆكيۆمێنتاريى ئهت باش دهكهواڵهبيت، هه

پێكردنى كاتى باڵوه له دا بووهكهڵكهناو خه خۆپيشاندانێكى توندوتيژدايه له ى كهيامنێرهپه

به وهكهربانى بينايهسه ى لهيامنێرهو پهچى ئهبێت، كهبريندارده وهن پۆليسهاليههل كهڵكهخه

بگرێت و گيانى كهرى خۆپيشاندانهى جوان و پڕماناو كاريگهتوانێت وێنهتيى دهالمهسه

.وهترسييهمه خاتهخۆشى نه

:رى خۆت بهوروبه* ئاگادارى دهيت وڵبدهكانت بيت و ههبێت ئاگادارى بينينهيت، دهكهده دانێك ئامادهواڵى خۆپيشانكاتێك هه

ستت ر ههگه. ئهوهيتهكۆبكه يهرى روودانيان ههگهى ئهو رووداوانهر ئهسهزانياريى له

هێنرێت و مۆلۆتۆف كارده؛ گازى فرمێسكڕێژ بهبن )بۆ نموونهكان زياتردهكرد توندوتيژييه

Page 11: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

11

ك لهودايه؛ مهيت. بۆ نموونهبكهبێت پێشتر خۆت ئاماده( دهوهيدانهمه ان دێنهكستهدهبه

ران گرتنى خۆپيشانده ستيكرد بهر پۆليس دهى گهوهبۆ ئه وهدووربكه كهيدانى رووداوهمه

بيت.ڵيان نهتۆش تێكه

:ى گروپ كاربكهشێوه * بهيامنێران بپارێزن، په كان گيانى خۆيان زياتر لهربازهسه وايكردووه خاڵێكى گرنگ كه

ى تاك شێوه يامنێران بهكاتێكدا په ن، لهكهى گروپ كاردهشێوه وان بهئه كه يهوهئه

ر گهت ئهنانه، تهى گروپ كاربكهشێوه يت، بهكهترسيى دهمه ست بهن. كاتێك ههكهكارده

بۆ بده كانى ديكهيامنێرهيت. هانى پهيارى خۆتدا كاربكهنهيامنێرێكى ڵ پهگهناچار بيت له

ماشاى كارى گروپيى ته وهتيڤهچاوێكى پۆزه به وڵبدهن. ههبكه وهئێوه نديى بهيوهى پهوهئه

؛ چێت. بۆ نموونهستنهده، كۆنترۆڵت لهترسيدارهمه كهچێت كاتێك دۆخهبيرت نهيت. لهبكه

. وهرهپێشدا بيربكهله ميشهيت، ههبكهت توڕهكهرهرامبهبه دهوڵمههه

:وهرهكان بدۆزهكییهرهسه * یاریزانهژێر رهو بيانخه وهرهكان بدۆزهكييهرهسه كاندا ياريزانهڕهخۆپيشاندان و شه له

ريان.وروبهكانى دهسهكه ن بهيدهده كه به و ئاماژانه. ئاگادارى ئهوهچاودێرييه

ربگره:كانت وهستهموو هههه * سوود له؛ نزين دێت، واتهرتدا بۆنى بهوروبهده ر لهگه. ئهبينين، بيستن، بۆنكردن... بۆن بكه

رافيعه سێك بهكه رهوروبهو دهر بينيت لهگه. ئهئارادايهى ئاگر لهوهوتنهرى كهگهئه

چێت ده وهو له يهردو خشت ههبه كهڵهوالدا كهمالو ئهئه يان له ردهبه ريكى باركردنىخه

ى ڕهند الپهچه يهوانهودا. لهم و ئهرى ئهسهو بكێشن به وهرببنهكان بهردو خشتهبه

هۆى كاندا ببێتهكاتى هێرشى پۆليسه ، لهيهوهكانتهژێر جلهله ك كهيهرۆژنامه

نت. رزگاربوو

يت:چى بكه پێويسته *بزانهى ناو وانهجياتى تۆ بڕياربدات و ره له سی ديكهكه دهمه ريكى چييت رێگهخه بزانه

شى نووسين رپرسى بهبه ر داوا لهرنووسهسه يهوانهكانت بكات. لهترسييهى مهرگهجه

كان ترسييهيت و مهكهنهشوێ يت. تۆ خۆت لهنجامبدهوێت تۆ كارێك ئهبكات و بيه

يهوانه. لهزانياريى چييت پێيه بێت و بزانه وهئاگات له ميشه. ههو بڕيار بدهرچاوبگرهبهله

ى ؛ وێنهن. بۆ نموونهماشات بكهك تهچييهك ئاژاوهى وهوههۆى ئه شتێكت پێبێت ببێته

رێكى ڵ رابهگهكى خۆت لهيههكان. يان وێنچييهرۆكى ئاژاوهى سهوهوتارخوێندنه

چييدا.ئاژاوه

نێددردرێب بددۆ ى دهنووسددانهو رۆژنامهك بددۆ ئددهنددد رێنماییددهچه نجامدانى كارێك:ئه

Page 12: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

12

ريت و ر دابونهسهله وهبێت لێكۆڵينهده وهدڵنياييهيت، بهكهشوێنێكى نوێدا كارده ر لهگه* ئه

يت.بێت وابكهزێدى خۆتيشدا ده ت لهنانهتهيت. بكه و شوێنهكولتوورى ئه

ت ياخود كهوهتهنگى پێستت يان نههۆى ره به يهوانهله يت كهكهشوێنێكدا كارده ر لهگه* ئه

. و شوێنهچۆ بۆ ئه، مهوهترسييهمه وێته، گيانت بكهوهتهكهزمانه

تاكانى رهسه وڵبده، ههوهدا بمێنيتهواڵتێكى ديكه كى درێژ لهيهر بڕيار وابوو بۆ ماوهگه* ئه

مردن رزگارت بكات. به ك لهيهند رستهچه يهوانهندێكجار لهفێربيت. هه و واڵتهزمانى ئه

نووسم.بڵێيت: من رۆژنامه و واڵتهزمانى ئه بيت به وهفێرى ئه وهمهالنيكه

دا و شوێنهنووسانى ئهڵ رۆژنامهگهنديى لهيوهپه يت،كهشوێنێكى نوێ كارده * كاتێك له

توانيت ده يهو شێوهن. بهدهكانت پيشاندهسووره و هێڵه چارهوان رێگه. ئهدروستبكه

يت.بكه كهكۆنترۆڵى دۆخه

يت، باشتروايهكهكاندا كاردهنگاوييهجه ك ناوچهترسيدارى وهشوێنى مه ر لهگه* ئه

و مانايهبه وهيت. ئهى ژنێف بكهوتنامهك رێكهكانى وهجيهانييه وتنامهكى رێككههماشايته

يه. جارى وا ههرزگارت بووه واتهيت، كهكهكانى خۆت دهمافه كاتێك باس له نييه

ت. كاوێت پێتبكات و پێشتدهرچى بيهكات، ههت دهكهرهرامبهبه وا له و مافانهڕووى ئهخسته

.وهريدا بشكێتهسهدواتر قورس به يهوانهله ندهرچههه

كاتى كوژرانيشتدا بۆ م لهو هه سوودهخۆشيدا بۆتان بهكاتى نه م له، ههئمين بكه* خۆت ته

يت، ئاگات كهشوێنێكى نوێدا كارده ر لهگهبێت. ئهسوودى ده وهرووى داراييه كانت لهخزمه

ن.وێدا ههله بێت كه نهخۆشيياو نهله

بڕ بۆ خۆت نه تێكى گولهچاكه وڵبده، ههوهترسيدارهشوێنێكى مه چيتهر دهگه* ئه

يت.يدابكهپه

ئاو بێت. و دژ به گرێت و سووك و سادهت نوێ بن و پێت نهكهردا پێاڵوهفهسه * با له

نك بن.با ناسك و ته ستوور بن،كانت قورس و ئهى جلهوهجياتى ئه * له

.* كاڵوێكى باشت پێويسته

نێكى يونيفۆرمى اليه ت لهكهڵهمسهقه ، ئاگاداربهڕى تێدايهشه شوێنێك كه چيتهر دهگه* ئه

چێت.نه كهڕهشه

وڵى رهقه يهوانه، لهكانت نارنجييهنگى جلهر رهگه؛ ئهبن، بۆ نموونهق نهكانت زه* با جله

ر تۆ زومبكرێت.سه له كهڕهكانى شهنهاليه كێك لهيه

Page 13: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

13

سپييه و پارچهسڕێكى سپيت پێبێت. ئهستهيان ده پارچه ڕدا باشتروايهتى شهحاڵه * له

مردن رزگاربكات. توانێت گيانى تۆ لهو ده سليمبوونهماناى ته

زۆر وێت بهبيانه يهوانهجار لهندێك. ههڵگرهند شوێنێكى جياجيا ههچه ت لهكه* پاره

وازت لێبهێنن. خراپ نييه يهوانهتاڵ بێت، لهك دوو گيرفانت بهت لێبستێنن، با يهكهپاره

كى كۆنى خۆت دابنێ.يهم و ناسنامهى كهكێكياندا بڕێك پارهيه ت پێبێت. لهدوو جانتاى پاره

بى ڵ خۆتدا ئاوى پاك يان حهگهتوانيت لهدهوێت. ستناكهندێك شوێن ئاوى پاكت دههه * له

ڵبگريت.هه وهرهئاوپاكه

يان نا، يهك؛ جۆرى خوێن، ديابيتت هه. وهكانى خۆتت پێبێت، باشترهپزيشكييه * زانيارييه

ڵكتان دێت.كهبه وانهموو ئه. ههيهتت ههساسيهندێك شتدا حهر ههرامبهبه يان له

، با سابوونت پێبێت.ۆت رابگره* پاكوخاوێنى خ

(.11توانێت حاڵتان باشتربكات)ندێكجار چكلێتى باش دهندێك چكلێتت پێبێت. هه* با هه

Page 14: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

14

كان:راوێزهو په رچاوهسه

،(اإلعالمي المجال في النجاح تحقق كيف) كتاب في قرأة رافد، عجيل،.1

http://www.startimes.com/f.aspx?t=31728715 دراوون. وهيهباره وله تايىرهسه وڵىهه ندێكهه رابردوودا.له2

.نييهى كارا كهرهستهو به وتووهكاركهئێستادا له له رگهتى پێشمهزارهسمى وه.سايتى ره3

http://ar.wikipedia.org/wiki :ويكيبيديا عسكرى، .مراسل4

doc ىشێێوه به كهيهوهتوێژينه الصحفيين، لحماية والدولية الوطنية اآلليات مروان، تقية،. 5

.وهتهرنێت باڵوكراوهئينته له

: رچاوهسێێێه دى،حمێێێهئه مێێێادح رگێڕانێێێى،وه جهنێێێگ، و رۆژنامهنووسێێێان زا،ره .مێێێوعينى6

2014 رىسێێێپتێمبه/يلولئه ى21 رۆژى كێێه 1341 ژمێێاره تىبابێێه وانى،رۆژنامێێه ڕىماڵپێێه

: كێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێهتهبابه رىسێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێتهبه. وهتێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێێهباڵوكراوه

http://www.rozhnamawany.com/?p=1341 كانناكۆكێێه نێێهاليه ڕداشێێه مىردهسێێه لێێه زيێێاتر و روونيێێينده كىچێێه يێێان ز،گێێهره دوو. 7

لێه و خۆيانێدا قێازانجى بێه ڕشێه ىهاوكێشێه گۆڕينى و سياسى ستىبهمه بۆ نبهده بۆ نايانپه

الحێرب زينێ،، خرى،فێه: بڕوانێه. هێنرێنكاردهبێه ئاسايشيشێدا و ئاشتى كوه ىديكه قۆناغى

القيثارة، مواجهتها، وكيفية.. وأساليبها.. أهدافها.. النفسية

http://alqathra.com/show_news.php?id=1616 . پێشوو ىرچاوهسه مانهه زا،ره موعينى، بڕوانه. .8

http://www.rozhnamawany.com/?p=1341 . پێشوو ىرچاوهسه مانهه زا،ره .موعينى،9

http://www.rozhnamawany.com/?p=1341 : رچاوهسێێه بكێێات، چێێى بێێێتده نووسرۆژنامێێه نگجێێه روومێێاڵى بێێۆ جات،نێێه .رۆسێێتى،10

،2014 رىسێپتێمبه ى15 رۆژى ى1326 ژماره تىبابه وانى،رۆژنامه ڕىماڵپه

http://www.rozhnamawany.com/?p=1326 ،وهفارسێێييه لێێه رگێێێڕانوه رز،رۆيتێێه لێێه واڵهێێه نووسێێينى ماكانىبنێێه جيێێد،مه .سێێاڵ ،11

ها:روهرگێڕ. ههوه وێبالگى

منێێاطق مێێن للتغطيێێة الێێاهاب قبێێل الحربێێي المراسێێل تێێدريبات حێێاج، سێێميج اسێێالم،: *بڕوانێێه

https://ijnet.org/ar/blog/193287 ،الدوليين الصحفيين شبكة النزاع، : الحربي االعالم دور: *بڕوانه

-http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/FenonElam/Elamharby/sec19.doc_cvt.htm

ندى:يوهبۆ په حمانالن رهرسهئه

[email protected]يڵ: ئيمه

Page 15: پەیامنێری جەنگیی ناساندن و رێنماییە پیشەییەكان arsalan rahman ئهرسهلان رهحمان

15

07503222763ۆبايل: م ولێرههوانى: ڕى رۆژنامتتتتتتتتتهماڵپتتتتتتتتته لتتتتتتتتته كتتتتتتتتتهتهرى بابهستتتتتتتتت هبه

http://www.rozhnamawany.com/?p=1763