1

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΜΙΚΡΟΥ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ

Καβάλα, 2015

2

Περίληψη

Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση μέσω βιβλιογραφίας, αλλά και της

ελληνικής εμπειρίας, των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία

ενός Μικρού Υδροηλεκτρικού Σταθμού (ΜΥΗΣ) στην τοποθεσία Πεντάλοφος Θεσσαλονίκης.

Στόχος της είναι να συμπεριληφθεί η περιβαλλοντική διάσταση στις διαδικασίες σχεδιασμού,

κατασκευής και λειτουργίας του ΜΥΗΣ.

Στην πρώτη ενότητα, περιγράφονται οι συμβατικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που ο

άνθρωπος εκμεταλλεύεται για την παραγωγή ηλεκτρισμού και την ανάπτυξη της βιομηχανίας.

Επίσης γίνεται αναφορά των πλεονεκτημάτων χρήσης της ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ).

Στη δεύτερη ενότητα, παρουσιάζεται η τοποθεσία κατασκευής του έργου και δίνεται περιγραφή

του φυσικού περιβάλλοντος και της πανίδας και χλωρίδας της περιοχής.

Στην τρίτη ενότητα, αναλύεται ο στόχος, η σημασία, αλλά και η αναγκαιότητα του έργου και

παρέχονται τα οικονομικά στοιχεία του έργου.

Στην τέταρτη ενότητα, δίνεται μια συνοπτική περιγραφή της εγκατάστασης και λειτουργίας των

υδροηλεκτρικών έργων και γίνεται ο διαχωρισμός των μεγάλων και μικρών υδροηλεκτρικών

σταθμών.

Στην πέμπτη ενότητα, ορίζεται το νομικό και θεσμικό πλαίσιο στο οποίο εμπίπτει η κατασκευή

και λειτουργία των υδροηλεκτρικών έργων. Αναλύεται η διαδικασία αδειοδότησης και

παρουσιάζονται οι φορείς που εμπλέκονται με την παραγωγή και διανομή ενέργειας.

Στην έκτη ενότητα, γίνεται αναλυτική περιγραφή της κατασκευής ενός Μικρού Υδροηλεκτρικού

Έργου (ΜΥΗΕ). Παρουσιάζονται τα διάφορα στάδια κατασκευής και λειτουργίας και

περιγράφεται ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός του σταθμού παραγωγής.

Στην έβδομη ενότητα, διερευνάται η δυνατότητα παρεμβολής του σταθμού σε ήδη υπάρχουσες

υποδομές και εγκαταστάσεις ύδρευσης. Δίνονται παραδείγματα άλλων ΜΥΗΣ στην Ελλάδα που

υδροδοτούνται από το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ.

3

Στην όγδοη ενότητα, καταγράφονται οι επιπτώσεις που θα επιφέρουν η κατασκευή και

λειτουργία του έργου στο φυσικό περιβάλλον.

4

Abstract

The purpose of this study is to investigate the environmental impact of the construction and

operation of a Small Hydroelectric Plant (SHP) in the locality Pentalofos Thessaloniki. It aims to

include the environmental dimension in the design, construction and operation of SHP.

The first section describes the conventional and renewable energy sources that people have

exploited for electricity generation and the development of industry. Reference is also made of

the advantages of using renewable energy sources (RES).

The second section describes the construction project site, the natural environment and the

fauna and flora of the region.

In the third section, the target, the importance and the necessity of the project are analysed.

Financial data of the project are provided.

The fourth section provides a brief description of the installation and operation of hydroelectric

plants and the separation of large and small hydroelectric plants.

In the fifth section, the legal and institutional framework from which governed the construction

and operation of hydroelectric projects are presented. We break down the licensing process and

present the institutions involved in the production and distribution of energy.

In the sixth section, there is a detailed description of the construction of a Small Hydroelectric

Plant (SHP). It shows the various construction and operation stages and describes the

electromechanical equipment of the plant.

In the seventh section, we investigate the possibility of inserting the station into existing

infrastructure and waterworks.

In the last section, the effects that will result from the construction and operation of the project

on the natural environment are presented.

5

1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

2 Εισαγωγή ............................................................................................................................................... 8

3 Ενέργεια .............................................................................................................................................. 10

3.1 Μη Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ............................................................................................. 10

3.1.1 Πετρέλαιο............................................................................................................................ 11

3.1.2 Γαιάνθρακες ........................................................................................................................ 11

3.1.3 Φυσικό Αέριο ...................................................................................................................... 12

3.1.4 Πυρηνική Ενέργεια ............................................................................................................. 13

3.2 Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ................................................................................................... 13

3.2.1 Ηλιακή ενέργεια .................................................................................................................. 15

3.2.2 Αιολική ενέργεια ................................................................................................................. 15

3.2.3 Γεωθερμική ενέργεια .......................................................................................................... 15

3.2.4 Βιομάζα ............................................................................................................................... 15

3.2.5 Κυματική ενέργεια .............................................................................................................. 16

3.2.6 Παλιρροϊκή ενέργεια .......................................................................................................... 16

3.2.7 Υδροηλεκτρική ενέργεια ..................................................................................................... 16

3.3 Πλεονεκτήματα ΑΠΕ ................................................................................................................... 16

3.4 Ενέργεια στην Ελλάδα ................................................................................................................ 17

4 Περιγραφή Της Περιοχής Μελέτης ..................................................................................................... 19

4.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ ............................................................................ 19

4.2 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ................................................................................................................. 20

4.3 Χλωρίδα ...................................................................................................................................... 22

4.4 Πανίδα......................................................................................................................................... 22

4.4.1 Ορνιθοπανίδα ..................................................................................................................... 22

4.4.2 Ιχθυοπανίδα ........................................................................................................................ 22

4.4.3 Θηλαστικά ........................................................................................................................... 22

4.5 Χρήσεις Γης ................................................................................................................................. 22

5 Στόχος, Σημασία και Αναγκαιότητα .................................................................................................... 24

5.1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ .............................................................................................................. 26

6 Υδροηλεκτρικά Εργα ........................................................................................................................... 27

6.1 Υδραυλική Ενέργεια .................................................................................................................... 27

6.2 Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί ............................................................................................................. 27

6

6.2.1 Γενικά για τους ΥΗΣ ............................................................................................................. 27

6.3 Μικροί Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί................................................................................................. 30

6.4 Πλεονεκτήματα Και Μειονεκτήματα Των ΜΥΗΣ ........................................................................ 31

7 Θεσμικό και Νομικό Πλαίσιο .............................................................................................................. 33

7.1 Πρωτόκολλο του Κιοτο ............................................................................................................... 33

7.2 Η πολιτική της Ε.Ε. για τις ΑΠΕ ................................................................................................... 33

7.3 Αδειοδοτικη Διαδικασια Και Κωδικοποιηση Νομοθεσιας Απε .................................................. 34

7.3.1 Αδειοδοτική Διαδικασία ..................................................................................................... 38

7.4 Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας ..................................................................................................... 39

8 Σχεδιασμος Ενος Μυης ....................................................................................................................... 47

8.1 Ο Υδατινος Πορος Και Το Δυναμικο Του .................................................................................... 47

8.1.1 Υδρολογία ........................................................................................................................... 47

8.2 Διαστασιολόγηση........................................................................................................................ 50

8.2.1 Ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ............................................................................ 52

8.3 Επιλογή της θέσης του έργου - Βασική διαμόρφωση ................................................................ 52

8.4 Εργα Πολιτικου Μηχανικου ........................................................................................................ 54

8.4.1 Υδροληψία .......................................................................................................................... 54

8.4.2 Το σύστημα προσαγωγής ................................................................................................... 55

8.4.3 Απαγωγή των υδάτων ......................................................................................................... 56

8.5 Σταθμος Παραγωγης ................................................................................................................... 56

8.6 Υδροστροβιλοι ............................................................................................................................ 57

8.6.1 Στρόβιλος τύπου Francis ..................................................................................................... 57

8.6.2 Υδροστρόβιλος τύπου Kaplan ............................................................................................. 59

8.6.3 Υδροστρόβιλος τύπου Pelton ............................................................................................. 61

8.7 Γεννητριες ................................................................................................................................... 62

8.8 Συμπληρωματικές τεχνικές οδηγίες και προδιαγραφές ............................................................ 63

8.8.1 Υδροληψία και συναφή έργα ............................................................................................. 63

8.8.2 Αγωγός Προσαγωγής .......................................................................................................... 64

8.8.3 Σταθμός Παραγωγής ........................................................................................................... 65

8.8.4 Γραμμή μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ......................................................................... 65

9 Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας Από Το Δίκτυο Υδρευσης .............................................................. 66

9.1 Η Περιπτωση Της Ευδαπ Α.Ε....................................................................................................... 66

9.2 ΔΙΚΤΥΑ ΕΥΔΑΠ ............................................................................................................................. 68

7

9.2.1 Σύστημα Υδραγωγείων Αδιύλιστου Ύδατος ....................................................................... 69

9.2.2 Υπο-Σύστημα Ευήνου-Μόρνου ........................................................................................... 69

9.2.3 Υπο-Σύστημα Υλίκης-Μαραθώνα ....................................................................................... 69

9.3 Τα Ειδικα Χαρακτηριστικα Των Μυηε Στα Δικτυα Της Ευδαπ .................................................... 69

9.4 Προοπτικές Για Εφαρμογή Στην Περιοχή Μελέτης .................................................................... 73

10 Μελετη Περιβαλλοντικων Επιπτωσεων ......................................................................................... 74

10.1 Αναγκαιότητα της Μελέτησ Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ..................................................... 74

10.2 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στους ΜΥΗΣ ................................................................ 74

10.3 Οπτική Οχληση – Αισθητική Ενταξη ........................................................................................... 76

10.4 Φυσικό Περιβάλλον, Χλωρίδα – Πανίδα ( Κυρίως Ιχθυοπανίδα ) ............................................. 77

10.5 Εδαφος, Επιφανειακά Και Υπόγεια Νερά ................................................................................... 78

10.6 Ατμοσφαιρικό Περιβάλλον ......................................................................................................... 80

10.6.1 Φάση κατασκευής............................................................................................................... 80

10.6.2 Φάση λειτουργίας ............................................................................................................... 81

10.7 Σύνοψη ........................................................................................................................................ 91

8

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Είναι ευρέως γνωστό ότι οι συμβατικές πηγές ενέργειας (άνθρακας, πετρέλαιο, πυρηνική

ενέργεια και φυσικό αέριο) επιφέρουν δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον, αφού κατά την

καύση τους εκλύουν σημαντικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και εντείνουν το

φαινόμενο του θερμοκηπίου. Επειδή τα αποθέματα του πετρελαίου συνεχώς μειώνονται, θα

πρέπει η παραγωγή ενέργειας να γίνεται από ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ) και από

υδροηλεκτρικά εργοστάσια.

Η υδραυλική ενέργεια είναι μια ανανεώσιμη και αποκεντρωμένη πηγή ενέργειας που

υπηρέτησε και υπηρετεί τον άνθρωπο στον δρόμο της ανάπτυξης (Μέγα, 2009). Ακόμα και στις

μέρες μας νερόμυλοι, υδροτριβεία και άλλοι μηχανισμοί υδροκίνησης συμβάλλουν στην

ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας με σεβασμό προς το φυσικό περιβάλλον.

Οι Μικροί Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί (ΜΥΗΣ) στην Ελλάδα αποτελούν μία από τις πιο

διαδεδομένες εφαρμογές αξιοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Παρουσιάζουν δε,

σημαντικά περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα όσον αφορά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας

σε σχέση με την αξιοποίηση συμβατικών μορφών ενέργειας (λιγνίτη, πετρέλαιο κ.α.).

Όπως θα δούμε, οι ΜΥΗΣ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιούν

υδροστροβίλους. Οι υδροστρόβιλοι παρουσιάζουν μεγάλους βαθμούς απόδοσης που, μερικές

φορές, ξεπερνούν το 90%. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη μεγάλη διάρκεια ζωής των

υδροηλεκτρικών έργων, φανερώνει την ενεργειακή αποτελεσματικότητα και την τεχνολογική

ωριμότητα των ΜΗΥΣ (Μέγα, 2009).

Ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα των ΜΥΗΣ είναι η δυνατότητα εγκατάστασής τους σε ήδη

υπάρχουσες υδραυλικές εγκαταστάσεις, όπως κανάλια και αγωγοί ύδρευσης ή άρδευσης,

ανοιχτά υδραγωγεία κ.α.. Έτσι μειώνεται το κόστος κατασκευής του έργου και περιορίζονται οι

περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εγκατάστασης αφού δεν απαιτείται μεγάλης έκτασης

κατασκευή υποδομών (π.χ. δρόμοι, κανάλια, αγωγοί, ταμιευτήρες κ.λπ.).

Ένας μικρός υδροηλεκτρικός σταθμός αποτελεί ένα έργο απόλυτα συμβατό με το περιβάλλον

και το σύνολο των επί μέρους συνιστωσών του μπορεί να ενταχθεί αισθητικά και λειτουργικά

9

στα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος, αξιοποιώντας τα τοπικά υλικά με παραδοσιακό τρόπο

και αναβαθμίζοντας το γύρω χώρο. Παρά ταύτα, δεν είναι λίγες οι φορές που οργανώσεις ή η

τοπική κοινωνία αντιτίθεται στην κατασκευή των ΜΥΗΣ εξαιτίας κάποιων ενδεχόμενων

αρνητικών περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων.

10

3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Ανέκαθεν, η κοινωνική και πολιτισμική ανάπτυξη των ανθρώπων βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό

στην εκμετάλλευση των ενεργειακών πηγών, από τη χρήση της φωτιάς για την επιβίωση σε

ψυχρότερα κλίματα, μέχρι τη χρήση ενεργειακών πηγών για τη θέρμανση των σπιτιών, τη

μετακίνηση των προϊόντων και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής. Ο έντονος ρυθμός

ανάπτυξης των κοινωνιών έχει αναλογικά αυξήσει και τις ενεργειακές τους ανάγκες και για

πρώτη φορά η ενεργειακή ανεξαρτησία των κοινωνιών έχει γίνει επιτακτική ανάγκη και η άνιση

κατανομή και διαχείριση των φυσικών πόρων σε συνδυασμό με την εξάντληση των ενεργειακών

αποθεμάτων στο γήινο περιβάλλον, έχουν αναγκάσει τον σύγχρονο άνθρωπο να αναζητήσει

εναλλακτικούς τρόπους κάλυψης των ενεργειακών αναγκών του, οι οποίοι είναι πιο φιλικοί

προς το περιβάλλον, ώστε να μετριασθούν οι επιπτώσεις σε αυτό από τις ανθρώπινες

δραστηριότητες. Έτσι, τα τελευταία χρόνια ο άνθρωπος έχει στρέψει το ενδιαφέρον του προς

τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αναζητά τρόπους για την καλύτερη και ωφελιμότερη για

τον ίδιο και το περιβάλλον εκμετάλλευσή τους. προσπαθούν να χρησιμοποιούν περισσότερο τις

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών τους.

Παρακάτω θα αναφερθούν περιληπτικά οι συμβατικές ή μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και

οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

3.1 ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Χρησιμοποιούμε τον όρο μη ανανεώσιμες ή συμβατικές πηγές ενέργειας για να περιγράψουμε

τους ορυκτούς ενεργειακούς πόρους, δηλαδή το πετρέλαιο, τους γαιάνθρακες και το φυσικό

αέριο, και τα καύσιμα των πυρηνικών αντιδραστήρων.

Τα κοιτάσματα ορυκτών πηγών ενέργειας δημιουργήθηκαν στο εσωτερικό της Γης ως

αποτέλεσμα βιολογικών, γεωλογικών και χημικών διεργασιών που συνέβησαν πολλά

εκατομμύρια χρόνια πριν. Στο σχηματισμό τους συνέβαλλαν φυτικοί και ζωικοί οργανισμοί οι

οποίοι, με το θάνατό τους, εναποτέθηκαν σε θαλάσσιες και ηπειρωτικές λεκάνες. Ακραίες

συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με τις συνεχείς και αδιάκοπες αλλαγές στο

υπέδαφος και το ανάγλυφο, ευνόησαν την αναερόβια αποσύνθεση των οργανισμών. Το σύνολο

11

των προϊόντων των παραπάνω διαδικασιών είναι χημικές ενώσεις που κατά την καύση τους

αποδίδουν μεγάλα ποσά ενέργειας· αυτό που σήμερα ονομάζουμε ορυκτά καύσιμα.

Τα ορυκτά καύσιμα κατηγοριοποιούνται ως μη ανανεώσιμα διότι, παρόλο που οι διεργασίες

που τα δημιούργησαν συμβαίνουν ακόμα ως μέρος της διαρκούς και ανελλιπούς εξέλιξης του

πλανήτη, ο ρυθμός ανανέωσής τους είναι πάρα πολύ αργός. Αν, δε, αναλογιστεί κανείς τους

ρυθμούς με τους οποίους το ανθρώπινο είδος καταναλώνει ενέργεια, είναι απολύτως ασφαλές

να πούμε ότι τα διαθέσιμα ορυκτά καύσιμα είναι μια ποσότητα πεπερασμένη.

3.1.1 Πετρέλαιο

Το πετρέλαιο είναι υγρό πέτρωμα, παχύρευστο, χρώματος μαύρου, βαθύ καφέ ή πρασινωπού

και αποτελεί σήμερα την πιο διαδεδομένη πηγή ενέργειας. Το ακατέργαστο πετρέλαιο (αργό)

είναι μείγμα υδρογονανθράκων, κατά ένα μεγάλο μέρος, της σειράς των αλκανίων που όμως

περιέχει και αρκετούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες, καθώς και άλλες οργανικές ενώσεις και

το οποίο βρίσκεται μέσα σε πορώδη πετρώματα στα ανώτερα στρώματα μερικών περιοχών τού

φλοιού της Γης.

Η προέλευση του πετρελαίου έχει υπάρξει πεδίο σύγκρουσης για τους μελετητές. Η πιο ευρέως

αποδεκτή θεωρία σχετικά με τις απαρχές της δημιουργίας του πετρελαίου ανάγει την

δημιουργία του πετρελαίου σε φυτικές και ζωικές πρώτες ύλες.

Το πετρέλαιο αποτελεί την πρώτη ύλη για παραγωγή καυσίμων για μηχανές εσωτερικής καύσης

και για τον λόγο αυτό θεωρείται ως μια από τις σημαντικότερες πηγές ενέργειας. Οι χρήσεις του

πετρελαίου περιλαμβάνουν επίσης την παρασκευή διάφορων χημικών προϊόντων όπως

λιπάσματα, φυτοφάρμακα και διαλύτες, συνθετικών προϊόντων, όπως για παράδειγμα το

πλαστικό και τα απορρυπαντικά, αλλά και εκρηκτικών.

3.1.2 Γαιάνθρακες

Ορίζουμε ως γαιάνθρακα κυρίως τον ορυκτό άνθρακα. Ο χαρακτηρισμός προκύπτει από το

γεγονός ότι άλλα είδη άνθρακα, όπως ο ξυλάνθρακας, προκύπτουν μέσω ειδικής κατεργασίας

του ξύλου, του πετρελαίου, των γαιανθράκων και άλλων ανθρακούχων υλών.

Για την εξόρυξη γαιανθράκων υπάρχουν δύο μέθοδοι: επιφανειακή εξόρυξη ή εξόρυξη με τη

διάνοιξη στοών. Η επιφανειακή εξόρυξη πραγματοποιείται σε περιπτώσεις που το κοίτασμα

12

βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια. Απομακρύνοντας το λεπτό στρώμα ασύνδετων υλικών,

αποκαλύπτεται το κοίτασμα προς εκμετάλλευση. Πρόκειται για μια οικονομική λύση, αλλά

μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για κοιτάσματα πολύ μικρού βάθους και προκαλεί

ανυπολόγιστες καταστροφές στον περιβάλλοντα χώρο της τοποθεσίας εξόρυξης. Η δεύτερη

μέθοδος, που είναι και η πιο διαδεδομένη, εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που το κοίτασμα

βρίσκεται σε μεγάλο βάθος, οπότε η αποκάλυψή του δεν είναι πρακτικά και οικονομικά δυνατή.

Οι γαιάνθρακες σχηματίστηκαν από την ενανθράκωση φυτικών οργανισμών δασικών

οικοσυστημάτων, οι οποίοι παγιδεύτηκαν σε στρώματα του υπεδάφους. Υπάρχουν διάφοροι

τύποι γαιανθράκων, των οποίων η περιεκτικότητα σε άνθρακα ποικίλει, ανάλογα με το χρόνο

και τις συνθήκες παραμονής τους στο υπέδαφος.

Οι γαιάνθρακες χρησιμοποιούνται ευρέως ως καύσιμη ύλη αλλά και σε άλλους τομείς, όπως η

μεταλλουργία. Συγκεκριμένα, ο ανθρακίτης, ο οποίος έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα άνθρακα

(92-96%), χρησιμοποιείται πρωτίστως στη μεταλλουργία αλλά και ως καύσιμο για

ατμοστροβίλους και ατμομηχανές. Ο λιθάνθρακας, με περιεκτικότητα 80-92%, χρησιμοποιείται

σε πρώτη φάση για την παραγωγή φωταερίου, και έπειτα στη μεταλλουργία και ως καύσιμο. Ο

λιγνίτης είναι ένας τύπος γαιάνθρακα με χαμηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα (50-65%) και

χρησιμοποιείται μόνο ως καύσιμη ύλη, κυρίως σε ατμοηλεκτρικούς σταθμούς. Παραδείγματα

γαιανθράκων που δεν βρίσκουν εφαρμογή στην παραγωγή ενέργειας είναι ο γραφίτης και το

διαμάντι.

3.1.3 Φυσικό Αέριο

Το φυσικό αέριο είναι μίγμα υδρογονανθράκων. Είναι άχρωμο και άοσμο. Για λόγους

ασφαλείας, του δίνεται τεχνητά οσμή ώστε να γίνεται αντιληπτό σε περίπτωση διαρροής.

Εξορύσσεται από υπόγειες κοιλότητες όπου βρίσκεται υπό υψηλή πίεση. Η προέλευσή του είναι

παρόμοια με αυτή του πετρελαίου. Στη σύσταση του φυσικού αερίου κυριαρχεί το μεθάνιο και

σε χαμηλότερες περιεκτικότητες βρίσκονται το αιθάνιο, το προπάνιο, το βουτάνιο και το

διοξείδιο του άνθρακα.

13

Το φυσικό αέριο είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα καύσιμα στην παραγωγή ηλεκτρικής

ενέργειας αλλά και σε εφαρμογές μικρότερης κλίμακας όπως η οικιακή θέρμανση και η κίνηση

οχημάτων.

Στον ευρύτερο βιομηχανικό τομέα, το φυσικό αέριο παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα

έναντι των υπολοίπων καυσίμων. Τα πιο κύρια από αυτά είναι:

• Δεν απαιτείται αποθήκευση και διατήρηση αποθεμάτων. Είναι δυνατή η συνεχής

παροχή καυσίμου μέσω αγωγών

• Μειωμένες εκπομπές ρύπων

• Μεγάλος βαθμός απόδοσης με μικρό κόστος διαχείρισης και συντήρησης

3.1.4 Πυρηνική Ενέργεια

Ως πυρηνική ενέργεια ορίζεται η δυναμική ενέργεια που βρίσκεται αποθηκευμένη στους

πυρήνες των ατόμων. Η πυρηνική ενέργεια εκλύεται κατά τη σχάση ή τη σύντηξη των πυρήνων.

Όταν, δε, οι πυρηνικές αντιδράσεις πραγματοποιούνται σε ελεγχόμενο περιβάλλον είναι δυνατή

η εκμετάλλευση της ενέργειας που απελευθερώνεται. Το 1954 εντάχθηκε για πρώτη φορά

πυρηνικός αντιδραστήρας σε εθνικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας (Ομπνίσκ, ΕΣΣΔ).

Η χρήση της πυρηνικής ενέργειας παραμένει, ακόμη και σήμερα, ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα

τόσο στο πολιτικό υπόβαθρό του, όσο και στο τεχνικό- επιστημονικό. Το γεγονός είναι ότι οι

πυρηνικοί αντιδραστήρες προσφέρουν τη δυνατότητα παραγωγής τεράστιων ποσών ηλεκτρικής

ενέργειας με πολύ χαμηλό κόστος, οικονομικό αλλά και οικολογικό λόγω της μηδενικής

εκπομπής ρύπων. Από την άλλη εγείρονται αμφιβολίες σχετικά με τη χρήση τους, κυρίως λόγω

των πρόσφατων εμπειριών με ατυχήματα (βλ. Τσέρνομπιλ, Φουκουσίμα) και του θέματος της

αποκομιδής και αποθήκευσης των ραδιενεργών παραγώγων.

3.2 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), γνωστές και ως Ήπιες Μορφές Ενέργειας, είναι οι

μορφές εκμεταλλεύσιμης ενέργειας που προκύπτουν από φυσικές διαδικασίες ή φαινόμενα

που δεν είναι δυνατόν να εξαντληθούν ή να μειωθούν τα αποθέματα. Τέτοιες πηγές ενέργειας

είναι η ηλιακή ακτινοβολία, ο άνεμος, η γεωθερμία, η κυκλοφορία του νερού και τα βιοκαύσιμα.

14

Η χρήση των ΑΠΕ από τον άνθρωπο έχει ξεκινήσει από αρχαιοτάτων χρόνων με την αξιοποίηση

της αιολικής ενέργειας για τις μετακινήσεις του ή την άρδευση καλλιεργειών. Κατά τη δεκαετία

του ’70 ξεσπά η ενεργειακή κρίση, η οποία αναγκάζει τις κοινωνίες να αναζητήσουν νέες πηγές

ενέργειας και να απεξαρτοποιηθούν από το πετρέλαιο και την πυρηνική ενέργεια. Ταυτόχρονα,

η συντονισμένη προσπάθεια των κοινωνιών για προστασία του περιβάλλοντος και για βελτίωση

της ποιότητας ζωής οδήγησε σε αύξηση του ενδιαφέροντος για τις ΑΠΕ. Αρχικά οι ΑΠΕ ξεκίνησαν

σαν πειραματικές εφαρμογές, καθώς παρουσίαζαν ελαττώματα κατά τη λειτουργία και

απαιτούσαν πολλά χρήματα για την εγκατάσταση και τη χρήση τους. Πλέον, το κόστος των

εφαρμογών αυτών μειώνεται συνεχώς και ο κόσμος αρχίζουν να τις προτιμούν όλο και

περισσότερο.

Η χρήση των ΑΠΕ εμφανίζει πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τις μη ανανεώσιμες πηγές

ενέργειας. Πρώτον, παράγουν ενέργεια χωρίς να επιβαρύνουν το περιβάλλον, με μηδενικά

κατάλοιπα και χωρίς φόβο πως θα εξαντληθούν. Επιπλέον, οι εφαρμογές αυτές δίνουν τη

δυνατότητα στους κατοίκους απομακρυσμένων κοινοτήτων να παράγουν ενέργεια, χωρίς τις

απώλειες ενέργειας που παρουσιάζονται κατά τη μεταφορά της από τα δίκτυα σε μεγάλες

αποστάσεις. Ακόμα, μπορούν να βοηθήσουν τις μικτές ή τις αναπτυσσόμενες χώρες που δεν

διαθέτουν αρκετούς πόρους σε ορυκτά καύσιμα να αποκτήσουν ενεργειακή αυτονομία. Τέλος,

ο εξοπλισμός είναι απλός και έχει μεγάλη διάρκεια ζωής και η συντήρησή του δεν έχει πολλά

έξοδα.

Βέβαια, υπάρχουν και δυσκολίες κατά την εφαρμογή των συστημάτων ανανεώσιμων πηγών

ενέργειας. Αρχικά, έχουν μικρότερο συντελεστή απόδοσης και χρειάζεται περισσότερη

επιφάνεια γης και μεγαλύτερο κόστος κατασκευής σε σχέση με τις συμβατικές πηγές ενέργειας.

Έτσι, προς το παρόν χρησιμοποιούνται μόνο ως συμπληρωματική πηγή ενέργειας. Επιπλέον, η

χρήση ορισμένων συστημάτων εξαρτάται από το δυναμικό των περιοχών, ενώ αρκετοί

εναντιώνεται σε μερικές μορφές ανανεώσιμων πηγών υποστηρίζοντας πως δεν είναι αισθητικά

ωραίες ή πως προκαλούν θόρυβο. Οι αντιρρήσεις των τελευταίων ξεπερνούνται με την

τοποθέτησή τους σε απομακρυσμένα μέρη.

15

Οι κυριότερες μορφές ενέργειας είναι η ηλιακή ενέργεια, η αιολική ενέργεια, η γεωθερμική

ενέργεια, η βιομάζα, η κυματική ενέργεια, η παλιρροϊκή ενέργεια και η υδροηλεκτρική ενέργεια.

3.2.1 Ηλιακή ενέργεια

Η ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιείται για τη θέρμανση των κτιρίων και για την παραγωγή

ηλεκτρικής ενέργειας. Η θέρμανση των κτιρίων πραγματοποιείται με έμμεσο ή άμεσο τρόπο και

με τη χρήση παθητικών και ενεργητικών συστημάτων. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας

πραγματοποιείται με τη χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων τα οποία μετατρέπουν στην ηλιακή

ενέργεια σε ηλεκτρική και με τα ηλιακά θερμικά συστήματα που χρησιμοποιούν την ηλιακή

ενέργεια για να μετρατρέψουν ένα υγρό σε ατμό με τον οποίο τροφοδοτείται μια τουρμπίνα και

μια γεννήτρια.

3.2.2 Αιολική ενέργεια

Η αιολική ενέργεια είναι μια ήπια, ανεξάντλητη μορφή ενέργειας, φιλική προς το περιβάλλον.

Η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας για την κάλυψη μεγάλου μέρους των ενεργειακών

αναγκών παγκοσμίως είναι πλέον εφικτή καθώς το κόστος κατασκευής ανεμογεννητριών έχει

μειωθεί σημαντικά.

3.2.3 Γεωθερμική ενέργεια

Γεωθερμική ενέργεια ονομάζεται η ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της Γης με τη

μορφή ατμού ή θερμού νερού. Σχετίζεται με την ηφαιστειότητα και την γεωλογική μορφή της

κάθε περιοχής, είναι μια ήπια και σχεδόν ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Εάν αξιοποιηθεί με τα

σημερινά τεχνολογικά μέσα είναι δυνατόν να καλύψει ένα σημαντικό μέρος των ενεργειακών

αναγκών.

3.2.4 Βιομάζα

Ως βιομάζα αναφέρονται τα κατάλοιπα διεργασιών που ανήκουν άμεσα ή έμμεσα στον φυτικό

κόσμο και μπορεί να προέρχονται από αστικά σκουπίδια, την αγροτική παραγωγή (ζωικά

απόβλητα, υπολείμματα ξυλείας, κ.λ.π.) και υποπροϊόντα βιομηχανίας (από επεξεργασία

τροφίμων ή οργανικών υλών). Τα κατάλοιπα αυτά χρησιμοποιούνται για θέρμανση, κίνηση και

παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Μετά από επεξεργασία η βιομάζα μετατρέπεται σε καύσιμο

αέριο, με την καύση του οποίου παράγεται μεγάλης απόδοσης ηλεκτρική ενέργεια. Το γεγονός,

16

όμως, ότι χρειάζεται καύση του αερίου για την εκμετάλλευση της βιομάζας προκαλεί

αμφισβητήσεις για την φιλικότητα της συγκεκριμένης μορφής ενέργειας προς το περιβάλλον.

3.2.5 Κυματική ενέργεια

Η κυματική ενέργεια προκύπτει από την κινητική ενέργεια του κυματισμού του νερού. Η

ενέργεια των κυμάτων είναι εκμεταλλεύσιμη σε περιοχές με ισχυρούς ανέμους και κοντά σε

ακτές των ωκεανών.

3.2.6 Παλιρροϊκή ενέργεια

Αυτή η μορφή ενέργειας προκαλείται από τη βαρυτική έλξη της σελήνης και της γης και

προκύπτει από τη διαφορά της στάθμης της θάλασσας.

3.2.7 Υδροηλεκτρική ενέργεια

Το νερό όταν βρίσκεται σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο έχει δυναμική ενέργεια και σε

περιοχές με χαμηλό υψόμετρο μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια. Χρησιμοποιώντας την

ενέργεια του νερού με υδροηλεκτρικά έργα είναι δυνατόν να παράγουμε ηλεκτρικό ρεύμα. Η

υδροηλεκτρική ενέργεια διακρίνεται σε μεγάλης και μικρής κλίμακας. Η διαφορά ανάμεσα στις

δύο κατηγορίες έγκειται στις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Για τις εγκαταστάσεις μεγάλης

κλίμακας υδροηλεκτρικής ενέργειας απαιτείται η κατασκευή φραγμάτων και τεράστιων

δεξαμενών γεγονός που επηρεάζει άμεσα το περιβάλλον και τη διαμόρφωση των φυσικών

τοπίων. Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται για τη μικρής κλίμακας υδροηλεκτρική ενέργεια

τοποθετούνται συνήθως δίπλα σε ποτάμια και κανάλια και οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα των

περιοχών αυτών είναι μικρότερες. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα της υδροηλεκτρικής ενέργειας σε

σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, εκτός της φιλικότητας προς το περιβάλλον, είναι το γεγονός πως

το νερό δεν αχρηστεύεται κατά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και μπορεί να

χρησιμοποιηθεί και με άλλους τρόπους.

3.3 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΠΕ Τα κύρια πλεονεκτήματα που κάνουν τις ΑΠΕ τόσο δημοφιλείς, αλλά και αναγκαίες είναι τα εξής:

Είναι ανεξάντλητες και φιλικές προς το περιβάλλον. Αυτό, τις καθιστά ιδιαίτερα

αποδοτικές ως προς τις οικονομικές και ενεργειακές διαστάσεις.

Δεν εκπέμπουν επιβλαβή -για το περιβάλλον και τον άνθρωπο- αέρια.

17

Δεν έχουν σημαντικούς γεωγραφικούς περιορισμούς, γεγονός που σημαίνει ότι μπορούν

να τοποθετηθούν ανάλογα με τις υπάρχουσες ανάγκες.

Συμβάλλουν στην ενεργειακή αυτονομία μέσω της αξιοποίησης των εγχώριων φυσικών

πόρων. Έτσι μειώνεται η εξάρτηση της εθνικής οικονομίας και πολιτικής από εξωγενείς

παράγοντες.

Η κατασκευή υποδομών ΑΠΕ βοηθά στην αποκέντρωση της οικονομίας διότι οι θέσεις

που επιλέγονται ,κατά κανόνα, είναι απομονωμένες, μη αστικές περιοχές. Επίσης, έχει

θετική επίδραση στην οικονομική ζωή της τοπικής κοινότητας, καθώς δημιουργεί νέες

θέσεις εργασίας.

3.4 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Στην Ελλάδα, πρώτο σε χρήση καύσιμο είναι ο εγχώριος λιγνίτης μικρής θερμογόνου δύναμης

(70 εκατ. τόνοι), ενώ στα νησιωτικά συστήματα, τα οποία δε συνδέονται με την ηπειρωτική

χώρα, κυρίως το πετρέλαιο για την κίνηση ηλεκτροπαραγωγικών εγκαταστάσεων. Η συνεισφορά

των ΑΠΕ στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο είναι της τάξης του 5,6%, σε επίπεδο συνολικής

ακαθάριστης εγχώριας κατανάλωσης, και της τάξης 17,7% σε επίπεδο εγχώριας παραγωγής

πρωτογενούς ενέργειας. Η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ το 2008 ήταν 1,8 Mtoe (Million Tonnes

of Oil Equivalent, 1 toe = 11,63 MWh ), ενώ στις αρχές της δεκαετίας τους ’90 ήταν 1,2 Mtoe. Εξ’

αυτών 600 ktoe περίπου οφείλονται στη χρήση βιομάζας στα νοικοκυριά, 264 ktoe στη χρήση

βιομάζας στη βιομηχανία για ιδιοκατανάλωση (συνολικό ποσοστό βιομάζας 53,6%), από την

παραγωγή βιοκαυσίμων 63 ktoe (3,5%), 357 ktoe (19,7%) από την παραγωγή των

υδροηλεκτρικών σταθμών, 193 ktoe (10,7%) από την παραγωγή των αιολικών, 174 ktoe (9,6%)

από την παραγωγή των θερμικών ηλιακών συστημάτων, 35 ktoe (2%) από το βιοαέριο, κυρίως

για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, και 17 ktoe (1%) από την παραγωγή γεωθερμικών

συστημάτων (ΚΑΠΕ, 2009).

Τα τελευταία χρόνια, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ΑΠΕ παρουσιάζει μεγάλη

αύξηση. Η ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ αντιπροσωπεύει το 9% της ακαθάριστης εγχώριας

κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Από το ποσοστό αυτό, περίπου το μισό (4,7%) προέρχεται

από τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, ενώ το υπόλοιπο (4,3%) προέρχεται κυρίως από τα αιολικά

18

πάρκα, τους μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς και σε μικρό βαθμό από βιομάζα και τα

φωτοβολταϊκά.

19

4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

4.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ Ο Δήμος Ωραιοκάστρου είναι δήμος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας που συστάθηκε με

το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Προέκυψε από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων

Ωραιοκάστρου, Μυγδονίας και Καλλιθέας. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 217,78 τ.χλμ και ο

πληθυσμός του 38.317 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011 (25.183 κάτοικοι

σύμφωνα με την απογραφή του 2001). Έδρα του είναι το Ωραιόκαστρο.

Το Ωραιόκαστρο βρίσκεται βορειοανατολικά του πολεοδομικού συγκροτήματος της

Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται 11 χλμ. Βόρεια της Θεσσαλονίκης.

Η ευρύτερη περιοχή του πολεοδομικού συγκροτήματος Ωραιόκαστρο χωρίζεται στις περιοχές:

Ωραιόκαστρο

Γαλήνη (είναι αυτόνομος μεταγενέστερος οικισμός που βρίσκεται νότια-ανατολικά του

Ωραιοκάστρου)

Παλαιόκαστρο (είναι αυτόνομος παλαιότερος οικισμός που βρίσκεται νότια του

Ωραιοκάστρου.

Ο Πεντάλοφος είναι κωμόπολη, έδρα της δημοτικής ενότητας Καλλιθέας του δήμου

Ωραιοκάστρου, της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται 16 χιλιόμετρα βόρεια της

πόλης της Θεσσαλονίκης, στις δυτικές παρυφές του Σιβρίου. Ο Πεντάλοφος έχει υψόμετρο 115

μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 40,7412926063 και γεωγραφικό

μήκος 22,8516860982

20

Εικόνα 3.1

Χάρτης της περιοχής του Πενταλόφου (Πηγή: Google maps)

Ο Πεντάλοφος αποτελεί μία από τις πιο ενεργές κτηνοτροφικές και γαλακτοπαραγωγικές

περιοχές της Θεσσαλονίκης.

4.2 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Σε μικρή απόσταση από τον Πεντάλοφο βρίσκεται η κοίτη του Γαλλικού ποταμού. Ο Γαλλικός

ποταμός, ο αρχαίος Εχέδωρος, είναι ποταμός της Κεντρικής Μακεδονίας που πηγάζει από το

όρος των Κρουσσών. Η λεκάνη του βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νομού Κιλκίς (Κρούσσια

όρη) και το βορειοδυτικό τμήμα του νομού Θεσσαλονίκης. Εκβάλλει στον Θερμαϊκό κόλπο, λίγο

έξω από τη Θεσσαλονίκη. Το μήκος του είναι περίπου 73 χλμ. Ο μεγαλύτερος παραπόταμός του

είναι ο Σπανός.

Ο Γαλλικός ποταμός είναι γνωστός γιατί στην άμμο της κοίτης του ποταμού υπήρχαν

εκμεταλλεύσιμες ποσότητες χρυσού.

Χαρακτηριστικό του Γαλλικού ποταμού είναι οι μεγάλες πλημμύρες που εκδηλώνονται μετά από

βροχοπτώσεις μεγάλης έντασης. Οι μικρές κλίσεις και το μικρό βάθος του, σε συνδυασμό με την

απουσία πηγών και τις επεισοδιακές και εποχιακές εκφορτίσεις του, χαρακτηρίζουν η ροή του

21

Γαλλικού ποταμού ως χειμαρρώδη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όγκος των φερτών υλών που

μεταφέρονται και αποτίθενται στις εκβολές του ποταμού υπολογίζεται περί το 1.000.000 𝑚3.

Ο Γαλλικός είναι ένας ποταμός με μεγάλη οικολογική αξία. Τα τελευταία χρόνια έχει υποστεί

υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών του και μεγάλη ρύπανση από τη ρίψη στερεών και

υγρών αποβλήτων στην κοίτη του.

Έως πριν από λίγα χρόνια ο Γαλλικός ποταμός, στις παρυφές της Θεσσαλονίκης, έμοιαζε με

χείμαρρο. Για την κατάσταση αυτή ευθύνεται ο μεγάλος αριθμός δημόσιων και ιδιωτικών

γεωτρήσεων, υδρευτικών αλλά και αρδευτικών, που υπάρχουν στην κοίτη του και στην

ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής του. Η υποχώρηση της στάθμης των υπογείων

υδάτινων πόρων, σε συνδυασμό με την αλόγιστη άντληση νερών από γεωτρήσεις, κατά τη

διαδρομή του, «στέγνωσαν» την κοίτη του στο μεγαλύτερο μέρος της, οδηγώντας περίπου στον

μαρασμό το περίφημο Δέλτα στην περιοχή του Καλοχωρίου. Και ενώ όλοι πίστευαν ότι είναι

θέμα χρόνου να στερέψει παντελώς και να διαγραφεί από τον γεωφυσικό χάρτη, ήρθε ένα άλλο

ποτάμι να του δώσει το «φιλί της ζωής» και να αναπτερώσει τις ελπίδες των κατοίκων της

περιοχής ότι μπορεί να μετατραπεί σε χώρο αναψυχής.

Ο Γαλλικός αναστήθηκε από τα νερά που μεταφέρονται από τον Αλιάκμονα για την υδροδότηση

της Θεσσαλονίκης.

Μεγάλες ποσότητες νερού, από εκείνες που φτάνουν για καθαρισμό στο εργοστάσιο της ΕΥΑΘ

στην περιοχή, με προορισμό το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, περισσεύουν και

από εκεί διοχετεύονται στην κοίτη του Γαλλικού.

Αυτό είχε αποτέλεσμα να επανέλθει η ζωή στην κοίτη και να αναζωογονηθεί το Δέλτα του

ποταμού, το οποίο προστατεύεται από τη σύμβαση «Ραμσάρ», καθώς σε αυτό ζουν σπάνια

πουλιά, όπως οι ερωδιοί, αργυροπελεκάνοι κ.ά., βουβάλια και άγρια άλογα, τα οποία

κινδύνευαν λόγω της λειψυδρίας.

Χαρακτηριστικό του Γαλλικού ποταμού είναι οι μεγάλες πλημμύρες που εκδηλώνονται μετά από

βροχοπτώσεις μεγάλης έντασης. Οι μικρές κλίσεις και το μικρό βάθος του, σε συνδυασμό με την

απουσία πηγών και τις επεισοδιακές και εποχιακές εκφορτίσεις του, χαρακτηρίζουν η ροή του

22

Γαλλικού ποταμού ως χειμαρρώδη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όγκος των φερτών υλών που

μεταφέρονται και αποτίθενται στις εκβολές του ποταμού υπολογίζεται περί το 1.000.000 𝑚3.

4.3 ΧΛΩΡΙΔΑ Υπάρχουν κατά τόπους μεμονωμένα δένδρα ή ομάδες ή μικρές λόχμες αυτοφυούς υδροχαρούς

βλάστησης, ενώ σε πολλές θέσεις κυριαρχεί σε πυκνή μορφή το θαμνώδες είδος tamarix

parνiflora, που προδίδει υφάλμυρα εδάφη. Ακόμη, υπάρχουν περιοχές, συνολικής έκτασης

περίπου 250 στρεμμάτων, τεχνητά δασωμένες από τη Διεύθυνση Αναδασώσεων Θεσσαλονίκης,

που διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Με την κατασκευή των υπόγειων φραγμάτων στην

περιοχή ανάμεσα στον Πεντάλοφο και την Ν. Φιλαδέλφεια, σημείωσε σημαντική πτώση η

στάθμη των υπόγειων υδάτων. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό

γεωτρήσεων στην περιοχή, οδήγησε στην εξαφάνιση της επιφανειακής ροής του Γαλλικού

ποταμού και ακολούθως της υδροχαρούς βλάστησης.

4.4 ΠΑΝΙΔΑ

4.4.1 Ορνιθοπανίδα

Την περιοχή του Γαλλικού επισκέπτονται πολλά είδη υδρόβιων πουλιών που αναφέρονται στο

Παράρτημα 1 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «περί διατήρησης των άγριων πτηνών».

4.4.2 Ιχθυοπανίδα

Έχουν καταγραφεί 8 είδη ψαριών που ζούσαν παλαιότερα στον Γαλλικό ποταμό (Economides,

1991). Η σημερινή κατάσταση της ιχθυοπανίδας είναι άγνωστη. Αν και έχει αναφερθεί η

παρουσία ψαριών σε διάφορους παραποτάμους, δεν υπάρχει επίσημη μελέτη για το θέμα.

4.4.3 Θηλαστικά

Τα θηλαστικά που υπάρχουν στην περιοχή είναι η αλεπού, το τσακάλι, ο λαγός, ο Ευρασπάλακας

(talpa europea ή τυφλοπόντικας), ο λαγόγυρος (citellus citellus), ο σκατζόχειρος, ο αρουραίος, η

νυφίτσα, το κουνάβι και ο ασβός (Καλπάκης και Τσιούρης, 2006).

4.5 ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ Οι κυριότερες χρήσεις γης είναι η γεωργία, η βόσκηση, οι οικισμοί, το κυνήγι, η βιομηχανία και

η βιοτεχνία (Ζαλίδης, Μαντζαβέλας, 1994). Στην ευρύτερη περιοχή η δραστηριότητες που

23

αφορούν στη γη κατανέμονται ως εξής: 53,6% της συνολική έκτασης χαρακτηρίζεται ως

γεωργική γη, το 20,9% χρησιμοποιείται από βιομηχανίες, βιοτεχνίες και αποθήκες (εμπόρων και

μεταφορών), 9% καλύπτεται από οικισμούς, 11% χορτολιβαδικές, 4% των εκτάσεων καλύπτεται

από νερό. Η σπουδαιότερη χρήση του νερού είναι για υδρευτικούς σκοπούς.

24

5 ΣΤΟΧΟΣ, ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ

Σκοπός του συγκεκριμένου έργου είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από υδρογεννήτρια

η οποία τροφοδοτείται από τον κατάλληλο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό που αποτελεί την

«καρδιά» του έργου. Η καλή λειτουργία και η συντήρησή του επηρεάζει σημαντικά (αν όχι

καίρια) την επιτυχή έκβαση του όλου εγχειρήματος, ώστε τελικά με τη χρήση

ηλεκτρογεννητριών, επιτυγχάνεται η μετατροπή του μηχανικού έργου σε ηλεκτρική ενέργεια και

κατόπιν την αποκλειστική της πώληση προς τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Α.Ε., σύμφωνα

με την υφιστάμενη νομοθεσία που ισχύει για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Στόχος είναι η εκμετάλλευση του ενεργειακού περιεχομένου, κατά τρόπο που συμβάλλει στο

γενικότερο περιορισμό της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, του υπεδάφους και των υδάτινων

πόρων, λόγω της αντικατάστασης της παραγόμενης ενέργειας από συμβατικούς σταθμούς

ηλεκτροπαραγωγής.

Η υλοποίηση της συγκεκριμένης επένδυσης έχει ιδιαίτερη σημασία, τόσο για την τοπική

κοινωνία, όσο και για την εθνική οικονομία. Τα οφέλη από την κατασκευή και λειτουργία της

προτεινόμενης εγκατάστασης είναι πολλαπλά.

Η υλοποίηση του προτεινόμενου εγχειρήματος, εκτός από την οικονομική διάσταση που

βεβαίως έχει για τους επενδυτές, θα συμβάλλει εκτός των άλλων και στην ανάπτυξη της

ευρύτερης περιοχής, λόγω των θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν, τόσο κατά το στάδιο

της υλοποίησης του έργου, όσο και κατά τη λειτουργία του. Επίσης, η συγκεκριμένη επένδυση

θα συμβάλει, εκτός των άλλων, στην προσπάθεια ενίσχυσης του συστήματος παραγωγής και

διαχείρισης της ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο δίκτυο της χώρας. Συγκεκριμένα, το

έργο αναμένεται να συμβάλει στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και στην κάλυψη

ενός μέρους εκ του συνόλου των ενεργειακών αναγκών της ευρύτερης περιοχής, αλλά και στη

μείωση της περιβαλλοντικής πίεσης.

Η αναγκαιότητα της συγκεκριμένης επένδυσης είναι εμφανής, δεδομένης της συνεισφοράς της

στην εθνική προσπάθεια για περαιτέρω ανάπτυξη και υλοποίηση έργων παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, καθώς και των δεσμεύσεων της χώρας μας σύμφωνα με τις

25

διατάξεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο και ειδικότερα, της Οδηγίας 2001/77/EΚ «Για την

προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην εσωτερική

αγορά ηλεκτρικής ενέργειας» (OJ L283/27.10.2001).

Συνοψίζοντας, το έργο θα οδηγήσει στα ακόλουθα οφέλη:

Αύξηση του δυναμικού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ενίσχυση των τοπικών

δικτύων.

Εκμετάλλευση μιας ανανεώσιμης πηγής ενέργειας.

Μείωση εκπομπών αερίων ρύπων στην ατμόσφαιρα.

Αποκεντρωμένη περιφερειακή ανάπτυξη.

Απεξάρτηση από εισαγόμενες συμβατικές πηγές ενέργειας.

Συμμόρφωση με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συνεισφορά στην επίτευξη των εθνικών δεσμεύσεων σχετικά με την περαιτέρω

διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας.

Εξοικονόμηση εθνικών πόρων λόγω της αποφυγής αγοράς δικαιωμάτων ρύπων,

μέσω της αποφυγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ή καταβολής των σχετικών

προστίμων που προβλέπονται από την Οδηγία 2003/67.

Η χωροθέτηση της σύγχρονης μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην προτεινόμενη

περιοχή διασφαλίζει ότι:

Οι επιπτώσεις είναι σημαντικά μικρότερες από αντίστοιχες εγκαταστάσεις

συμβατικής τεχνολογίας.

Η σύγχρονη και φιλική προς το περιβάλλον μονάδα θα συμβάλλει στην προστασία

του περιβάλλοντος αξιοποιώντας ρυπογόνα απόβλητα και, ταυτόχρονα, θα

συμβάλλει σαφώς στη μείωση των εκπομπών αέριων ρύπων από συμβατικές

μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

26

Επίσης, το προτεινόμενο έργο θα συνεισφέρει στην ικανοποίηση του εθνικού στόχου, σύμφωνα

με την Κοινοτική Οδηγία 77/2001, που είναι η αντικατάσταση του 29% της συνολικής

ηλεκτροπαραγωγής, μέσω της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ μέχρι το 2020.

Παράλληλα, η εν λόγω επένδυση θα συμβάλλει στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της

χώρας μας, με ταυτόχρονη αξιοποίηση του τεράστιου δυναμικού της σε ΑΠΕ.

Η προτεινόμενη μονάδα θα λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, συνεισφέροντας έτσι

στην εξομάλυνση των αιχμών φορτίου, στην αποφυγή black-out και στη μείωση του συνολικού

κόστους της ηλεκτροπαραγωγής (δεδομένου ότι η κάλυψη αυτών των αιχμών είναι ιδιαίτερα

δαπανηρή).

Η κεντρική μονάδα στη περιοχή του Δ.Δ Πενταλόφου , δεν θα παρέχει μόνο τη δυνατότητα

αξιοποίησης του ενεργειακού δυναμικού του νερού, αλλά θα εξασφαλίζει παράλληλα και τη

συνολική επεξεργασία των τεράστιων ποσοτήτων ύδατος.

5.1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η επένδυση περιλαμβάνει επίσης την δημιουργία δικτύου υποδομών (εσωτερικό οδικό δίκτυο,

κλπ) καθώς και την κατασκευή ειδικών εγκαταστάσεων (υπέργεια δίκτυα, υποσταθμός) για την

μεταφορά και μετατροπή του ηλεκτρικού ρεύματος από 20 σε 150 kΝ.

Η συνολική δαπάνη για την υλοποίηση της επένδυσης ανέρχεται σε τρέχουσες τιμές σε

8.353.855€.

27

6 ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ

6.1 ΥΔΡΑΥΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Σχεδόν το ένα τέταρτο της ηλιακής ενέργειας που καταφθάνει στην επιφάνεια της Γης προκαλεί

εξάτμιση των υδάτων από θάλασσες, λίμνες και νερόλακους. Ένα μέρος αυτής της ενέργειας

είναι απαραίτητη για την ανύψωση των υδρατμών στην ατμόσφαιρα, λόγω της βαρυτικής έλξης

που ασκείται από τη Γη. Στην ατμόσφαιρα οι υδρατμοί υγροποιούνται και σχηματίζονται η

βροχή και το χιόνι. Όταν βρέχει ή χιονίζει σε βουνά και λόφους, ένα μέρος της ηλιακής ενέργειας,

που είχε απορροφήσει το νερό, παραμένει αποθηκευμένο με τη μορφή δυναμικής ενέργειας

εξαιτίας της υψομετρικής διαφοράς με την επιφάνεια της θάλασσας. Η ενέργεια αυτή διαχέεται

στη φύση από δίνες και ρεύματα, καθώς το νερό ρέει κατηφορικά σε ρυάκια, ποταμούς και

χειμάρρους έως ότου φτάσει στη θάλασσα. Προφανώς, όσο μεγαλύτερος είναι ο όγκος του

νερού, αλλά και όσο ψηλότερα βρίσκεται, τόσο μεγαλύτερη είναι και η ενέργειά του.

Για τη «συγκομιδή» αυτής της ενέργειας σε μια ελεγχόμενη μορφή, μπορεί να εκτραπεί σε ένα

σωλήνα μέρος ή όλο το νερό ενός φυσικού υδάτινου διαύλου. Στη συνέχεια, μπορεί να οδηγηθεί

ως ένα ρεύμα υπό πίεση σε έναν υδροτροχό ή στρόβιλο, έτσι ώστε όταν το νερό προσπίπτει στα

πτερύγιά του να προκαλείται περιστροφή του τροχού, δηλαδή να παράγεται μηχανική ενέργεια.

Στην αρχή αυτή βασίστηκε ο άνθρωπος στην κατασκευή νερόμυλων για το άλεσμα του σιταριού,

αργότερα για την άντληση νερού, την κοπή ξυλείας, την οδήγηση απλών μηχανών σε

εργοστάσια και, σχετικά πρόσφατα, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

6.2 ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ

6.2.1 Γενικά για τους ΥΗΣ

Είδαμε ότι υδραυλική – και κατ’ επέκταση υδροηλεκτρική – ενέργεια ορίζεται η δυναμική

ενέργεια που αποκτά ένας μεγάλος όγκος νερού λόγω της υψομετρικής διαφοράς του από την

ελεύθερη ροή του. Η πτώση του νερού μετατρέπει τη δυναμική ενέργειά του σε εκμεταλλεύσιμη

κινητική ενέργεια, την οποία ο άνθρωπος «συλλέγει» μέσω διατάξεων όπως, για παράδειγμα,

ένας νερόμυλος. Η μετατροπή της υδραυλικής ενέργειας σε ηλεκτρική γίνεται με τη χρήση

28

υδροηλεκτρικών έργων (υδροταμιευτήρας, φράγμα, κλειστός αγωγός πτώσης, υδροστρόβιλος,

ηλεκτρογεννήτρια, διώρυγα φυγής) και μέσω υδραυλικών στροβίλων.

Τα μέρη που απαρτίζουν έναν υδροηλεκτρικό σταθμό αποτελούν ένα σύνολο κατασκευών,

έργων Πολιτικού Μηχανικού και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. Τα κυριότερα από αυτά

είναι:

Το φράγμα (όταν απαιτείται) σκοπός του οποίου είναι η δημιουργία μίας δεξαμενής, του

ταμιευτήρα. Στον ταμιευτήρα συσσωρεύεται μια ποσότητα νερού η οποία, μέσω μιας μεθόδου

υδροληψίας, οδηγείται με τη βοήθεια του αγωγού προσαγωγής στον στρόβιλο όπου συλλέγεται

η εκμεταλλεύσιμη ενέργεια.

Το υδραυλικό σύστημα αποτελείται από κατασκευές και διατάξεις που εξυπηρετούν στη

μεταφορά του νερού από την υδροληψία στους υδροστροβίλους. Αποτελείται από ανοικτό

αγωγό (κανάλι) ή σήραγγα, τη δεξαμενή φόρτισης και τον αγωγό προσαγωγής, τις βάνες και τα

θυροφράγματα. Οι διαστάσεις ποικίλουν και προκύπτουν από οικονομοτεχνικά κριτήρια.

Ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός είναι το σύνολο των υδροστροβίλων, ρυθμιστών

στροφών, ηλεκτρογεννητριών, μετασχηματιστών, ηλεκτρικών πινάκων, ασφαλειοαποζευκτών

και του βοηθητικού εξοπλισμού, όπως τα ανυψωτικά μηχανήματα, το σύστημα πεπιεσμένου

αέρα και λαδιού, τους αυτοματισμούς κ.α..

Στους υδροηλεκτρικούς σταθμούς (ΥΗΣ) μετατρέπεται η κινητική ή δυναμική ενέργεια του

τρεχούμενου νερού σε μηχανική ενέργεια, μέσω ενός υδροστροβίλου που λειτουργεί στην

περίπτωση αυτή σαν μετατροπέας ενέργειας. Η γεννήτρια, που είναι σε κοινό άξονα με τον

υδροστρόβιλο, μετατρέπει τη μηχανική ενέργεια σε ηλεκτρική. Οι μετασχηματιστές λειτουργούν

ως ανυψωτές τάσης ώστε να μεταφέρεται η ενέργεια με ελάχιστες απώλειες.

29

Εικόνα 5.1

Σχηματική αναπαράσταση ΥΗΣ (Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή)

Η ηλεκτρική ισχύς που αποδίδεται από τη γεννήτρια προκύπτει από το γινόμενο της δυναμικής

ενέργειας του νερού επί έναν βαθμό απόδοσης, ο οποίος είναι το γινόμενο της απόδοσης των

αγωγών, 𝜂𝛼=0,93… 0,99 , του στροβίλου 𝜂𝛵=0,85… 0,94 και της γεννήτριας 𝜂𝐺=0,95… 0,99 . Ο

ολικός βαθμός 𝜂 της απόδοσης ενέργειας των υδροηλεκτρικών σταθμών κυμαίνεται συνήθως

μεταξύ 0,75 έως 0,92.

Εικόνα 5.2

Παράδειγμα μεγάλης κλίμακας ΥΗΕ (ΥΗΣ Σφηκιάς)

30

Αντιθέτως, οι μικρής κλίμακας υδροηλεκτρικοί σταθμοί εγκαθίστανται δίπλα σε ποτάμια και

κανάλια και η κατασκευή και λειτουργία τους επηρεάζουν τον περιβάλλοντα χώρο σε πολύ

μικρότερο βαθμό. Κατά τη φάση της λειτουργίας τους, μέρος της ροής ενός ποταμού εκτρέπεται

προς κάποιο στρόβιλο. Μέσω της διέλευσης του νερού από τον στρόβιλο, η κινητική ενέργεια

μετατρέπεται πρωτίστως σε μηχανική και έπειτα, με τη χρήση γεννήτριας, σε ηλεκτρική.

6.3 ΜΙΚΡΟΙ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ Ως μικρό χαρακτηρίζεται ένα υδροηλεκτρικό έργο όταν η εγκατεστημένη, ονομαστική ισχύς του

δεν υπερβαίνει τα 10 MW. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα όρια διάκρισης των μικρών από τα

μεγάλα ΥΗΕ δεν είναι ιδιαίτερα σαφή και απόλυτα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι διαφορές

τους εντοπίζονται κυρίως στον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό και, άρα, είναι μάλλον

ποιοτικές παρά ποσοτικές. Σύμφωνα, πάντως, με την Ελληνική Νομοθεσία (Ν. 1559/1985, Ν.

2244/94 και Ν. 2773/99) μικροί σταθμοί ορίζονται αυτοί με ισχύ μικρότερη των 10 MW.

Ένας άλλος τρόπος διάκρισης των ΥΗΣ είναι η πίεση λειτουργίας που προκύπτει ανάλογα με το

ύψος πτώσης, δηλαδή την κάθετη απόσταση της ανώτερης και της κατώτερης στάθμης. Έτσι

έχουμε τις εξής κατηγορίες:

Σταθμοί χαμηλής πίεσης (0 – 20 m)

Σταθμοί μέσης πίεσης (20 – 100 m)

Σταθμοί μεγάλης πίεσης (>100 m)

Οι υψομετρικές διαφορές που είναι εκμεταλλεύσιμες κυμαίνονται από μερικά μέτρα, π.χ. 3m,

μέχρι και 1500m περίπου. Οι μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί είναι δυνατόν να κατασκευαστούν

σε περιοχές με σημαντικές υδατοπτώσεις και κατάλληλη γεωλογική διαμόρφωση. Στην Ελλάδα

οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί είναι, κατά κανόνα, υδροηλεκτρικοί σταθμοί δεξαμενής με

ρυθμιζόμενη ισχύ. Οι σταθμοί αυτοί χρησιμοποιούν το νερό που είναι αποθηκευμένο σε μια

δεξαμενή χωρητικότητας της τάξης των 109 𝑚3. Συνήθως η ενέργεια, που παράγεται,

χρησιμοποιείται με τις άλλες συμβατικές πηγές ενέργειες και καλύπτει τις ώρες αιχμής φορτίου.

31

Εδώ εντοπίζεται και μια σημαντική ειδοποιός διαφορά των μικρών υδροηλεκτρικών έργων από

τα μεγάλα εκτός του ορίου της εγκατεστημένης ισχύος: η μέθοδος υδροληψίας. Ο αναβαθμός

που απαιτείται για τη διαδικασία της υδροληψίας στα μικρά υδροηλεκτρικά έργα έχει πολύ

μικρό ύψος και δεν επηρεάζει τη φυσική απορροή με τη δημιουργία ταμιευτήρα. Αντιθέτως,

στοχεύει στη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τη διοχέτευση της απαιτούμενης παροχής

στο σύστημα προσαγωγής.

6.4 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΥΗΣ Τα υδροηλεκτρικά έργα χαρακτηρίζονται ως μικρής και μεγάλης κλίμακας. Η σημαντικότερη

διαφορά τους εντοπίζεται στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που επιφέρουν η κατασκευή και η

λειτουργία τους. Οι μεγάλοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί, δυναμικότητας άνω των 30 MW,

απαιτούν την κατασκευή μεγάλων φραγμάτων και ταμιευτήρων που επηρεάζουν άμεσα το

οικοσύστημα της περιοχής. Η κατασκευή ενός φράγματος επιβάλλει αλλαγές στις συνθήκες

διαβίωσης της άγριας ζωής και της υδροπανίδας, περιορίζει τις μετακινήσεις των ψαριών και

έχει τρομακτικό αντίκτυπο στη μορφολογία και το μικροκλίμα της περιοχής. Επιπλέον, αυτοί οι

ΥΗΣ ανήκουν στα μεγαλύτερα έργα της τεχνικής. Τις περισσότερες φορές συνδυάζουν την

παραγωγή ενέργειας και την άρδευση ή ύδρευση μεγάλων περιοχών. Η υλοποίησή τους όμως

είναι πολυδάπανη, μακρόπνοη και πολλές φορές επιβάλλει και γενικότερες κοινωνικές

μεταβολές, όπως μετακίνηση οικισμών από περιοχές που θα πλημμυρίσουν κατά τη δημιουργία

των ταμιευτήρων νερού.

Στον Πίνακα 5.1, παρουσιάζονται συνοπτικά, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των

υδροηλεκτρικών σταθμών.

32

Πίνακας 5. 1

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΥΗΣ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΥΗΣ

Είναι δυνατό να τεθούν σε λειτουργία

αμέσως μόλις απαιτηθεί, σε αντίθεση με τους

θερμικούς σταθμούς που απαιτούν

σημαντικό χρόνο εκκίνησης

Μεγάλο κόστος κατασκευής φραγμάτων και

εγκατάστασης εξοπλισμού, καθώς και ο

συνήθως μεγάλος χρόνος που απαιτείται για

την αποπεράτωση του έργου

Είναι μια «καθαρή» και ανανεώσιμη πηγή

ενέργειας, με πολλά οφέλη (οικονομικά,

περιβαλλοντικά, κοινωνικά κ.λπ.)

Η έντονη περιβαλλοντική αλλοίωση της

περιοχής του έργου (συμπεριλαμβανομένων

της γεωμορφολογίας, της πανίδας και της

χλωρίδας), καθώς και η ενδεχόμενη

μετακίνηση πληθυσμών, η υποβάθμιση

περιοχών και οι απαιτούμενες αλλαγές στις

χρήσεις γης. Επιπλέον, σε περιοχές

δημιουργίας μεγάλων έργων παρατηρήθηκαν

αλλαγές του μικροκλίματος, αλλά και αύξηση

της σεισμικής επικινδυνότητας.

Μέσω των υδροταμιευτήρων δίνεται η

δυνατότητα να ικανοποιηθούν κι άλλες

ανάγκες όπως ύδρευση, άρδευση, ανάσχεση

χειμάρρων, δημιουργία υγροτόπων και

περιοχών αναψυχής και αθλητισμού.

33

7 ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

7.1 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ

Ήδη από τη δεκαετία του 1960 έχει επισημανθεί η ραγδαία αύξηση των επιπέδων διοξειδίου

του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, που εκτιμάται ότι ευθύνεται κατά 60% για την ενίσχυση του

φαινομένου του θερμοκηπίου. Το 1988 ιδρύθηκε η «Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική

Αλλαγή» (IPCC), η οποία εξέδωσε το 1990 την πρώτη έκθεση που περιείχε τις απόψεις πλήθους

επιστημόνων και στην οποία κατεδείκνυαν την κλιματική αλλαγή ως απτή πραγματικότητα και

παρότρυναν τη διεθνή κοινότητα να κινητοποιηθεί.

Τα ευρήματα της IPCC οδήγησαν στην υπογραφή της «Συνθήκης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών

για την Κλιματική Αλλαγή» στο Ρίο ντε Τζάνερο το 1992 και εν συνεχεία του «Πρωτοκόλλου

Κιότο», που υπεγράφη στο Κιότο της Ιαπωνίας το 1997, ομόφωνα από τις βιομηχανικά

ανεπτυγμένες χώρες. Οι όροι του Πρωτοκόλλου, που έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για τις χώρες

που συμμετέχουν, τέθηκαν σε ισχύ από την 16/2/2005 με τις ΗΠΑ και την Αυστραλία να έχουν

αποχωρήσει παρά την αρχική τους συμφωνία.

Η διαφορά του «Πρωτοκόλλου του Κιότο» από τη «Συνθήκη – Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για

την Κλιματική Αλλαγή» του 1992 είναι ότι έθεσε συγκεκριμένους στόχους και

χρονοδιαγράμματα και έχει νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα για τα υπόχρεα κράτη. Ο κεντρικός

στόχος που τέθηκε ήταν η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου παγκοσμίως κατά 5%

εντός της περιόδου 2008-2012 σε σχέση με το έτος 1990, το οποίο λαμβάνεται ως βάση.

7.2 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΕ Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση των ΑΠΕ διαμορφώθηκε σε μεγάλο

βαθμό σύμφωνα με τις υποχρεώσεις μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που ανέλαβε

στα πλαίσια της υπογραφής του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση

ωστόσο, δεν υπήρξε ο μόνος παράγοντας που συνετέλεσε στη στροφή προς τις ΑΠΕ.

Η συνειδητοποίηση της ανάγκης για οικονομικά, όσο και περιβαλλοντικά, βιώσιμης ανάπτυξης

έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να επαναπροσδιοριστεί η ενεργειακή πολιτική, με έμφαση στην

αξιοποίηση των εγχώριων φυσικών πόρων. Η διαπίστωση που διατυπώθηκε στην «Πράσινη

34

Βίβλο» (Νοέμβριος 2000) ότι το 50% της ΑΚΕ(Ακαθάριστη Κατανάλωση Ενέργειας) των κρατών

– μελών καλύπτεται από εισαγωγές, σε συνδυασμό με την πρόβλεψη ότι το ποσοστό θα ανέλθει

σε 70% τη δεκαετία 2020-2030 επισημαίνουν την ενεργειακή εξάρτηση της ενωμένης Ευρώπης.

Παράλληλα, η διαρκώς αυξανόμενη τιμή των πετρελαιοειδών και η συνεπαγόμενη πολιτική

αστάθεια επιτείνουν την αναγκαιότητα για εξεύρεση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

7.3 ΑΔΕΙΟΔΟΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΑΠΕ Το ελληνικό κράτος, το 1994 με τον Ν.2244 (ΦΕΚ.Α’168), κάνει το πρώτο βήμα για τη παραγωγή

ηλεκτρικής ενέργειας από τρίτους εκτός της ΔΕΗ, δίνοντας τη δυνατότητα και σε ανεξάρτητους

παραγωγούς να διεισδύσουν στον χώρο αυτόν και ιδιαίτερα στην ηλεκτροπαραγωγή από

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Το 1999 με τον Ν.2773 (ΦΕΚ. Α’ 286), εναρμονίζεται το

θεσμικό πλαίσιο της Ελλάδας σύμφωνα με την Οδηγία 96/92/ΕΚ, L.0092 του Ευρωπαϊκού

Κοινοβουλίου και προχωρούμε με γρηγορότερα βήματα στην απελευθέρωση της αγοράς. Με

τον νόμο αυτό, δημιουργείται ένα ευνοϊκό καθεστώς για τους σταθμούς παραγωγής από ΑΠΕ,

δίνοντας προτεραιότητα στην απορρόφηση της παραγόμενης από αυτούς ενέργειας έναντι των

συμβατικών μονάδων (άρθρα 35-37) αλλά και ορίζοντας ιδιαίτερο τρόπο τιμολόγησής της

(άρθρα 38, 39). Επιπλέον, το 2006 με τον Ν.3468 (ΦΕΚ. Α’ 129), αφ’ ενός μεταφέρεται στο

ελληνικό δίκαιο η Οδηγία 2001/77/ΕΚ, L.283 και αφ’ ετέρου προωθείται κατά προτεραιότητα,

με κανόνες και αρχές, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ και μονάδες

Συμπαραγωγής.

Τον Ιανουάριο του 2009, με τον Ν. 3734 (ΦΕΚ. Α’ 8): α) εναρμονίζεται η ελληνική νομοθεσία με

την Οδηγία 2004/8/ΕΚ για την προώθηση της Συμπαραγωγής ενέργειας βάσει της ζήτησης για

χρήσιμη θερμότητα στην εσωτερική αγορά και συμπληρώνεται το σχετικό νομικό πλαίσιο και,

β) αναπροσαρμόζονται τα τιμολόγια απορρόφησης της ενέργειας που παράγεται από

Φωτοβολταϊκούς σταθμούς. Τον Ιούνιο του 2009, με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β’ 1079)

που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του Ν. 3468 όπως αυτός τροποποιήθηκε με τον Ν. 3734,

καταρτίζεται ειδικό πρόγραμμα ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών και ανοίγει ο δρόμος για την

εγκατάσταση μικρών συστημάτων πάνω σε κτίρια.

35

Τον Ιούνιο του 2010, με τον Ν. 3851 (ΦΕΚ.Α’85) γίνεται προσπάθεια περαιτέρω απλούστευσης

και συντόμευσης της διαδικασίας αδειοδότησης νέων έργων ΑΠΕ με τον παραλληλισμό

ορισμένων χρονοβόρων επιμέρους βημάτων και την κατάργηση άλλων. Ιδιαίτερη σημασία στο

πλαίσιο αυτό έχει το γεγονός ότι δεν απαιτείται πλέον Άδεια Παραγωγής, Εξαίρεση από την ΡΑΕ

ή άλλη σχετική διαπιστωτική πράξη για Φωτοβολταϊκούς και Ηλιοθερμικούς σταθμούς ισχύος

ως και 1 MW. Επιπλέον, με τον Ν.3851 και την κατ’ εξουσιοδότησή του Απόφαση της Υπουργού

Ανάπτυξης Α.Υ./Φ1/οικ. 19598 (ΦΕΚ Β’ 1630/11.10.2010), καθορίστηκαν εθνικοί στόχοι για την

διείσδυση των ΑΠΕ ως το 2020 (αναθεωρήσιμοι ανά διετία):

α. Συμμετοχή της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση

ενέργειας σε ποσοστό 20%.

β. Συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην ακαθάριστη

κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 40%. Η επιδιωκόμενη

αναλογία εγκατεστημένης ισχύος ανά τεχνολογία και κατηγορία παραγωγού φαίνεται

στον ακόλουθο πίνακα:

Πίνακας 6.1

Κατηγορία 2014 (MW)

2010 (MW)

Υδροηλεκτρικά 3700 4650

Μικρά (0 – 15 MW) 300 350

Μεγάλα (>15 MW) 3400 4300

Φωτοβολταϊκά (σύνολο) 1500 2200 Εγκαταστάσεις από επαγγελματίες αγρότες της περίπτωσης (β) της §6 του αρθ.15 του Ν.3851

500 750

Λοιπές εγκαταστάσεις 1000 1450

Ηλιοθερμικά 120 250

Αιολικά (περιλαμβανομένων των θαλασσίων)

4000 7500

Βιομάζα 200 350 Πηγή: ΔΕΣΜΗΕ

γ. Συμμετοχή της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας

για θέρμανση και ψύξη σε ποσοστό τουλάχιστον 20%.

36

δ. Συμμετοχή της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας

στις μεταφορές σε ποσοστό τουλάχιστον 10%.

Ο Ν. 4001 (ΦΕΚ. Α’ 179) που ψηφίστηκε τον Αύγουστο του 2011, δρομολογεί μεγάλες αλλαγές

στην διάρθρωση και τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με την σύσταση

ανεξάρτητων διαχειριστών για το σύστημα μεταφοράς και για το δίκτυο διανομής, καθώς και

ανεξάρτητου Λειτουργού της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. Ο ΛΑΓΗΕ ΑΕ θα ασκεί πλέον τις

δραστηριότητες της σύναψης συμβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και

της καταβολής των προβλεπόμενων πληρωμών που πριν ασκούσε ο ΔΕΣΜΗΕ (άρθρα 117 και

118).

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία :

Ως Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) νοούνται (Ν. 3468/2006, αρθ.2, παρ. 2, 19-22) οι μη

ορυκτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική ενέργεια, η ηλιακή ενέργεια, η ενέργεια

κυμάτων, η παλιρροϊκή ενέργεια, η βιομάζα, τα αέρια που εκλύονται από χώρους υγειονομικής

ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού, το βιοαέριο, η γεωθερμική ενέργεια και

η υδραυλική ενέργεια που αξιοποιείται από υδροηλεκτρικούς σταθμούς.

Ως Συμπαραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας και Θερμότητας (ΣΗΘ) νοείται (Ν. 3734/2009, αρθ. 3,

παρ. 1) η ταυτόχρονη παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ή και μηχανικής ενέργειας στο πλαίσιο

μιας μόνο διαδικασίας. Ως Συμπαραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ)

ορίζεται η συμπαραγωγή που εξασφαλίζει εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας σε ποσοστό

τουλάχιστον 10%, σε σχέση με τη θερμική και ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στο πλαίσιο

διακριτών διαδικασιών, καθώς και η παραγωγή από Μονάδες Συμπαραγωγής Μικρής και Πολύ

Μικρής Κλίμακας που εξασφαλίζει εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας, ανεξάρτητα από το

ποσοστό της εξοικονόμησης.

Αυτόνομος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ λέγεται ο παραγωγός που παράγει

ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ και του οποίου ο σταθμός δεν είναι συνδεδεμένος με το Σύστημα

ή σε Δίκτυο.

37

Αυτοπαραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ λέγεται ο παραγωγός που παράγει

ηλεκτρική ενέργεια από μονάδες ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ κυρίως για δική του χρήση και διοχετεύει τυχόν

πλεόνασμα της ενέργειας αυτής στο Σύστημα ή στο Δίκτυο.

Παρακάτω, παρατίθεται η συγκεντρωτική λίστα Κοινοτικής και Εθνικής νομοθεσίας όπως

δημοσιεύεται στον ιστότοπο της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ)

Πίνακας 6.2

Ημερομηνία Τίτλος

22-08-2011 Ν. 4001/2011 Για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου (ΦΕΚ Α/179/22.08.2011)

04-06-2010 Ν. 3851/2010 Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (ΦΕΚ Α΄85)

28-01-2009 Ν. 3734/2009 Προώθηση της συμπαραγωγής δυο ή περισσοτέρων χρήσιμων μορφών ενέργειας (ΦΕΚ Α΄8)

21-05-2008 Τροποποίηση Διατάξεων του ΚΔΣ και ΣΗΕ

27-06-2006 Ν. 3468/2006 Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις (ΦΕΚ Α’ 129)

22-12-2005 Ν. 3426/2005 Επιτάχυνση της διαδικασίας για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΦΕΚ Α’ 309)

29-08-2003 Ν. 3175/2003 Αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, τηλεθέρμανση και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ Α’ 207)

12-09-2001 Ν. 2941/2001 Απλοποίηση διαδικασιών ίδρυσης εταιρειών, αδειοδότησης ΑΠΕ, ρύθμιση θεμάτων της Α.Ε. “ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ” και άλλες διατάξεις

22-12-1999 Ν. 2773/1999 Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας – Ρύθμιση θεμάτων ενεργειακής πολιτικής και λοιπές διατάξεις (ΦΕΚ Α’ 286)

07-10-1994 Ν. 2244/1994 Ρύθμιση θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και από συμβατικά καύσιμα και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ Α’ 168)

Πηγή: ΡΑΕ

Ειδικότερα, παρατίθεται και ο συνοπτικός πίνακας της ισχύουσας νομοθεσίας για τα υδροηλεκτρικά

έργα:

38

Πίνακας 6.3

Έτος ΦΕΚ Νόμος Περιγραφή

2007 A54 ΠΔ 51/2007 Προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας της Κοινοτικής Οδηγίας 2004/14, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς ύδατος, ενέργειας μεταφορών κ.α

2006 Α162 Ν. 3481 Τροποποιήσεις στη νομοθεσία για το Εθνικό Κτηματολόγιο, την ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων έργων και μελετών και άλλες διατάξεις.

2003 Α - 280 N. 3199 Προστασία και διαχείριση των υδάτων - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ

2002 Α - 91 Ν. 3010 Εναρμόνιση του Νόμου 1650/86 (προστασία περιβάλλοντος), υδατορέματα κλπ

2001 Β-253 ΥΑ οικ. Περιορισμοί για την προστασία του υδατικού περιβάλλοντος

1999 Β-1552 ΥΑ 12160 Διαδικασία επιλογής υποψηφίων ηλεκτροπαραγωγών για έκδοση αδειών εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών έργων

1996 Α-210 Ν. 2437 Σύμβαση με ΑΤP για έργα εκτροπής Αχελώου κλπ

1996 Β-766 ΥΑ 13129 Προσδιορισμός παραβάσεων και καθορισμός διαδικασίας επιβολής σχετικών κυρώσεων σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής

1991 Β-323 ΥΑ 556 Προστασία υδάτινου περιβάλλοντος - υγρά απόβλητα

1989 Α -121 ΠΔ 256 Άδεια χρήσης νερού

1989 Β-383 ΥΑ Φ16/5813 Άδεια εκτέλεσης έργου αξιοποίησης υδατικών πόρων από ΝΠΙΔ

1987 Α-201 Ν. 1739 Διαχείριση των υδατικών πόρων και άλλες διατάξεις Πηγή: ΚΑΠΕ

7.3.1 Αδειοδοτική Διαδικασία

Για την κατασκευή και την λειτουργία ενός σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ,

απαιτείται η έκδοση ή υπογραφή σχετικών αδειών και συμβάσεων. Αυτές χορηγούνται από τους

αρμόδιους κατά περίπτωση φορείς κατόπιν αιτήσεως που συνοδεύεται από τα απαραίτητα

δικαιολογητικά και μελέτες. Γενικά, τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν είναι τα εξής:

1. Έκδοση Άδειας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΡΑΕ).

2. Ταυτόχρονα (παραλληλισμός διαδικασιών) αιτήσεις για:

i. Διατύπωση Προσφοράς Σύνδεσης του σταθμού παραγωγής στο Σύστημα

ή σε Δίκτυο (αρμόδιος Διαχειριστής – ΔΕΗ ή ΔΕΣΜΗΕ).

ii. Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) ή Απαλλαγή από ΕΠΟ

(Περιφέρεια).

39

iii. Άδεια Επέμβασης σε δάσος ή δασική έκταση, εφόσον απαιτείται, ή γενικά

των αναγκαίων αδειών για την απόκτηση του δικαιώματος χρήσης της

θέσης εγκατάστασης του έργου (Περιφέρεια).

3. Ταυτόχρονα (παραλληλισμός διαδικασιών) ενέργειες για:

i. Έκδοση Άδειας Εγκατάστασης (με ενσωματωμένη Ενιαία Άδεια Χρήσης

Νερού και Εκτέλεσης Έργων όταν πρόκειται για Μικρό Υδροηλεκτρικό

Σταθμό) (Περιφέρεια).

ii. Έκδοση Οικοδομικών Αδειών (όπου απαιτείται εκτέλεση δομικών έργων)

ή άλλων αδειών και εγκρίσεων που τυχόν απαιτούνται και μπορούν να

εκδοθούν χωρίς να υπάρχει ακόμα η Άδεια Εγκατάστασης (Πολεοδομία ή

αρμόδια κατά περίπτωση αρχή).

iii. Υπογραφή Σύμβασης Σύνδεσης στο Σύστημα ή σε Δίκτυο (αρμόδιος

Διαχειριστής – ΔΕΗ ή ΔΕΣΜΗΕ).

iv. Υπογραφή Σύμβασης Αγοραπωλησίας Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΣΜΗΕ)

4. Δοκιμαστική Περίοδος και έκδοση Άδειας Λειτουργίας (Περιφέρεια).

7.4 Η ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) είναι ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή, η οποία συστήθηκε με

το Ν. 2773/1999, στο πλαίσιο εναρμόνισης με τις Οδηγίες 2003/54/ΕΚ και 2003/55/ΕΚ για τον

ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο, με κύρια αρμοδιότητά της να εποπτεύει την εγχώρια αγορά

ενέργειας, σε όλους τους τομείς της, εισηγούμενη προς τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας

και λαμβάνοντας η ίδια μέτρα για την επίτευξη του στόχου της απελευθέρωσης των αγορών

ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.

Με το Ν. 2773/1999, και κυρίως με τις τροποποιήσεις του που ακολούθησαν, ανατέθηκαν στη

ΡΑΕ αρμοδιότητες, κυρίως γνωμοδοτικές, παρακολούθησης και ελέγχου της αγοράς ενέργειας

σε όλους τους τομείς, ήτοι στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικά καύσιμα, από

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικό αέριο. Περαιτέρω, η ΡΑΕ ανέλαβε συγκεκριμένες

αρμοδιότητες σε σχέση με την αγορά των πετρελαιοειδών.

40

Με την έκδοση του Ν. 3851/2010, επήλθαν ουσιώδεις αλλαγές σε σχέση με το υφιστάμενο

νομοθετικό καθεστώς που διέπει τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, καθώς και τις αρμοδιότητες

της ΡΑΕ στο πλαίσιο αυτό. Οι αλλαγές αυτές αφορούν τόσο τη διαδικασία αδειοδότησης των

σταθμών ΑΠΕ, όσο και τη διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων για χορήγηση άδειας

παραγωγής. Ειδικότερα, όσον αφορά τη διαδικασία αδειοδότησης, η ΡΑΕ ανέλαβε πλέον

αποφασιστικό ρόλο στη χορήγηση αδειών παραγωγής, με το ΥΠΕΚΑ να ασκεί τον έλεγχο της

νομιμότητας των αποφάσεων της ΡΑΕ, ο οποίος έλεγχος καταργήθηκε με τις ρυθμίσεις του Ν.

4001/2011.

Ο ρόλος της ΡΑΕ ως εθνικής ρυθμιστικής αρχής ενέργειας αναβαθμίστηκε από το 2011 και μετά,

με την επαύξηση και ενίσχυση των αποφασιστικών αρμοδιοτήτων της σχετικά με τη ρύθμιση

των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, αρμοδιοτήτων που ανατέθηκαν σε

αυτήν κατ’ επιταγήν της Τρίτης Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Δέσμης, η οποία και ανάγει τις εθνικές

ρυθμιστικές αρχές ενέργειας σε «εγγυητές» της εύρυθμης λειτουργίας των ενεργειακών

αγορών.

Συγκεκριμένα, στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση η λεγόμενη

Τρίτη Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Δέσμη (Third Energy Package), η οποία αποτελείται από:

Την Οδηγία 2009/72/ΕΚ, «σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά

ηλεκτρικής ενεργείας και για την κατάργηση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ».

Την Οδηγία 2009/73/ΕΚ, «σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά

φυσικού αερίου και την κατάργηση της οδηγίας 2003/55/ΕΚ».

Τον Κανονισμό (ΕΚ) 713/2009, «για την ίδρυση Οργανισμού Συνεργασίας των

Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας».

Τον Κανονισμό (ΕΚ) 714/2009, «σχετικά με τους όρους πρόσβασης στο δίκτυο για τις

διασυνοριακές ανταλλαγές ηλεκτρικής ενεργείας και την κατάργηση του κανονισμού

(ΕΚ) αριθ. 1228/2003».

Τον Κανονισμό (ΕΚ) 715/2009, «σχετικά με τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα

μεταφοράς φυσικού αερίου και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ.

1775/2005».

41

Σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο, οι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί τυγχάνουν άμεσης εφαρμογής από

τα Κράτη-Μέλη, χωρίς την ανάγκη διαδικασίας ενσωμάτωσής τους στις εθνικές νομοθεσίες. Οι

συγκεκριμένοι ως άνω Κανονισμοί τέθηκαν σε ισχύ στις 3 Μαρτίου 2011. Οι Ευρωπαϊκές

Οδηγίες 2009/72/ΕΚ και 2009/73/ΕΚ μεταφέρθηκαν στην ελληνική έννομη τάξη με τον

Ενεργειακό Νόμο 4001/2011, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 22 Αυγούστου 2011 (ΦΕΚ Α’ 179). Με

το Νόμο αυτό, μεταξύ άλλων, επαναπροσδιορίστηκε η φύση και ο ρόλος της ΡΑΕ, ώστε αυτή να

«…αποτελεί την εθνική ρυθμιστική αρχή σε θέματα ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου,

κατά την έννοια των Οδηγιών 2009/72/ΕΚ και 2009/73/ΕΚ» (άρθρο 4 του νόμου). Σύμφωνα με

τις διατάξεις του ν.4001/2011, η ΡΑΕ διαθέτει αυτοτελή νομική προσωπικότητα, καθώς και

διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, και είναι επιφορτισμένη με νέες, σημαντικά αυξημένες,

εκτελεστικές αρμοδιότητες.

Σύμφωνα με το Κεφάλαιο Γ’ «Αρμοδιότητες της ΡΑΕ», του Α’ Μέρους του Ενεργειακού Νόμου

4001/2011, οι κυριότερες, αποφασιστικού χαρακτήρα, αρμοδιότητες της ΡΑΕ στον ηλεκτρισμό

και το φυσικό αέριο, συνοπτικά αφορούν:

Παρακολούθηση και εποπτεία της αγοράς ενέργειας

Η ΡΑΕ παρακολουθεί και εποπτεύει τη λειτουργία της εγχώριας αγοράς ενέργειας, εκπονεί

μελέτες, συντάσσει, δημοσιεύει και υποβάλλει εκθέσεις, προβαίνει σε συστάσεις, αποφασίζει ή

εισηγείται στα αρμόδια όργανα τη λήψη αναγκαίων μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της

έκδοσης κανονιστικών και ατομικών πράξεων, ιδίως για την τήρηση των κανόνων του

ανταγωνισμού και των ρυθμιστικών υποχρεώσεων που τίθενται με το ν.4001/2011, την

προστασία των καταναλωτών, την εκπλήρωση υποχρεώσεων παροχής υπηρεσιών κοινής

ωφέλειας, την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού και την

ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για το σκοπό αυτό, η ΡΑΕ

παρακολουθεί και εποπτεύει ιδίως:

α. Το βαθμό και την αποτελεσματικότητα του ανταγωνισμού στην εγχώρια αγορά

ενέργειας, σε επίπεδο χονδρικής και λιανικής.

β. Τις τιμές για τους οικιακούς καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων

προπληρωμής, το ποσοστό αλλαγής προμηθευτή, το ποσοστό διακοπής παροχής, την

42

παροχή υπηρεσιών συντήρησης και τα σχετικά τέλη, καθώς και τα παράπονα των

πελατών.

γ. Την εμφάνιση στρεβλώσεων ή περιορισμών του ανταγωνισμού και περιοριστικών

συμβατικών πρακτικών, όπως ρητρών αποκλειστικότητας που ενδέχεται να εμποδίζουν

πελάτες να συνάπτουν συμβάσεις ταυτόχρονα με περισσότερους από ένα προμηθευτές,

ή να περιορίζουν τη δυνατότητα επιλογής προμηθευτή.

δ. Τη συμβατότητα των όρων συμβάσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού

αερίου με δυνατότητα διακοπής, καθώς και των μακροπρόθεσμων συμβάσεων

προμήθειας, με το εθνικό και ευρωπαϊκό δίκαιο.

ε. Την τήρηση των ειδικών ρυθμιστικών υποχρεώσεων που βαρύνουν τις επιχειρήσεις που

ασκούν ενεργειακές δραστηριότητες, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και τους όρους

των αδειών που τους έχουν χορηγηθεί.

Στο πλαίσιο των ανωτέρω, η ΡΑΕ δύναται να εκδίδει μη δεσμευτικές προς τρίτους οδηγίες και

κατευθύνσεις, σχετικά με θέματα που εμπίπτουν στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της και τον τρόπο

άσκησης αυτών, προκειμένου έτσι να διασφαλίζεται η ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή του

κανονιστικού πλαισίου του ενεργειακού νόμου και η πληρέστερη πληροφόρηση των

ενδιαφερομένων.

Επίσης, η ΡΑΕ οφείλει να παρακολουθεί το επίπεδο διαφάνειας, συμπεριλαμβανομένων των

τιμών χονδρικής, και να διασφαλίζει τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων που ασκούν

ενεργειακές δραστηριότητες προς τις υποχρεώσεις τους περί διαφάνειας.

Προστασία των καταναλωτών

Η ΡΑΕ ασκεί την εποπτεία της εφαρμογής των μέτρων προστασίας των καταναλωτών, όπως αυτά

προσδιορίζονται στο Β’ Μέρος του Ενεργειακού Νόμου 4001/2011.

Όσον αφορά καταγγελίες που υποβάλλουν καταναλωτές κατά ενεργειακών επιχειρήσεων,

αυτές εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Αρχής μόνο εφ’ όσον απορρέουν από ή αφορούν

ζητήματα ρυθμιστικής εποπτείας που προβλέπονται από τον ενεργειακό νόμο και

43

εξειδικεύονται στις κανονιστικές αποφάσεις που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότησή του, αλλά όχι

ζητήματα διαφορών αμιγώς αστικής ή εμπορικής φύσεως.

Παρακολούθηση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας

Η ΡΑΕ παρακολουθεί την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, ιδίως σε σχέση με το ισοζύγιο

προσφοράς και ζήτησης στην ελληνική αγορά ενέργειας, το επίπεδο της προβλεπόμενης

μελλοντικής ζήτησης, το προβλεπόμενο πρόσθετο δυναμικό παραγωγής, μεταφοράς και

διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου που βρίσκεται υπό προγραμματισμό ή υπό

κατασκευή, την ποιότητα και το επίπεδο συντήρησης και αξιοπιστίας των Συστημάτων

Μεταφοράς και των Δικτύων Διανομής, την εφαρμογή μέτρων για την κάλυψη της αιχμής

ζήτησης, καθώς και τις συνθήκες της αγοράς ενέργειας σε σχέση με τη δυνατότητα ανάπτυξης

νέου παραγωγικού δυναμικού. Επίσης, παρακολουθεί την υλοποίηση των μέτρων διασφάλισης

που λαμβάνονται σε περίπτωση αιφνίδιας κρίσης στην ενεργειακή αγορά.

Ειδικά για το φυσικό αέριο, η ΡΑΕ έχει οριστεί ως η Αρμόδια Εθνική Αρχή (Competent Authority)

για τη διασφάλιση της εφαρμογής των μέτρων που καθορίζονται στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό

Ασφάλειας Εφοδιασμού του Φυσικού Αερίου 994/2010, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του

Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 (L 295).

Χορήγηση αδειών

Η ΡΑΕ αποφασίζει για τη χορήγηση, την τροποποίηση και την ανάκληση των αδειών για την

άσκηση ενεργειακών δραστηριοτήτων, σύμφωνα με τις ειδικότερες διατάξεις του ενεργειακού

νόμου, υπό την προϋπόθεση της τήρησης των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης,

και λαμβάνοντας υπ’ όψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των αιτούντων, την προστασία των

καταναλωτών, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διασφάλιση συνθηκών υγιούς

ανταγωνισμού.

Ειδικότερα, η ΡΑΕ, κατά τη χορήγηση αδειών, προβαίνει σε κάθε αναγκαία ενέργεια

προκειμένου αυτές να είναι σύμφωνες με τις προβλέψεις του Μακροχρόνιου Ενεργειακού

Σχεδιασμού της χώρας, καθώς και με τυχόν περιορισμούς που περιλαμβάνονται σε αυτόν ή σε

44

δεσμευτικό κείμενο που υποβάλλεται από την Ελληνική Δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή

ή σε Διεθνείς Οργανισμούς.

Η ΡΑΕ παρακολουθεί και ελέγχει τον τρόπο άσκησης των δικαιωμάτων που παρέχονται με τις

άδειες αυτές, καθώς και την τήρηση των υποχρεώσεων των κατόχων αδειών.

Εποπτεία επί των Ανεξάρτητων Διαχειριστών Μεταφοράς

o Πιστοποίηση

Η ΡΑΕ αποφασίζει σχετικά με την πιστοποίηση επιχειρήσεων φυσικού αερίου και ηλεκτρικής

ενέργειας, σύμφωνα με τα κριτήρια των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και του Ενεργειακού Νόμου,

προκειμένου οι επιχειρήσεις αυτές να οριστούν ως Διαχειριστές Συστήματος Μεταφοράς,

παρακολουθεί δε την από μέρους των Διαχειριστών αυτών διαρκή συμμόρφωσή τους προς τα

εν λόγω κριτήρια. Τηρώντας την εμπιστευτικότητα των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών, η

Αρχή δύναται να ζητεί οποιαδήποτε πληροφορία και στοιχείο από τους Διαχειριστές των

Συστημάτων Μεταφοράς και τις επιχειρήσεις που ασκούν οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες

παραγωγής ή προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.

o Εποπτικό Συμβούλιο και Υπεύθυνος Συμμόρφωσης

Η τοποθέτηση ή η απομάκρυνση του Υπευθύνου Συμμόρφωσης Ανεξάρτητων Διαχειριστών

Μεταφοράς, καθώς και οι όροι της σχετικής εντολής που αυτοί λαμβάνουν από το Εποπτικό

Συμβούλιο του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς, υπόκεινται σε προηγούμενη έγκριση της

ΡΑΕ. Επιπλέον, η Αρχή ελέγχει κατά πόσον ικανοποιείται το κριτήριο περί επαγγελματικής

ανεξαρτησίας από τα μισά μείον ένα (1) μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου και του Διοικητικού

Συμβουλίου του Διαχειριστή.

o Παρακολούθηση Προγράμματος Ανάπτυξης

Η ΡΑΕ αποφασίζει σχετικά με τροποποιήσεις των Προγραμμάτων Ανάπτυξης που καταρτίσθηκαν

από τους αρμόδιους Διαχειριστές Μεταφοράς, εξετάζοντας εάν το Πρόγραμμα Ανάπτυξης: (α)

καλύπτει όλες τις ανάγκες που έχουν προσδιοριστεί, και (β) είναι σύμφωνο προς το αντίστοιχο

διακοινοτικό, μη δεσμευτικό, δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης των Συστημάτων Μεταφοράς

45

ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου που καταρτίζεται σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς

Κανονισμούς 714/2009 και 715/2009.

Η ΡΑΕ παρακολουθεί και αξιολογεί την εφαρμογή των ως άνω Προγραμμάτων Ανάπτυξης.

Επίσης, παρακολουθεί το χρόνο που χρειάζονται οι Διαχειριστές των Συστημάτων Μεταφοράς

και των Δικτύων Διανομής για την πραγματοποίηση των συνδέσεων χρηστών, την υλοποίηση

επισκευών και την παροχή υπηρεσιών στους χρήστες των Συστημάτων και των Δικτύων τους.

Δύναται, επίσης, να καθορίζει προθεσμίες σχετικά με τα ανωτέρω, καθώς και ποινικές ρήτρες

που καταπίπτουν υπέρ των χρηστών σε περίπτωση μη τήρησης των προθεσμιών.

● Έγκριση τιμολογίων μη ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων

Η ΡΑΕ αποφασίζει τη μεθοδολογία για τον υπολογισμό των τιμολογίων μη ανταγωνιστικών

δραστηριοτήτων, καθώς και το ύψος αυτών, κατά τρόπο ώστε τα τιμολόγια αυτά να μην

εισάγουν διακρίσεις και να αντικατοπτρίζουν το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών,

λαμβάνοντας υπ’ όψη της την ανάγκη για τη θέσπιση βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων

κινήτρων για τους Διαχειριστές των Συστημάτων Μεταφοράς και των Δικτύων Διανομής,

προκειμένου να βελτιώνεται η αποδοτικότητα των δικτύων τους, να προωθείται η ανάπτυξη της

αγοράς ενέργειας και η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.

● Χορήγηση εξαίρεσης από υποχρεώσεις παροχής πρόσβασης τρίτων

Η ΡΑΕ αποφασίζει σχετικά με τη χορήγηση απαλλαγής τμήματος ή του συνόλου της

δυναμικότητας Συστήματος φυσικού αερίου και διασυνδέσεων με Συστήματα Μεταφοράς

ηλεκτρικής ενέργειας άλλων χωρών, από την υποχρέωση παροχής πρόσβασης σε τρίτους ή από

την υποχρέωση Ιδιοκτησιακού Διαχωρισμού. Προς το σκοπό αυτό, συνεργάζεται με τις

Ρυθμιστικές Αρχές άλλων Κρατών-Μελών, τυχόν τρίτου εμπλεκόμενου κράτους, με τον

Οργανισμό Συνεργασίας των Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), με τα όργανα

της Ενεργειακής Κοινότητας και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

● Παρακολούθηση πρόσβασης στις ενεργειακές διασυνδέσεις

Η ΡΑΕ θεσπίζει, παρακολουθεί και εποπτεύει την εφαρμογή των κανόνων πρόσβασης στις

διασυνδέσεις, συμπεριλαμβανόμενων των σχετικών τιμολογίων και της μεθοδολογίας

46

υπολογισμού αυτών, του μηχανισμού κατανομής και αποδέσμευσης της δυναμικότητας και

διαχείρισης της συμφόρησης, καθώς και της παροχής των υπηρεσιών εξισορρόπησης, της

διαδικασίας εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών που αναφύονται κατά την εφαρμογή των

ανωτέρω, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. Προς τούτο, η ΡΑΕ, ζητά από τους

αρμόδιους Διαχειριστές των Συστημάτων Μεταφοράς σχετική γνώμη. Η ΡΑΕ συνεργάζεται, για

το σκοπό αυτό, με τις Ρυθμιστικές Αρχές άλλων χωρών, με τις οποίες υφίσταται ενεργειακή

διασύνδεση της χώρας μας.

● Λήψη ρυθμιστικών μέτρων για την εύρυθμη λειτουργία των ενεργειακών αγορών

Η ΡΑΕ δύναται να επιβάλει σε επιχειρήσεις που ασκούν ενεργειακές δραστηριότητες μέτρα και

όρους, ανάλογους προς το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, οι οποίοι κρίνονται αναγκαίοι

προκειμένου να διασφαλίζονται η εφαρμογή των διατάξεων του ενεργειακού νόμου και η

ύπαρξη συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού και εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς.

Από όλα τα ανωτέρω, καθίσταται σαφές το ιδιαίτερα εκτεταμένο εύρος αρμοδιοτήτων που έχει

επωμιστεί η Αρχή, καθώς και ο τεράστιος όγκος του έργου που αυτό συνεπάγεται. Προκειμένου

να ασκήσει αποτελεσματικά τις αρμοδιότητές της και να επιτελέσει επιτυχώς το ρυθμιστικό της

έργο, με τις διατάξεις του ν.4001/2011 παρέχονται στη ΡΑΕ συγκεκριμένα, πολύ σημαντικά,

πρόσθετα εργαλεία, όπως είναι η δυνατότητα συλλογής πάσης φύσεως στοιχείων, διεξαγωγής

ερευνών, εξέτασης καταγγελιών και συνακόλουθης επιβολής κυρώσεων, λήψης προσωρινών

μέτρων, κ.λπ.

Η ΡΑΕ λειτουργεί σύμφωνα με τον ισχύοντα Κανονισμό Εσωτερικής Λειτουργίας και Διαχείρισης

της (Προεδρικό Διάταγμα 139/2001, ΦΕΚ Α’121/18.6.2001).

47

8 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΜΥΗΣ

Κατά το σχεδιασμό μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών προκύπτουν πολλά ενδιάμεσα στάδια

τεχνικό- οικονομικών μελετών για τον προσδιορισμό της καταλληλόλητας της προτεινόμενης

θέσης της εγκατάστασης. Η βιωσιμότητα κάθε πιθανού έργου είναι άμεσα εξαρτώμενη από τη

θέση του. Η παραγωγή ισχύος εξαρτάται από την παροχή και το ύψος πτώσης του διαθέσιμου

νερού. Είναι φανερή η σχέση της παραγόμενης ενέργειας με τη διαθέσιμη ποσότητα νερού και

τη μεταβλητότητα της ροής του στη διάρκεια του έτους.

Η οικονομικότητα μιας θέσης είναι συνάρτηση της ισχύος που μπορεί να παραχθεί, της

δυνατότητας πώλησής της και την κατά μονάδα τιμή πώλησης της ισχύος. Γενικά, η αξία της

ισχύος που παράγεται για κατανάλωση σε μία απομακρυσμένη περιοχή ή κοινότητα είναι κατά

πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι για τα συστήματα που συνδέονται σε ένα κεντρικό δίκτυο διανομής.

Η μελέτη σχεδιασμού είναι, στην ουσία, μια επαναληπτική διαδικασία κατά την οποία, με

αλλαγή μεταβλητών κάθε φορά, συγκρίνονται το κέρδος και το κόστος του έργου σε κάθε

πιθανό σενάριο.

8.1 Ο ΥΔΑΤΙΝΟΣ ΠΟΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΟΥ

8.1.1 Υδρολογία

Το ουσιαστικό προαπαιτούμενο για την υδροηλεκτρική παραγωγή είναι ένα ρεύμα με έναν

συνδυασμό επαρκούς παροχής και ύψους πτώσης. Η ισχύς που παράγεται είναι μία ποσότητα

ανάλογη του γινομένου αυτών των δύο μεταβλητών. Το ύψος πτώσης μπορεί εύκολα να

μετρηθεί με μία τοπογραφική στάθμη και έναν ιστό, ή ακόμα με ένα ταχύμετρο ή ένα

κλισίμετρο, και μπορεί, αφού καθοριστεί, να υποτεθεί ότι παραμένει σταθερό ως προς το χρόνο.

Η παροχή επηρεάζεται από διάφορες μεταβλητές όπως οι βροχοπτώσεις, η μορφολογία του

εδάφους, η βλάστηση, η θερμοκρασία και η διάρθρωση της χρήσης γης στη λεκάνη απορροής.

Στην πραγματικότητα, η μέτρηση της παροχής, σε ένα συγκεκριμένο σημείο κάθε φορά, μικρή

σημασία έχει στη σχεδίαση, αφού η παροχή αυτή δε θα είναι αντιπροσωπευτική της διαθέσιμης

παροχής κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους. Είναι, λοιπόν, απαραίτητη η συμβολή της

48

επιστήμης της υδρολογίας, δηλαδή η μελέτη των βροχοπτώσεων και της ροής των ρευμάτων,

της ικανότητας εξάτμισης, της επιφανειακής γεωλογίας και η μέτρηση των λεκανών και των

επιφανειών απορροής. Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την ποσότητα της ροής και τη

μεταβλητότητά της.

Το πρώτο βήμα για τη διαμόρφωση του ΜΥΗΣ, από τεχνική σκοπιά, είναι η εξεύρεση αρχείων

της βροχόπτωσης και της ροής του ρεύματος στη συγκεκριμένη επιφάνεια και λεκάνη απορροής

για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη χρονική περίοδο. Τέτοια στοιχεία συλλέγονται σε κάθε χώρα

και δημοσιεύονται ετησίως. Με τη βοήθεια ενός υδατογραφήματος, που παρέχεται από την

αρμόδια υπηρεσία, μπορεί να εξαχθεί μία καμπύλη διάρκειας της παροχής (ΚΔΠ). Έτσι μπορεί

να αξιολογηθεί το υδρολογικό δυναμικό της προτεινόμενης θέσης.

49

Εικόνα 7.1

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Εικόνα 7.2

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

50

8.2 ΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ Η ΚΔΠ παρουσιάζει το ποσοστό του χρόνου κατά τη διάρκεια του οποίου η απορροή

γίνεται ίση ή υπερβαίνει συγκεκριμένες τιμές και παρέχει έναν τρόπο για τον γρήγορο

προσδιορισμό της ποσότητας του διαθέσιμου υδάτινου πόρου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί

από υδροστροβίλους διαφορετικών μεγεθών. Όσον αφορά το σχήμα , το οποίο αποτελεί την

ΚΔΠ ενός ποταμού σε μια προτεινόμενη θέση εγκατάστασης υδροηλεκτρικού σταθμού, η

διαθέσιμη ισχύς P μεταβάλλεται με τον χρόνο, αφού η παροχή Q μεταβάλλεται.

Υποθέτοντας, καταρχάς, έναν συνολικό βαθμό απόδοσης του ηλεκτρομηχανολογικού

εξοπλισμού της τάξης του 0,81, η ισχύς P δίνεται από την εξίσωση:

𝑃 = 8ℎ𝑄

όπου Q είναι η παροχή (𝑚3/sec ), και h το καθαρό ύψος πτώσης (𝑚).

Δεν είναι, όμως όλη αυτή η ισχύς αξιοποιήσιμη. Σε πρώτη φάση, πρέπει να αφαιρεθεί από την

ΚΔΠ η αποθεματική ροή, καθώς πρέπει να επιτρέπεται η συνέχιση της φυσική ροής σε κάθε

στιγμή. Η αποθεματική ροή φαίνεται στο σχήμα στη μη γραμμοσκιασμένη ζώνη στη βάση της

ΚΔΠ. Η υπόλοιπη περιοχή, επάνω από αυτή, είναι η ωφέλιμη ροή. Εάν επρόκειτο να

εγκατασταθεί ένας στρόβιλος για την εκμετάλλευση όλης αυτής της περιοχής, τότε αυτός θα

ήταν ασύμφορος από τεχνική αλλά και από οικονομική σκοπιά, παρόλο που η λειτουργία του

θα περιοριζόταν σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Η ενέργεια που κερδίζεται, συγκριτικά

με κάποιο χαμηλότερο δυναμικό, δεν είναι αρκετή για να δικαιολογηθεί το μεγάλο επιπλέον

κόστος του εξοπλισμού και των σωληνώσεων. Επιπλέον, κανένας στρόβιλος δεν μπορεί να

λειτουργήσει σε όλο το εύρος της παροχής, από τη μηδενική έως την ονομαστική. Μερικοί

στρόβιλοι λειτουργούν στην πραγματικότητα, μόνο με παροχές που υπερβαίνουν το 60% της

ονομαστικής τους παροχής. Δεν μπορεί, λοιπόν, ακόμα και ένας πολύ καλός και ακριβός

στρόβιλος, να λειτουργεί με παροχή νερού χαμηλότερη του από το ένα πέμπτο της ονομαστικής

παροχής.

Αυτό γίνεται ευκολότερα αντιληπτό με την παρακάτω σχηματική αναπαράσταση.

51

Σχήμα 7.3

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Σχήμα 7.4

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τα παραπάνω σχήματα παρουσιάζουν την περιοχή λειτουργίας 2 διαφορετικών στροβίλων,

όσον αφορά στην παροχή νερού. Στις περιοχές Α και Β έχουμε διακοπή της λειτουργίας του

52

σταθμού, καθώς η παροχή είναι κατά πολύ είτε μικρότερη ή μεγαλύτερη της ονομαστικής και

ως εκ τούτου μη αξιοποιήσιμη. Φαίνεται ότι το εύρος των παροχών που επιτρέπουν τη

λειτουργία του στροβίλου στην πρώτη περίπτωση είναι κατά 25%, περίπου, μεγαλύτερο από το

αντίστοιχο της δεύτερης περίπτωσης. Η ενέργεια που παράγει, όμως, είναι ελάχιστα

περισσότερη, αν και είναι μια πολύ μεγαλύτερη επένδυση.

8.2.1 Ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας

Μια πρώτη, πρόχειρη, εκτίμηση της ετήσιας παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να

προσεγγιστεί με την εξής διαδικασία:

α. Μετριέται η αξιοποιήσιμη παροχή (η περιοχή κάτω από την καμπύλη διαθέσιμης

παροχής).

β. Το αποτέλεσμα της μέτρησης ανάγεται σε μια πραγματική ποσότητα νερού για ένα έτος.

γ. Υπολογίζεται το γινόμενο του ειδικού βάρους του νερού (9,8 𝑘𝑁/𝑚3), επί τον μέσο

βαθμό απόδοσης (περίπου 0,81), επί το καθαρό ύψος πτώσης.

Το αποτέλεσμα των παραπάνω υπολογισμών εκφράζει την ετήσια ηλεκτρική ενέργεια σε kJ

(kilojoules). Συνηθίζεται να γίνεται μετατροπή των μονάδων σε kWh (κιλοβατώρες) διαιρώντας

με 3600.

8.3 ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ - ΒΑΣΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ Όπως έχει αναφερθεί, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από έναν υδροηλεκτρικό σταθμό είναι

άμεση συνάρτηση του ύψους πτώσης και της παροχής νερού. Η επιλογή της θέσης

εγκατάστασης τους σταθμού, λοιπόν, δεν μπορεί παρά να είναι βασισμένη στην ικανοποίηση

αυτών των δύο κριτηρίων. Υπάρχουν, όμως, πάρα πολλοί παράγοντες που εμπλέκονται στη

διαδικασία επιλογής, έτσι δεν είναι εύκολο να δοθεί μια σαφής περιγραφή των βημάτων που

ακολουθούνται. Σίγουρα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν το δυναμικό παραγωγής, η

εκτιμώμενη ετήσια παραγωγή ενέργειας, οι απαιτούμενες εργασίες στον χώρο, οι

περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις του έργου και, φυσικά, η οικονομική βιωσιμότητα

της επένδυσης.

53

Ένα μικρό υδροηλεκτρικό έργο μπορεί κάλλιστα να εγκατασταθεί με προϋποθέσεις για μικρό,

αλλά και για μεγάλο ύψος πτώσης, ανάλογα με τη γεωμορφολογία της περιοχής. Στη γενική

περίπτωση, η θέση με μεγάλο ύψος πτώσης αποτελεί οικονομικότερη λύση διότι χρειάζονται

λιγότερες κατασκευές και διατάξεις για την παραγωγή της ίδιας ενέργειας απ’ ότι σε μια θέση

με μικρό ύψος πτώσης.

Μια άλλη επιλογή είναι να τοποθετηθεί ο σταθμός σε ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις

φραγμάτων που έχουν κατασκευαστεί για ποικίλες χρήσεις (έλεγχος ροής, άρδευση, απόσπαση

ύδατος, κλπ.). Το νερό εισάγεται στον στρόβιλο μέσω του αγωγού πτώσης του φράγματος. Αν

το φράγμα δεν είναι μεγάλου ύψους η προσαγωγή του νερού στο στρόβιλο γίνεται μέσω ενός

σιφώνα. Ο αγωγός πτώσης φέρεται επάνω από το φράγμα πριν πάρει κλίση προς τον στρόβιλο,

ο οποίος μπορεί να εδράζει είτε στην κορυφή του φράγματος, είτε, συνηθέστερα, κατάντη.

Εικόνα 7.5

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

54

8.4 ΕΡΓΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ

8.4.1 Υδροληψία

Το πρώτο έργο που πρέπει να εξεταστεί είναι η εγκατάσταση υδροληψίας με την οποία γίνεται

δυνατή η απόσπαση της ενεργειακά εκμεταλλεύσιμης παροχής από την κατά περίπτωση πηγή

ύδατος. Οι κύριες διατάξεις υδροληψίας είναι η υδροληψία τύπου σίφωνα (siphon intake), η

ορεινή (tyrolean intake) και η πλευρική (side intake).

Εικόνα 7.6

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Ο σχεδιασμός της υδροληψίας είναι τέτοιος ώστε ένα τμήμα της παροχής του νερού να

επιστρέφει απευθείας στο φυσικό υδατόρευμα, προκειμένου να μην διαταραχθεί σε μεγάλο

βαθμό και να επιβιώσει το παρόχθιο οικοσύστημα. Επίσης, προβλέπεται η κατασκευή ειδικής

ιχθυόσκαλας (fish ladder) που αποβλέπει στη διευκόλυνση της διέλευσης των ψαριών. Ακόμη,

για πλευρικές υδροληψίες είναι χρήσιμη η κατασκευή θυροφραγμάτων στον αναβαθμό για να

αποτρέπεται η συσσώρευση φερτών ώστε να μην εμποδίζεται η στερεομεταφορά κατά μήκος

της κοίτης.

Για το συγκεκριμένο έργο, για την υδροληψία της εγκατάστασης κρίνεται απαραίτητη η

κατασκευή χαμηλού φράγματος απλής κατασκευής στον ποταμό από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η

παρουσία του δεν σκοπεύει στη δημιουργία μεγάλου ταμιευτήρα, αλλά στην τήρηση ομαλών

συνθηκών στην είσοδο του συστήματος προσαγωγής.

55

Το νερό οδηγείται με ελεύθερη ροή στον εξαμμωτή (desilter ή δεξαμενή καθίζησης). Η δεξαμενή

έχει τις κατάλληλες διαστάσεις ώστε να διασφαλιστεί η κατακράτηση των κόκκων φερτού των

οποίων οι διαστάσεις ξεπερνούν τα όρια του αποδεκτού σύμφωνα με τις προδιαγραφές του

κατασκευαστή. Εξαίρεση αποτελούν τα έργα που εφαρμόζεται η υδροληψία τύπου σίφωνα

καθώς δεν χρειάζονται έργο εξάμμωσης.

Μεταξύ του εξαμμωτή και του αγωγού προσαγωγής βρίσκεται η δεξαμενή φόρτισης, η οποία

βοηθά να τηρούνται οι πολύ συγκεκριμένες συνθήκες εισόδου του νερού στον αγωγό

προσαγωγής.

Σε γενικές γραμμές τα στάδια για τον σχεδιασμός του συστήματος υδροληψίας είναι τα εξής:

α. Υπολογισμός της μέγιστης ροής. Κατά τη διάρκεια πλημμύρας ενδέχεται να

παρουσιαστεί μεγάλη αύξηση της ροής.

β. Υπολογισμός του ύψους των πλευρικών τοιχίων, που ως σκοπό έχουν να προστατέψουν

το κανάλι υδροληψίας από την είσοδο μεγάλου όγκου νερού κατά τη διάρκεια μιας

πλημμύρας.

γ. Υπολογισμός των διαστάσεων του στομίου του καναλιού. Οι διαστάσεις πρέπει να είναι

τέτοιες ώστε να διασφαλιστεί η κατάλληλη ροή, υπό κανονικές συνθήκες.

δ. Υπολογισμός του πλάτους και της κλίσης του καναλιού ώστε το νερό να κυλάει με τέτοια

ταχύτητα που να συμπαρασύρει τη λάσπη και τις υπόλοιπες φερτές ύλες στη δεξαμενή

καθίζησης, αλλά να μην προκαλέσει εκτεταμένη διάβρωση στον πυθμένα του καναλιού.

ε. Υπολογισμός της μέγιστης επιτρεπόμενης ροής του καναλιού και της πιθανής μέγιστης

ροής που πρέπει να ικανοποιεί το κανάλι σε περίπτωση πλημμύρας. Έπειτα, μπορούν να

διαστασιολογηθούν και τα πλευρικά τοιχώματα του καναλιού.

στ. Κοστολόγηση του έργου για το σύστημα υδροληψίας. Επανάληψη της διαδικασίας με

αλλαγές μεγεθών έως ότου επιτευχθεί βέλτιστη οικονομοτεχνική λύση.

8.4.2 Το σύστημα προσαγωγής

Για το σύστημα προσαγωγής βασικό συστατικό αποτελεί ο αγωγός, μέσω του οποίου

μεταφέρεται η παροχή του ύδατος στον στρόβιλο. Η επιλογή των διαστάσεων και του υλικού

56

κατασκευής του αγωγού γίνεται με βάση τα τεχνικά κριτήρια που πρέπει να πληροί η κατασκευή

αλλά και με γνώμονα την επιδίωξη της βέλτιστης λύσης από οικονομικής σκοπιάς. Ενδεικτικά,

συνήθη υλικά είναι ο χάλυβας, PΝC και σκυρόδεμα. Σπάνια, χρησιμοποιείται και ξύλο. Οι

γεωλογικές συνθήκες και η τοπογραφία της περιοχής και οι θέσεις του σταθμού και της

δεξαμενής φόρτισης καθορίζουν την όδευση του αγωγού.

Ο αγωγός συνήθως είναι εγκατεστημένος υπόγεια, χωρίς να λείπουν περιπτώσεις επιφανειακής

εγκατάστασης. Προτιμάται η υπόγεια εγκατάσταση για λόγους περιβαλλοντικούς αλλά και για

την αποφυγή φθοράς, φυσικής ή ανθρωπογενούς.

Εικόνα 7.7

Πηγή: www.library.tee.gr

8.4.3 Απαγωγή των υδάτων

Αφού το νερό περάσει από τον στρόβιλο επιστρέφει στο φυσικό ρεύμα μέσω ενός καναλιού που

ονομάζεται αυλάκι απαγωγής (ή διώρυγα φυγής). Μερικοί στρόβιλοι έχουν μεγάλες ταχύτητες

εξόδου, οπότε το αυλάκι απαγωγής πρέπει να είναι κατάλληλα σχεδιασμένο ώστε να

διασφαλίζει ότι δε θα υποσκαφθεί ο σταθμός παραγωγής. Επιπλέον, πρέπει να εξασφαλίζεται

ότι, κατά τις περιόδους μεγάλης αύξησης της παροχής νερού, η στάθμη στο αυλάκι απαγωγής

δε θα αυξηθεί σε σημείο που να εμποδίζει την ομαλή λειτουργία του στροβίλου.

8.5 ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Στην απόληξη του αγωγού προσαγωγής βρίσκεται ο σταθμός παραγωγής. Εκεί εγκαθίσταται ο

ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός, δηλαδή οι στρόβιλοι, οι γεννήτριες, οι μετασχηματιστές και

ο εξοπλισμός ελέγχου και παρακολούθησης της εγκατάστασης. Κάθε γεννήτρια είναι απευθείας

57

συνδεδεμένη με τον υδροστρόβιλο, στην ίδια άτρακτο, εκτός από τις περιπτώσεις πολύ μικρών

μονάδων όπου παρεμβάλλεται μετάδοση με γρανάζια.

Το πλήθος των μονάδων, δηλαδή των διατάξεων υδροστροβίλου – γεννήτριας – μετασχηματιστή

κ.λ.π., εξαρτάται από το προβλεπόμενο πρόγραμμα παραγωγής του έργου, λαμβάνοντας

υπόψιν τη διακύμανση της παροχής, την ανάγκη κάλυψης αιχμών του δικτύου κ.α. και, φυσικά,

διάφορα οικονομοτεχνικά κριτήρια.

Η διάταξη του σταθμού παραγωγής ποικίλει ανάλογα με τη ροή του υδατορεύματος, την

τοπογραφία της περιοχής και τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό. Ο σταθμός μπορεί να είναι

υπόγειος ή επιφανειακός. Στην περίπτωση του επιφανειακού σταθμού παραγωγής πρέπει να

τηρούνται οι όροι δόμησης της περιοχής και η ελάχιστη απόσταση από την κοίτη του

υδατορεύματος.

Κατά την έξοδο από τους στροβίλους, το νερό επιστρέφει στον φυσικό ρου του ρεύματος μέσω

μιας διώρυγας φυγής.

8.6 ΥΔΡΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ Ως στρόβιλο ορίζουμε έναν κινητήρα που εξάγει την κινητική ενέργεια που προέρχεται από τη

ροή ενός ρευστού, και τη μετατρέπει σε ωφέλιμο έργο, δηλαδή σε μηχανική ενέργεια.

Ειδικότερα, αν το ρευστό είναι νερό ο στρόβιλος ονομάζεται υδροστρόβιλος.

Ο τύπος και αριθμός των υδροστροβίλων εξαρτάται από την οικονομοτεχνική μελέτη του έργου.

Τα πιο συνήθη μοντέλα υδροστροβίλων είναι οι Pelton (και άλλοι στρόβιλοι ώσης, πχ Turgo),

Francis και Kaplan. Ο στρόβιλος τύπου Pelton χρησιμοποιείται για μεγάλου ύψους πτώση του

νερού. Οι Francis και Kaplan, αντιθέτως βρίσκουν εφαρμογή σε μικρά και μεσαία ύψη. Η

τοποθέτηση των στροβίλων μπορεί να είναι σε άξονα οριζόντιο, κατακόρυφο ή διαγώνιο.

8.6.1 Στρόβιλος τύπου Francis

Ο υδροστρόβιλος Francis είναι ένας μικτού τύπου ροής στρόβιλος με ακτινική εισαγωγή νερού

και αξονική εκροή. Αυτός ο τύπος υδροστροβίλου χρησιμοποιείται για πιεζομετρικά φορτία

μεταξύ 10 και 100 m. Χαρακτηριστικά των στροβίλων τύπου Francis είναι η τοποθέτηση του

58

κινητήρα, που είναι ολοκληρωτικά βυθισμένος στο νερό, και το γεγονός ότι τόσο η πίεση όσο

και η ταχύτητα του νερού μειώνονται από την είσοδο στην έξοδο.

Σε πρώτο στάδιο, το νερό εισέρχεται στη σπείρα, η οποία είναι δακτυλιοειδές κανάλι που

περιβάλλει τον κινητήρα, και εν συνεχεία ρέει μεταξύ των σταθερών κατευθυντήριων βανών, οι

οποίες προσδίδουν στο νερό βέλτιστη διεύθυνση ροής. Έπειτα, εισέρχεται στον κινητήρα, ο

οποίος είναι βυθισμένος και αλλάζει την ορμή του νερού, γεγονός που προκαλεί αντίδραση στον

στρόβιλο. Το νερό ρέει ακτινικά προς το κέντρο. Ο κινητήρας εξασφαλίζεται με καμπύλα

πτερύγια, χάρη στα οποία το νερό διεισδύει. Τα κατευθυντήρια πτερύγια είναι διατεταγμένο εις

τρόπον ώστε η ενέργεια του νερού να μετατρέπεται σε μηχανική ενέργεια και να μην

αναλώνεται σε φαινόμενα στροβιλισμού και άλλα φαινόμενα ροής που προκαλούν απώλειες

ενέργειας. Σχεδιαστικά αλλά και κατασκευαστικά, οι υδροστρόβιλοι τύπου Francis είναι

πολυπλοκότεροι από άλλα μοντέλα, καθότι απαιτούν ειδικό σχεδιασμό για κάθε περίπτωση

πιεζομετρικού φορτίου και ροής.

59

Εικόνα 7.8

Σχηματική αναπαράσταση στροβίλου Francis

Στις διατάξεις υδροστροβίλων Francis, παρατηρείται μη μηδενική πίεση κατάντη. Αυτό μπορεί

να οδηγήσει σε υδραυλικά πλήγματα, επομένως θα πρέπει να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα

για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Για την αντιμετώπιση υδραυλικού πλήγματος

εξαιτίας της απότομης αλλαγής της ροής στον στρόβιλο, τοποθετούνται βαλβίδες ανακούφισης

της πίεσης, ο οποίες, επιπροσθέτως, δεν επιτρέπουν τη συσσώρευση φερτών στους σωλήνες ως

αποτέλεσμα υδραυλικού πλήγματος.

Ο σχεδιασμός των στροβίλων Francis επιτρέπει τη χρήση τους σε ένα μεγάλο εύρος

πιεζομετρικού φορτίου το οποίο κυμαίνεται από 30 έως και 700 m.

8.6.2 Υδροστρόβιλος τύπου Kaplan

Η αυξανόμενη ζήτηση για μεγαλύτερα ποσά ενέργειας κατά τις αρχές του περασμένου αιώνα,

έδωσε το κίνητρο για τη δημιουργία του στροβίλου Kaplan. Ο συγκεκριμένος τύπος στροβίλων

60

θεωρείται κατάλληλος για εκμετάλλευση χαμηλών πιεζομετρικών φορτίων (από 3 έως 9 m,

περίπου) και μεγάλων τιμών ροής του νερού. Η βασική αρχή λειτουργίας του στροβίλου Kaplan

είναι ίδια με αυτή μιας προπέλας πλοίου, αλλά αντεστραμμένη. Το νερό ρέει διαμέσου της

προπέλας και θέτει τον έλικα σε περιστροφή. Η περιοχή διαμέσου της οποίας κινείται το νερό

επιδιώκεται να καταλαμβάνει τη μέγιστη δυνατή επιφάνεια και για το λόγο αυτό οι

υδροστρόβιλοι τύπου Kaplan θεωρούνται κατάλληλοι για ροές μεγάλου όγκου και

πιεζομετρικών φορτίων μόνο μερικών μέτρων.

Εικόνα 7.9

Σχηματική αναπαράσταση στροβίλου Kaplan

Η κλίση των πτερυγίων των στροβίλων τύπου Kaplan είναι ρυθμιζόμενη. Το γεγονός αυτό δίνει

τη δυνατότητα προσαρμογής σε μεγάλες αποκλίσεις της ροής. Οι στρόβιλοι Kaplan

παρουσιάζουν, κατά μέσο όρο, βαθμό απόδοσης άνω του 0,9 και πλέον χρησιμοποιούνται αντί

των στροβίλων Francis. Το κόστος τους, όμως, είναι αποτρεπτικό οπότε βρίσκουν χρήση κυρίως

σε πολύ μεγάλες εγκαταστάσεις.

61

8.6.3 Υδροστρόβιλος τύπου Pelton

Όπως ήδη έχουμε αναφέρει, οι στρόβιλοι Pelton χρησιμοποιούνται κυρίως για μεγάλο ύψος

πτώσης, δηλαδή για μεγάλα πιεζομετρικά φορτία, εξαιτίας των μικρών περιστροφικών

ταχυτήτων που αναπτύσσονται. Μπορεί, όμως, να χρησιμοποιηθεί και σε σχετικά χαμηλά

πιεζομετρικά φορτία, εάν από το σχεδιασμό της εγκατάστασης δεν παρουσιάζονται

προβλήματα εξαιτίας του μεγέθους του κινητήρα και της χαμηλής ταχύτητας.

Εικόνα 7.10

Σχηματική αναπαράσταση στροβίλου Pelton

Η είσοδος του στροβίλου Pelton είναι μία διάταξη ενός ή περισσοτέρων ακροφυσίων

τροφοδοσίας. Οι δέσμες νερού που προκύπτουν από τα ακροφύσια προσπίπτουν στην πτερωτή,

η οποία είναι τοποθετημένη με τρόπο τέτοιο ώστε να επιτρέπει στο νερό να πέφτει με τη

βαρύτητα στο αυλάκι απαγωγής.

Ο άξονας της πτερωτής μπορεί να είναι κατακόρυφος ή οριζόντιος. Αν η υπό σχεδίαση διάταξη

απαιτεί περισσότερα των δύο ακροφύσια, προτιμότερος είναι ο κατακόρυφος άξονας. Με αυτόν

62

τον τρόπο, τα ακροφύσια δεν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο και δεν παρεμποδίζεται η λειτουργία

τους από τα απόνερα.

8.7 ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ Οι γεννήτριες είναι ηλεκτρικές μηχανές που μετατρέπουν τη μηχανική ενέργεια σε ηλεκτρική,

και αντίστροφα. Η συντριπτική πλειοψηφία των γεννητριών που χρησιμοποιούνται στα

ηλεκτρικά συστήματα σήμερα είναι τριφασικές γεννήτριες εναλλασσόμενου ρεύματος. Αυτές

διαχωρίζονται σε σύγχρονες και ασύγχρονες. Οι σύγχρονες γεννήτριες είναι, στη γενική

περίπτωση, πιο ακριβές από τις ασύγχρονες, τουλάχιστον για ονομαστική ισχύ μέχρι 2 MW και

χρησιμοποιούνται σε συστήματα ενέργειας όπου η παραγόμενη από τη γεννήτρια ισχύς

καλύπτει ένα σχετικά μεγάλο μέρος του φορτίου του συστήματος. Οι ασύγχρονες γεννήτριες,

αντίθετα, εφαρμόζονται σε μεγάλα δίκτυα και η ισχύς τους αντιπροσωπεύει ένα αμελητέο

ποσοστό του φορτίου του συστήματος. Οι ασύγχρονες γεννήτριες είναι 2 - 4% λιγότερο

αποδοτικές από τις σύγχρονες.

Εικόνα 7.11

Πηγή: www.library.tee.gr

63

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η περιοχή μελέτης βρίσκεται στη λεκάνη απορροής του Γαλλικού

ποταμού. Παρ’ όλ’ αυτά, η ροή του ποταμού είναι περιορισμένη έως ανύπαρκτη σε ορισμένα

σημεία και διατηρείται από εκτροπές που πραγματοποιεί η ΕΥΑΘ με σκοπό την ύδρευση της

Θεσσαλονίκης.

Γίνεται αντιληπτό ότι η εγκατάσταση ενός υδροηλεκτρικού έργου που σαν πηγή υδροληψίας θα

έχει απευθείας, τον παρακείμενο στην περιοχή μελέτης, Γαλλικό ποταμό δεν αποτελεί την πλέον

βιώσιμη πρόταση. Η υπάρχουσα ροή δεν είναι απόλυτα ικανοποιητική, ειδικά τους

καλοκαιρινούς μήνες, οπότε και ενδέχεται να παύσει πλήρως. Αυτό, φυσικά, θα σημάνει και την

παύση της λειτουργίας του υδροηλεκτρικού σταθμού σε μια περίοδο αυξημένης ζήτησης

ρεύματος. Απαραίτητη κρίνεται, λοιπόν, η ύπαρξη εναλλακτικής πρότασης για την τροφοδοσία

του σταθμού με νερό.

8.8 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Με γνώμονα την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δίνονται παρακάτω

συνοπτικά συμπληρωματικές οδηγίες και προδιαγραφές.

8.8.1 Υδροληψία και συναφή έργα

Στην περίπτωση της επιλογής υδροληψίας ορεινού τύπου και την κατασκευή οδών

προσπέλασης, δεν αναμένονται επιπτώσεις, με την προϋπόθεση ότι:

Εξασφαλίζεται η προσαρμογή της υδροληψίας στην κοίτη του ποταμού, με έργα

χαμηλού ύψους, ώστε να μην αλλοιώνεται η φυσιογνωμία του χώρου.

Γίνεται προσπάθεια, ιδιαίτερα σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή

προστατευόμενες περιοχές (NATURA 200), να αποφεύγεται η εκχέρσωση σημαντικού

αριθμού δένδρων, για την κατασκευή της υδροληψίας και των οδών προσπέλασης.

Προβλέπεται ειδική τεχνική κατασκευή (ιχθυόδρομος), που να επιτρέπει την ελεύθερη

κίνηση της ιχθυοπανίδας (εφόσον υπάρχει).

Προβλέπεται κατάλληλη χάραξη των δρόμων προσπέλασης και κατάλληλη

δενδροφύτευση και αντιστήριξη των πρανών, για την αντιμετώπιση σχετικά μεγάλων

εκσκαφών.

64

Εξασφαλίζεται η κατάλληλη ποσότητα νερού κατάντη της υδροληψίας (οικολογική

παροχή), για τη διατήρηση της ισορροπίας της χλωρίδας και πανίδας.

Εξασφαλίζονται οι υφιστάμενες χρήσεις νερού κατάντη του έργου υδροληψίας και μέχρι

το σταθμό παραγωγής ή εξετάζονται εναλλακτικές.

Κατασκευάζεται ειδική διάταξη για τη διάθεση των λεπτόκοκκων φερτών, κατάντη του

έργου. Στην περίπτωση ορεινής υδροληψίας, θα πρέπει να σχεδιάζεται η περιοδική

διάθεση των χονδρόκοκκων υλικών κατάντη.

Στην περίπτωση επιλογής κατασκευής φράγματος, θα πρέπει να εξεταστούν με προσοχή τα

ακόλουθα:

Υλικά κατασκευής του φράγματος και των επιμέρους έργων. Ενδείκνυνται τα χωμάτινα

φράγματα, καθώς έχουν καλύτερη προσαρμογή στον χώρο και καλύτερη συμπεριφορά

σε περιπτώσεις σεισμών).

Χώροι απόληψης και απόρριψης υλικών. Αποφυγή απόληψης και απόρριψης υλικών από

χώρους εκτός της έκτασης κατάληψης του ταμιευτήρα, εάν πρώτα δεν εξεταστεί η δυνατότητα

αυτή

Χωροθέτηση του φράγματος. Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις το φράγμα

κατασκευάζεται σε στενά σημεία ποταμών, θα πρέπει να ελεγχθεί αν ο ταμιευτήρας και

η λειτουργία του έργου μπορούν να εξασφαλίσουν τη δημιουργία υγροτοπικού

οικοσυστήματος και δεν έχουν αρνητική επίδραση στη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής,

τόσο στο στάδιο της κατασκευής όσο και κατά τη λειτουργία του.

Ευστάθεια του φράγματος και σεισμικότητα της περιοχής. Σε μεγάλες κατασκευές

ενδείκνυται η εξέταση διάδοσης πλημμυρικού κύματος, σε περίπτωση μερικής ή ολικής

καταστροφής του φράγματος και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που υπάρχουν οικισμοί στις

γύρω περιοχές.

8.8.2 Αγωγός Προσαγωγής

Οι αγωγοί από σκυρόδεμα (διώρυγες) πρέπει να τοποθετούνται μέσα στο έδαφος και όχι πάνω

από την επιφάνεια του εδάφους, τόσο για λόγους ασφάλειας (προστασία από ανθρωπογενή ή

μη φθορά), όσο και για την κανονική μετακίνηση της πανίδας. Κατά τον σχεδιασμό του έργου, η

λύση της όδευσης του αγωγού προσαγωγής εντός της κοίτης του ποταμού θα πρέπει να

65

αποφεύγεται, ώστε να μη διαταράσσεται το οικοσύστημα του ποταμού. Η κατασκευή οδού

πρόσβασης για τον εγκιβωτισμό του αγωγού δεν επιδρά μόνιμα στο περιβάλλον, καθώς κατά τη

λειτουργία του έργου, η ζώνη κατάληψής του αποδίδεται στην πρότερη χρήση της (π.χ.

βοσκότοπος ή αγροτική χρήση).

8.8.3 Σταθμός Παραγωγής

Η κατασκευή διώρυγας φυγής για την αποφυγή διάβρωσης του πυθμένα του σημείου εξόδου

του νερού είναι απαραίτητη. Όπως επίσης και η αποφυγή οποιασδήποτε αλλοίωσης των

φυσικοχημικών χαρακτηριστικών του νερού (διαρροές, χρήση επικίνδυνων ουσιών), ώστε να

αποδοθεί ποιοτικά όπως ήταν πριν την εκμετάλλευση και ακόμα, η προσαρμογή του κτιρίου του

στροβίλοστασίου προς την τοπική αρχιτεκτονική και η κατάλληλη διαμόρφωση του

περιβάλλοντος χώρου.

8.8.4 Γραμμή μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας

Η γραμμή μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το δίκτυο της ΔΕΗ πραγματοποιείται

πάντα με βάση τις υποδείξεις της. Σκόπιμο είναι να ακολουθούνται, κατά το δυνατόν, οι

υφιστάμενες οδοί προσπέλασης, ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο η εκχέρσωση ή η γενικότερη

υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Ζητήματα, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και ο θόρυβος (φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα

κατά τη φάση της κατασκευής), δεν αποτελούν σημαντικά θέματα. Μεγαλύτερη σημασία

αποκτούν, όταν το ΜΥΗΕ κατασκευάζεται πλησίον κατοικημένης περιοχής.

66

9 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΥΔΡΕΥΣΗΣ

Τα σημαντικότερα προβλήματα που παρουσιάζονται στη διαχείριση των δικτύων ύδρευσης

σχετίζονται με απώλειες νερού αλλά και ενέργειας. Αυτοί οι δύο παράγοντες είναι άμεσα

συνδεδεμένοι με την ύπαρξη διαρροών στο δίκτυο. Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι τα

σφάλματα σε αγωγούς οφείλονται στο καθεστώς των αναπτυσσόμενων σε αυτούς πιέσεων. Για

την αντιμετώπιση και αποφυγή τέτοιων ανωμαλιών τοποθετούνται διατάξεις μείωσης πίεσης

σε διάφορα σημεία του δικτύου. Οι διατάξεις αυτές περιλαμβάνουν βαλβίδες μείωσης πίεσης,

φρεάτια πιεζοθραύσης κ.α.. Είναι προφανές ότι όπου υπάρχει εκτόνωση, υπάρχει και ενέργεια.

Στις διατάξεις αυτές, ουσιαστικά πραγματοποιείται απαγωγή ενέργειας από το νερό η οποία

απελευθερώνεται στο περιβάλλον με τη μορφή θερμότητας. Τα ποσά της ενέργειας αυτής είναι

σημαντικά και υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησής των.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον που προσανατολίζεται προς την

κατεύθυνση αυτή. Δηλαδή, τη διαμόρφωση τεχνοοικονομικά βιώσιμων προτάσεων για την

εκμετάλλευση της ενέργειας που εκτονώνεται από τα δίκτυα ύδρευσης. Η περίπτωση της

ενεργειακής αξιοποίησης των εξωτερικών υδραγωγείων αποδεικνύεται πιο εύκολη, ειδικά όταν

πρόκειται για δίκτυο υδροδότησης μεγάλων πόλεων, καθώς τα έργα που απαιτούνται

αποτελούν μικρογραφία των μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων, για τα οποία υπάρχει

διαδεδομένη τεχνογνωσία.

9.1 Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΔΑΠ Α.Ε. Ένα τυπικό σύστημα υδροδότησης αποτελείται από μια πηγή ύδατος, αγωγούς μεταφοράς,

εγκαταστάσεις επεξεργασίας, δεξαμενές αποθήκευσης και το δίκτυο διανομής. Στόχος του είναι

να εξασφαλίσει την παροχή επαρκούς ποσότητας, καλής ποιότητας νερού για τους κατοίκους

μιας περιοχής.

67

Εικόνα 8.1

Η Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΕΥΔΑΠ Α.Ε.), είναι η μεγαλύτερη εταιρεία στην Ελλάδα

στη δραστηριότητα ύδρευσης- αποχέτευσης. Το πελατολόγιο της ΕΥΔΑΠ στον τομέα της

ύδρευσης, περιλαμβάνει περίπου 4.000.000 πελάτες (περίπου 1.950.000 συνδέσεις), ενώ το

μήκος των αγωγών ανέρχεται σε περίπου 8.400 χλμ.

Η ΕΥΔΑΠ έχει αξιοποιήσει τα εξωτερικά υδραγωγεία Ευήνου, Μόρνου, Υλίκης και Μαραθώνα,

κατασκευάζοντας και θέτοντας σε λειτουργία Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα κατά μήκος τους.

Συγκεκριμένα, το νερό των υδραγωγείων εκτρέπεται σε παράπλευρο κανάλι, όπου με τη

λειτουργία υδροστροβίλου, η υδραυλική ενέργεια μετατρέπεται σε μηχανική και κατόπιν μέσω

γεννήτριας σε ηλεκτρική. Στη συνέχεια, το νερό διοχετεύεται ξανά στο κεντρικό υδραγωγείο,

συνεχίζοντας τη ροή του. Είναι, λοιπόν, δυνατό να χρησιμοποιηθεί το εξωτερικό υδραγωγείο ως

πηγή υδροληψίας για την τροφοδότηση της υδρογεννήτριας του προτεινόμενου έργου.

Η ΕΥΔΑΠ έχει κατασκευάσει 6 υδροηλεκτρικά κατά μήκος των υδραγωγείων της, στις θέσεις:

Κίρφη (760 KW)

Ελικώνας (650 KW)

Καρτάλα Κιθαιρώνα (1.200 KW)

Μάνδρα (630 KW)

Φράγμα Ευήνου (820 KW)

Κλειδί (590 KW)

68

Εικόνα 8.2

Δίκτυο ΜΥΗΣ της ΕΥΔΑΠ (Πηγή: ΕΥΔΑΠ)

Η δραστηριοποίηση εταιρειών ύδρευσης στο χώρο της ενέργειας, με έργα εκμετάλλευσης

εναλλακτικών μορφών και ανανεώσιμων πηγών κρίνεται ως μια από τις βασικές δραστηριότητες

πολλαπλού σκοπού που εξυπηρετεί όχι μόνο την ανάπτυξη και οικονομική ευρωστία της

επιχείρησης αλλά συμβάλλει ουσιαστικά και στην προστασία του περιβάλλοντος.

9.2 ΔΙΚΤΥΑ ΕΥΔΑΠ Η μεταφορά αδιύλιστου ύδατος και η διανομή πόσιμου διυλισμένου νερού για τις ανάγκες της

περιοχής ευθύνης της ΕΥΔΑΠ, απαιτεί την κατασκευή και λειτουργία

1. Ενός εκτεταμένου εξωτερικού δικτύου υδραγωγείων για την μεταφορά υδάτινων πόρων από

τις πλούσιες υδρολογικά περιοχές της Στερεάς Ελλάδος και

69

2. Ενός αντίστοιχα πυκνού εσωτερικού δικτύου που εξυπηρετεί διαφορετικές ζώνες πίεσης

όπως προκύπτει και από το ανάγλυφο του Λεκανοπεδίου της Αττικής.

9.2.1 Σύστημα Υδραγωγείων Αδιύλιστου Ύδατος

Σήμερα, στο συντριπτικό ποσοστό τους, οι ανάγκες για αδιύλιστο νερό καλύπτονται από τα

υδραγωγεία Ευήνου-Μόρνου και δευτερευόντως από τα υδραγωγεία Υλίκης - Μαραθώνα. Το

Σύστημα Υδραγωγείων Αδιύλιστου Ύδατος που διαχειρίζεται η ΕΥΔΑΠ ΑΕ, αποτελεί το Εξωτερικό

Υδροδοτικό Σύστημα Τροφοδοσίας των Μονάδων Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ) και περιλαμβάνει

ταμιευτήρες, γεωτρήσεις και έργα μεταφοράς ύδατος.

Οι επιφανειακοί υδατικοί πόροι συγκεντρώνονται σε τέσσερις ταμιευτήρες. Πρόκειται για τους

τεχνητούς ταμιευτήρες Ευήνου, Μόρνου και Μαραθώνα και τη φυσική λίμνη της Υλίκης. Το

σύστημα μεταφοράς αποτελείται από τα εξής κύρια υποσυστήματα:

9.2.2 Υπο-Σύστημα Ευήνου-Μόρνου

Το σύστημα αποτελείται από ένα σύνολο ανοικτών και κλειστών υδραγωγείων, συνολικού

μήκους 220 χλμ περίπου, λειτουργεί με βαρύτητα, μεταφέροντας αδιύλιστο νερό από την

Δυτική Στερεά στις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ) Μάνδρας και Μενιδίου.

9.2.3 Υπο-Σύστημα Υλίκης-Μαραθώνα

Το σύστημα μεταφέρει νερό από την Υλίκη στην Μονάδα Επεξεργασίας Νερού των Κιούρκων,

ενώ η περίσσεια νερού διοχετεύεται στον ταμιευτήρα Μαραθώνα για να τροφοδοτείται η

παλαιότερη ΜΕΝ, τα Διυλιστήρια Γαλατσίου. Για τη λειτουργία του απαιτείται άντληση, ενώ το

συνολικό μήκος ανέρχεται σε 67 χλμ περίπου.

9.3 ΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΥΗΕ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΤΗΣ ΕΥΔΑΠ Τα υπό εξέταση Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα στα Δίκτυα της ΕΥΔΑΠ έχουν ειδικά χαρακτηριστικά

στα οποία αξίζει να αναφερθούμε εκτενέστερα. Συγκεκριμένα τα βασικότερα χαρακτηριστικά

τους αφορούν στα παρακάτω:

Μικρό σχετικά μέγεθος ονομαστικής Ισχύος:

70

Από 500 έως 1200kW για τα ΜΥΗΕ στο σύστημα Υδραγωγείων Αδιύλιστου ύδατος και από

μερικές δεκάδες έως 240 kW για τα ΜΥΗΕ και Πολύ Μικρά ΥΗΕ στο Δίκτυο Ύδρευσης πόσιμου

νερού.

Μεγάλη επένδυση σε Η/Μ εξοπλισμό και τελικά υψηλό ΕΙΔΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΙΣΧΥΟΣ €/kW

Τα υδροηλεκτρικά έργα στα δίκτυα της ΕΥΔΑΠ, με εξαίρεση αυτό στη έξοδο της σήραγγας στη

θέση Γκιώνα που λειτουργεί η ΔΕΗ, έχουν σημείο λειτουργίας με χαμηλό μανομετρικό και

μεγάλη σχετικά παροχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προκύπτει τελικά Ειδικό Κόστος Ισχύος

μεγαλύτερο των 1100 €/ΚW, λόγω της σημαντικής δαπάνης σε Η/Μ πάγιο Εξοπλισμό. Το

χαρακτηριστικό αυτό αντισταθμίζεται από το γεγονός της συνεχούς σταθερής λειτουργίας.

Εντούτοις, έχει ως αποτέλεσμα την μικρή χρηματοδότηση σύμφωνα με τον Εθνικό Ενεργειακό

Οδηγό.

Ελάχιστες απαιτήσεις σε έργα τροποποίησης Υδροσυλλογής και Μεταφοράς ύδατος:

Όλα τα έργα αφορούν προϋπάρχουσες κατασκευές Φραγμάτων, Σηράγγων και υδραγωγείων

που έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν για την ύδρευση της περιοχής Ευθύνης ΕΥΔΑΠ.

Σχετικά Μικρές απαιτήσεις σε έργα Πολιτικού Μηχανικού:

Ο χώρος κατασκευής τους γίνεται ουσιαστικά στους προ-διαμορφωμένους χώρους των Έργων

Καταστροφής Ενέργειας, για την λειτουργία των οποίων υπάρχει ήδη τόσο η δυνατότητα

προσέγγισης όσο και η διαμόρφωση του πέριξ χώρου για την λειτουργία συντήρηση των προς

αντικατάσταση πλέον ΕΚΕ με ΜΥΗΕ.

Ύπαρξη δικτύου ΔΕΗ:

Για την αυτόματη λειτουργία των ΕΚΕ υπάρχει διαθέσιμο δίκτυο ΔΕΗ. Ακόμη και στη περίπτωση

που το υπάρχον δίκτυο ΔΕΗ δεν επαρκεί, είναι σαφές ότι η χωροθέτηση και όδευση του προς τα

ΥΗΕ είναι ευκολότερη και εν πάση περιπτώσει το πιθανότερο είναι ότι δεν θα προκύψουν

σημαντικές νέες οδεύσεις καλωδίων μέσα από δασικές εκτάσεις.

71

Η συνεχής και σταθερή λειτουργία τους είναι προκαθορισμένη από τις απαιτήσεις

υδροδότησης:

Το σημαντικότερο πρόβλημα στο σχεδιασμό και λειτουργία ΥΗΕ είναι η στοχαστική εκτίμηση

σχετικά με την διαθεσιμότητα υδάτινων πηγών. Στην περίπτωση της ΕΥΔΑΠ, οι κίνδυνοι του

στοχαστικού μοντέλου έχουν μελετηθεί και αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της υδροδότησης της

Αττικής.

Συνοπτικά παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες τα ΜΥΗΕ σε εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ:

Πίνακας 8.1

ΟΝΟΜΑ

ΕΡΓΟΥ/ΜΥΗΣ

ΜΕΓΙΣΤΗ

ΙΣΧΥΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

(GWh/έτος)

ΕΙΔΙΚΟ

ΚΟΣΤΟΣ

ΙΣΧΥΟΣ

(€/kW)

ΕΙΔΙΚΟ

ΚΟΣΤΟΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΑΝΑΛΟΓΟΥΣΑ

ΕΤΗΣΙΑ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΡΥΠΩΝ ΠΟΥ

ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΑΙ

(tn/έτος)

𝐶𝑂2 ΛΟΙΠΑ

ΚΙΡΦΗΣ 0,76 5,87 1.671 0,22 6.300 130

ΕΛΙΚΩΝΑ 0,65 5,03 1.671 0,22 6.000 120

ΚΙΘΑΙΡΩΝΑ 1,20 9,50 2.559 0,32 6.834 142

ΜΑΝΔΡΑΣ 0,63 4,90 3.600 0,46 5.600 112

ΚΛΕΙΔΙΟΥ 0,50 3,60 2.880 0,40 5.100 105

ΕΥΗΝΟΥ 0,82 4 2.101 0,43 3.166 66

Πηγή: ΕΥΔΑΠ

72

Πίνακας 8.2

ΟΝΟΜΑ ΕΡΓΟΥ ΕΡΓΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η/Μ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

Γκιώνα-ΔΕΗ Στην έξοδο της σήραγγας Γκιώνας Λειτουργεί από το 1988

Κτίριο κατασκευασμένο από τη ΔΕΗ: Σταθμός= 699,04 τ.μ. Ξενώνας= 63,0 τ.μ. Κτίριο μετασχ.= 92,82 τ.μ. ΚΕΝΗ ΘΕΣΗ ΓΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΡΟΒΙΛΟ

1 Υδροστρόβιλος τύπου Francis κατακόρυφη, ισχύος 8,5 MW Γεννήτρια σύγχρονη 9,4 MΝA Μετασχηματιστής τριφασικός 9,4 MΝW, 161,25 KW/ 6,3 KΝ

Κίρφη Στο νομό Βοιωτίας Λειτουργεί από το 2005

Κτίριο εμβαδού 140 τ.μ. Σύστημα προσαγωγής: Χαλύβδινος αγωγός Φ3100 Σύστημα απαγωγής: διώρυγα φυγής

Υδροστρόβιλος τύπου Kaplan, 790 KW Γεννήτρια μεγ. Ισχύος 780 KW ασύγχρονη Μετασχηματιστής Δυναμικότητας 900 KΝA Τάση λειτουργίας: 0,66/20 KΝ

Ελικώνας Στο νομό Βοιωτίας Λειτουργεί από το 2005

Κτίριο εμβαδού 140 τ.μ. Σύστημα προσαγωγής: Χαλύβδινος αγωγός Φ2300 Σύστημα απαγωγής: διώρυγα φυγής

Υδροστρόβιλος τύπου Kaplan, 680 KW Γεννήτρια μεγ. Ισχύος 680 KW ασύγχρονη Μετασχηματιστής δυναμικότητας 800 KΝA Τάση λειτουργίας: 0,66/20 KΝ

Κιθαιρώνας Στο νομό Βοιωτίας Λειτουργεί από το 2007

Κτίριο εμβαδού 200 τ.μ. Σύστημα προσαγωγής: 2 Χαλύβδινοι αγωγοί Φ1800 Σύστημα απαγωγής: διώρυγα φυγής

2 Υδροστρόβιλοι τύπου Kaplan οριζόντιου άξονα, ολικής μεγ. Ισχύος 1230 KW 2 Γεννήτριες Δυναμικότητας 800 KΝA Τάση λειτουργίας: 0,40/20 KΝ

Μάνδρα Στο νομό Αττικής Λειτουργεί από το 2008

Κτίριο εμβαδού 120 τ.μ. Σύστημα προσαγωγής: Χαλύβδινος αγωγός Φ2300 Σύστημα απαγωγής: διώρυγα φυγής

Υδροστρόβιλος τύπου Kaplan οριζοντίου άξονα ισχύος 656 KW Γεννήτρια δυναμικότητας 750 KΝA ασύγχρονη τριφασική Μετασχηματιστής δυναμικότητας 800 KΝA σύγχρονη Τάση λειτουργίας: 0,40/20 KΝ

Εύηνος Στο νομό Αιτωλοακαρνανίας Λειτουργεί από το 2009

Κτίριο εμβαδού 120 τ.μ. Σύστημα προσαγωγής: Χαλύβδινος αγωγός Φ800 μήκος 35 μ. Σύστημα απαγωγής: λεκάνη ηρεμίας, απορροή Εύηνος

Υδροστρόβιλος τύπου Francis ισχύος 875 KW Γεννήτρια δυναμικότητας 1000 KΝA σύγχρονη Μετασχηματιστής Δυναμικότητας 1000 KΝA Τάση λειτουργίας: 0,40/20 KΝ

73

Κλειδί Στο νομό Βοιωτίας

Κτίριο εμβαδού 200 τ.μ. Σύστημα προσαγωγής: Χαλύβδινος αγωγός Φ1800 Σύστημα απαγωγής: διώρυγα φυγής

Υδροστρόβιλος τύπου Francis ισχύος 630 KW Γεννήτρια δυναμικότητας 650 KΝA ασύγχρονη Μετασχηματιστής Δυναμικότητας 800 KΝA Τάση λειτουργίας: 0,40/20 KΝ

Πηγή: ΕΥΔΑΠ

9.4 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Το εξωτερικό υδραγωγείο στην περιοχή Νάρρες, που βρίσκεται στα όρια του Δ.Δ. Πενταλόφου,

τέθηκε σε λειτουργία το 1968 και η υδροληψία του κατασκευάστηκε στην κοίτη του Γαλλικού

ποταμού. Το υδραγωγείο λειτουργεί με βαρύτητα και τροφοδοτεί τη δεξαμενή Διαβατών, από

την οποία υδροδοτούνταν στο παρελθόν τμήμα της Δυτικής Θεσσαλονίκης κι οι εγκαταστάσεις

της ΕΚΟ. Σήμερα δε χρησιμοποιείται και είναι σε αναμονή.

Η υδροληψία στην περιοχή Νάρρες βρίσκεται εντός της κοίτης του Γαλλικού ποταμού και

αποτελείται από τρία φρεάτια υδροσυλλογής. Η παροχή που μπορεί να ληφθεί από την

υδροληψία Νάρρες μεταβάλλεται από 5.000 m3 την ημέρα έως 25.000 m3 την ημέρα, ανάλογα

με τις βροχοπτώσεις και τις χιονοπτώσεις που σημειώνονται κάθε χρονιά. Σήμερα το

υδραγωγείο Νάρρες είναι σε ετοιμότητα και δε χρησιμοποιείται.

Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες και υποδομές που μπορούν να

υποστηρίξουν το εγχείρημα της δημιουργίας ενός ΜΥΗΣ στην περιοχή του Πενταλόφου.

74

10 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

10.1 ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Η κατασκευή έργων από τον άνθρωπο, τις περισσότερες φορές, απαιτεί σημαντικές

παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον. Η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι η

διερεύνηση της συμβατότητας διάφορων αναπτυξιακών σχεδίων, προγραμμάτων, έργων και

άλλων δραστηριοτήτων με τις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής προστασίας (Μέγα, 2009).

Αντικείμενο μιας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι η πρόβλεψη της μελλοντικής

κατάστασης του περιβάλλοντος του έργου, υπό την επίδραση του έργου. Κατά την εκπόνηση

της μελέτης πρέπει να εξετάζονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις όλων των εναλλακτικών

λύσεων του έργου, καθώς κάποιες ενδέχεται να είναι πιο φιλικές προς το περιβάλλον, ακόμα

κι αν δε συμφέρουν από τεχνικής και οικονομικής σκοπιάς.

Η ΜΠΕ θα πρέπει να είναι μια από τις βασικότερες συνιστώσες στο σχεδιασμό και την

εκτέλεση ενός έργου, ώστε να προβλέπονται και να ελαχιστοποιούνται οι ανεπιθύμητες

βλάβες στο περιβάλλον. Σε περίπτωση που οι επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον είναι

πολύ σοβαρές, θα πρέπει να εξετάζεται πολύ σοβαρά η ματαίωσή του.

10.2 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΜΥΗΣ Στη σύνταξη ΜΠΕ για την κατασκευή ενός ΜΥΗΣ, διερευνώνται, σε πρώτο στάδιο, οι

επιδράσεις που υφίσταται το περιβάλλον στη φάση της κατασκευή, κυρίως λόγω των έργων

υδροληψίας στην κοίτη του ποταμού, της εγκατάσταση του αγωγού προσαγωγής, της

ανέγερση του μηχανοστασίου κ.α.. Επιπλέον, μελετώνται οι επιπτώσεις που προκαλούνται

από τα συνοδευτικά έργα, όπως η διάνοιξη οδών προσπέλασης ή η εγκατάσταση γραμμών

μεταφοράς. Σημαντική παράμετρος είναι και η αισθητική ένταξη του έργου στον περιβάλλοντα

χώρο.

Κατά τη φάση λειτουργίας, το πιο σημαντικό θέμα που προκύπτει είναι οι συνέπειες της

εκτροπής του υδατορεύματος, από το σημείο της υδροληψίας μέχρι τον σταθμό παραγωγής,

διότι ενδέχεται να επιφέρει δραματικές επιπτώσεις στην πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής.

75

Οι κύριες περιβαλλοντικές παράμετροι που συνδέονται με την λειτουργία των ΜΥΗΕ είναι οι

ακόλουθες:

Οπτική όχληση και αισθητική ένταξη

Φυσικό περιβάλλον, δηλαδή χλωρίδα και πανίδα ( κυρίως ιχθυοπανίδα ) και οικολογική

παροχή.

Έδαφος ( επιφανειακά και υπόγεια νερά )

Είναι φανερό ότι όλα τα παραπάνω δεν επηρεάζονται στον ίδιο βαθμό από όλα τα έργα που

πραγματοποιούνται. Παράγοντες, όπως το μέγεθος και η φύση του ΜΥΗΕ και τα

χαρακτηριστικά του ( π.χ. ύπαρξη ταμιευτήρα, εκτεταμένο οδικό δίκτυο κ.α. ) καθορίζουν

σημαντικά τον βαθμό, στον οποίο ασκείται πίεση στο περιβάλλον.

Εξ’ ορισμού ένας Μικρός Υδροηλεκτρικός Σταθμός αποτελεί ένα έργο απόλυτα συμβατό με το

περιβάλλον. Το σύνολο των επιμέρους παρεμβάσεων του έργου μπορεί να ενταχθεί αισθητικά

και λειτουργικά στα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος αξιοποιώντας τοπικούς πόρους.

Ακόμα, η πλήρης αυτοματοποίηση των ΜΥΗΕ οδηγεί στην ελαχιστοποίηση των λειτουργικών

εξόδων και περιορίζει τις ανάγκες σε προσωπικό και σε απλές περιοδικές επισκέψεις ελέγχου.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ΜΥΗΕ, ακόμη και στην περίπτωση της δημιουργίας μικρών

ταμιευτήρων, δεν σχετίζονται με αυτές των αντίστοιχων μεγάλων μονάδων παραγωγής, στις

οποίες εντοπίζονται εδαφικές, υδρολογικές, οικολογικές, κοινωνικές ή οικονομικές

διαφοροποιήσεις.

Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά τα περιβαλλοντικά θέματα που σχετίζονται με την

κατασκευή ενός ΜΥΗΕ και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση ανώμαλων

και ανεπιθύμητων καταστάσεων.

76

Πίνακας 9.1

Περιβαλλοντικά Θέματα Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων

Θετικές Επιδράσεις Επιπτώσεις Προτάσεις Απουσία εκπομπών

(𝐶𝑂2, 𝑁𝑂𝑥, 𝑆𝑂2) Οπτική όχληση/ τοπίο Χρήση υλικών και πρακτικών

της περιοχής για κατασκευές. Κατάλληλος σχεδιασμός και χωροθέτηση των στοιχείων

του Μ.Υ.Η.Ε.. Εγκιβωτισμός

αγωγών, κατάλληλη χάραξη οδικού

δικτύου, χρήση υφιστάμενων δρόμων

Συμβολή στην αύξηση οξυγόνωσης των υδατορευμάτων

Θνησιμότητα ιχθυοπανίδας Κατάλληλος σχεδιασμός (π.χ. χρήση παγίδων

ιχθυοπανίδας στην υδροληψία, χρήση ιχθυόδρομων όπου

απαιτείται)

O ταμιευτήρας (όταν χρησιμοποιείται) δημιουργεί

νέους υδροβιότοπους

Σύνδεση με το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής

ενέργειας

Περιορισμός επιπτώσεων (π.χ. αποκατάσταση

περιοχής, χρήση υπόγειων γραμμών)

Χλωρίδα και υδατικοί πόροι Ελαχιστοποίηση των εκχερσωμένων εκτάσεων.

Εξασφάλιση της οικολογικής παροχής και των χρήσεων

νερού κατάντη

Οδικό δίκτυο Περιορισμός επιπτώσεων (π.χ. χρήση υπάρχοντος

οδικού δικτύου εάν είναι δυνατόν, κατάλληλη

διάνοιξη δρόμων, αποκατάσταση πρανών και

φυσικής βλάστησης, συντήρηση του οδικού

δικτύου) Πηγή: www.library.tee.gr

10.3 ΟΠΤΙΚΗ ΟΧΛΗΣΗ – ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ Η οπτική όχληση προκαλείται κυρίως από τα έργα οδοποιίας (συνοδό έργο του ΜΥΗΕ), οποία,

εάν δεν σχεδιαστούν και εκτελεστούν προσεκτικά, μπορεί να δημιουργήσουν μεγάλα πρανή,

77

τα οποία έχουν μια έντονη επίπτωση στην αισθητική του τοπίου. Επίσης, μπορεί να επιφέρουν

κατολισθήσεις σε ασταθή εδάφη. Μια έμμεση αλλά σοβαρή επίπτωση είναι η αλόγιστη

διάθεση των μπαζών σε κοντινά ρέματα ή χαράδρες. Οι οπτικές επιπτώσεις από το φράγμα και

το έργο υδροληψίας, τον αγωγό προσαγωγής, το κτίριο του σταθμού παραγωγής – το οποίο

είναι σχετικά μικρό ( περίπου 100 τ.μ. ) και μπορεί να έχει τοπικό/ παραδοσιακό χαρακτήρα –

και τις γραμμές μεταφοράς μπορεί να είναι ελάχιστες, έως και μηδενικές ,εάν το έργο

σχεδιαστεί με κάποια βασική περιβαλλοντική ευαισθησία.

Στα ΜΥΗΕ μεγάλης πτώσης η απόσταση ανάμεσα στα έργα κεφαλής/ υδροληψίας και στην

έξοδο μπορεί να είναι έως και μερικά χιλιόμετρα, οπότε το εκτρεπόμενο νερό σε κανάλι ή

αγωγό μπορεί να είναι ένα έντονο γραμμικό χαρακτηριστικό. Ωστόσο, η οπτική παρουσία των

καναλιών δεν είναι απαραίτητα επιβλαβής στο τοπίο. Το μόνο που θα μπορούσε να

προκαλέσει μια μικρή οπτική υποβάθμιση είναι τα πρανή που διαμορφώνονται κατά μήκος

των καναλιών, τα οποία όμως καλύπτονται με αυτοφυή βλάστηση μέσα σε σύντομο χρονικό

διάστημα. Ένα δεύτερο πρόβλημα μπορεί να είναι η αλλαγή της εμφάνισης κάποιου

καταρράκτη, στο εκτρεπόμενο τμήμα των νερών.

Στην περίπτωση δημιουργίας ταμιευτήρων, οι πιθανές οπτικές επιπτώσεις προέρχονται από

την κατάκλιση της γης, που μπορεί να επηρεάσει τη γεωργία της περιοχής, τις τοπικές

υποδομές, τους αρχαιολογικούς χώρους και τις προστατευόμενες περιοχές. Θα προκληθεί

οπτική όχληση, λόγω της αλλαγής του τοπίου και πιθανώς να προκληθούν αλλαγές στον

τοπικό υδροφόρο ορίζοντα, οι οποίες με την σειρά τους θα προκαλέσουν αλλαγές στον

υδάτινο και στο χερσαίο φυσικό περιβάλλον. Βέβαια, στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο

ταμιευτήρας (όταν επιλέγεται η κατασκευή φράγματος) μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία

υγρότοπου και σε ένα καθ’ όλα αποδεκτό αποτέλεσμα.

10.4 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΧΛΩΡΙΔΑ – ΠΑΝΙΔΑ ( ΚΥΡΙΩΣ ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ ) Οι περιοχές υδροληψίας υδάτινου δυναμικού εντοπίζονται κυρίως σε ημιορεινές – ορεινές

περιοχές (δασικές ή χερσαίες εκτάσεις), όπου η ύπαρξη του φυσικού πόρου (νερού) σε

συνδυασμό με την υψομετρική διαφορά που επιτυγχάνεται από το σημείο υδροληψίας μέχρι

τον σταθμό παραγωγής ενέργειας, εξασφαλίζουν τη σκοπιμότητα και βιωσιμότητα του έργου.

78

Κατηφορικά της ορεινής υδροληψίας ή του φράγματος , η παροχή στην φυσική κοίτη του

ποταμού μπορεί να μηδενιστεί, για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Το γεγονός αυτό μπορεί να

επιφέρει μη αντιστρέψιμες συνέπειες στην χλωρίδα και στην πανίδα, που συναντάται στην

περιοχή μεταξύ της υδροληψίας και του σταθμού παραγωγής ενέργειας. Για τον λόγο αυτόν,

θα πρέπει να εξασφαλίζεται η κατάλληλη ποσότητα νερού κατηφορικά της υδροληψίας

(οικολογική παροχή), για την διατήρηση της ισορροπίας της χλωρίδας και της πανίδας.

Επίσης, κατά την φάση των κατασκευών, η αποψίλωση της βλάστησης θα πρέπει να

περιορίζεται στην απολύτως αναγκαία έκταση για την δημιουργία των έργων. Σε περιπτώσεις

δημιουργίας ταμιευτήρα, μεταβάλλεται μόνιμα η χλωρίδα στη λεκάνη κατάκλισης, καθώς

απαιτείται η εκχέρσωση της βλάστησης που βρίσκεται στη λεκάνη κατάληψης του

δημιουργούμενου ταμιευτήρα.

Τέλος θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην πανίδα που ζει ή χρησιμοποιεί την περιοχή

και να εξασφαλίζεται η ελεύθερη κίνηση της ιχθυοπανίδας, ώστε να μην δημιουργούνται

εμπόδια στα είδη ψαριών που διακινούνται κατά μήκος του ποταμού. Για τον λόγο αυτόν, θα

πρέπει να προβλέπεται ειδική τεχνική κατασκευή (ιχθυόδρομος ).

Στο συγκεκριμένο έργο, εφόσον δεν προβλέπονται έργα μεγάλης έκτασης, δεν πρόκειται να

γίνει εκτεταμένη κοπή δέντρων και απομάκρυνση βλάστησης. Σε κάθε περίπτωση ενδέχεται να

διαμορφωθεί η περιοχή εκτέλεσης εργασιών.

Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν καταφύγια άγριων ζώων στην περιοχή δεν προκαλούνται

προβλήματα στην πανίδα. Επιπλέον, λόγω της φύσης της υδροληψίας και της έκτασης του

έργου, η εγκατάσταση δε θα εμποδίζει τη διέλευση ζώων ούτε θα αποτρέπει την πρόσβαση σε

υδάτινες πηγές.

10.5 ΕΔΑΦΟΣ, ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ Η υδροληψία/ φράγμα διακόπτει την συνεχή παροχή φερτών υλικών κατά μήκος του ποταμού,

με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στην υδροληψία ή στον

δημιουργουμένου ταμιευτήρα. Οι φερτές ύλες αποτελούν πρόβλημα, που απαιτεί συνεχή

αντιμετώπιση για την σωστή λειτουργία του έργου. Η διακοπή της ροής των φερτών

79

δημιουργεί μακροπρόθεσμα πρόβλημα μεταβολή στην κοίτη και την εκβολή του ποταμού, ενώ

η αύξηση της διάβρωσης μπορεί να επέλθει και κατηφορικά του σταθμού παραγωγής

ηλεκτρικής ενέργειας, αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.

Η λειτουργία των ΜΥΗΕ επηρεάζει σημαντικά τα επιφανειακά ύδατα της περιοχής και

συγκεκριμένα, από το σημείο του φράγματος/ υδροληψίας μέχρι την έξοδο των υδάτων στην

κοίτη του ποταμού, στο ύψος του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Στο τμήμα αυτό,

αν και θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα ελάχιστης παροχής για την διατήρηση της

οικολογικής ισορροπίας (οικολογική παροχή ), θα μειωθεί δραστικά η υδατική δίαιτα του

ποταμού, με την αξιοποίηση του υδάτινου δυναμικού.

Παράλληλα, κατά τον σχεδιασμό και την χωροθέτηση ενός ΜΥΗΕ, θα πρέπει να

εξασφαλίζονται οι υφιστάμενες χρήσεις νερού κατάντη του έργου υδροληψίας και μέχρι τον

σταθμό παραγωγής ή να εξετάζονται εναλλακτικές λύσεις. Θα πρέπει να σημειωθεί το γεγονός,

ότι μετά την αξιοποίηση του νερού, δεν επέρχεται καμία μεταβολή στην ποιότητα του.

Τέλος στην περίπτωση κατασκευής φράγματος και δημιουργίας ταμιευτήρα, σημειώνεται

ανύψωση της στάθμης της ελεύθερης επιφάνειας του νερού με αποτέλεσμα την ανύψωση του

υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα.

Στο συγκεκριμένο έργο κατά τη φάση κατασκευής, οι εκσκαφές και οι άλλες εργασίες θα

γίνουν εκτός του υδροφόρου ορίζοντα, και κατά συνέπεια δε θα επηρεάσουν τα υπόγεια νερά.

Δε θα προκύψουν αλλαγές στην κίνηση των επιφανειακών νερών, ούτε θα μεταβληθεί η

σημερινή κατάσταση ως προς το ρυθμό απορρόφησης των νερών ή την απόπλυση των

εδαφών.

Δεν προβλέπονται επίσης έργα (π.χ. μεγάλα χωματουργικά έργα), τα οποία θα μπορούσαν να

επηρεάσουν την πορεία των νερών από πλημμύρες ή να δημιουργήσουν έμμεσα κινδύνους

έκθεσης ανθρώπων ή περιουσιών σε καταστροφές από πλημμυρικά κύματα.

Κατά τη λειτουργία της εγκατάστασης, δεν προβλέπονται έργα από τα οποία μπορούν να

προέλθουν υγρά απόβλητα. Ομοίως δε θα μεταβληθεί η σημερινή κατάσταση κίνησης των

υπόγειων υδάτων.

80

Για την κάλυψη των αναγκών της λειτουργίας του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής σε νερό, οι

απαιτούμενες ποσότητες θα λαμβάνονται από το υδρευτικό δίκτυο της περιοχής.

Οι περιοχές φόρτωσης και εκφόρτωσης (με διαστάσεις τουλάχιστον 4m x 6m) θα είναι

εξοπλισμένες με διατάξεις προστασίας από διαρροές υγρών, οι οποίες αδειάζουν, αν αυτό

είναι αναγκαίο, και τα συλλεγόμενα υλικά τροφοδοτούν τον υποδοχέα τάφρου.

Κατά τη λειτουργία του σταθμού δε θα παράγονται υγρά απόβλητα από την παραγωγική

διαδικασία δεδομένου ότι το χρησιμοποιούμενο νερό θα επαναχρησιμοποιείται.

Υγρά απόβλητα που θα προκύπτουν θα αφορούν μόνο τα λύματα του προσωπικού και τα

έλαια των μηχανών εσωτερικής καύσης του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού.

Συμπερασματικά, κατά τη λειτουργία της μονάδας αποφεύγεται η ρύπανση των υδάτινων

πόρων αλλά θα προκύψουν επιπτώσεις σε αυτούς λόγω της άντλησης του νερού που

απαιτείται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς και για την κάλυψη των αναγκών του

προσωπικού της μονάδας για λόγους υγιεινής και πυροπροστασίας.

10.6 ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

10.6.1 Φάση κατασκευής

Κατά τη φάση κατασκευής του έργου ενδέχεται να επιβαρυνθεί η ποιότητα του αέρα στην

άμεση περιοχή μελέτης. Οι επιπτώσεις αυτές εντοπίζονται στη σκόνη που εκλύεται από τις

εργασίες κατασκευής στο εργοτάξιο και ειδικότερα από εκσκαφές, κινήσεις οχημάτων και

φορτοεκφορτώσεις υλικών, καθώς και από τα καυσαέρια των οχημάτων κατά τις μετακινήσεις

τους από και προς την εγκατάσταση.

Πιο συγκεκριμένα, εκτός από τις εκπομπές αερίων και σωματιδιακών ρυπαντών που

προέρχονται από τα καυσαέρια των οχημάτων και μηχανημάτων, προκαλείται σωματιδιακή

ρύπανση από τη διακίνηση και εναπόθεση διαφόρων υλικών. Ιδιαίτερα όταν πνέουν άνεμοι,

τα υλικά δημιουργούν σκόνη (dust fall) σε μικρή απόσταση από το έργο. Τα σωματίδια που

έχουν μέγεθος μεγαλύτερο από 30 microns καθιζάνουν στο έδαφος σε απόσταση λίγων

μέτρων. Τα μικρότερα παρασύρονται από τον άνεμο και μεταφέρονται σε σημαντικά

μεγαλύτερες αποστάσεις.

81

Οι προαναφερθείσες εκπομπές σκόνης δε δημιουργούν ιδιαίτερο πρόβλημα και επηρεάζουν

σε μικρό σχετικά βαθμό τους προαναφερόμενους χώρους και ελάχιστα την περιοχή σε μικρή

απόσταση από αυτούς. Η επιβάρυνση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στις οικιστικές

περιοχές και τα οικοσυστήματα της περιοχής από τις εκπομπές σκόνης είναι αμελητέα εφόσον

τηρηθούν τα μέτρα που θα αναφερθούν στη συνέχεια. Επισημαίνεται ότι οι εκπομπές σκόνης

θα είναι προσωρινές, μόνο δηλαδή κατά τη φάση κατασκευής του έργου και τις εργασίες

αποκατάστασης του χώρου μετά το πέρας της λειτουργίας του.

Οι συγκεκριμένες επιπτώσεις είναι μεν αρνητικές, αλλά μικρής έντασης και χρονικής διάρκειας

λόγω του περιορισμένου διαστήματος που απαιτείται για την ολοκλήρωση της μονάδας.

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη το βραχυπρόθεσμο και αναστρέψιμο χαρακτήρα των επιπτώσεων

αυτών, αλλά κυρίως τη σημαντική απόσταση του έργου από οικισμούς και κατοικημένες

περιοχές, εκτιμάται προκαταρκτικά ότι η έντασή τους αναφορικά με την υποβάθμιση του

ανθρωπογενούς περιβάλλοντος υπό το πρίσμα της διασφάλισης συνθηκών καλής πρακτικής

είναι ασθενής έως αμελητέα.

10.6.2 Φάση λειτουργίας

Κατά τη λειτουργία του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της προτεινόμενης επένδυσης

παράγονται καυσαέρια .

Η λειτουργία του έργου συνεπάγεται έμμεσες θετικές επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα, λόγω της

υποκατάστασης των συμβατικών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την

κάλυψη των αυξανόμενων ενεργειακών αναγκών από ανανεώσιμη πηγή. Το έργο συνεισφέρει

στη μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και τη βελτίωση του παγκόσμιου κλίματος,

μειώνοντας παράλληλα τη ζήτηση και κατανάλωση συμβατικών ενεργειακών πόρων.

82

Πίνακας 9.2: Συνοπτική παρουσίαση και αξιολόγηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά την κατασκευή και λειτουργία του εξεταζόμενου έργου (συνεργιστική επίδραση και αθροιστική επιβάρυνση)

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

(1) : ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ, (2) : ΕΝΤΑΣΗ, (3) : ΔΙΑΡΚΕΙΑ,

(4) : ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΗ, (5) : ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΙΜΗ

(1) (2) (3) (4) (5)

Κλιματολογικά και

βιοκλιματικά

χαρακτηριστικά

Αλλαγές στο

μικροκλίμα της

περιοχής (αλλαγή

των κινήσεων αέρα,

της θερμοκρασίας,

της υγρασίας κλπ.)

-

-

-

-

-

Συμβολή στην

κλιματική αλλαγή

Θετική Ισχυρή Μακροχρόνια - -

Μορφολογικά και

τοπιολογικά

χαρακτηριστικά

Αλλοίωση των

φυσικών

χαρακτηριστικών του

τοπίου της περιοχής

- - - - -

Παρεμπόδιση

οποιασδήποτε θέας

του ορίζοντα ή

οποιασδήποτε κοινής

θέας

- - - - -

Οπτική όχληση

εργοταξίου

Αρνητική Ασθενής Βραχυχρόνια Αναστρέψιμη Αντιμετωπίσιμη

Οπτική όχληση

σταθμού

Αρνητική Ασθενής Μακροχρόνια Αναστρέψιμη Αντιμετωπίσιμη

Πρόκληση ασταθών

καταστάσεων

εδάφους ή αλλαγές

στη γεωλογική

- - - - -

83

Γεωλογικά,

τεκτονικά και

εδαφολογικά

χαρακτηριστικά

διάταξη των

πετρωμάτων

Διασπάσεις,

μετατοπίσεις,

συμπιέσεις ή

υπερκαλύψεις του

επιφανειακού

στρώματος του

εδάφους

Αρνητική Ασθενής Μακροχρόνια Αναστρέψιμη Αντιμετωπίσιμη

Αλλαγές στην

τοπογραφία ή στα

ανάγλυφα

χαρακτηριστικά της

επιφάνειας του

εδάφους

-

-

-

-

-

Καταστροφή,

επικάλυψη ή αλλαγή

οποιουδήποτε

μοναδικού

γεωλογικού ή

φυσικού

χαρακτηριστικού

-

-

-

-

-

Αύξηση της

διάβρωσης του

εδάφους από τον

άνεμο ή το νερό, επί

τόπου ή μακράν του

τόπου

-

-

-

-

-

Αλλαγές στην

εναπόθεση ή

διάβρωση της άμμου

των ακτών ή αλλαγές

στη δημιουργία

λάσπης, στην

εναπόθεση ή

διάβρωση που

μπορούν να

αλλάξουν

- - - - -

Κίνδυνο έκθεσης

ανθρώπων ή

περιουσιών σε

γεωλογικές

καταστροφές όπως

-

-

-

-

-

84

σεισμοί,

κατολισθήσεις

εδαφών ή λάσπης,

καθιζήσεις ή

παρόμοιες

καταστροφές

Πρόκληση ασταθών

καταστάσεων

εδάφους ή αλλαγές

στη γεωλογική

διάταξη των

πετρωμάτων

- - - - -

Φυσικό περιβάλλον

Αποκοπή,

απομόνωση

κατακερματισμός

ζώνης ανάπτυξης

οικοσυστημάτων

- - - - -

Αλλαγή στην ποικιλία

των ειδών ή στον

αριθμό

οποιωνδήποτε

φυτών και ζώων

- - - - -

Μείωση του αριθμού

οποιωνδήποτε

μοναδικών σπανίων

ή υπό εξαφάνιση

ειδών φυτών και

ζώων

-

-

-

-

-

Εισαγωγή νέων

ειδών φυτών και

ζώων σε κάποια

περιοχή ή

παρεμπόδιση της

φυσιολογικής

ανανέωσης των

υπαρχόντων ειδών

χλωρίδας ή των

μετακινήσεων της

πανίδας

-

-

-

-

-

Μείωση της έκτασης

οποιασδήποτε

- - - - -

85

αγροτικής

καλλιέργειας

Επιδείνωση του

φυσικού

περιβάλλοντος των

υπαρχόντων ψαριών

άγριων ζώων

- - - - -

Αύξηση ρυθμού

χρήσης φυσικού

πόρου

Θετική Ισχυρή Μακροχρόνια - -

Σημαντική εξάντληση

οποιουδήποτε μη

ανανεώσιμου

φυσικού πόρου

- - - - -

Χρήσεις γης Σημαντική μεταβολή

της παρούσας ή της

προγραμματισμένης

για το μέλλον χρήσης

γης

- - - - -

Δομημένο

Περιβάλλον

Επίδραση της

υπάρχουσας

κατοικίας ή

επίπτωση ανάγκης

για πρόσθετη

κατοικία στην

περιοχή ίδρυσης του

έργου

- - - - -

Διάσπαση της

ενότητας του

πολεοδομικού

χώρου

- - - - -

Παρεμπόδιση

λειτουργίας χρήσεων

οικιστικών ζωνών

- - - - -

Επιπτώσεις στην

ποιότητα ή ποσότητα

των υφιστάμενων

- - - - -

86

δυνατοτήτων

αναψυχής

Ρύπανση κτιρίων και

τεχνικών έργων

- - - - -

Προσβολή κτιρίων

από κραδασμούς

- - - - -

Ιστορικό και

πολιτιστικό

περιβάλλον

Αλλαγή ή

καταστροφή

πολιτιστικών και

αρχαιολογικών

σημείων

- - - - -

Επιπτώσεις στην

ιστορία του τόπου σε

στοιχεία που

συνθέτουν την

ιδιαίτερη παράδοσή

του

- - - - -

Κοινωνικό-οικονομικό

περιβάλλον

Μεταβολή

διασποράς

πυκνότητας ή

ρυθμού αύξησης του

ανθρώπινου

πληθυσμού της

περιοχής ίδρυσης

του έργου

- - - - -

Δημιουργία

οποιουδήποτε

κινδύνου ή

πιθανότητας

κινδύνου για βλάβη

της ανθρώπινης

υγείας

- - - - -

Κίνδυνος πυρκαγιάς,

έκρηξης ή διαφυγή

επικίνδυνων ουσιών

(περιλαμβανομένων,

εκτός των άλλων, και

πετρελαίου,

εντομοκτόνων, χημ.

- - - - -

87

ουσιών ή

ακτινοβολίας) σε

περίπτωση

ατυχήματος ή

ανώμαλων

συνθηκών

Επιπτώσεις στα

εισοδήματα

Θετική Ισχυρή Βραχυχρόνια - -

Επιπτώσεις στην

απασχόληση

Θετική Ισχυρή Βραχυχρόνια - -

Τεχνικές Υποδομές

Αύξηση κίνησης

τροχοφόρων

Αρνητική Ασθενής Βραχυχρόνια Αναστρέψιμη -

Επιπτώσεις στις

υπάρχουσες θέσεις

στάθμευσης ή στην

ανάγκη για νέες

θέσεις στάθμευσης

- - - - -

Σημαντική επίδραση

στα υπάρχοντα

συστήματα

συγκοινωνίας

- - - - -

Μεταβολές στους

σημερινούς τρόπους

κυκλοφορίας ή

κίνησης ανθρώπων

και / ή αγαθών

- - - - -

Μεταβολές στη

θαλάσσια,

σιδηροδρομική ή

αέρια κυκλοφοριακή

κίνηση

- - - - -

Αύξηση των

κυκλοφοριακών

κινδύνων

- - - - -

Χρήση σημαντικών

ποσοτήτων καυσίμου

ή ενέργειας

- - - - -

Σημαντική αύξηση

της ζήτησης των

- - - - -

88

υπαρχουσών πηγών

ενέργειας ή

απαίτηση για

δημιουργία νέων

πηγών ενέργειας

Επιπτώσεις στο

ηλεκτρικό δίκτυο

Θετική Ισχυρή Μακροχρόνια - -

Επιπτώσεις στα

συστήματα

επικοινωνιών

- - - - -

Επιπτώσεις στην

ύδρευση

- - - - -

Επιπτώσεις στους

υπόνομους ή

σηπτικούς βόθρους

- - - - -

Επιπτώσεις στην

αποχέτευση νερού

βρόχινου

- - - - -

Επιπτώσεις στα

στερεά απόβλητα και

διάθεση αυτών

- - - - -

Διατάραξη

λειτουργικότητας

υποδομών

- - - - -

Κίνδυνος

ατυχημάτων από

διατάραξη

λειτουργικότητας

δικτύων υποδομής

- - - - -

Ατμοσφαιρικό

Περιβάλλον

Εκπομπές στην

ατμόσφαιρα από

οχήματα εργοταξίου

Αρνητική Ασθενής Βραχυχρόνια Μη

αναστρέψιμη

Μη

αντιμετωπίσιμη

Εκπομπές στην

ατμόσφαιρα από

Αρνητική

Ασθενής

Βραχυχρόνια

Μη

αναστρέψιμη

Μη

αντιμετωπίσιμη

89

χωματουργικές

εργασίες

Εκπομπές στην

ατμόσφαιρα κατά τη

φάση λειτουργίας

Αρνητική

Ασθενής

Μακροχρόνια

Αναστρέψιμη

Αντιμετωπίσιμη

Δυσάρεστες οσμές

- - - - -

Ακουστικό

Περιβάλλον

Αύξηση της

υπάρχουσας

στάθμης θορύβου

Αρνητική

Ασθενής

Μακροχρόνια

Αναστρέψιμη

Αντιμετωπίσιμη

Έκθεση ανθρώπων

σε υψηλή στάθμη

θορύβου

- - - - -

Ακτινοβολίες και

Δονήσεις

Ηλεκτρομαγνητική

ακτινοβολία

- - - - -

Πρόκληση δονήσεων

- - - - -

Επιφανειακά και

υπόγεια νερά

Αλλαγές στα

ρεύματα, στην

πορεία ή

κατεύθυνση των

κινήσεων των

επιφανειακών

υδάτων

- - - - -

Αλλαγές στο ρυθμό

απορρόφησης, στις

οδούς

αποστράγγισης ή

στο ρυθμό και την

ποσότητα

απόπλυσης του

εδάφους

- - - - -

90

Αλλαγές στην

ποσότητα του

επιφανειακού νερού

σε οποιοδήποτε

υδάτινο όγκο

- - - - -

Μεταβολή

υδρολογικού κύκλου

- - - - -

Μεταβολές στην

πορεία ροής των

νερών από

πλημμύρες

- - - - -

Απορρίψεις υγρών

αποβλήτων σε

επιφανειακά ή

υπόγεια ύδατα με

μεταβολή της

ποιότητάς τους

- - - - -

Μεταβολή στην

κατεύθυνση ή στην

παροχή των

υπόγειων

υδάτων

- - - - -

Αλλαγή στην

ποσότητα των

υπογείων υδάτων

είτε δι΄ απευθείας

προσθήκης νερού ή

απόληψης αυτού,

είτε δια

παρεμποδίσεως ενός

υπογείου τροφοδότη

των υδάτων αυτών

σε τομές ή

ανασκαφές

- - - - -

Σημαντική μείωση

της ποσότητας

νερού, που θα ήταν

κατά τα άλλα

διαθέσιμη για το

κοινό

- - - - -

91

Κίνδυνο έκθεσης

ανθρώπων ή

περιούσιων σε

καταστροφές από

νερό, όπως

πλημμύρες ή

παλιρροιακά κύματα

-

-

-

-

-

10.7 ΣΥΝΟΨΗ Η Ελλάδα είναι μια χώρα με πλούσιο υδροδυναμικό. Η αξιοποίησή του συνδράμει στην

παραγωγή πιο «καθαρής» ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και σε μια γενικευμένη προσπάθεια

αποκεντρωμένης ανάπτυξης. Πολλές φορές, όμως, δεν είναι δυνατή η εκμετάλλευση των

φυσικών υδατορευμάτων. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να εξετάζονται εναλλακτικές όπως είναι η

κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων πολλαπλού σκοπού. Τα έργα αυτά, εκτός από την παραγωγή

ηλεκτρικής ενέργειας, εξυπηρετούν και άλλες ανάγκες, όπως η ύδρευση και η άρδευση.

Στους αγωγούς ύδρευσης, είναι απαραίτητος ο περιορισμός της πίεσης ώστε να αποφεύγονται

οι βλάβες. Η εγκατάσταση μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών σε υπάρχουσες υποδομές

ύδρευσης, επιτρέπουν την εκμετάλλευση της ενέργειας που απορρίπτεται ώστε να

πραγματοποιείται η μεταφορά ύδατος στις συγκεκριμένες συνθήκες πίεσης. Επιπλέον,

μειώνεται το κόστος κατασκευής, καθώς και η έκταση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, διότι

πολλά από τα απαιτούμενα επιμέρους έργα που συνιστούν έναν ΜΥΗΣ, υπάρχουν ήδη.

Πιο συγκεκριμένα, λόγω της φύσης των έργων, δεν εμποδίζονται οι συνήθειες της τοπικής

πανίδας. Επίσης, επειδή ο σταθμός προσαρμόζεται σε εγκαταστάσεις ύδρευσης (ή άρδευσης)

δεν απειλείται σε καμία περίπτωση κάποιο υδρόβιο οικοσύστημα.

Σε περίπτωση που απαιτείται, είναι δυνατή η διαμόρφωση της εγκατάστασης, με τρόπο τέτοιο

που να βοηθά στην αισθητική ένταξη του σταθμού στον περιβάλλοντα χώρο και να αποφευχθεί

η όποια οπτική όχληση. Επιπλέον, οι εκσκαφές και γενικώς οι χωματουργικές εργασίες είναι

92

περιορισμένης έκτασης. Έτσι, δεν αναμένεται κάποια ιδιαίτερη αλλοίωση του τοπίου στον χώρο

των εργασιών.

Σε κάθε περίπτωση, ο ΜΥΗΣ είναι ένα έργο εξ’ ορισμού φιλικό προς το περιβάλλον. Παρουσιάζει

σημαντικά πλεονεκτήματα όπως η δυνατότητα άμεσης σύνδεσης στο δίκτυο, αυτονομία στη

λειτουργία, απουσία ρύπων, μεγάλη διάρκεια ζωής και μικρό χρόνο απόσβεσης της επένδυσης

αφού δεν υπάρχει ανάγκη αγοράς πρώτων υλών και το κόστος συντήρησης είναι ελάχιστο.

Επιπλέον, συμβάλλει στην ενεργειακή αυτονομία της τοπικής κοινωνίας, βοηθά στην

αποκέντρωση της ανάπτυξης και δημιουργεί θέσεις εργασίας, τόσο κατά το στάδιο της

κατασκευής, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας.

Το σημαντικότερο μειονέκτημα του ΜΥΗΣ είναι η απόλυτη εξάρτηση από τον διαθέσιμο όγκο

νερού. Αυτό σημαίνει ότι κατά τους χειμερινούς μήνες, οπότε και η παροχή νερού είναι στο

μέγιστο λόγω των βροχοπτώσεων, ο σταθμός είναι πιο αποδοτικός. Δυστυχώς, η περίοδος

αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικού ρεύματος συμβαίνει κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Το

γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι δεν είναι δυνατή η αποθήκευση ενέργειας μέσω

άντλησης στους ΜΥΗΣ, αποτελεί τη μεγαλύτερη αδυναμία αυτών των έργων. Παρ’ όλα αυτά, η

ύπαρξη εξωτερικού υδραγωγείου στην περιοχή μελέτης, ίσως βοηθήσει στην υπερπήδηση

αυτού του εμποδίου.

Η προστασία του περιβάλλοντος και η ενεργειακή αυτονομία του τόπου αποτελούν επιτακτική

ανάγκη και απαραίτητη προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, η κατασκευή

μικρών υδροηλεκτρικών έργων, σε συνδυασμό με άλλες ΑΠΕ, εμφανίζεται ως μία από τις πιο

συμφέρουσες λύσεις. Δεν είναι, όμως, πανάκεια. Ο υδροφόρος ορίζοντας εξαντλείται σταδιακά.

Η εκμετάλλευση των υδάτινων -αλλά και όλων των φυσικών- πόρων πρέπει να

πραγματοποιείται υπεύθυνα, ώριμα, με γνώμονα την ευημερία της κοινωνίας, και πάντα με

σεβασμό στο περιβάλλον.

93

Βιβλιογραφία

Τεχν. Χρον. Επιστ. Έκδ. ΤΕΕ, III, τεύχ. 1-2 2004 [Διαθέσιμο στη:

http://portal.tee.gr/portal/page/portal/library ]

Ποτσίκα Β. & Τσιγάρα Γ., «Λειτουργία και Τεχνοοικονομική Μελέτη του Μικρού

Υδροηλεκτρικού Σταθμού Σμοκόβου», Διπλωματική Εργασία, Θεσσαλονίκη, 2010

Παπαντώνης, Δ., “Μικροί Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί”, Εκδόσεις : Συμεών , Αθήνα 2001

Ντοκόπουλος Π., Λαμπρίδης Δ., Παπαγιάννης Γ., «Συστήματα Ηλεκτρικής Ενέργειας»,

ΖΗΤΗ, 2006

Μέγα Μ., «Μικρα Υδροηλεκτρικα Εργα Στις Ορεινες Περιοχες Και Οι Επιπτωσεις Τους Στο

Περιβαλλον», ΕΜΠ, Διπλωματική Εργασία, 2009 [Διαθέσιμο στη:

http://dspace.lib.ntua.gr/bitstream/handle/123456789/3111/megam_energy.pdf?sequ

ence=3]

Μάττας Χ., «Υδρογεωλογική Έρευνα στη Λεκάνη του Γαλλικού Ποταμού», Διαδακτορική

Διατριβή, Θεσσαλονίκη, 2009

ΚΑΠΕ, Ετήσια Έκθεση, 2009

ΚΑΠΕ, «Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων», 2008

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΚΑΠΕ, «Οδηγός Τεχνολογιών Ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ»,

Αθήνα, 2001 [Διαθέσιμο στη: http://www.cres.gr/kape/education/ODHGOS_TERESs.pdf]

Δεπούντης Ν., «Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων», Πανεπιστήμιο Πατρών, 2013

Γαργάλης Λ., Διπλωματική Εργασία, Βέροια, 2009, [Διαθέσιμο στη:

http://ikee.lib.auth.gr/record/130751/files/GARGALIS%20LEONIDAS.pdf]

Αργυράκης Ι., «Εκμετάλλευση των υδροηλεκτρικών σταθμών ως Έργων Πολλαπλού

σκοπού»

Zelenakova Μ., Zvijakova L. & Purcz P., “Small Hydropower Plant - Environmental Impact

Assessment – Case study”, International Journal of Emerging Technology and Advanced

Engineering, Volume 3, Special Issue 4, October 2013

United Nations, Kyoto Protocol to the United Nations Framework Convention on Climate

Change, Kyoto, 1998

94

ESHA, “Guide on How to Develop a Small Hydropower Plant”, 2004

Δικτυακοί Τόποι

Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας: http://portal.tee.gr/portal/page/portal/library

Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας: www.rae.gr

Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας: www.cres.gr

Ευρωπαϊκή Επιτροπή: http://ec.europa.eu/index_el.htm

ΕΥΔΑΠ: www.eydap.gr

ΕΥΑΘ: www.eyath.gr

Διαχειριστής Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας(ΔΕΣΜΗΕ):

www.desmie.gr

Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού: www.dei.gr

ΔΕΗ Ανανεώσιμες: www.ppcr.gr

Wikipedia: www.wikipedia.com