Ειδικής Μελέτης Διερεύνησης Δυνατοτήτων Εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων Δυναμικότητας

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΜΙΚΡΩΝ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ

ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑΣ ≤ 5 ΜW ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ Β. ΠΙΝΔΟΥ

Ζ&Α – Π. ΑΝΤΩΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ Σ/ΤΕΣ Α.Μ.Ε. - 1 - Κ. ΜΑΚΑΡΟΥΝΗΣ Σύμβουλος Φυσικού Περιβάλλοντος: ΟΙΚΟΣ Ε.Π.Ε.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ .......................................................................................................... 3

1.1 Γενικά στοιχεία – Ανάθεση – Ομάδα μελέτης ....................................................... 3 1.1.1 Γενικά ...................................................................................................... 3

1.1.2 Ομάδα μελέτης ......................................................................................... 3 1.2 Αντικείμενο και Σκοπός της Μελέτης ................................................................... 4

1.2.1 Αντικείμενο της μελέτης ............................................................................ 4 1.2.2 Σκοπός της μελέτης ................................................................................... 4

1.3 Νομικό καθεστώς .............................................................................................. 6

1.3.1 Νομικό καθεστώς και διαχείριση περιοχής μελέτης ....................................... 6 1.3.2 Νομικό πλαίσιο διαχείρισης υδατικών πόρων ............................................... 7

2 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΙΚΡΩΝ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ .................... 11

2.1 Καταγραφή και χαρτογράφηση ΜΥΗΕ στην περιοχή μελέτης .............................. 11

2.2 Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης ΜΥΗΕ ................................................ 14

3 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ .................................................. 18

3.1 Βασικά χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης .................................................... 18

3.2 Περιγραφή φυσικού περιβάλλοντος .................................................................. 20 3.2.1 Κλίμα – Βιοκλίμα ..................................................................................... 20

3.2.2 Γεωλογία – Γεωμορφολογία – Έδαφος ...................................................... 20 3.2.3 Χλωρίδα, βλάστηση ................................................................................. 26

3.2.4 Πανίδα ................................................................................................... 27

3.2.5 Ιχθυοπανίδα ........................................................................................... 38 3.3 Συνοπτική αξιολόγηση της περιοχής του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου ........... 42

3.4 Συμπεράσματα ................................................................................................ 46

4 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ............................................................................ 54

4.1 Λεκάνες απορροής της περιοχής μελέτης .......................................................... 54

4.1.1 Λεκάνη απορροής π. Αώου ....................................................................... 57 4.1.2 Λεκάνη απορροής π. Σαραντάπορου ......................................................... 57

4.1.3 Λεκάνη απορροής π. Βενέτικου ................................................................ 58 4.1.4 Λεκάνη απορροής π. Βοϊδομάτη ............................................................... 58

4.1.5 Λεκάνη απορροής π. Αράχθου .................................................................. 59

4.2 Βροχομετρικά δεδομένα .................................................................................. 60 4.2.1 Περίοδος μελέτης .................................................................................... 60

4.2.2 Συγκρότηση χρονοσειρών ετήσιων βροχοπτώσεων .................................... 63 4.2.3 Υπολογισμός επιφανειακής βροχόπτωσης .................................................. 63

4.3 Υδρομετρικά δεδομένα .................................................................................... 68 4.3.1 Επέκταση περιόδου αντιπροσωπευτικότητας δεδομένων ............................ 69

4.3.2 Αναγωγή στην κοινή περίοδο αναφοράς, 1970-71 έως 2000-01 .................. 71

4.4 Περιοχική ανάλυση .......................................................................................... 74 4.5 Εκτίμηση περιβαλλοντικών παροχών ................................................................ 76

5 ΕΠΙΤΟΠΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ – ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ......................... 81

5.1 Γενικά ............................................................................................................ 81

5.2 Λεκάνη Απορροής Αώου [Κόνιτσα- Βοβούσα] .................................................... 82

5.3 Λεκάνη Απορροής Αώου [Βοβούσα-Πηγές] ........................................................ 83 5.4 Λεκάνη Απορροής Αώου [Φράγμα-Πηγών] ........................................................ 83

5.5 Λεκάνη Σαραντάπορου [Κρεμαστή] .................................................................. 83 5.6 Λεκάνη Απορροής Σαραντάπορου [Βουρκοπόταμος] .......................................... 83

5.7 Λεκάνη Απορροής Boϊδομάτη [Κλειδωνιά] ......................................................... 84





5.8 Λεκάνη Αράχθου [Ζαγορίτικος - Βάρδας] .......................................................... 84

5.9 Λεκάνη Βενέτικου [Άνω Βενέτικος] ................................................................... 85 5.10 Λεκάνη Βενέτικου [Κάτω Βενέτικος] ................................................................. 86

6 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ............................................ 87

6.1 Υδρολογική, τεχνική και ενεργειακή αξιολόγηση ................................................ 87

6.2 Περιβαλλοντική αξιολόγηση ............................................................................. 92

6.2.1 Περιοχές αποκλεισμού εγκατάστασης ΜΥΗΕ σύμφωνα με τους όρους/περιορισμούς της ΚΥΑ χαρακτηρισμού της περιοχής των ορεινών όγκων Β. Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου ................................................................................................. 93 6.2.1.1 Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου .................................................................. 93

6.2.1.2 Οριοθέτηση και ζώνες προστασίας ............................................................ 94 6.2.1.3 Όροι και περιορισμοί ............................................................................... 96

6.2.1.4 Όροι και περιορισμοί δόμησης και λοιπές γενικές διατάξεις ......................... 98

6.2.1.5 Πρόταση υπαγωγής των ΜΥΗΕ δυναμικότητας ≤ 5MW στις επιτρεπόμενες χρήσεις/δραστηριότητες που ισχύουν για την Περιφερειακή Ζώνη ............................ 101

6.2.1.6 Περιοχές αποκλεισμού ........................................................................... 105 6.2.1.7 Συμπεράσματα ...................................................................................... 106

6.2.2 Περιοχές αποκλεισμού εγκατάστασης ΜΥΗΕ σύμφωνα με τους όρους/περιορισμούς του Ειδικού χωροταξικού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας .. 107 6.2.2.1 Εννοιολογική προσέγγιση ....................................................................... 107

6.2.2.2 Κανόνες για τη χωροθέτηση Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων ................... 107 6.2.2.3 Υδατικά διαμερίσματα με εκμεταλλεύσιμο υδραυλικό δυναμικό................. 108

6.2.2.4 Περιοχές αποκλεισμού ........................................................................... 108

6.2.2.5 Συμπεράσματα ...................................................................................... 109

7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ................................................................. 114

7.1 Προτεινόμενη αξιοποίηση υδροδυναμικού περιοχής μελέτης ............................. 114 7.2 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις και μέτρα αντιμετώπισης ...................................... 116

7.2.1 Ενδεχόμενες επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία ΜΥΗΕ ............ 116 7.2.2 Μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων ................................................... 124

Ι. Μη βιοτικά χαρακτηριστικά ..................................................................................... 124

Ι.1 Κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά ................................................. 124 Ι.2 Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά ................................................... 125

Ι.3 Εδαφολογικά, γεωλογικά και τεκτονικά χαρακτηριστικά ...................................... 126 Ι.4 Στερεοπαροχή ................................................................................................. 126

ΙΙ. Φυσικό περιβάλλον ............................................................................................... 126

ΙΙ.1 Βλάστηση, χλωρίδα......................................................................................... 126 ΙΙ.2 Είδη πανίδας ................................................................................................... 127

ΙΙ.3 Αξιολόγηση προστατευτέων στοιχείων ............................................................. 128 ΙΙ.4 Οικολογική παροχή ......................................................................................... 136

ΙΙΙ. Ανθρωπογενές περιβάλλον ................................................................................... 137 ΙΙΙ.1 Χρήσεις γης ................................................................................................... 137

ΙΙΙ.2 Δομημένο περιβάλλον .................................................................................... 137

ΙΙΙ.3 Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον ............................................................... 137 ΙΙΙ.4 Κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον - Τεχνικές υποδομές ..................................... 138

ΙΙΙ.5 Ατμοσφαιρικό περιβάλλον .............................................................................. 138 ΙΙΙ.6 Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις, ακτινοβολίες ................................................ 138

ΙΙΙ.6 Επιφανειακά και υπόγεια νερά ........................................................................ 139

7.3 Προτεινόμενες δράσεις .................................................................................. 140

8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................................. 148





11 ΕΕΙΙΣΣΑΑΓΓΩΩΓΓΗΗ

11..11 ΓΓεεννιικκάά σσττοοιιχχεείίαα –– ΑΑννάάθθεεσσηη –– ΟΟμμάάδδαα μμεελλέέττηηςς

11..11..11 ΓΓεεννιικκάά

Η παρούσα μελέτη εκπονείται βάσει των προβλεπόμενων στο άρθρο 3 “Χρήσεις,

δραστηριότητες, μέτρα, όροι και περιορισμοί προστασίας και διαχείρισης”, παρ.25 της

ΚΥΑ αριθ. 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005) “Χαρακτηρισμός της χερσαίας περιοχής

των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου, καθορισμός ζωνών

προστασίας και καθορισμός χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης”, σύμφωνα με

το οποίο «θθαα εεκκπποοννηηθθεείί εειιδδιικκήή μμεελλέέττηη εεννττόόςς εεννόόςς έέττοουυςς ααππόό ττηη δδηημμοοσσίίεευυσσηη ττηηςς

ππααρροούύσσααςς ΚΚοοιιννήήςς ΥΥπποουυρργγιικκήήςς ΑΑππόόφφαασσηηςς,, σσττηηνν οοπποοίίαα θθαα ππρροοσσδδιιοορρίίζζεεττααιι οο ααρριιθθμμόόςς

ττωωνν μμοοννάάδδωωνν [[σσηημμ..:: εεννννοοεείίττααιι ΜΜΥΥΗΗΕΕ << 55 MMWW]] πποουυ δδύύννααννττααιι νναα εεγγκκαατταασσττααθθοούύνν,, οοιι

θθέέσσεειιςς κκααιι ττοο μμέέγγεεθθόόςς ττοουυςς εεκκττιιμμώώννττααςς ττιιςς εεππιιππττώώσσεειιςς ττοουυςς ((σσυυννοολλιικκάά κκααιι

μμεεμμοοννωωμμέένναα)) σσττοο ππεερριιββάάλλλλοονν..

Η μελέτη ανατέθηκε κατοπιν διαγωνισμού στα μελετητικά γραφεία Ζ&Α – Π.

Αντωναρόπουλος και Σ/τες Α.Μ.Ε. – Κ. Μακαρούνης από την Δ/νση Περιβάλλοντος

και Χωροταξίας της Περιφέρειας Ηπείρου και η σχετική σύμβαση υπεγράφη στις

29.08.2008. Στην μελετητική ομάδα συμμετέχει ως ειδικός σύμβουλος επί θεμάτων

φυσικού περιβάλλοντος η εταιρεία ΟΙΚΟΣ Διαχείριση Φυσικού Περιβάλλοντος Ε.Π.Ε.

11..11..22 ΟΟμμάάδδαα μμεελλέέττηηςς

Την ομάδα μελέτης απαρτίζουν οι εξής ειδικοί επιστήμονες:

- Παναγιώτης Αντωναρόπουλος, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

- Κωνσταντίνος Μακαρούνης, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

- Λουκάς Χονδρός, Πολιτικός Μηχανικός, Υδραυλικός Μηχανικός Dipl.

- Ιωάννης Νιάδας, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., MSc Υδρολογίας

- Ευάγγελος Παππάς, Βιολόγος, MSc. Διαχείριση περιβάλλοντος

- Αλέξανδρος Ιατρού, Περιβαλλοντολόγος, MSc. Διαχείριση περιβάλλοντος

- Βασίλης Χατζηρβασάνης, Δασολόγος





11..22 ΑΑννττιικκεείίμμεεννοο κκααιι ΣΣκκοοππόόςς ττηηςς ΜΜεελλέέττηηςς

11..22..11 ΑΑννττιικκεείίμμεεννοο ττηηςς μμεελλέέττηηςς

Στην παρούσα ειδική μελέτη διερευνώνται οι δυνατότητες εγκατάστασης Μικρών

Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας ≤ 5MW στην προστατευόμενη περιοχή του

Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου (περιοχή μελέτης).

Η περιοχή μελέτης χαρακτηρίστηκε ως “Εθνικό Πάρκο” με την Κοινή Υπουργική

Απόφαση αριθ. 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005) “Χαρακτηρισμός της χερσαίας

περιοχής των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου, καθορισμός ζωνών

προστασίας και καθορισμός χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης”. Αναλυτική

παρουσίαση των όρων και περιορισμών που απορρέουν από την παραπάνω ΚΥΑ

γίνεται σε σχετικό κεφάλαιο της παρούσας μελέτης.

11..22..22 ΣΣκκοοππόόςς ττηηςς μμεελλέέττηηςς

Η εκπόνηση της παρούσας μελέτης αποσκοπεί:

1) στην κάλυψη των υποχρεώσεων που απορρέουν από το άρθρο 3 “Χρήσεις,

δραστηριότητες, μέτρα, όροι και περιορισμοί προστασίας και διαχείρισης”, παρ.25

της ΚΥΑ αριθ. 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005) “Χαρακτηρισμός της χερσαίας

περιοχής των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου, καθορισμός ζωνών

προστασίας και καθορισμός χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης”, σύμφωνα

με το οποίο επιτρέπεται ““ΗΗ εεγγκκααττάάσστταασσηη κκααιι λλεειιττοουυρργγίίαα μμιικκρρώώνν υυδδρροοηηλλεεκκττρριικκώώνν

μμοοννάάδδωωνν δδυυννααμμιικκόόττηηττααςς έέωωςς 55 MMWW μμεε ττηηνν ππρροοϋϋππόόθθεεσσηη όόττιι μμεε εευυθθύύννηη ττοουυ ΦΦοορρέέαα

ΔΔιιααχχεείίρριισσηηςς ΕΕΠΠ ΒΒ.. ΠΠίίννδδοουυ θθαα εεκκπποοννηηθθεείί εειιδδιικκήή μμεελλέέττηη εεννττόόςς εεννόόςς έέττοουυςς ααππόό ττηη

δδηημμοοσσίίεευυσσηη ττηηςς ππααρροούύσσααςς ΚΚοοιιννήήςς ΥΥπποουυρργγιικκήήςς ΑΑππόόφφαασσηηςς,, σσττηηνν οοπποοίίαα θθαα

ππρροοσσδδιιοορρίίζζεεττααιι οο ααρριιθθμμόόςς ττωωνν μμοοννάάδδωωνν πποουυ δδύύννααννττααιι νναα εεγγκκαατταασσττααθθοούύνν,, οοιι θθέέσσεειιςς

κκααιι ττοο μμέέγγεεθθόόςς ττοουυςς εεκκττιιμμώώννττααςς ττιιςς εεππιιππττώώσσεειιςς ττοουυςς ((σσυυννοολλιικκάά κκααιι μμεεμμοοννωωμμέένναα))

σσττοο ππεερριιββάάλλλλοονν.. ΗΗ μμεελλέέττηη ααυυττήή θθαα ααξξιιοοπποοιιήήσσεειι τταα υυφφιισσττάάμμεενναα σσττοοιιχχεείίαα κκααιι μμεελλέέττεεςς

κκααιι θθαα εεκκπποοννηηθθεείί σσττοο ππλλααίίσσιιοο ττοουυ σσχχεεδδιιαασσμμοούύ δδιιααχχεείίρριισσηηςς ττωωνν υυδδααττιικκώώνν ππόόρρωωνν

σσύύμμφφωωνναα μμεε ττηηνν ΟΟδδηηγγίίαα 22000000//6600//ΕΕΟΟΚΚ κκααιι ττοο νν.. 33119999//22000033 ((ΦΦΕΕΚΚ 228800 ΑΑ΄́)).. ΤΤαα

ααπποοττεελλέέσσμμαατταα ττηηςς μμεελλέέττηηςς ααυυττήήςς θθαα σσυυμμππεερριιλληηφφθθοούύνν σσττοονν ΚΚααννοοννιισσμμόό ΔΔιιοοίίκκηησσηηςς

κκααιι ΛΛεειιττοουυρργγίίααςς ττοουυ άάρρθθρροουυ 44 ππααρρ.. ΕΕ ττηηςς ππααρροούύσσααςς σσεε σσυυννεερργγαασσίίαα μμεε ττοουυςς οοιικκεείίοουυςς

ΟΟΤΤΑΑ.. ΜΜέέχχρριι ττηηνν οολλοοκκλλήήρρωωσσηη ττηηςς ωωςς άάννωω μμεελλέέττηηςς δδύύννααττααιι νναα ππρροοωωθθεείίττααιι ηη

δδιιααδδιικκαασσίίαα ααδδεειιοοδδόόττηησσηηςς μμόόννοο ττωωνν μμοοννάάδδωωνν,, πποουυ ττοουυςς έέχχεειι χχοορρηηγγηηθθεείί άάδδεειιαα

ππααρρααγγωωγγήήςς ηηλλεεκκττρριικκήήςς εεννέέρργγεειιααςς μμέέχχρριι 3300..66..22000044,, μμεεττάά ααππόό γγννώώμμηη ττοουυ ΦΦοορρέέαα

ΔΔιιααχχεείίρριισσηηςς””, και





2) στη διερεύνηση των δυνατοτήτων κατασκευής και λειτουργίας έργων, όπως

είναι τα Μικρά Υδροηλεκτρικά, στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου.

Η παρούσα επίσης ειδική μελέτη δύναται να συνεισφέρει και στα εξής:

1) στην ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων σύμφωνα με την Οδηγία

2000/60/ΕΚ και το Ν.3199/2003 (ΦΕΚ 208 Α’), και

2) στην προώθηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης μικρών

υδροηλεκτρικών έργων δυναμικότητας ≤ 5MW που δεν διαθέτουν άδεια παραγωγής

ή διαθέτουν άδεια παραγωγής μεταγενέστερη της 30.06.2004 (*Σύμφωνα το άρθρο

3, παρ.25 της ΚΥΑ αριθ. 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005) για τα μικρά

υδροηλεκτρικά που τους έχει χορηγηθεί άδεια παραγωγής μέχρι 30.06.2004

προωθείται η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, μετά από γνώμη του

Φορέα Διαχείρισης).

Τα κύρια θεσμικά εργαλεία που αξιοποιούνται για την αξιολόγηση της εφικτότητας

εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων Δυναμικότητας ≤ 5MW στην

προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου είναι τα εξής:

1) Κοινή Υπουργική Απόφαση αριθ. 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005)

“Χαρακτηρισμός της χερσαίας περιοχής των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου ως

Εθνικού Πάρκου, καθορισμός ζωνών προστασίας και καθορισμός χρήσεων,

όρων και περιορισμών δόμησης”.

2) Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης για τις

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Σχέδιο ΚΥΑ). Αναφέρεται εδώ ότι, για τη

διερεύνηση των δυνατοτήτων εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων

δυναμικότητας ≤ 5MW στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου

Βόρειας Πίνδου λήφθησαν υπόψη οι όροι και περιορισμοί που τίθενται στο

τελικό σχέδιο του Ειδικού Χωροταξικού (Οκτώβριος, 2008) όπως αυτό

παρουσιάστηκε και εγκρίθηκε ομόφωνα από την Κυβερνητική Επιτροπή.

Πλέον των ανωτέρω θεσμικών εργαλείων, στη διερεύνηση των δυνατοτήτων

εγκατάστασης ΜΥΗΕ λήφθησαν υπόψη και τα κύρια στοιχεία του φυσικού

περιβάλλοντος της περιοχής του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου. Αν και η

πλειονότητα των στοιχείων αυτών (π.χ ιχθυοπανίδα, ορνιθοπανίδα, θηλαστικά,

βλάστηση/χλωρίδα, κ.λπ.) δεν αποτελούν κριτήρια αποκλεισμού εγκατάστασης ΜΥΗΕ

(*Εκτός των σημείων που φιλοξενούν οικότοπους προτεραιότητας και στα οποία





αποκλείεται η χωροθέτηση μικρών υδροηλεκτρικών) συνυπολογίζονται όπου κρίνεται

σκόπιμο και γίνονται προτάσεις ειδικότερης διερεύνησής τους σε μεταγενέστερα

στάδια, όπως π.χ κατά την φάση εκπόνησης Προμελετών και Μελετών

Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (περιβαλλοντική αδειοδότηση μικρών

υδροηλεκτρικών).

Τα αποτελέσματα της παρούσας ειδικής μελέτης θα συμπεριληφθούν στον Κανονισμό

Διοίκησης και Λειτουργίας της προστατευόμενης περιοχής που προβλέπεται με το

άρθρο 4, παρ.Ε της ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005).

Η εν λόγω μελέτη αξιοποιεί τα υφιστάμενα στοιχεία και μελέτες για την περιοχή του

ΕΠ Β. Πίνδου. Κύρια ωστόσο βιβλιογραφικά δεδομένα αντλήθηκαν από τη μελέτη

""ΠΠρρόόγγρρααμμμμαα ααννττιιμμεεττώώππιισσηηςς εειιδδιικκώώνν ππεερριιββααλλλλοοννττιικκώώνν ππρροοββλληημμάάττωωνν κκααιι σσυυσσττήήμμααττοοςς

λλεειιττοουυρργγίίααςς κκααιι δδιιααχχεείίρριισσηηςς ττηηςς ππρροοσσττααττεευυόόμμεεννηηςς ππεερριιοοχχήήςς ττωωνν οορρεειιννώώνν όόγγκκωωνν ττηηςς

ΠΠίίννδδοουυ"", η οποία είχε ανατεθεί με την υπ' αριθμ. 10377/116/05.01.1996 απόφαση

του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας & Δημοσίων Έργων στους

συμπράττοντες μελετητές - γραφεία μελετών: “Αμαλία Παναγιωτοπούλου, Δημήτριος

Γεωργός, Νικόλαος Χλύκας, Γεώργιος Λώλος”. Επιστημονικός συνεργάτης της

παραπάνω σύμπραξης υπήρξε η εταιρεία ΟΙΚΟΣ Διαχείριση Φυσικού Περιβάλλοντος

ΕΠΕ.

Για λόγους διευκόλυνσης και αποφυγής επαναλήψεων:

- όπου αναφέρεται “ΕΠ-ΒΠ” νοείται το “Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου”,

- όπου κρίνεται σκόπιμο, λόγω της φύσεως της μελέτης και του σκοπού εκπόνησής

της, τα αναλυτικότερα στοιχεία (π.χ υδρομετεωρολογικά δεδομένα,

χλωρίδα/βλάστηση, πανίδα, ιχθυοπανίδα, τύποι οικοτόπων, κ.λπ.) θα

παρατίθενται στα Παραρτήματα που συνοδεύουν τη μελέτη.

11..33 ΝΝοομμιικκόό κκααθθεεσσττώώςς

11..33..11 ΝΝοομμιικκόό κκααθθεεσσττώώςς κκααιι δδιιααχχεείίρριισσηη ππεερριιοοχχήήςς μμεελλέέττηηςς

Για λόγους διευκόλυνσης του αναγνώστη και αποφυγής επαναλήψεων αναφέρεται ότι

στην ενότητα 6.2 “Περιβαλλοντική αξιολόγηση” αναλύεται η Κοινή Υπουργική

Απόφαση 23069 της 14.06.2005 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005), σύμφωνα με την οποία

πραγματοποιήθηκε ο χαρακτηρισμός της χερσαίας περιοχής των ορεινών όγκων της

Β. Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου, ο καθορισμός ζωνών προστασίας και ο καθορισμός





χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης.

Αντίγραφο της παραπάνω ΚΥΑ επισυνάπτεται στο Παράρτημα που συνοδεύει την

παρούσα ειδική μελέτη.

Πλέον γίνεται αναλυτική περιγραφή των ζωνών προστασίας (Περιοχές προστασίας

της φύσης και Ζώνες διατήρησης οικοτόπων και ειδών), όπως και της Περιφερειακής

Ζώνης.

Παρουσιάζονται τέλος οι όροι και περιορισμοί που ισχύουν για την περιοχή του

Εθνικού Πάρκου, για τις ζώνες προστασίας και για την Περιφερειακή Ζώνη. Οι όροι

και περιορισμοί προστασίας και διαχείρισης που ισχύουν για τις προαναφερθείσες

περιοχές (Εθνικό Πάρκο, ζώνες προστασίας και Περιφερειακή ζώνη), αναφέρονται

αναλυτικά στο άρθρο 3 “Χρήσεις, δραστηριότητες, μέτρα, όροι και περιορισμοί” της

ΚΥΑ 23069/14.06.2005 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005).

Αναφέρεται εδώ ότι, ένα από τα δύο κύρια θεσμικά εργαλεία που αξιοποιούνται από

τους μελετητές της παρούσας ειδικής μελέτης για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων

εγκατάστασης ΜΥΗΕ δυναμικότητας ≤ 5MW στην προστατευόμενη περιοχή του

Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου είναι η ΚΥΑ χαρακτηρισμού της χερσαίας περιοχής

των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου (ΚΥΑ 23069/14.06.2005).

11..33..22 ΝΝοομμιικκόό ππλλααίίσσιιοο δδιιααχχεείίρριισσηηςς υυδδααττιικκώώνν ππόόρρωωνν

Ο μέχρι σήμερα σχεδιασμός της διοικητικής δομής της χώρας (περιφέρειες, νομοί,

δήμοι) δεν προέβλεψε να περιλάβει στην εξέλιξή του κριτήρια που να απορρέουν από

τις φυσικές και ειδικότερα τις γεωμορφολογικές συνθήκες της χώρας και από τις

διαδικασίες διαχείρισης των υδατικών πόρων. Συγκεκριμένα, τα βασικά προβλήματα

της διοικητικής διάρθρωσης σε σχέση με τη διαχείριση και προστασία των υδατικών

πόρων είναι:

α. Η διαίρεση της χώρας σε διοικητικές χωρικές μονάδες (κυρίως περιφέρειες, αλλά

και νομούς), με κριτήρια που δεν έχουν καμία σχέση με τα αντίστοιχα υδρογραφικά

και συγκεκριμένα τους υδροκρίτες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία αναγωγής

των διαφόρων μεγεθών (αναπτυξιακών, οικονομικών, πληθυσμιακών κλπ) σε

υδατικές μονάδες χώρου, δηλαδή στα υδατικά διαμερίσματα και στις λεκάνες

απορροής

β. Η πολυδιάσπαση, σε μεγάλο αριθμό φορέων, των αρμοδιοτήτων των σχετικών με

τους υδατικούς πόρους, που ασκούνται σε όλα τα επίπεδα της διοικητικής διαίρεσης

του χώρου.





γ. Η αδυναμία συντονισμού της δράσης των φορέων αυτών, που πολλές φορές

παρουσιάζονται με ανταγωνιστικές δραστηριότητες στη χρήση του νερού, σε εθνικό,

περιφερειακό, ακόμα και σε τοπικό επίπεδο.

Ορισμένοι από τους βασικούς φορείς του δημόσιου τομέα που μεταξύ άλλων

ασχολούνται και με το νερό (έρευνα, αξιοποίηση, χρήση, προστασία) είναι οι

ακόλουθοι:

α. Υπουργεία:

Εξωτερικών (διασυνοριακοί υδατικοί πόροι, διεθνείς οργανισμοί)·

Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (εποπτεία υπηρεσιών

τοπικής αυτοδιοίκησης, ύδρευση-αποχέτευση, υδρευτικά έργα)·

Ανάπτυξης (προηγούμενος φορέας διαχείρισης υδατικών πόρων, που

εξακολουθεί να λειτουργεί προς το παρόν, με αρμοδιότητα την εφαρμογή

τομεακής πολιτικής, για βιομηχανία-εμφιάλωση, ενέργεια-μικρά υδροηλεκτρικά

έργα, τουρισμό-ιαματικά νερά, έρευνα-τεχνολογία, εμπόριο)·

ΠΕΧΩΔΕ (φορέας διαχείρισης υδατικών πόρων, περιβάλλοντος, μελέτης και

κατασκευής μεγάλων έργων ύδρευσης-αποχέτευσης-άρδευσης,)·

Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τ. Γεωργίας (γεωργία-αρδεύσεις,

δασοπονία, κτηνοτροφία, αλιεία)·

Υγείας (ποιότητα πόσιμου νερού, υγιεινή).

β. Τοπική αυτοδιοίκηση (Περιφέρειες, Νομαρχίες, ΟΤΑ):

Περιφέρεια (διαχείριση υδατικών πόρων σε επίπεδο υδατικού διαμερίσματος,

μικρά υδροηλεκτρικά έργα, ποιότητα νερών, ύδρευση-αποχέτευση, γεωργικές

χρήσεις, σχετικές μελέτες και έργα)

ΟΤΑ (ύδρευση, αποχέτευση, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων κ.λπ.).

γ. Οργανισμοί, ινστιτούτα, ερευνητικά κέντρα:

ΕΜΥ (μετεωρολογικές παρατηρήσεις)

ΔΕΗ ( υδροηλεκτρική ενέργεια, ψύξη ΑΗΣ)

ΙΓΜΕ (υδρογεωλογική έρευνα, θερμομεταλλικά νερά)

ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ και ΔΕΥΑ 200 περίπου πόλεων

Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (μετεωρολογία)





ΕΛΚΕΘΕ (έρευνα των υδατικών πόρων)

ΕΤΒΑ (ύδρευση και αποχέτευση ΒΙΠΕ)

ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» (έρευνα)

ΕΘΙΑΓΕ (αγροτική έρευνα)

ΙΔΕ (δασική έρευνα)

δ. ΑΕΙ και ΤΕΙ (ερευνητικά προγράμματα στους σχετικούς με το νερό τομείς).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη από τη δεκαετία του ’70 αναγνωρίζοντας τους κινδύνους

που συνεπάγεται η ρύπανση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, θέσπισε

Οδηγίες για την εξασφάλιση της ποιότητας τους και σχεδίασε πολιτικές αντιμετώπισης

των προβλημάτων που συνδέονται με τη γεωργική, βιομηχανική και ανθρωπογενή

δραστηριότητα και την ποιότητα των υδάτων.

Στην χώρα μας, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, μια σειρά από νόμους,

διατάγματα και διοικητικές αποφάσεις, ιδρυτικούς νόμους και οργανισμούς

υπουργείων και φορέων, ορισμένα από τα οποία χρονολογούνται από το 1930 και

που πολλές φορές επικαλύπτονται ή έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους, αναφέρονται

στην έρευνα, αξιοποίηση, χρήση και προστασία των υδατικών πόρων. Ο αριθμός

αυτών των νομοθετικών ρυθμίσεων υπολογίζεται σε πάνω από 300 και πρόκειται για

νομοθετικές πράξεις γενικής, ειδικής και τοπικής έκτασης, που συνέθεταν το νομικό

πλαίσιο διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. Αναφέρονταν στην έρευνα,

αξιοποίηση, χρήση και προστασία των υδατικών πόρων και σε μερικές περιπτώσεις

επικαλύπτονταν ή έρχονταν σε αντίθεση μεταξύ τους. Μεταξύ των βασικών

χαρακτηριστικών τους είναι η προσπάθεια προώθησης των θέσεων των φορέων που

τα εξέδωσαν, η τομεακή και επομένως αποσπασματική αντιμετώπιση των

προβλημάτων και η, λόγω παλαιότητας, απουσία σύνδεσης με τη σημερινή φύση των

προβλημάτων.

Τα πρώτα νομοθετήματα που λειτούργησαν συμπληρωματικά και διακρίθηκαν για την

διατομεακή τους αντίληψη και την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των υδατικών πόρων

είναι:

α) ο Ν.1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος. που αντιμετωπίζει το νερό ως

στοιχείο του περιβάλλοντος και προβλέπει μέτρα οργανωτικά και θεσμικά για την

παρακολούθηση και τον έλεγχο της ποιότητας των υδατικών πόρων, και

β) ο Ν.1739/87 για τη διαχείριση των υδατικών πόρων, που εισάγει σύγχρονη

αντίληψη για την αντιμετώπιση του νερού στην έρευνα, τη διοίκηση και την





καθημερινή πρακτική, με τη θεσμοθέτηση διαδικασιών και οργάνων που επιτρέπουν

την άσκηση της διαχείρισης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Ο νόμος συνδέει τα

θέματα διαχείρισης με τον προγραμματισμό ανάπτυξης της χώρας, καθορίζει και

θεσμοθετεί 14 μονάδες χώρου με κοινές υδρολογικές συνθήκες, τα Υδατικά

Διαμερίσματα, που αποτελούν το χώρο εφαρμογής της διαχείρισης των υδατικών

πόρων σε περιφερειακό επίπεδο. Για πρώτη φορά προβλέπεται η κατάρτιση Σχεδίων

διαχείρισης των υδατικών πόρων, αλλά και η λήψη μέτρων για την διατήρηση και

προστασία τους.

Ο νόμος αυτός θα μπορούσε να αντιμετωπίσει με την πλήρη εφαρμογή του τα πολλά

και κρίσιμα θέματα των υδατικών πόρων στη χώρα. Όμως, παρ’ όλες τις προσπάθειες

που έγιναν, υπήρξε σημαντική καθυστέρηση στην εφαρμογή του, οφειλόμενη κυρίως

σε εγγενείς οργανωτικές, οικονομικές και κοινωνικές αδυναμίες της ελληνικής

πραγματικότητας.

Αντίστοιχα και σε κοινοτικό επίπεδο, παρόλο που έχει συντελεστεί αξιοσημείωτη

πρόοδος ως προς την αντιμετώπιση επί μέρους θεμάτων, η ισχύουσα ευρωπαϊκή

πολιτική για τα νερά παρέμενε μέχρι πρόσφατα αποσπασματική, τόσο ως προς τους

στόχους, όσο και ως προς τα μέσα για την εφαρμογή της.

Με σκοπό τη δημιουργία μιας ενιαίας νομοθετικής πράξης που να αντιμετωπίζει

ολοκληρωμένα τη διαχείριση του νερού, ύστερα από μακρόχρονη και επίπονη

επεξεργασία και διαπραγματεύσεις των κρατών μελών, ψηφίστηκε η Οδηγία - Πλαίσιο

2000/60 ΕΚ, για την προστασία και διαχείριση των υδάτων που δημοσιεύθηκε στην

Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις 22.12.2000. Η Οδηγία μεταξύ

άλλων επιβάλει τη διατήρηση ή αποκατάσταση της καλής κατάστασης όλων των

υδάτων, ορίζει ως χωρική μονάδα διαχείρισης των υδατικών πόρων την Λεκάνη

Απορροής Ποταμού και προβλέπει την άσκηση διαχείρισης των υδατικών πόρων

βάσει εγκεκριμένων Σχεδίων Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμού.

Η εναρμόνιση του εθνικού μας δικαίου προς την Οδηγία έγινε με το Ν. 3199/03 , η

διαδικασία όμως της εφαρμογής είναι μακρόχρονη και πολύπλοκη. Πρόσφατα, με το

Προεδρικό Διάταγμα 51/2007 (ΦΕΚ 54Α/8-3-2007) «Καθορισμός μέτρων και

διαδικασιών για την ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση των υδάτων σε

συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2000/60/ΕΚ “για τη θέσπιση πλαισίου

κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων” του Ευρωπαϊκού

Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000» ενσωματώνονται

πλήρως οι διατάξεις και οι ρυθμίσεις των Παραρτημάτων της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ.





22 ΥΥΦΦΙΙΣΣΤΤΑΑΜΜΕΕΝΝΗΗ ΚΚΑΑΤΤΑΑΣΣΤΤΑΑΣΣΗΗ ΜΜΙΙΚΚΡΡΩΩΝΝ ΥΥΔΔΡΡΟΟΗΗΛΛΕΕΚΚΤΤΡΡΙΙΚΚΩΩΝΝ ΕΕΡΡΓΓΩΩΝΝ

22..11 ΚΚααττααγγρρααφφήή κκααιι χχααρρττοογγρράάφφηησσηη ΜΜΥΥΗΗΕΕ σσττηηνν ππεερριιοοχχήή μμεελλέέττηηςς

Η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης αδειοδότησης και ανάπτυξης Μικρών

Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ) στην περιοχή μελέτης, βασίσθηκε στους επίσημους

καταλόγους της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) που βρίσκονται δημοσιευμένοι

στο Διαδίκτυο. Επίσης χρησιμοποιήθηκε το σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών

(ΓΣΠ) που λειτουργεί στον ιστοχώρο της ΡΑΕ για την ανάκτηση των γεωγραφικών

συντεταγμένων των υπό αδειοδότηση έργων. Η αποτύπωση των έργων σε ψηφιακή

μορφή συστήματος ΓΣΠ είχε καταστεί επίσης διαθέσιμη από τη ΡΑΕ στο πλαίσιο

συλλογής δεδομένων για τις ανάγκες των διαχειριστικών μελετών ΥΠ.ΑΝ. που

αφορούν τα Υ.Δ. Ηπείρου (05) και Δυτ. Μακεδονίας (09).

Η ΡΑΕ δέχεται την υποβολή νέων αιτήσεων για έκδοση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) το πρώτο δεκαήμερο κάθε ζυγού

μήνα. Η τελευταία επομένως περίοδος υποβολής αιτήσεων ήταν το διάστημα 1 – 10

Οκτωβρίου 2008 και η καταγραφή που διενεργήθηκε αποτυπώνει την υφιστάμενη

κατάσταση μέχρι και τις ημερομηνίες αυτές.

Μετά την αρχική συγκρότηση του καταλόγου των υφιστάμενων αιτήσεων, αδειών

παραγωγής και αδειών εγκατάστασης στην περιοχή μελέτης, οι θέσεις των έργων

τοποθετήθηκαν σε χάρτη μέσω του συστήματος ΓΣΠ και ελέγχθηκε ότι οι δοθείσες

συντεταγμένες συμφωνούν με τα αναφερόμενα υδατορεύματα χωροθέτησης των

έργων.

Ο τελικός κατάλογος υπεβλήθη εγγράφως στη ΡΑΕ, προκειμένου:

Να καταστεί γνωστή η επίσημη ημερομηνία αρχικής χορήγησης άδειας

παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για τις υφιστάμενες άδειες ΜΥΗΕ.

Σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία ίδρυσης του ΕΠ Β. Πίνδου, μονάδες

ΜΥΗΕ στις οποίες έχει χορηγηθεί άδεια παραγωγής μέχρι τις 30.6.2004,

δύνανται να προχωρούν την διαδικασία αδειοδότησης, μετά τη σύμφωνη

γνώμη του φορέα διαχείρισης, χωρίς να δεσμεύονται από την

ολοκλήρωση της παρούσας μελέτης.

Να ελεγχθεί και επιβεβαιωθεί η ακρίβεια των δεδομένων του καταλόγου

αιτήσεων και αδειών από την αρμόδια προς τούτο αρχή, και

Να διαπιστωθεί εάν για τις υφιστάμενες άδειες παραγωγής και

εγκατάστασης, έχουν επέλθει μετά την άρχική έκδοση της άδειας,





τροποποιήσεις στο σχεδιασμό των έργων (π.χ., αλλαγή θέσης

υδροληψίας ή αλλαγή της εγκατεστημένης ισχύος) ώστε να ληφθεί υπ’

όψη τυχόν τέτοια τροποποίηση στα συμπεράσματα της παρούσας

μελέτης.

Για λόγους πληρότητας, συλλέχθηκαν από τα αρχεία της ΡΑΕ και όλες οι μέχρι

σήμερα απόπειρες αδειοδότησης ΜΥΗΕ εντός της περιοχής μελέτης, με αρνητική

εξέλιξη για διάφορους λόγους. Οι αιτήσεις αυτές είτε έχουν λάβει αρνητική

γνωμοδότηση από τη ΡΑΕ, είτε έχουν λάβει αρνητική απάντηση από το ΥΠ.ΑΝ., είτε

τέλος, έχουν ανακληθεί οριστικά. Οι αιτήσεις αρνητικής εξέλιξης παρατίθενται στον

συνολικό κατάλογο αιτήσεων και αδειών στο Παράρτημα ΙΙ, Πίνακας Π-1.

Η χαρτογράφηση των εν ισχύ αδειών εγκατάστασης, παραγωγής, αιτήσεων σε

διάφορες φάσεις αξιολόγησης καθώς και των εν λειτουργία έργων, ακολούθησε τις

εξής κατευθύνσεις:

Τα ΜΥΗΕ διαθέτουν δύο ζεύγη σημειακών χωρικών συντεταγμένων ανά

έργο, ένα ζεύγος Χ, Υ για τη θέση υδροληψίας και ένα ζεύγος για τη θέση

του σταθμού παραγωγής. Για να εξασφαλισθεί η άνετη ανάγνωση των

χαρτών, ξεχωριστά σύμβολα που αντιστοιχούν στις διάφορες φάσεις

αδειοδότησης εφαρμόστηκαν μόνον στα σημεία των θέσεων σταθμών

παραγωγής.

Οι θέσεις υδροληψίας εμφανίζονται όλες με το ίδιο σύμβολο, η δε ταύτισή

τους με τον αντίστοιχο σταθμό παραγωγής γίνεται μέσω του αριθμού

μητρώου ΡΑΕ της άδειας ο οποίος αναγράφεται δίπλα στα σύμβολα τόσο

της θέσης υδροληψίας όσο και του σταθμού παραγωγής.

Σύμβολα χωρίς αριθμό μητρώου άδειας αντιστοιχούν σε ΜΥΗΕ που

βρίσκονται ακόμη σε διάφορες φάσεις αξιολόγησης της αίτησης και

συνεπώς δεν έχουν λάβει ακόμη άδεια παραγωγής

Η κατάσταση των ΜΥΗΕ αποτυπώνεται στις εξής επιμέρους κατηγορίες:

(α) Έργα σε λειτουργία, (β) Έργα με άδεια εγκατάστασης, (γ) Έργα με

άδεια παραγωγής, (γ) Αιτήσεις σε φάση αξιολόγησης της ΠΠΕ («Αίτηση

προς ΠΠΕ»). Οι εν λόγω αιτήσεις έχουν αξιολογηθεί θετικά από τη ΡΑΕ

όσον αφορά την πληρότητα του φακέλου και τα τεχνικά χαρακτηριστικά

του έργου και ο φάκελος της ΠΠΕ έχει προωθηθεί στην αρμόδια υπηρεσία

περιβαλλοντικής αδειοδότησης, (δ) Αιτήσεις σε φάση αξιολόγησης από τη





ΡΑΕ («Αίτηση σε αξιολόγηση»). Οι εν λόγω αιτήσεις βρίσκονται στο

στάδιο αξιολόγησης της πληρότητας του φακέλου και των τεχνικών

χαρακτηριστικών των έργων από τη ΡΑΕ, (ε) Αιτήσεις σε ανάκληση. Οι

αιτήσεις αυτές κατετέθησαν από τον φορέα του έργου αλλά ανακλήθηκαν

από τους ενδιαφερόμενους – προφανώς για να τροποποιηθούν και

υποβληθουν εκ νέου – πριν την ολοκλήρωση της τεχνικής αξιολόγησης.

Η βάση δεδομένων που συνοδεύει τα αρχεία του ΓΣΠ, περιλαμβάνει όλες

τις πληροφορίες που βρίσκονται στον συνολικό κατάλογο αιτήσεων και

αδειών του Πίνακα Π-1, του Παραρτήματος ΙΙ.

Η χαρτογράφηση της υφιστάμενης κατάστασης ΜΥΗΕ αποτυπώνεται

στους Χάρτες 1 (Διοικητικά Όρια – Υφιστάμενη Κατάσταση ΜΥΗΕ), 2

(Ζώνες ΕΠ Β. Πίνδου) και 4 (Προτεινόμενη Ανάπτυξη ΜΥΗΕ)

Η Ρ.Α.Ε. μετά την υποβολή του καταλόγου μας και του αιτήματος για την χορήγηση

της ημερομηνίας αρχικής άδειας Παραγωγής, απάντησε με σχετικό έγγραφο της το

οποίο συνοδεύεται από τον παρακάτω πίνακα:

ΑΔΕΙΑ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΑΡΧΙΚΗΣ

ΑΔΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΙΣΧΥΣ

ΑΡΧΙΚΗΣ

ΑΔΕΙΑΣ

[ΜW]

ΦΟΡΕΑΣ ΕΡΓΟΥ / ΘΕΣΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΛΟΓΩ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΑΔ-513

Δ6/Φ.20287/οικ.

16298

28.5.2003 1,45

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.

Νομός Γρεβενών, Κοινότητα Περιβολιού,

Ρέμα Λουμνίτσης

10.2.2004 Τροποποίηση

ισχύος από 1,45 MW σε 3,14

MW

ΑΔ-366

Δ6/Φ.20261/οικ.

12866

3.9.2002 1,85

ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Α.Ε.

Νομός Ιωαννίνων. Κοινότητα Μηλέας, Ρέμα

Πέρασμα



MW λόγω μετατόπισης

ΑΔ-525

Δ6/Φ.20282/οικ.

1524

28.5.2003 0,975

ΠΙΝΔΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε.

Νομός Ιωαννίνων, Δήμος Τύμφης, Ρέμα

Βρυσοχωρίου


ισχύος από 0,975 MW σε

1,56 MW

ΑΔ-567

Δ6/Φ.20388/115

11

14.10.2003 3

ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε.

Νομός Ιωαννίνων, Δήμος Κόνιτσας, Ποταμός

Βουρκοπόταμος

-

ΑΔ-213

Δ6/Φ.20017/331

4

4.12.2001 3,2

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ Α.Ε.

Νομός Γρεβενών, Κοινότητα Θ. Ζιάκα, Αγία

Παρασκευή, Ποταμός Βενετικός

-

ΑΔ-214

Δ6/Φ.20017/331

5

4.12.2001 2,6

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ Α.Ε.

Νομός Γρεβενών, Κοινότητα Θ. Ζιάκα,

Τρίκωμο, Ποταμός Βενετικός

-

ΑΔ-1065

Δ6/Φ.20563/οικ.

22389

12.11.2007 1,158

ΥΔΡΟΤΡΟΧΟΣ Ο.Ε.

Νομός Γρεβενών, Κοινότητα Θ. Ζιάκα, Δέση

επί του Βορείου κλάδου του Ποταμού

Βενέτικου

-

ΑΔ-475

Δ6/Φ.20270/

21529

4.3.2003 1,96

ΛΧ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΣ ΑΤΕΕ

Νομός Γρεβενών, Δήμος Γοργιανής, Ρέμα

Πέρασμα

-

ΑΔ-514

Δ6/Φ.20288/οικ.

16297

28.52003 0,99

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Α.Ε.

Νομός Γρεβενών, Κοινότητα Θ. Ζιάκα,Ρέμα

Ποταμιάς Τρυπημένης



MW

ΑΔ-512

Δ6/Φ.20289/οικ.

16296

28.5.2003 0,99


Νομός Γρεβενών, Δήμος Γοργιανής, Ρέμα

Παλαιοχωρίου



MW





ΑΔΕΙΑ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΑΡΧΙΚΗΣ

ΑΔΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΙΣΧΥΣ

ΑΡΧΙΚΗΣ

ΑΔΕΙΑΣ

[ΜW]

ΦΟΡΕΑΣ ΕΡΓΟΥ / ΘΕΣΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΛΟΓΩ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΑΔ-511

Δ6/Φ.20290/οικ.

16295

28.5.2003 3,99


Νομός Γρεβενών, Κοινότητα Περιβολιού,

Ρέμα Ασπροπόταμος

-

ΑΔ-184

Δ6/Φ.20078/οικ.

5908

4.12.2001 5

ΔΕΗ ΑΝΑΝΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε.- ΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΤΕΧΝΟΔΟΜΗ Τ.Ε.Β.-ΑΕΙΦΟΡΟΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε.

Νομός Γρεβενών, Κοινότητα Θ. Ζιάκα,

ποταμός Σμιξιώτικος


ισχύος από 5 MW σε 4,95

MW

ΑΔ-95

Δ6/Φ.20012/320

7

16.7.2001 1,94

ΠΙΝΔΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε.

Νομός Ιωαννίνων, Κοινότητα Δίστρατου,

Ρέμα Νεροτριβής

-

ΑΔ-474

Δ6/Φ.20302/888

9

4.3.2003 1,86

ΥΔΡΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε.

Νόμος Ιωαννίνων, Δήμος Ανατολικού

Ζαγορίου, Ρέμα Ζόρικα

-

ΑΔ-720

Δ6/Φ.20423/596 21.7.2004 2,2

ΥΔΡΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε.

Νομός Ιωαννίνων, Δήμος Ανατολικού

Ζαγορίου, Ποταμός Βάρδας

-

ΑΔ-309

Δ6/Φ.20151/125

34

15.3.2002 3,335

ΜΥΗΕ ΚΕΡΑΣΟΒΟΥ Α.Ε.

Νομός Ιωαννίνων, Δήμος Κόνιτσας, Ποταμός

Βουρκοπόταμος, Γέφυρας Καραμούση


ισχύος από 3,335 MW σε

2,255 MW

Από την θεώρηση του παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι μετά την ημερομηνία της

30.06.2004 που τέθηκε σε ισχύ με Π.Δ. η ίδρυση του Ε.Π. Β. Πίνδου το οποίο

προβλέπει την μη χορήγηση αδειών Παραγωγής πριν από την σύνταξη και έγκριση

της παρούσας μελέτης, έχουν χορηγηθεί από την Ρ.Α.Ε. δύο άδειες Παραγωγής και

συγκεκριμένα οι:

ΑΔ – 720 21.07.2004 Υδροενεργειακή Α.Ε. στο ρέμα Ζόρικα

ΑΔ – 1065 12.11.2007 Υδροτροχός Ο.Ε. στο Β. κλάδο του Βενέτικου

Σύμφωνα με την κείμενη Νομοθεσία οι δύο παραπάνω άδειες Παραγωγής είναι

παράνομες και το θέμα θα πρέπει να αντιμετωπισθεί από την Ρ.Α.Ε.

22..22 ΠΠεερριιγγρρααφφήή ττηηςς υυφφιισσττάάμμεεννηηςς κκααττάάσστταασσηηςς ΜΜΥΥΗΗΕΕ

Ο παρακάτω Πίνακας 2.1 παρουσιάζει συνοπτικά την υφιστάμενη κατάσταση από

πλευράς ΜΥΗΕ στην περιοχή μελέτης. Τα πλήρη στοιχεία των επιμέρους έργων,

παρατίθενται στον Πίνακα Π-1 του Παραρτήματος ΙΙ.

Από τα 23 συνολικά έργα σε διάφορες φάσεις αδειοδότησης και ανάπτυξης, μόνον 2

βρίσκονται εν λειτουργία σήμερα, στον π. Βουρκοπόταμο, παραπόταμο του

Σαραντάπορου (ΜΥΗΕ Κεράσοβου, 2,25 MW) και στο ρ. Νεροτριβής, παραπόταμου

του Βριάζη (ΜΥΗΕ Νεροτριβής, 1,93 MW).





Πίνακας 2.1. Υφιστάμενη κατάσταση ΜΥΗΕ στην περιοχή μελέτης

Κατάσταση ΜΥΗΕ Πλήθος Συνολική Ισχύς (MW)

Σε λειτουργία 2 4,19

Άδεια Εγκατάστασης 5 9,28

Άδεια Παραγωγής 9 26,16

Αίτηση προς ΠΠΕ 2 5,41

Αίτηση σε αξιολόγηση 4 7,45

Ανάκληση αίτησης 1 1,28

ΣΥΝΟΛΟ 23 53,77

Άλλα δύο έργα βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό κατασκευή, ένα στο ρ. Βρυσοχωρίου,

παραπόταμο του Αώου και ένα στο ρ. Σμιξιώτικο, παραπόταμο του Βενέτικου. Το

δεύτερο έργο βρίσκεται σε φάση διακοπής των εργασιών κατασκευής λόγω

δικαστικής εμπλοκής στο ΣτΕ. Τα υπόλοιπα έργα που διαθέτουν άδεια εγκατάστασης

δεν έχουν προχωρήσει ακόμη σε έναρξη εργασιών.

Ένας αντίστοιχος αριθμός έργων (22) έχει μέχρι σήμερα αρνητική εξέλιξη στην

διαδικασία αδειοδότησής του, για διάφορους λόγους. Ο Πίνακας 2.2 καταγράφει τα

σχετικά μεγέθη.

Πίνακας 2.2. Διαδικασίες αδειοδότησης με αρνητική εξέλιξη

Κατάσταση ΜΥΗΕ Πλήθος Συνολική Ισχύς (MW)

Ανάκληση από ΥΠ.ΑΝ. 1 5,00

Αρνητική από ΥΠ.ΑΝ. 16 20,69

Αρνητική Γνωμοδότηση ΡΑΕ 5 14,84


Ωστόσο, προσεκτική εξέταση των στοιχείων που αναφέρονται στον συνολικό

κατάλογο του Πίνακα Π-1 στο Παράρτημα ΙΙ, δείχνει ότι πολλά από τα έργα με

αρνητική εξέλιξη, προχώρησαν τελικά μετά από επαναϋποβολή τους και διαθέτουν

αυτή τη στιγμή άδεια παραγωγής. Έτσι, ο συνολικός αριθμός αιτήσεων (με θετική ή

αρνητική εξέλιξη) που έχουν μέχρι σήμερα υποβληθεί στην περιοχή μελέτης είναι

μικρότερος από 40.

Σε διοικητικό επίπεδο, από τα 23 έργα, 11 εμπίπτουν στα όρια της Περιφέρειας

Ηπείρου και στο Νομό Ιωαννίνων, ενώ 12 στα όρια της Περιφέρειας Δυτικής

Μακεδονίας και στο Νομό Γρεβενών. Τα δύο εν λειτουργία έργα βρίσκονται στο Δήμο





Κόνιτσας (ΜΥΗΕ Κεράσοβου) και στην Κοινότητα Διστράτου (ΜΥΗΕ Νεροτριβής). Ο

Πίνακας 2.3 συνοψίζει την κατάσταση από πλευράς διοικητικής ένταξης των έργων σε

επίπεδο Δήμου/Κοινότητας. Ο Χάρτης 1 απεικονίζει την διοικητική διαίρεση της

περιοχής σε συνδυασμό με τις αιτήσεις και τις άδειες ΜΥΗΕ.

Σε ό,τι αφορά την γεωγραφική κατανομή των υφισταμένων αδειών και αιτήσεων

ΜΥΗΕ, η μεγάλη πλειοψηφία των αδειών συγκεντρώνεται στην λεκάνη του

Βενέτικου, στα ανατολικά της περιοχής μελέτης όπου εντάσσονται και τα 12 έργα

που υπάγονται στο Νομό Γρεβενών.

Στην λεκάνη του Αώου εντάσσονται 6 έργα, όλα στο τμήμα της λεκάνης μεταξύ

Κόνιτσας και Βοβούσας, 2 έργα εντάσσονται στη λεκάνη Σαραντάπορου και

συγκεκριμένα στην υπολεκάνη του Βουρκοπόταμου, ενώ τέλος 3 έργα εντάσσονται

στην λεκάνη του Αράχθου. Ο Χάρτης 2 απεικονίζει την κατανομή των ΜΥΗΕ σε

συνδυασμό με τα όρια των Ζωνών Προστασίας και Διατήρησης του ΕΠ Β. Πίνδου.

Συμπερασματικά, η υφιστάμενη κατάσταση χαρακτηρίζεται από μικρό βαθμό

ανάπτυξης έργων (σύνολο 4 εν λειτουργία και υπό κατασκευή έργα, ήτοι 17,4% του

συνόλου των αιτήσεων και αδειών).

Πίνακας 2.3. Διοικητική υπαγωγή αιτήσεων και αδειών ΜΥΗΕ

Δήμος/Κοινότητα Πλήθος Συνολική Ισχύς

(MW) Παρατηρήσεις

Δ. ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΖΑΓΟΡΙΟΥ 3 7.56

Δ. ΓΟΡΓΙΑΝΗΣ 2 4.56

Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΙΑΚΑ 6 15.16 Ένα (1) έργο υπό κατασκευή

Κ. ΔΙΣΤΡΑΤΟΥ 2 4.85 Ένα (1) έργο σε λειτουργία

Κ. ΜΗΛΕΑΣ 1 1.58

Κ. ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ 3 8.41

Κ. ΣΑΜΑΡΙΝΑΣ 1 0.99

Δ. ΚΟΝΙΤΣΑΣ 4 9.11 Ένα (1) έργο σε λειτουργία

Δ. ΤΥΜΦΗΣ 1 1.56 Ένα (1) έργο υπό κατασκευή


Σε σχέση με τις διαδικασίες αδειοδότησης, ο ανάδοχος είχε σειρά επαφών με όλες τις

εμπλεκόμενες υπηρεσίες (ΡΑΕ, ΕΥΠΕ) από τις οποίες προέκυψαν τα ακόλουθα

συμπεράσματα σε ό,τι αφορά τις ακολουθούμενες διαδικασίες μετά την ίδρυση του

ΕΠ Β. Πίνδου:





Η ΡΑΕ συνεχίζει να κάνει δεκτές και να αξιολογεί όπως και πριν όλες τις

αιτήσεις που υπάγονται στην περιοχή του ΕΠ Β. Πίνδου. Στην περίπτωση

θετικής αξιολόγησης, ο φάκελος της ΠΠΕ διαβιβάζεται στην αρμόδια αρχή

περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπου ουσιαστικά παραπέμπεται το θέμα

της δυνατότητας ή μη συνέχισης της διαδικασίας αδειοδότησης λόγω των

ειδικών ρυθμίσεων που διέπουν την περιοχή του ΕΠ.

Η ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ, εξετάζει τους φακέλους ΠΠΕ που φθάνουν σε αυτήν

και σύμφωνα με τις κείμενες διαδικασίες, προωθεί τον φάκελο στις

συναρμόδιες υπηρεσίες προς γνωμοδότηση. Μεταξύ των τελευταίων

συμπεριλαμβάνεται το Τμήμα Φυσικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΧΩΔΕ.

Το Τμήμα Φυσικού Περιβάλλοντος, στις περιπτώσεις αυτές, γνωμοδοτεί

αρνητικά για την συνέχιση της διαδικασίας αδειοδότησης, με το σκεπτικό

ότι εφ’ όσον δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η παρούσα μελέτη, η διαδικασία

έρχεται σε αντίθεση με την ισχύουσα νομοθεσία.





33 ΦΦΥΥΣΣΙΙΚΚΟΟ ΠΠΕΕΡΡΙΙΒΒΑΑΛΛΛΛΟΟΝΝ ΠΠΕΕΡΡΙΙΟΟΧΧΗΗΣΣ ΜΜΕΕΛΛΕΕΤΤΗΗΣΣ

33..11 ΒΒαασσιικκάά χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά ττηηςς ππεερριιοοχχήήςς μμεελλέέττηηςς

Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου είναι μια από τις σημαντικότερες σε εθνικό και σε

ευρωπαϊκό επίπεδο περιοχές, συνδυάζοντας με μοναδικό τρόπο φυσικό (βλάστηση,

χλωρίδα, πανίδα, γεωμορφίες, φυσικό τοπίο) και ανθρωπογενές (παραδοσιακοί

οικισμοί, πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία) περιβάλλον. Η εν λόγω περιοχή

χαρακτηρίζεται κυρίως από πυκνά δασωμένες εκτάσεις, βραχώδεις κορυφογραμμές,

υψηλές κορυφές, απότομες χαράδρες, μόνιμους και εποχιακούς ορμητικούς

χειμάρρους, πολλές πηγές και ορεινές λίμνες.

Βασικό στοιχείο του Εθνικού Πάρκου είναι το πλήθος των ενδημικών φυτών της

Βαλκανικής Χερσονήσου, της Ελλάδας και των τοπικών ενδημικών φυτικών ειδών. Η

ύπαρξη πλήθους ενδημικών ειδών αποδίδεται στη γεωμορφολογία, στη σχετική

απομόνωση και στο υψόμετρο πολλών περιοχών (συχνά πάνω από τα δενδροόρια),

τα οποία αποκαλύπτουν την ενδιαφέρουσα και συχνά μοναδική ορεινή χλωρίδα. Οι

αλπικοί και υποαλπικοί βιότοποι συγκροτούν ενδιαιτήματα σπάνιων ειδών χλωρίδας

που χρήζουν προστασίας.

Λόγω της δύσκολης σχετικά πρόσβασης και του έντονου αναγλύφου, η Β. Πίνδος

φιλοξενεί και έναν σημαντικό αριθμό ειδών πανίδας. Η παρουσία δε των μεγάλων

θηλαστικών στην περιοχή [π.χ καστανή αρκούδα (Ursus arctos), αγριόγιδο

(Rupicapra rupicapra balcanica), λύκος (Canis lupus), κ.ά], της προσδίδει ιδιαίτερη

οικολογική αξία.

Οι περισσότεροι ποταμοί που διασχίζουν την περιοχή του ΕΠ Β. Πίνδου έχουν πολύ

καθαρά νερά και αποτελούν καλά διατηρημένους βιότοπους για την βίδρα (Lutra

lutra). Αξιοσημείωτη είναι και η παρουσία της οχιάς των ορεινών λιβαδιών (Vipera

ursinii), η οποία δημιουργεί μικρούς απομονωμένους πληθυσμούς. Το γεγονός ότι η

οροσειρά της Πίνδου είναι το νοτιότερο όριο εξάπλωσης της στην Ευρώπη δείχνει

καθαρά την αξία αλλά και την ευπάθεια αυτού του τοπικού πληθυσμού.

Αξιόλογη είναι και η ορνιθοπανίδα της περιοχής μελέτης, ιδιαίτερα των αρπακτικών.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η υπό μελέτη περιοχή φιλοξενεί περιοχές που έχουν

χαρακτηριστεί ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα, σύμφωνα με την

Οδηγία 79/409/ΕΟΚ.





Όσον αφορά την ιχθυοπανίδα, σε κάποια από τα τρεχούμενα νερά αυτής της

περιοχής υπάρχουν αξιόλογοι πληθυσμοί άγριας πέστροφας (Salmo macrostigma).

Οι προστατευόμενες περιοχές του Οικολογικού Δικτύου “Natura 2000” αποτελούν

αναμφισβήτητα τις σημαντικότερες περιοχές για την άγρια φύση στην περιοχή. Οι

περιοχές αυτές είναι από τις σημαντικότερες στην Ελλάδα, τόσο για τη χλωρίδα και

βλάστηση όσο και για την πανίδα. Συγκεκριμένα, στην περιοχή περιλαμβάνονται:

ΠΠεερριιοοχχέέςς ΟΟννοομμαασσίίαα

ΤΤόόπποοιι ΚΚοοιιννοοττιικκήήςς ΣΣηημμαασσίίααςς (SCI - Οδηγία 92/43/ΕΟΚ και Απόφαση της

Επιτροπής της 28ης Μαρτίου 2008 βάσει

της οποίας εγκρίνεται σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου

πρώτος ενημερωμένος κατάλογος των τόπων κοινοτικής σημασίας για τη

μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή,

κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2008) 1148, 2008/335/ΕΚ)

κκααιι

Ζώνες Ειδικής Προστασίας για την

ορνιθοπανίδα (SPA - Οδηγία 79/409/ΕΟΚ)

Όρος Βασιλίτσα (SCI, GR 1310001)

Εθνικός Δρυμός Πίνδου (Βάλια Κάλντα),

(Ευρύτερη περιοχή) (SCI, GR 1310003)

Εθνικός Δρυμός Βίκου - Αώου (SCI, GR

2130001)

Κεντρικό Τμήμα Ζαγορίου (SCI, GR 2130004)

Περιοχή Μετσόβου (Ανήλιο - Κατάρα) (SCI,

GR 2130006)

Κορυφές Όρους Σμόλικας (SCI/SPA, GR

2130002)

Όρος Μιτσικέλι (SCI/SPA, GR 2130008)

Εθνικός Δρυμός Πίνδου (SPA, GR 1310002)

Όρος Τύμφη (Γκαμήλα) (SPA, GR2130009)

ΤΤοοππίίαα ΙΙδδιιααίίττεερροουυ ΦΦυυσσιικκοούύ ΚΚάάλλλλοουυςς Περιοχή Σπηλαίου (ΦΕΚ 526/Β/73)

Χαράδρα του Βίκου (ΦΕΚ 95/Β/79)

ΒΒιιοογγεεννεεττιικκόό ΠΠάάρρκκοο Πυρήνας Εθνικού Δρυμού Πίνδου

ΣΣηημμααννττιικκέέςς ΠΠεερριιοοχχέέςς γγιιαα τταα

ΠΠοουυλλιιάά ((IIBBAA))

Όρη Όρλιακας και Τσούργιακας (GR050)

Όρος Τύμφη (Γκαμήλα) και όρος Σμόλικας (GR066)

Κεντρικό Ζαγόρι και ανατολικό όρος Μιτσικέλι (GR067)

Βάλια Κάλντα (Ε.Δ. Πίνδου) (GR068)

Στην υπό μελέτη περιοχή περιλαμβάνονται επίσης:

- 11 Καταφύγια Άγριας Ζωής,

- 64 συνολικά παραδοσιακοί οικισμοί (ΦΕΚ 423/Δ/20.06.95 και

594/Δ/13.11.78), και

- πλήθος κηρυγμένων μνημείων, κυρίως Βυζαντικών και Μεταβυζαντινών.





33..22 ΠΠεερριιγγρρααφφήή φφυυσσιικκοούύ ππεερριιββάάλλλλοοννττοοςς

33..22..11 ΚΚλλίίμμαα –– ΒΒιιοοκκλλίίμμαα

Το κλίμα της περιοχής μελέτης χαρακτηρίζεται ως μεταβατικό, από μεσογειακό σε

ηπειρωτικό, διατηρώντας τα χαρακτηριστικά του μεσογειακού τύπου στις χαμηλές

κυρίως περιοχές. Χαρακτηρίζεται από ψυχρό χειμώνα, πλούσιο σε βροχές και ζεστό

καλοκαίρι με αρκετές τοπικές βροχές. Η θερμοκρασία τη χειμερινή περίοδο φτάνει σε

χαμηλά επίπεδα και οι παγετοί είναι συνήθεις από το Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο. Οι

χιονοπτώσεις είναι αρκετές, το ετήσιο θερμοκρασιακό εύρος μεγάλο και η ηλιοφάνεια

ελαττωμένη. Ο χειμώνας είναι παρατεταμένος, η άνοιξη συνήθως σύντομη, το

καλοκαίρι θερμό και το φθινόπωρο σχετικά παρατεταμένο. Στα ορεινά, ο ηπειρωτικός

χαρακτήρας του κλίματος γίνεται ακόμη πιο έντονος, πλησιάζοντας περισσότερο στο

μεσευρωπαϊκό τύπο κλίματος.

Η μεγάλη ποικιλομορφία του κλίματος σε συνδυασμό με τις μεγάλες υψομετρικές

διαφορές και την έντονη και σε μικρή απόσταση εναλλαγή του ανάγλυφου,

δημιουργούν μία ποικιλία μικροπεριβαλλόντων, σ’ ολόκληρη την περιοχή, τα οποία

ευνοούν την ανάπτυξη μιας ιδιαίτερα αξιόλογης και πλούσιας χλωρίδας και πανίδας με

πολλά ενδημικά και σπάνια είδη.

Για τη διερεύνηση του κλίματος ελήφθησαν υπόψη τα κλιματικά στοιχεία 14

Μετεωρολογικών Σταθμών που είναι σχεδόν ομοιόμορφα κατανεμημένοι στο χώρο.

Απ' αυτούς ένας ανήκει στην ΕΜΥ, 8 στη ΔΕΗ, 3 στο Υπουργείο Δημοσίων έργων και

2 στο Υπουργείο Γεωργίας. Σε 2 από τους σταθμούς αυτούς, δηλ. στο σταθμό της

ΕΜΥ και στο σταθμό του Μετσόβου που ανήκει στο Υπουργείο Γεωργίας λαμβάνονται

παρατηρήσεις σε όλα σχεδόν τα κλιματικά στοιχεία. Οι υπόλοιποι σταθμοί είναι

κυρίως βροχομετρικοί και θερμοκρασιακοί.

Αναλυτικά στοιχεία για τη θερμοκρασία αέρα/εδάφους, τη σχετική υγρασία, τη

νέφωση/ηλιοφάνεια, τις βροχοπτώσεις, το χιόνι και τους ανέμους παρουσιάζονται στο

Παράρτημα που συνοδεύει την παρούσα μελέτη.

33..22..22 ΓΓεεωωλλοογγίίαα –– ΓΓεεωωμμοορρφφοολλοογγίίαα –– ΈΈδδααφφοοςς

Ι. Γεωλογία

Η Πίνδος αποτελεί τον κορμό των Ελληνίδων οροσειρών, οι οποίες ανήκουν στο

Διναροταυρικό ορεογραφικό τόξο. Η περιοχή μελέτης δομείται από σχηματισμούς που

ανήκουν στις γεωτεκτονικές ζώνες: Ιόνιος, Ωλονού - Πίνδου και Υποπελαγονική.





Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μια ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική ως πελαγική

ηζιματογένεση. Παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε 3 υποζώνες: την εσωτερική

(ανατολική), την αξονική (ενδιάμεση), και την εξωτερική (δυτική). Η ζώνη στο

σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη των Παξών. Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται

από μια σειρά επάλληλων μεγάλων συγκλίνων και αντικλίνων που επωθούνται και

εφιππεύουν το ένα πάνω στο άλλο προς τα δυτικά. Οι άξονές τους παρουσιάζουν

γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και

ΒΒΑ-ΝΝΔ.

Η ζώνη Ωλονού - Πίνδου που χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα

υβώματα της Πελαγονικής και Γάβροβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις

υποζώνες: την υπερπινδική (ανατολική), την αξονική (ενδιάμεση), την εξωτερική

(δυτική).

Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική, πυριτική, κλαστική).

Στην περιοχή μελέτης επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου και

συνήθως πάνω στον φλύσχη βρίσκονται οι οφιόλιθοι με υπερβασικό χαρακτήρα των

πετρωμάτων τους.

Ανατολικά της Πίνδου βρίσκεται το τεκτονικό βύθισμα της Μεσοελληνικής Αύλακας,

πληρωμένο με μολασσικά υλικά μεγάλου πάχους.

ΙΙ. Γεωμορφολογία

Η Πίνδος κατέχει δεσπόζουσα θέση στις Δυτικές Ελληνικές οροσειρές και μπορεί να

θεωρηθεί ο ορεινός κορμός της Ελλάδας. Οι κυριότερες μορφολογικές ενότητες που

απαρτίζουν την περιοχή μελέτης είναι:

- Η οροσειρά της Β. Πίνδου με βουνά όπως ο Γράμμος (βορείως της περιοχής), ο

Λύγκος, ο Σμόλικας, ο Λάκμος (μετά τα νότια όρια της περιοχής).

- Οι ορεινοί όγκοι της Τύμφης και του Μιτσικελίου στα δυτικά και του Ορλιακα στα

ανατολικά.

- Οι λεκάνες των ποταμών Αώου, Αράχθου και Αλιάκμονα.

- Οι εσωτερικές λεκάνες των Ιωαννίνων και της Κόνιτσας.

Το κεντρικό τμήμα της περιοχής αποστραγγίζει ο ποταμός Αώος. Ο υδροκρίτης της

λεκάνης αυτής στα ανατολικά είναι το όρος Λύγκος (Μπαλτούμα, 2.028 μ. Βασιλίτσα





2.249 μ., Αυγό οι κυριότερες κορυφές του) που στα νοτιοανατολικά διασπάται στις

κορυφές Πυροστιά (1.967 μ.), Κακοπλεύρι (2.160 μ.) και Μαυροβούνι (2.159 μ. και

2.050 μ.) και καταλήγει στο διάσελο της Κατάρας ανατολικά του Μετσόβου. Το

νοτιότερο όριό της είναι τα υψώματα βορείως του Μετσόβου (Πλάκα 1.881,

Καλλιγωμένο Αλώνι 1.594, Βούλγαρης 1821, Θανασάκη 1.820 κ.α.). Η περιοχή

μεταξύ των υψωμάτων αυτών και του Μαυροβουνίου, είναι περιοχή με ήπιες σχετικά

κλίσεις και περιορισμένες υψομετρικές διαφορές. Σήμερα μεγάλο τμήμα της έκτασής

της καταλαμβάνεται από την τεχνητή λίμνη - ταμιευτήρα πηγών Αώου, ο οποίος

τροφοδοτεί με τα νερά του το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο (ΥΗΕ) της ΔΕΗ, μεταξύ

Χρυσοβίτσας και Μύλων στην λεκάνη απορροής του Μετσοβίτικου, κλάδου της άνω

λεκάνης του Αράχθου.

Ο Αώος κατ΄ αρχήν ρέει προς βορρά με κυριότερο παραπόταμο το Αρκουδόρεμα που

αποστραγγίζει την κοιλάδα της Βάλια Κάλντα.

Στην περιοχή του Δίστρατου, στρέφει προς δυσμάς, ακολουθώντας το ρήγμα

Κόνιτσας - Δίστρατου, διαχωρίζοντας τους προς βορράν ορεινούς όγκους: του

Σμόλικα (υψόμετρα 1.846, 2.221, και 2.637) και της Τραπεζίτσας (2.022) από την

Τύμφη ή Γκαμήλα με τις εντυπωσιακές ορθοπλαγιές (προς νότο, με υψόμετρα 2.200,

2.480, 2.466, 2.137). Ο ποταμός, αφού διέλθει από το εντυπωσιακό φαράγγι μεταξύ

δυτικής Τύμφης και Τραπεζίτσας, εξέρχεται κοντά στην Κόνιτσα στην εσωτερική

πεδινή περιοχή της, όπου συμβάλλει με τους παραποτάμους του Σαραντάπορο (στα

βόρεια όρια της περιοχής μελέτης) και Βοϊδομάτη.

Το υδρογραφικό δίκτυο του Βοϊδομάτη, αναπτύσσεται περιβάλλοντας από τρεις

πλευρές τον ασβεστολιθικό ορεινό όγκο της Τύμφης και εν μέρει διασχίζει τις δυτικές

περιοχές του. Το τμήμα αυτό είναι το εξαιρετικά εντυπωσιακό φαράγγι του Βίκου με

σχεδόν κατακόρυφα πρανή ύψους περίπου 700 μ. Σ’ αυτό συμβάλλουν λίγοι, αλλά

επίσης εντυπωσιακοί κλάδοι από τα ανατολικά οι οποίοι ακολουθούν τα ρήγματα που

τέμνουν το χαρακτηριστικό υψίπεδο της Τύμφης, σχηματίζοντας το φαράγγι του

Μέγα Λάκκου και τις ορθοπλαγιές της Αστράκας (2.436 μ.) πάνω από το Μικρό και το

Μεγάλο Πάπιγκο.

Η ανάντη λεκάνη του Βοϊδομάτη έξω (νότια) από τον ορεινό όγκο της Τύμφης

βρίσκεται στον φλύσχη. Έτσι το ανάγλυφο είναι πιο ήπιο με συνήθως καμπύλες ή

επίπεδες επιφάνειες. Η πυκνότητα του δενδριτικής μορφής υδρογραφικού δικτύου

είναι αυξημένη σε σχέση με το κατάντη τμήμα.





Χαμηλή σειρά λόφων διαχωρίζει τη λεκάνη του Βοϊδομάτη από την παρόμοιας

μορφολογίας, αλλά μεγαλύτερης έκτασης λεκάνη που συνθέτουν ο Ζαγορίτικος

ποταμός που στη συνέχεια εξελίσσεται στον Διπόταμο και οι παραπόταμοι του: ρέμα

Μαυρολάκου, ρέμα Μέγα Λάκκου, Βάρδας, ρέμα Σουρίκα, ρέμα Γκούρα κ.α. O

Διπόταμος έχει δημιουργήσει ευρεία ζώνη ποτάμιων αποθέσεων, εντός της οποίας

παρουσιάζει έντονο μαιανδρισμό.

Ανατολικά της λεκάνης αυτής βρίσκονται τα υψώματα της λεκάνης των Πηγών Αώου.

Δυτικό της όριο είναι το ασβεστολιθικό όρος Μιτσικέλι (υψόμετρα 1.596, 1.614,

1.743, 1.810).

Ο Ζαγορίτικος ποταμός συμβάλλει στο Μετσοβίτικο, ο οποίος, αφού προηγουμένως

δεχθεί τα νερά της βόρειας και ανατολικής κλιτύος του όρους Λάκμος ή Περιστέρι

(2.295, 2.086, 1.709), καταλήγει στον ποταμό Άραχθο.

Ανατολικά του όρους Λύγκος, που δομείται κυρίως από οφιολίθους και λίγο φλύσχη,

εκτείνεται η λεκάνη απορροής του ποταμού Βενέτικου, ο οποίος είναι ο κύριος

παραπόταμος του Αλιάκμονα, του μεγαλύτερου ποταμού που διαρρέει αποκλειστικά

την Ελλάδα.

Το τμήμα του κύριου κλάδου του Βενέτικου που βρίσκεται μέσα στην περιοχή

μελέτης, έχει διεύθυνση παράλληλη με το όρος Λύγκος. Διαρρέει υλικά της

Μεσοελληνικής Μολασσικής Αύλακας και παρουσιάζει μαιανδρισμό σε μεγάλο μήκος.

Στην περιοχή του Τρικώμου στρέφει ανατολικά και εξέρχεται της περιοχής μελέτης.

Στην περιοχή μας λόγω του διαφορετικού γεωλογικού υποβάθρου, η λεκάνη

απορροής του Βενέτικου είναι ασύμμετρη. Εκτείνεται κυρίως προς την Πίνδο (το όρος

Λύγκος και τις νότιες απολήξεις του), απ’ όπου ξεκινούν οι λεκάνες των κλάδων του

ρέμα Φιλιππιό, Σμιξιώτικο, Ποταμούλι, Ασπροπόταμος, ο άλλος σημαντικός κλάδος

του Βενέτικου (κλάδος Σπηλαίου), ρέμα Κεράσι, Τρανός Λάκκος κ.α.

Οι ζώνες των οφειολίθων του Λύγκου, διαμορφώνουν καμπύλες επιφάνειες, με

ομαλές μεταβολές κλίσεων ακόμα και σε μεγάλα υψόμετρα. Το ανάγλυφο αποκτά

μεγαλύτερη ποικιλία στον φλύσχη λόγω διάβρωσης. Στην μολάσσα χαρακτηριστική

της μορφολογίας είναι η κατακόρυφη διάβρωση που αποκαλύπτει τους διάφορους

στρωματογραφικούς ορίζοντες.

Τέλος, μέσα στο ήπιο ανάγλυφο ξεχωρίζουν λίγες ασβεστολιθικές εμφανίσεις με





απόκρημνες πλαγιές με μεγαλύτερη αυτή του Ορλιακα (1.443 μ.). Εξαιρετικά

εντυπωσιακό ψηλό και στενό φαράγγι στα ριζά του Ορλιακα διασχίζεται από τον

κύριο δυτικό κλάδο του Βενέτικου. Σε εξαιρετικά πλημμυρικά γεγονότα, το μέγεθος

του φαραγγιού δεν αρκεί να διοδεύσει την πλημμύρα οπότε η ανάντη περιοχή γίνεται

περιοδική λίμνη.

ΙΙΙ. Έδαφος

Το έδαφος προέρχεται από την αποσάθρωση των πετρωμάτων. Το υλικό αυτό αρχικά

είναι αδρανές και ασύνδετο. Στη συνέχεια εξελίσσεται με την επίδραση των

παραγόντων της εδαφογένεσης είναι: το κλίμα, το μητρικό υλικό, οι οργανισμοί

(φυτικοί και ζωικοί), το ανάγλυφο του εδάφους και ο χρόνος. Συνεπώς το έδαφος

κατά την εξέλιξή του δεν είναι αδρανές πλέον αλλά συμπεριφέρεται σαν ζωντανός

οργανισμός που εξελίσσεται συνεχώς για μακρό χρονικό διάστημα μέχρι να φθάσει

στην πλήρη ωρίμανσή του. Τότε παύουν σχεδόν να λαμβάνουν χώρα ουσιώδεις

μεταβολές ορατές στην κατανομή του.

Η υπεροχή ενός ή περισσότερων παραγόντων, έναντι των άλλων της εδαφογένεσης,

καθώς και η διαφορετική έντασή τους, έχουν ως αποτέλεσμα να καθορίζουν

ορισμένες κατευθύνσεις στην εδαφογένεση. Λόγω της αιτίας αυτής στις διάφορες

κλιματικές ζώνες σχηματίζονται διαφορετικοί τύποι εδαφών.

Ο βασικότερος από τους παράγοντες της εδαφογένεσης είναι το κλίμα, όπως

διαπιστώθηκε από τα τέλη του περασμένου αιώνα. Αλλαγή του μακροκλίματος

συνεπάγεται μεταβολή του εδάφους και σε κάθε κλιματική ζώνη αντιστοιχεί και

διαφορετικός τύπος εδάφους. Η σχέση του μακροκλίματος και της ζωτικότητας των

εδαφών φαίνεται από την απλή σύγκριση των εδαφικών τύπων, που απαντούν σε

διάφορες κλιματικές περιοχές.

Όλα τα κλιματικά στοιχεία επιδρούν κατά κάποιο τρόπο στην εδαφογένεση, αλλά σε

μεγαλύτερο και άλλα σε μικρότερο βαθμό. Εκείνα όμως που έχουν αποφασιστική

σημασία σε αυτή είναι το νερό της βροχής και η θερμοκρασία.

Η επίδραση του νερού στο έδαφος είναι φυσική και χημική. Κατά τη ροή του

παρασύρει και μεταφέρει υλικά του εδάφους σε μεγάλες αποστάσεις, τα οποία

εναποθέτει στις εκβολές των ποταμών ή σε κοιλώματα του εδάφους. Έτσι έχουν

σχηματισθεί τα αλλουβιακά εδάφη, τα οποία αποτελούν τις εύφορες πεδιάδες της

Άρτας, της Λάμαρης, του Αχέροντα, του Καλαμά, καθώς και τα λεκανοπέδια των





Ιωαννίνων, της Κόνιτσας και άλλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Το εδαφικό υλικό που μεταφέρεται με το νερό στα χαμηλά υψόμετρα προέρχεται από

τις επικλινείς πλαγιές των οροσειρών και των λόφων, όπου εκεί παρατηρούνται

έντονα τα φαινόμενα της διάβρωσης. Η διάβρωση στην περιοχή μελέτης είναι έντονη,

λόγω των άφθονων βροχοπτώσεων και του ανώμαλου ανάγλυφου του εδάφους, με

πολύ δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομία. Τεράστιες ποσότητες γόνιμου εδάφους

μεταφέρονται στη θάλασσα και δημιουργούνται άγονα σκελετικά εδάφη στα ορεινά,

τα οποία δεν προσφέρονται για καμιά εκμετάλλευση.

Οι βασικές χημικές διεργασίες του νερού στο έδαφος είναι η υδρόλυση και η

ενυδάτωση. Αυτές δρουν στα πρωτογενή και δευτερογενή ορυκτά της αργίλλου,

προκαλούν αλλοιώσεις σε αυτά και τελικά δημιουργούνται άλλα ορυκτά με

διαφορετικές φυσικές και χημικές ιδιότητες. Το λεπτό εδαφικό υλικό που

δημιουργείται από τις διεργασίες αυτές και τα υδατοδιαλυτά άλατα του εδάφους

μετακινούνται με τη βοήθεια του νερού σε βαθύτερα στρώματα μέσα στη μάζα του

εδάφους και εναποτίθενται σε κάποιο βάθος. Έτσι έχουμε σχηματισμό ιλλουβιακών

οριζόντων στο βάθος αυτό του εδάφους και όξυνση του επιφανειακού στρώματος

από την έκπλυση του ασβεστίου.

Οι χημικές διεργασίες εκδηλώνονται σε υγρά και ψυχρά κλίματα. Έτσι, ανάλογα με το

βαθμό της υγρότητας και του ψύχους έχουμε εντονότερο ή ασθενέστερο φαινόμενο

της ιλλουβίωσης και της έπλυσης αλάτων. Σε θερμότερα και ξηρότερα κλίματα δεν

παρατηρείται έκπλυση κατά βάθος, στο έδαφος του λεπτού εδαφικού υλικού και του

ασβέστου, οπότε έχουμε αλκαλικά εδάφη.

Εκτός από τη δράση του νερού στην εδαφογένεση σημαντική είναι και αυτή της

θερμοκρασίας. Τα πετρώματα αποτελούνται από κρυστάλλους, οι οποίοι έχουν

διαφορετικό συντελεστή συστολής και διαστολής. Έτσι, με τη μεταβολή της

θερμοκρασίας οι κρύσταλλοι συστέλλονται και διαστέλλονται ανομοιόμορφα, οπότε

δημιουργούνται ρωγμές στο πέτρωμα. Στις ρωγμές αυτές εισέρχεται το νερό, που και

αυτό με τη συστολοδιαστολή του χαλαρώνει ακόμα περισσότερο το υλικό και έτσι η

χημική δράση ασκείται σε μεγαλύτερη επιφάνεια. Οι κατάλληλες συνθήκες

θερμοκρασίας και υγρασίας διευκολύνουν την αποσύνθεση της οργανικής ουσίας και

δημιουργούνται οξέα, τα οποία συμβάλλουν στην εδαφογένεση.

Οι διαφορετικές κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στο χώρο της περιοχής μελέτης,





έδωσαν διαφορετικές κατευθύνσεις στην εδαφογένεση και σχηματίστηκαν διάφοροι

εδαφικοί τύποι, από τους οποίους αναφέρονται εν συντομία οι κυριότεροι.

Συγκεκριμένα:

- Ορφνά δασικά εδάφη (Ochrepts).

- Όξινα ορφνά δασικά εδάφη (Dystrochrepts).

- Ορφνά ποτσολικά εδάφη (Typorthods).

- Ερυθρογαίες (rhodustalfs).

- Ρεντζίνες (Rendolls).

- Αλλουβιακά εδάφη (Εntisols).

33..22..33 ΧΧλλωωρρίίδδαα,, ββλλάάσσττηησσηη

Ι. Χαρακτηριστικά είδη χλωρίδας

Στην περιοχή της Πίνδου βρίσκονται περισσότερα από 1.100 είδη φυτών σημαντικό

μέρος από τα οποία είναι τα ενδημικά. Αξίζει να αναφερθεί ότι, οι ονομασίες Pindicus

και Pindicola σε ορισμένα από τα έως σήμερα γνωστά είδη είναι ποικιλίες που

καταδεικνύουν ότι η τυπική τοποθεσία τους (locus classicus) βρίσκεται στην Πίνδο.

Για λόγους διευκόλυνσης του αναγνώστη τα αναλυτικά στοιχεία για τη

χλωρίδα/βλάστηση της περιοχής μελέτης παρουσιάζονται στο Παράρτημα που

συνοδεύει την παρούσα μελέτη.

ΙΙ. Ενδημικά και σπάνια είδη χλωρίδας

Τα πιο σπάνια φυτά βρίσκονται στις κορυφές των βουνών. Πολλά από αυτά είναι

ενδημικά της Πίνδου ή ακόμη ενδημικά ενός και μόνο βουνού της. Χαρακτηριστικά

αναφέρονται τα εξής: Athamanta Albanica Alston et Sandwith, Peucedanum

lavrentiades Strid et Papanicolaou, Violaceae - Viola albanica Halacsy, Soldanella

pindicola Hansskn, Galium ophioilithicum krendl, Galium degeniibald ex Degen,

Fritillaria mutabilis kamari, Narthecium scardium kosanin, Orobanche rechingeri Gilli,

Marrubium velutinum sibth et Sm., Trifollium Parnassi Boiss et Spruner, Avenula

aetolica (Rech. fil.) Holub, Sesleria vaginalis Boiss et orph, Thlaspi tymphaeum

Hausskn, Euphorbia deflexa sibth et sm., Rabonda serbica Pancic, Eryssimum

cephalonicum Polatschek, Leptoplax emarginata (Boiss) O.E. Schulz, ssp. rechingeri

Grentez, Borumuellera tymphaea Hausskn, Centaurea pawlowskii Phitos et Damboldt,

Sedum tymphaeum Quezel nd Constandz, Alyssum chalcidicum Janka, Alyssum





heldreichii Hausskn, Αlyssum smolikanum Nyarady, Aubrieta glabrescens Turrill,

Bertroria obligua, Barbarea sicula, ssp. Radicosa, ssp. rechingeri Melzh, Silene

schwazzernbegeri Halacsy, Silene haussknechtii Heldz. ex. Hausskn, Silene pindicola

Hausskn, Allium phthioticum Boiss et Heldz, Allium sphaerocephalon L.,

Lithospermum goulandriorum Rech. Fil., Οnosma epirotica teppner, Minuartia

pseudosaxifraga (Mattf.) Strid, Valeriana crinii orphe. ex Boiss.

33..22..44 ΠΠααννίίδδαα

Οι ποτάμιες και παρόχθιες ζώνες είναι πολύτιμες για την άγρια ζωή. Συγκεντρώνουν

νερό και θρεπτικές ουσίες από ολόκληρες τις λεκάνες απορροής και κατά συνέπεια

περιέχουν βιοποικιλότητα δυσανάλογα μεγάλη για την έκτασή τους. Επιπλέον,

περιέχουν συστάδες φυλλοβόλων δέντρων και επομένως αυξάνουν την ποικιλία

οικότοπων στις ορεινές περιοχές όπου κυριαρχούν τα κωνοφόρα (Harris 1984: 142,

Naiman et al. 2005: 114-123). Τα παρόχθια οικοσυστήματα αλληλεπιδρούν στενά με

τα αντίστοιχα ποτάμια, δεδομένου ότι η παρόχθια βλάστηση προσφέρει οργανικό

υλικό στο ποτάμι ενώ η χερσαία πανίδα τρέφεται μερικώς με υδρόβια ασπόνδυλα και

ψάρια (Naiman et al. 2005: 174-183).

I. Αμφίβια

Αριθμός ειδών: Στη Βόρεια Πίνδο έχουν συνολικά καταγραφεί 13 είδη, από τα οποία 8

είδη συνδέονται με τα παρόχθια οικοσυστήματα της ορεινής ζώνης (Πίνακας 3.1).

Οικολογικές απαιτήσεις: Όλα τα είδη αμφιβίων αναπαράγονται σε μικρές και ελεύθερες

από αρπακτικά ψάρια υδατοσυλλογές, όπως αυτές που σχηματίζονται στις παρόχθιες

ζώνες μετά από πλημμυρικά επεισόδια. Λίγα είδη (Triturus spp., Bombina variegata,

Rana spp.) έχουν μόνιμη παρουσία στο νερό, ενώ τα περισσότερα το αναζητούν μόνο

κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Ορισμένα είδη (Salamandra salamandra, Bufo spp.,

Hyla arborea, Rana dalmatina) συνδέονται με συστάδες δέντρων ή με μωσαϊκό από

δέντρα/ θάμνους και ξέφωτα, όπως αυτό που υπάρχει στις παρόχθιες συστάδες.

Καθεστώς προστασίας: Τα 8 είδη της ορεινής ζώνης περιλαμβάνουν 2 είδη του

Παραρτήματος ΙΙ (και 6 είδη του Παραρτήματος IV) της Οδηγίας 92/43/ΕΕ, 5 είδη

του Παραρτήματος ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης και 7 είδη που περιλαμβάνονται στο

Π.Δ. 67/81. Κανένα είδος δεν είναι ενδημικό ή απειλούμενο.





II. Ερπετά

Αριθμός ειδών: Στη Βόρεια Πίνδο έχουν καταγραφεί 31 είδη ερπετών, από τα οποία 17

είδη συνδέονται με τους παρόχθιους οικότοπους της ορεινής ζώνης (Πίνακας 3.2).

Οικολογικές απαιτήσεις: Μόνο τέσσερα είδη ερπετών (δύο είδη νεροχελώνας, δύο είδη

νερόφιδου) συνδέονται στενά με το νερό καθώς τρέφονται σε αυτό. Τα περισσότερα

από τα 17 είδη συνδέονται με το μωσαϊκό από δέντρα/ θάμνους και ξέφωτα που

εμφανίζεται στις παρόχθιες ζώνες, αλλά και πέρα από τα όριά τους. Ορισμένα είδη

(Podarcis muralis) βρίσκουν καταφύγιο στις σχισμές βράχων που αφθονούν τοπικά στα

πρανή των ορεινών ποταμών.

Πίνακας 3.1.: Είδη αμφιβίων στη Βόρεια Πίνδο.

Α/A Ελληνικό όνομα Επιστημονικό όνομα Παρ. 92/43 Bern IUCN 67/81

1. Σαλαμάνδρα Salamandra salamandra ++ III LC- +

2. Αλπικός Τρίτωνας Triturus alpestris III LC- +

3. Λοφιοφόρος Τρίτωνας της Ιταλίας

Triturus carnifex (T. cristatus)

++ ΙΙ-IV II LC-

4. Κοινός Τρίτωνας Triturus vulgaris ++ III LC- +

5. Χωματόφρυνος Bufo bufo + III LC- +

6. Πρασινόφρυνος Bufo viridis + IV II LC- +

7. Κιτρινογάστορας Φρύνος Bombina variegata + ΙΙ-IV II LC-

8. Δενδροβάτραχος Hyla arborea ++ IV II LC- +

9. Πηλοβάτης Pelobates syriacus IV LC- +

10. Ευκίνητος Βάτραχος Rana dalmatina ++ IV II LC- +

11. Ελληνικός Βάτραχος Rana graeca ++ IV III LC- +

12. Λιμνοβάτραχος της Δυτικής Ελλάδας

Rana epeirotica III VU-

13. Λιμνοβάτραχος των Βαλκανίων Rana balcanica III

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΙΝΑΚΑ

Παρουσία: (++) συνδέεται στενά με τους παρόχθιους οικότοπους, (+) παρόν σε παρόχθιους

οικότοπους με υψόμετρο άνω των 500μ.

Οδηγία 92/43/ΕΕ: (II) Είδος που επιβάλλει τον καθορισμό ζωνών διατήρησης, (IV) Είδος που

απαιτεί αυστηρή προστασία, (V) Είδος που η εκμετάλλευσή του μπορεί να ρυθμίζεται με

διαχειριστικά μέτρα.

Σύμβαση Βέρνης: (II) Αυστηρά προστατευόμενο είδος, (III) Προστατευόμενο είδος.

ΙUCN (2006): (CR) Κρισίμως κινδυνεύον είδος, (EN) Κινδυνεύον είδος, (VU) Τρωτό είδος, (NT)

Απειλούμενο στο άμεσο μέλλον, (LR/nt) Είδος χαμηλού κινδύνου που ενδέχεται σύντομα να

χαρακτηριστεί Απειλούμενο, (LR/lc) Είδος χαμηλού κινδύνου που δεν προβλέπεται να

χαρακτηριστεί Απειλούμενο, (LC) Είδος εκτός κινδύνου, (DD) Ανεπαρκώς γνωστό είδος

(Hilton-Taylor 2000, IUCN 2006).

ΙUCN (Κόκκινο Βιβλίο): (E1) Άμεσα κινδυνεύον είδος, (E2) Μη άμεσα κινδυνεύον είδος, (V)

Τρωτό είδος, (R) Σπάνιο είδος, (I) Απροσδιόριστο είδος, (K) Ανεπαρκώς γνωστό είδος

(Καρανδεινός & Λεγάκις 1992).





Π.Δ. 67/81: (+) Προστατευόμενο είδος.

Καθεστώς προστασίας: Τα 17 είδη της ορεινής ζώνης περιλαμβάνουν 4 είδη του

Παραρτήματος ΙΙ (και 14 είδη του Παραρτήματος IV) της Οδηγίας 92/43/ΕΕ, 9 είδη

του Παραρτήματος ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης και 13 είδη που περιλαμβάνονται στο

Π.Δ. 67/81. Ένα είδος νεροχελώνας και ένα είδος χελώνας έχουν χαρακτηριστεί είδη

χαμηλού κινδύνου (IUCN 2006). Κανένα είδος δεν είναι ενδημικό.

Πίνακας 3.2: Είδη ερπετών στη Βόρεια Πίνδο.

Α/Α Ελληνικό όνομα Επιστημονικό όνομα Παρ. 92/43 Bern IUCN 67/81

1. Στικτή Νεροχελώνα Emys orbicularis ++ ΙΙ-IV II LR/nt- +

2. Γραμμωτή Νεροχελώνα

Mauremys rivulata (M. caspica)

++ ΙΙ-IV II +

3. Μεσογειακή Χελώνα Testudo hermanni + ΙΙ-IV II LR/nt- +

4. Ελληνική Χελώνα Testudo graeca ΙΙ-IV II VU- +

5. Κυρτοδάκτυλος Cyrtodactylus kotschyi IV II +

6. Κονάκι Anguis fragilis + III +

7. Τυφλίτης Ophisaurus apodus + IV III

8. Αβλέφαρος Ablepharus kitaibelii + IV II LC-

9. Σαύρα της Ρούμελης

Algyroides nigropunctatus

+ IV III LC- +

10. Αμμόσαυρα Lacerta agilis IV III

11. Τρανόσαυρα Lacerta trilineata + IV III LC- +

12. Πράσινη Σαύρα Lacerta viridis + IV II LC- +

13. Σιλιβούτι Podarcis erhardii IV III LC- +

14. Τοιχογουστέρα Podarcis muralis + IV II LC- +

15. Γουστέρα του Ταύρου Podarcis taurica + IV III LC- +

16. Τυφλίνος Typhlops vermicularis III

17. Ερυξ Eryx jaculus IV III

18. Έφιος Coluber caspius IV III

19. Δεντρογαλιά

Coluber (Hierophis) gemonensis

IV III LC- +

20. Σαΐτα Coluber najadum IV III +

21. Στεφανοφόρος Coronella austriaca IV II +

22. Λαφίτης του Ασκληπιού Elaphe longissima + IV II +

23. Σπιτόφιδο Elaphe situla ΙΙ-IV II LC- +

24. Λαφίτης Elaphe quatuorlineata + ΙΙ-IV II +

25. Σαπίτης

Malpolon monspessulanus

III +

26. Νερόφιδο Natrix natrix ++ III LR/lc +

27. Λιμνόφιδο Natrix tessellata ++ IV III +

28. Αγιόφιδο Telescopus fallax IV III +

29. Οχιά Vipera ammodytes + IV II

30. Αστρίτης Vipera berus +

31. Οχιά των Λιβαδιών Vipera ursinii ΙΙ-IV II EN-




















Π.Δ. 67/81: (+) Προστατευόμενο είδος.

ΙΙΙ. Πουλιά

Αριθμός ειδών: Από τα 171 είδη πουλιών που έχουν καταγραφεί στην περιοχή της

Βόρειας Πίνδου, τα 44 είδη έχουν τακτική παρουσία στους παρόχθιους οικότοπους αλλά

μόλις 10 είδη είναι στενά συνδεδεμένα με αυτούς (Πίνακας 3.3).

Οικολογικές απαιτήσεις: Από τα 10 είδη που συνδέονται στενά με τους παρόχθιους

οικότοπους, ελάχιστα είδη τρέφονται στο νερό (Σταχτοτσικνιάς, Μαύρος Πελαργός,

Σαρσέλα, Αλκυόνα). Λίγα είδη τρέφονται στα όρια νερού και χαλικόστρωτης κοίτης

(Ποταμοσφυριχτής, Ακτίτης, Σταχτοσουσουράδα), στην πυκνή παρόχθια βλάστηση

(Ψευταηδόνι) ή σε λόχμες με αγριοκάλαμο και ψαθί (Μπεκατσίνι, Τσιχλοποταμίδα). Τα

υπόλοιπα από τα 44 είδη που εμφανίζονται τακτικά στους παρόχθιους οικότοπους

συνδέονται με το μωσαϊκό από δέντρα/ θάμνους και ξέφωτα που εμφανίζεται στις

παρόχθιες ζώνες, αλλά και πέρα από τα όριά τους. Για τα είδη αυτά, οι παρόχθιες

δενδροσυστάδες δεν αποτελούν το αποκλειστικό ενδιαίτημα αλλά είναι πολύ σημαντικές

επειδή περιλαμβάνουν δέντρα μεγάλου μεγέθους (κατάλληλα για φωλιές μεγαλόσωμων

ειδών, όπως ο Μαύρος Πελαργός και ο Κραυγαετός) και αποτελούν θέσεις ψηλής

παραγωγικότητας (κατάλληλες για τροφοληψία).

Καθεστώς προστασίας: Τα 44 είδη που συνδέονται με τους παρόχθιους οικότοπους

περιλαμβάνουν 7 είδη του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και 34 είδη του

Παραρτήματος ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης. Ένα είδος (Ασπροπάρης) έχει

χαρακτηριστεί απειλούμενο και ένα είδος (Διπλομπεκάτσινο) σχεδόν τρωτό (IUCN

2006).





Πίνακας 3.3: Είδη πουλιών στη Βόρεια Πίνδο.

Α/Α Ελληνικό όνομα Επιστημονικό

όνομα Πα

ρ.

Κα

θεσ

τώ

ς σ

ε

Ελλά

δα

Σύ

μβ

ασ

η

Βέρ

νη

ς

IUC

N

Σύ

μβ

ασ

η

Βό

ννη

ς

79

/4

09

/Ε

ΟΚ

1. Σταχτοτσικνιάς Ardea cinerea ++ εΦ3/Χ1/Μ1 III LC-

2. Μαύρος Πελαργός Ciconia nigra ++ μΦ3/Μ3 II LC-E2 II Ι

3. Λευκός Πελαργός Ciconia ciconia μΦ2/Μ2 II LC- II Ι

4. (Ευρωπαϊκή) Σαρσέλα Anas querquedula ++ μΦ4/Μ2 III LC-K II ΙΙ

5. (Ευρωπαϊκός) Σφηκιάρης

Pernis apivorus μΦ3/Μ2 II LC- II Ι

6. Τσίφτης Milvus migrans

ε+μΦ3/Χ3/Μ2

II LC-E1 II Ι

7. Γυπαετός Gypaetus barbatus εΦ4 II LC-E1 II Ι

8. Ασπροπάρης

Neophron percnopterus

+ μΦ4 II EN-V II Ι

9. Όρνιο Gyps fulvus εΦ3/Χ3 II LC-V II Ι

10. Φιδαετός Circaetus gallicus μΦ2/Μ2/Χ4 II LC- II Ι

11. Καλαμόκιρκος Circus aeruginosus

ε+μΦ3/Χ1/Μ1

II LC-V Ι

12. Χειμωνόκιρκος Circus cyaneus Χ2/Μ2 II LC- II Ι

13. Λιβαδόκιρκος Circus pygargus μΦ4/Μ2 II LC-E1 II Ι

14. Διπλοσάινο Accipiter gentilis εΦ3 II LC-

15. Ξεφτέρι Accipiter nisus + εΦ2/Χ2/Μ2 II LC-

16. (Κοινό) Σαΐνι Accipiter brevipes μΦ2/Μ3 II LC- II Ι

17. (Κοινή) Γερακίνα Buteo buteo + εΦ2/Χ1/Μ1 II LC-

18. Αετογερακίνα Buteo rufinus ε+μΦ3/Μ3 II LC-R II Ι

19. Κραυγαετός Aquila pomarina + μΦ3/Μ3 II LC-R II Ι

20. (Ανατολικός)

Βασιλαετός Aquila heliaca εΦ4/Χ4 II VU-E1 II Ι

21. Χρυσαετός Aquila chrysaetos εΦ3 II LC-V II Ι

22. Γερακαετός Hieraaetus pennatus εΦ3/Μ2/Χ4 II LC-V II Ι

23. Σπιζαετός Hieraaetus fasciatus εΦ3 II LC-V II Ι

24. Κιρκινέζι Falco naumanni μΦ3/Μ3 II VU-V II Ι

25. Βραχοκιρκίνεζο Falco tinnunculus εΦ1/Μ2 II LC- II

26. Δεντρογέρακο Falco subbuteo μΦ3/Μ3 II LC-

27. Μαυροπετρίτης Falco eleonorae μΦ2 II LC-K II Ι

28. Χρυσογέρακο Falco biarmicus εΦ3 II LC-V II Ι

29. Πετρίτης Falco peregrinus εΦ2/Χ2 II LC-K II Ι

30. Λυροπετεινός Tetrao tetrix Τ III LC- Ι

31. Πετροπέρδικα Alectoris graeca εΦ2 III LC- Ι, ΙΙ

32. (Κοινό) Ορτύκι Coturnix coturnix ε+μΦ2/Μ2 III LC-K II ΙΙ

33. Ποταμοσφυριχτής Charadrius dubius ++ εΦ/Μ2/Χ4 II LC-

34. Βουνοσφυριχτής

Charadrius morinellus

+ Μ4 III LC-K Ι

35. Κουφομπεκάτσινο

Lymnocryptes minimus

+ Χ3/Μ3 III LC- II ΙΙ

36. (Κοινό) Μπεκατσίνι Gallinago gallinago ++ Χ2/Μ2 III LC- ΙΙ

37. Διπλομπεκάτσινο Gallinago media + Μ3 II NT-K II Ι

38. Μπεκάτσα Scolopax rusticola εΦ4/Χ2 III LC- II ΙΙ

39. Ακτίτης Actitis hypoleucos ++ μΦ4/Χ4/Μ2 II LC-

40. Αγριοπερίστερο Columba livia εΦ3 III LC- ΙΙ

41. Φασσοπερίστερο Columba oenas εΦ4/Χ3 III LC-R ΙΙ

42. Φάσσα Columba palumbus εΦ3/Χ3 LC- ΙΙ

43. Δεκοχτούρα

Streptopelia decaocto

εΦ1 III LC-

44. Τρυγόνι Streptopelia turtur μΦ3/Μ2 III LC- ΙΙ






όνομα Πα

ρ.

Κα

θεσ

τώ

ς σ

ε

Ελλά

δα

Σύ

μβ

ασ

η

Βέρ

νη

ς

IUC

N

Σύ

μβ

ασ

η

Βό

ννη

ς

79

/4

09

/Ε

ΟΚ

45. (Ευρωπαϊκός) Κούκος Cuculus canorus μΦ3/Μ2 III LC-

46. Τυτώ Tyto alba εΦ2 II LC-

47. Γκιώνης Otus scops

ε+μΦ1/Μ2/Χ3

II LC-

48. (Κοινός) Μπούφος Bubo bubo εΦ3 II LC- Ι

49. Σπουργιτόγλαυκα

Glaucidium passerinum

εΦ4

50. Κουκουβάγια Athene noctua εΦ1 II LC-

51. (Κοινός) Χουχουριστής Strix aluco + εΦ2 II LC-

52. Νανόμπουφος Asio otus εΦ2/Χ3 II LC-

53. Αιγωλιός Aegolius funereus εΦ4 II LC-R Ι

54. (Ευρωπαϊκό) Γιδοβύζι

Caprimulgus europaeus

+ μΦ2/Μ3 II LC- Ι

55. (Κοινή) Σταχτάρα Apus apus μΦ1/Μ1 III LC-

56. Ωχροσταχτάρα Apus pallidus μΦ2 II LC-

57. Βουνοσταχτάρα Αpus melba μΦ2/Μ2 II LC-

58. Μικροσταχτάρα Apus affinis Τ

59. (Ευρωπαϊκή) Αλκυόνα Alcedo atthis ++ εΦ3/Χ2/Μ2 II LC- Ι

60. (Ευρωπαϊκός) Μελισσοφάγος

Merops apiaster μΦ3/Μ2 II LC- II

61. Χαλκοκουρούνα Coracias garrulus μΦ3/Μ3 II NT-V II Ι

62. Τσαλαπετεινός Upupa epops εΦ2/Μ2 II LC-

63. Στραβολαίμης Jynx torquilla

ε+μΦ3/Χ3/Μ2

II LC-

64. Σταχτής Δρυοκολάπτης

Picus canus εΦ3 II LC-R Ι

65. Πράσινος Δρυοκολάπτης

Picus viridis + εΦ2 II LC-

66. Μαύρος Δρυοκολάπτης

Dryocopus martius εΦ3 II LC- Ι

67. Πευκοδρυοκολάπτης Dendrocopos major εΦ3 II LC-

68. Βαλκανικός Δρυοκολάπτης

Dendrocopos syriacus

+ εΦ2 II LC- Ι

69. Μεσαίος Δρυοκολάπτης

Dendrocopos medius

+ εΦ2 II LC- Ι

70. Λευκονώτης Δρυοκολάπτης

Dendrocopos leucotos

εΦ3 II LC-R Ι

71. Νανοδρυοκολάπτης Dendrocopos minor εΦ3 II LC-

72. Δεντροσταρήθρα Lullula arborea εΦ2/Χ2 III LC- Ι

73. Σταρήθρα Alauda arvensis εΦ3/Χ1 III LC- ΙΙ

74. Χιονάδα Eremophila alpestris εΦ3 II LC-

75. Βραχοχελίδονο

Ptyonoprognerupestris

+ ε+μΦ2 II LC-

76. Σταυλοχελίδονο Hirundo rustica μΦ1/Μ1 II LC-

77. Μιλτοχελίδονο Hirundo daurica μΦ2 II LC-

78. Σπιτοχελίδονο Delichon urbica μΦ1/Μ1 II LC-

79. Ωχροκελάδα Anthus campestris μΦ3/Μ2 II LC- Ι

80. Δεντροκελάδα Anthus trivialis μΦ3/Μ1 II LC-

81. Λιβαδοκελάδα Anthus pratensis Χ1 II LC-

82. Νεροκελάδα Anthus spinoletta + ε+μΦ3/Χ2 II LC-

83. Σταχτοσουσουράδα Motacilla cinerea ++ εΦ3/Χ2 II LC-

84. Λευκοσουσουράδα Motacilla alba εΦ2/Χ1/Μ2 II LC-

85. Νεροκότσυφας Cinclus cinclus + εΦ3 II LC-

86. Τρυποφράχτης Troglodytes + εΦ2/Χ2 II LC-






όνομα Πα

ρ.

Κα

θεσ

τώ

ς σ

ε

Ελλά

δα

Σύ

μβ

ασ

η

Βέρ

νη

ς

IUC

N

Σύ

μβ

ασ

η

Βό

ννη

ς

79

/4

09

/Ε

ΟΚ

troglodytes 87. (Κοινός) Θαμνοψάλτης Prunella modularis εΦ3/Χ2 II LC-

88. Χιονοψάλτης Prunella collaris εΦ3 II LC-

89. Κοκκινολαίμης Erithacus rubecula + εΦ2/Χ1 II LC- II

90. Τσιχλαηδόνι Luscinia luscinia Μ3 II LC- II

91. (Κοινό) Αηδόνι

Luscinia megarhynchos

+ μΦ1/Μ2 II LC- II

92. Καρβουνιάρης

Phoenicurus ochruros

εΦ2/Χ1 II LC-

93. (Κοινός) Φοινίκουρος

Phoenicurus phoenicurus

μΦ3/Μ2 II LC- II

94. Καστανολαίμης Saxicola rubetra εΦ3/Μ1 II LC- II

95. Μαυρολαίμης Saxicola torquata εΦ2/Χ2 II LC- II

96. Σταχτοπετρόκλης Oenanthe oenanthe μΦ2/Μ1 II LC-

97. Ασπροκωλίνα Oenanthe hispanica μΦ2/Μ2 II LC- II

98. Πυρροκότσυφας Monticola saxatilis μΦ2/Μ3 II LC- II

99. Γαλαζοκότσυφας Μonticola solitarius εΦ2 II LC- II

100. Χιονοκότσυφας Turdus torquatus εΦ4/Χ3/Μ3 III LC-R II

101. (Κοινός) Κότσυφας Turdus merula + εΦ1/Χ1 III LC- II ΙΙ

102. Κεδρότσιχλα Turdus pilaris εΦ4/Χ3 III LC- II ΙΙ

103. (Κοινή) Τσίχλα Turdus philomelos εΦ3/Χ1 III LC- II ΙΙ

104. Κοκκινότσιχλα Turdus iliacus Χ2 III LC- II ΙΙ

105. Γερακότσιχλα Turdus viscivorus εΦ2 III LC- II ΙΙ

106. Ψευταηδόνι Cettia cetti ++ εΦ1 II LC-

107. Τσιχλοποταμίδα

Acrocephalus arundinaceus

++ μΦ1/Μ2 II LC-

108. Ωχροστριτσίδα Hippolais pallida μΦ1/Μ2 II LC- II

109. Κοκκινοτσιροβάκος Sylvia cantillans μΦ2/Μ2 II LC- II

110. Βουνοτσιροβάκος Sylvia curruca μΦ3/Μ2 II LC-

111. Θαμνοτσιροβάκος Sylvia communis μΦ2/Μ2 II LC- II

112. Κηποτσιροβάκος Sylvia borin μΦ4/Μ1 II LC- II

113. Μαυροσκούφης Sylvia atricapilla εΦ3/Χ1/Μ1 II LC- II

114. Βουνοφυλλοσκόπος Phylloscopus bonelli μΦ3/Μ3 II LC- II

115. Δασοφυλλοσκόπος

Phylloscopus sibilatrix

μΦ4/Μ2 II LC- II

116. Δεντροφυλλοσκόπος

Phylloscopus collybita

+ εΦ3/Χ1/Μ2 II LC-

117. Θαμνοφυλλοσκόπος

Phylloscopus trochilus

Μ1 II LC-

118. Χρυσοβασιλίσκος Regulus regulus + εΦ3/Χ2 II LC- II

119. Πυρροβασιλίσκος Regulus ignicapillus + εΦ2/Χ1 II LC- II

120. Σταχτομυγοχάφτης Muscicapa striata + μΦ2/Μ1 II LC- II

121. Νανομυγοχάφτης Ficedula parva μΦ4/Μ3 II LC- Ι

122. Δρυομυγοχάφτης

Ficedula semitorquata

μΦ3/Μ3 II NT-R II Ι

123. Κρικομυγοχάφτης Ficedula albicollis Μ2 II LC- II Ι

124. Μαυρομυγοχάφτης Ficedula hypoleuca Μ2 II LC- II

125. Αιγίθαλος Aegithalos caudatus + εΦ2 II LC-

126. Καστανοπαπαδίτσα Parus palustris + εΦ3 II LC-

127. Κλειδωνάς Parus lugubris εΦ2 II LC-

128. Βουνοπαπαδίτσα Parus montanus εΦ3 II LC-

129. Λοφιοπαπαδίτσα Parus cristatus εΦ3 II LC-

130. Ελατοπαπαδίτσα Parus ater εΦ2 II LC-






όνομα Πα

ρ.

Κα

θεσ

τώ

ς σ

ε

Ελλά

δα

Σύ

μβ

ασ

η

Βέρ

νη

ς

IUC

N

Σύ

μβ

ασ

η

Βό

ννη

ς

79

/4

09

/Ε

ΟΚ

131. Γαλαζοπαπαδίτσα Parus caeruleus + εΦ1 II LC-

132. Καλόγερος Parus major + εΦ1 II LC-

133. Δεντροτσοπανάκος Sitta europaea εΦ2 II LC-

134. (Δυτικός) Βραχοτσοπανάκος

Sitta neumayer εΦ2 II LC-

135. Τοιχοδρόμος Tichodroma muraria εΦ3/Χ3 III LC-R

136. Βουνοδεντροβάτης Certhia familiaris εΦ3 II LC-

137. Καμποδενδροβάτης

Certhia brachydactyla

εΦ2/Χ1 II LC-

138. (Ευρωπαϊκός)

Συκοφάγος Oriolus oriolus μΦ3/Μ2 III LC-

139. Αετομάχος Lanius collurio μΦ2/Μ1 III LC- Ι

140. Σταχτοκεφαλάς Lanius minor μΦ3/Μ3 III LC-K Ι

141. Διπλοκεφαλάς Lanius excubitor Χ3 III LC-

142. Κοκκινοκεφαλάς Lanius senator μΦ2/Μ2 III LC-

143. (Ευρωπαϊκή) Κίσσα Garrulus glandarius + εΦ2 LC-

144. Καρακάξα Pica pica εΦ1 LC-

145. Κιτρινοκαλιακούδα

Pyrrhocorax graculus

εΦ2 II LC-

146. Κοκκινοκαλιακούδα

Pyrrhocorax pyrrhocorax

εΦ3 II LC-K Ι

147. Κάργια Corvus monedula εΦ2 LC-

148. Χαβαρόνι Corvus frugilegus εΦ4/Χ2 LC-

149. Κουρούνα

Corvus corone cornix

+ εΦ1 LC-

150. (Κοινός) Κόρακας Corvus corax εΦ3 III LC-

151. (Ευρωπαϊκό) Ψαρόνι Sturnus vulgaris εΦ3/Χ1 LC-

152. Σπιτοσπουργίτης Passer domesticus εΦ1 LC-

153. Χωραφοσπουργίτης

Passer hispaniolensis

ε+μΦ2/Μ2 III LC-

154. Χιονόστρουθος Montifringilla nivalis εΦ3 II LC-

155. (Κοινός) Σπίνος Fringilla coelebs + εΦ1/Χ1 III LC-

156. Χειμωνόσπινος

Fringilla montifringilla

Χ3 III LC-

157. Σκαρθάκι Serinus serinus + εΦ1/Χ2 II LC-

158. Φλώρος Carduelis chloris + εΦ1/Χ2 II LC-

159. Καρδερίνα Carduelis carduelis + εΦ1/Χ2 II LC-

160. Λούγαρο Carduelis spinus + εΦ4 II LC-

161. Φανέτο Carduelis cannabina εΦ2/Χ2 II LC-

162. (Κοινός) Σταυρομύτης Loxia curvirostra εΦ3/Χ2 II LC-

163. (Κοινός) Πύρρουλας Pyrrhula pyrrhula εΦ3/Χ3 III LC-

164. Κοκκοθραύστης

Coccothraustes coccothraustes

εΦ3/Χ2 II LC-

165. Χρυσοτσίχλονο Emberiza citrinella εΦ3/Χ3 II LC-

166. Σιρλοτσίχλονο Emberiza cirlus εΦ2 II LC-

167. Βουνοτσίχλονο Emberiza cia εΦ2 II LC-

168. Βλαχοτσίχλονο Emberiza hortulana μΦ2/Μ2 LC- Ι

169. Φρυγανοτσίχλονο Emberiza caesia μΦ2 II LC- Ι

170. Αμπελουργός

Emberiza melanocephala

μΦ2 II LC-

171. Τσιφτάς Miliaria calandra εΦ1/Χ1 II LC-








Καθεστώς στην Ελλάδα: (εΦ) Φωλιάζει – Μόνιμος κάτοικος (επιδημητικό), (μΦ) Φωλιάζει –

Μεταναστευτικό που εγκαταλείπει την Ελλάδα το χειμώνα, (ε+μΦ) Φωλιάζει – Εν μέρει μόνιμος

κάτοικος και εν μέρει μεταναστευτικό, (Χ) Χειμερινός επισκέπτης, (Μ) Περαστικό κατά τη

μετανάστευση, (Τα) Τυχαίος επισκέπτης, (1) Πολυάριθμο ή/και ευρύτατα διαδεδομένο, (2)

Συνηθισμένο και αρκετά διαδεδομένο ή τοπικά πολυάριθμο, (3) Ασυνήθιστο ή/και μόνο τοπικά

εμφανιζόμενο, (4) Σπάνιο ή/και εμφανιζόμενο μόνο πολύ τοπικά (Mullarney et al. 2007).










Σύμβαση Βόννης (ισχύει μόνο για τα πουλιά): (ΙΙ) Είδος που θα ωφεληθεί από διεθνή

συνεργασία για προστασία και διαχείριση.

Οδηγία 79/409/ΕΟΚ (τροποποιημένη από την Οδηγία 91/244/ΕΕ, ισχύει μόνο για τα πουλιά): (Ι)

Είδος που για το ενδιαίτημά του προβλέπονται ειδικά μέτρα διατήρησης, (ΙΙ) Θηρεύσιμο.

IV. Θηλαστικά

Αριθμός ειδών: Από τα 65 είδη θηλαστικών που έχουν συνολικά καταγραφεί στη βόρεια

Πίνδο, 45 είδη εμφανίζονται στις παρόχθιες ζώνες αλλά μόνο 11 είδη συνδέονται στενά

με τους παρόχθιους οικότοπους (Πίνακας 3.4).

Οικολογικές απαιτήσεις: Μόνο 2 είδη θηλαστικών (Βαλτομυγαλίδα, Βίδρα) τρέφονται

αποκλειστικά σε υδάτινους όγκους. Ο Αρουραίος της Ηπείρου προτιμά τις παρόχθιες

ζώνες στα νότια της περιοχής εξάπλωσής του. Από τα χειρόπτερα, 8 είδη κυνηγούν

συχνά πάνω από το νερό και στα κράσπεδα των παρόχθιων δεντροσυστάδων, αλλά

τα περισσότερα είδη προτιμούν δάση με ανοιχτή δομή και άφθονα ξέφωτα ενώ

ορισμένα (Τρανονυχτερίδα, Πτερυγονυχτερίδα) προτιμούν περιοχές με ασβεστολιθικό

υπόβαθρο όπου αφθονούν τα σπήλαια. Πολλά είδη θηλαστικών (Αρκούδα, μεγάλα

σαρκοφάγα κ.ά.) χρησιμοποιούν τις παρόχθιες ζώνες ως διαδρομές μετακίνησης και

διασποράς. Τα 45 είδη που εμφανίζονται στις παρόχθιες ζώνες συνδέονται με δάση





ανοιχτής δομής ή με μωσαϊκό από δέντρα/ θάμνους και ξέφωτα και δείχνουν προτίμηση

στις παρόχθιες ζώνες επειδή αυτές είναι πολύ παραγωγικές χάρη στο βαθύ τους έδαφος

και το άφθονο νερό (Harris 1984: 142).

Καθεστώς προστασίας: Τα 45 είδη που συνδέονται με τους παρόχθιους οικότοπους

περιλαμβάνουν 2 είδη προτεραιότητας (Λύκος, Καστανή Αρκούδα), 12 είδη του

Παραρτήματος ΙΙ και 24 είδη του Παραρτήματος IV της Οδηγίας 92/43/ΕΕ.

Περιλαμβάνουν επίσης 21είδη του Παραρτήματος ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης. Τρία

είδη (Ρινόλοφος του Mehely, Ποδαρομυωτίδα, Πυρρομυωτίδα) έχουν χαρακτηριστεί

τρωτά, 2 είδη (Ρινόλοφος του Blasius, Βίδρα) απειλούμενα στο άμεσο μέλλον, 5 είδη

χαμηλού κινδύνου που ενδέχεται στο άμεσο μέλλον να χαρακτηριστούν απειλούμενα

(IUCN 2006).

Πίνακας 3.4: Είδη θηλαστικών στη Βόρεια Πίνδο.


1. Σκαντζόχοιρος Erinaceus concolor + III LR/lc- +

2. Τυφλασπάλακας Talpa caeca + LR/lc- K +

3. Βαλκανικός Ασπάλακας

Talpa stankovici + LR/lc-

4. Χωραφομυγαλίδα Crocidura leucodon + III LR/lc- +

5. Κηπομυγαλίδα Crocidura suaveolens + III LR/lc- +

6. Βαλτομυγαλίδα Neomys anomalus ++ III LR/lc-K +

7. Νανομυγαλίδα Sorex minutus + III LR/lc- +

8. Ετρουσκομυγαλίδα Suncus etruscus + III LC- +

9. Νυχτονόμος Tadarida taeniotis IV II LR/lc-E +

10. Τρανορινόλοφος Rhinolophus ferrumequinum + ΙΙ-IV II LR/nt-V +

11. Μικρορινόλοφος Rhinolophus hipposideros + ΙΙ-IV II LC-V +

12. Ρινόλοφος του Blasius

Rhinolophus blasii + ΙΙ-IV II NT-E +

13. Μεσορινόλοφος Rhinolophus euryale ΙΙ-IV II VU-E +

14. Ρινόλοφος του Mehely

Rhinolophus mehelyi + ΙΙ-IV II VU-E +

15. Τρανονυχτερίδα Eptesicus serotinus + IV II LR/lc-E +

16. Πτερυγονυχτερίδα Miniopterus schreibersi + ΙΙ-IV II LC-E +

17. Μυωτίδα του Bechstein

Myotis bechsteini ΙΙ-IV II -R

18. Μικρομυωτίδα Myotis blythii ΙΙ-IV II LR/lc- V +

19. Ποδαρομυωτίδα Myotis capacinii ++ ΙΙ-IV II VU-E +

20. Μυωτίδα του Daubenton

Myotis daubentonii ++ IV II -E

21. Πυρρομυωτίδα Myotis emarginatus ++ ΙΙ-IV II VU-E +

22. Τρανομυωτίδα Myotis myotis + ΙΙ-IV II LR/nt-E +

23. Μουστακονυχτερίδα Myotis mystacinus ++ IV II LR/lc-E +

24. Μυωτίδα του Natterer

Myotis nattereri + IV II LR/lc-E +

25. Μεγάλος νυκτοβάτης Nyctalus lasiopterus ++ IV II LR/nt-E +

26. Μικρονυκτοβάτης Nyctalus leisleri + IV II LR/nt-E +

27. Νυκτοβάτης Nyctalus noctula ++ IV II LR/lc-E +

28. Λευκονυχτερίδα Pipistrellus kuhli IV II -V +

29. Νυχτερίδα του Nathusius

Pipistrellus nathusii ++ IV II LR/lc-E +

30. Νανονυχτερίδα Pipistrellus pipistrellus ++ IV III LC-E +






31. Βουνονυχτερίδα Pipistrellus savii + IV II -E +

32. Ωτονυχτερίδα Plecotus auritus IV II -E +

33. Μεσογειακή Ωτονυχτερίδα

Plecotus austriacus IV II LR/lc-E +

34. Μπαρμπαστέλλος Barbastella barbastellus + ΙΙ-IV II -R

35. Λαγός Lepus europaeus + III LR/lc-

36. Σκίουρος Sciurus vulgaris + III +

37. Δενδρομυωξός Dryomys nitedula IV III LR/nt-R +

38. Δασομυωξός Glis glis + III LR/lc-(V) +

39. Βουνομυωξός Muscardinus avellanarius + IV III LR/nt- +

40. Μικροτυφλοποντικός Nanospalax leucodon VU-V

41. Δασοσκαπτοποντικός Clethrionomys glareolus + LR/lc-

42. Χιονοποντικός Microtus (Chionomys) nivalis III LR/nt-

43. Αρουραίος της Ηπείρου

Microtus rossiaemeridionalis (=epiroticus)

++ LR/lc-

44. Ρυγχοσκαπτοποντικός του Felten

Microtus felteni LR/nt-

45. Σκαπτοποντικός του Thomas

Microtus thomasi LR/nt-

46. Σκαπτοποντικός Microtus subterraneus

47. Βραχοποντικός Apodemus mystacinus LR/lc-

48. Δασοποντικός Apodemus sylvaticus + LC-

49. Κρικοποντικός Apodemus flavicollis + LR/lc-

50. Μαυροποντικός Rattus rattus

51. Δεκατιστής Rattus norvegicus

52. Σταχτοποντικός Mus domesticus

53. Μακεδονικός Ποντικός

Mus macedonicus (=abbotti)

54. Λύκος Canis lupus + *ΙΙ-IV II LC-V

55. Αλεπού Vulpes vulpes + LC-

56. Καστανή Αρκούδα Ursus arctos + *ΙΙ-IV II LR/lc-E

57. Νυφίτσα Mustela nivalis + III LR/lc- +

58. Κουνάβι Martes foina + III LR/lc- +

59. Ασβός Meles meles + III LR/lc-(V)

60. Βίδρα Lutra lutra ++ ΙΙ-IV II NT-V +

61. Αγριόγατα Felis silvestris + IV III LC-(E)

62. Λύγκας, Ρήσσος Lynx lynx ΙΙ-IV III NT-E

63. Αγριογούρουνο Sus scrofa + III LR/lc-

64. Ζαρκάδι Capreolus capreolus + III LR/lc-V

65. Αγριόγιδο Rupicapra rupicapra ΙΙ-IV III LR/lc-R


Ελληνικό όνομα: (*) εισαχθέν είδος

Επιστημονικό όνομα: (+) ενδημικό είδος














χαρακτηριστεί Απειλούμενο, (LC) Είδος εκτός κινδύνου, (DD) Ανεπαρκώς γνωστό είδος (Hilton-

Taylor 2000, IUCN 2001, 2006).




Π.Δ. 67/81 (δεν ισχύει για τα πουλιά): (+) Προστατευόμενο είδος.

Σύμβαση Βόννης: (Ι) Είδος που κινδυνεύει να εκλείψει σε μεγάλο μέρος της εξάπλωσής του, (ΙΙ)

Είδος που θα ωφεληθεί από διεθνή συνεργασία για προστασία και διαχείριση.

33..22..55 ΙΙχχθθυυοοππααννίίδδαα

Αριθμός ειδών: Στα ποτάμια συστήματα των ποταμών Αώου, Άραχθου και Αλιάκμονα,

που πηγάζουν στη Βόρεια Πίνδο, έχουν καταγραφεί 60 είδη ψαριών (Πίνακας 3.5),

βασισμένος στους: Economidis 1991, ΕΛΚΕΘΕ 1999, Economou et al. 2007). Από τα

είδη αυτά, 18 είδη έχουν οικολογικές απαιτήσεις που μπορούν να ικανοποιηθούν στις

ορεινές λεκάνες της Βόρειας Πίνδου (Froese & Pauly 2006, Kottelat & Freyhof 2007).

Οικολογικές απαιτήσεις: Από τα είδη που ζουν στην ορεινή ζώνη, ορισμένα (Barbatula

barbatula, Barbus spp., Chondrostoma vardarense, Oxynoemacheilus pindus,

πέστροφες) απαιτούν ταχύρροα ποτάμια τμήματα με χαλικόστρωτη κοίτη. Άλλα είδη

(Squalius spp., Telestes pleurobipunctatus, Vimba melanops) απαιτούν καθαρό νερό

με ταχεία ροή αλλά είναι αδιάφορα για το είδος της κοίτης. Το Τσιρωνάκι είναι το

μόνο είδος που προτιμά ανοιχτές εκτάσεις νερού. Τα είδη πέστροφας έχουν ως

βασική πηγή τροφής τα χερσαία αρθρόποδα και επομένως χρειάζονται πλούσια

παρόχθια βλάστηση (Naiman et al. 2005: 176).

Καθεστώς προστασίας: Tα 18 είδη της ορεινής ζώνης περιλαμβάνουν 3 ενδημικά της

Δυτικής Ελλάδας (Barbus peloponnesius, Squalius peloponnensis, Telestes

pleurobipunctatus), 10 ενδημικά των Βαλκανίων και ένα εισαχθέν είδος

(Oncorhynchus mykiss). Από αυτά, 5 είδη περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της

Οδηγίας 92/43/ΕΕ, 4 είδη περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙΙ της Σύμβασης της

Βέρνης και ένα είδος προστατεύεται από το Π.Δ. 67/81. Ένα είδος (Oxynoemacheilus

pindus) έχει χαρακτηριστεί Τρωτό, ένα άλλο (Chondrostoma vardarense) ενδέχεται

να χαρακτηριστεί Απειλούμενο στο άμεσο μέλλον και 3 είδη πέστροφας

χαρακτηρίζονται χαμηλού κινδύνου (IUCN 2006).





Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ταξινομικό καθεστώς των ψαριών του γλυκού νερού είναι

ακόμα ρευστό. Η νεότερη έρευνα αναγνωρίζει ως ξεχωριστά είδη πληθυσμούς που μέχρι

πρόσφατα θεωρούνταν υποείδη. Κατά συνέπεια, παλιότεροι νόμοι και διεθνείς

συμβάσεις δεν προστατεύουν κάποια απειλούμενα είδη που ως πρόσφατα θεωρούνταν

πληθυσμοί ειδών με ευρεία εξάπλωση.

Πίνακας 3.5: Είδη ψαριών στην ευρύτερη Βόρεια Πίνδο (Αώος, Άραχθος, Αλιάκμονας).

Α/A Επιστημονικό

όνομα Ελληνικό

όνομα Παρ. ΑωΑρΑλ Εnd 92/43 Bern IUCN 67/81

1. Acipenser baeri 2-0-0 ALN

2. Acipenser gueldenstaedtii

2-0-0 ALN

3. Alburnoides bipunctatus thessalus

Τσιρωνάκι + 1-0-1 OTHER

III

4. Alburnus cf. scoranza 1-0-0 ENBA

L

5. Alburnus thessalicus Σίρκο 0-0-1 ENBA

L

6. Alosa fallax (alosa) Σαρδελομάνα 0-1?-0 OTHER

II III DD-

7. Anguilla anguilla Χέλι + 1-1-1 OTHER

8. Aphanius fasciatus Ζαχαριάς 0-1-0 OTHER

II III LC-

9. Barbatula barbatula (Orthrias barbatulus vardarensis)

Βίνος + 0-0-1 OTHER

-V

10. Barbus balcanicus Χαμοσούρτης + 0-0-1 OTHER

II III

11. Barbus macedonicus (barbus)

Μουστακάτο + 0-0-1 ENBA

L V

DD-L/V

12. Barbus peloponnesius

Χαμοσούρτης + 0-1-0 (ENWE)

II III LC-

13. Barbus rebeli Χαμοσούρτης + 1-0-0 ENBA

L II III

14. Carassius gibelio 0-0-2 OTHER

15. Chondrostoma vardarense

Γουρουνομύτης + 1-0-1 ENBA

L

NT-L/V

16. Clarias gariepinus Κλαρίας 0-2-0 ALN

17. Cobitis arachthosensis

Αραχθοβελονίτσα

0-1-0 ENW

E EN-

18. Cobitis ohridana 1-0-0 ENBA

L

19. Cobitis vardarensis Βελονίτσα 0-0-1 ENBA

L

DD-L/V

20. Coregonus cf. lavaretus

Κορήγωνος 0-0-2 ALN

21. Ctenopharyngodon idella

Χορτοφάγος Κυπρίνος

0-0-2 ALN

22. Cyprinus carpio Γριβάδι, Κυπρίνος

0-2-1 OTHER

CR-

23. Economidichthys pygmaeus

Λουρογωβιός 0-1-0 ENWE+

LC-L/V +

24. Esox lucius Τούρνα 0-0-1 OTHER








25. Gambusia holbrooki (affinis)

Κουνουπόψαρο 0-2-2 ALN

26. Gasterosteus gymnourus (aculeatus)

Αγκαθερό 0-0-1 OTHER

LR/lc-

27. Gobio bulgaricus Γυφτόψαρο 0-0-1 ENBA

L LR/lc-

28. Gobio cf. skadarensis 1-0-0 ENBA

L

29. Hypophthalmichthys molitrix

Ασημοκυπρίνος 0-0-2 ALN

30. Ictalurus punctatus 0-2?-0 ALN

31. Knipowitschia caucasica

Ποντογωβιός 0-0-1 OTHER

LR/lc-

32. Lepomis gibbosus Ηλιόψαρο 0-0-2 ALN

33. Luciobarbus albanicus

Στροσίδι 0-1-0 ENW

E V

DD-L/V

+

34. Oncorhynchus mykiss

Αμερικάνικη Πέστροφα

+ 2-2-2 ALN

35. Oreochromis niloticus 0-2?-0 ALN

36. Oxynoemacheilus (Orthrias) pindus

Πινδοβίνος + 1-0-0 ENBA

L VU-

37. Pachychilon (Rutilus) macedonicum

Μαυροτσιρώνι 0-0-1 ENBA

L III DD-

38. Pachychilon pictum Χειλάς 1-0 ENBA

L LC-

39. Pelasgus (Pseudophoxinus) thesproticus

0-1 ENWE+

NT-

40. Perca fluviatilis Περκί 0-0-1 OTHER

41. Phoxinus cf. phoxinus

Κοκκινόγαστρος 0-0-1 OTHER

LR/lc-

42. Pseudorasbora parva Ψευτορασμπόρα 0-2-2 ALN

43. Pungitius platygaster Ποντοπυγόστεος 0-0-1 OTHER

III -R +

44. Rhodeus meridionalis 0-0-1 ENBA

L

45. Romanogobio elimeius (Gobio uranoscopus)

Μουστακάς 0-0-1 ENBA

L II III

DD-L/V

46. Rutilus rutilus Τσιρώνι, Πλατίκα 0-0-1 OTHER

LR/lc-

47. Sabanejewia balcanica (aurata)

Χρυσοβελονίτσα 0-0-1 ENBA

L II III DD-V

48. Salaria fluviatilis Ποταμοσαλιάρα 0-0-1 OTHER

LC-

49. Salmo dentex Πέστροφα + 1-0-0 ENBA

L

LR/lc-R/V/E

50. Salmo farioides (macrostigma)

Πέστροφα + 1-1-2 ENBA

L II

LR/lc-R/V/E

51. Salmo pelagonicus Πέστροφα Πελαγονίας

+ 0-0-1 ENBA

L

LR/lc-R/V/E

52. Scardinius erythrophthalmus

Κοκκινοφτέρα 0-0-1 OTHER

53. Silurus glanis Γουλιανός 0-0-1 OTHER

III LR/lc-

54. Squalius (Leuciscus) peloponnensis

+ 0-1-0 ENW

E LC-








55. Squalius sp. Aoos (Leuciscus cephalus vardarensis)

+ 1-0-0 ENBA

L

56. Squalius vardarensis (Leuciscus cephalus vardarensis)

+ 0-0-1 ENBA

L

57. Telestes (Phoxinellus) pleurobipunctatus

Λιάρα + 0-1-0 ENWE+

II LC-L/V +

58. Tinca tinca Γλήνι 0-0-1 OTHER

LR/lc-

59. Valencia letourneuxi Ζουρνάς 0-1-0 ENWE+

CR-E

60. Vimba melanops Μαλαμίδα + 0-0-1 ENBA

L

DD-

R/E


Παρουσία: (+) παρόν σε ορεινές κοίτες με υψόμετρο άνω των 500μ.

Παρουσία στις λεκάνες Αώου-Άραχθου-Αλιάκμονα: (1) αυτόχθον στη λεκάνη, (2) έχει εισαχθεί

στη λεκάνη (Economou et al. 2007).

Ενδημισμός: (ΕNWE) Ενδημικό σε Δυτική Ελλάδα και Πελοπόννησο, (ENWE+) Σχεδόν ενδημικό

στη Δυτική Ελλάδα και φτάνει ως Νότια Αλβανία, (ENCE) Ενδημικό στην Κεντροανατολική

Ελλάδα –Αττικοβοιωτία και νότια του Παγασητικού)-, (ENNO) Ενδημικό στη Βόρεια Ελλάδα και τη

Θεσσαλία εκτός Παγασητικού, (NENNO) Σχεδόν ενδημικό στη Βόρεια Ελλάδα –ενδημικό στις

διασυνοριακές λίμνες Πρέσπα ή Δοϊράνη-, (ENBAL) Ενδημικό στα Βαλκάνια –νότια του Δούναβη-,

(ENAEG) Ενδημικό στα νησιά του Αιγαίου, (OTHER) Είδος με ευρεία περιοχή εξάπλωσης ή τοπικά

εξαπλωμένο σε Μικρά Ασία και γειτονικά νησιά του Αιγαίου, (ALN) Ξενικό είδος που έχει εισαχθεί

από τον άνθρωπο (Economou et al. 2007).












(Καρανδ(δεν ισχύει για τα πουλιά εινός & Λεγάκις 1992).

Π.Δ. 67/81): (+) Προστατευόμενο είδος.





33..33 ΣΣυυννοοππττιικκήή ααξξιιοολλόόγγηησσηη ττηηςς ππεερριιοοχχήήςς ττοουυ ΕΕθθννιικκοούύ ΠΠάάρρκκοουυ ΒΒόόρρεειιααςς

ΠΠίίννδδοουυ

Η περιοχή μελέτης αποτελεί μία από τις σημαντικότερες σε εθνικό και ευρωπαϊκό

επίπεδο περιοχές, συνδυάζοντας με μοναδικό τρόπο φυσικό περιβάλλον (βλάστηση,

χλωρίδα, πανίδα, γεωμορφές, υδρογραφία και φυσικό τοπίο) και ανθρωπογενές

περιβάλλον (παραδοσιακοί οικισμοί, πολιτιστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά).

Η περιοχή αποτελείται από το σύνολο των διακριτών ορεινών συγκροτημάτων

Γκαμήλας, Σμόλικα, Γράμμου και Ζυγού - Λύγκου - Βασιλίτσας και διαχωρίζεται

σαφώς από τη Νότια με το διάμεσο της Κατάρας (περίπου 1.700μ.), δηλαδή το

διάσελο του Ζυγού.

Ο Ζυγός δημιουργεί τα έγλυφα που διαχωρίζουν τις τέσσερις σημαντικές λεκάνες

ποταμών: του Μετσοβίτικου (παραπόταμος του Αράχθου), του Μαλακασιώτικου

(κύριος παραπόταμος του Πηνειού), του Βενετικού (σημαντικός παραπόταμος του

Αλιάκμονα) και του πολυπαθούς Αώου. Ο Αώος κατά τη διαδρομή του από τις πηγές

μέχρι την Κόνιτσα τροφοδοτείται από μεγάλο αριθμό παραποτάμων που εκρέουν από

μία σειρά κοιλάδες, οι περισσότερες στον ανατολικό βραχίονα. Η κοίτη του Αώου ρέει

ακριβώς στο όριο των δύο τύπων εδαφών: δυτικά στέκει ο ιζηματογενής (φλύσχες

και ασβεστόλιθοι) όγκος της Γκαμήλας και ανατολικά η ηφαιστειογενής οροσειρά της

ΒΑ Πίνδου (Ζυγός - Λύγκος - Βασιλίτσα και Σμόλικας). Έτσι, ο Αώος διαχωρίζει την

περιοχή μελέτης σε δύο βραχίονες (που μικρή σχέση έχουν μεταξύ τους από

χλωριδική, γεωλογική, μορφολογική αλλά και εθνολογική άποψη).

Η ύπαρξη μεγάλων και λειτουργικών κοιλάδων στην ΒΑ Πίνδο συνδέεται με τους

μηχανισμούς διάβρωσης των πετρωμάτων της, ενώ οι φλύσχες του δυτικού βραχίονα

δημιουργούν πολλά και μικρά ρυάκια σε αβαθείς λεκάνες που σχηματίζουν ένα

δίκτυο, χωρίς όμως να παίζουν κάποιο χαρακτηριστικό ρόλο στο ανάγλυφο. Ο

τεράστιος και σκληρός ασβεστολιθικός όγκος της Γκαμήλας έχει έναν εντελώς

ξεχωριστό ρόλο στη λειτουργικότητα του ανάγλυφου και έναν επίσης ιδιαίτερο αλλά

τυπικό ρόλο στην υδρογραφία.

Από τις κοιλάδες που τροφοδοτούν τον Αώο, οι σημαντικότερες είναι η Βάλια Κάλντα

(Ζεστή κοιλάδα στα Βλάχικα), η κοιλάδα του Ρέματος Καταρράχτη και το

Σαμαριώνικο ρέμα μαζί με τη Βάλια Κίρνα (στα Βλάχικα, κοιλάδα των Δαιμόνων), όλες

στα ανατολικά. Στα δυτικά ξεχωρίζει η μεγάλη κοιλάδα του Ρασενίτη. Φυσικά, η ίδια η

κοιλάδα του Αώου παίζει ένα μοναδικό ρόλο σαν τομή στον άξονα της Βόρειας





Πίνδου. Λειτουργεί κυρίως εγκάρσια και λιγότερο διαμήκως, λόγω της διακοπτόμενης

βατότητάς της. Είναι σαφές ότι υπάρχει πλήρης επικοινωνία ανάμεσα στα ζωικά είδη

της Ανατολικής και Δυτικής περιοχής των ορεινών όγκων, εγκάρσια του Αώου και

αξονικά από τις κοιλάδες που προαναφέραμε.

Η περιοχή στο σύνολό της χαρακτηρίζεται από σημαντικά και μοναδικά γεωλογικά

χαρακτηριστικά. Επιπρόσθετα, η πολύχρονη παρουσία του ανθρώπου στην περιοχή

έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια της στο τοπίο διαμορφώνοντας το μοναδικό ορεινό

τοπίο της Πίνδου. Παράλληλα, τα διάσπαρτά στην περιοχή αξιόλογα - και σε

ορισμένες περιπτώσεις μοναδικά - πολιτιστικά (δημοτική μουσική, λαϊκές -

παραδοσιακές τέχνες κλπ.) και αρχιτεκτονικά (οικίες, γεφύρια κλπ) στοιχεία σε

συνδυασμό με την πλούσια ιστορία της αναδεικνύουν ακόμα περισσότερα την αξία

της.

Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής των ορεινών όγκων της Πίνδου παρουσιάζει

επίσης ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της μοναδικής ποικιλότητας ειδών και

οικοσυστημάτων, στοιχεία που είναι σπάνια τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Συμπερασματικά, και όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον, μπορούν συνοπτικά να

επισημανθούν τα κάτωθι:

- Παρουσία μεγάλων δασών κωνοφόρων και οξιάς στα μέσα και μεγάλα υψόμετρα,

καθώς και εκτεταμένων δασών δρυών στο φλύσχη και τα μολασσικά ιζήματα.

- Παρουσία εντυπωσιακών ασβεστολιθικών σχηματισμών, κυρίως με τη μορφή

ορθοπλαγιών και χαράδρων. Οι σχηματισμοί αυτοί έχουν σημαντικό ρόλο για την

ορνιθοπανίδα και το ανάγλυφο τοπίο.

- Παρουσία μεγάλου αριθμού ειδών της αυτοφυούς βλάστησης με ιδιαίτερο

ενδιαφέρον ως προς την εξάπλωσή τους, τον πληθυσμό τους, τους βιότοπους και

την κατάσταση ευπάθειάς τους. Έχουν καταγραφεί περισσότερα από 1.100 είδη

της χλωρίδας, πολλά από τα οποία είναι τοπικά ενδημικά.

- Παρουσία σπάνιων και απειλούμενων ειδών πανίδας, όπως η αρκούδα (Ursus

arctos), η βίδρα (Lutra lutra), ο λύκος (Canis lupus), το αγριόγιδο (Rupicarpa

rupicarpa), το ζαρκάδι (Capreolus capreolus), η σαύρα της Πίνδου (Algyroides

nigropunctatus), οι οχιές (Vipera ursinii graeca και Vipera berus bosuiensis), κ.ά.,

καθώς και μιας εντυπωσιακής - σε ποικιλία και πυκνότητα - ορνιθοπανίδας.

- Παρουσία έντονης μωσαϊκότητα και ποικιλομορφίας στο τοπίο, η οποία

αντικατοπτρίζεται τόσο στην παρουσία πολλών και σπάνιων ειδών χλωρίδας και





πανίδας, όσο και στις εμφανιζόμενες ζώνες βλάστησης και στα αντίστοιχα

οικοσυστήματα. Στη βλάστηση της περιοχής περιλαμβάνονται:

Νησίδες διαπλάσεων της ευμεσογειακής ζώνης (Adrachno-Quercetum ilicis)

στις ασβεστολιθικές πλαγιές της Χαράδρας του Βίκου.

Υπομεσογειακά οικοσυστήματα πρίνου και γαύρου (υποζώνη Ostryo-

Carpinion), που έχουν δεχθεί τις μεγαλύτερες ανθρωπογενείς πιέσεις και ως εκ

τούτου εμφανίζουν έντονα σημάδια υποβάθμισης.

Οικοσυστήματα ορεινών φυλλοβόλων δρυών (Quercetalia pubescentis), τα

οποία διαδέχονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο τα προηγούμενα. Αναπτύσσονται

πέντε είδη φυλλοβόλων δρυών με αντίστοιχα οικοσυστήματα: xvοώδης δρυς

(Quercus pubescens), μακεδονική δρυς (Quercus trojana), πλατύφυλλος δρυς

(Quercus fraineto), απόδισκη βαλκανική δρυς (Quercus dalechampic), και

ευθύφλοιος δρυς (Quercus cerris). Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα

οικοσυστήματα της μακεδονικής δρυός, τα οποία στην Ελλάδα έχουν πολύ

μικρή εξάπλωση και που, λόγω των εντόνων ανθρωπογενών πιέσεων, έχουν

υποβαθμιστεί σημαντικά. Στην περιοχή εμφανίζονται κυρίως στο Δ. Ζαγόρι

(Μεσοβούνι).

Οικοσυστήματα ορεινών μεσογειακών κωνοφόρων ελάτης και μαύρης πεύκης

(ζώνης Quercetalia και Fagetalia). Ενδιαφέρον έχουν τα οικοσυστήματα

μαύρης πεύκης με υπόροφο και μεσώροφο από Acer obtusatum, A.

pseudoplatanus, Cozylus avelana, κ.λπ. (Δάση μαύρης πεύκης Ζαγορίου -

Βρυσοχωρίου - Λάιστας). Γενικότερα τα οικοσυστήματα μαύρης πεύκης

βρίσκονται σε φάση ανάκαμψης (μείωσης βόσκησης, πυρκαγιών, κλπ.).

Αντίστοιχα, σε φάση ανάκαμψης είναι και τα οικοσυστήματα της ελάτης

(Abies borisii regis) λόγω της μείωσης - και σε αυτά - της έντασης της

βοσκής.

Οικοσυστήματα ψυχροβιότερων φυλλοβόλων πλατύφυλλων - Δάση Οξυάς

(Fagion moesiacae).





Οικοσυστήματα ψυχροβίων κωνοφόρων (Vaccinio - picetalia). Εδώ

εμφανίζεται η δασική πεύκη (Pinus sylvestris) σε μια μεμονωμένη συστάδα 30

περίπου ατόμων στην Βάλια Κάλντα. Τη μεγαλύτερη έκταση καταλαμβάνουν

τα οικοσυστήματα της λευκόδερμης πεύκης (Pinus leucodermis ή

phelodreichii) (ρόμπολο). Το ρόμπολο δημιουργεί μεικτές συστάδες με μαύρη

πεύκη από τα 1.400 μ. μέχρι τα 1.650 - 1.700 μ. και αμιγείς ή μεικτές

συστάδες με ελάτη ή οξυά από τα 1.650 - 1.700 μ. μέχρι και τα δασόρια

(2.000 μ.). Τα οικοσυστήματα αυτά χρίζουν ιδιαίτερης προστασίας.

Αζωνικά οικοσυστήματα (παρόχθια), τα οποία περιλαμβάνουν πλατάνια

(Platanus orientalis), σκλήθρα (Alnus glutinosa), ιτιές (Salix sp.), κ.λπ. Τα

οικοσυστήματα αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία τόσο ως βιότοποι ειδών της

πανίδας, όσο και ως διάδρομοι μετακίνησης των ειδών αυτών.

Υποαλπικά οικοσυστήματα (Junipero-daphnion). Χαρακτηρίζονται από

οικοσυστήματα υγρών και ξηρών λιβαδιών με έντονη υποβάθμιση του

εδάφους και διάβρωση ως συνέπεια της υπερβόσκησης. Ιδιαίτερη σημασία

έχουν οι συστάδες από Juniperus foetidissima πάνω από το Μικρό Πάπιγκο. Οι

συστάδες με Juniperus foetidissima και τα δάση της μαύρης πεύκης (Pinus

nigra) αποτελούν τύπους οικοτόπων προτεραιότητας της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.

Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της ανάλυσης επισημαίνονται κατωτέρω, ανά

κατηγορία, τα ακόλουθα στοιχεία ως ενδεικτικά των αξιών που διαθέτει η περιοχή

αναφορικά με την πανίδα:

ΨΨάάρριιαα: Ο Αώος είναι η μοναδική θέση στον κόσμο όπου ζει ο Πινδοβίνος

(Orthrias pindus), είδος που δεν προστατεύεται νομοθετικά. Από την άποψη

της αφθονίας χαρακτηρίζεται ως “σπάνιο”. Αποτελεί σημαντικό στοιχείο της

πανίδας της περιοχής. Ο Αώος επίσης είναι η μοναδική θέση στην Ελλάδα

όπου βρίσκεται ο Χειλάς (Pachychilon pictus), είδος ενδημικό της νότιας

Βαλκανικής και χαρακτηρισμένο ως σπάνιο στην Ελλάδα.

ΑΑμμφφίίββιιαα: Από τα 14 είδη που έχουν παρατηρηθεί είτε πιθανότατα υπάρχουν

στη Β. Πίνδο, τα 6 συμπεριλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της σύμβασης της

Βέρνης, ενώ τα 9 προστατεύονται από το Π.Δ. 67/1981.

ΕΕρρππεεττάά: Από τα 30 είδη ερπετών που έχουν παρατηρηθεί είτε είναι πιθανό να

υπάρχουν στη Β. Πίνδο, τα 14 περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της

σύμβασης της Βέρνης, ενώ τα 22 προστατεύονται από το Π.Δ. 67/1981. Η





αμμόσαυρα (Lacerta agilis) και ο Αστρίτης (Vipera berus) είναι είδη κοινά

στην Κεντρική Ευρώπη αλλά σπάνια στην Ελλάδα, όπου βρίσκονται στο

νοτιότερο όριο της εξάπλωσής τους.

ΠΠοουυλλιιάά: Η Β. Πίνδος διατηρεί μια ενδιαφέρουσα ορνιθοπανίδα. Έχουν

παρατηρηθεί 147 είδη τα τελευταία 30 χρόνια. Από αυτά σχεδόν 130 είδη

φωλιάζουν στην περιοχή και από αυτά τουλάχιστον 78 είδη απαντούν όλο το

χρόνο. Επιπρόσθετα ένα μεγάλο ποσοστό των πουλιών της Β. Πίνδου είναι

απειλούμενα ή αυστηρά προστατευόμενα είδη. Συγκεκριμένα, 49 είδη

κατατάσσονται με απειλούμενο καθεστώς στην Ευρώπη και 39

συμπεριλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ ως αυστηρά

προστατευόμενα στην Ευρώπη. Η ανάλυση της κατανομής των σπάνιων,

απειλούμενων και προστατευόμενων ειδών που απαντούν στην περιοχή

δείχνει ότι τα περισσότερα είδη φωλιάζουν σε Δάση με Κωνοφόρα και σε

Δάση με Φυλλοβόλα, σε Βοσκημένα Λιβάδια και σε βραχώδεις σχηματισμούς.

Ως ενδιαιτήματα διατροφής η ανάλυση έδειξε ότι οι “ανοικτοί οικότοποι”

(λιβάδια, θαμνότοποι, ανοικτές καλλιέργειες) είναι οι σημαντικότεροι οικότοποι

διατροφής για τα περισσότερα είδη.

ΘΘηηλλαασσττιικκάά: Από τα 61 είδη που έχουν παρατηρηθεί είτε πιθανώς υπάρχουν

στην Β. Πίνδο (με κριτήριο την Ευρωπαϊκή εξάπλωσή τους και τις απαιτήσεις

τους σε βιότοπο), τα 26 περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της σύμβασης

της Βέρνης, ενώ 36 προστατεύονται από το Π.Δ. 67/1981. Σύμφωνα με τα

κριτήρια του Κόκκινου Βιβλίου (ΕΖΕ/ΕΟΕ 1992), 21 είδη είναι χαρακτηρισμένα

ως “Κινδυνεύοντα”, 9 ως “Τρωτά”, 3 ως “Σπάνια” ενώ 2 είδη χαρακτηρίζονται

ως “Απροσδιόριστα” λόγω έλλειψης στοιχείων. Τα είδη υψηλού ενδιαφέροντος

στην περιοχή είναι η αρκούδα, το αγριόγιδο, η αγριόγατα, η βίδρα και ο

λύκος.

33..44 ΣΣυυμμππεερράάσσμμαατταα

Η αξία της υπό μελέτη περιοχής και τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά της

εξετάστηκαν κατά τη φάση εκπόνησης της παρούσας μελέτης και συγκεκριμένα κατά

το στάδιο διερεύνησης των δυνατοτήτων εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών

έργων δυναμικότητας ≤ 5MW. Αν και η παρουσία ενδημικών, απειλούμενων, σπάνιων

ειδών χλωρίδας/βλάστησης και πανίδας/ιχθυοπανίδας δεν αποτελούν κριτήριο

αποκλεισμού στη χωροθέτηση μικρών υδροηλεκτρικών, θα πρέπει κατά τη φάση

περιβαλλοντικής αδειοδότησης του εκάστοτε έργου να προσεγγίζονται τα εξής





θέματα:

1) Αναλυτική περιγραφή του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής εγκατάστασης

του έργου (κυρίως και συνοδών) και της ευρύτερης περιοχής.

2) Υλοποίηση ειδικών καταγραφών πεδίου (οικότοποι, χλωρίδα, βλάστηση, πανίδα,

ιχθυοπανίδα) που ως στόχο θα έχουν την κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη

καταγραφή των σημαντικών και προστατευτέων στοιχείων του φυσικού

περιβάλλοντος και την εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης των τύπων οικοτόπων

και των ειδών των παραρτημάτων της Οδηγίας 92/43/ΕΕ ώστε να είναι στη

συνέχεια εφικτή η εκτίμηση των επιπτώσεων που ενδέχεται να υπάρχουν στην

κατάσταση διατήρησης.

3) Διερεύνηση της κατάστασης διατήρησης των τύπων οικοτόπων και των ειδών

των παραρτημάτων της Οδηγίας 92/43/ΕΕ. Η αξιολόγηση της κατάστασης

διατήρησης θα βασίζεται σε ένα σύνολο τιμών χαρακτηριστικών που θα

συγκρίνονται με ένα ικανοποιητικό σύνολο τιμών χαρακτηριστικών ώστε να

παραχθεί ένα βαθμονομημένο αποτέλεσμα για την κατάσταση διατήρησης του

οικότοπου και του είδους. Στα δεδομένα που είναι αναγκαία για την εκτίμηση της

κατάστασης διατήρησης πρέπει να περιλαμβάνονται η έκταση, ο πληθυσμός, ο

οικότοπος, οι τάσεις, οι πιέσεις και η διαβάθμισή τους.

4) Αναλυτική περιγραφή των επιπτώσεων του έργου κατά τη φάση κατασκευής και

λειτουργίας του στους οικότοπους προτεραιότητας, στα είδη χλωρίδας/βλάστησης

και πανίδας,

Η αξιολόγηση των επιπτώσεων του συγκεκριμένου έργου θα πρέπει να λάβει υπόψη

της την κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων και των ειδών σε συνδυασμό με την

ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης. Δηλαδή η αξιολόγηση των επιπτώσεων του

έργου θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα και με την αξιολόγηση που προτείνεται στην

Οδηγία 92/43/ΕΕ, ώστε τα αποτελέσματα της να είναι συμβατά και με τις

ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της χώρας. Βέβαια, η προσέγγιση της αξιολόγησης θα

γίνεται σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε έργου και θα προσαρμόζεται

ανάλογα.

Συμπληρωματικά με τα παραπάνω κρίσιμη παράμετρος αποτελεί και η αξιολόγηση

των σωρευτικών επιπτώσεων του εκάστοτε έργου. Η αξιολόγηση των

συνεργιστικών επιπτώσεων θα πρέπει να γίνεται με άλλα έργα παρόμοιας ή

διαφορετικής φύσεως που βρίσκονται εντός ακτίνας τουλάχιστον 10 km από τα





ανάντη και κατάντη όρια του εκάστοτε έργου.

5) Εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο

άρθρο 6 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ στην περίπτωση που εκτιμάται ότι αναμένονται

επιπτώσεις σε προστατευόμενες περιοχές του Εθνικού Καταλόγου Natura 2000

(Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) ή σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα (Οδηγία

79/409/ΕΟΚ). Στην αντίθετη περίπτωση που εκτιμάται ότι δεν αναμένονται

επιπτώσεις στις προαναφερόμενες περιοχές, πρέπει να γίνεται αιτιολόγηση της

εκτίμησης αυτής.

6) Προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στη

βάση της πραγματικής γνώσης της οικολογίας των τύπων οικοτόπων και των ειδών.

Ειδικότερα για την περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου μέριμνα θα πρέπει να

δίνεται στα ακόλουθα:





Πίνακας 3.6: Ειδικά κριτήρια διερεύνησης κατά τη χωροθέτηση/αδειοδότηση ΜΥΗΕ στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου.

Παράμετρος Διευκρίνηση Προτάσεις

Δυνατότητα εγκατάστασης Μικρών

Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας ≤

5MW Οικότοποι Τύποι οικοτόπων του

Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43.

- Διερεύνηση των επιπτώσεων (φάση

κατασκευής και λειτουργίας) του εκάστοτε έργου στους οικότοπους του Παραρτήματος Ι

της Οδηγίας 92/43.

- Εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης, της ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης και

των ενδεχόμενων επιπτώσεων με βάση το άρθρο 6 της Οδηγίας 92/43.

- Προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων.

- Απεικόνιση/χαρτογράφηση των οικοτόπων

του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας σε κλίμακα 1:5.000.

Σύμφωνα με το τελικό σχέδιο του Ειδικού

Χωροταξικού για τις ΑΠΕ δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση ΜΥΗΕ σε οικότοπους προτεραιότητας

περιοχών της Επικράτειας που έχουν ενταχθεί ως

τόποι κοινοτικής σημασίας στο δίκτυο Natura 2000 σύμφωνα με την απόφαση 2006/613/ΕΚ της

Επιτροπής (ΕΕ L 259 της 21.9.2006, σ.1).

Χλωρίδα/βλάστηση

- Είδη χλωρίδας των Παραρτημάτων ΙΙ και IV

της Οδηγίας 92/43.

- Παρόχθια βλάστηση. - Άλλα ενδημικά, σπάνια

και απειλούμενα είδη χλωρίδας/βλάστησης.

- Καταγραφή των ειδών χλωρίδας των Παραρτημάτων ΙΙ και IV της Οδηγίας.

- Καταγραφή της παρόχθιας βλάστησης και

λοιπών ενδημικών, σπάνιων και απειλούμενων ειδών χλωρίδας/βλάστησης.


των ενδεχόμενων επιπτώσεων με βάση το

άρθρο 6 της Οδηγίας 92/43. - Προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την

ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων. - Απεικόνιση/χαρτογράφηση

χλωρίδας/βλάστησης σε κλίμακα 1:5.000

Προτείνεται κατά τον αρχικό σχεδιασμό και χωροθέτηση των ΜΥΗΕ, αλλά και την μετέπειτα

περιβαλλοντική αδειοδότηση των εν λόγω έργων να

ληφθούν υπόψη οι κατευθύνσεις που παρουσιάζονται για τη “χλωρίδα/βλάστηση” στη

στήλη “Προτάσεις”.





Παράμετρος Διευκρίνηση Προτάσεις Δυνατότητα εγκατάστασης Μικρών


5MW

Πανίδα - Είδη πανίδας των Παραρτημάτων ΙΙ και IV

της Οδηγίας 92/43. - Ειδικότερες προσεγγίσεις

για τα είδη υψηλού ενδιαφέροντος: βίδρα

(Lutra lutra), αρκούδα

(Ursus arctos), λύκος (Canis lupus), αγριόγιδο

(Rupicarpa rupicarpa), ζαρκάδι (Capreolus capreolus), αγριόγατα

(Felis silvestris), σαύρα της Πίνδου (Algyroides nigropunctatus), οχιές (Vipera ursinii graeca

καιVipera berus bosuiensis).

- Μελέτη ειδικών καταγραφών με στοιχεία από έρευνα πεδίου για τη βίδρα (Lutra lutra).

- Διερεύνηση των επιπτώσεων (φάση κατασκευής και λειτουργίας) του εκάστοτε

έργου στα είδη πανίδας με έμφαση σε αυτά του Παραρτήματος ΙΙ και IV της Οδηγίας

92/43.



- Προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την

ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων. - Δημιουργία χαρτών παρουσίας

συγκεκριμένων ειδών πανίδας (π.χ βίδρα).


περιβαλλοντική αδειοδότηση των εν λόγω έργων να ληφθούν υπόψη οι κατευθύνσεις που

παρουσιάζονται για τη “πανίδα” στη στήλη “Προτάσεις”.

Ορνιθοπανίδα Είδη ορνιθοπανίδας του


- Διερεύνηση των επιπτώσεων (φάση

κατασκευής και λειτουργίας) του εκάστοτε έργου στα είδη ορνιθοπανίδας με έμφαση σε

αυτά του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 79/409.

- Εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης, της

ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης και των ενδεχόμενων επιπτώσεων με βάση το

άρθρο 6 της Οδηγίας 92/43. - Προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την

ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων.

Προτείνεται κατά τον αρχικό σχεδιασμό και

χωροθέτηση των ΜΥΗΕ, αλλά και την μετέπειτα περιβαλλοντική αδειοδότηση των εν λόγω έργων να

ληφθούν υπόψη οι κατευθύνσεις που παρουσιάζονται για τη “ορνιθοπανίδα” στη στήλη

“Προτάσεις”.







5MW

Ιχθυοπανίδα - Είδη ιχθυοπανίδας των Παραρτημάτων ΙΙ και IV

της Οδηγίας 92/43. - Άλλα ενδημικά, σπάνια,

απειλούμενα είδη ιχθυοπανίδας.

- Παρατηρήσεις πεδίου για την ιχθυοπανίδα με σκοπό τον προσδιορισμό των μετακινήσεων

των ειδών ανά τις εποχές, ιδιαίτερα των περιοχών αναπαραγωγής και φωλιάσματος,

την εξασφάλιση ελευθεροεπικονωνίας τους, των φυτικών ειδών που θεωρούνται

καθοριστικά για την επιβίωση τους.

- Βάσει των αποτελεσμάτων των παρατηρήσεων πεδίου θα πρέπει να γίνεται ο

ακριβής σχεδιασμός της διάταξης ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας,

σύμφωνα και με τις υποδείξεις του Φορέα

Διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής. - Τεκμηρίωση της καταλληλότητας του

προτεινόμενου ιχθυόδρομου για τα συγκεκριμένα είδη και υποείδη της

ανάδρομης ιχθυοπανίδας που απαντώνται στον ποταμό και υπολογισμός της αναγκαίας

παροχής για την λειτουργία της διάταξης της

ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας, ώστε να είναι δυνατή η απρόσκοπτη κίνησή

της. - Εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης, της

ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης και





παρουσιάζονται για τη “ιχθυοπανίδα” στη στήλη “Προτάσεις”.





Παράμετρος Διευκρίνηση Προτάσεις


Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας ≤ 5MW

Οικολογική παροχή

Οικολογική παροχή

- Προσδιορισμός της οικολογικής παροχής βάσει των ειδών παρόχθιας βλάστησης. - Προσδιορισμός της οικολογικής παροχής σύμφωνα με τις υποδείξεις του τελικού σχεδίου του Ειδικού

Χωροταξικού για τις ΑΠΕ. Συγκεκριμένα και όπως προβλέπεται στο εν λόγω σχέδιο, ως ελάχιστη απαιτούμενη οικολογική παροχή νερού που πρέπει να παραμένει στη φυσική κοίτη υδατορεύματος, αμέσως κατάντη του έργου υδροληψίας του υπό χωροθέτηση ΜΥΗΕ, πρέπει να εκλαμβάνεται το μεγαλύτερο από τα πιο κάτω μεγέθη, εκτός αν απαιτείται τεκμηριωμένα η αύξησή της, λόγω των απαιτήσεων του κατάντη οικοσυστήματος (ύπαρξη σημαντικού οικοσυστήματος):

30% της μέσης παροχής των θερινών μηνών Ιουνίου - Ιουλίου – Αυγούστου ή 50% της μέσης παροχής του μηνός Σεπτεμβρίου ή 30 lt/sec σε κάθε περίπτωση.

- Διευκρινίζεται εδώ ότι, πέραν της ελάχιστης απαιτούμενης οικολογικής παροχής που θα παραμένει στην κοίτη του υδατορέματος αμέσως κατάντη του έργου υδροληψίας, και όπως αυτή ποσοτικοποιείται από το σχέδιο του Ειδικού Χωροταξικού, θα πρέπει να συνεξετάζονται τα ακόλουθα:

Σενάριο λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου, δηλ. την καταγραφή σε πίνακα για ένα μέσο και ένα ξηρό υδρολογικό έτος των μέσων μηνιαίων παροχών του ρέματος στη θέση υδροληψίας του έργου, των εισροών στην υδροληψία του, των ποσοτήτων που υπερχειλίζουν και της οικολογικής παροχής που αφήνεται στα κατάντη.

Ο υπολογισμός της οικολογικής παροχής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη μεταξύ άλλων, την διατήρηση των κατάντη οικοσυστημάτων και την ελευθεροεπικοινωνία της ιχθυοπανίδας σε συνδυασμό με τη μορφολογία της κοίτης του ρέματος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η διατήρηση ικανής ενεργής υδάτινης διατομής για την εξασφάλιση των παραπάνω αναφερόμενων λειτουργιών. Ειδικότερα, η οικολογική παροχή θα πρέπει πέραν της υπόγειας ροής διαμέσου των φερτών της κοίτης του ρέματος, να εξασφαλίζει επιφανειακή ροή τέτοια που να μην υπολείπεται της ροής λειτουργίας της διάταξης της ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας (στην περίπτωση που απαιτηθεί η κατασκευή του).

- Μέριμνα, τέλος, κατά τον υπολογισμό της οικολογικής παροχής θα πρέπει να υπάρχει και για το εξής: Τον προσδιορισμό της ελάχιστης ποσότητας νερού (οικολογική παροχή) που θα υπάρχει σε

όλα τα σημεία της κοίτης, έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα επιβίωσης της ιχθυοπανίδας. Το βάθος νερού και οι συνθήκες ροής θα πρέπει να τεκμηριώνεται ότι επαρκούν για την επιβίωση των ψαριών.

Προτείνεται κατά τον αρχικό σχεδιασμό και χωροθέτηση

των ΜΥΗΕ, αλλά και την μετέπειτα περιβαλλοντική αδειοδότηση των εν λόγω έργων να ληφθούν υπόψη οι κατευθύνσεις που παρουσιάζονται για τη “οικολογική παροχή” στη στήλη “Προτάσεις”.







5MW Τοπίο Τοπιολογικά χαρακτηριστικά - Εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων

του εκάστοτε ΜΥΗΕ (φάση κατασκευής και

λειτουργίας) στο τοπίο και στα υφιστάμενα τοπιολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής.

- Εκπόνηση ειδικής μελέτης τοπίου (κυρίως στη φάση εκπόνησης της Μελέτης

Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) με σκοπό την

εναρμόνιση των τεχνικών κατασκευών στο περιβάλλον.

Προτείνεται κατά τον αρχικό σχεδιασμό και

χωροθέτηση των ΜΥΗΕ, αλλά και την μετέπειτα


παρουσιάζονται για τη “τοπίο” στη στήλη “Προτάσεις”.





44 ΥΥΔΔΡΡΟΟΛΛΟΟΓΓΙΙΚΚΗΗ ΔΔΙΙΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΗΗΣΣΗΗ

44..11 ΛΛεεκκάάννεεςς ααπποορρρροοήήςς ττηηςς ππεερριιοοχχήήςς μμεελλέέττηηςς

Η περιοχή μελέτης διαρρέεται από ορισμένους εκ των σημαντικότερων ποταμών της

ελληνικής επικράτειας. Συνοπτικά, το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής μελέτης

υπάγεται στην ευρύτερη λεκάνη απορροής του π. Αώου και των παραποτάμων του

Βοϊδομάτη και Σαραντάπορου. Η υπολεκάνη απορροής του κύριου ρου του Αώου

καλύπτει την κεντρική ζώνη της περιοχής μελέτης, ξεκινώντας από την περιοχή του

Μετσόβου στα νότια μέχρι την Κόνιτσα στα ΒΔ. Το δυτικό – βορειοδυτικό τμήμα της

περιοχής μελέτης υπάγεται στην υπολεκάνη απορροής του Βοϊδομάτη, με σημείο

ορισμού την Γέφυρα Κλειδωνιάς. Στα βόρεια, τμήματα της περιοχής μελέτης

υπάγονται στην υπολεκάνη Σαραντάπορου και κυρίως του παραπόταμού του

Βουρκοπόταμου. Στα νότια, η περιοχή μελέτης υπάγεται στην υπολεκάνη του Άνω

Αράχθου και συγκεκριμένα στην λεκάνη του Ζαγορίτικου και του Βάρδα. Λίγο

κατάντη της συμβολής τους οι τελευταίοι συναντούν τον Μετσοβίτικο ποταμό και

μαζί σχηματίζουν τον κύριο ρου του Αράχθου που κατόπιν ρέει προς τα νότια. Μικρό

τμήμα της περιοχής μελέτης στα νοτιοανατολικά υπάγεται στην υπολεκάνη του

Μετσοβίτικου. Τέλος, στα ανατολικά, η περιοχή μελέτης υπάγεται εξ ολοκλήρου στην

υπολεκάνη απορροής του π. Βενέτικου, κύριου παραπόταμου του π. Αλιάκμονα, με

σημείο ορισμού την Γέφυρα Τρικώμου.

Για τις ανάγκες της υδρολογικής διερεύνησης αλλά και της οργάνωσης της

προτεινόμενης αξιοποίησης του υδροδυναμικού της περιοχής μέσω ΜΥΗΕ ≤ 5 MW, οι

κύριες υδρολογικές λεκάνες της περιοχής που ανήκουν στους ποταμούς Αώο, Άραχθο

και Βενέτικο, χωρίσθηκαν σε δέκα (10) υπολεκάνες. Κριτήρια του διαχωρισμού

υπήρξαν τα παρακάτω:

Η ύπαρξη στην έξοδο των υπολεκανών μόνιμων υδρομετρικών σταθμών

με δεδομένα παροχών για την εκτίμηση του δυναμικού απορροής των.

Η σχέση των καθοριζόμενων υπολεκανών με τις ζώνες προστασίας της

φύσης και τις ζώνες διατήρησης οικοτόπων και ειδών του ΕΠ Β. Πίνδου.

Οι καθοριζόμενες υπολεκάνες έπρεπε στο μέτρο του δυνατού να

αντανακλούν τις διαφορετικές συνθήκες διαθέσιμου υδροδυναμικού της

περιοχής, όπως αυτές διαπιστώθηκαν από την ανάλυση των διαθέσιμων

υδρομετρικών και βροχομετρικών δεδομένων και την επιτόπου

αναγνώριση που διενεργήθηκε στο πεδίο.





Τέλος, επιδιώχθηκε ο χωρισμός της περιοχής σε ικανό αριθμό λεκανών

ώστε να οργανωθεί πληρέστερα η αξιολόγηση του υδροδυναμικού της

περιοχής ενώ ταυτόχρονα ο αριθμός τους να μην είναι ιδιαίτερα μεγάλος

ώστε να μην δυσχεραίνεται η εποπτεία της διαχείρισης του υδατικού

δυναμικού της περιοχής από τον Φορέα Διαχείρισης της περιοχής.

Τα χαρακτηριστικά των υπολεκανών στις οποίες διαχωρίσθηκε η περιοχή μελέτης

παρουσιάζονται στον Πίνακα 4.1. Η θέση τους σε σχέση με τα όρια της περιοχής

μελέτης φαίνεται στον Χάρτη 3 (Υδρολογικός χάρτης). Όπως είναι προφανές, η

συνολική έκταση που καλύπτεται από τις υπολεκάνες της υδρολογικής διερέυνησης

είναι μεγαλύτερη από την έκταση του ΕΠ Β. Πίνδου (συμπεριλαμβανομένης της

Περιφερειακής Ζώνης) καθώς το μέγεθος των λεκανών καθορίζεται από τα φυσικά

όρια του υδροκρίτη τους.

Πίνακας 4.1. Λεκάνες και υπολεκάνες απορροής περιοχής μελέτης

α/α Ονομασία Σημείο εξόδου

Έκταση (km2)

Ελάχ. Υψόμετρο

(m)

Μεγ. Υψόμετρο

(m)

Μέσο Υψόμετρο

(m)

Μέση κλίση αναγλύφου

(%)

1

ΑΩΟΣ

(Υπολ. Κόνιτσας-

Βοβούσας)

Γέφυρα Κόνιτσας

504,4 433,4 2615,9 1336,4 21,9

2

ΑΩΟΣ

(Υπολ. Βοβούσα-

Πηγές)

Βοβούσα 114,7 971,0 2158,8 1504,3 20,4

3

ΑΩΟΣ

(Υπολ. Φράγματος Πηγών)

Φράγμα Πηγών

85,5 1261,9 2138,2 1489,9 12,4

ΣΥΝΟΛΟ ΚΥΡΙΩΣ ΑΩΟΥ 704,7 433,4 2615,9 1443,5 18,2

4 ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΣ

(Υπολ. Κρεμαστής)

Γέφυρα

Κρεμαστής 742,0 430,9 2627,4 1234,1 17,7

5 ΒΟΥΡΚΟΠΟΤΑΜΟΣ Συμβολή

Σαραντάπορου 103,4 522,1 2627,4 1396,3 20,2

ΣΥΝΟΛΟ ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ 845,4 430,9 2627,4 1315,2 19,0

6 ΑΝΩ ΒΕΝΕΤΙΚΟΣ Συμβολή με

κύριο κλάδο 201,1 600,0 2228,7 1123,2 11,6

7 ΚΑΤΩ ΒΕΝΕΤΙΚΟΣ Γέφυρα

Τρικώμου 331,6 600,0 2168,9 1237,2 14,6

ΣΥΝΟΛΟ ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ 532,7 600,0 2228,7 1180,2 13,1

8 ΒΟΙΔΟΜΑΤΗΣ Γέφυρα

Κλειδωνιάς 368,3 400,0 2470,8 1217,1 17,3

9

ΑΡΑΧΘΟΣ

(Υπολ. Ζαγορίτικου-Βάρδα)

Συμβολή

Μετσοβίτικου 329,1 408,9 1985,4 938,3 15,0

10 ΜΕΤΣΟΒΙΤΙΚΟΣ Συμβολή στον

Άραχθο 214,6 417,9 2280,5 1199,1 19,0





Οι λεκάνες και υπολεκάνες απορροής παρουσιάζονται και στο Σχήμα 4.1 που

ακολουθεί για την καλύτερη εποπτεία τους καθώς λόγω της απαιτούμενης κλίμακας

του Χάρτη 3, δεν φαίνονται στο σύνολό τους εκεί.

Σχήμα 4.1. Λεκάνες και υπολεκάνες απορροής περιοχής μελέτης. Με κίτρινο

χρώμα διακρίνονται τα όρια του ΕΠ Β. Πίνδου και με καφέ χρώμα η Περιφερειακή ζώνη. Τα

μπλέ τρίγωνα υποδεικνύουν τις θέσεις των υδρομετρικών σταθμών.





44..11..11 ΛΛεεκκάάννηη ααπποορρρροοήήςς ππ.. ΑΑώώοουυ

Υπολεκάνη Κόνιτσας – Βοβούσας: Η υπολεκάνη αυτή ορίζεται μεταξύ των

υδρομετρικών σταθμών της ΔΕΗ επί του Αώου στη Γέφυρα Κόνιτσας και στη

Βοβούσα. Έχει έκταση 504,4 km2 και περιλαμβάνει την Ζώνη Προστασίας της Φύσης

Ιβ και σημαντικό τμήμα της Ζώνης Διατήρησης ΙΙα (στην οποία περιέχεται η Ιβ),

ολόκληρη την Ζώνη Διατήρησης ΙΙβ και το μεγαλύτερο μέρος της Ζώνης Διατήρησης

ΙΙδ. Το μη υποκείμενο σε ζώνες αποκλεισμού τμήμα της λεκάνης για την

εγκατάσταση ΜΥΗΕ ανέρχεται σε 341,4 km2 (συμπεριλαμβανομένων των τμημάτων

της Περιφερειακής Ζώνης που βρίσκονται εντός της λεκάνης).

Υπολεκάνη Βοβούσας – Πηγών: Η υπολεκάνη αυτή ορίζεται μεταξύ του υδρομετρικού

σταθμού της Βοβούσας και του φράγματος Πηγών Αώου της ΔΕΗ. Έχει έκταση 114,7

km2 και περιλαμβάνει την πλειοψηφία της Ζώνης Προστασίας της Φύσης Ιγ καθώς και

σημαντικό τμήμα της Ζώνης Διατήρησης ΙΙα, ενώ δεν περιλαμβάνει καθόλου τμήματα

της Περιφερειακής Ζώνης. Συνολικά, το μη υποκείμενο σε ζώνες αποκλεισμού για την

ανάπτυξη ΜΥΗΕ τμήμα της λεκάνης ανέρχεται σε 43,4 km2.

Υπολεκάνη Φράγματος Πηγών Αώου: Η υπολεκάνη αυτή αποτελεί την λεκάνη

απορροής του υφιστάμενου υδροηλεκτρικού έργου Πηγών Αώου της ΔΕΗ. Έχει

έκταση 85,5 km2 και περιλαμβάνει μόνον τμήμα της Περιφερειακής Ζώνης.

44..11..22 ΛΛεεκκάάννηη ααπποορρρροοήήςς ππ.. ΣΣααρρααννττάάπποορροουυ

Υπολεκάνη Κρεμαστής: Η υπολεκάνη αυτή του Σαραντάπορου ορίζεται στη θέση του

υδρομετρικού σταθμού Γέφυρα Κρεμαστής της ΔΕΗ. Έχει έκταση 742 km2 (χωρίς την

λεκάνη απορροής Βουρκοπόταμου) και στο μεγαλύτερο μέρος της εκτείνεται εκτός

των ορίων του ΕΠ Β. Πίνδου. Μικρό τμήμα της Περιφερειακής Ζώνης περιλαμβάνεται

στη νότια πλευρά της λεκάνης, εκατέρωθεν της υπολεκάνης Βουρκοπόταμου. Η

λεκάνη έχει ενδιαφέρον κυρίως ως πηγή υδρομετρικής πληροφορίας για την εκτίμηση

του υδροδυναμικού της περιοχής καθώς διαθέτει και έτερη θέση μέτρησης, πλησίον

των ορίων του ΕΠ, την Γέφυρα Δάϊκου.

Υπολεκάνη Βουρκοπόταμου: Ο Βουρκοπόταμος αποτελεί τον σημαντικότερο

παραπόταμο του Σαραντάπορου και συνιστά το τμήμα της ευρύτερης λεκάνης του με

την μεγαλύτερη αλληλοκάλυψη με την περιοχή του ΕΠ Β. Πίνδου. Η υπολεκάνη

Βουρκοπόταμου έχει έκταση 103,4 km2 και περιλαμβάνει μικρό τμήμα της Ζώνης

Διατήρησης ΙΙδ, καθώς και τμήμα της Περιφερειακής Ζώνης στα δυτικά της όρια.

Συνολικά, το μη υποκείμενο σε ζώνες αποκλεισμού για την ανάπτυξη ΜΥΗΕ τμήμα





της λεκάνης ανέρχεται σε 96,1 km2. Ο Βουρκοπόταμος φιλοξενεί το ένα από τα δύο

εν λειτουργία ΜΥΗΕ στην περιοχή του ΕΠ, κατά την παρούσα χρονική στιγμή.

44..11..33 ΛΛεεκκάάννηη ααπποορρρροοήήςς ππ.. ΒΒεεννέέττιικκοουυ

Ο π. Βενέτικος αποτελείται από δύο κλάδους, ο πρώτος εκ των οποίων έχει

κατεύθυνση από τα ΒΔ προς τα ΝΑ ενώ ο δεύτερος από τα ΝΔ προς τα ΒΑ. Στους

χάρτες και οι δύο κλάδοι αναφέρονται ως «Βενέτικος», τουλάχιστον στα κατάντη

τους τμήματα πριν την συμβολή τους στην περιοχή μεταξύ των οικισμών Σπηλαίου

και Τρικώμου, όπου σχηματίζουν τον κυρίως Βενέτικο που ρέει κατόπιν προς τα

δυτικά. Για τον λόγο αυτό, η υπολεκάνη απορροής του κλάδου με κατέυθυνση ΒΔ-ΝΑ

θα ονομάζεται στην παρούσα «λεκάνη Άνω Βενέτικου» και αντίστοιχα η λεκάνη του

έτερου κλάδου, «λεκάνη Κάτω Βενέτικου».

Υπολεκάνη Άνω Βενέτικου: Η υπολεκάνη αυτή ορίζεται στη θέση της συμβολής με

τον έτερο κλάδο του π. Βενέτικου με κατέυθυνση ΝΔ-ΒΑ. Έχει έκταση 201,1 km2 και

περιλαμβάνει μόνον τμήματα της Περιφερειακής Ζώνης του ΕΠ Β. Πίνδου.

Υπολεκάνη Κάτω Βενέτικου: Η υπολεκάνη αυτή ορίζεται στη θέση του υδρομετρικού

σταθμού της ΔΕΗ Γέφυρα Τρικώμου. Στη θέση του σταθμού καταγράφεται η

συνολική παροχή του Βενέτικου μέχρι τη θέση αυτή (δηλ. περιλαμβάνεται και η

απορροή της ως άνω ορισθείσας υπολεκάνης Άνω Βενέτικου). Έχει έκταση 331,6 km2

και περιλαμβάνει μικρό τμήμα της Ζώνης Προστασίας της Φύσης Ιγ καθώς και τμήμα

της Ζώνης Διατήρησης ΙΙα. Επίσης περιλαμβάνει σημαντικά τμήματα της

Περιφερειακής Ζώνης του ΕΠ Β. Πίνδου. Συνολικά, το μη υποκείμενο σε ζώνες

αποκλεισμού για την ανάπτυξη ΜΥΗΕ τμήμα της λεκάνης ανέρχεται σε 298,3 km2.

44..11..44 ΛΛεεκκάάννηη ααπποορρρροοήήςς ππ.. ΒΒοοϊϊδδοομμάάττηη

Η λεκάνη απορροής του π. Βοϊδομάτη που ενδιαφέρει την παρούσα ορίζεται στη θέση

του υδρομετρικού σταθμού Γέφυρα Κλειδωνιάς της ΔΕΗ. Η λεκάνη στη θέση αυτή

αποτελεί σχεδόν το σύνολο της λεκάνης Βοϊδομάτη καθώς η συμβολή στον Αώο

γίνεται λίγο κατάντη. Η λεκάνη έχει έκταση 368,3 km2 και το μεγαλύτερο μέρος της

περιλαμβάνει ζώνες προστασίας και διατήρησης του ΕΠ Β. Πίνδου. Συγκεκριμένα

περιλαμβάνει την Ζώνη Προστασίας της Φύσης Ια και σημαντικό τμήμα της Ζώνης

Διατήρησης ΙΙα καθώς και μικρό τμήμα της Περιφερειακής Ζώνης. Συνολικά, το μη

υποκείμενο σε ζώνες αποκλεισμού για την ανάπτυξη ΜΥΗΕ τμήμα της λεκάνης

ανέρχεται σε 189,7 km2.





44..11..55 ΛΛεεκκάάννηη ααπποορρρροοήήςς ππ.. ΑΑρράάχχθθοουυ

Υπολεκάνη Ζαγορίτικου – Βάρδα: Η υπολεκάνη αυτή αποτελεί τον Άνω Άραχθο,

ανάντη της συμβολής με τον Μετσοβίτικο (όπου και το σημείο ορισμού της) τον

πρώτο κύριο παραπόταμο του Αράχθου στην πορεία του προς Νότο. Περιλαμβάνει τις

λεκάνες απορροής του Ζαγορίτικου και του Βάρδα των οποίων η συμβολή γίνεται λίγο

ανάντη της συμβολής Μετσοβίτικου. Έχει έκταση 329,1 km2 και περιλαμβάνει την

Ζώνη Διατήρησης ΙΙγ, μικρό τμήμα της Ζώνης Διατήρησης ΙΙα καθώς και σημαντικό

τμήμα της Περιφερειακής Ζώνης. Συνολικά, το μη υποκείμενο σε ζώνες αποκλεισμού

για την ανάπτυξη ΜΥΗΕ τμήμα της λεκάνης ανέρχεται σε 300,6 km2.

Υπολεκάνη Μετσοβίτικου: Η υπολεκάνη του Μετσοβίτικου κείται κυρίως εκτός των

ορίων του ΕΠ Β. Πίνδου, πλην κάποιων πολύ μικρών τμημάτων της Περιφερειακής

Ζώνης στα βόρεια όριά της. Περιλαμβάνεται παρά ταύτα στις λεκάνες της περιοχής

μελέτης χάριν πληρότητας. Έχει έκταση 214,6 km2.

Η συνολική εικόνα των λεκανών απορροής της περιοχής μελέτης σε σχέση με την

έκταση που παραμένει εκτός των ζωνών αποκλεισμού για την ανάπτυξη ΜΥΗΕ,

παρουσιάζεται στον Πίνακα 4.2.

Πίνακας 4.2. Ποσοστά εκτάσεων λεκανών για ανάπτυξη ΜΥΗΕ

α/α Ονομασία

Συνολική

Έκταση

(km2)

Έκταση με

δυνατότητα ανάπτυξης

ΜΥΗΕ (km2)

Ποσοστό επί

συνόλου

(%)

1 ΑΩΟΣ

(Υπολ. Κόνιτσας-Βοβούσας) 504,4 341,4 67,7

2 ΑΩΟΣ

(Υπολ. Βοβούσα-Πηγές) 114,7 43,4 37,8

3 ΑΩΟΣ

(Υπολ. Φράγματος Πηγών) 85,5 85,5 100,0

4 ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΣ

(Υπολ. Κρεμαστής) 742,0

5 ΒΟΥΡΚΟΠΟΤΑΜΟΣ 103,4 96,1 92,9

6 ΑΝΩ ΒΕΝΕΤΙΚΟΣ 201,1 201,1 100,0

7 ΚΑΤΩ ΒΕΝΕΤΙΚΟΣ 331,6 298,3 89,9

8 ΒΟΙΔΟΜΑΤΗΣ 368,3 189,7 51,5

9 ΑΡΑΧΘΟΣ

(Υπολ. Ζαγορίτικου-Βάρδα) 329,1 300,6

91,3

10 ΜΕΤΣΟΒΙΤΙΚΟΣ 214,6 Περ. Ζώνη 5,0





Στις εκτάσεις που είναι διαθέσιμες για την ανάπτυξη ΜΥΗΕ και αναφέρονται στον

παραπάνω Πίνακα περιλαμβάνονται και οι εκτάσεις που εμπίπτουν στην Περιφερειακή

Ζώνη. Για τα ισχύοντα σε σχέση με τις δυνατότητες ανάπτυξης ΜΥΗΕ στην

Περιφερειακή Ζώνη, γίνεται εκτενής αναφορά σε άλλα σημεία της παρούσας και

διατυπώνονται συγκεκριμένες προτάσεις.

44..22 ΒΒρροοχχοομμεεττρριικκάά δδεεδδοομμέένναα

Η εκτίμηση του υδροδυναμικού της περιοχής βασίσθηκε στην επεξεργασία

βροχομετρικών και υδρομετρικών δεδομένων της περιοχής μελέτης. Η περιοχή ανήκει

στο τμήμα της επικράτειας με τη σχετικά μεγαλύτερη πυκνότητα δικτύου σταθμών

παρακολούθησης. Συνολικά, για την εκτίμηση των βροχοπτώσεων της περιοχής

αξιοποιήθηκαν τα δεδομένα 37 (τριάντα επτά) βροχομετρικών σταθμών, εντός και

περιξ της περιοχής μελέτης. Ο Πίνακας 4.3 παρουσιάζει τους σταθμούς που

χρησιμοποιήθηκαν ενώ η σχετική τους θέση στην περιοχή φαίνεται στον Χάρτη 3

(Υδρολογικός χάρτης) και στο Σχήμα 4.2.

44..22..11 ΠΠεερρίίοοδδοοςς μμεελλέέττηηςς

Ως περίοδος μελέτης επιλέχθηκε η 30ετία μεταξύ των υδρολογικών ετών 1970-71 έως

2000-01. Οι λόγοι επιλογής της συγκεκριμένης περιόδου είναι οι εξής:

Προκειμένου για μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις υδατικών ισοζυγίων, γίνεται

γενικά δεκτό (π.χ. βλ. Maidment, 1993, Remenieras, 1986, κ.α.) ότι

απαιτείται μια περίοδος 30 ετών για την ασφαλή εκτίμηση του μέσου όρου

υδρολογικών μεταβλητών όπως η βροχόπτωση.

Η περίοδος κατά την οποία διατίθενται δεδομένα παροχών στους

υδρομετρικούς σταθμούς της περιοχής μελέτης, ποικίλλει ανάλογα με τον

σταθμό, το είδος των δεδομένων και την κατάσταση επεξεργασίας τους.

Το διάστημα της επιλεχθείσας 30ετίας για τις βροχές καλύπτει όλες τις

επιμέρους περιόδους διαθέσιμων δεδομένων παροχής και έτσι μπορεί να

χρησιμοποιηθεί ως κοινή περίοδος αναγωγής των δεδομένων αυτών.

Τέλος, τα δεδομένα για την περίοδο 1980-2001 ήσαν άμεσα διαθέσιμα

από την επεξεργασία που είχε γίνει στο πλαίσιο των έργων του ΥΠ.ΑΝ. για

τη διαχείριση των υδατικών πόρων των Υ.Δ. 05 (Ήπειρος) και 09 (Δυτ.

Μακεδονία). Η αλληλοκάλυψη των περιόδων μελέτης της παρούσας και

των παραπάνω έργων, καθιστά ευχερέστερη την ενσωμάτωση των

αποτελεσμάτων στα μελλοντικά σχέδια διαχείρισης των οικείων Υ.Δ.





Πίνακας 4.3. Βροχομετρικοί σταθμοί περιοχής μελέτης

α/α Ονομασία Υψόμετρο

(m) Υπηρεσία

Περίοδος λειτουργίας

Μέση ετήσια βροχόπτωση

(mm)

1 ΑΜΑΡΑΝΤΟΣ 925 ΔΕΗ 1967-1994 1256.0

2 ΑΝΑΒΡΥΤΑ 860 ΥΠΑΑΤ 1977- 853.5

3 ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ (Ο) 1430 ΔΕΗ 1995- 1973.8

4 ΒΕΛΛΑ ΜΟΝΗ 560 ΔΕΗ 1972- 1266.1

5 ΒΟΒΟΥΣΑ 1000 ΔΕΗ 1967- 1377.2

6 ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ 950 ΔΕΗ 1967- 1200.6

7 ΓΡΕΒΕΝΙΤΙΚΟ 976 ΥΠΕΧΩΔΕ 1950- 1465.5

8 ΔΙΚΟΡΦΟ 974 ΥΠΕΧΩΔΕ 1950- 1521.5

9 ΔΙΠΟΤΑΜΟ 500 ΔΕΗ 1995- 1518.7

10 ΔΙΣΤΡΑΤΟ 950 ΔΕΗ 1971-1994 1037.0

11 ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ 985 ΔΕΗ 1980- 1124.1

12 ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 1014 ΔΕΗ 1963- 1444.7

13 ΕΠΤΑΧΩΡΙ 860 ΔΕΗ 1969- 836.6

14 ΚΗΠΟΙ 790 ΔΕΗ 1967-1994 1483.0

15 ΚΗΠΟΥΡΕΙΟ 868 ΔΕΗ 1962- 857.1

16 ΚΟΝΙΤΣΑ 542 ΕΜΥ 1955- 894.7

17 ΚΡΕΜΑΣΤΗ 520 ΔΕΗ 1995- 880.6

18 ΛΑΙΣΤΑ 1100 ΔΕΗ 1980-1994 1291.6

19 ΛΥΚΟΡΡΑΧΗ 1100 ΔΕΗ 1971-1975 994.5

20 ΜΑΛΑΚΑΣΙΟ 842 ΥΠΕΧΩΔΕ 1954- 1219.6

21 ΜΕΤΣΟΒΟ 1157 ΥΠΕΧΩΔΕ 1950- 1272.4

22 ΜΙΚΡΗ ΓΟΤΙΣΤΑ 850 ΔΕΗ 1959-1994 1124.7

23 ΜΙΚΡΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 1040 ΔΕΗ 1980- 1251.0

24 ΠΑΔΕΣ 1170 ΔΕΗ 1967- 1279.0

25 ΠΑΠΙΓΚΟ 900 ΔΕΗ 1971- 1173.8

26 ΠΕΥΚΟΦΥΤΟ 980 ΔΕΗ 1995- 1186.7

27 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ 1040 ΥΠΕΧΩΔΕ 1973- 933.7

28 ΠΗΓΕΣ ΑΩΟΥ (Ο) 1350 ΔΕΗ 1995- 1662.2

29 ΠΗΓΗ ΓΕΩΡΓΙΤΣΗ (Ο) 1350 ΔΕΗ 1974-1991 1603.4

30 ΠΛΗΚΑΤΙ 1250 ΔΕΗ 1971- 1342.9

31 ΠΟΤΑΜΙΑ 400 ΔΕΗ 1995- 1339.4

32 ΠΟΥΡΝIΑ 950 ΔΕΗ 1971-1994 1119.9

33 ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ (Ο) 1401 ΔΕΗ 1995- 1378.4

34 ΣΚΑΜΝΕΛΛΙ 1180 ΔΕΗ 1973- 1666.5

35 ΣΠΗΛΑΙΟ 900 ΔΕΗ 1964- 851.6

36 ΦΟΥΡΚΑ 1350 ΔΕΗ 1973- 1461.4

37 ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑ 820 ΔΕΗ 1980- 1139.5 Σημ. 1. (Ο): Ολοκληρωτικό χιονοβροχόμετρο.

2. Στους περισσότερους σταθμούς καταγράφεται η χιονόπτωση, η οποία περιλαμβάνεται στις μετρήσεις ως ισοδύναμο ύψος βροχόπτωσης. 3. Ο σταθμός Πάδες καταργήθηκε το 1999 και αντικαταστάθηκε από το Παλαιοσέλι. Τα δεδομένα ενοποιήθηκαν για το διάστημα 1999-2001. 4. Η μέση ετήσια βροχόπτωση αναφέρεται στην περίοδο από έναρξη λειτουργίας έως το 2000-

01. Για παλαιότερους του 1970 σταθμούς, αναφέρεται στην περίοδο 1970-2001.





Σχήμα 4.2. Βροχομετρικοί σταθμοί περιοχής μελέτης. Με κίτρινο χρώμα

διακρίνονται τα όρια του ΕΠ Β. Πίνδου και με καφέ χρώμα η Περιφερειακή ζώνη. Οι κύκλοι με

την διαγώνιο υποδεικνύουν τους βροχομετρικούς σταθμούς που δεν βρίσκονται πλέον σε

λειτουργία.





44..22..22 ΣΣυυγγκκρρόόττηησσηη χχρροοννοοσσεειιρρώώνν εεττήήσσιιωωνν ββρροοχχοοππττώώσσεεωωνν

Για κάθε βροχομετρικό σταθμό συγκροτήθηκε το δείγμα ετήσιων βροχοπτώσεων για

την περίοδο μελέτης, ή για το τμήμα της περιόδου μελέτης κατά το οποίο ο σταθμός

βρισκόταν σε λειτουργία. Οι περίοδοι λειτουργίας των σταθμών φαίνονται στον

Πίνακα 4.3. Έγιναν έλεγχοι ομοιογένειας των δεδομένων μέσω της διπλής

αθροιστικής καμπύλης αλλά δεν διαπιστώθηκε ανάγκη συνόρθωσης δεδομένων σε

κανέναν σταθμό.

Τυχόν κενά στις χρονοσειρές υπήρχαν μόνον στο διάστημα πριν το 1980-81, καθώς

οι μετέπειτα τιμές είχαν συμπληρωθεί, όπου ήταν απαραίτητο, στο πλαίσιο των

διαχειριστικών μελετών ΥΠ.ΑΝ. Τα εναπομείναντα κενά συμπληρώθηκαν μέσω

γραμμικής παλινδρόμησης με τον σταθμό που εμφάνιζε την υψηλότερη συσχέτιση με

τον υπό συμπλήρωση σταθμό.

Οι σταθμοί δεν διαθέτουν όλοι κοινή περίοδο λειτουργίας. Ως εκ τούτου ήταν

αναγκαίος ο υπολογισμός περισσότερων συνδυασμών πολυγώνων Thiessen για τον

υπολογισμό της επιφανειακής βροχόπτωσης της περιοχής μελέτης. Με σκοπό να

ελαχιστοποιηθούν οι αναγκαίες περίοδοι υπολογισμού, διενεργήθηκαν μικρές

επεκτάσεις των χρονοσειρών ορισμένων σταθμών προς τα εμπρός ή προς τα πίσω με

χρήση και πάλι της γραμμικής παλινδρόμησης. Τέθηκε ως κριτήριο οι επεκτάσεις

αυτές να μην ξεπερνούν τις 3 (τρείς) τιμές ετήσιας βροχόπτωσης ανά σταθμό,

προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η διατάραξη της χρονοσειράς.

Κατόπιν των παραπάνω, αποκτήθηκαν χρονοσειρές ετήσιας βροχόπτωσης σε όλους

τους σταθμούς της περιοχής μελέτης. Οι πλήρεις χρονοσειρές και τα στατιστικά τους

χαρακτηριστικά, παρουσιάζονται στους Πίνακες Π-1 και Π-2 του Παραρτήματος ΙΙ.

Στο Σχήμα ΣΠ-1 του ιδίου Παραρτήματος παρουσιάζονται τα διαγράμματα

συνοπτικής παράστασης δείγματος (box plots) των σταθμών.

44..22..33 ΥΥπποολλοογγιισσμμόόςς εεππιιφφααννεειιαακκήήςς ββρροοχχόόππττωωσσηηςς

Η ολοκλήρωση των σημειακών ετήσιων βροχοπτώσεων διενεργήθηκε με την μέθοδο

των πολυγώνων Thiessen. Ο υπολογισμός έγινε για τέσσερεις χρονικές περιόδους

λόγω του άνισου μήκους χρονοσειρών των σταθμών. Ωστόσο, η πυκνότητα του

δικτύου είναι τέτοια που σε κάθε περίοδο λειτουργεί υπερεπαρκής αριθμός σταθμών

για τους υπολογισμούς. Μοναδική εξαίρεση στην κατά τα άλλα πολύ καλή πυκνότητα

του δικτύου αποτελούν οι ανάντη περιοχές της λεκάνης του Βενέτικου, όπου ιστορικά

δεν έχει λειτουργήσει επαρκής αριθμός σταθμών. Για την ενίσχυση της





βροχομετρικής πληροφορίας στην περιοχή επιστρατεύθηκαν οι σταθμοί Μαλακάσιο

και Πεντάλοφος στα νότια και βόρεια της περιοχής αντίστοιχα.

Οι περίοδοι υπολογισμού της επιφανειακής βροχόπτωσης παρουσιάζονται στον

Πίνακα 4.4. όπου δίνονται οι σταθμοί που συμμετέχουν καιι τα βάρη τους ανά

περίοδο.

Η μέση ετήσια βροχόπτωση του κάθε σταθμού ανά περίοδο υπολογισμού, υπέστη

αναγωγή στο μέσο υψόμετρο του πολυγώνου Thiessen του σταθμού σύμφωνα με

την σχέση:

P(o) = P(m) + (a x ΔΗ) (4.1)

όπου: P(o) = ανηγμένη ετήσια βροχόπτωση (mm)

P(m) = ετήσια βροχόπτωση σταθμού (mm)

a = βροχοβαθμίδα ομάδας που ανήκει ο σταθμός (mm/m)

ΔΗ = υψομετρική διαφορά μεταξύ μέσου υψομέτρου πολυγώνου Thiessen και

υψομέτρου του σταθμού (m)

Πίνακας 4.4. Περίοδοι ολοκλήρωσης βροχόπτωσης (πολύγωνα Thiessen)

Σταθμός Έκταση

πολυγώνου (km2)

Συντελεστής βάρους

Ελαχ. Υψόm. πολυγώνου

(m)

Μέγ. Υψομ. πολυγώνου

(m)

Μέσο Υψομ. πολυγώνου

(m) ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1970-71 ΕΩΣ 1975-76

ΜΑΛΑΚΑΣΙΟ 50.2 0.017 1000.0 1936.5 1346.1

ΜΙΚΡΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 95.7 0.032 565.0 2280.5 1125.1

ΑΜΑΡΑΝΤΟΣ 81.8 0.027 430.9 2035.7 962.7

ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ 94.0 0.031 560.2 1948.3 1113.2

ΠΛΗΚΑΤΙ 76.9 0.026 887.5 2476.7 1612.3

ΠΟΥΡΝIΑ 112.8 0.038 493.6 2294.4 1137.4

ΦΟΥΡΚΑ 138.3 0.046 732.5 2476.3 1463.8

ΕΠΤΑΧΩΡΙ 145.9 0.049 726.7 1796.9 1125.1

ΒΟΒΟΥΣΑ 222.1 0.074 861.2 2168.9 1453.4

ΔΙΣΤΡΑΤΟ 209.2 0.070 709.0 2246.4 1423.4

ΚΟΝΙΤΣΑ 85.7 0.029 433.4 2098.9 1014.9

ΠΑΔΕΣ 144.0 0.048 560.6 2627.4 1263.5

ΚΗΠΟΙ 106.6 0.036 574.1 1661.0 985.0

ΠΑΠΙΓΚΟ 105.2 0.035 400.0 2423.6 1346.0

ΣΚΑΜΝΕΛΛΙ 136.2 0.045 820.7 2470.8 1478.2

ΓΡΕΒΕΝΙΤΙΟ 161.8 0.054 512.3 1757.3 1006.4

ΔΙΚΟΡΦΟ 96.1 0.032 557.1 1732.4 904.7

ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 117.2 0.039 716.1 1986.5 1305.7

ΜΕΤΣΟΒΟ 157.8 0.053 772.6 2137.3 1456.6

ΜΙΚΡΗ ΓΟΤΙΣΤΑ 92.9 0.031 408.9 2176.8 870.2

ΒΕΛΛΑ ΜΟΝΗ 22.4 0.007 813.7 1508.4 999.7

ΛΥΚΟΡΡΑΧΗ 188.1 0.063 639.0 2216.7 1303.0

ΚΗΠΟΥΡΕΙΟ 57.3 0.019 600.0 1496.9 947.8









(m)


(m)


(m) ΣΠΗΛΑΙΟ 230.8 0.077 600.0 1861.8 1026.8

ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ 65.1 0.022 900.0 1804.4 1228.7

ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1976-77 ΕΩΣ 1979-80

ΜΑΛΑΚΑΣΙΟ 50.2 0.017 1000.0 1936.5 1346.1

ΜΙΚΡΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 95.7 0.032 565.0 2280.5 1125.1

ΑΜΑΡΑΝΤΟΣ 81.8 0.027 430.9 2035.7 962.7

ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ 134.5 0.045 560.2 1948.3 1086.8

ΠΛΗΚΑΤΙ 131.9 0.044 887.5 2476.7 1598.4

ΠΟΥΡΝIΑ 112.8 0.038 493.6 2294.4 1137.4

ΦΟΥΡΚΑ 153.3 0.051 675.0 2476.3 1415.0

ΕΠΤΑΧΩΡΙ 223.4 0.075 726.0 2084.6 1191.7

ΒΟΒΟΥΣΑ 222.1 0.074 861.2 2168.9 1453.4

ΔΙΣΤΡΑΤΟ 209.2 0.070 709.0 2246.4 1423.4

ΚΟΝΙΤΣΑ 85.7 0.029 433.4 2098.9 1014.9

ΠΑΔΕΣ 144.0 0.048 560.6 2627.4 1263.5

ΚΗΠΟΙ 106.6 0.036 574.1 1661.0 985.0

ΠΑΠΙΓΚΟ 105.2 0.035 400.0 2423.6 1346.0

ΣΚΑΜΝΕΛΛΙ 136.2 0.045 820.7 2470.8 1478.2

ΓΡΕΒΕΝΙΤΙΟ 161.8 0.054 512.3 1757.3 1006.4

ΔΙΚΟΡΦΟ 96.1 0.032 557.1 1732.4 904.7

ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 117.2 0.039 716.1 1986.5 1305.7

ΜΕΤΣΟΒΟ 157.8 0.053 772.6 2137.3 1456.6

ΜΙΚΡΗ ΓΟΤΙΣΤΑ 92.9 0.031 408.9 2176.8 870.2

ΒΕΛΛΑ ΜΟΝΗ 22.4 0.007 813.7 1508.4 999.7

ΚΗΠΟΥΡΕΙΟ 57.3 0.019 600.0 1496.9 947.8

ΣΠΗΛΑΙΟ 230.8 0.077 600.0 1861.8 1026.8

ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ 65.1 0.022 900.0 1804.4 1228.7

ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1980-81 ΕΩΣ 1993-94

ΜΑΛΑΚΑΣΙΟ 36.9 0.012 1000.0 1936.5 1335.1

ΜΙΚΡΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 65.5 0.022 565.0 2280.5 1194.1

ΑΜΑΡΑΝΤΟΣ 81.8 0.027 430.9 2035.7 962.7

ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ 99.5 0.033 560.2 1948.3 1107.3

ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ 132.9 0.044 637.1 2189.7 1233.8

ΠΛΗΚΑΤΙ 122.7 0.041 887.5 2476.7 1597.7

ΠΟΥΡΝIΑ 109.1 0.036 493.6 2294.4 1128.7

ΦΟΥΡΚΑ 111.7 0.037 821.9 2476.3 1498.5

ΕΠΤΑΧΩΡΙ 180.1 0.060 746.3 1796.9 1154.4

ΒΟΒΟΥΣΑ 170.3 0.057 877.5 2168.9 1421.6

ΔΙΣΤΡΑΤΟ 186.8 0.062 709.0 2246.4 1425.0

ΚΟΝΙΤΣΑ 85.7 0.029 433.4 2098.9 1014.9

ΛΑΙΣΤΑ 86.7 0.029 693.9 1919.7 1242.1

ΠΑΔΕΣ 118.8 0.040 560.6 2627.4 1306.2

ΚΗΠΟΙ 106.6 0.036 574.1 1661.0 985.0

ΠΑΠΙΓΚΟ 105.2 0.035 400.0 2423.6 1346.0

ΣΚΑΜΝΕΛΛΙ 118.8 0.040 820.7 2470.8 1517.1

ΓΡΕΒΕΝΙΤΙΟ 123.5 0.041 512.3 1757.3 910.0

ΔΙΚΟΡΦΟ 96.1 0.032 557.1 1732.4 904.7

ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 108.3 0.036 716.1 1986.5 1309.6

ΜΕΤΣΟΒΟ 82.8 0.028 772.6 2004.8 1385.4

ΜΙΚΡΗ ΓΟΤΙΣΤΑ 92.7 0.031 408.9 2176.8 870.2

ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑ 49.7 0.017 658.1 1570.2 1087.1









(m)


(m)


(m) ΒΕΛΛΑ ΜΟΝΗ 22.4 0.007 813.7 1508.4 999.7

ΠΗΓΗ ΓΕΩΡΓΙΤΣΗ (Ο) 146.5 0.049 900.7 2158.0 1534.4

ΑΝΑΒΡΥΤΑ 101.3 0.034 700.0 1542.1 987.4

ΚΗΠΟΥΡΕΙΟ 56.3 0.019 600.0 1330.8 941.8

ΣΠΗΛΑΙΟ 145.7 0.049 600.0 1861.8 1055.2

ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ 49.9 0.017 962.3 1804.4 1265.4

ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1994-95 ΕΩΣ 2000-01

ΜΑΛΑΚΑΣΙΟ 33.5 0.011 1004.8 1936.5 1341.2

ΜΙΚΡΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 87.7 0.029 528.5 2280.5 1226.6

ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ 127.8 0.043 535.0 2035.7 1112.9

ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ 98.3 0.033 637.1 1820.9 1114.9

ΠΛΗΚΑΤΙ 88.9 0.030 887.5 2476.7 1593.4

ΦΟΥΡΚΑ 162.4 0.054 605.3 2476.3 1427.5

ΕΠΤΑΧΩΡΙ 101.6 0.034 746.3 1796.9 1111.6

ΒΟΒΟΥΣΑ 199.7 0.067 794.4 2246.4 1398.2

ΚΟΝΙΤΣΑ 84.2 0.028 433.4 2098.9 1080.4

ΠΑΔΕΣ 236.1 0.079 560.6 2627.4 1326.5

ΠΑΠΙΓΚΟ 112.9 0.038 400.0 2423.6 1335.1

ΣΚΑΜΝΕΛΛΙ 179.0 0.060 599.4 2470.8 1365.0

ΓΡΕΒΕΝΙΤΙΟ 64.6 0.022 570.5 1502.2 946.7

ΔΙΚΟΡΦΟ 67.9 0.023 693.9 1607.3 956.9

ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ 99.8 0.033 716.1 1985.4 1299.9

ΜΕΤΣΟΒΟ 65.7 0.022 772.6 2004.8 1377.6

ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑ 43.9 0.015 658.1 1562.5 1070.8

ΒΕΛΛΑ ΜΟΝΗ 35.9 0.012 812.0 1508.4 1011.6

ΠΟΤΑΜΙΑ 96.6 0.032 408.9 1776.7 721.1

ΔΙΠΟΤΑΜΟ 98.7 0.033 547.4 1732.4 847.3

ΚΡΕΜΑΣΤΗ 101.0 0.034 430.9 1607.8 834.8

ΠΕΥΚΟΦΥΤΟ 156.7 0.052 797.5 2189.7 1371.7

ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ (Ο) 161.0 0.054 841.5 2158.0 1540.8

ΑΝΑΒΡΥΤΑ 115.2 0.038 700.0 1600.3 1015.9

ΚΗΠΟΥΡΕΙΟ 51.9 0.017 600.0 1330.8 931.5

ΣΠΗΛΑΙΟ 121.3 0.041 600.0 1650.8 1006.4

ΠΗΓΕΣ ΑΩΟΥ (Ο) 60.3 0.020 1022.8 1986.5 1427.3

ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ (Ο) 71.4 0.024 801.0 1965.4 1423.1

ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ 70.3 0.023 962.3 1804.4 1320.2

Για τον προσδιορισμό των βροχοβαθμίδων, εξαιρέθηκαν οι σταθμοί με μικρή

χρονοσειρά (<10 ετών). Οι λοιποί ομαδοποιήθηκαν σε τρείς ομάδες, ανάλογα με την

γεωγραφική τους κατανομή, όπως φαίνεται στο Σχήμα 4.3.





Σχήμα 4.3. Βροχοβαθμίδες περιοχής μελέτης.

Με βάση τα παραπάνω υπολογίσθηκε η υψομετρικά ανηγμένη ετήσια επιφανειακή

βροχόπτωση της περιοχής μελέτης για την περίοδο 1970-71 έως 2000-01. Η

βροχόπτωση αναφέρεται στην περιοχή που καλύπτεται από τις λεκάνες απορροής της

ανάλυσης, η οποία περιλαμβάνει πλήρως την έκταση του ΕΠ Β. Πίνδου.

Η μέση ετήσια ανηγμένη επιφανειακή βροχόπτωση για την περίοδο μελέτης

ανέρχεται σε 1384,3 mm με τυπική απόκλιση 178,4 mm. Η πλήρης χρονοσειρά

παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.4.

ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ

ΣΚΑΜΝΕΛΛΙ

ΓΡΕΒΕΝΙΤΙΚΟ

ΔΙΚΟΡΦΟ

ΚΗΠΟΙ

ΒΕΛΛΑ ΜΟΝΗ

ΜΑΛΑΚΑΣΙΟ

ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑ

ΜΙΚΡΗ ΓΟΤΙΣΤΑ

ΜΙΚΡΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΜΕΤΣΟΒΟ

ΠΑΠΙΓΚΟ

ΠΗΓΗ ΓΕΩΡΓΙΤΣΗ (Ο)

ΠΑΔΕΣΛΑΙΣΤΑ

ΚΟΝΙΤΣΑ

ΔΙΣΤΡΑΤΟ

ΒΟΒΟΥΣΑ

ΦΟΥΡΚΑ

ΠΟΥΡΝIΑ

ΠΛΗΚΑΤΙ

ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ

ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ

ΑΜΑΡΑΝΤΟΣ

ΕΠΤΑΧΩΡΙ

ΣΠΗΛΑΙΟ

ΚΗΠΟΥΡΕΙΟ

ΑΝΑΒΡΥΤΑ

ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΖΩΝΗ

y = 0.6877x + 538.87

R2 = 0.7481

ΔΥΤΙΚΗ ΖΩΝΗ

y = 0.5377x + 982.23

R2 = 0.7921

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΖΩΝΗ

y = 0.4845x + 423.28

R2 = 0.8693

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800

ΥΨΟΜΕΤΡΟ ΣΤΑΘΜΟΥ (m)

ΜΕ

ΣΗ

ΕΤ

ΗΣ

ΙΑ Β

ΡΟ

ΧΟ

ΠΤ

ΩΣ

Η (

mm

)

ΔΥΤΙΚΗ ΖΩΝΗ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΖΩΝΗ

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΖΩΝΗ





Σχήμα 4.4. Επιφανειακή ανηγμένη βροχόπτωση περιοχής μελέτης, 1970-2001.

44..33 ΥΥδδρροομμεεττρριικκάά δδεεδδοομμέένναα

Η ανάλυση των απορροών στην ευρύτερη περιοχή μελέτης βασίσθηκε στα δεδομένα

6 (έξι) υδρομετρικών σταθμών που λειτουργούν στην περιοχή. Οι σταθμοί ανήκουν

όλοι στην ΔΕΗ και τα στοιχεία τους παρουσιάζονται στον Πίνακα 4.5. Τα δεδομένα

που διατίθενται για τις περιόδους εντός αγκυλών στον Πίνακα 4.4. είναι μέσες

ημερήσιες παροχές.

Σε όλους τους σταθμούς το σύνολο των διαθέσιμων πρωτογενών δεδομένων δεν έχει

υποστεί επεξεργασία για την εξαγωγή μέσων ημερήσιων παροχών. Ορισμένες από τις

εργασίες αυτές διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχειριστικής μελέτης ΥΠ.ΑΝ. για το

υδατικό διαμέρισμα της Ηπείρου (05).

1566.3

1436.21402.9

1228.7

1335.2

1561.7

1630.1

1430.4

1659.5

1402.8

1156.8

1567.2

1287.51251.6

1034.0

1610.6

923.4

1181.6

1412.5

1336.3

1538.5

1384.11391.8

1220.6

1398.5

1417.7

1214.8

1541.31567.4

1273.0

1550.5

600.0

800.0

1000.0

1200.0

1400.0

1600.0

1800.0

1970-1

971

1972-1

973

1974-1

975

1976-1

977

1978-1

979

1980-1

981

1982-1

983

1984-1

985

1986-1

987

1988-1

989

1990-1

991

1992-1

993

1994-1

995

1996-1

997

1998-1

999

2000-2

001

ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ

ΕΠ

ΙΦΑ

ΝΕ

ΙΑΚ

Η Α

ΝΗ

ΓΜ

ΕΝ

Η Β

ΡΟ

ΧΟ

ΠΤ

ΩΣ

Η (

mm

)





Πίνακας 4.5. Υδρομετρικοί σταθμοί περιοχής μελέτης

α/α Ονομασία Ποταμός Υπηρεσία Περίοδος

λειτουργίας Μέση ετήσια

παροχή (m3/s)

1 Γέφυρα Κόνιτσας Αώος ΔΕΗ 1970- [1975-87] 23,3

2 Βοβούσα Αώος ΔΕΗ 1961- [1975-87] 9,3

3 Γέφυρα Κλειδωνιάς Βοϊδομάτης ΔΕΗ 1961- [1980-96] 12,4

4 Γέφυρα Τρικώμου Βενέτικος ΔΕΗ 1994- [1994-98] 14,1

5 Γέφυρα Κρεμαστής Σαραντάπορος ΔΕΗ 1967- [1970-74] 20,9

6 Γέφυρα Δάϊκου Σαραντάπορος ΔΕΗ 1970- [1970-74] 13,8

Σημ. Σε αγκύλες η διαθέσιμη περίοδος στην παρούσα μελέτη.

44..33..11 ΕΕππέέκκτταασσηη ππεερριιόόδδοουυ ααννττιιππρροοσσωωππεευυττιικκόόττηηττααςς δδεεδδοομμέέννωωνν

Ο τελικός σκοπός της ανάλυσης είναι η αναγωγή όλων των υδρομετρικών δεδομένων

σε μια κοινή περίοδο αναφοράς – την περίοδο μελέτης 1970-71 έως 2000-01 – έτσι

ώστε να αρθούν οι διαφορές στην σχετική υγρότητα των επιμέρους περιόδων που

καλύπτουν τα δεδομένα. Προς το σκοπό αυτό, αξιοποιήθηκαν και οι μεμονωμένες

υδρομετρήσεις σε ορισμένους από τους σταθμούς με μικρή περίοδο διαθέσιμων

ημερήσιων παροχών για την επαύξηση της υδρομετρικής πληροφορίας ώστε να

αντικατοπτρίζει μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη περίοδο, προ της τελικής αναγωγής

στην κοινή περίοδο αναφοράς.

Η αξιοποίηση των υδρομετρήσεων γίνεται κατασκευάζοντας τις καμπύλες διάρκειας

παροχής για την περίοδο που διατίθενται πλήρη δεδομένα μέσων ημερήσιων

παροχών και για την περίοδο που καλύπτεται από τις μεμονωμένες πρωτογενείς

υδρομετρήσεις. Είναι προφανές ότι οι δύο περίοδοι αλληλοκαλύπτονται, με την

περίοδο των υδρομετρήσεων να καλύπτει και την περίοδο των μέσων ημερήσιων

παροχών. Κατόπιν, μέσω συσχέτισης των παροχών που αντιστοιχούν σε όμοια

ποσοστημόρια του χρόνου μεταξύ των δύο καμπυλών διαρκείας, αποκτάται μια

σχέση βάσει της οποίας η πληροφορία της περιόδου ημερήσιων παροχών ανάγεται

στην συνολική περίοδο που αντικατοπτρίζεται από τις υδρομετρήσεις.

Η διαδικασία αυτή διενεργήθηκε για τους σταθμούς Γέφυρα Κρεμαστής και Γέφυρα

Δάϊκου στον Σαραντάπορο και για το σταθμό Βοβούσας στον Αώο. Οι διατιθέμενες

υδρομετρήσεις και στις τρείς θέσεις φθάνουν μέχρι το 1996-97, επιμηκύνοντας έτσι

την περίοδο αντιπροσωπευτικότητας των σταθμών. Ειδικά για τη Βοβούσα, η

επέκταση διενεργήθηκε μέχρι το 1990, ώστε να μην επηρεασθεί η εκτίμηση από τις

μειωμένες παροχές που καταγράφονται έκτοτε λόγω της έναρξης λειτουργίας του

Φράγματος Πηγών Αώου. Η μείωση των παροχών στον Αώο λόγω της λειτουργίας

του ΥΗΕ Πηγών, επηρεάζει τον κύριο ρου του ποταμού, ωστόσο δεν επηρεάζει τις





απορροές των συμβαλλόντων σε αυτόν μικρών και μεγάλων παραποτάμων του

κατάντη του φράγματος. Όπως αναφέρεται σε άλλο σημείο της παρούσης, δεν

εξετάστηκαν περιπτώσεις κατασκευής έργων επί του κύριου ρου των μεγάλων

ποταμών της περιοχής καθώς η ανάπτυξη τέτοιων έργων δεν κρίνεται πρόσφορη για

μια σειρά από τεχνικούς και περιβαλλοντικούς λόγους. Κατά συνέπεια, τα

υδρομετρικά δεδομένα που θα χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση του

υδροδυναμικού στο λοιπό υδρογραφικό δίκτυο πρέπει να μην ενσωματώνουν την

απομείωση των παροχών του Αώου μετά το 1990 αφού τα σχεδιαζόμενα έργα θα

βρίσκονται σε κλάδους που δεν επηρεάζονται.

Οι σχέσεις αναγωγής και η τελική περίοδος αναγωγής για τις τρείς θέσεις δίνονται

στον Πίνακα 4.6. Παράδειγμα του υπολογισμού της σχέσης αναγωγής δίνεται στο

Σχήμα 4.5 για το σταθμό της Γέφυρας Δάϊκου.

Πίνακας 4.6. Αναγωγή υδρομετρικών δεδομένων

α/α Ονομασία Περίοδος

ημερήσιων

παροχών (Α)

Περίοδος υδρομετρήσεων

(Β)

Σχέση αναγωγής

1 Γέφυρα Κρεμαστής 1970-1974 1970-1996 Α = 0,9164 Β

2 Γέφυρα Δάϊκου 1970-1974 1970-1996 Α = 0,9466 Β

3 Βοβούσα 1975-1987 1970-1990 Α = 0,7117 Β + 0,6817

Το σφάλμα της παραπάνω εκτίμησης είναι γενικά μικρό εφ’ όσον οι μετρήσεις

αναφέρονται στην ίδια θέση και επηρεάζει κυρίως τις υψηλές παροχές, στον

προσδιορισμό των οποίων, κατά την διαδικασία πλήρους επεξεργασίας των

πρωτογενών δεδομένων, υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες (υδραυλική ανάλυση

της διατομής μέτρησης, κλπ.) πλην της ανάλυσης στάθμης – παροχής.

Ωστόσο, για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης, που αφορά την εκτίμηση του

υδροδυναμικού σε σχέση με ΜΥΗΕ, το σχετικό σφάλμα δεν επηρεάζει τους

υπολογισμούς επειδή ο σχεδιασμός των ΜΥΗΕ εξ ορισμού δεν λαμβάνει υπ΄όψη τις

πλημμυρικές παροχές οι οποίες δεν τυγχάνουν εκμετάλλευσης από αυτού του τύπου

τα έργα. Συνεπώς το τελικό σφάλμα εκτίμησης της συνολικής καμπύλης διάρκειας

είναι μικρό.





Σχήμα 4.4. Συσχέτιση παροχών ομοίων ποσοστημορίων του χρόνου, Γεφ. Δάϊκου.

44..33..22 ΑΑννααγγωωγγήή σσττηηνν κκοοιιννήή ππεερρίίοοδδοο ααννααφφοορράάςς,, 11997700--7711 έέωωςς 22000000--0011

Η αναγωγή όλων των δεδομένων στην κοινή περίοδο αναφοράς εξετάστηκε κατ’

αρχήν βάσει της χρονοσειράς επιφανειακής ανηγμένης βροχόπτωσης για την περιοχή

μελέτης που υπολογίσθηκε στα προηγούμενα. Για την διαπίστωση των υγρών και

ξηρών ακολουθιών υδρολογικών ετών εντός της περιόδου μελέτης, καταρτίσθηκε η

σειρά των αθροιστικών αποκλίσεων από το μέσο όρο (γνωστή και ως αθροιστική

καμπύλη υπολοίπων) της επιφανειακής βροχόπτωσης. Η καμπύλη, σε ανηγμένη

μορφή (οι ετήσιες βροχοπτώσεις έχουν διαιρεθεί με το Μ.Ο. της σειράς)

παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.5. Οι ανοδικοί κλάδοι της καμπύλης υποδηλώνουν

αυξητικές αποκλίσεις από το Μ.Ο., δηλ. υγρές ακολουθίες ετών και οι καθοδικοί

κλάδοι ξηρές ακολουθίες αντίστοιχα.

Στην καμπύλη παρατηρούμε το αποτύπωμα της γνωστής περιόδου ξηρασίας 1985-86

έως 1992-93, καθώς και δύο υγρές περιόδους μεταξύ 1975-76 και 1980-81 και

μεταξύ 1993-94 και 1998-99. Χρησιμοποιώντας την καμπύλη, οι διαφορετικές

υποπερίοδοι διαθεσιμότητας δεδομένων εντός της περιόδου αναφοράς, μπορούν να

χαρακτηρισθούν ως προς την σχετική υγρότητά τους σε σχέση με την περίοδο

αναφοράς.

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

60%

70%

90%

y = 0.9466x

R2 = 0.9964

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

45.0

0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0

ΠΑΡΟΧΗ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΥΔΡΟΜΕΤΡΗΣΕΩΝ (m 3/s)

ΠΑ

ΡΟ

ΧΗ

ΠΕ

ΡΙΟ

ΔΟ

Υ Η

ΜΕ

ΡΗ

ΣΙΩ

Ν Π

ΑΡ

ΟΧ

ΩΝ

(m3/s

)





Σχήμα 4.5. Καμπύλη αθροιστικών αποκλίσεων από το Μ.Ο επιφανειακής βροχόπτωσης περιοχής μελέτης, 1970-2001.

-0.50

-0.40

-0.30

-0.20

-0.10

0.00

0.10

0.20

0.30

0.40

0.50

0.60

1970-1

971

1971-1

972

1972-1

973

1973-1

974

1974-1

975

1975-1

976

1976-1

977

1977-1

978

1978-1

979

1979-1

980

1980-1

981

1981-1

982

1982-1

983

1983-1

984

1984-1

985

1985-1

986

1986-1

987

1987-1

988

1988-1

989

1989-1

990

1990-1

991

1991-1

992

1992-1

993

1993-1

994

1994-1

995

1995-1

996

1996-1

997

1997-1

998

1998-1

999

1999-2

000

2000-2

001

ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ

ΑΔ

ΙΑΣ

ΤΑ

ΤΕ

Σ Α

ΘΡ

ΟΙΣ

ΤΙΚ

ΕΣ

ΑΠ

ΟΚ

ΛΙΣ

ΕΙΣ

ΕΠ

ΙΦΑ

ΝΕ

ΙΑΚ

ΗΣ

ΒΡ

ΟΧ

ΟΠ

ΤΩ

ΣΗ

Σ





Ένα αντικειμενικό μέτρο της σχετικής υγρότητας κάθε υποπεριόδου ενδιαφέροντος

είναι το εύρος (range) της καμπύλης αθροιστικών αποκλίσεων για κάθε υποπερίοδο,

οριζόμενο ως εξής:

Αν:

S(k)* = Σ [(S(k) + S(k-1)] και S(k) = P(k) – Pm, για k = 1 … n (4.2)

όπου: P(k) = βροχόπτωση στο έτος k (mm)

Pm = μέση ετήσια βροχόπτωση περιόδου αναφοράς (mm)

S(k)* = η σειρά των αθροιστικών αποκλίσεων (mm) και

n = ο αριθμός των ετών της περιόδου αναφοράς

τότε το εύρος (range) της σειράς S(k)* ορίζεται ως:

R = max(S(k)*) + | [min(S(k)*)] | (4.3)

Το εύρος μπορεί να θεωρηθεί ως το αλγεβρικό άθροισμα των περισσειών και των

ελλειμμάτων μέσα σε μια οποιαδήποτε συγκεκριμένη περίοδο. Συγκρίνοντας το εύρος

διαφορετικών υποπεριόδων, μπορούμε να αντιληφθούμε την σχετική τους υγρότητα

ως προς την περίοδο αναφοράς αλλά και μεταξύ τους.

Το εύρος των υποπεριόδων διαθεσιμότητας υδρομετρικών δεδομένων (μετά την

επέκταση αυτών, βλ. παρ. 1.3.1) παρουσιάζεται στον Πίνακα 4.7. Οι τιμές είναι από

την αδιάστατη μορφή της καμπύλης του Σχημ. 4.5.

Πίνακας 4.7. Υποπερίοδοι δεδομένων και εύρος αθροιστικών αποκλίσεων

α/α Ονομασία Υποπερίοδος max S(k)* min S(k)* R

1 Γέφυρα Κόνιτσας 1975-1987 0.507 -0.078 0.586

2 Βοβούσα 1970-1990* 0.507 -0.078 0.586

3 Γέφυρα Κλειδωνιάς 1980-1996 0.507 -0.382 0.889

4 Γέφυρα Τρικώμου 1993-1998 -0.031 -0.382 0.351

5 Γέφυρα Κρεμαστής 1970-1996* 0.507 -0.382 0.889

6 Γέφυρα Δάϊκου 1970-1996* 0.507 -0.382 0.889

Περίοδος Αναφοράς 1970-2001 0.507 -0.382 0.889 * μετά την επέκταση.

Από τον Πίνακα 4.7 παρατηρούμε ότι οι υποπερίοδοι που αφορούν την Γεφ.

Κλειδωνιάς, την Γεφ. Κρεμαστής και την Γεφ. Δάϊκου, έχουν το ίδιο εύρος με την

περίοδο αναφοράς και συνεπώς δεν απαιτούν περαιτέρω αναγωγή. Στην περίπτωση

της Γεφ. Κρεμαστής και Γεφ. Δάϊκου, αυτό προέκυψε λόγω της προηγούμενης

αναγωγής των δεδομένων μέσω των υδρομετρήσεων στην μακροπρόθεσμη περίοδο

1970-1996. Για τις θέσεις Γεφ. Κόνιτσας, Βοβούσα και Γεφ. Τρικώμου, απαιτείται





αναγωγή των δεδομένων προκειμένου να αναχθούν στην κοινή περίοδο υγρότητας.

Οι υποπερίοδοι αυτές έχουν μκρότερο εύρος, που σημαίνει ότι προέρχονται από

υγρότερες περιόδους. Πράγματι, για παράδειγμα, από την καμπύλη του Σχημ. 4.5,

διαπιστώνεται εύκολα ότι η περίοδος 1993-1998 από την οποία προέρχονται τα

δεδομένα της Γεφ. Τρικώμου, ανήκει σε ανοδικό κλάδο της καμπύλης, δηλ. σε μια

υγρή ακολουθία.

Η αναγωγή των δεδομένων γίνεται βάσει των λόγων της μέσης ετήσιας βροχόπτωσης

των αντίστοιχων υποπεριόδων προς την μέση ετήσια βροχόπτωση της περιόδου

αναφοράς. Οι συντελεστές που χρησιμοποιούνται είναι 0,973 (Γεφ. Κόνιτσας και

Βοβούσα) και 0,934 (Γεφ. Τρικώμου).

Τέλος, συγκροτήθηκαν καμπύλες διάρκειας παροχής από τα ανηγμένα δεδομένα για

κάθε υδρομετρικό σταθμό. Οι καμπύλες διάρκειας αποτελούν την αφετηρία της

περιοχικής ανάλυσης που ακολουθεί.

44..44 ΠΠεερριιοοχχιικκήή ααννάάλλυυσσηη

Σκοπός της περιοχικής ανάλυσης είναι η παραγωγή μιας τυπικής καμπύλης διάρκειας

(ή οικογένειας τέτοιων) αδιαστατοποιημένης ως προς μια μεταβλητή η οποία να

μπορεί εύκολα να εκτιμηθεί για κάθε υποψήφια θέση υδροληψίας ΜΥΗΕ, έτσι ώστε

να είναι δυνατή η απόκτηση μιας αντιπροσωπευτικής καμπύλης διάρκειας με βάση

την οποία να εκτιμώνται τα ενεργειακά χαρακτηριστικά του κάθε έργου.

Συνήθως στις περιοχικές αναλύσεις, η μεταβλητή αυτή είναι η μέση παροχή. Στην

περίπτωσή μας όμως, η εκτίμηση της μέσης παροχής του κάθε μικρού ή μεγαλύτερου

υδατορεύματος της περιοχής μελέτης σε κάθε πιθανή θέση υδροληψίας είναι

εξαιρετικά δύσκολη, καθώς δεν υπάρχουν δεδομένα μετρήσεων σε μικρού μεγέθους

λεκάνες, αντιπροσωπευτικές του μέσου μεγέθους των λεκανών υδροληψίας των

ΜΥΗΕ. Για τον ίδιο λόγο, η κλασική προσέγγιση ανεύρεσης μιας σχέσης μέσω

πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης μεταξύ της μέσης παροχής των υδρομετρικών

σταθμών της περιοχής και μορφομετρικών ή υδρολογικών χαρακτηριστικών της

λεκάνης στην οποία αναφέρονται, δεν είναι δυνατή, καθώς η κλίμακα των λεκανών

στις οποίες αναφέρονται τα διαθέσιμα υδρομετρικά δεδομένα είναι πολλαπλάσια του

μέσου μεγέθους των λεκανών υδροληψίας των ΜΥΗΕ, όπως διαπιστώθηκε και από

την επιτόπια διερεύνηση. Για τους παραπάνω λόγους, καταλήξαμε στην ακόλουθη

μεθοδολογία:

Οι ανηγμένες στην κοινή περίοδο αναφοράς (1970-2001) καμπύλες





διάρκειας παροχής των διαθέσιμων υδρομετρικών σταθμών,

αδιαστατοποιήθηκαν διαιρώντας τις τεταγμένες τους με την επιφάνεια της

λεκάνης απορροής στην οποία αναφέρονται.

Συγκροτήθηκαν κατόπιν τυποποιημένες καμπύλες διάρκειας μήκους 1000

σημείων με δειγματισμό από τις πλήρεις αδιάστατες καμπύλες των

υδρομετρικών σταθμών. Αυτό έγινε ώστε οι καμπύλες διάρκειας που θα

χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση των ΜΥΗΕ να είναι σύμφωνες με τις

προδιαγραφές του Οδηγού Αξιολόγησης της ΡΑΕ.

Οι τυποποιημένες καμπύλες διάρκειας 1000 σημείων, ομαδοποιήθηκαν

κατόπιν σε δύο τελικές αδιάστατες περιοχικές καμπύλες διάρκειας, βάσει

ενός σχήματος στάθμισης των αρχικών καμπυλών που επεξηγείται στα

ακόλουθα.

Οι δύο τελικές περιοχικές καμπύλες ονομάστηκαν ΚΔΠ Τύπου Ι και ΚΔΠ Τύπου ΙΙ. Η

καμπύλη τύπου Ι εφαρμόζεται σε θέσεις εντός της λεκάνης του κυρίως Αώου π.

καθώς και των νότιων τμημάτων της λεκάνης του π. Βοϊδομάτη (που δεν

επηρεάζονται από τις ισχυρές εκφορτίσεις καρστικών υδάτων στα κατάντη του ρου

του). Η καμπύλη τύπου ΙΙ εφαρμόζεται για θέσεις εντός των λεκανών των π.

Σαραντάπορου, Βενέτικου και Άραχθου. Η τελευταία καμπύλη είναι βαθμονομημένη

όσον αφορά τις λεκάνες Σαραντάπορου και Βενέτικου. Δυστυχώς, δεν κατέστησαν

διαθέσιμα στην παρούσα μελέτη δεδομένα από τη λεκάνη του Άραχθου. Βασιζόμενοι

στις παρατηρήσεις της επιτόπιας διερέυνησης, από την οποία έγινε σαφές ότι η

λεκάνη του Άνω Αράχθου ομοιάζει περισσότερο με το καθεστώς Σαραντάπορου και

Βενέτικου παρά με αυτό του κυρίως Αώου, η καμπύλη τύπου ΙΙ επιλέγεται και για τις

θέσεις εντός της λεκάνης του Άνω Αράχθου.

Η καμπύλη τύπου Ι συγκροτείται από την στάθμιση των καμπυλών διάρκειας Γεφ.

Κόνιτσας και Βοβούσας. Η καμπύλη τύπου ΙΙ συγκροτείται από τη στάθμιση των

καμπυλών διαρκείας Γεφ. Τρικώμου, Γεφ. Κρεμαστής και Γεφ. Δάϊκου. Το σχήμα

στάθμισης που επιλέχθηκε βασίζεται στην απόκτηση μιας τελικής εκτίμησης με την

ελάχιστη δυνατή διασπορά. Η μεταβλητή στάθμισης, που είναι ο Μ.Ο. των αρχικών

καμπυλών, διαιρείται με τη διασπορά της αντίστοιχης καμπύλης. Η περιοχική καμπύλη

συγκροτείται κατόπιν βάσει των συντελεστών στάθμισης που προκύπτουν από τις

αντίστοιχες ανηγμένες μεταβλητές στάθμισης. Ο Πίνακας 4.8. συνοψίζει το σχήμα

στάθμισης για τις δύο περιοχικές καμπύλες και δίνει τους συντελεστές βάρους των

συμμετέχοντων καμπυλών.





Τέλος, η καμπύλη διάρκειας Γεφ. Κλειδωνιάς δεν χρησιμοποιείται σε κάποια περιοχική

καμπύλη διότι το καθεστώς απορροής που αντικατοπτρίζει είναι εντελώς ιδιαίτερο,

καθώς επηρεάζεται από τις μεγάλες καρστικές εκφορτίσεις κατά μήκος του φαραγγιού

του Βοϊδομάτη. Η καμπύλη αυτή παραμένει για να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις

υδατορευμάτων με διαπιστωμένες σημαντικές πηγαίες εκφορτίσεις παρόμοιας φύσης

στη λεκάνη τους. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση η χρήση της χωρίς

τοπικά δεδομένα μετρήσεων για την βαθμονόμηση της εκτίμησης δεν συνίσταται.

Πίνακας 4.8. Σχήμα στάθμισης περιοχικών καμπυλών διάρκειας

Περιοχική καμπύλη Τύπου Ι

Σταθμοί που

συμμετέχουν

Μ.Ο. αδιάστατων

παροχών (m3/s/km2)

Διασπορά αδιάστατων

παροχών (m3/s/km2)

Μ.Ο. / Διασπορά αδιάστατων

παροχών

Συντελεστής

βάρους

Γέφυρα Κόνιτσας 0.03180 0.00193 16.50 57,5%

Βοβούσα 0.03567 0.00293 12.19 42,5%

Περιοχική καμπύλη Τύπου ΙΙ

Γέφυρα Τρικώμου 0.02473 0.00129 19.10 31,7%

Γέφυρα Κρεμαστής 0.02290 0.00118 19.35 32,1%

Γέφυρα Δάϊκου 0.02110 0.00097 21.76 36,1%

Το Σχήμα 4.6 παρουσιάζει τις αδιάστατες ως προς την επιφάνεια αρχικές καμπύλες

διάρκειας 1000 σημείων που αντιστοιχούν στις θέσεις των υδρομετρικών σταθμών.

Στο Σχήμα 4.7 παρουσιάζονται οι δύο περιοχικές καμπύλες που προκύπτουν από τις

παραπάνω, βάσει της στάθμισης που περιγράφηκε.

44..55 ΕΕκκττίίμμηησσηη ππεερριιββααλλλλοοννττιικκώώνν ππααρροοχχώώνν

Για την κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη εκτίμηση των ενεργειακών χαρακτηριστικών

των υποψήφιων ΜΥΗΕ, απαιτείται από την άποψη των πληροφοριών παροχής, πέραν

της καμπύλης διάρκειας και μια εκτίμηση της περιβαλλοντικής παροχής που πρέπει να

αφήνεται από τη θέση υδροληψίας. Η περιβαλλοντική παροχή βάσει της κείμενης

νομοθεσίας είναι ίση, κατ’ ελάχιστον, με την μεγαλύτερη εκ των ακόλουθων

ποσοτήτων στη θέση υδροληψίας:

Του 30% της μέσης παροχής Ιουνίου, Ιουλίου και Αυγούστου

Του 50% της μέσης παροχής Σεπτεμβρίου

Της ποσότητας 30 l/s, που είναι η ελάχιστη επιτρεπόμενη

Στην παρούσα μελέτη η περιβαλλοντική παροχή εκτιμάται σε κάθε πιθανή θέση μέσω

σχέσεων που την συνδέουν με την μέση ετήσια παροχή ή με την παροχή που

υπερβαίνεται στο 90% του χρόνου στη θέση υδροληψίας. Αμφότερες οι ως άνω





ποσότητες εκτιμώνται από την καμπύλη διάρκειας της θέσης υδροληψίας που

προκύπτει από την εφαρμογή της κατάλληλης περιοχικής καμπύλης. Οι σχέσεις

προέκυψαν από την συσχέτιση των αντίστοιχων ποσοτήτων στις θέσεις των

υδρομετρικών σταθμών που είναι διαθέσιμοι και παρουσιάζονται ατο Σχήμα 4.8.

Οι σχέσεις αυτές εκτιμούν το 30% της μέσης παροχής των μηνών Ιουνίου, Ιουλίου

και Αυγούστου σε κάθε θέση, το οποίο έχει βρεθεί από την εμπειρία ότι στις

περισσότερες περιπτώσεις υπερβαίνει την αντίστοιχη ποσότητα βάσει του 50% της

παροχής Σεπτεμβρίου. Ως περιβαλλοντική παροχή για τις ενεργειακές εκτιμήσεις

τίθεται η ποσότητα αυτή, εκτός εάν είναι μικρότερη της ελάχιστης επιτρεπόμενης των

30 l/s.

Τονίζεται ότι η παραπάνω εκτίμηση εξυπηρετεί μόνον τους σκοπούς της παρούσας

μελέτης και σε καμιά περίπτωση δεν υποκαθιστά τον καθορισμό της περιβαλλοντικής

παροχής μέσω της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων που τυχόν

θα αναπτυχθούν στην περιοχή. Οι σχέσεις που δίνονται παρουσιάζονται για την

πληρότητα και την τεκμηρίωση της μελέτης και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται

εκτός του πλαισίου αυτής.

Σχήμα 4.8. Σχέσεις εκτίμησης περιβαλλοντικής παροχής.

ΚΡΕΜΑΣΤΗ

ΔΑΪΚΟΣ

ΚΟΝΙΤΣΑ

ΒΟΒΟΥΣΑ

ΤΡΙΚΩΜΟ

y = 0.0022x2 + 0.0427x

R2 = 0.9543

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

0 5 10 15 20 25

ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΟΧΗ (m 3/s)

ΠΕ

ΡΙΒ

ΑΛ

ΛΟ

ΝΤ

ΙΚΗ

ΠΑ

ΡΟ

ΧΗ

(m

3/s

)

ΚΡΕΜΑΣΤΗ

ΔΑΪΚΟΣ

ΚΟΝΙΤΣΑ

ΒΟΒΟΥΣΑ

ΤΡΙΚΩΜΟ

y = 0.7447x

R2 = 0.9716

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00

ΠΑΡΟΧΗ ΣΤΟ 90% ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ (Q90) (m 3/s)

ΠΕ

ΡΙΒ

ΑΛ

ΛΟ

ΝΤ

ΙΚΗ

ΠΑ

ΡΟ

ΧΗ

(m3

/s)




Ζ&Α – Π. ΑΝΤΩΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ Σ/ΤΕΣ Α.Μ.Ε. -78- Κ. ΜΑΚΑΡΟΥΝΗΣ Σύμβουλος Φυσικού Περιβάλλοντος: ΟΙΚΟΣ Ε.Π.Ε.

Σχήμα 4.6. Αδιάστατες καμπύλες διάρκειας 1000 σημείων υδρομετρικών σταθμών περιοχής μελέτης.

0.000

0.001

0.010

0.100

1.000

0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0% 80.0% 90.0% 100.0%

ΠΟΣΟΣΤΟ ΧΡΟΝΟΥ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ Ή ΕΞΙΣΩΣΗΣ (%)

ΑΔ

ΙΑΣ

ΤΑ

ΤΗ

ΕΙΔ

ΙΚΗ

ΠΑ

ΡΟ

ΧΗ

(m

3/s

/km

2)

ΓΕΦ. ΚΡΕΜΑΣΤΗΣ ΓΕΦ. ΔΑΪΚΟΥ

ΚΟΝΙΤΣΑ ΒΟΒΟΥΣΑ

ΚΛΕΙΔΩΝΙΑ ΤΡΙΚΩΜΟ





Σχήμα 4.7. Αδιάστατες περιοχικές καμπύλες διάρκειας παροχής, Τύπου Ι και Τύπου ΙΙ.

0.000

0.001

0.010

0.100

1.000

0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0% 80.0% 90.0% 100.0%

ΠΟΣΟΣΤΟ ΧΡΟΝΟΥ ΕΞΙΣΩΣΗΣ Ή ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ (%)

ΑΔ

ΙΑΣ

ΤΑ

ΤΗ

ΕΙΔ

ΙΚΗ

ΠΑ

ΡΟ

ΧΗ

(m

3/s

/km

2)

ΚΔΠ ΤΥΠΟΥ Ι ΚΔΠ ΤΥΠΟΥ ΙΙ





Η σχέση βάσει της μέσης ετήσιας παροχής είναι καταλληλότερη για λεκάνες με

σημαντική βασική απορροή κατά το θέρος, ενώ η σχέση βάσει της παροχής που

υπερβαίνεται στο 90% του χρόνου είναι καταλληλότερη για τις λοιπές περιπτώσεις.

Στην διαμόρφωση των σχέσεων αυτών δεν συμμετέχει ο σταθμός Γεφ. Κλειδωνιάς

επί του Βοϊδομάτη, λόγω του ιδιάζοντος καθεστώτος βασικής απορροής που

καταγράφει, οφειλόμενο στην τροφοδοσία της λεκάνης από μεγάλες καρστικές

εκφορτίσεις.





55 ΕΕΠΠΙΙΤΤΟΟΠΠΙΙΑΑ ΑΑΝΝΑΑΓΓΝΝΩΩΡΡΙΙΣΣΗΗ –– ΔΔΙΙΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΗΗΣΣΗΗ ΥΥΔΔΡΡΟΟΔΔΥΥΝΝΑΑΜΜΙΙΚΚΟΟΥΥ

55..11 ΓΓεεννιικκάά

Για την διερεύνηση του υδροδυναμικού του υδατορέματος και την επιβεβαίωση των

συμπερασμάτων της υδρολογικής μελέτης πραγματοποιήθηκαν αλλεπάλληλες

επισκέψεις στην περιοχή του έργου.

Οι επισκέψεις πραγματοποιήθηκαν το χρονικό διάστημα από αρχές Σεπτεμβρίου 2008,

αμέσως μετά δηλαδή την υπογραφή της Σύμβασης, έως και τα μέσα Νοεμβρίου λίγο

πριν δηλαδή από την υποβολή της Μελέτης.

Η πραγματοποίηση των επισκέψεων το παραπάνω χρονικό διάστημα είχε και θετικά

και αρνητικά αποτελέσματα. Το υδρολογικό έτος 2007-2008 ακόμη και για την

περιοχή μελέτης ήταν ιδιαίτερα πτωχό, η δε περίοδος Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου είναι

η πλέον “στεγνή” περίοδος κάθε υδρολογικού έτους.

Συνέπεια αυτού είναι υδατορέματα τα οποία εμφάνιζαν αξιόλογη παροχή κατά την

διάρκεια των επισκέψεων είναι σίγουρο ότι διαθέτουν ένα αξιόλογο υδραδυναμικό

πάντα βεβαίως σε αναλογία με την έκταση της λεκάνης απορροής τους, τις

υφιστάμενες πηγές κ.λ.π.

Αντίθετα υδατορέματα με σημαντική λεκάνη απορροής τα οποία δεν εμφάνιζαν κατά

την διάρκεια των επισκέψεων αξιόλογη παροχή, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα

έχουν την ίδια ανάλογη εικόνα σε άλλες χρονικές περιόδους και πλουσιότερα

υδρολογικά έτη.

Θα ήταν ευχής έργο αν ήταν δυνατόν αυτές οι επισκέψεις να επαναληφθούν την

Άνοιξη αλλά δυστυχώς λόγω των στενών χρονικών περιθωρίων εκπόνησης της

μελέτης αυτό είναι αδύνατον.

Παρόλες τις παραπάνω δυσκολίες η επιτόπια αναγνώριση του υδροδυναμικού των

υδατορεμάτων όπως επίσης και των άλλων υφιστάμενων δυσχερειών όπως η

δυνατότητα πρόσβασης σε συνδυασμό με το φυσικό περιβάλλον κάθε υδατορέματος

και τις επικρατούσες κοινωνικές συνθήκες, έδωσε στην ομάδα μελέτης πολυτιμότατο

υλικό για την σύνταξη των συμπερασμάτων και τελικών προτάσεων μας.

Οι επισκέψεις λόγω του ορεινού και δύσβατου της περιοχής ήταν σε πολλές

περιπτώσεις εξαιρετικά δυσχερείς σε ορισμένες δε περιπτώσεις και αδύνατες.

Στα επόμενα γίνεται ανά λεκάνη απορροής της περιοχής μελέτης, όπως τότε

χωρίσθηκαν για τις ανάγκες της παρούσας σύμβασης, μια συνοπτική παρουσίαση των





επί τόπου διερευνήσεων.

Να επισημάνουμε και εδώ ότι στα συμπεράσματα από την επί τόπου αναγνώριση που

ΔΕΝ περιλαμβάνονται οι υφιστάμενες άδειες Εγκατάστασης και Παραγωγής.

55..22 ΛΛεεκκάάννηη ΑΑπποορρρροοήήςς ΑΑώώοουυ [[ΚΚόόννιιττσσαα-- ΒΒοοββοούύσσαα]]

Στην λεκάνη Αωού Κόνιτσα – Βοβούσα αναγνωρίσθηκαν επί τόπου τα εξής

υδατορέματα:

Τοπόλιτσα. Με εκβολή στον Αωό στην Κόνιτσα

Λάκκος. Με εκβολή στον Αώο κατάντη του Ελεύθερου

Ισάδα. Με εκβολή στον Αώο ανατολικότερα του Λάκκου

Ανώνυμο ρέμα. Με εκβολή στον Αώο διερχόμενο από Παλαιοσέλλι

Ασπροπόταμος. Με εκβολή στον Αώο δυτικότερα από τα Άρματα

Ανώνυμο ρέμα. Με εκβολή στον Αώο διερχόμενο από τα Άρματα.

Ανώνυμο ρέμα. Με εκβολή στον Βριάζη διερχόμενο από το Δίστρατο

Γιότσας. Ο ανάντη κλάδος του Βριάζη με τελικό αποδέκτη τον Αώο

Στάθης. Με εκβολή στον Αώο μεταξύ Βοβούσας και Δίστρατου

Καταρράκτης. Με εκβολή στον Αώο βορειότερα της Βοβούσας

Κισόρεμα. Με εκβολή στον Αώο επίσης βορειότερα της Βοβούσας

Κουκουρούντζου. Με εκβολή στον Μόρφα ανάντη κλάδο του Ρασενίτη

Κρυοπόταμος. Με εκβολή στον Ρασενίτη.

Η διαπίστωση από την επίσκεψη στα υδατορέματα της παρούσας λεκάνης είναι ότι

εμφανίζουν αρκετά αξιόλογο υδροδυναμικό όχι όμως σε όλες τις περιπτώσεις

αξιοποιήσιμο.

Από την διερεύνηση προκύπτει μια μέση ισχύς των δυνάμενων να προταθούν έργων

της τάξης των 1,2 MW και μια ετήσια συνολική παραγωγή ενέργειας από 13 περίπου

έργα της τάξης των 42,3 GWh.

Η μέγιστη ισχύς μεμονωμένου έργου δεν ξεπερνά τα 3,8MW.





55..33 ΛΛεεκκάάννηη ΑΑπποορρρροοήήςς ΑΑώώοουυ [[ΒΒοοββοούύσσαα--ΠΠηηγγέέςς]]

Στην λεκάνη απορροής Αώου Βοβούσα-Πηγές αναγνωρίσθηκαν επί τόπου τα εξής


Μόρφας. Με εκβολή στον Αώο ευθύς κατάντη της Βοβούσας

Ασπρόρεμα. Με εκβολή στον Αώο νοτίως της Βοβούσας.

Η διαπίστωση από την επίσκεψη στα υδατορέματα της λεκάνης είναι ότι εμφανίζουν

μέτριο υδροδυναμικό.

Από την διερεύνηση προκύπτει μια μέση ισχύς της τάξης των 0,6 MW και ετήσια

συνολική παραγωγή ενέργειας της τάξης των 2,9 GWh.

Η μέγιστη ισχύς δεν ξεπερνά τα 0,8 MW.

55..44 ΛΛεεκκάάννηη ΑΑπποορρρροοήήςς ΑΑώώοουυ [[ΦΦρράάγγμμαα--ΠΠηηγγώώνν]]

Στην παραπάνω λεκάνη απορροής δεν εντοπίσθηκαν υδατορέματα με δυνατότητα

ενεργειακής αξιοποίησης.

55..55 ΛΛεεκκάάννηη ΣΣααρρααννττάάπποορροουυ [[ΚΚρρεεμμαασσττήή]]

Στην λεκάνη απορροής Σαραντάπορου – Κρεμαστής αναγνωρίσθηκαν επί τόπου τα

εξής υδατορέματα:

Νίτσας. Με εκβολή στο ρέμα Κοκλιούς νοτιοδυτικά του Μοναστηρίου.

Σλιούτα. Ο ανάντη κλάδος του Κοκλιού διερχόμενος από τον οικισμό

Νικάνωρ.

Η γενική εικόνα είναι ότι τα ρέματα της λεκάνης παρουσιάζουν μέτριο υδροδυναμικό

και όχι εύκολα αξιοποιήσιμο.

Από την διερεύνηση προκύπτει μια μέση ισχύς της τάξης των 0,9 MW με μια ετήσια

συνολική παραγωγή ενέργειας 2,9 GWh προερχόμενη από ένα έργο στην

συγκεκριμένη λεκάνη.

55..66 ΛΛεεκκάάννηη ΑΑπποορρρροοήήςς ΣΣααρρααννττάάπποορροουυ [[ΒΒοουυρρκκοοππόόττααμμοοςς]]

Στην λεκάνη απορροής Σαραντάπορου – Βουρκοπόταμου αναγνωρίσθηκαν επί τόπου

τα εξής υδατορέματα:

Ανώνυμο ρέμα. Με εκβολή στον Βουρκοπόταμο διερχόμενο μέσα από

το χωριό Πουρνιά

Μεσοπόταμος. Με εκβολή στον Βουρκοπόταμο δυτικά της Αγ. Παρασκευής.





Βαθύλακκος. Με εκβολή στο ρέμα Ελληνικό ανάντη κλάδο του

Βουρκοπόταμου

Αρκουδόλακος. Με εκβολή στο ρέμα Ελληνικό ανάντη κλάδο του

Βουρκοπόταμου

Ελληνικό. Ανάντη κλάδος του Βουρκοπόταμου

Η γενική εικόνα της λεκάνης είναι τα υδατορέματα εμφανίζουν πλούσιο υδροδυναμικό

όχι πάντως αξιοποιήσιμο σε όλες τις περιπτώσεις.

Από την διερεύνηση προκύπτει μια μέση ισχύς της τάξης των 1,2 MW με συνολική

ετήσια παραγωγή ενέργειας των τάξης των 9,6 GWh προερχόμενη από τρία έργα. Η

μέγιστη ισχύς μεμονωμένου έργου δεν ξεπερνά το 1,5MW.

55..77 ΛΛεεκκάάννηη ΑΑπποορρρροοήήςς BBooϊϊδδοομμάάττηη [[ΚΚλλεειιδδωωννιιάά]]

Στην λεκάνη απορροής Βοϊδομάτη αναγνωρίσθηκαν επί τόπου τα εξής υδατορέματα:

Σκαμνελλιώτικο. Ο ανάντη κλάδος του Βίκου με εκβολή στον Βοϊδομάτη

Γεφυρίτσα. Με εκβολή στον ανάντη κλάδο του Βοϊδομάτη ανάντη

των Κήπων

Μύρτον. Με εκβολή στον ανάντη κλάδο Βοϊδομάτη στο ύψος

των Κήπων

Ντόβρης. Με εκβολή στον ανάντη κλάδο Βοϊδομάτη ανάντη των

Κήπων

Ξηροπόταμος. Με εκβολή στον Βοϊδομάτη κατάντη των Κήπων

Η γενική εικόνα της λεκάνης είναι ότι τα υδατορέματα εμφανίζουν πτωχό

υδροδυναμικό τουλάχιστον την περίοδο επίσκεψης συγκρινόμενο με την έκταση των

λεκανών απορροής τους.

Παρόλη την δυσμενή εικόνα η υδρολογική διερεύνηση δίνει καλύτερα αποτελέσματα

με τη μέση ισχύ να φθάνει το 1,1 MW και την ετήσια συνολική παραγόμενη ενέργεια

από 3 έργα να ανέρχεται στις 8,2 GWh. Η μέγιστη ισχύς μεμονωμένου έργου

ανέρχεται σε 1,9 MW.

55..88 ΛΛεεκκάάννηη ΑΑρράάχχθθοουυ [[ΖΖααγγοορρίίττιικκοοςς -- ΒΒάάρρδδααςς]]

Στην λεκάνη απορροής Αράχθου και συγκεκριμένα στις υπολεκάνες του Ζαγορίτικου

και του Βάρδα αναγνωρίσθηκαν επί τόπου τα εξής υδατορέματα:

Κασιμμανάς. Ανάντη αριστερός κλάδος του Ραθόλακκου.





Ανώνυμο ρέμα. Ανάντη δεξιός κλάδος του Ραθόλακκου.

Ραθόλακκος. Με εκβολή στον Ζαγορίτικο.

Μέγας Λάκκος. Μεεκβολή στον Ζαγορίτικο.

Λάκκος Μοσόβου. Με εκβολή στον Ζαγορίτικο.

Ανάντη κλάδος Γκαλντερούσα. Με εκβολή στον Βάρδα.

Κατάνη κλάδος Γκαλντερούσα. Με εκβολή στον Βάρδα.

Λάκκος Γκούρα. Με εκβολή στον ανάντη κλάδο του Βάρδα.

Γκριπόταμος . Με εκβολή στον ανάντη κλάδο του Βάρδα.

Ανώνυμο ρέμα μεταξύ Γκριπόταμου και Λάκκου Γκούρα. Με εκβολή στον

ανάντη κλάδο του Βάρδα.

Δραγωρίτικος Λάκκος. Με εκβολή στον Βάρδα.

Μανώλη ρέμα. Με εκβολή στον Βάρδα.

Μπλένας ρέμα. Με εκβολή στο ρέμα Γκούρα και τελικά στον Βάρδα.

Γκούρας. Με εκβολή στον Βάρδα.

Η γενική εικόνα της λεκάνης είναι ότι εμφανίζει πλούσιο υδροδυναμικό σίγουρα όμως

όχι πλήρως αξιοποιήσιμο λόγω της έλλειψης σημαντικής υψομετρικής πτώσης αλλά

και λόγω του δύσβατου της περιοχής.

Η μέση ισχύς ανέρχεται σε 0,6 MW και η συνολική παραγόμενη ενέργεια από 8 έργα

ανέρχεται σε 11,8 GWh.

55..99 ΛΛεεκκάάννηη ΒΒεεννέέττιικκοουυ [[ΆΆννωω ΒΒεεννέέττιικκοοςς]]

Στην λεκάνη απορροής του Άνω Βενέτικου αναγνωρίσθηκαν επί τόπου τα εξής


Καλό ίσιωμα. Ανάντη κλάδος του ρέματος Φιλίππιο με εκβολή στο Σμιξιώτικο

Φιλίππιο. Με εκβολή στο Σμιξιώτικο

Σμιξιώτικο. Με εκβολή στο Βενέτικο

Ποταμούλι. Με εκβολή στον Bενέτικο





Η γενική εικόνα της λεκάνης είναι ότι εμφανίζει αρκετά πλούσιο υδροδυναμικό

δύσκολα όμως αξιοποιήσιμο.

Από την διερεύνηση προκύπτει μια μέση ισχύς των 0,8 MW με συνολική παραγόμενη

ενέργεια της τάξης των 2,0 GWh.

55..1100 ΛΛεεκκάάννηη ΒΒεεννέέττιικκοουυ [[ΚΚάάττωω ΒΒεεννέέττιικκοοςς]]

Στην λεκάνη απορροής του Κάτω Βενέτικου αναγνωρίσθηκαν επί τόπου τα εξής


Ρέμα διερχόμενο πλησίον του χωριού Αβδέλλα με εκβολή στον Ασπροπόταμο.

Κερασιάς Λάκκος. Με εκβολή στο δεξιό κλάδο Βενέτικου

Τσουκνίδα. Με εκβολή στον Τρανό Λάκκο

Τρανός Λάκκος. Με εκβολή στον Βενέτικο

Κρυονέρι. Με εκβολή στον Βενέτικο

Τρανός Λάκκος ο οποίος κείται εκτός του Δρυμού αλλά εκβάλει στον Βενέτικο

στα όρια του Δρυμού.

Η λεκάνη παρουσιάζει πλούσιο υδροδυναμικό και για τον λόγο αυτό διαθέτει σήμερα

τις περισσότερες υφιστάμενες άδειες Παραγωγής και Εγκατάστασης.

Η μέση ισχύς ανέρχεται σε 0,7 MW και η συνολική παραγόμενη ετήσια ενέργεια από 3

έργα ανέρχεται αντίστοιχα σε 5,5 GWh. Η μέγιστη ισχύς μεμονωμένου έργου δεν

ξεπερνά τα 1,1 MW.





66 ΑΑΞΞΙΙΟΟΛΛΟΟΓΓΗΗΣΣΗΗ ΔΔΙΙΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΗΗΣΣΗΗΣΣ ΥΥΔΔΡΡΟΟΔΔΥΥΝΝΑΑΜΜΙΙΚΚΟΟΥΥ

66..11 ΥΥδδρροολλοογγιικκήή,, ττεεχχννιικκήή κκααιι εεννεερργγεειιαακκήή ααξξιιοολλόόγγηησσηη

Η πρόταση δυνητικής αξιοποίησης του υδροδυναμικού της περιοχής μελέτης μέσω

ΜΥΗΕ έως 5 MW, βασίσθηκε στις ακόλουθες γενικές αρχές:

Τις παρατηρήσεις από την επί τόπου διερεύνηση πιθανών θέσεων

ανάπτυξης ΜΥΗΕ.

Την τεχνική και ενεργειακή αξιολόγηση του υδροδυναμικού των πιθανών

θέσεων, με βάση την υδρολογική διερεύνηση της περιοχής και την

μέτρηση των διαθέσιμων υψομετρικών πτώσεων.

Την φέρουσα ικανότητα των υδατορευμάτων, όπως αυτή ορίζεται από την

κείμενη νομοθεσία (Ειδικό Χωροταξικό ΑΠΕ) και συγκεκριμένα, το μέγιστο

επιτρεπόμενο μήκος εκτροπής και τις ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ

συνεχόμενων έργων.

Την εκτίμηση της περιβαλλοντικής παροχής και την περιβαλλοντική

αξιολόγηση των περιοχών δυνητικής ανάπτυξης των έργων, εξαιρουμένων

φυσικά των περιοχών προστασίας και διατήρησης.

Από την διερεύνηση πιθανών θέσεων εξαιρέθηκαν για τεχνικούς και

περιβαλλοντικούς λόγους, θέσεις επί του κύριου ρου των μεγάλων

υδατορευμάτων της περιοχής μελέτης, δηλ. της κύριας κοίτης του Αώου,

Βοϊδομάτη και Βενέτικου. Η προτεινόμενη αξιοποίηση αφορά δηλαδή στο

δευτερεύον υδρογραφικό δίκτυο (υδατορεύματα 3ης έως 5ης τάξης κατά το

σύστημα ταξινόμησης Strahler)

Η διερεύνηση του υδροδυναμικού ακολούθησε μεθοδολογικά τα εξής βήματα:

Έγινε διαχωρισμός της περιοχής σε λεκάνες και υπολεκάνες απορροής. Σε

κάθε υπολεκάνη, αναγνωρίσθηκαν τα τμήματα του εδάφους στα οποία

επιτρέπεται η ανάπτυξη ΜΥΗΕ έως 5 MW (εξαιρέθηκαν οι περιοχες

προστασίας και διατήρησης). Περιλήφθηκε στις περιοχές διερεύνησης η

Περιφερειακή ζώνη, το καθεστώς της οποίας είναι ασαφές εκ της

νομοθεσίας. Επί του θέματος γίνονται συγκεκριμένες προτάσεις στη

μελέτη.

Αποτυπώθηκαν σε χάρτη οι υφιστάμενες άδειες και αιτήσεις ΜΥΗΕ. Τα

υδατορεύματα που αφορούν τις υφιστάμενες άδειες εξετάστηκαν για





περαιτέρω ανάπτυξη έργων, μόνον εάν οι κανόνες της φέρουσας

ικανότητας του Ειδικού Χωροτατξικού ΑΠΕ το επέτρεπαν.

Με βάση τα παραπάνω, στην προκύψασα περιοχή δυνητικής ανάπτυξης

έργων, αναγνωρίσθηκαν επί χάρτου πιθανώς αξιόλογα υδατορεύματα ή

τμήματα αυτών προς διερεύνηση στο πεδίο.

Ακολούθως, διενεργήθηκαν πολλαπλές επί τόπου επισκέψεις οι οποίες

κάλυψαν σχεδόν το σύνολο της αναγνωρισθείσας περιοχής, παρά τις

δυσχέρειες που προέβαλλε η κατάσταση του οδικού δικτύου και ο ορεινός

χαρακτήρας της περιοχής. Τα αρχικώς αναγνωρισθέντα υδατορεύματα

αξιολογήθηκαν ως προς την τεχνική εφικτότητα κατασκευής έργων με

εύλογο κόστος και ως προς το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα στο

φυσικό περιβάλλον. Αξιολογήθηκε η προσβασιμότητα από υφιστάμενες

οδούς, η αναγκαιότητα διάνοιξης νέων οδών πρόσβασης και εξετάστηκαν

επίσης ζητήματα εμπλοκής των έργων με το ανθρωπογενές περιβάλλον

(υφιστάμενες υδροληψίες και χρήσεις νερών).

Με βάση τα αποτελέσματα της επί τόπου διερεύνησης, της υδρολογικής

διερεύνησης και των μέγιστων δυνατών να επιτευχθούν με εύλογο τρόπο

υψομετρικών πτώσεων, έγινε ενεργειακή ανάλυση των υποψήφιων

υδατορευμάτων, για να διαπιστωθεί η τεχνικοοικονομική τους

σκοπιμότητα. Η μέγιστη δυνατή υψομετρική πτώση καθορίσθηκε με

βάση:

o την μηκοτομή του υδατορεύματος

o την ευχέρεια πρόσβασης στις θέσεις υδροληψίας και σταθμού

παραγωγής

o την αξιοποίηση της υφιστάμενης οδοποιίας στο μέγιστο δυνατό

βαθμό και

o την προσεκτική εξέταση των δυνατοτήτων κατασκευής των αγωγών

προσαγωγής είτε σε υφιστάμενες οδούς, είτε σε νέες οδούς, είτε

τέλος με κατασκευή σήραγγας, όπου τα δεδομένα του έργου

επέτρεπαν την ανάληψη του σχετικού κόστους.

Η διερεύνηση βασίσθηκε σε ομοιογενείς παραδοχές ως προς τους

ενεργειακούς υπολογισμούς, ώστε οι εκτιμήσεις να χαρακτηρίζονται από

συνέπεια. Είναι βεβαίως πιθανόν, κατά την ειδικότερη μελέτη





συγκεκριμένων έργων, οι παραδοχές αυτές να διαφοροποιηθούν ανάλογα

με τα χαρακτηριστικά του κάθε συγκεκριμένου έργου.

Οι παραδοχές των ενεργειακών υπολογισμών που υιοθετήθηκαν ήσαν οι

εξής:

o Παροχή σχεδιασμού τέτοια ώστε να ικανοποιούνται ταυτοχρόνως οι

απαιτήσεις της ΡΑΕ για Βαθμό Ενεργειακής Αξιοποίησης (ΒΕΑ) > 75%

και Capacity Factor (CF) > 30%

o Κάτω όριο λειτουργίας στροβίλων: 10% για περιπτώσεις στροβίλων

Pelton και 35% για περιπτώσεις στροβίλων Francis.

o Γραμμικές απώλειες στο σύστημα προσαγωγής: 4% επί του ολικού

διαθέσιμου φορτίου (ύψος πτώσης).

o Το υδραυλικό πλήγμα στις περιπτώσεις στροβίλων Francis θεωρήθηκε

ότι αναλαμβάνεται από κατάλληλα ισχυρό αγωγό προσαγωγής. Δεν

εξετάστηκαν δηλαδή περιπτώσεις κατασκευής φρεάτων ανάπαλσης.

o Ελάχιστη διατηρητέα παροχή βάσει των σχέσεων της παρ. 4.5.

o Συντελεστές απόδοσης στροβίλων 90%, γεννητριών 98%,

μετασχηματιστών 98%

Από την παραπάνω διαδικασία προέκυψε ένας τελικός κατάλογος

προτεινόμενων έργων ανά υπολεκάνη της περιοχής, η μέση ισχύς αυτών

και η εκτιμώμενη ολική ετήσια παραγωγή ενέργειας. Ο κατάλογος αυτός

αντιπροσωπεύει μια εξαντλητική διερεύνηση, με την έννοια ότι

περιλαμβάνει σχεδόν το μέγιστο των δυνητικών έργων. Ωστόσο, δεν

αναμένεται ότι το σύνολο των παραπάνω έργων μπορεί πρακτικά να

υλοποιηθεί, για λόγους που σχετίζονται κυρίως με την δυσχέρεια

πρόσβασης, την ανάγκη για κατασκευή νέας οδοποιίας η οποία είναι

πιθανόν να συναντήσει περιβαλλοντικά εμπόδια και την ανάγκη διάνοιξης

σηράγγων προσαγωγής με αποτέλεσμα την άνοδο του κόστους

κατασκευής των έργων.

Σημαντική παράμετρος για την εφικτότητα κατασκευής των

προτεινόμενων έργων είναι οι δυσχέρειες που εμφανίζει η περιοχή ως

προς το δίκτυο μεταφοράς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Οι

θέσεις των έργων είναι διεσπαρμένες σε μια μεγάλη περιοχή, ορεινού και

δύσβατου χαρακτήρα και με ελάχιστους υποσταθμούς της ΔΕΗ στους





οποίους είναι δυνατόν να συνδεθούν τα έργα. Οι αποστάσεις είναι συχνά

μεγάλες και υπάρχει περίπτωση τα έργα να είναι μη αποδοτικά λόγω του

αυξημένου κοστους κατασκευής των γραμμών διασύνδεσης. Για την

αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών προτείνονται τα ακόλουθα:

o Σοβαρή εξέταση της υλοποίησης κεντρικής διαχείρισης της

μεταφοράς της παραγόμενης ενέργειας στην περιοχή. Θα

πρέπει, βάσει του δυναμικού και των θέσεων των τελικώς

αδειοδοτούμενων έργων (συμεριλαμβανομένων φυσικά των

υφιστάμενων αδειών), να σχεδιασθεί ένα κεντρικό σύστημα

μεταφοράς με χωροθέτηση σε κατάλληλα σημεία ενός ή δύο νέων

υποσταθμών του δικτύου οι οποίο θα υποδέχονται την παραγόμενη

ενέργεια από τα ΜΥΗΕ. Το κόστος ανάπτυξης αυτών είναι βεβαίως

μεγάλο, ωστόσο θα πρέπει να σταθμιστεί με βάση και τα οφέλη από

την ενεργειακή αξιοποίηση της περιοχής η οποία υπερβαίνει τις 80

GWh.

o Συμπύκνωση των γραμμών μεταφοράς στο μέγιστο δυνατό

βαθμό. Θα πρέπει τα ΜΥΗΕ που αναπτύσσονται στο υδρογραφικό

δίκτυο του ίδιου υδατορεύματος ή γειτονικών υδατορευμάτων

(εννοείται εδώ το δευτερεύον υδρογραφικό δίκτυο με το οποίο

ασχολείται η παρούσα, δηλ. υδατορεύματα 3ης έως 5ης τάξης), να

υποχρεούνται όπως εξετάζουν την δυνατότητα κατασκευής κοινής

γραμμής μεταφοράς η οποία να υποστηρίζει την ισχύ τους. Η

σημερινή πρακτική στο θέμα αυτό είναι εντελώς αναποτελεσματική.

Έργα που τυχαίνει να αναπτύσσονται πρώτα, εξαντλούν τις ήδη

μικρές φέρουσες ικανότητες των υφιστάμενων γραμμών της περιοχής

με αποτέλεσμα το επόμενο έργο να καλείται από την ΔΕΗ να

κατασκευάσει νέα γραμμή μεταφοράς, μήκους σε πολλές περιπτώσεις

πολλών χιλιομέτρων. Για να κρατηθεί το κόστος χαμηλά, οι

κατασκευαζόμενες γραμμές είναι δυναμικότητος αντίστοιχης με την

ισχύ του εκάστοτε έργου, με αποτέλεσμα τα επόμενα έργα να

κληθούν εκ νέου να κατασκευάσουν νέες γραμμές, κ.ο.κ. Είναι

φανερό ότι απαιτείται ένας κεντρικός σχεδιασμός του ζητήματος

μεταφοράς της ενέργειας με βάση τους δύο άξονες που αναφέρθηκαν

παραπάνω.





o Εξορθολογισμός της περιβαλλοντικής αδειοδότησης ως προς

τις γραμμές μεταφοράς. Θα πρέπει να αλλάξει η σημερινή

κατάσταση σε ό,τι αφορά την περιβαλλοντική αξιολόγηση των έργων

μεταφοράς, η οποία εμφανίζει αντιφάσεις με την κείμενη νομοθεσία.

Σύμφωνα με αυτήν, ο τελικός καθορισμός της όδευσης και του

σημείου κατάληξης της γραμμής μεταφοράς, καθορίζεται από την

ΔΑΔΔΙ/ΔΕΗ σε προχωρημένο στάδιο της διαδικασίας ανάπτυξης του

έργου και πάντως μετά το στάδιο της Προκαταρκτικής

Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης. Ο καθορισμός αυτός

καθίσταται υποχρεωτικός για τον φορέα ανάπτυξης του έργου. Όμως,

η σημερινή πρακτική των υπηρεσιών περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ

απαιτεί την υπόδειξη της όδευσης της γραμμής μεταφοράς ήδη από

την Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, δηλαδή σε πολύ

πρώιμο στάδιο, όταν ακόμα τα χαρακτηριστικά της δεν είναι γνωστά.

Η αντίφαση αυτή οδηγεί σε εμπλοκές στην περίπτωση που η τελική

όδευση διαφέρει από την αρχικώς εκτιμηθείσα. Θα πρέπει η

περιβαλλοντική αξιολόγηση των γραμμών μεταφοράς να μεταφερθεί

στο στάδιο Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων και να ζητείται μαζί με

την υποβολή της Μελέτης Περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου

και όχι πριν.

Ως προς την παρουσίαση των αποτελεσμάτων δίνεται το πλήθος έργων

ανά υπολεκάνη και το εκτιμώμενο ενεργειακό δυναμικό. Δεν είναι

δυνατόν να υποδειχθούν συγκεκριμένες θέσεις έργων για τους

ακόλουθους λόγους: (α) η παρούσα μελέτη δεν εξαιρεί κανένα δυνητικό

έργο από την διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης κατά την

κείμενη νομοθεσία, κατά τη διάρκεια της οποίας είναι δυνατόν να

επιβληθεί η αλλαγή της θέσης της προτεινόμενης υδροληψίας ή του

σταθμού παραγωγής για περιβαλλοντικούς λόγους, πράγμα που θα ήταν

δυσχερές εάν καθορίζονταν συγκεκριμένες θέσεις, (β) επιπροσθέτως, η

ανάλυση της παρούσας κάλυψε μια πολύ μεγάλη περιοχή και η εκτίμηση

του υδροδυναμικού εμπεριέχει αναγκαστικά κάποιο σφάλμα. Στο επίπεδο

των μεγάλων λεκανών και του συνόλου της περιοχής μελέτης, το σφάλμα

αυτό αναμένεται ότι είναι μικρό καθώς εξομαλύνεται από την συνάθροιση

πολλών διαφορετικών περιπτώσεων. Σε επίπεδο μεμονωμένων έργων

όμως, δεν μπορεί να αποκλεισθεί η περίπτωση εξεύρεσης μιας





περισσότερο επωφελούς τεχνικά, ενεργειακά και περιβαλλοντικά λύσης,

κατά την εστίαση της προσοχής σε ένα συγκεκριμένο υδατόρευμα. Η

δυνατότητα αυτή δεν θα έπρεπε να παρεμποδισθεί από την κατοχύρωση

συγκεκριμένων θέσεων εντός της περιοχής μελέτης.

66..22 ΠΠεερριιββααλλλλοοννττιικκήή ααξξιιοολλόόγγηησσηη

Τα κύρια θεσμικά εργαλεία που αξιοποιούνται από τους μελετητές της παρούσας

ειδικής μελέτης για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων εγκατάστασης ΜΥΗΕ

δυναμικότητας ≤ 5 MW στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας

Πίνδου είναι τα εξής:

11)) ΚΚοοιιννήή ΥΥπποουυρργγιικκήή ΑΑππόόφφαασσηη ααρριιθθ.. 2233006699 ((ΦΦΕΕΚΚ 663399//ΔΔ//1144..0066..22000055))

““ΧΧααρραακκττηηρριισσμμόόςς ττηηςς χχεερρσσααίίααςς ππεερριιοοχχήήςς ττωωνν οορρεειιννώώνν όόγγκκωωνν ττηηςς ΒΒ.. ΠΠίίννδδοουυ ωωςς

ΕΕθθννιικκοούύ ΠΠάάρρκκοουυ,, κκααθθοορριισσμμόόςς ζζωωννώώνν ππρροοσστταασσίίααςς κκααιι κκααθθοορριισσμμόόςς χχρρήήσσεεωωνν,,

όόρρωωνν κκααιι ππεερριιοορριισσμμώώνν δδόόμμηησσηηςς””..

Για τη διερεύνηση των περιοχών αποκλεισμού με την αξιοποίηση του

ανωτέρω θεσμικού εργαλείου αναλύονται οι όροι και περιορισμοί που ισχύουν

για κάθε ζώνη προστασίας σύμφωνα με την ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ

639/Δ/14.06.2005). Κατόπιν αυτού αξιολογούνται οι επιτρεπόμενες χρήσεις

και δραστηριότητες, όπως αυτές αναφέρονται κύρια στα άρθρα 3 και 4 αυτής.

Τέλος, προσδιορίζονται όλες εκείνες οι περιοχές στις οποίες αποκλείεται η

χωροθέτηση Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (περιοχές αποκλεισμού).

Λεπτομέρειες παρουσιάζονται στην ενότητα 6.2.1 της παρούσας ειδικής

μελέτης

22)) ΕΕιιδδιικκόό ΠΠλλααίίσσιιοο ΧΧωωρροοττααξξιικκοούύ ΣΣχχεεδδιιαασσμμοούύ && ΑΑεειιφφόόρροουυ ΑΑννάάππττυυξξηηςς γγιιαα ττιιςς

ΑΑννααννεεώώσσιιμμεεςς ΠΠηηγγέέςς ΕΕννέέρργγεειιααςς ((ΣΣχχέέδδιιοο ΚΚΥΥΑΑ))..

Για τη διερεύνηση των περιοχών αποκλεισμού με την αξιοποίηση του

ανωτέρω θεσμικού εργαλείου αξιοποιούνται όλοι οι Κανόνες Χωροθέτησης

ΜΥΗΕ που τίθενται στο τελικό σχέδιο (Οκτώβριος, 2008) του Ειδικού

Χωροταξικού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Κεφάλαιο Γ’, άρθρα 13,

14, 15, 16), όπως αυτό παρουσιάστηκε και εγκρίθηκε ομόφωνα από την

Κυβερνητική Επιτροπή.





Λεπτομέρειες παρουσιάζονται στην ενότητα 6.2.2 της παρούσας ειδικής

μελέτης

Πλέον των ανωτέρω θεσμικών εργαλείων, στη διερεύνηση των δυνατοτήτων

εγκατάστασης ΜΥΗΕ λήφθησαν υπόψη και τα κύρια στοιχεία του φυσικού

περιβάλλοντος της περιοχής του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου. Αν και η

πλειονότητα των στοιχείων αυτών (π.χ πανίδα, ιχθυοπανίδα, ορνιθοπανίδα,

βλάστηση/χλωρίδα, τοπίο, κ.λπ.) δεν συνιστούν περιοχές αποκλεισμού εγκατάστασης

ΜΥΗΕ (*Εκτός των σημείων που φιλοξενούν οικότοπους προτεραιότητας και στα

οποία αποκλείεται η χωροθέτηση μικρών υδροηλεκτρικών) συνυπολογίζονται όπου

κρίνεται σκόπιμο και γίνονται προτάσεις ειδικότερης διερεύνησής τους σε

μεταγενέστερα στάδια, όπως π.χ κατά την φάση εκπόνησης Προμελετών και

Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (περιβαλλοντική αδειοδότηση μικρών

υδροηλεκτρικών).

Λεπτομέρειες παρουσιάστηκαν στην Ενότητα 3.4 «Συμπεράσματα» της παρούσας

ειδικής μελέτης.

66..22..11 ΠΠεερριιοοχχέέςς ααπποοκκλλεειισσμμοούύ εεγγκκααττάάσστταασσηηςς ΜΜΥΥΗΗΕΕ σσύύμμφφωωνναα μμεε ττοουυςς

όόρροουυςς//ππεερριιοορριισσμμοούύςς ττηηςς ΚΚΥΥΑΑ χχααρραακκττηηρριισσμμοούύ ττηηςς ππεερριιοοχχήήςς ττωωνν οορρεειιννώώνν όόγγκκωωνν

ΒΒ.. ΠΠίίννδδοουυ ωωςς ΕΕθθννιικκοούύ ΠΠάάρρκκοουυ

66..22..11..11 ΕΕθθννιικκόό ΠΠάάρρκκοο ΒΒόόρρεειιααςς ΠΠίίννδδοουυ

Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 23069 της 14.06.2005 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005)

πραγματοποιήθηκε ο χαρακτηρισμός της χερσαίας περιοχής των ορεινών όγκων της

Β. Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου, ο καθορισμός ζωνών προστασίας και ο καθορισμός

χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης. Αντίγραφο της παραπάνω ΚΥΑ

επισυνάπτεται στο Παράρτημα που συνοδεύει την παρούσα ειδική μελέτη.

Σκοπός της Απόφασης αυτής είναι η προστασία, διατήρηση και διαχείριση της φύσης

και του τοπίου, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου σε

χερσαία τμήματα της περιοχής “Ορεινοί Όγκοι Βόρειας Πίνδου” που διακρίνονται για

τη μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική, γεωμορφολογική και

παιδαγωγική τους αξία, με το χαρακτηρισμό τους ως “Εθνικό Πάρκο”.

Ειδικότερα, επιδιώκεται η διατήρηση και διαχείριση των σπανίων οικοτόπων και των





ειδών χλωρίδας και πανίδας που απαντώνται στην συγκεκριμένη περιοχή και η

θεσμοθέτηση διαδικασιών και μέτρων για την εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης

ανθρώπου και φύσης στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης.

Σύμφωνα με την εν λόγω ΚΥΑ χαρακτηρίζεται ως “Εθνικό Πάρκο” με την ονομασία

“Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου”, η χερσαία περιοχή των ορεινών όγκων της Β.

Πίνδου, που βρίσκεται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και

κάτω των 2000 κατοίκων περιοχές των κοινοτήτων Παπίγκου, Δίστρατου, Βοβούσας,

Μηλέας και Δήμων Κόνιτσας, Κεντρικού Ζαγορίου, Τύμφης, Ανατολικού Ζαγορίου,

Μετσόβου, Εγνατίας, Περάματος του Νομού Ιωαννίνων και των κοινοτήτων

Περιβολίου, Αβδέλλας, Σμίξης, Σαμαρίνης, Φιλιππαίων και Δήμων Γόργιανης,

Θεόδωρου Ζιάκα του Ν. Γρεβενών.

Τα όρια της περιοχής του Εθνικού Πάρκου παρουσιάζονται στο Χάρτη 2.

66..22..11..22 ΟΟρριιοοθθέέττηησσηη κκααιι ζζώώννεεςς ππρροοσστταασσίίααςς

Ι. Περιοχές προστασίας της φύσης

Εντός του Εθνικού Πάρκου, όπως οριοθετείται με τη παρ. 1 του παρόντος άρθρου,

χαρακτηρίζονται ως Περιοχές Προστασίας της Φύσης, οι κάτωθι χερσαίες περιοχές,

που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και κάτω

των 2000 κατοίκων περιοχές της κοινότητας Παπίγκου και των Δήμων Κεντρικού

Ζαγορίου, Τύμφης, Κόνιτσας του Ν. Ιωαννίνων και της κοινότητας Περιβολίου του Ν.

Γρεβενών. Ειδικότερα:

- Ζώνη Ια: Η περιοχή προστασίας της Φύσης Βίκου, με την ονομασία Πυρήνας του

Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου Τμήμα Βίκος.

- Ζώνη Ιβ: Η περιοχή προστασίας της Φύσης Αώου, με την ονομασία Πυρήνας του

Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου Τμήμα Αώος.

- Ζώνη Ιγ: Η περιοχή προστασίας της Φύσης Βάλια Κάλντα, με την ονομασία

Πυρήνας του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου Τμήμα Βάλια Κάλντα.

Τα όρια των Περιοχών Προστασίας της Φύσης αποτυπώνονται στο Χάρτη 2.





ΙΙ. Ζώνες διατήρησης οικοτόπων και ειδών

Εντός του Εθνικού Πάρκου, όπως οριοθετείται με τη παρ. 1 του παρόντος άρθρου,

χαρακτηρίζονται ως Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών, οι κάτωθι χερσαίες

περιοχές που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923

και κάτω των 2000 κατοίκων περιοχές των κοινοτήτων Παπίγκου, Βοβούσας, Μηλέας

και Δήμων Τύμφης, Κεντρικού Ζαγορίου, Κόνιτσας, Ανατολικού Ζαγορίου, Μετσόβου

του Ν. Ιωαννίνων και της κοινότητας Περιβολίου και Δήμων Γόργιανης, Θεόδωρου

Ζιάκα του Ν. Γρεβενών. Ειδικότερα:

- Ζώνη ΙΙα: Ζώνη Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών ευρύτερης περιοχής Βίκου

Αώου Κουκουρούντζου Βάλια Κάλντα.

- Ζώνη ΙΙβ: Ζώνη Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών βόρειων πλαγιών όρους

Κλέφτες Φλάμπουρο.

- Ζώνη ΙΙγ: Ζώνη Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών βόρειων πλαγιών όρους

Μιτσικελίου.

- Ζώνη ΙΙδ: Ζώνη Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών κορυφών όρους Σμόλικα.

Τα όρια των Ζωνών Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών αποτυπώνονται στο Χάρτη 2.

ΙΙΙ. Περιφερειακή ζώνη

Ως Περιφερειακή Ζώνη του Εθνικού Πάρκου χαρακτηρίζονται, οι κάτωθι χερσαίες

περιοχές που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923

και κάτω των 2000 κατοίκων περιοχές της κοινότητας Δίστρατου και των Δήμων

Κεντρικού Ζαγορίου, Κόνιτσας, Μετσόβου, Εγνατίας, Ανατολικού Ζαγορίου, Τύμφης,

Περάματος του Ν. Ιωαννίνων και των κοινοτήτων Σαμαρίνης, Φιλιππαίων, Σμίξης,

Αβδέλλας, Περιβολίου και Δήμων Θεόδωρου Ζιάκα και Γόργιανης του Ν. Γρεβενών.

Ειδικότερα:

- Ζώνη Π1: Η περιοχή μεταξύ Αρίστης και Ασπράγγελων.

- Ζώνη Π2: Η περιοχή βόρεια της Κόνιτσας.

- Ζώνη Π3: Η περιοχή Φιλιππαίων Σπηλαίου.

- Ζώνη Π4: Η νότια περιοχή Ζαγορίου Μετσόβου.

Τα όρια των περιοχών της Περιφερειακής Ζώνης αποτυπώνονται στο Χάρτη 2.

Διευκρινίζεται εδώ ότι, η Περιφερειακή Ζώνη του Εθνικού Πάρκου συγκαταλέγεται





επίσης στις ζώνες για τις οποίες γίνεται διερεύνηση των δυνατοτήτων εγκατάστασης

μικρών υδροηλεκτρικών δυναμικότητας ≤ 5MW. Λεπτομέρειες παρουσιάζονται και

στην ενότητα 6.2.1.5

66..22..11..33 ΌΌρροοιι κκααιι ππεερριιοορριισσμμοοίί

Οι όροι και περιορισμοί προστασίας και διαχείρισης που ισχύουν για την περιοχή του

Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, τις Περιοχές Προστασίας της Φύσης, τις Ζώνες

Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών και τις περιοχές της Περιφερειακής Ζώνης,

αναφέρονται αναλυτικά στο άρθρο 3 “Χρήσεις, δραστηριότητες, μέτρα, όροι και

περιορισμοί” της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 23069 της 14.06.2005 (ΦΕΚ

639/Δ/14.06.2005).

Λαμβάνοντας υπόψη ότι, οι παραπάνω όροι και περιορισμοί θα χρησιμοποιηθούν ως

κριτήρια για τον εντοπισμό περιοχών στις οποίες αποκλείεται η

χωροθέτηση/εγκατάσταση μικρών υδροηλεκτρικών αναφέρονται συνοπτικά

κατωτέρω. Αναλυτική ωστόσο παρουσίαση γίνεται στην επισυναπτόμενη στο

Παράρτημα ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005). Ειδικότερα:

Στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, και εκτός των Περιοχών Προστασίας

της Φύσης και των Ζωνών Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών, διαχειριστικός στόχος

είναι η διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και η διατήρηση της οικολογικής

ισορροπίας σε συνάρτηση με τις ασκούμενες δραστηριότητες των κατοίκων, οι οποίες

θα βελτιώνονται με κατεύθυνση τον παραδοσιακό χαρακτήρα τους, με παράλληλη

παροχή δυνατοτήτων οικοτουριστικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.

Στην περιοχή αυτή επιτρέπεται να εκτελούνται έργα και εργασίες, να γίνονται έρευνες

και να ασκούνται δραστηριότητες, κυρίως παραδοσιακού χαρακτήρα, με τους όρους

και περιορισμούς της παρούσας και όπως αυτοί θα εξειδικευθούν από τον οικείο

Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας του Φορέα Διαχείρισης της προστατευόμενης

περιοχής (παρ. 2α, άρθρου 15, ν.2742/1999).

Στο σημείο αυτό, και έχοντας λάβει υπόψη το σκοπό εκπόνησης της παρούσας ειδικής

μελέτης, αναφέρονται κατωτέρω συγκεκριμένοι/επιλεγμένοι όροι και περιορισμοί που

ισχύουν για το Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου, σχετικοί δε με την κατασκευή και λειτουργία

Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων και των συνοδών αυτών έργων (π.χ οδοποιία

πρόσβασης, δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας). Ειδικότερα:





((ΣΣύύμμφφωωνναα μμεε ΚΚΥΥΑΑ 2233006699 ((ΦΦΕΕΚΚ 663399//ΔΔ//1144..0066..22000055)),, άάρρθθρροο 33,, ππααρρ..1100,, 2200,, 2233 κκααιι 2255))

- «Έργα βελτίωσης και συντήρησης του υφιστάμενου οδικού δικτύου

(επαρχιακοί, δημοτικοί και κοινοτικοί δρόμοι) στα τμήματα που

συνδέουν οικισμούς ή εξυπηρετούν νόμιμα υφιστάμενα και

επιτρεπόμενα από την παρούσα απόφαση έργα και δραστηριότητες και

για τις ανάγκες του Φορέα Διαχείρισης, εφόσον προηγουμένως

τεκμηριωθεί η αναγκαιότητα της εκτέλεσής τους, μετά από

γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης και την περιβαλλοντική

αδειοδότησή τους σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και χωρίς

μεταβολή του χαρακτήρα-κατηγορίας τους (π.χ. δασικοί δρόμοι)»

(άρθρο 3, παρ.10).

- «Η κατασκευή, βελτίωση και συντήρηση έργων και υποδομών που

εξυπηρετούν επιτρεπόμενες από την παρούσα απόφαση

δραστηριότητες, μετά από έγκριση των αρμόδιων υπηρεσιών και μετά

από γνώμη του Φορέα Διαχείρισης» (άρθρο 3, παρ.20).

- « Η κατασκευή έργων επέκτασης, βελτίωσης, αποκατάστασης,

συντήρησης και εκσυγχρονισμού λειτουργικών υποδομών και

μεταφορών (αποχέτευση, ύδρευση, σιδηροδρομικό δίκτυο, δίκτυα ΔΕΗ,

ΟΤΕ, κ.λπ.), σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και τα οριζόμενα στην

παρούσα ως προς την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων, μετά από

γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης. Ειδικότερα, η εγκατάσταση πάσης

φύσεως κεραιών (π.χ. λήψεως τηλεοπτικού σήματος, κινητής

τηλεφωνίας) επιτρέπεται, για την εξυπηρέτηση των αναγκών των

κατοίκων σε συγκεκριμένους επιλεγμένους χώρους που θα υποδειχθούν

από τους οικείους ΟΤΑ, σε συνεργασία με το Φορέα Διαχείρισης και

μετά από έγκριση σχετικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων

(ΜΠΕ)» (άρθρο 3, παρ.23).

- «Η εγκατάσταση και λειτουργία μικρών υδροηλεκτρικών μονάδων

δυναμικότητας έως 5 ΜW με την προϋπόθεση ότι, με ευθύνη του Φορέα

Διαχείρισης ΕΠ Β. Πίνδου θα εκπονηθεί ειδική μελέτη εντός ενός έτους

από τη δημοσίευση της παρούσας Κοινή Υπουργική Απόφαση, στην

οποία θα προσδιορίζεται ο αριθμός των μονάδων που δύναται να

εγκατασταθούν, οι θέσεις και το μέγεθός τους εκτιμώντας τις επιπτώσεις

τους (συνολικά και μεμονωμένα) στο περιβάλλον. Η μελέτη αυτή θα

αξιοποιήσει τα υφιστάμενα στοιχεία και μελέτες και θα εκπονηθεί στο

πλαίσιο του σχεδιασμού διαχείρισης των υδατικών πόρων σύμφωνα με

την Οδηγία 2000/60/ΕΟΚ και το ν. 3199/2003 (ΦΕΚ 280 Α΄). Τα

αποτελέσματα της μελέτης αυτής θα συμπεριληφθούν στον Κανονισμό

Διοίκησης και Λειτουργίας του άρθρου 4 παρ. Ε της Κοινής Υπουργικής

Απόφασης 23069 της 14.06.2005 σε συνεργασία με τους οικείους ΟΤΑ.





Μέχρι την ολοκλήρωση της ως άνω μελέτης δύναται να προωθείται η

διαδικασία αδειοδότησης μόνο των μονάδων, που τους έχει χορηγηθεί

άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι 30.6.2004, μετά από

γνώμη του Φορέα Διαχείρισης» (άρθρο 3, παρ.25).

Στις Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ζώνες Ι), όπως ορίζονται στο άρθρο 2 παρ. 2

της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 23069 της 14.06.2005, διαχειριστικός στόχος είναι

η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και η

αποτελεσματική προστασία του, ώστε να ακολουθήσει τη φυσική του εξέλιξη χωρίς

ανθρώπινες επεμβάσεις. Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται ως Πυρήνες του Εθνικού

Πάρκου Β. Πίνδου.

Στις Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών (Ζώνες ΙΙ), όπως ορίζονται στο άρθρο 2

παρ. 3 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 23069 της 14.06.2005, διαχειριστικός

στόχος είναι η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος

και η αποτελεσματική προστασία και διαχείρισή του. Στις περιοχές αυτές επιτρέπεται

να εκτελούνται έργα και εργασίες, να γίνονται έρευνες και να ασκούνται

δραστηριότητες, κυρίως παραδοσιακού χαρακτήρα, με τους όρους και περιορισμούς

της παρούσας, όπως αυτοί θα εξειδικευθούν από τον οικείο Κανονισμό Διοίκησης και

Λειτουργίας του άρθρου 4 παρ. Ε της ιδίας ΚΥΑ και εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση

με τους σκοπούς προστασίας.

Στις περιοχές της Περιφερειακής Ζώνης του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, όπως

ορίζονται στο άρθρο 2 παρ. 4 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 23069 της

14.06.2005, στόχος είναι ο έλεγχος των χρήσεων γης, των δραστηριοτήτων και των

έργων που ενδέχεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον του

Εθνικού Πάρκου, καθώς και η διατήρηση και αποκατάσταση περιοχών σημαντικών για

την προστασία της αρκούδας (Ursus arctos). Παράλληλα, στην Περιφερειακή Ζώνη

υποστηρίζονται δραστηριότητες με στόχο την ήπια ανάπτυξη της περιοχής καθώς και

την ανάπτυξη ήπιων μορφών αναψυχής. Στην περιοχή αυτή επιτρέπεται να

εκτελούνται έργα, να γίνονται έρευνες και να ασκούνται δραστηριότητες, με τους

όρους και περιορισμούς που καθορίζονται ειδικότερα από τον οικείο Κανονισμό

Διοίκησης και Λειτουργίας του άρθρου 4 παρ. Ε της ΚΥΑ 23069/14.06.2005.

66..22..11..44 ΌΌρροοιι κκααιι ππεερριιοορριισσμμοοίί δδόόμμηησσηηςς κκααιι λλοοιιππέέςς γγεεννιικκέέςς δδιιααττάάξξεειιςς

Σε όλη τη περιοχή του Εθνικού Πάρκου καθώς και στη Περιφερειακή Ζώνη

προστασίας του καθορίζονται τα εξής:





i) Κατώτατο όριο κατάτμησης και αρτιότητας ορίζονται τα 8 στρ. Κατά

παρέκκλιση θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα τα γήπεδα εμβαδού 4 στρ.

τα υφιστάμενα κατά την ημέρα δημοσίευσης της ΚΥΑ 23069/14.06.2005.

ii) Δεν ισχύουν άλλες παρεκκλίσεις αρτιότητας, κάλυψης και δόμησης.

iii) Όλες οι ισχύουσες αυστηρότερες της παρούσας απόφασης διατάξεις, για τις

επιτρεπόμενες χρήσεις, εξακολουθούν να ισχύουν.

iv) Για κάθε έκδοση οικοδομικής αδείας απαιτείται έλεγχος και έγκριση της

αρμόδιας Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, σύμφωνα

με την τυπολογία και τα χαρακτηριστικά της περιοχής.

Ειδικότερα στην περιοχή του Ν. Ιωαννίνων εφαρμόζονται για θέματα που δεν

ρυθμίζονται με την παρούσα απόφαση οι διατάξεις των π.δ.1926/9/1979 (ΦΕΚ 615

Δ΄) όπως τροποποιήθηκε με το π.δ.15.6.1995 (ΦΕΚ 423 Δ΄)

Για τις επιτρεπόμενες χρήσεις, εφαρμόζονται κατά τα λοιπά και οι διατάξεις του από

6.10.1978 π.δ.(ΦΕΚ 538 Δ΄) και του από 24.5.1985 π.δ.(ΦΕΚ 270 Δ΄) όπως ισχύουν.

Έργα και δραστηριότητες που δεν αναφέρονται στις παραγράφους 1, 2 και 3 του

άρθρου 3 της ΚΥΑ 23069/14.06.2005, απαγορεύονται. Για ζητήματα που αναφύονται

ως προς την υπαγωγή ή μη έργων και δραστηριοτήτων στις ως άνω διατάξεις, θα

αποφαίνεται ο Φορέας Διαχείρισης μετά από συνεργασία με τις καθ' ύλην αρμόδιες

υπηρεσίες και την αρμόδια Δ/νση του Υπουργείου Περιβάλλovτoς, Χωροταξίας και

Δημoσίωv Έργων.

Για όλα τα επιτρεπόμενα από την παρούσα απόφαση έργα και δραστηριότητες

ακολουθείται η διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τις

εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. Κατά τη διαδικασία αυτή απαιτείται η γνωμοδότηση

του Φορέα Διαχείρισης, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Για θέματα και

προβλήματα που θα ανακύψουν κατά την εφαρμογή της ΚΥΑ (όροι, περιορισμοί

κ.λπ.) θα αποφαίνεται ο Φορέα Διαχείρισης μετά από συνεργασία με τις καθ' ύλη

αρμόδιες υπηρεσίες και την αρμόδια Δ/νση του Υπουργείου Περιβάλλovτoς,

Χωροταξίας και Δημoσίωv Έργων.

Εντός δύο ετών, πρέπει να απομακρυνθούν από την περιοχή οι υφιστάμενες

παράνομες χρήσεις και δραστηριότητες, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τα

οριζόμενα στην παρούσα και επιβάλλεται η αποκατάσταση του περιβάλλοντος





σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και τις υποδείξεις του Φορέα Διαχείρισης.

Σε όλη την έκταση του Εθνικού Πάρκου (συμπεριλαμβανομένων των Ζωνών Ι και ΙΙ)

και της Περιφερειακής Ζώνης ισχύουν επιπλέον τα κάτωθι:

Απαγορεύεται:

i) Η κατασκευή έργων και η εγκατάσταση δραστηριοτήτων που

περιλαμβάνονται στην πρώτη (Α) κατηγορία του άρθρου 3 του ν.

1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3010/2002 και

εφαρμόζεται με την ΚΥΑ 15393/2332/5.8.2002,(Β΄1022) εκτός αν άλλως

ορίζεται από την παρούσα. Της απαγόρευσης αυτής εξαιρούνται τα έργα

που αποδεδειγμένα αποσκοπούν στην αποκατάσταση, βελτίωση και

διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής αυτής και

προβλέπονται από ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης, καθώς και εκείνων

που αποσκοπούν στην ανάπτυξη ήπιων μορφών ορεινού Τουρισμού,

εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τους σκοπούς της παρούσας.

ii) Η τοποθέτηση πινακίδων εκτός των επιτρεπομένων από την παρούσα

απόφαση για τη σήμανση των ορίων των ζωνών προστασίας και την

εξυπηρέτηση των λειτουργιών σύμφωνα με τον Κανονισμό Διοίκησης και

Λειτουργίας καθώς και οι πινακίδες σήμανσης του Υπ. Μεταφορών.

iii) Κάθε φθορά της αυτοφυούς βλάστησης και του εδάφους στα δάση και τις

δασικές εκτάσεις όπως αυτά προσδιορίζονται από τις κείμενες διατάξεις της

δασικής νομοθεσίας.

Επιτρέπεται:

i) Η διατήρηση των νομίμως υφισταμένων χρήσεων, κτισμάτων και

κατασκευών. Η αλλαγή της χρήσης επιτρέπεται μόνο εφόσον γίνεται για

λόγους προστασίας και διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής ή για

επιτρεπόμενη από την παρούσα δραστηριότητα με τη συγκατάθεση ή

πρόταση του ιδιοκτήτη και μετά από έγκριση περιβαλλοντικών όρων.

ii) Είναι δυνατή η επιβολή όρων και περιορισμών σε υφιστάμενες χρήσεις που

δεν προβλέπονται από την παρούσα, μετά από εισήγηση του Φορέα

Διαχείρισης.

iii) Η συνέχιση της άσκησης των νόμιμα υφισταμένων δραστηριοτήτων.

Ειδικότεροι όροι για αυτές δύναται να περιλαμβάνονται στον Κανονισμό





Διοίκησης και Λειτουργίας του άρθρου 4 παρ. Ε της παρούσας, μετά από

συνεργασία του Φορέα Διαχείρισης, των τοπικών ΟΤΑ και των αντίστοιχων

φορέων κατά δραστηριότητα.

iv) Η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός των νόμιμα υφιστάμενων μονάδων για

λόγους υγιεινής, ασφάλειας, εξοικονόμησης ενέργειας και αποθήκευσης

νερού μετά από γνώμη του Φορέα Διαχείρισης και έγκριση περιβαλλοντικών

όρων.

Τέλος, στον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας της προστατευόμενης περιοχής και

στο Σχέδιο Διαχείρισης εξειδικεύονται θεματικά ή χωρικά οι παραπάνω γενικοί όροι

και περιορισμοί στις χρήσεις γης, στην εγκατάσταση και άσκηση δραστηριοτήτων,

στην εκτέλεση έργων και στην εφαρμογή προγραμμάτων όπως της γεωργίας, της

βόσκησης, της αλιείας, της θήρας, της δασοπονίας, του οικοτουρισμού, της

αναψυχής, της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κ.λπ. (άρθρο 16, ν. 2742/1999).

66..22..11..55 ΠΠρρόότταασσηη υυππααγγωωγγήήςς ττωωνν ΜΜΥΥΗΗΕΕ δδυυννααμμιικκόόττηηττααςς ≤≤ 55MMWW σσττιιςς εεππιιττρρεεππόόμμεεννεεςς

χχρρήήσσεειιςς//δδρραασσττηηρριιόόττηηττεεςς πποουυ ιισσχχύύοουυνν γγιιαα ττηηνν ΠΠεερριιφφεερρεειιαακκήή ΖΖώώννηη

Κατόπιν της ανάλυσης που προηγήθηκε στις παραπάνω ενότητες, η οποία αφορούσε

στην οριοθέτηση του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, στις ζώνες προστασίας και στους

σχετικούς όρους/περιορισμούς που αναφέρονται για την υπό μελέτη περιοχή στην

ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005), διαπιστώνονται τα εξής:

1) Στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου (εκτός των Περιοχών

Προστασίας της Φύσης και των Ζωνών Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών)

επιτρέπεται η χωροθέτηση ΜΥΗΕ δυναμικότητας ≤ 5MW, σύμφωνα με τους

όρους/περιορισμούς που αναφέρονται στο άρθρο 3, παρ.25 της ΚΥΑ

23069/14.06.2005 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005). Η περιοχή αυτή δεν υπάγεται

στις διατάξεις του άρθρου 4, παρ.Δ.1.i, της ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ

639/Δ/14.06.2005), σύμφωνα με το οποίο απαγορεύεται η κατασκευή έργων

και η εγκατάσταση δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στην πρώτη (Α)

κατηγορία του άρθρου 3 του ν.1650/86, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο

1 του ν.3010/2002 και εφαρμόζεται με την ΚΥΑ 15393/2332/2002 (ΦΕΚ 1022

Β’), αφού άλλως ορίζεται στο άρθρο 3, παρ.25 της ιδίας ΚΥΑ.

2) Στις Περιοχές Προστασίας της Φύσης δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση ΜΥΗΕ

δυναμικότητας ≤ 5MW, σύμφωνα με τους όρους/περιορισμούς που

αναφέρονται στο άρθρο 3, της ΚΥΑ 23069/14.06.2005 (ΦΕΚ





639/Δ/14.06.2005).

3) Στις Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση

ΜΥΗΕ δυναμικότητας ≤ 5MW, σύμφωνα με τους όρους/περιορισμούς που

αναφέρονται στο άρθρο 3, της ΚΥΑ 23069/14.06.2005 (ΦΕΚ

639/Δ/14.06.2005).

Αναφορικά με την Περιφερειακή Ζώνη, η οποία εξ αρχής συμπεριλήφθηκε από τους

μελετητές της παρούσας στις περιοχές για τις οποίες θα γινόταν διερεύνηση των

δυνατοτήτων εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών δυναμικότητας ≤ 5MW

προκύπτουν τα εξής:

i) Στις περιοχές της Περιφερειακής Ζώνης του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, όπως

ορίζονται στο άρθρο 2 παρ. 4 της ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005),

στόχος είναι ο έλεγχος των χρήσεων γης, των δραστηριοτήτων και των έργων

που ενδέχεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον του

Εθνικού Πάρκου, καθώς και η διατήρηση και αποκατάσταση περιοχών

σημαντικών για την προστασία της αρκούδας (Ursus arctos). Παράλληλα,

στην Περιφερειακή Ζώνη υποστηρίζονται δραστηριότητες με στόχο την ήπια

ανάπτυξη της περιοχής καθώς και την ανάπτυξη ήπιων μορφών αναψυχής.

Στην περιοχή αυτή επιτρέπεται να εκτελούνται έργα, να γίνονται έρευνες και

να ασκούνται δραστηριότητες, με τους όρους και περιορισμούς που

καθορίζονται ειδικότερα από τον οικείο Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας

του άρθρου 4 παρ. Ε της ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005).

ii) Ειδικότερα, εντός των ορίων της Περιφερειακής Ζώνης δεν επιτρέπεται

[σύμφωνα με άρθρο 3, παρ.Δ, εδαφ. β)]:

1. Η χωροθέτηση και λειτουργία Βιομηχανικών Περιοχών και Πάρκων καθώς

και η εγκατάσταση βιομηχανιών υψηλής και μέσης όχλησης.

2. Η εγκατάσταση μεγάλων πτηνοκτηνοτροφικών μονάδων (πρώτη κατηγορία

ΚΥΑ 15393/2332/5.8.2002).

3. Τα μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα (πρώτη κατηγορία ΚΥΑ

15393/2332/05.08.2002).

4. Η χωροθέτηση παραθεριστικών οικισμών (Β΄ κατοικίας).

5. Οι μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις και οι ξενοδοχειακές μονάδες (πρώτη

κατηγορία ΚΥΑ 15393/2332/05.08.2002).





6. Η εγκατάσταση ΧΥΤΑ που δεν εξυπηρετούν τους ΟΤΑ της περιοχής.

7. Η χωροθέτηση λατομικών ζωνών αδρανών υλικών. Επιτρέπονται οι

υπόγειες μεταλλευτικές εκμεταλλεύσεις, τα λατομεία μαρμάρου και οι

παρατάσεις των αδειών εκμεταλλεύσεως των νομίμως λειτουργούντων

λατομείων αδρανών υλικών με όρους και περιορισμούς, που να διασφαλίζουν

τον στόχο που τίθεται για τις περιοχές της Περιφερειακής Ζώνης του Εθνικού

Πάρκου, και μετά από γνώμη του Φορέα Διαχείρισης.

8. Η κίνηση τροχοφόρων εκτός των υφιστάμενων δρόμων, εκτός αν η κίνηση

αυτή πραγματοποιείται για εργασίες προστασίας και διαχείρισης, για την

άσκηση της δασοπονίας καθώς και για την άσκηση των επιτρεπόμενων

παραγωγικών δραστηριοτήτων.

iii) Στις περιοχές της Περιφερειακής Ζώνης του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου,

απαγορεύεται η κατασκευή έργων και η εγκατάσταση δραστηριοτήτων που

περιλαμβάνονται στην πρώτη (Α) κατηγορία του άρθρου 3 του ν.1650/86,

όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν.3010/2002 και εφαρμόζεται με

την ΚΥΑ 15393/2332/2002 (ΦΕΚ 1022 Β’), σύμφωνα με το άρθρο 4,

παρ.Δ.1.i, της ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005).

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω που αναφέρθησαν για τους όρους/περιορισμούς

που ισχύουν για την Περιφερειακή Ζώνη, καθώς και το άρθρο 18 παρ. 4 του ν.

1650/86 ««ΑΑνν,, γγιιαα ττηηνν ππρροοσστταασσίίαα κκααιι δδιιααττήήρρηησσηη ττωωνν ππεερριιοοχχώώνν,, ττωωνν σσττοοιιχχεείίωωνν ήή ττωωνν

σσυυννόόλλωωνν ττηηςς ππρροοηηγγοούύμμεεννηηςς ππααρρααγγρράάφφοουυ,, εεππιιββάάλλλλεεττααιι ππααρράάλλλληηλλαα ηη εεφφααρρμμοογγήή

οορριισσμμέέννωωνν μμέέττρρωωνν σσεε γγεειιττοοννιικκέέςς εεκκττάάσσεειιςς,, οοιι ππααρρααππάάννωω ππεερριιοοχχέέςς,, τταα σσττοοιιχχεείίαα ήή τταα

σσύύννοολλαα ααπποοττεελλοούύνν κκεεννττρριικκόό ττμμήήμμαα μμιιααςς εευυρρύύττεερρηηςς ππεερριιοοχχήήςς,, σσττηηνν οοπποοίίαα τταα ααννααγγκκααίίαα

μμέέττρραα ππρροοσστταασσίίααςς κκλλιιμμαακκώώννοοννττααιι κκααττάά ζζώώννεεςς»», εκτιμώνται και παρουσιάζονται τα

εξής:

Η Περιφερειακή Ζώνη είναι ζώνη με ρυθμιστικό χαρακτήρα.

Για την Περιφερειακή Ζώνη θα πρέπει να ισχύσουν ηπιότερα αλλά παρόμοια

μέτρα προστασίας με αυτά που ισχύουν για το Εθνικό Πάρκο. Ως εκ τούτου, η

εγκατάσταση έργων όπως τα ΜΥΗΕ δυναμικότητας έως και 5 MW δύνανται να

εγκατασταθούν στην Περιφερειακή Ζώνη, μιας και το ίδιο προβλέπεται στην

περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου (ο καθορισμός αυστηρότερων μέτρων

στην περιφερειακή ζώνη για μια δραστηριότητα είναι πιθανή εφόσον αφορά

στην προστασία/ διατήρηση προστατευτέου στοιχείου εντός του εθνικού





πάρκου που στην συγκεκριμένη περίπτωση και όσον αφορά τα μικρά

υδροηλεκτρικά δεν ισχύει).

Στην περίπτωση που στην Περιφερειακή Ζώνη ισχύσει η απαγόρευση

[σύμφωνα με το άρθρο 4, παρ.Δ.1.i, της ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ

639/Δ/14.06.2005)] κατασκευής έργων και εγκατάστασης δραστηριοτήτων

που περιλαμβάνονται στην πρώτη (Α) κατηγορία του άρθρου 3 του

ν.1650/86, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν.3010/2002 και

εφαρμόζεται με την ΚΥΑ 15393/2332/2002 (ΦΕΚ 1022 Β’), τότε για τον

πίνακα της Ομάδας 2: Υδραυλικά Έργα, της Δραστηριότητας με Α/Α 15 της

ΚΥΑ 15393/2332/2002 προκύπτουν τα εξής:

α/α Είδος έργου ή

δραστηριότητας

Κατηγορία Α Κατηγορία Β

Υποκατηγορία

1η


2η


3η


4η 15. Υδροηλεκτρικά

έργα

Με ταμιευτήρα

Τ≥1.000.000 m3 είτε με αγωγό

εκτροπής ≥ 1.000 m είτε με ισχύ ≥ 8 MW

Τα λοιπά εκτός

των Υποκατηγοριών

1η και 3η

Χωρίς

ταμιευτήρα (μόνο έργο

υδροληψίας μέγιστου

ύψους 2 m)

και με αγωγό εκτροπής <

1.000 m και ισχύος <1 MW

Παρατηρήσεις (σύμφωνα με ΚΥΑ 15393/2332/2002):

Α) Οι μονάδες ισχύος αναφέρονται σε εγκατεστημένη ισχύ Β) Τα συνοδά έργα των υδροηλεκτρικών έργων (οδοποιία, γραμμές μεταφοράς ρεύματος, κ.λπ.) αν

είναι ανώτερης υποκατηγορίας, συμπαρασύρουν και τα υδροηλεκτρικά έργα Παρατηρήσεις (συσχέτιση του πίνακα με τους όρους της Περιφερειακής Ζώνης):

Στην περίπτωση που στην Περιφερειακή Ζώνη συνεχιστεί η απαγόρευση κατασκευής έργων και εγκατάστασης δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στην πρώτη (Α) κατηγορία, τότε αυτό

συνεπάγεται την απαγόρευση έργων/δραστηριοτήτων (εν προκειμένω ΜΥΗΕ) που

κατατάσσονται στις Υποκατηγορίες 1η και 2η.

Στην περίπτωση που στην Περιφερειακή Ζώνη συνεχιστεί η απαγόρευση κατασκευής έργων και

εγκατάστασης δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στην πρώτη (Α) κατηγορία, τότε αυτό συνεπάγεται την εγκατάσταση έργων/δραστηριοτήτων που κατατάσσονται στην Κατηγορία Β

και συγκεκριμένα μόνο στην Υποκατηγορία 3η. Ως εκ τούτου, η δυνατότητα χωροθέτησης

ΜΥΗΕ δυναμικότητας ≤ 5 MW αναιρείται και επιτρέπεται η χωροθέτηση ΜΥΗΕ ισχύος < 1 MW (χωρίς ταμιευτήρα, μόνο με έργο υδροληψίας μέγιστου ύψους 2 m και με αγωγό εκτροπής <

1.000 m). Αξίζει να σημειωθεί ότι, από ενεργειακής πλευράς κάτι τέτοιο θα σήμαινε απώλεια παραγόμενης ενέργειας (ήπιας/καθαρής ενέργειας όπως είναι η υδροηλεκτρική). Ταυτόχρονα,

χάνεται η δυνατότητα για αξιοποίηση ενός σημαντικού - μεταξύ άλλων - συγκριτικού

πλεονεκτήματος που διαθέτει η περιοχή, το οποίο επισημαίνεται και στο Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ: το υδραυλικό δυναμικό.

Ως εκ τούτου, και έχοντας λάβει υπόψη όλα τα ανωτέρω, προτείνονται κατά σειρά τα

ακόλουθα:





Να συνεχίσει να ισχύει η απαγόρευση κατασκευής/λειτουργίας μεγάλων

υδροηλεκτρικών έργων.

Να γίνει επαναξιολόγηση των όρων και περιορισμών που ισχύουν για την

Περιφερειακή Ζώνη, στη βάση της άρσης της απαγόρευσης εγκατάστασης

μικρών υδροηλεκτρικών.

Να ισχύει ότι ακριβώς και εντός του Εθνικού Πάρκου (να επιτρέπεται δηλαδή

η εγκατάσταση ΜΥΗΕ δυναμικότητας έως 5MW).

66..22..11..66 ΠΠεερριιοοχχέέςς ααπποοκκλλεειισσμμοούύ

Λαμβάνοντας υπόψη:

1) τους όρους και περιορισμούς, όπως αυτοί διατυπώνονται στην Κοινή

Υπουργική Απόφαση 23069 της 14.06.2005 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005) και

ισχύουν για την περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρεια Πίνδου και τις επιμέρους

ζώνες (Περιοχές προστασίας της φύσης, Ζώνες διατήρησης οικοτόπων και

ειδών),

2) την τεκμηρίωση που έγινε στην προηγούμενη ενότητα για την υπαγωγή των

ΜΥΗΕ δυναμικότητας έως και 5 MW στις επιτρεπόμενες δραστηριότητες της

Περιφερειακής Ζώνης,

συνοψίζονται τα εξής:

Πίνακας 6.1: Περιοχές αποκλεισμού εγκατάστασης ΜΥΗΕ σύμφωνα με τους

όρους/περιορισμούς που τίθενται στην ΚΥΑ 23069/14.06.2005.

Περιοχή/Ζώνες προστασίας Δυνατότητα εγκατάστασης Μικρών


5MW

Περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου (εκτός των Περιοχών Προστασίας της

Φύσης και των Ζωνών Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών)

Επιτρέπεται (σύμφωνα με τους όρους/περιορισμούς που αναφέρονται στο άρθρο

3, παρ.25 της ΚΥΑ 23069/14.06.2005 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005).

Περιοχές Προστασίας της Φύσης Δεν επιτρέπεται. Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών Δεν επιτρέπεται.





Περιοχή/Ζώνες προστασίας


Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας ≤ 5MW

Περιφερειακή Ζώνη του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου

- Να συνεχίσει να ισχύει η απαγόρευση κατασκευής/λειτουργίας μεγάλων

υδροηλεκτρικών έργων.

- Να γίνει επαναξιολόγηση των όρων και περιορισμών που ισχύουν για την

Περιφερειακή Ζώνη, στη βάση της άρσης της απαγόρευσης εγκατάστασης μικρών

υδροηλεκτρικών. - Να ισχύει ότι ακριβώς και εντός του Εθνικού

Πάρκου (να επιτρέπεται δηλαδή η

εγκατάσταση ΜΥΗΕ δυναμικότητας έως 5MW).

66..22..11..77 ΣΣυυμμππεερράάσσμμαατταα

- Στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου (εκτός των Περιοχών Προστασίας

της Φύσης και των Ζωνών Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών) επιτρέπεται η

χωροθέτηση ΜΥΗΕ δυναμικότητας ≤ 5MW

- Στις Περιοχές Προστασίας της Φύσης δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση ΜΥΗΕ.

- Στις Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση

ΜΥΗΕ.

- Στην Περιφερειακή ζώνη προτείνεται να συνεχίσει να ισχύει η απαγόρευση

κατασκευής/λειτουργίας μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων.

- Στην Περιφερειακή ζώνη να γίνει επαναξιολόγηση των όρων και περιορισμών που

ισχύουν για την Περιφερειακή Ζώνη, στη βάση της άρσης της απαγόρευσης

εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών.

- Στην Περιφερειακή ζώνη να ισχύει ότι ακριβώς και εντός του Εθνικού Πάρκου (να

επιτρέπεται δηλαδή η εγκατάσταση ΜΥΗΕ δυναμικότητας έως 5MW).

- Για την εγκατάσταση και λειτουργία μικρών υδροηλεκτρικών δυναμικότητας έως

και 5 MW στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου (εκτός των Περιοχών

Προστασίας της Φύσης και των Ζωνών Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών) και

στην Περιφερειακή Ζώνη (εφόσον ισχύσει) θα πρέπει να τηρείται η διαδικασία της

περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.

- Κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης ΜΥΗΕ δυναμικότητας έως και 5

MW απαιτείται η γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης, σύμφωνα με τις κείμενες

διατάξεις.





66..22..22 ΠΠεερριιοοχχέέςς ααπποοκκλλεειισσμμοούύ εεγγκκααττάάσστταασσηηςς ΜΜΥΥΗΗΕΕ σσύύμμφφωωνναα μμεε ττοουυςς

όόρροουυςς//ππεερριιοορριισσμμοούύςς ττοουυ ΕΕιιδδιικκοούύ χχωωρροοττααξξιικκοούύ γγιιαα ττιιςς ΑΑννααννεεώώσσιιμμεεςς ΠΠηηγγέέςς

ΕΕννέέρργγεειιααςς

Στο παρόν κεφάλαιο προσδιορίζονται όλες εκείνες οι περιοχές στις οποίες αποκλείεται

η χωροθέτηση μικρών υδροηλεκτρικών δυναμικότητας ≤ 5MW στην προστατευόμενη

περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου. Για τον προσδιορισμό των περιοχών

αυτών (περιοχές αποκλεισμού) χρησιμοποιούνται οι όροι/περιορισμοί που τίθενται

στο τελικό σχέδιο του Ειδικού Χωροταξικού (Οκτώβριος, 2008) όπως αυτό

παρουσιάστηκε και εγκρίθηκε ομόφωνα από την Κυβερνητική Επιτροπή.

Ειδικότερα, και πριν από την παράθεση όλων εκείνων των περιοχών στις οποίες

αποκλείεται η χωροθέτηση μικρών υδροηλεκτρικών, αναλύονται στις ενότητες που

ακολουθούν οι έννοιες “Μικρό Υδροηλεκτρικό” και “Συνοδευτικές εγκαταστάσεις”,

προσδιορίζονται οι κανόνες για τη χωροθέτηση των μικρών υδροηλεκτρικών και

εντοπίζονται τα υδατικά διαμερίσματα με εκμεταλλεύσιμο υδραυλικό δυναμικό.

66..22..22..11 ΕΕννννοοιιοολλοογγιικκήή ππρροοσσέέγγγγιισσηη

- ΜΜιικκρράά ΥΥδδρροοηηλλεεκκττρριικκάά έέρργγαα ((ΜΜΥΥΗΗΕΕ)):: Εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας με τη χρήση υδατικού δυναμικού, η ισχύς των οποίων δεν υπερβαίνει

τα 15 MW.

Στην παρούσα ωστόσο ειδική μελέτη η διερεύνηση που γίνεται αφορά στην

εγκατάσταση μικρών υδροηλεκτρικών δυναμικότητας ≤ 5MW.

- ΣΣυυννοοδδεευυττιικκέέςς εεγγκκαατταασσττάάσσεειιςς ΑΑΠΠΕΕ:: Εγκαταστάσεις που είναι κατά περίπτωση

απαραίτητες για τη λειτουργία των έργων ΑΠΕ, όπως είναι ιδίως οι γραμμές

μεταφοράς υψηλής τάσεως, οι υποσταθμοί ηλεκτρικής ενέργειας, οι οδικές

συνδέσεις κλπ.

Για τα συνοδά έργα των ΜΥΗΕ εφαρμόζονται οι κατευθύνσεις της παρ.2 του

άρθρου 6 του τελικού σχεδίου του Ειδικού Χωροταξικού (Οκτώβριος, 2008).

66..22..22..22 ΚΚααννόόννεεςς γγιιαα ττηη χχωωρροοθθέέττηησσηη ΜΜιικκρρώώνν ΥΥδδρροοηηλλεεκκττρριικκώώνν ΈΈρργγωωνν

Σύμφωνα με το τελικό σχέδιο του Ειδικού Χωροταξικού για τις Ανανεώσιμες Πηγές

Ενέργειας (Οκτώβριος, 2008), ο χωροταξικός σχεδιασμός των Μικρών

Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ) αποσκοπεί:

α. Στον εντοπισμό υδατικών διαμερισμάτων με εκμεταλλεύσιμο υδραυλικό δυναμικό.

β. Στον προσδιορισμό περιοχών ασυμβατότητας ή αποκλεισμού, μέσα στις οποίες

πρέπει να αποκλεισθεί η χωροθέτηση των ΜΥΗΕ και των συνοδευτικών τους έργων.





γ. Στον καθορισμό κριτηρίων για την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας των

υποδοχέων ΜΥΗΕ.

δ. Στον καθορισμό κριτηρίων και κανόνων ένταξης των ΜΥΗΕ στο φυσικό,

πολιτιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής εγκατάστασης.

ε. Στην εφαρμογή των αρχών διαχείρισης των υδάτων σύμφωνα με την ισχύουσα

κοινοτική νομοθεσία και ειδικότερα την Οδηγία – πλαίσιο για τα νερά, 2000/60 καθώς

και την Οδηγία για τις πλημμύρες 2007/60.

Αξίζει να αναφερθεί εδώ ότι, σύμφωνα με το άρθρο 3 “Χρήσεις, δραστηριότητες,

μέτρα, όροι και περιορισμοί” της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 23069 της 14.06.2005

(ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005) η παρούσα ειδική μελέτη εκπονείται στο πλαίσιο του

σχεδιασμού διαχείρισης των υδατικών πόρων σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΟΚ

και το ν. 3199/2003 (ΦΕΚ 280 Α΄). Προς την ίδια κατεύθυνση συμβάλλει και η

χωροθέτηση των ΜΥΗΕ σύμφωνα με τους όρους/περιορισμούς του τελικού σχεδίου

του Ειδικού Χωροταξικού, δηλαδή την προστασία/διαχείριση των υδάτων της χώρας

σύμφωνα με την Οδηγία πλαίσιο για τα νερά (2000/60/ΕΚ).

66..22..22..33 ΥΥδδααττιικκάά δδιιααμμεερρίίσσμμαατταα μμεε εεκκμμεεττααλλλλεεύύσσιιμμοο υυδδρρααυυλλιικκόό δδυυννααμμιικκόό

Περιοχές με δυνατότητα αξιοποίησης του υδατικού δυναμικού εντοπίζονται κυρίως σε

ημιορεινές και ορεινές περιοχές (δασικές ή χέρσες εκτάσεις), όπου η ύπαρξη του

φυσικού πόρου (νερό) σε συνδυασμό με την υψομετρική διαφορά που επιτυγχάνεται

από το σημείο υδροληψίας μέχρι τον σταθμό παραγωγής ενέργειας, εξασφαλίζουν

την σκοπιμότητα και βιωσιμότητα του έργου. Κατά τη χωροθέτηση λοιπόν του

σταθμού παραγωγής και του σημείου υδροληψίας θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη

έμφαση στον εντοπισμό ανάλογων περιοχών στις οποίες η υψομετρική διαφορά θα

συμβάλλει στη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση του νερού.

Επισημαίνεται εδώ ότι, με βάση τις εκτιμήσεις που έγιναν για το υδροηλεκτρικό

δυναμικό της χώρας ανά υδατικό διαμέρισμα, μεγάλη πυκνότητα εκμεταλλεύσιμου

δυναμικού – μεταξύ άλλων – παρουσιάζει και το υδατικό διαμέρισμα της Ηπείρου.

Προς την κατεύθυνση αυτή είναι κρίσιμο να αξιοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό το

συγκριτικό αυτό πλεονέκτημα της περιοχής μελέτης προς παραγωγή ανανεώσιμης

ενέργειας, χωρίς ωστόσο να παρατηρηθούν φαινόμενα κακοποίησης/υποβάθμισης

του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

66..22..22..44 ΠΠεερριιοοχχέέςς ααπποοκκλλεειισσμμοούύ

Σύμφωνα με τελικό σχέδιο του Ειδικού Χωροταξικού (Οκτώβριος, 2008), η

χωροθέτηση ΜΥΗΕ αποκλείεται εντός των ακολούθως περιοχών:





α. Των κηρυγμένων διατηρητέων μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς

και των άλλων μνημείων μείζονος σημασίας της παρ. 5 ββ) του άρθρου 50 του ν.

3028/2002, καθώς και των οριοθετημένων αρχαιολογικών ζωνών προστασίας Α που

έχουν καθορισθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου 91του ν. 1892/1991 ή καθορίζονται

κατά τις διατάξεις του ν. 3028/2002.

β. Των περιοχών απολύτου προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης που

καθορίζονται κατά τις διατάξεις των άρθρων 19 παρ. 1 και 2 και 21 του ν.1650/1986.

γ. Των Υγροτόπων διεθνούς σημασίας (Υγρότοποι Ραμσάρ).

δ. Των πυρήνων των Εθνικών Δρυμών, των κηρυγμένων μνημείων της φύσης και

των αισθητικών δασών που δεν περιλαμβάνονται στις περιοχές της προηγούμενης

περιπτώσεως β’.

ε. Των οικοτόπων προτεραιότητας περιοχών της Επικράτειας που έχουν ενταχθεί ως

τόποι κοινοτικής σημασίας στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 σύμφωνα με την απόφαση

2006/613/ΕΚ της Επιτροπής (ΕΕ L 259 της 21.9.2006, σ.1).

στ. Των παραδοσιακών οικισμών και των ιστορικών κέντρων ή τμημάτων πόλεων.

ζ. Των τμημάτων των λατομικών περιοχών και μεταλλευτικών και εξορυκτικών ζωνών

που λειτουργούν επιφανειακά.

η. Άλλων περιοχών ή ζωνών που υπάγονται σήμερα σε ειδικό καθεστώς χρήσεων γης,

βάσει του οποίου δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση ΜΥΗΕ και για όσο χρόνο ισχύουν.

66..22..22..55 ΣΣυυμμππεερράάσσμμαατταα

Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται οι περιοχές στις οποίες αποκλείεται η

χωροθέτηση ΜΥΗΕ σύμφωνα με το τελικό σχέδιο του Ειδικού Χωροταξικού

(Οκτώβριος, 2008). Κατόπιν αυτού αναλύονται ειδικότερα κριτήρια για τη

χωροθέτηση/αδειοδότηση των ΜΥΗΕ και των συνοδών έργων (δίκτυο πρόσβασης και

μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Αναφέρεται ότι, η παρουσίαση των ειδικών κριτηρίων χωροθέτησης των ΜΥΗΕ και

των συνοδών έργων αυτών αναφέρονται στις διατάξεις των άρθρων 6 (παρ.2), 15 και

16 του Ειδικού χωροταξικού για τις ΑΠΕ.

Πιο αναλυτικά:





Πίνακας 6.2: Περιοχές αποκλεισμού εγκατάστασης ΜΥΗΕ σύμφωνα με τους

όρους/περιορισμούς του Ειδικού χωροταξικού για τις ΑΠΕ.

Περιοχή Προτάσεις Δυνατότητα εγκατάστασης

Μικρών Υδροηλεκτρικών

Έργων δυναμικότητας ≤ 5MW Κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία της

παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και άλλα μνημεία μείζονος σημασίας της παρ. 5

ββ) του άρθρου 50 του ν. 3028/2002,

καθώς και οριοθετημένες αρχαιολογικές ζώνες προστασίας Α που έχουν καθορισθεί

κατά τις διατάξεις του άρθρου 91 του ν. 1892/1991 ή καθορίζονται κατά τις

διατάξεις του ν. 3028/2002

- Δεν επιτρέπεται.

Περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης

και προστασίας της φύσης που

καθορίζονται κατά τις διατάξεις των άρθρων 19 παρ. 1 και 2 και 21 του

ν.1650/1986.


Υγρότοποι διεθνούς σημασίας (Υγρόποι

Ramsar)


Πυρήνες Εθνικών Δρυμών, κηρυγμένα μνημεία της φύσης και αισθητικά δάση


Οικότοποι προτεραιότητας - Δεν επιτρέπεται. Παραδοσιακοί οικισμοί και ιστορικά κέντρα

ή τμήματα πόλεων


Τμήματα λατομικών περιοχών και μεταλλευτικών και εξορυκτικών ζωνών που

λειτουργούν επιφανειακά


Άλλων περιοχών ή ζωνών που υπάγονται

σήμερα σε ειδικό καθεστώς χρήσεων γης, βάσει του οποίου δεν επιτρέπεται η

χωροθέτηση ΜΥΗΕ και για όσο χρόνο

ισχύουν


Συμπληρωματικά με τις ανωτέρω ζώνες αποκλεισμού θα πρέπει να επισημανθούν

κατά σειρά τα εξής:

1) Για τα συνοδά έργα των ΜΥΗΕ (δίκτυα πρόσβασης και μεταφοράς

ηλεκτρικής ενέργειας) θα πρέπει να εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 6,

παρ.2 του τελικού σχεδίου Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ. Σε κάθε περίπτωση και

για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα πρέπει να λαμβάνονται

σοβαρά υπόψη τα εξής:

- Η αξιοποίηση/χρήση υφισταμένων οδών για την εξυπηρέτηση με τις απαραίτητες

βελτιώσεις και επεκτάσεις.

- Ο σχεδιασμός των έργων να γίνεται κατά τρόπο ώστε να αποφεύγονται, κατά το

δυνατόν, μεγάλου βάθους και εκτεταμένες εκσκαφές το δε πλάτος των δρόμων

πρόσβασης να περιορίζεται στο αναγκαίο μέτρο.





- Παράλληλα πρέπει να εκτελούνται όλα τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα και

έργα ανάσχεσης της διάβρωσης, ώστε να μην υπάρξει πιθανότητα αλλοίωσης του

τοπίου λόγω του έργου.

- Η φθορά της βλάστησης να περιορίζεται στο ελάχιστο δυνατόν (η εκχέρσωση

θάμνων και δέντρων θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις υποδείξεις τις τοπικής

Δασικής Υπηρεσίας) και να αποκαθίσταται η αισθητική του τοπίου.

- Η εσωτερική οδοποιία να είναι χωμάτινη με επίστρωση χαλικιού (3Α).

- Η γραμμή μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το δίκτυο της ΔΕΗ να

ακολουθεί, κατά το δυνατόν, τις υφιστάμενες οδούς προσπέλασης, ώστε να

περιορίζεται στο ελάχιστο η εκχέρσωση εκτάσεων ή η γενικότερη υποβάθμιση του

περιβάλλοντος.

2) Στην ίδια “γραμμή” ύπαρξης υδροδυναμικού, δηλαδή στο ίδιο υδατόρρευμα θα

πρέπει να γίνεται εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας των υποδοχέων

(υδατορευμάτων) ΜΥΗΕ, δηλαδή της μέγιστης δυνατότητας εγκατάστασης (δηλ. της

πυκνότητας εγκατάστασης) ΜΥΗΕ. Για την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας

ισχύουν τα κριτήρια που αναφέρονται στο άρθρο 16 του τελικού σχεδίου Ειδικού

Χωροταξικού.

3) Απαραίτητη είναι η εκτίμηση της οικολογικής παροχής, δηλαδή της παροχής νερού

που παραμένει στη φυσική κοίτη υδατορεύματος, αμέσως κατάντη του έργου

υδροληψίας του υπό χωροθέτηση ΜΥΗΕ. Πρέπει δε να εκλαμβάνεται το μεγαλύτερο

από τα πιο κάτω μεγέθη, εκτός αν απαιτείται τεκμηριωμένα η αύξησή της, λόγω των

απαιτήσεων του κατάντη οικοσυστήματος (ύπαρξη σημαντικού οικοσυστήματος):

- 30% της μέσης παροχής των θερινών μηνών Ιουνίου - Ιουλίου - Αυγούστου ή

- 50% της μέσης παροχής του μηνός Σεπτεμβρίου ή

- 30 lt/sec σε κάθε περίπτωση.

Επαναλαμβάνεται στο σημείο αυτό ότι, πέραν της ελάχιστης απαιτούμενης

οικολογικής παροχής που θα παραμένει στην κοίτη του υδατορέματος αμέσως

κατάντη του έργου υδροληψίας, και όπως αυτή ποσοτικοποιείται από το σχέδιο του

Ειδικού Χωροταξικού, θα πρέπει να συνεξετάζονται τα ακόλουθα:

Σενάριο λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου, δηλ. την καταγραφή σε

πίνακα για ένα μέσο και ένα ξηρό υδρολογικό έτος των μέσων μηνιαίων

παροχών του ρέματος στη θέση υδροληψίας του έργου, των εισροών

στην υδροληψία του, των ποσοτήτων που υπερχειλίζουν και της





οικολογικής παροχής που αφήνεται στα κατάντη.

Ο υπολογισμός της οικολογικής παροχής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη

μεταξύ άλλων, την διατήρηση των κατάντη οικοσυστημάτων και την

ελευθεροεπικοινωνία της ιχθυοπανίδας σε συνδυασμό με τη μορφολογία

της κοίτης του ρέματος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η διατήρηση ικανής

ενεργής υδάτινης διατομής για την εξασφάλιση των παραπάνω

αναφερόμενων λειτουργιών. Ειδικότερα, η οικολογική παροχή θα πρέπει

πέραν της υπόγειας ροής διαμέσου των φερτών της κοίτης του ρέματος,

να εξασφαλίζει επιφανειακή ροή τέτοια που να μην υπολείπεται της ροής

λειτουργίας της διάταξης της ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας

(στην περίπτωση που απαιτηθεί η κατασκευή του).

Μέριμνα, τέλος, κατά τον υπολογισμό της οικολογικής παροχής θα πρέπει να υπάρχει

και για το εξής:

Τον προσδιορισμό της ελάχιστης ποσότητας νερού (οικολογική παροχή)

που θα υπάρχει σε όλα τα σημεία της κοίτης, έτσι ώστε να υπάρχει

δυνατότητα επιβίωσης της ιχθυοπανίδας. Το βάθος νερού και οι

συνθήκες ροής θα πρέπει να τεκμηριώνεται ότι επαρκούν για την

επιβίωση των ψαριών.

4) Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να αποδίδεται κατά την έγκριση των σχετικών

περιβαλλοντικών όρων στην εκτίμηση και αντιμετώπιση των συνολικών και

σωρευτικών επιπτώσεων των ΜΥΗΕ, που βρίσκονται εντός απόστασης 10 χλμ.

φυσικής κοίτης ανάντη και κατάντη των άκρων του προτεινόμενου έργου.

5) Τα έργα μικρού ύψους υδραυλικής πτώσης (Η<20 m), πρέπει να σχεδιάζονται με

τέτοιον τρόπο ώστε το συνολικό οπτικό αποτέλεσμα από το έργο (κύριο έργο και

συνοδά) να έχει τη μικρότερη δυνατή επίπτωση και να καταλαμβάνει τον ελάχιστο

δυνατό όγκο. Στην περίπτωση που είναι τεχνικά δυνατό, το έργο υδροληψίας και ο

σταθμός παραγωγής πρέπει να αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο και να αποφεύγεται η

διάσπαση τους σε διακριτές θέσεις. Σε αντίθετη περίπτωση, πρέπει το μεγαλύτερο

μέρος των έργων προσαγωγής του νερού και του σταθμού να κατασκευάζεται

υπόγεια.

6) Στα έργα μέσου και μεγάλου ύψους υδραυλικής πτώσης (Η>20 m), τα οποία

χωροθετούνται εντός των περιοχών του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000, κρίνεται σκόπιμη η

κατασκευή σηράγγων ή εγκιβωτισμένων αγωγών εντός του εδάφους στο υδραυλικό

σύστημα προσαγωγής και απαγωγής της παροχής, ώστε να μην υπάρχει πρόσθετη





περιβαλλοντική επιβάρυνση. Επιβάλλεται η αξιοποίηση/χρήση των υφιστάμενων

υποδομών (δρόμοι, δίκτυα κλπ.).

7) Το μήκος των συνοδών έργων πρόσβασης (οδοποιία) για τις κατηγορίες έργων με

ονομαστική ισχύ μικρότερη του 1 MW, δεν μπορεί να είναι δυσανάλογο των

υπολοίπων έργων που απαιτούνται για την κατασκευή του υδροηλεκτρικού έργου

(μήκος σωλήνωσης προσαγωγής) και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπερβαίνει

συνολικά τα 3,0 χλμ. Δεν πρέπει να επιτρέπονται έργα οδοποιίας η κατασκευή των

οποίων απαιτεί ουσιώδη μεταβολή στην παραποτάμια βλάστηση και σε γεωλογικούς

σχηματισμούς ή συνεπάγεται επίχωση της κοίτης του υδατορεύματος ή ενδέχεται να

προκαλέσει κατολισθήσεις, διαβρώσεις και ασταθείς εδαφικές συνθήκες. Επίσης θα

πρέπει να υπάρχει μέριμνα εφόσον τεχνικώς είναι εφικτό τα δίκτυα διασύνδεσης να

είναι υπόγεια.

8) Η νέα γραμμή ΜΤ που κατασκευάζεται αποκλειστικά για τη διασύνδεση ενός ΜΥΗΕ

με ονομαστική ισχύ <1 MWe, δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 5 χλμ. Εξαιρούνται

οι περιπτώσεις σύνδεσης ΜΥΗΕ στο δίκτυο μέσης τάσης που κατασκευάζονται εξ

ολοκλήρου επί υφισταμένων υποδομών ή που δεν απαιτούν συνοδά έργα μήκους

μεγαλύτερου των 5 χλμ. Εξαιρούνται επίσης οι περιπτώσεις υπογείου δικτύου που

οδεύει κατά μήκος των συνοδών έργων οδοποιίας ή του αγωγού προσαγωγής.





77 ΣΣΥΥΜΜΠΠΕΕΡΡΑΑΣΣΜΜΑΑΤΤΑΑ ΚΚΑΑΙΙ ΠΠΡΡΟΟΤΤΑΑΣΣΕΕΙΙΣΣ

77..11 ΠΠρροοττεειιννόόμμεεννηη ααξξιιοοπποοίίηησσηη υυδδρροοδδυυννααμμιικκοούύ ππεερριιοοχχήήςς μμεελλέέττηηςς

Τα αποτελέσματα της διερεύνησης αξιοποίησης του υδροδυναμικού της περιοχής

μέσω ΜΥΗΕ έως 5 MW παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα και στο Χάρτη 4

(Προτεινόμενη αξιοποίηση υδροδυναμικού). Σημειώνεται ότι το αναφερόμενο πλήθος

έργων περιλαμβάνει και τις υφιστάμενες άδειες και αιτήσεις. Επίσης καμιά από τις

υφιστάμενες άδειες και αιτήσεις όπως και από τα νέα προτεινόμενα έργα δεν έχει ισχύ

μεγαλύτερη των 5MW.





Πίνακας 7.1. Προτεινόμενη αξιοποίηση υδροδυναμικού περιοχής μελέτης μέσω ΜΥΗΕ < 5 MW

Λεκάνη απορροής (κύριο υδατόρευμα)

Υπολεκάνη απορροής Πλήθος έργων

[υφιστάμενες άδειες –αιτήσεις και νέα προτεινομενα έργα]

Συνολική ισχύς [MW]

Μέση ισχύς ανά έργο

[MW]

Αώος Κόνιτσα – Βοβούσα 19 26,80 1,4

Αώος Βοβούσα – Πηγές 2 1,2 0,6

Αώος Φράγμα Πηγών

Σαραντάπορος Κρεμαστής 1 0,9 0,9

Σαραντάπορος Βουρκοπόταμος 5 8,90 1,8

Βοϊδομάτης Κλειδωνιάς 3 3,30 1,1

Άραχθος Ζαγορίτικου - Βάρδα 11 12,40 1,1

Βενέτικος Άνω Βενέτικος 4 8,50 2,1

Βενέτικος Κάτω Βενέτικος 12 24,10 2,0






77..22 ΠΠεερριιββααλλλλοοννττιικκέέςς εεππιιππττώώσσεειιςς κκααιι μμέέττρραα ααννττιιμμεεττώώππιισσηηςς

77..22..11 ΕΕννδδεεχχόόμμεεννεεςς εεππιιππττώώσσεειιςς ααππόό ττηηνν κκαατταασσκκεευυήή κκααιι λλεειιττοουυρργγίίαα ΜΜΥΥΗΗΕΕ

Κατωτέρω γίνεται προσπάθεια να αναφερθούν συνοπτικά οι κυριότερες επιπτώσεις

των Μικρών Υδροηλεκτρικών τόσο στη φάση κατασκευής όσο και στη φάση

λειτουργίας τους. Η παράθεση των στοιχείων βασίζεται ως επί το πλείστον σε

βιβλιογραφικά δεδομένα και σε λοιπά εμπειρικά συμπεράσματα.

Για την κωδικοποίηση δε των επιπτώσεων λήφθησαν υπόψη και τα εξειδικευμένα

περιεχόμενα των Προμελετών και Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που

παρουσιάζονται στο Παράρτημα “Περιεχόμενο, Δικαιολογητικά και λοιπά στοιχεία

φακέλων”, Κεφάλαιο Α’, της ΚΥΑ αριθμ. οικ. 104248/ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ

663/26.05.2006) “Περιεχόμενο, δικαιολογητικά και λοιπά στοιχεία των Προμελετών

περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΠΠΕ), των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

(ΜΠΕ), καθώς και συναφών μελετών περιβάλλοντος, έργων Ανανεώσιμων Πηγών

Ενέργειας (ΑΠΕ)”.

Επιπτώσεις εξετάζονται για τα εξής:

- Έδαφος.

- Νερό.

- Οικοσυστήματα, χλωρίδα/βλάστηση.

- Πανίδα.

- Τοπίο.

- Μικροκλίμα.

- Θόρυβος.

- Αέριες εκπομπές.

- Απόβλητα.

Είναι κρίσιμο να αναφερθεί εδώ ότι ο βαθμός επίπτωσης (υψηλός, μέτριος, χαμηλός)

δύναται να διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή και να εξαρτάται από τη

φυσιογνωμία της περιοχής, τα τοπικά χαρακτηριστικά, τις υφιστάμενες

θεσμοθετήσεις, κ.λπ. Για το λόγο αυτό κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση των

έργων θα πρέπει να γίνεται ειδικότερη διερεύνηση σε ορισμένες παραμέτρους της

περιοχής (π.χ οικότοποι προτεραιότητας, είδη ιχθυοπανίδας, είδη ορνιθοπανίδας,

κ.λπ.). Λεπτομέρειες παρουσιάστηκαν στην ενότητα 3.4 “Συμπεράσματα” και

συγκεκριμένα στον “Πίνακα 3.6: Ειδικά κριτήρια διερεύνησης κατά τη





χωροθέτηση/αδειοδότηση ΜΥΗΕ στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου”.

Πλέον των ανωτέρω, και σε ότι αφορά τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από

την κατασκευή και λειτουργία Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων, θα πρέπει να

αναφερθεί ότι δεν μπορεί να γενικεύσει κανείς εύκολα, και αυτό που απαιτείται είναι η

εξέταση των επιπτώσεων αυτών στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης

(φάση κατασκευής ενός ΜΥΗΕ, φάση λειτουργίας ενός ΜΥΗΕ, τυχόν σωρευτικές

επιπτώσεις του ΜΥΗΕ με άλλα ΜΥΗΕ της ίδιας περιοχής, κ.λπ.).

Οι επιπτώσεις δε αυτές διαφέρουν σημαντικά και εξαρτώνται από το αν το

υδροηλεκτρικό έργο συνοδεύεται ή όχι από ταμιευτήρα (και πόσο μεγάλο) ή αν είναι

ελευθέρας ροής αξιοποιώντας την ορμή κάποιου υδατορεύματος. Εξαρτώνται επίσης

από το αν γίνεται εκτροπή των νερών του υδατορεύματος, κι αν ναι σε τι ποσοστό,

και φυσικά από τα μέτρα που έχουν ληφθεί κατά το σχεδιασμό για την άμβλυνση και

αντιμετώπιση των όποιων επιπτώσεων.

Κατωτέρω, λοιπόν, συνοψίζονται οι επιπτώσεις που δύνανται να υπάρξουν κατά την

κατασκευή και λειτουργία μικρών υδροηλεκτρικών έργων. Ειδικότερα:

Έδαφος

Όταν η κατασκευή ΜΥΗE συνδυάζεται και με τη κατασκευή υδροταμιευτήρα, ισχύουν

τα εξής:

- Με τη δημιουργία του φράγματος και των λοιπών συνοδευτικών έργων

κατακλύζονται εκτάσεις γης και έτσι ενδέχεται να μεταβληθούν οι υφιστάμενες

χρήσεις γης της περιοχής.

- Πιθανή αλλοίωση του εδάφους από τη διάνοιξη δανειοθάλαμου για την απόληψη

υλικών.

- Πιθανή μεταβολή στη μορφολογία του εδάφους από την κατασκευή τόσο του

ορύγματος του ταμιευτήρα όσο και του ίδιου του φράγματος καθώς και πιθανή

αλλοίωση του ανάγλυφου.

- Ενδεχόμενη πρόκληση κατολισθήσεων.





Όταν δεν κατασκευάζεται υδροταμιευτήρας, τότε επίσης αναμένεται:

- Πιθανή αλλοίωση του εδάφους από την κατασκευή αποθεσιοθαλάμου για την

επακόλουθη απόθεση των υλικών που θα προκύψουν από την κατασκευή του

ορύγματος που θα δημιουργηθεί από τον αγωγό μεταφοράς και πτώσης του

νερού, καθώς και από όλα τα υπόλοιπα βοηθητικά κατασκευαστικά έργα.

- Πιθανή μεταβολή της μορφολογίας του εδάφους από τις προαναφερθείσες

κατασκευές.

Νερό

(i) ποσότητα

Όταν η κατασκευή ΜΥΗΕ συνδυάζεται και με τη κατασκευή υδροταμιευτήρα, ισχύουν

τα εξής:

- Πιθανή μεταβολή της ποσότητας του νερού στα κατάντη του φράγματος με

εναλλαγές περιόδων ξηρασίας και πλημμυρών.

- Επιβράδυνση της ροής του ποταμού στο φράγμα και επιτάχυνση της ροής του

κατάντη του φράγματος.

- Πιθανές μεταβολές στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής.

Οι δύο πρώτες επιπτώσεις ισχύουν με κάποιες μικρές τροποποιήσεις και στην

περίπτωση που δεν κατασκευάζεται υδροταμιευτήρας συνοδευτικά με την κατασκευή

του ΜΥΗΕ.

(ii) ποιότητα

- Το νερό που υπερχειλίζει από το φράγμα δύναται να είναι “φτωχό” σε φερτές

ύλες αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας.

- Στην περίπτωση μη αποψίλωσης της βλάστησης μέσα από το χώρο που

κατακλύζεται, παρατηρείται μείωση του οξυγόνου στο νερό λόγω βιοαποδόμησης

των οργανικών και έκλυση μεθανίου εξαιτίας της συνεπακόλουθης δημιουργίας

αναερόβιων συνθηκών στον πυθμένα.

- Τα αναπτυσσόμενα αναερόβια βακτήρια μπορούν να μετατρέψουν τον αβλαβή

ανόργανο υδράργυρο, που προϋπάρχει στο έδαφος, σε μεθυλυδράργυρο που

είναι τοξικός και βιοσυσσωρεύσιμος, καθώς μέσω της τροφικής αλυσίδας μπορεί

να μεταβιβαστεί τελικά και στους ανώτερους οργανισμούς.





- Επίσης, μπορεί να παρατηρηθεί μείωση του διαλυμένου οξυγόνου και αλλαγή στη

θερμοκρασία του νερού, όπου το νερό της λίμνης στα ανώτερα στρώματα είναι

πιο ζεστό λόγω της στασιμότητας, ενώ το πιο κρύο νερό βυθίζεται και είναι

φτωχότερο σε οξυγόνο. Αυτό έχει ως συνέπεια το νερό που απελευθερώνεται

στην κοίτη του ποταμού, είτε άμεσα είτε μετά το σταθμό παραγωγής, να είναι πιο

κρύο και πιο ανοξικό από το φυσικό, αν προέρχεται από το κάτω στόμιο του

φράγματος, και να προκαλέσει προβλήματα διαβίωσης ή ακόμα και θανάτωση της

ιχθυοπανίδας, που είναι συνηθισμένη να ζει σε θερμότερο και πιο οξυγονωμένο

νερό.

- Το πρόβλημα είναι σαφώς τοπικό και επικεντρώνεται στην περιοχή αμέσως

κατάντη του φράγματος ή του σταθμού παραγωγής. Αν πάλι το νερό προέρχεται

από το πάνω στόμιο του φράγματος, τότε θα είναι πιο θερμό από το κανονικό

οπότε και πάλι ενδέχεται να δημιουργηθεί τοπικό πρόβλημα.

- Τέλος, μπορεί να υπάρξει μείωση του pH από την αποσύνθεση της βιομάζας που

υπάρχει στον ταμιευτήρα, θολότητα και αιωρούμενα στερεά από την διάβρωση

του πυθμένα, καθώς και πιθανή αλάτωση του νερού.

Οικοσυστήματα, χλωρίδα/βλάστηση

- Πιθανή αλλοίωση του ποτάμιου και παραποτάμιου οικοσυστήματος ανάντη και

κατάντη του φράγματος.

- Πιθανή απώλεια ενός μέρους της φυσικής παρόχθιας χλωρίδας/βλάστησης.

- Η εναλλαγή περιόδων ξηρασίας ή πλημμυρών μπορεί να επιφέρει διάβρωση του

εδάφους και απώλεια της βλάστησης, παρόχθιας ή μη.

Πανίδα

Οι Λαμπροπούλου και συν. (2004) παρουσιάζουν μια ανασκόπηση των επιπτώσεων

στο φυσικό περιβάλλον από την κατασκευή και λειτουργία των ΜΥΗΕ, χωρίς όμως να

εμβαθύνουν στη δυναμική φύση του ποτάμιου συστήματος ούτε στον ψηλό

ενδημισμό της ποτάμιας πανίδας στη Βαλκανική χερσόνησο.

ΕΕππιιππττώώσσεειιςς ααππόό ττηηνν κκαατταασσκκεευυήή ΜΜΥΥΗΗΕΕ

- Αυξάνεται η στερεομεταφορά, εξαιτίας των χωματουργικών έργων δίπλα στην

κοίτη. Η επικάλυψη του χαλικόστρωτου πυθμένα από λεπτόκοκκα ιζήματα

επιβαρύνει την αναπαραγωγή των πεστροφών (τα αυγά τους δεν οξυγονώνονται





ικανοποιητικά).

- Εκχερσώνονται παρόχθιες συστάδες δέντρων στις θέσεις των έργων, με

αποτέλεσμα τη μείωση της έκτασης των παρόχθιων οικότοπων.

- Διευκολύνεται η πρόσβαση οχημάτων και επισκεπτών στους δρόμους πρόσβασης,

με αποτέλεσμα την αύξηση παρενόχλησης και της θηρευτικής πίεσης.

- Απορρίπτονται στερεά και υγρά απόβλητα στην κοίτη και τους δρόμους

πρόσβασης. Τα υγρά απόβλητα υποβαθμίζουν την ποιότητα των επιφανειακών και

υπόγειων νερών, με συνέπειες για τα μακροασπόνδυλα και τους θηρευτές τους.

ΕΕππιιππττώώσσεειιςς ααππόό ττηη λλεειιττοουυρργγίίαα ΜΜΥΥΗΗΕΕ

- Αλλοιώνονται ή κατακλύζονται παρόχθιοι σχηματισμοί βράχων, καθώς συχνά

επιλέγονται ως θέση για την κατασκευή του φράγματος (στενώσεις της κοίτης).

Οι παραποτάμιοι σχηματισμοί βράχων είναι συνήθως δυσπρόσιτοι στους

ανθρώπους και πολύτιμα καταφύγια και θέσεις αναπαραγωγής για τα αρπακτικά

πουλιά και τα χειρόπτερα.

- Αλλοιώνεται το καθεστώς ροής, με τη μετατροπή του ποτάμιου οικοσυστήματος

σε λιμναίο. Αυτό συνοδεύεται από ταπείνωση του υδροφόρου ορίζοντα,

εξαφάνιση της διαδοχής μικρών καταρρακτών και λιμνών και μείωση της

ετερογένειας των υδάτινων οικότοπων (Santucci et al. 2005: 987), με

αποτέλεσμα να περιορίζεται η δυναμικότητα του ποτάμιου συστήματος (Naiman

et al. 2005: 212-218).

- Αλλοιώνονται τα υδρολογικά χαρακτηριστικά του ποταμού (αυξάνεται η

διακύμανση της θερμοκρασίας νερού, μειώνεται η περιεκτικότητα του νερού σε

οξυγόνο). Αυτό έχει συνέπειες στην πανίδα των μακροασπονδύλων (μειώνονται

τα ανθεκτικά στη διάβρωση taxa και επικρατούν άλλα ανθεκτικά στην απόθεση)

και συνεπώς στην ιχθυοπανίδα (μειώνονται τα ποταμίσια είδη που έχουν μεγάλη

αλιευτική αξία, ενώ αυξάνονται άλλα εισαχθέντα λιμναία είδη) (Santucci et al.

2005: 986).

- Παρεμποδίζεται η μεταφορά οργανικών υλικών (ξύλο, φύλλα) και ανόργανων

ιζημάτων κατά μήκος του ποταμού. Αυτό μειώνει την τροφή για τα

μακροασπόνδυλα και τους θηρευτές τους. Επίσης, εμποδίζει την κινητικότητα της

κοίτης και τη δημιουργία νέων οικότοπων (Naiman et al. 2005:272).

- Διακόπτεται η επικοινωνία των ιχθυοπληθυσμών και δημιουργούνται επιμέρους





πληθυσμοί που χωρίζονται από τα λιμναία οικοσυστήματα των ταμιευτήρων. Η

κατασκευή ιχθυοδιαδρόμων κατάλληλων για τα υφιστάμενα είδη πρέπει να

προβλέπει και το φράγμα που δημιουργεί ο ταμιευτήρας στα είδη που δεν ζουν σε

λιμναίο περιβάλλον.

- Κατακλύζονται οι παρόχθιες εποχιακές κοιλότητες με νερό, που είναι πολύτιμες

θέσεις αναπαραγωγής για τα αμφίβια.

- Κατακλύζονται τα παρόχθια δάση και συστάδες από υγρόφιλα δέντρα. Η απουσία

αποθέσεων ιζημάτων ψηλότερα στις πλαγιές και η έντονη διακύμανση της

στάθμης του νερού εμποδίζουν την εγκατάσταση υγρόφιλων δέντρων στις όχθες

των ταμιευτήρων, με αποτέλεσμα να μειώνεται η έκταση των παρόχθιων

συστάδων στη λεκάνη και να σχηματίζεται παρόχθια ζώνη χωρίς ψηλή βλάστηση.

Με αυτό τον τρόπο περιορίζεται ένας παράγοντας ποικιλίας (φυλλοβόλα δέντρα),

με συνέπειες για την πανίδα.

- Κατακλύζονται τα εύφορα παρόχθια εδάφη, που έχουν σχηματιστεί από

αποθέσεις ιζημάτων. Μαζί τους χάνεται ένα μωσαϊκό βλάστησης (πλατύφυλλα

δέντρα, καρποφόρα δέντρα, μικρές καλλιέργειες και ξέφωτα) και μνημεία.

- Διευκολύνεται η πρόσβαση οχημάτων και επισκεπτών στους δρόμους πρόσβασης,

με αποτέλεσμα την αύξηση παρενόχλησης και της θηρευτικής πίεσης. Αυτό έχει

συνέπειες για ορισμένα μεγαλόσωμα είδη (Καστανή Αρκούδα κ.ά.) που συχνά

χρησιμοποιούν τις παρόχθιες ζώνες στις μετακινήσεις τους.

ΈΈκκτταασσηη ττωωνν εεππιιππττώώσσεεωωνν

- Οι παραπάνω επιπτώσεις επηρεάζουν κατά κύριο λόγο το χαμηλότερο και πιο

παραγωγικό τμήμα της κοίτης (κοντά στην έξοδο από τη λεκάνη απορροής),

δεδομένου ότι το έργο κατασκευάζεται στο σημείο με τη μεγαλύτερη απορροή.

- Αν σε μια λεκάνη κατασκευαστούν περισσότερα από ένα ΜΥΗΕ, αυτά θα έχουν

επιπτώσεις σε μεγάλο ποσοστό της υφιστάμενης κοίτης. Ας σημειωθεί ότι έχει

προταθεί η απομάκρυνση μιας σειράς μικρών φραγμάτων (ως πιο οικονομική από

την κατασκευή ιχθυοδιαδρόμων) σε περιπτώσεις που η οικολογική υγεία ενός

ποταμού αποτελεί στόχο πρώτης προτεραιότητας (Santucci et al. 2005: 987-989).

Τοπίο

- Ενδεχόμενη σημειακή αλλαγή και τομή του τοπίου, όπου από φυσικό τοπίο

μετατρέπεται σε κάποια σημεία του σε ανθρωπογενές.





Μικροκλίμα

- Πιθανή αλλαγή του μικροκλίματος, χωρίς ωστόσο να δημιουργούνται ιδιαίτερα

σημαντικά προβλήματα.

Θόρυβος

Οι παρακάτω επιπτώσεις ισχύουν και στις δύο περιπτώσεις ΜΥΗΕ με ή χωρίς

υδροταμιευτήρα.

- Σύμφωνα με τους περισσότερους κατασκευαστές οι μόνιμοι θόρυβοι των

στροβίλων μέσα στο εργοστάσιο είναι συνήθως κάτω από τα επιτρεπόμενα όρια,

οπότε δεν αναμένεται κάποια όχληση στον περιβάλλοντα χώρο εξωτερικά του

εργοστασίου.

- Απεναντίας, αναμένεται αύξηση των επιπέδων θορύβου κατά την κατασκευή του

ΜΥΗΕ από την κίνηση των μηχανημάτων και των οχημάτων του εργοταξίου. Ο

θόρυβος ωστόσο αυτός είναι χρονικά προσδιορισμένος (φάση κατασκευής) και

χωρικά εντοπισμένος (θέσεις κατασκευής έργων). Με το πέρας των

κατασκευαστικών εργασιών παύει να υπάρχει ο θόρυβος αυτός.

Αέριες εκπομπές

- Έχει παρατηρηθεί ότι στα υδροηλεκτρικά όπου δεν έχει απομακρυνθεί η

βλάστηση στη λεκάνη του ταμιευτήρα, αυτή αποσυντίθεται προκαλώντας τη

συσσώρευση και την απελευθέρωση μεθανίου, που είναι ανεπιθύμητο αέριο του

θερμοκηπίου, λόγω της δημιουργίας αναερόβιων συνθηκών. Ωστόσο τέτοιου

είδους επίπτωση δύναται να παρατηρηθεί σε μεγάλα υδροηλεκτρικά και όχι σε

μικρά υδροηλεκτρικά έργα.

- Κατά την κατασκευή του έργου αναμένονται, επίσης, κάποιες μικρές εκλύσεις

αέριων ρύπων και σκόνης από τα μηχανήματα και τα οχήματα του εργοταξίου.

Απόβλητα

Οι παρακάτω επιπτώσεις ισχύουν και στις δύο περιπτώσεις ΜΥΗΕ, με ή χωρίς

υδροταμιευτήρα.

- Στη φάση της κατασκευής του ΜΥΗΕ δημιουργούνται κάποια απόβλητα, κυρίως

από εξαρτήματα, λάδια ή και από τους εργαζομένους, τα οποία όμως είναι μικρής

κλίμακας όγκου.





- Από τη λειτουργία ενός ΜΥΗΕ δεν δημιουργούνται ιδιαίτερης επικινδυνότητας

απόβλητα. Συνήθως αυτά είναι οικιακής μορφής και διατίθενται εύκολα.

- Για τη λειτουργία του στροβίλου και της γεννήτριας απαιτούνται κάποια λιπαντικά,

όπως υδραυλικό έλαιο λειτουργίας, λιπαντικό για τον αξονικό τριβέα της

ηλεκτρογεννήτριας και άλλα για τα οποία απαιτείται ιδιαίτερη μέριμνα για τη

συλλογή και τη διαχείριση τους σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία περί

διάθεσης χρησιμοποιούμενων ορυκτέλαιων.

Συμπληρωματικά τέλος με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ΜΥΗΕ που αναλύθηκαν

συνοπτικά ανωτέρω, παρουσιάζονται στη συνέχεια και λοιπά μειονεκτήματα των

Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων. Ειδικότερα:

Όπως όλες οι τεχνολογίες ΑΠΕ, τα ΜΥΗΕ έχουν σημαντικά χαμηλότερη ενεργειακή

απόδοση από τις συμβατικές πηγές ενέργειας. Αυτό σε όρους της ενεργειακής αγοράς

σημαίνει ότι παράγουν ακριβή ενέργεια, εφόσον εξακολουθεί να υπάρχει επάρκεια

ορυκτών καυσίμων. Σήμερα η προώθηση των ΜΥΗΕ εξαρτάται ουσιαστικά από τις

κρατικές επιδοτήσεις και την υψηλή τιμή αγοράς της ανανεώσιμης ενέργειας.

Δεδομένου ότι η κρατική ενίσχυση μέσω των κοινοτικών κονδυλίων δεν είναι

απεριόριστη, θα πρέπει να αναζητηθούν καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις, ώστε να

μειωθεί το κόστος της ενέργειας που παράγεται από ΜΥΗΕ.

Τα ΜΥΗΕ σε αντίθεση με τα μεγάλα δεν έχουν τη δυνατότητα αποθήκευσης νερού σε

ταμιευτήρα. Αυτό το χαρακτηριστικό, που αποτελεί πλεονέκτημα όσον αφορά το

μέγεθος της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, συνεπάγεται μηδενική ευελιξία στη

διαχείριση της ενέργειας στο Σύστημα Μεταφοράς, αφού η παραγόμενη ενέργεια θα

πρέπει να καταναλώνεται άμεσα. Για το λόγο αυτό η ενέργεια που παράγεται από

ΜΥΗΕ δε χρησιμοποιείται σαν ενέργεια αιχμής, αλλά απορροφάται κατά

προτεραιότητα από το Σύστημα. Εξάλλου τα ΜΥΗΕ εμφανίζουν τη μέγιστη παραγωγή

κατά τους χειμερινούς μήνες, ενώ αντίθετα η αιχμή της ζήτησης σημειώνεται κατά

τους θερινούς.

Τέλος, η χωρική διασπορά των ΜΥΗΕ που είναι ευνοϊκή για την αποκέντρωση του

Συστήματος Μεταφοράς, μεταφράζεται σε αντίστοιχη διασπορά της ανθρώπινης

επέμβασης στο φυσικό περιβάλλον. Σε συνδυασμό με το μεγάλο πλήθος των έργων

,που διαχειρίζεται κυρίως ο ιδιωτικός τομέας και των εμπλεκομένων υπηρεσιών που

είναι αρμόδιες για την παρακολούθηση των έργων, ο έλεγχος τήρησης των

περιβαλλοντικών όρων επέμβασης είναι ιδιαίτερα δύσκολος. Η διαμόρφωση θεσμών





και εργαλείων για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας είναι κρίσιμη παράμετρος,

που πρέπει να ληφθεί υπόψη για την προώθηση των ΜΥΗΕ με βέλτιστους τεχνικο-

οικονομικούς όρους.

Σε κάθε περίπτωση οι δυσκολίες που παρουσιάζουν τα ΜΥΗΕ σε καμία περίπτωση δεν

πρέπει να θεωρηθεί ανασταλτικός παράγοντας για την προώθησή τους. Η εξασφάλιση

της ενεργειακής επάρκειας και η προστασία του περιβάλλοντος επιβάλλουν την

αξιοποίηση κάθε οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμης πηγής ενέργειας. Εξαρτάται

από τις μεθόδους και τη φιλοσοφία που θα εφαρμοστούν αν η ένταξη των ΜΥΗΕ στο

ενεργειακό σύστημα θα γίνει με ορθολογικό και αποδοτικό τρόπο.

77..22..22 ΜΜέέττρραα ααννττιιμμεεττώώππιισσηηςς ττωωνν εεππιιππττώώσσεεωωνν

Κατωτέρω γίνεται προσπάθεια να κωδικοποιηθούν ορισμένα μέτρα αντιμετώπισης

των επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία ΜΥΗΕ και των συνοδών τους

έργων (οδοποιία πρόσβασης και δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας). Είναι

σημαντικό να αναφερθεί εδώ ότι ο βαθμός επίπτωσης τέτοιων έργων δύναται να

διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, ακόμη και από θέση σε θέση. Ως εκ τούτου, τα

μέτρα που προτείνονται κινούνται στον άξονα ελαχιστοποίησης των περιβαλλοντικών

επιπτώσεων, σε καμία όμως περίπτωση δεν γενικεύονται για όλες τις περιοχές που

δύνανται να κατασκευαστούν μικρά υδροηλεκτρικά έργα.

Αναλυτικότερα, και για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στη φάση κατασκευής

και λειτουργίας ενός ΜΥΗΕ, αναφέρονται τα εξής:

ΣΣύύμμφφωωνναα μμεε τταα εεξξεειιδδιικκεευυμμέένναα ππεερριιεεχχόόμμεενναα ττωωνν ΠΠρροομμεελλεεττώώνν κκααιι ΜΜεελλεεττώώνν

ΠΠεερριιββααλλλλοοννττιικκώώνν ΕΕππιιππττώώσσεεωωνν πποουυ ππααρροουυσσιιάάζζοοννττααιι σσττοο ΠΠααρράάρρττηημμαα ““ΠΠεερριιεεχχόόμμεεννοο,,

ΔΔιικκααιιοολλοογγηηττιικκάά κκααιι λλοοιιππάά σσττοοιιχχεείίαα φφαακκέέλλωωνν””,, ΚΚεεφφάάλλααιιοο ΑΑ’’,, ττηηςς ΚΚΥΥΑΑ ααρριιθθμμ.. οοιικκ..

110044224488//ΕΕΥΥΠΠΕΕ//ΥΥΠΠΕΕΧΧΩΩΔΔΕΕ ((ΦΦΕΕΚΚ 666633//2266..0055..22000066)) ““ΠΠεερριιεεχχόόμμεεννοο,, δδιικκααιιοολλοογγηηττιικκάά κκααιι

λλοοιιππάά σσττοοιιχχεείίαα ττωωνν ΠΠρροομμεελλεεττώώνν ππεερριιββααλλλλοοννττιικκώώνν εεππιιππττώώσσεεωωνν ((ΠΠΠΠΕΕ)),, ττωωνν ΜΜεελλεεττώώνν

ΠΠεερριιββααλλλλοοννττιικκώώνν ΕΕππιιππττώώσσεεωωνν ((ΜΜΠΠΕΕ)),, κκααθθώώςς κκααιι σσυυννααφφώώνν μμεελλεεττώώνν ππεερριιββάάλλλλοοννττοοςς,,

έέρργγωωνν ΑΑννααννεεώώσσιιμμωωνν ΠΠηηγγώώνν ΕΕννέέρργγεειιααςς ((ΑΑΠΠΕΕ))””

ΙΙ.. ΜΜηη ββιιοοττιικκάά χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά

ΙΙ..11 ΚΚλλιιμμααττοολλοογγιικκάά κκααιι ββιιοοκκλλιιμμααττιικκάά χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά

- Δεν προτείνονται μέτρα προστασίας επί των κλιματικών και βιοκλιματικών





χαρακτηριστικών. Εκτιμάται ότι έργα τέτοιας κλίμακας δεν δύνανται να έχουν

σημαντικές ή άξιες λόγου επιπτώσεις στο κλίμα και βιοκλίμα της περιοχής

εγκατάστασής τους.

- Για τις επιπτώσεις από την εκπομπή αιωρούμενων σωματιδίων από την καύση

ορυκτών καυσίμων (π.χ πετρέλαιο) που θα χρησιμοποιήσουν τα φορτηγά

οχήματα στη φάση κατασκευής των έργων προτείνεται να τηρούνται τα όρια

ποιότητας καυσίμων, όπως αυτά έχουν θεσμοθετηθεί και ισχύουν.

- Για τις επιπτώσεις από την αιωρούμενη σκόνη προτείνονται μέτρα όπως η

διάβρεξη των ζωνών κατασκευής και του εργοταξιακού χώρου, καθώς και η

χρήση καλυμμάτων σε φορτηγά οχήματα που πιθανά να μεταφέρουν υλικά.

- Έλεγχο για τυχόν σωρευτικές επιπτώσεις στο κλίμα και βιοκλίμα με παρόμοιας ή

διαφορετικής φύσεως έργα.

ΙΙ..22 ΜΜοορρφφοολλοογγιικκάά κκααιι ττοοππιιοολλοογγιικκάά χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά

Στο πλαίσιο των αρχών πρόληψης και προφύλαξης προτείνονται τα ακόλουθα:

- Κάθε είδους σκουπίδια, άχρηστα υλικά, παλιά ανταλλακτικά και μηχανήματα,

λάδια κ.λπ. να συλλέγονται και να απομακρύνονται από το χώρο των έργων, η δε

διάθεση τους να γίνεται σύμφωνα με τις ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις.

- Να απαγορεύεται η κάθε μορφής καύση υλικών (λάστιχα, λάδια κ.λπ.) στην

περιοχή εγκατάστασης του εκάστοτε έργου.

- Να απαγορεύεται έστω και προσωρινά η τυχόν εναπόθεση υλικών σε υδάτινους

αποδέκτες, αρδευτικές τάφρους και σε εκτάσεις δασικού χαρακτήρα.

- Να λαμβάνεται μέριμνα για την αποφυγή παράσυρσης υλικών εκσκαφής από τις

βροχές στην κοίτη του ποταμού.

- Με το πέρας της κατασκευής των έργων, να απομακρύνονται οι πάσης φύσεως

εργοταξιακές εγκαταστάσεις και ο χώρος να επανέρχεται στην προτέρα

κατάστασή του.

- Με το πέρας του έργου θα πρέπει να αποκαθίστανται οι όποιες αντιαισθητικές

παρεμβάσεις με συγκέντρωση και απομάκρυνση των όποιων υλικών ή αδρανών

περισσέψουν.

- Αποκατάσταση της βλάστησης όπου αυτή έχει εκχερσωθεί. Για την αποκατάσταση

προτείνεται τα φυτά που θα φυτευτούν να είναι ιθαγενή είδη. Σε κάθε περίπτωση





απαγορεύεται η εισαγωγή ξενικών ειδών χλωρίδας.

- Έλεγχο για τυχόν σωρευτικές επιπτώσεις στη μορφολογία και στο τοπίο με

παρόμοιας ή διαφορετικής φύσεως έργα.

ΙΙ..33 ΕΕδδααφφοολλοογγιικκάά,, γγεεωωλλοογγιικκάά κκααιι ττεεκκττοοννιικκάά χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά

- Έλεγχος της πιθανότητας ρύπανσης των εδαφών λόγω διαρροών τοξικών ή

επικίνδυνων ουσιών.

- Έλεγχο για φαινόμενα καθίζησης ή κατολίσθησης στη ζώνη των έργων.

Παράλληλα θα πρέπει να ελέγχονται οι συνθήκες ευστάθειας του εδάφους και ο

κίνδυνος κατολισθιτικών φαινομένων.

- Πρόβλεψη για νόμιμη διάθεση τυχόν σημαντικών ποσοτήτων αδρανών υλικών

που θα περισσέψουν από τις κατασκευαστικές εργασίες.

- Έλεγχο για τυχόν σωρευτικές επιπτώσεις στο έδαφος, στη γεωλογία και στα

τεκτονικά χαρακτηριστικά με παρόμοιας ή διαφορετικής φύσεως έργα.

ΙΙ..44 ΣΣττεερρεεοοππααρροοχχήή

- Έλεγχος για τυχόν μεταβολή της στερεοπαροχής από την κατασκευή και

λειτουργία ΜΥΗΕ. Στην περίπτωση που πρόκειται να υπάρξει μεταβολή της

στερεοαπορροής θα πρέπει να ελέγχεται η δυνατότητα τυχόν έκπλυσης των

στερεοαπορροών που θα έχουν συγκεντρωθεί μπροστά από την υδροληψία.

- Έλεγχο για τυχόν σωρευτικές επιπτώσεις στη στερεοπαροχή με παρόμοιας ή


ΙΙΙΙ.. ΦΦυυσσιικκόό ππεερριιββάάλλλλοονν

ΙΙΙΙ..11 ΒΒλλάάσσττηησσηη,, χχλλωωρρίίδδαα

Κατάλληλα μέτρα και έργα που προτείνονται για την προστασία της

βλάστησης/χλωρίδας αναφέρονται κατωτέρω. Ειδικότερα:

- Οι παρόχθιες συστάδες υγρόφιλων δέντρων που είναι σημαντικές για την υδρόβια

πανίδα και την ορνιθοπανίδα, είναι απαραίτητο να διαφυλάσσεται η φυσική τους

ανάπτυξη και να προστατεύονται από παράνομες υλοτομίες και εκχερσώσεις.

- Έλεγχο για τυχόν σωρευτικές επιπτώσεις στη βλάστηση/χλωρίδα με παρόμοιας ή






Επιπλέον πρέπει να συνεξετάζονται/προτείνονται τα εξής:


έργου στους οικότοπους του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43 και προτάσεις

ειδικών μέτρων προστασίας.

- Εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης, της ικανοποιητικής κατάστασης

διατήρησης και των ενδεχόμενων επιπτώσεων με βάση το άρθρο 6 της Οδηγίας

92/43. Προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την ελαχιστοποίηση των

επιπτώσεων.


- Καταγραφή της παρόχθιας βλάστησης και λοιπών ενδημικών, σπάνιων και

απειλούμενων ειδών χλωρίδας/βλάστησης.



92/43.


ΙΙΙΙ..22 ΕΕίίδδηη ππααννίίδδααςς

Κατάλληλα μέτρα και έργα που προτείνονται για την προστασία της πανίδας

αναφέρονται κατωτέρω. Ειδικότερα:

- Κατασκευή ιχθυοδιαδρόμου για την ελευθεροεπικοινωνία της ιχθυοπανίδας. Ο

ιχθυοδιάδρομος μπορεί να έχει φυσική είτε μη φυσική μορφή. Ένας

ιχθυοδιάδρομος φυσικής μορφής αποτελείται από επικλινή επιφάνεια με

ανομοιογενή κλίση και στρωμένη με κροκάλες, η οποία μιμείται τη φυσική κοίτη

του ποταμού. Ένας ιχθυοδιάδρομος μη φυσικής μορφής αποτελείται από

τσιμεντένιο ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο με ανοιχτές τις δύο απέναντι πλευρές

του και το εσωτερικό ατελώς χωρισμένο από ζευγάρια τοιχίων που δημιουργούν

θέσεις ανάπαυσης για τα διερχόμενα ψάρια.

- Ο προς κατασκευήν ιχθυοδιάδρομος θα πρέπει να εξασφαλίζει τη διάβαση όλων

των ειδών ψαριών που υπάρχουν. Επομένως, θα πρέπει να μη σχηματίζει

καταρράκτες αλλά να έχει μικρή κλίση και χαμηλή ταχύτητα ροής, ώστε να είναι

κατάλληλος και για μικρόσωμα ή βενθικά είδη ψαριών.

- Είναι σκόπιμο να εφαρμόζεται επί 5-10 χρόνια ένα πρόγραμμα επιστημονικής





παρακολούθησης (monitoring) της ιχθυοπανίδας σε 5 επιλεγμένες θέσεις ανάντη

και κατάντη του φράγματος. Η παρακολούθηση θα τεκμηριώσει τυχόν μεταβολές

στη σύνθεση της ιχθυοπανίδας, καθώς και την αποτελεσματικότητα του

ιχθυοδιαδρόμου και τη χρήση του από διαφορετικά είδη ψαριών.

- Έλεγχο για τυχόν σωρευτικές επιπτώσεις στην πανίδα με παρόμοιας ή


Επιπλέον πρέπει να συνεξετάζονται/προτείνονται και τα εξής:

- Μελέτες ειδικών καταγραφών με στοιχεία από έρευνα πεδίου όπου κρίνεται

σκόπιμο και για συγκεκριμένα είδη [π.χ βίδρα (Lutra lutra)]. Δημιουργία χαρτών

παρουσίας συγκεκριμένων ειδών πανίδας [π.χ βίδρα (Lutra lutra)].

- Διερεύνηση των επιπτώσεων του εκάστοτε έργου στα είδη πανίδας με έμφαση σε

αυτά του Παραρτήματος ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43.


έργου στα είδη ορνιθοπανίδας με έμφαση σε αυτά του Παραρτήματος Ι της

Οδηγίας 79/409.



92/43.


ΙΙΙΙ..33 ΑΑξξιιοολλόόγγηησσηη ππρροοσσττααττεευυττέέωωνν σσττοοιιχχεείίωωνν

Τα μέτρα προστασίας που προτείνονται θα πρέπει να έχουν λάβει υπόψη την

αξιολόγηση των προστατευτέων στοιχείων (τύπων οικοτόπων και ειδών περιοχής

Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου). Κρίσιμη έννοια στην αξιολόγηση είναι η Κατάσταση

Διατήρησης. Αποτελεί την τελική αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης και τη

βάση πάνω στην οποία διατυπώνονται οι στόχοι διαχείρισης, οι δράσεις διαχείρισης

και η παρακολούθηση και αξιολόγηση του σχεδίου διαχείρισης. Αποτελεί την τελική

αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης και τη βάση πάνω στην οποία

διατυπώνονται οι στόχοι διαχείρισης, οι δράσεις διαχείρισης και η παρακολούθηση και

αξιολόγηση του σχεδίου διαχείρισης.

Η Κατάσταση Διατήρησης ορίζεται στην Οδηγία 92/43/ΕΕ, για τους τύπους

οικοτόπων στο άρθρο 1ε και για τα είδη στο 1θ. Έχει χρησιμοποιηθεί στα Πρότυπα

Δελτία Δεδομένων για την καταγραφή και αξιολόγηση περιοχών για ένταξη στο





δίκτυο Natura 2000 σε συνδυασμό με την Ικανοποιητική Κατάσταση

Διατήρησης. Στα πρότυπα απογραφικά δελτία της εξαετούς έκθεσης για το δίκτυο

Νatura 2000 (European Environment Agency 2006, 2007) περιλαμβάνεται η έννοια

των ικανοποιητικών τιμών αναφοράς, οι οποίες αποτελούν τη βάση στην αξιολόγηση

της κατάστασης διατήρησης. Απαιτείται ο προσδιορισμός των τιμών της έκτασης

αναφοράς και της εξάπλωσης αναφοράς για τους τύπους οικοτόπων του

παραρτήματος Ι και των αντίστοιχων τιμών για την εξάπλωση και τον πληθυσμό για

τα είδη των παραρτημάτων II και IV.

Επειδή η προσέγγιση αυτή αφορά το σύνολο της βιογεωγραφικής ενότητας εντός

κάθε κράτους μέλους, είναι αναγκαίο στο επίπεδο μιας προστατευόμενης περιοχής να

γίνουν προσαρμογές, ώστε από τη μία τα δεδομένα να είναι προσαρμοσμένα και

χρηστικά και από την άλλη να υπάρχει δυνατότητα άμεσης αξιοποίησης των

στοιχείων αυτών στις εξαετείς συγκεντρωτικές εκθέσεις.

Στο πλαίσιο της παρούσας ειδικής μελέτης αναλύεται παρακάτω η μεθοδολογική

προσέγγιση που πρέπει να ακολουθείται καθώς και τα δεδομένα που απαιτούνται.

Χρησιμοποιείται δε η προσέγγιση που έχει γίνει για την Ελλάδα (ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ et. al.

2005) σε συνδυασμό με την προσέγγιση στα δελτία των εξαετών εκθέσεων

(European Environment Agency 2006, 2007).

Στοιχεία που απαιτούνται για την αξιολόγηση των τύπων οικοτόπων

Στη συνέχεια αναφέρονται και ερμηνεύονται τα δεδομένα που εκτιμάται ότι

απαιτούνται. Η αναφορά αυτή αποτελεί μια αρχική μεθοδολογική προσέγγιση, ώστε

να καλύπτονται οι ανάγκες σε επίπεδο προστατευόμενης περιοχής. Τα δεδομένα

λοιπόν που απαιτούνται παρουσιάζονται κατωτέρω:

o Ονομασία και Κωδικός: με βάση το Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/ 43

o Έκταση σε ha (εκτάρια)

o Ημερομηνία εκτίμησης: Μήνας/ Έτος

o Μέθοδος: Αναφέρεται η μέθοδος με την οποία προσδιορίσθηκε ή έκταση

(π.χ. έρευνα πεδίου, εκτίμηση ειδικού).

o Ποιότητα/ αξιοπιστία στοιχείων: καλή/ μέτρια/ φτωχή

o Τάση (trend): σταθερή/ αυξανόμενη/ μειούμενη)

o Μονάδα προσδιορισμού της τάσης: σε ha

o Περίοδος εκτίμησης της τάσης: Από - έως (μήνας/ έτος)





o Kατώφλιες τιμές τάσης (threshold for trends): Η τιμή βάσης είναι 1% ανά

έτος. Το μέγεθος αυτό συνήθως δεν μπορεί να υπολογιστεί για έναν τύπο

οικοτόπου και για τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Όμως η αναγωγή σε

περισσότερα έτη (π.χ. 5% σε μια περίοδο 5 ετών) είναι δυνατό να

υπολογιστεί. Δύναται να χρησιμοποιηθούν και άλλες κατώφλιες τιμές εφόσον

τεκμηριώνονται (βλ. EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY 2006 2007).

o Τεκμηρίωση κατώφλιας τιμής: Στην περίπτωση που είναι διαφορετική από

1% / έτος.

o Κύριες πιέσεις: Αναφορά των κύριων πιέσεων (παρελθόν και παρόν) που

επέδρασαν/ επιδρούν στον τύπο οικοτόπου. Χρησιμοποιείται η κωδικοποίηση

που περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ε της έκδοσης «Επεξηγηματικές

σημειώσεις Τυποποιημένου Εντύπου Δεδομένων» (βλ. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ 1996).

o Βαθμός πιέσεων: 1= Μικρές/ αμελητέες. 2= Σημαντικές – αναμένονται

σημαντικές αρνητικές αλλαγές στην κατάσταση διατήρησης. Ο τύπος

οικοτόπου θα βρεθεί σε κακή κατάσταση διατήρησης εάν δεν

αντιμετωπιστούν οι πιέσεις. 3= Ιδιαίτερα έντονες - η μακροπρόθεσμη

διατήρηση του τύπου οικοτόπου κινδυνεύει – πιθανή η εξαφάνιση.

o Κύριες απειλές: Αναφορά των κύριων απειλών που αναμένεται στο μέλλον

να επιδράσουν στον τύπο οικοτόπου. Χρησιμοποιείται επίσης η κωδικοποίηση

που περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ε της έκδοσης «Επεξηγηματικές

σημειώσεις Τυποποιημένου Εντύπου Δεδομένων» (βλ. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ 1996).

o Βαθμός απειλών: 1= Μικρές/ αμελητέες, 2= Σημαντικές, 3= Ιδιαίτερα

έντονες (όπως και στις πιέσεις).

o Ικανοποιητική έκταση αναφοράς (Favourable reference area): Αφορά την

έκταση του τύπου οικοτόπου που απαιτείται για να βρίσκεται σε ικανοποιητική

κατάσταση διατήρησης.

o Τυπικά είδη (Typical species): Κατάλογος των τυπικών ειδών που

καταγράφηκαν κατά την εκτίμηση του τύπου οικοτόπου.

o Εκτίμηση κατάστασης τυπικών ειδών (Typical species assessment):

Αναφορά της κατάστασης διατήρησης και της πληρότητας των τυπικών ειδών

και συνοπτική περιγραφή της μεθοδολογίας που χρησιμοποιήθηκε για την

εκτίμηση.





o Ειδικές δομές: Αναφορά των ειδικών δομών/ χαρακτηριστικών του τύπου

οικοτόπου.

o Εκτίμηση κατάστασης ειδικών δομών: Αναφορά της κατάστασης των

ειδικών δομών και των τιμών αναφοράς.

o Άλλα σημαντικά στοιχεία: Στοιχεία, τα οποία είναι σημαντικά για τον τύπο

οικοτόπου, καθώς και στοιχεία που είναι χρήσιμα για την αξιολόγηση της

κατάστασης διατήρησης.

o Κατάσταση Διατήρησης τύπου οικοτόπου: Βλ. επόμενα κεφάλαια

o Χάρτες: τύπων οικοτόπων και άλλων σχετικών δεδομένων (π.χ. σημεία

δειγματοληψιών). Εάν υπάρχουν και χάρτες τάσης (κατανομή σε διαφορετικές

χρονικές περιόδους).

Στοιχεία που απαιτούνται για την αξιολόγηση των ειδών

Η προσέγγιση για τα είδη είναι αντίστοιχη αυτής που αναφέρθηκε για τους τύπους

οικοτόπων. Τα δεδομένα που είναι αναγκαία είναι:

o Όνομα (ελληνικό/ επιστημονικό) και Κωδικός

o Πληθυσμός: Συνολικός πληθυσμός στην προστατευόμενη περιοχή.

o Ημερομηνία εκτίμησης: Μήνας/ Έτος

o Μέθοδος: Αναφέρεται η μέθοδος με την οποία προσδιορίσθηκε ο πληθυσμός

(π.χ. έρευνα πεδίου, εκτίμηση ειδικού).

o Ποιότητα/ αξιοπιστία στοιχείων: καλή/ μέτρια/ φτωχή

o Τάση (trend): σταθερή/ αυξανόμενη/ μειούμενη)

o Μονάδα προσδιορισμού της τάσης: π.χ. άτομα, ζευγάρια (η μονάδα που

χρησιμοποιήθηκε και στην αναφορά του πληθυσμού).

o Περίοδος εκτίμησης της τάσης: Από - έως (μήνας/ έτος)

o Kατώφλιες τιμές τάσης (threshold for trends): Η τιμή βάσης είναι 1% ανά

έτος: Το μέγεθος αυτό συνήθως δεν μπορεί να υπολογιστεί για ένα είδος και

για τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Όμως η αναγωγή σε περισσότερα έτη (π.χ.

5% σε μια περίοδο 5 ετών) είναι δυνατό να υπολογιστεί. Δύναται να

χρησιμοποιηθούν και άλλες κατώφλιες τιμές εφόσον τεκμηριώνονται (βλ.

EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY 2006, 2007).





o Κύριες πιέσεις: Αναφορά των κύριων πιέσεων (παρελθόν και παρόν) που

επέδρασαν/ επιδρούν στο είδος ή στον οικότοπό του (κωδικοποίηση όπως

στους τύπους οικοτόπων).

o Βαθμός πιέσεων: 1= Μικρές/ αμελητέες. 2= Σημαντικές – αναμένονται

σημαντικές αρνητικές αλλαγές στην κατάσταση διατήρησης. Το είδος θα

βρεθεί σε κακή κατάσταση διατήρησης εάν δεν αντιμετωπιστούν οι πιέσεις.

3= Ιδιαίτερα έντονες - η μακροπρόθεσμη διατήρηση του είδους κινδυνεύει –

πιθανή η εξαφάνιση.

o Κύριες απειλές: Αναφορά των κύριων απειλών που αναμένεται στο μέλλον

να επιδράσουν στο είδος ή στον οικότοπό του (κωδικοποίηση όπως

παραπάνω).

o Βαθμός απειλών: 1= Μικρές/ αμελητέες. 2= Σημαντικές. 3= Ιδιαίτερα

έντονες (όπως στις πιέσεις.

o Οικότοπος (ενδιαίτημα) του είδους: Εδώ θα δίνεται η δυνατότητα

επιλογής περισσότερων οικοτόπων. Μεταξύ των επιλογών θα είναι οι τύποι

οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της οδηγίας 92/43/EE. Θα εξεταστεί η

δυνατότητα δημιουργίας συγκεκριμένης λίστας και με βάση άλλες

κατηγοριοποιήσεις (όπως π.χ. τις κατηγορίες Corine Landcover).

Όνομα και κωδικός

Έκταση σε ha

Ημερομηνία εκτίμησης: Μήνας/ Έτος

Μέθοδος: Αναφέρεται η μέθοδος με την οποία προσδιορίσθηκε ή

έκταση (π.χ. έρευνα πεδίου, εκτίμηση ειδικού).

Ποιότητα/ αξιοπιστία στοιχείων: Καλή/ μέτρια/ φτωχή

Τάση (trend): σταθερή/ αυξανόμενη/ μειούμενη)

Μονάδα προσδιορισμού της τάσης: σε Ha

Περίοδος εκτίμησης της τάσης: Από - έως (μήνας/ έτος)

o Προοπτικές διατήρησης του είδους: 1= καλές προοπτικές – το είδος

αναμένεται να διατηρηθεί δε καλές συνθήκες. 2= Φτωχές προοπτικές – το

είδος μπορεί να αντιμετωπίσει σημαντικά προβλήματα εάν δεν αλλάξουν οι

συνθήκες. 3= κακές προοπτικές - η μακροπρόθεσμη διατήρηση του είδους

κινδυνεύει – πιθανή η εξαφάνιση. Η αξιολόγηση γίνεται με βάση τα δεδομένα

από τις πιέσεις, τις απειλές, την τάση και δομή του πληθυσμού





o Ικανοποιητικός πληθυσμός αναφοράς (Favourable reference

population): Ο απαιτούμενος πληθυσμός ενός είδους για να βρίσκεται σε

ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης (άτομα ή η μονάδα που

χρησιμοποιήθηκε στον πληθυσμό).

o Κατάλληλος οικότοπος για το είδος (Suitable habitat for the species): Η

επιφάνεια που είναι κατάλληλη για το είδος (χρησιμοποιούμενη ή μη).

o Άλλα σημαντικά στοιχεία: Στοιχεία, τα οποία είναι σημαντικά για το είδος

καθώς και στοιχεία που είναι χρήσιμα για την αξιολόγηση της κατάστασης

διατήρησης του είδους.

o Κατάσταση Διατήρησης Είδους: Βλ. επόμενα κεφάλαια.

o Χάρτες: Κατανομής και Πληθυσμού για κάθε είδος του Παραρτήματος ΙΙ και

IV με τους αντίστοιχους οικότοπους των ειδών. Εάν υπάρχουν και χάρτες

τάσης (κατανομή σε διαφορετικές χρονικές περιόδους).

Αξιολόγηση Κατάσταση Διατήρησης τύπων οικοτόπων και ειδών

Η Κατάσταση Διατήρησης αποτελεί όπως αναφέρθηκε παράμετρο κλειδί για την

εκπόνηση ενός Σχεδίου Διαχείρισης. Όπως αναφέρθηκε οι κατευθύνσεις και επιμέρους

προσεγγίσεις είναι ακόμη σε φάση έρευνας, όσον αφορά τον προσδιορισμό της

Κατάστασης Διατήρησης σε επίπεδο περιοχής.

Στο σημείο αυτό παρουσιάζεται ένα αρχικό πλαίσιο αξιολόγησης, όπως προκύπτει από

την συνεξέταση δημοσιεύσεων για το συγκεκριμένο θέμα: EUROPEAN

ENVIRONMENT AGENCY 2006 2007, GOTZ 2006, ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ et. al. 2005,

DRACHENFELS et. al. 2005, ALEXANDER 2005, WEDDELING et. al. 2004,

DOERPINGHAUS et. al, 2003, IUCN 2001 2003, ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ 1996).

Ως κλίμακα βαθμονόμησης χρησιμοποιείται η αντίστοιχη των δελτίων των εξαετών

εκθέσεων: FV=Ικανοποιητική (Favourable), U1=Μη Ικανοποιητική – Ανεπαρκής

(Unfavourable – Inadequate), U2=Μη Ικανοποιητική – Κακή (Unfavourable – Bad)

και XX=Άγνωστη (Unknown)





α) Αξιολόγηση Κατάστασης Διατήρησης Τύπων Οικοτόπων

Το σύστημα αξιολόγησης αποτελείται από τέσσερεις παραμέτρους και κατηγορίες βαθμονόμησης:

Παράμετρος

Κατάσταση Διατήρησης

FV: Ικανοποιητική

(Favourable)

U1: Μη Ικανοποιητική

–Ανεπαρκής (Unfavourable

–Inadequate)


–Κακή (Unfavourable

–Bad)

XX:

Άγνωστη

Εξάπλωση και

Έκταση

Η έκταση του τύπου

οικοτόπου εντός της

περιοχής είναι σταθερή ή αυξάνεται και δεν είναι

μικρότερη από την ικανοποιητική έκταση

αναφοράς και δεν

εμφανίζεται κατακερματισμός στην

εξάπλωση

Οποιοσδήποτε άλλος

συνδυασμός εκτός

αυτών που καθορίζουν την

ικανοποιητική κατάσταση και την

κακή κατάσταση

Μεγάλη μείωση της

έκτασης ανά έτος ή

Έντονος κατακερματισμός στην

εξάπλωση εντός της περιοχής ή η έκταση

είναι μικρότερη από την

ικανοποιητική έκταση αναφοράς κατά 10% ή

περισσότερο

Οι

διαθέσιμες

πληροφορίες είναι

ανεπαρκείς

Πληρότητα

εξειδικευμέν

ων δομών τύπου

οικοτόπου

Οι εξειδικευμένες δομές

παρουσιάζουν καλή

αντιπροσωπευτικότητα είναι σε καλή κατάσταση

και δεν υπάρχουν αξιόλογες πιέσεις/

αλλοιώσεις


συνδυασμός

Έκταση μεγαλύτερη

από 25% του φυσικού

οικοτόπου παρουσιάζει διαταραχές και δεν είναι

σε ικανοποιητική κατάσταση

Οι




Πληρότητα

τυπικών

ειδών τύπου

οικοτόπου

Πλήρης εκπροσώπηση

ειδών που είναι τυπικά

στον τύπο οικοτόπου



Μερική εκπροσώπηση

τυπικών ειδών σε

έκταση μεγαλύτερη από το 25% του τύπου

οικοτόπου

Οι




Προοπτικές

διατήρησης

Δεν αναμένονται

αξιόλογες αρνητικές

επιδράσεις. Η μακροπρόθεσμη

βιωσιμότητα (για περίπου 20 έτη) είναι

εξασφαλισμένη



Πολλές αρνητικές

επιδράσεις αναμένονται

από τις απειλές. Η μακροπρόθεσμη

βιωσιμότητα δεν είναι εξασφαλισμένη

Οι




Συνολική

Εκτίμηση

Κατάστασης Διατήρησης

τύπου οικοτόπου

Όλες οι παράμετροι σε

Ικανοποιητική

Κατάσταση (FV) ή Τρείς σε Ικανοποιητική

και μία Άγνωστη) (ΧΧ)

Μία ή περισσότερες

παράμετροι σε

Ανεπαρκή Κατάσταση (U1) και καμία σε

κακή (U2)

Μία ή περισσότερες

παράμετροι σε κακή

κατάσταση (U2)

Άνω των 2

ΧΧ σε

συνδυασμό με FV ή

όλες ΧΧ.

Για τις δύο κατηγορίες Μη Ικανοποιητικής Διατήρησης δύναται να χρησιμοποιηθούν και ενδιάμεσες αξιολογήσεις με τη χρήση των «+» και «-» (π.χ. U1+=Ανεπαρκής αλλά βελτιώνεται, U1-=Ανεπαρκής και επιδεινώνεται).





β) Αξιολόγηση Κατάστασης Διατήρησης Ειδών

Το σύστημα αξιολόγησης αποτελείται από τρεις παραμέτρους και τρεις κατηγορίες βαθμονόμησης:

Παράμετρος

Κατάσταση Διατήρησης

FV: Ικανοποιητική (Favourable)


–Ανεπαρκής (Unfavourable

–Inadequate)


–Κακή (Unfavourable

–Bad)

XX: Άγνωστη

Πληθυσμός

Ο πληθυσμός (-οι) άνω του ικανοποιητικού

πληθυσμού αναφοράς

και αναπαραγωγή, θνησιμότητα και

ηλικιακή δομή δε διαφέρουν από το

κανονικό (εάν υπάρχουν

στοιχεία)

Οποιοσδήποτε άλλος συνδυασμός εκτός

αυτών που

καθορίζουν την Ικανοποιητική

κατάσταση και την κακή κατάσταση

Σημαντικές απώλειες ανά έτος ή εντός ενός

συγκεκριμένου χρονικού

διαστήματος και κάτω από την τιμή του

ικανοποιητικού πληθυσμού αναφοράς

ή Πάνω από 25%

χαμηλότερο σε σχέση με την τιμή του

ικανοποιητικού πληθυσμού αναφοράς

ή Αναπαραγωγή, θνησιμότητα και

ηλικιακή δομή

διαφέρουν από το κανονικό (εάν υπάρχουν

στοιχεία)

Οι διαθέσιμες

πληροφορίε

ς είναι ανεπαρκείς

Οικότοπος είδους

(δομές οικοτόπου που

σχετίζονται με

τα είδη)

Η έκταση του τύπου οικοτόπου εντός της

περιοχής είναι σταθερή ή αυξάνεται και η ποιότητα

του οικοτόπου είναι

κατάλληλη για την μακροπρόθεσμη

διατήρηση του είδους

Οποιοσδήποτε άλλος συνδυασμός

Η έκταση είναι σαφώς λιγότερη από την

απαιτούμενη για τη μακροπρόθεσμη

διατήρηση του είδους ή

Η ποιότητα του οικοτόπου είναι κακή

και δε διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη

διατήρηση του είδους.




Προοπτικές διατήρησης

Δεν αναμένονται αξιόλογες αρνητικές

επιδράσεις. Η

μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα είναι

εξασφαλισμένη

Οποιοσδήποτε άλλος συνδυασμός

Υπάρχουν σημαντικές αρνητικές επιδράσεις. Η

μακροπρόθεσμη

βιωσιμότητα δεν είναι εξασφαλισμένη


πληροφορίε

ς είναι ανεπαρκείς

Συνολική Εκτίμηση

Κατάστασης Διατήρησης

Είδους

Όλες οι παράμετροι σε Ικανοποιητική

Κατάσταση (FV) ή Δύο σε Ικανοποιητική

και μία Άγνωστη) (ΧΧ)

Μία ή περισσότερες παράμετροι σε

Ανεπαρκή Κατάσταση (U1) και καμία σε

κακή (U2)

Μία ή περισσότερες παράμετροι σε κακή

κατάσταση (U2)

Δύο ΧΧ σε συνδυασμό

με FV ή όλες ΧΧ.

Για τις δύο κατηγορίες Μη Ικανοποιητικής Διατήρησης δύναται να χρησιμοποιηθούν ενδιάμεσες τιμές με χρήση των «+» και «-» (π.χ. U1+=Ανεπαρκής-βελτιώνεται, U1-=Ανεπαρκής-επιδεινώνεται). Σημαντικά στοιχεία για την κατάσταση διατήρησης των ειδών προσφέρουν τα κόκκινα βιβλία των ειδών καθώς και οι κατηγορίες που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της κατάστασης των ειδών (IUCN, 2001





και 2003). Τονίζεται όμως ότι δεν υπάρχει πλήρης αντιστοιχία με τις εδώ αναφερόμενες τρεις κατηγορίες διατήρησης.

ΙΙΙΙ..44 ΟΟιικκοολλοογγιικκήή ππααρροοχχήή

- Προσδιορισμός της οικολογικής παροχής βάσει των ειδών παρόχθιας βλάστησης.

- Προσδιορισμός της οικολογικής παροχής σύμφωνα με τις υποδείξεις του τελικού

σχεδίου του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ. Συγκεκριμένα και όπως

προβλέπεται στο εν λόγω σχέδιο, ως ελάχιστη απαιτούμενη οικολογική παροχή

νερού που πρέπει να παραμένει στη φυσική κοίτη υδατορεύματος, αμέσως

κατάντη του έργου υδροληψίας του υπό χωροθέτηση ΜΥΗΕ, πρέπει να

εκλαμβάνεται το μεγαλύτερο από τα πιο κάτω μεγέθη, εκτός αν απαιτείται

τεκμηριωμένα η αύξησή της, λόγω των απαιτήσεων του κατάντη οικοσυστήματος

(ύπαρξη σημαντικού οικοσυστήματος):

30% της μέσης παροχής των θερινών μηνών Ιουνίου - Ιουλίου –

Αυγούστου ή

50% της μέσης παροχής του μηνός Σεπτεμβρίου ή

30 lt/sec σε κάθε περίπτωση.

- Διευκρινίζεται εδώ ότι, πέραν της ελάχιστης απαιτούμενης οικολογικής παροχής

που θα παραμένει στην κοίτη του υδατορέματος αμέσως κατάντη του έργου

υδροληψίας, και όπως αυτή ποσοτικοποιείται από το σχέδιο του Ειδικού

Χωροταξικού, θα πρέπει να συνεξετάζονται τα ακόλουθα:

Σενάριο λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου, δηλ. την καταγραφή σε

πίνακα για ένα μέσο και ένα ξηρό υδρολογικό έτος των μέσων μηνιαίων

παροχών του ρέματος στη θέση υδροληψίας του έργου, των εισροών

στην υδροληψία του, των ποσοτήτων που υπερχειλίζουν και της

οικολογικής παροχής που αφήνεται στα κατάντη.



ελευθεροεπικοινωνία της ιχθυοπανίδας σε συνδυασμό με τη μορφολογία

της κοίτης του ρέματος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η διατήρηση ικανής

ενεργής υδάτινης διατομής για την εξασφάλιση των παραπάνω

αναφερόμενων λειτουργιών. Ειδικότερα, η οικολογική παροχή θα πρέπει

πέραν της υπόγειας ροής διαμέσου των φερτών της κοίτης του ρέματος,

να εξασφαλίζει επιφανειακή ροή τέτοια που να μην υπολείπεται της ροής





λειτουργίας της διάταξης της ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας

(στην περίπτωση που απαιτηθεί η κατασκευή του).

- Μέριμνα, τέλος, κατά τον υπολογισμό της οικολογικής παροχής θα πρέπει να

υπάρχει και για το εξής:

Τον προσδιορισμό της ελάχιστης ποσότητας νερού (οικολογική παροχή) που

θα υπάρχει σε όλα τα σημεία της κοίτης, έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα

επιβίωσης της ιχθυοπανίδας. Το βάθος νερού και οι συνθήκες ροής θα

πρέπει να τεκμηριώνεται ότι επαρκούν για την επιβίωση των ψαριών.

ΙΙΙΙΙΙ.. ΑΑννθθρρωωπποογγεεννέέςς ππεερριιββάάλλλλοονν

ΙΙΙΙΙΙ..11 ΧΧρρήήσσεειιςς γγηηςς

- Μέτρα προστασίας για την αποτροπή της σημαντικής μεταβολής επί των

υφιστάμενων ή μελλοντικά προγραμματιζόμενων χρήσεων γης από την

κατασκευή του έργου. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να προσαρμόζονται αναλόγως

των χρήσεων γης της εκάστοτε περιοχής εγκατάστασης του κυρίως και των

συνοδών έργων.

- Μέτρα προστασίας για να αποτραπεί η δυνατότητα να θιχτούν ιδιοκτησίες ή

μικρο-ιδιοκτησίες που γίνεται κάποια άξια λόγου εκμετάλλευση.

- Έλεγχο για τυχόν σωρευτικές επιπτώσεις στις χρήσεις γης με παρόμοιας ή


ΙΙΙΙΙΙ..22 ΔΔοομμηημμέέννοο ππεερριιββάάλλλλοονν

- Μέτρα προστασίας του δομημένου περιβάλλοντος. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να

προσαρμόζονται αναλόγως των υφιστάμενων χαρακτηριστικών του δομημένου

περιβάλλοντος της εκάστοτε ευρύτερης περιοχής εγκατάστασης του κυρίως και

των συνοδών έργων.

ΙΙΙΙΙΙ..33 ΙΙσσττοορριικκόό κκααιι πποολλιιττιισσττιικκόό ππεερριιββάάλλλλοονν

- Πριν την έναρξη κατασκευής του έργου, θα πρέπει να ειδοποιούνται εγγράφως

και εγκαίρως οι αρμόδιες Αρχαιολογικές Υπηρεσίες (Εφορείες Προϊστορικών &

Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Νεότερων Μνημείων και Βυζαντινών Μνημείων). Οι

εργασίες για την κατασκευή των έργων θα γίνονται σύμφωνα με τις υποδείξεις





αυτών.

- Σε περίπτωση εντοπισμού αρχαιοτήτων, οι εργασίες θα διακόπτονται και θα

επακολουθεί σωστική ανασκαφική έρευνα.

ΙΙΙΙΙΙ..44 ΚΚοοιιννωωννιικκοο--οοιικκοοννοομμιικκόό ππεερριιββάάλλλλοονν -- ΤΤεεχχννιικκέέςς υυπποοδδοομμέέςς

- Μέτρα προστασίας του κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντος και των τεχνικών

υποδομών. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να προσαρμόζονται αναλόγως των

υφιστάμενων κοινωνικο-οικονομικών χαρακτηριστικών και τεχνικών υποδομών

της εκάστοτε περιοχής εγκατάστασης του κυρίως και των συνοδών έργων.

ΙΙΙΙΙΙ..55 ΑΑττμμοοσσφφααιιρριικκόό ππεερριιββάάλλλλοονν

- Σε κάθε περίπτωση προτείνεται να ισχύσουν οι οριακές και κατευθυντήριες τιμές

ποιότητας ατμόσφαιρας που αναφέρονται στις ακόλουθες διατάξεις:

Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ), 34/30.05.2002 (ΦΕΚ 152Β)

"Οριακές και κατευθυντήριες τιμές ποιότητας της ατμόσφαιρας σε διοξείδιο

του θείου, διοξείδιο του αζώτου και οξειδίων του αζώτου, σωματιδίων και

μολύβδου".

Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ), 11/14.02.1997 (ΦΕΚ 19Α)

"Μέτρα για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από το όζον".

- Για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών σκόνης να γίνεται συνεχής διάβρεξη των

σωρών των χωμάτων και των μετώπων εκσκαφής.

- Οι εργασίες εκσκαφών - κατασκευών και μεταφοράς υλικών θα πρέπει να

συντονίζονται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην δημιουργούνται αιωρήματα

σωματιδίων.

ΙΙΙΙΙΙ..66 ΑΑκκοουυσσττιικκόό ππεερριιββάάλλλλοονν,, δδοοννήήσσεειιςς,, αακκττιιννοοββοολλίίεεςς

- Για τις εργασίες κατασκευής ισχύουν τα προβλεπόμενα από τις ακόλουθες

νομοθετικές διατάξεις:

Υγειονομική Διάταξη Αριθμ.Α5/2375/21.7.78 (ΦΕΚ 689B) "Περί της

χρήσεως κατασιγασμένων αεροσφυρών".

Κοινή Υπουργική Απόφαση 56206/1613/1986 (ΦΕΚ 570Β)

"Προσδιορισμός της ηχητικής εκπομπής μηχανημάτων και συσκευών

εργοταξίου σε συμμόρφωση προς τις οδηγίες 79/113/EOK και 85/405/EOK".





Υπουργική Απόφαση 69001/1921/1988 (ΦΕΚ 751Β) "Έγκριση τύπου

ΕΟΚ για την οριακή τιμή στάθμης θορύβου μηχανημάτων και συσκευών

εργοταξίου και ειδικότερα των μηχανοκίνητων αεροσυμπιεστών, των

πυργογερανών, των ηλεκτροπαραγωγών ζευγών συγκόλλησης, των

ηλεκτροπαραγωγών ζευγών ισχύος και των φορητών συσκευών θραύσης

σκυροδέματος και αεροσφυρών", όπως έχει συμπληρωθεί από την ΥΑ

10389/91 (ΦΕΚ 389Β).

Υπουργική Απόφαση 765/1991 (ΦΕΚ 81Β) "Καθορισμός οριακών τιμών

στάθμης θορύβου των υδραυλικών πτυών, των πτυών με καλώδια των

προωθητικών γαιών, των φορτωτών και των φορτωτών - εκσκαφέων", όπως

έχει τροποποιηθεί από την ΚΥΑ 11481/523/1997 (ΦΕΚ 295Β).

- Στο πλαίσιο επίσης όλων των ανωτέρω και για την αποφυγή δυσμενών

καταστάσεων προτείνεται κατά την κατασκευή και λειτουργία των έργων να

λαμβάνονται όλα τα μέτρα πυροπροστασίας για την περίπτωση πυρκαγιάς και για

την ελαχιστοποίηση του κινδύνου μετάδοσης της σε παρακείμενες περιοχές. Ο

τρόπος οργάνωσης της αντιπυρικής προστασίας θα πρέπει να ελέγχεται και να

εγκρίνεται από την αρμόδια Πυροσβεστική Υπηρεσία πριν από την έναρξη των

εργασιών.

ΙΙΙΙΙΙ..66 ΕΕππιιφφααννεειιαακκάά κκααιι υυππόόγγεειιαα ννεερράά

Στο πλαίσιο των αρχών πρόληψης και προφύλαξης προτείνονται τα ακόλουθα:

Για την ποιότητα των νερών να ισχύουν τα αναφερόμενα στις

εκάστοτε νομαρχιακές αποφάσεις.

Να απαγορεύεται η ρύπανση των επιφανειακών και υπογείων νερών

από κάθε είδους λάδια, καύσιμα κ.λπ. Ομοίως να απαγορεύεται η απόρριψη

χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων επί του εδάφους. Τα χρησιμοποιημένα

ορυκτέλαια ή διαρροές τους, να συγκεντρώνονται και να διατίθενται σύμφωνα

με τις ισχύουσες διατάξεις. Στο εκάστοτε ΜΥΗΕ θα πρέπει να τηρείται

ημερολόγιο με αριθμημένες σελίδες και προσφραγισμένο από την αρμόδια

Νομαρχιακή Υπηρεσία, στο οποίο να καταγράφεται η ημερομηνία αγοράς του

ελαίου/λιπαντικού, η ποσότητά του, ο λόγος και η ποσότητα της απόσυρσης και

ο τρόπος διάθεσής του. Σε αυτό ημερολόγιο, να σημειώνονται και τα

περιστατικά διαρροών, η διαρρεύσασα ποσότητα, το είδος του

ελαίου/λιπαντικού και ο τρόπος αντιμετώπισης της διαρροής.





Τα προς χρήση αλλά και τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια να

φυλάσσονται σε κλειστά δοχεία σε στεγασμένο χώρο. Για οποιαδήποτε διάταξη,

η οποία δύναται να παρουσιάσει διαρροή, θα πρέπει να προβλέπεται κατάλληλα

στεγανή δεξαμενή που να συγκεντρώνει τις τυχόν διαρρέουσες ποσότητες.

Ειδικότερα για την αποφυγή ενδεχόμενης διαρροής του ελαίου ψύξης του

μετασχηματιστή αυτή θα πρέπει να συλλέγεται εντός στεγανής λεκάνης

υποκείμενης του μετασχηματιστή και χωρητικότητας μεγαλύτερης του όγκου

του χρησιμοποιημένου ελαίου ψύξης. Ομοίως για λόγους προστασίας

περιβάλλοντος, το χρησιμοποιημένο υδραυλικό έλαιο να μην περιέχει

πολυχλωριωμένα πρόσθετα.

Τυχόν απορρίμματα θα πρέπει να συλλέγονται και να διατίθενται σε

ειδικούς για την περίπτωση αυτή χώρους, και σε καμία περίπτωση να μην

εναποτίθενται σε υδάτινους αποδέκτες ή αρδευτικά κανάλια.

77..33 ΠΠρροοττεειιννόόμμεεννεεςς δδρράάσσεειιςς

Στο παρόν κεφάλαιο συνοψίζονται τα αποτελέσματα της μεθοδολογικής προσέγγισης

που ακολούθησε η ομάδα μελέτης κατά τη διερεύνηση των δυνατοτήτων

εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας ≤ 5 MW στην

προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου. Στην ουσία

συγκεντρώνονται τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την έρευνα που έγινε για

την υπό μελέτη περιοχή με τη χρήση των δύο υφιστάμενων θεσμικών εργαλείων:

1) Της Κοινής Υπουργικής Απόφασης αριθ. 23069 (ΦΕΚ 639/Δ/14.06.2005)

“Χαρακτηρισμός της χερσαίας περιοχής των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου ως

Εθνικού Πάρκου, καθορισμός ζωνών προστασίας και καθορισμός χρήσεων,

όρων και περιορισμών δόμησης”.

2) Του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης για τις

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Σχέδιο ΚΥΑ).

Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί εδώ ότι, η ομάδα μελέτης αναγνωρίζοντας την αξία

και τα σημαντικά φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου

έκρινε ότι θα έπρεπε να προσεγγίσει μεθοδολογικά και να συγκεντρώσει όλα εκείνα

τα στοιχεία/παραμέτρους που θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ιδιαίτερα κατά την

περιβαλλοντική αδειοδότηση του εκάστοτε έργου, ούτως ώστε να διαφυλαχθεί η

ακεραιότητα της περιοχής μελέτης.





Προς την κατεύθυνση αυτή έγιναν ειδικότερες διευκρινήσεις για τα εξής:

- Τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43.

- Είδη χλωρίδας των Παραρτημάτων ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43.

- Παρόχθια βλάστηση.

- Άλλα ενδημικά, σπάνια και απειλούμενα είδη χλωρίδας/βλάστησης.

- Είδη πανίδας των Παραρτημάτων ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43.

- Είδη ορνιθοπανίδας του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 79/409.

- Είδη ιχθυοπανίδας των Παραρτημάτων ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43.

- Άλλα ενδημικά, σπάνια, απειλούμενα είδη ιχθυοπανίδας.

- Οικολογική παροχή

- Τοπιολογικά χαρακτηριστικά

- Προσεγγίσεις για τα είδη υψηλού ενδιαφέροντος: βίδρα (Lutra lutra), αρκούδα

(Ursus arctos), λύκος (Canis lupus), αγριόγιδο (Rupicarpa rupicarpa), ζαρκάδι

(Capreolus capreolus), αγριόγατα (Felis silvestris), σαύρα της Πίνδου (Algyroides

nigropunctatus), οχιές (Vipera ursinii graeca και Vipera berus bosuiensis).

Τα συνολικά αποτελέσματα της διερεύνησης παρουσιάζονται κατωτέρω.

Στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου (εκτός των Περιοχών Προστασίας

της Φύσης και των Ζωνών Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών) επιτρέπεται η

χωροθέτηση ΜΥΗΕ δυναμικότητας ≤ 5MW

Στις Περιοχές Προστασίας της Φύσης δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση ΜΥΗΕ.

Στις Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση

ΜΥΗΕ.

Στην Περιφερειακή ζώνη προτείνεται να συνεχίσει να ισχύει η απαγόρευση

κατασκευής/λειτουργίας μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων.

Στην Περιφερειακή ζώνη να γίνει επαναξιολόγηση των όρων και περιορισμών που

ισχύουν για την Περιφερειακή Ζώνη, στη βάση της άρσης της απαγόρευσης

εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών.

Στην Περιφερειακή ζώνη να ισχύει ότι ακριβώς και εντός του Εθνικού Πάρκου (να





επιτρέπεται δηλαδή η εγκατάσταση ΜΥΗΕ δυναμικότητας έως 5MW).

Για την εγκατάσταση και λειτουργία μικρών υδροηλεκτρικών δυναμικότητας έως

και 5 MW στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου (εκτός των Περιοχών

Προστασίας της Φύσης και των Ζωνών Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών) και

στην Περιφερειακή Ζώνη (εφόσον ισχύσει) θα πρέπει να τηρείται η διαδικασία της

περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.

Κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης ΜΥΗΕ δυναμικότητας έως και 5

MW απαιτείται η γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης, σύμφωνα με τις κείμενες

διατάξεις.

Αποκλείεται – σύμφωνα με τους όρους και περιορισμούς του τελικού σχεδίου

Ειδικού Χωροταξικού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Οκτώβριος, 2008) - η

χωροθέτηση μικρών υδροηλεκτρικών έργων εντός των ακολούθων περιοχών:

- Των κηρυγμένων διατηρητέων μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής

κληρονομιάς και των άλλων μνημείων μείζονος σημασίας της παρ. 5 ββ) του

άρθρου 50 του ν. 3028/2002, καθώς και των οριοθετημένων αρχαιολογικών

ζωνών προστασίας Α που έχουν καθορισθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου

91του ν. 1892/1991 ή καθορίζονται κατά τις διατάξεις του ν. 3028/2002.

- Των περιοχών απολύτου προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης

που καθορίζονται κατά τις διατάξεις των άρθρων 19 παρ. 1 και 2 και 21 του

ν.1650/1986.

- Των Υγροτόπων διεθνούς σημασίας (Υγρότοποι Ραμσάρ).

- Των πυρήνων των Εθνικών Δρυμών, των κηρυγμένων μνημείων της φύσης

και των αισθητικών δασών που δεν περιλαμβάνονται στις περιοχές της

προηγούμενης περιπτώσεως β’.

- Των οικοτόπων προτεραιότητας περιοχών της Επικράτειας που έχουν

ενταχθεί ως τόποι κοινοτικής σημασίας στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 σύμφωνα με

την απόφαση 2006/613/ΕΚ της Επιτροπής (ΕΕ L 259 της 21.9.2006, σ.1).

- Των παραδοσιακών οικισμών και των ιστορικών κέντρων ή τμημάτων

πόλεων.

- Των τμημάτων των λατομικών περιοχών και μεταλλευτικών και

εξορυκτικών ζωνών που λειτουργούν επιφανειακά.

- Άλλων περιοχών ή ζωνών που υπάγονται σήμερα σε ειδικό καθεστώς





χρήσεων γης, βάσει του οποίου δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση ΜΥΗΕ και για

όσο χρόνο ισχύουν.

Ειδικά για την περιοχή μελέτης (Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου), και εξαιτίας της αξίας

της και των ιδιαίτερων φυσικών χαρακτηριστικών της, θα πρέπει κατά τη φάση

περιβαλλοντικής αδειοδότησης του εκάστοτε έργου (ΜΥΗΕ ≤ 5MW) να

προσεγγίζονται τα εξής θέματα:

- Αναλυτική περιγραφή του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής

εγκατάστασης του έργου (κυρίως και συνοδών) και της ευρύτερης περιοχής.

- Υλοποίηση ειδικών καταγραφών πεδίου (οικότοποι, χλωρίδα, βλάστηση,

πανίδα, ιχθυοπανίδα) που ως στόχο θα έχουν την κατά το δυνατόν

ολοκληρωμένη καταγραφή των σημαντικών και προστατευτέων στοιχείων

του φυσικού περιβάλλοντος και την εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης

των τύπων οικοτόπων και των ειδών των παραρτημάτων της Οδηγίας

92/43/ΕΕ ώστε να είναι στη συνέχεια εφικτή η εκτίμηση των επιπτώσεων

που ενδέχεται να υπάρχουν στην κατάσταση διατήρησης.

- Διερεύνηση της κατάστασης διατήρησης των τύπων οικοτόπων και των

ειδών των παραρτημάτων της Οδηγίας 92/43/ΕΕ.

- Αναλυτική περιγραφή των επιπτώσεων του έργου κατά τη φάση

κατασκευής και λειτουργίας του στους οικότοπους προτεραιότητας, στα είδη

χλωρίδας/βλάστησης και πανίδας,

- Εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων σύμφωνα με τα αναφερόμενα

στο άρθρο 6 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ στην περίπτωση που εκτιμάται ότι

αναμένονται επιπτώσεις σε προστατευόμενες περιοχές του Εθνικού

Καταλόγου Natura 2000 (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) ή σε Ζώνες Ειδικής

Προστασίας για την ορνιθοπανίδα (Οδηγία 79/409/ΕΟΚ). Στην αντίθετη

περίπτωση που εκτιμάται ότι δεν αναμένονται επιπτώσεις στις

προαναφερόμενες περιοχές, πρέπει να γίνεται αιτιολόγηση της εκτίμησης

αυτής.

- Προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων

στη βάση της πραγματικής γνώσης της οικολογίας των τύπων οικοτόπων και

των ειδών.





Πλέον για την περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου μέριμνα θα πρέπει να

δίνεται στα ακόλουθα:

- Διερεύνηση των επιπτώσεων (φάση κατασκευής και λειτουργίας) του

εκάστοτε έργου στους οικότοπους του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43.


διατήρησης και των ενδεχόμενων επιπτώσεων με βάση το άρθρο 6 της


- Προτάσεις συγκεκριμένων μέτρων για την ελαχιστοποίηση των


- Απεικόνιση/χαρτογράφηση των οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της

Οδηγίας σε κλίμακα 1:5.000.


- Καταγραφή της παρόχθιας βλάστησης και λοιπών ενδημικών, σπάνιων και

απειλούμενων ειδών χλωρίδας/βλάστησης.






- Απεικόνιση/χαρτογράφηση χλωρίδας/βλάστησης σε κλίμακα 1:5.000

- Μελέτη ειδικών καταγραφών με στοιχεία από έρευνα πεδίου για τη βίδρα

(Lutra lutra).


εκάστοτε έργου στα είδη πανίδας με έμφαση σε αυτά του Παραρτήματος ΙΙ

και IV της Οδηγίας 92/43.






- Δημιουργία χαρτών παρουσίας συγκεκριμένων ειδών πανίδας (π.χ βίδρα).


εκάστοτε έργου στα είδη ορνιθοπανίδας με έμφαση σε αυτά του











- Παρατηρήσεις πεδίου για την ιχθυοπανίδα με σκοπό τον προσδιορισμό των

μετακινήσεων των ειδών ανά τις εποχές, ιδιαίτερα των περιοχών

αναπαραγωγής και φωλιάσματος, την εξασφάλιση ελευθεροεπικονωνίας

τους, των φυτικών ειδών που θεωρούνται καθοριστικά για την επιβίωση

τους.

- Βάσει των αποτελεσμάτων των παρατηρήσεων πεδίου θα πρέπει να γίνεται

ο ακριβής σχεδιασμός της διάταξης ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας,

σύμφωνα και με τις υποδείξεις του Φορέα Διαχείρισης της προστατευόμενης

περιοχής.

- Τεκμηρίωση της καταλληλότητας του προτεινόμενου ιχθυόδρομου για τα

συγκεκριμένα είδη και υποείδη της ανάδρομης ιχθυοπανίδας που

απαντώνται στον ποταμό και υπολογισμός της αναγκαίας παροχής για την

λειτουργία της διάταξης της ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας, ώστε

να είναι δυνατή η απρόσκοπτη κίνησή της.






- Προσδιορισμός της οικολογικής παροχής βάσει των ειδών παρόχθιας

βλάστησης.

- Προσδιορισμός της οικολογικής παροχής σύμφωνα με τις υποδείξεις του

τελικού σχεδίου του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ. Συγκεκριμένα και

όπως προβλέπεται στο εν λόγω σχέδιο, ως ελάχιστη απαιτούμενη οικολογική

παροχή νερού που πρέπει να παραμένει στη φυσική κοίτη υδατορεύματος,

αμέσως κατάντη του έργου υδροληψίας του υπό χωροθέτηση ΜΥΗΕ, πρέπει

να εκλαμβάνεται το μεγαλύτερο από τα πιο κάτω μεγέθη, εκτός αν

απαιτείται τεκμηριωμένα η αύξησή της, λόγω των απαιτήσεων του κατάντη





οικοσυστήματος (ύπαρξη σημαντικού οικοσυστήματος): 30% της μέσης

παροχής των θερινών μηνών Ιουνίου - Ιουλίου – Αυγούστου ή 50% της

μέσης παροχής του μηνός Σεπτεμβρίου ή 30 lt/sec σε κάθε περίπτωση.

- Διευκρινίζεται εδώ ότι, πέραν της ελάχιστης απαιτούμενης οικολογικής

παροχής που θα παραμένει στην κοίτη του υδατορέματος αμέσως κατάντη

του έργου υδροληψίας, και όπως αυτή ποσοτικοποιείται από το σχέδιο του

Ειδικού Χωροταξικού, θα πρέπει να συνεξετάζονται τα ακόλουθα:

Σενάριο λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου, δηλ. την καταγραφή

σε πίνακα για ένα μέσο και ένα ξηρό υδρολογικό έτος των μέσων

μηνιαίων παροχών του ρέματος στη θέση υδροληψίας του έργου, των

εισροών στην υδροληψία του, των ποσοτήτων που υπερχειλίζουν και

της οικολογικής παροχής που αφήνεται στα κατάντη.



ελευθεροεπικοινωνία της ιχθυοπανίδας σε συνδυασμό με τη

μορφολογία της κοίτης του ρέματος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η

διατήρηση ικανής ενεργής υδάτινης διατομής για την εξασφάλιση των

παραπάνω αναφερόμενων λειτουργιών. Ειδικότερα, η οικολογική

παροχή θα πρέπει πέραν της υπόγειας ροής διαμέσου των φερτών της

κοίτης του ρέματος, να εξασφαλίζει επιφανειακή ροή τέτοια που να μην

υπολείπεται της ροής λειτουργίας της διάταξης της

ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας (στην περίπτωση που

απαιτηθεί η κατασκευή του).

- Μέριμνα, τέλος, κατά τον υπολογισμό της οικολογικής παροχής θα πρέπει

να υπάρχει και για το εξής:

Τον προσδιορισμό της ελάχιστης ποσότητας νερού (οικολογική παροχή)

που θα υπάρχει σε όλα τα σημεία της κοίτης, έτσι ώστε να υπάρχει

δυνατότητα επιβίωσης της ιχθυοπανίδας. Το βάθος νερού και οι

συνθήκες ροής θα πρέπει να τεκμηριώνεται ότι επαρκούν για την

επιβίωση των ψαριών.

- Εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων του εκάστοτε ΜΥΗΕ (φάση

κατασκευής και λειτουργίας) στο τοπίο και στα υφιστάμενα τοπιολογικά

χαρακτηριστικά της περιοχής.

- Εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων στο τοπίο και στα τοπιολογικά





χαρακτηριστικά. Ειδικά στη φάση εκπόνησης της Μελέτης Περιβαλλοντικών

Επιπτώσεων θα πρέπει να τεκμηριώνεται η εναρμόνιση των τεχνικών

κατασκευών στο περιβάλλον.

Τέλος για την οικονομική στήριξη του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Β.

Πίνδου προτείνεται ποσοστό 1% από τα ακαθάριστα έσοδα επενδύσεων σε ΜΥΗΕ

που θα γίνουν στα όρια του Πάρκου και της Περιμετρικής ζώνης να διατίθενται

για τους σκοπούς του Φορέα. Το ποσοστό αυτό είναι επιπλέον του ποσοστού

που προβλέπεται από το Εθνικό Χωροταξιακό για τις ΑΠΕ υπέρ των Ο.Τ.Α.

Αθήνα, Νοέμβριος 2008

Για τον Μελετητή

Παναγιώτης Αντωναρόπουλος

Πολιτικός Μηχανικός

Νόμιμος Εκπρόσωπος της Σύμπραξης

Z:\Β. ΠΙΝΔΟΣ\WORD\TELIKA KEIMENA\ΤΕΧΝΙΚΗ_ΕΚΘΕΣΗ_Β.ΠΙΝΔΟΥ_20.11.2008.doc





88 ΒΒΙΙΒΒΛΛΙΙΟΟΓΓΡΡΑΑΦΦΙΙΑΑ

1) Απόφαση Αριθμ.23069 “Χαρακτηρισμός της χερσαίας περιοχής των ορεινών όγκων της Β.

Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου, καθορισμός ζωνών προστασίας και καθορισμός χρήσεων,

όρων και περιορισμών δόμησης” (ΦΕΚ 639/14.06.2005).

2) Απόφαση Αριθμ. Οικ. 104247/ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ 663/26.05.2006) “Διαδικασία

Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης & Αξιολόγησης (ΠΠΕΑ) και Έγκρισης

Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σύμφωνα με

το άρθρο 4 του Ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του Ν.3010/2002”

3) Απόφαση Αριθμ. Οικ. 104248/ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ 663/26.05.2006) “Περιεχόμενο,

δικαιολογητικά και λοιπά στοιχεία των Προμελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΠΠΕ),

των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), καθώς και συναφών μελετών

περιβάλλοντος, έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).

4) Γιακουμή, Σ., Ζόγκαρης, Σ. & Α. Ν. Οικονόμου (2004). «Ποτάμιες ιχθυοπεριφέρειες» της

Ελλάδας και η χρήση τους στην εφαρμογή της οδηγίας 2000/60. Σελ.7 στο:

«Βιοποικιλότητα και πλανητική αλλαγή» (βιβλίο περιλήψεων), Ετήσιο Συνέδριο Ένωσης

Ελλήνων Οικολόγων – Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Σχολή

Περιβάλλοντος, Μυτιλήνη, http://www.aegean.gr/environment/eeo2004.

5) Δημητρόπουλος, Α. & Γ. Ιωαννίδης (2002). Ερπετά της Ελλάδας και της Κύπρου. Μουσείο

Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, εκδόσεις ΚΟΑΝ, Αθήνα.

6) EE (2000). Διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000. Οι διατάξεις του άρθρου 6

της οδηγίας 92/43/EΟΚ για τα ενδιαιτήματα. Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Επίσημων

Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

7) Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (1999). Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του

γλυκού νερού της Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου: Κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και

μέτρα προστασίας, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Έρευνας και Τεχνολογίας ΕΠΕΤ ΙΙ,

Υπουργείο Ανάπτυξης (αδημοσίευτη έκθεση).

8) Ειδικό Χωροταξικό για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Οκτώβριος 2008, τελικό σχέδιο,

όπως αυτό παρουσιάστηκε και εγκρίθηκε ομόφωνα από την Κυβερνητική Επιτροπή.

9) Ζόγκαρης, Σ., Χατζηρβασάνης, Β., Οικονόμου, Α., Γιακουμή Σ. & Π. Δημόπουλος (2008).

Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα: προστατεύοντας τις παραποτάμιες οάσεις ζωής. Ειδική

έκδοση Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Πρόγραμμα Interreg

RIPIDURABLE.

http://www.aegean.gr/environment/eeo2004





10) Καρανδεινός, Μ. & Α. Λεγάκις (επιμ.) (1992). Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων

Σπονδυλοζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, Ελληνική Ορνιθολογική

Εταιρεία, Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση - Ελλάς.

11) Λαμπροπούλου, Β., Καραγεωργόπουλος, Α., Κορνάρος, Μ. & Θ. Τσούτσος (2004).

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς – Η ελληνική

εμπειρία. Τεχν. Χρον. Επιστ. Εκδ. ΤΕΕ, ΙΙΙ, τεύχ. 1-2: 9-24.

12) Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας & Δημοσίων Έργων, 2001, "Πρόγραμμα

αντιμετώπισης ειδικών περιβαλλοντικών προβλημάτων και συστήματος λειτουργίας και

διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής των ορεινών όγκων της Πίνδου", η μελέτη

ανατέθηκε στους συμπράττοντες μελετητές - γραφεία μελετών: “Αμαλία

Παναγιωτοπούλου, Δημήτριος Γεωργός, Νικόλαος Χλύκας, Γεώργιος Λώλος”.

13) Arnold, E.N. & J.A. Burton (2002). A Field Guide to the Reptiles and Amphibians of Britain

and Europe. Collins, London.

14) Bernatchez, L. (2001). The evolutionary history of Brown Trout (Salmo trutta L.) inferred

from phylogeographic, nested clade, and mismatch analyses of mitochondrial DNA

variation. Evolution 55(2): 351-379.

15) Chandrinos, G. & T. Akriotis (1997). The birds of Greece. Christopher Helm Publishers

Ltd.

16) Chow, V.T. Maidment, D.R. & Mays, L.W. (1988) Applied Hydrology. New York: McGraw-

Hill International, 572 pp.

17) Doadrio, I. & J. A. Carmona (1998). Genetic divergence in Greek populations of the genus

Leuciscus and its evolutionary and biogeographical implications. Journal of Fish Biology

53: 591-613.

18) Economidis, P.S. (1991). Check List of Freshwater Fishes of Greece: Recent Status of

Threats and Protection. Hellenic Society for the Protection of Nature, Athens.

19) Economou, A.N., S. Giakoumi, L. Vardakas, R. Barbieri, M. Stoumboudi & S. Zogaris

(2007). The freshwater ichthyofauna fo Greece – an update based on a hydrographic

basin survey. Mediterranean Marine Science 8/1: 91-166.

20) Froese, R. & D. Pauly (editors) (2006). FishBase. World Wide Web electronic publication,

http://www.fishbase.org/, version (10/2006).

21) Gasc, J.-P., Cabela, A., Crnobrnja-Isailovic, J., Dolmen, D., Grossenbacher, K., Hattner,

P., Lescure, J., Martens, H., Martinez Rica, J. P., Maurin, H., Oliveira, M. E., Sofianidou, T.

http://www.fishbase.org/





S., Veith, M. & A. Zuidewijk (eds.) (1997). Atlas of Amphibians and Reptiles in Europe.

Societas Europaea Herpetologica & Museum National d' Histoire Naturelle (IEGB/SPN),

Paris.

22) Harris, L.D. (1984). The fragmented forest: Island biogeography theory and the

preservation of biotic diversity. The University of Chicago Press.

23) Hilton-Taylor, C. (Compiler) (2000). 2000 IUCN Red List of Threatened Species. IUCN,

Gland, Switzerland and Cambridge, UK. xviii + 61 pp.

24) IUCN (2001). IUCN Red List Categories and Criteria: Version 3.1. IUCN Species Survival

Commission. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK. ii + 30 pp.

25) IUCN (2006). 2006 IUCN Red List of Threatened Species. http://www.iucnredlist.org/.

Downloaded on 19 December 2006.

26) Kottelat, M. & J. Freyhof (2007). Handbook of European freshwater fishes. Kottelat,

Cornol, Switzerland and Freyhof, Berlin, Germany.

27) Laikre, L. (ed.) (1999). Conservation genetic management of Brown Trout (Salmo trutta)

in Europe. Report by the Concerted Action on Identification, Management and

Exploitation of Genetic Resources in the Brown trout (Salmo trutta), “TROUTCONCERT”;

EU FAIR CT97-3882.

28) Maidment, D.R. (ed.) (1993). Handbook of Hydrology. New York: McGraw-Hill

International, 952 pp.

29) Mason, C.F. & S.M. Macdonald (1986). Otters: Ecology and conservation. Cambridge

University Press.

30) Mitchell-Jones, A.J., Amori, G., Bogdanowicz, W., Krystufek, B., Reijnders, P.J.H.,

Spitzenberger, F., Stubbe, M., Thissen, J.B.M., Vohralik, V. & J.Zima (1999). Atlas of

European Mammals. The Academic Press, London.

31) Mullarney, K., L. Svensson, D., Zetterstrom & P.J. Grant (2007). Τα πουλιά της Ελλάδας,

της Κύπρου και της Ευρώπης. Albert Bonniers Forlag, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία.

32) Naiman, R.J., Décamps, H. & M.McClain (2005). Riparia – ecology, conservation, and

management of streamside communities. Elsevier.

33) Remenieras, G. (1986). L’ Hydrologie de l’ ingenieur. Paris: Eyrolles Editeur, pp. 413.

http://www.iucnredlist.org/





34) Santucci, V.J.Jr., Gephard, S.R. & S.M. Pescitelli (2005). Effects of multiple low-head

dams on fish, macroinvertebrates, habitat, and water quality in the Fox River, Illinois.

North American Journal of Fisheries Management 25:975-992.

35) Valakos, E.D., Pafilis, P., Sotiropoulos, K., Lymberakis, P., Maragou, P. & J. Foufopoulos

(2008). The Amphibians and Reptiles of Greece. Edition Chimaira, Frankfurt am Main.

36) Ward, D., Holmes, N. & P. Jose (eds) (1994). The New Rivers and Wildlife Handbook.

Published by The Royal Society for the Protection of Birds, under the authorship of The

Royal Society for the Protection of Birds, The National Rivers Authority, and The Wildlife

Trusts.

Documents

Ειδικής Μελέτης Διερεύνησης Δυνατοτήτων Εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων Δυναμικότητας