การดแลทนตสขภาพ และ ขอควรระวงในการใหบรการทนตกรรมระดบปฐมภม

ในกลมคนพการในกลมคนพการ

รศ.มาล อรณากร

ภาควชาทนตกรรมเดก มหาวทยาลยมหดล

การรกษาทนตกรรมแกกลมคนพการ

คณลกษณะของทนตแพทยผรกษากลมคนพการ

รผปวย

รงาน รงาน

รหนาท&

ใสใจดวยความรก และเอ *ออาทร

สรางสรรงานสผลสาเรจ

รผปวย

ขอมลของผปวยท&สาคญท&ควรทราบ

ประวตความพการหรอโรคประจาตวของผปวย

ประวตการเล *ยงดประวตการเล *ยงด

ประวตพฒนาการ

ประวตการรกษาในอดต

สมองพการ Cerebral palsy (C.P.)

เกดจากสมองสวนท&ใชควบคมกลามเน *อสวนใดสวนหน&งบกพรองหรอสญเสย ทาใหมปญหาในการทรงตว เคล&อนไหว แตละคนมลกษณะแตกตางกน เชน กลามเน *อออนแรง เกรง งมงาม เคล&อนไหวชา ทรงตวกลามเน *อออนแรง เกรง งมงาม เคล&อนไหวชา ทรงตวไดไมด บางคนอาจมความบกพรองอ&นรวม เชน บกพรองทางการไดยน การมองเหน การเรยนร แตละคนเปนมากนอยตางกน

สาเหตของสมองพการ

สาเหตกอนคลอด เชน ตดเช *อขณะต *งครรภ ขาดสารอาหาร ความเครยด กลมเลอดไมเขากน อบตเหต รงส ยา โลหะหนก

สาเหตระหวางคลอด เชน คลอดยาก รกพนคอ ตดเช *อสาเหตระหวางคลอด เชน คลอดยาก รกพนคอ ตดเช *อภาวะขาดออกซเจน

สาเหตหลงคลอด เชน การตดเช *อ ภาวะตวเหลอง ตวเขยวหลงคลอด เน *องอกของสมอง ชก อบตเหต

สมองพการ

สมองพการ

พฒนาการของผปวยสมองพการ

ลาดบข *นของพฒนาการเหมอนเดกปกต แตชากวาเดกปกตมาก

ตองไดรบการฟ*นฟสภาพความพการเพ&อปองกนตองไดรบการฟ*นฟสภาพความพการเพ&อปองกนการตดยดหรอเกรงมากข *น

มพฒนาการในชองปากท&ผดปกตเก&ยวกบ การดด การเค *ยว ล *นจกปาก น *าลายไหล

อาการแสดงทางคลนก

ข *นกบพยาธสภาพท&สวนใดของสมอง

ควบคมการเคล&อนไหวไมได

กลามเน *อออนแรง กลามเน *อออนแรง

อมพาต กลามเน *อแขงเกรง

มความบกพรองในการทรงตว ทาเดนผดปกต

ความพการทางระบบอ&นท&เก&ยวของ

ความพการท&เก&ยวของ อาการแสดง อตราท&พบ

สตปญญา ภาวะปญญาออน 50-75%

สายตา สายตาส *น, เอยง 25%

ตาเข (nystagmus) ตาเข (nystagmus)

ตาเหล (strabismus) พบบอย

การไดยน หตง หหนวก มากกวา 50%

อาการชก ชก 1/3

เดนไมได 25 %

ปญหาสขภาพของผปวยสมองพการ

Delayed growth and development. “failure to thrive”พบบอยใน C.P.รนแรง ชนด spastic quadriparesis.

Spinal deformities.

Speech and language disorders.Speech and language disorders.

Drooling

Incontinence

Stereognosia

ปญหาสขภาพชองปากของผปวย C.P.

มความผดปกตของการทางานของกลามเน *อใบหนา

น *าลายไหล มความผดปกตในการกน ด&ม และพด

มความผดปกตของการทางานของล *น แกม รมฝปาก สงผลตอการเรยงตวของฟน และเกดโรคปรทนตสงผลตอการเรยงตวของฟน และเกดโรคปรทนต

อบตเหตตอฟนและใบหนาเกดไดบอยกวา

อาจมการทาใหตนเองบาดเจบ เชน กดปาก กดล *น ซ&งไมสามารถคมตนเองไดซ&งแกไขโดยการใสเคร&องมอปองกน

ปญหาสขภาพชองปากของผปวย C.P.

Bruxism:การกดฟน เปนการขบเค *ยวฟนท&ไมใชการทางานตาม

หนาท&ท&ถกตอง การใชฟนขบเข *ยวเค *ยวกนในเวลาท&ไมไดกนอาหาร เน&องจาก กลามเน *อทางานมากกวาปกต มผลเสยตางๆ อาหาร เน&องจาก กลามเน *อทางานมากกวาปกต มผลเสยตางๆ เชน ฟนสก ทาใหปวดท&ขอตอขากรรไกร มอาการเสยวฟน และอาจจะทาใหฟนแตกได อาจจะทาใหใบหนาส *นกวาปกต

วธการรกษาโดยการทา mouth guard

ปญหาสขภาพชองปากของผปวย C.P.

Rumination:การสารอกอาหารท&เค *ยวและกลนเขาไปใน

กระเพาะข *นมาอยในชองปากใหม ทาใหสภาพชองกระเพาะข *นมาอยในชองปากใหม ทาใหสภาพชองปากและฟนแชอยในน *ายอยอาหารซ&งเปนกรด เปนเหตใหฟนกรอน( demineralization)

ปญหาสขภาพชองปากของผปวย C.P.

Pouching:อาการอมขาว อาหาร หรอเมดยาไวในปาก

ระหวางแกมและฟน โดยไมกลน เปนระยะเวลาระหวางแกมและฟน โดยไมกลน เปนระยะเวลา

นาน ทาใหเกดฟนผ

ปญหาสขภาพชองปากของผปวย C.P.

Pica: การกนของท&กนไมได กนของท&ไมใชอาหาร พบไดในผปวยสมองพการท&มภาวะปญญาออนรวมดวย ถากลน หรอกนอยางตอเน&อง เกนกวา 1 เดอน น *นคออาการของโรคกนของท&กนไมได(Pica Diseases) เชน ดน อาการของโรคกนของท&กนไมได(Pica Diseases) เชน ดน ส ปน ชอลค ผงซกฟอก บหร& กนบหร& ข *เถา กาว ผม ทราย รากไม โลหะ อจจาระ เปนตนผลทาใหฟนสก หรอเปนอนตรายตอเย&อออนในชองปาก

ปญหาสขภาพชองปากของผปวย C.P.

ผปวยสมองพการมกม gastroesophageal reflux บอย อาเจยรบอย เปนเหตใหฟนกรอน สญเสยเน *อฟน ผปวยสมองพการท&มอาการเปนโรคลมชกรวมดวย

ม เหงอกโต Gingival overgrowth จากการกนยาปองกนม เหงอกโต Gingival overgrowth จากการกนยาปองกนอาการชก ล *นโต จกปาก ใบหนาเบ *ยว กลามเน *อใบหนาทางานไมประสานกน

การจดการทางทนตกรรมสาหรบสาหรบ

ผปวยสมองพการ

ปญหาโรคในชองปากของผปวย C.P.

พบ enamel hypoplasia

มโรคปรทนต

ฟนสก เน&องจาก Bruxism and tooth clenching ฟนสก เน&องจาก Bruxism and tooth clenching (ปญหาระบบประสาทกลามเน *อ)

Fracture and avulsion of the anterior teeth (fall)

อตราการเกดฟนผใกลเคยงคนปกต

ปญหาโรคในชองปากของผปวยC.P.

Many clinicians :

� Higher DMF rate than normal

� Higher score of decay� Higher score of decay

� Higher score of missing

� Fewer score of filling

ปญหาโรคในชองปากของผปวยC.P.

Malocclusion : Weyman 1971� Spastic C.P. more prone to Class II division2 and unilateral crossbite

� Athetosis C.P. more Class II division1 with high narrow � Athetosis C.P. more Class II division1 with high narrow palate, tongue thrust, and anterior open bite

� Ataxic C.P. exhibits Class II division1

ปญหาสขภาพชองปากของผปวยพการถกละเลย

ผปกครองมกสนใจกบปญหาสมองพการเปนปญหาหลก

ผปกครองขาดความรความเขาใจในความสาคญของการดแลรกษาทนตสขภาพ

ทนตแพทยขาดความรความเขาใจเร&องโรคหรอความพการทนตแพทยขาดความรความเขาใจเร&องโรคหรอความพการของผปวย อกท *งขาดประสบการณ

ขาดแคลนทนตแพทยท&มความเสยสละและต *งใจจรงท&จะชวยเหลอผปวยพการ

การรกษาทางทนตกรรมในผปวยสมองพการ

ทนตแพทย :มหนาท&และความรบผดชอบใหความร และดแลรกษาทนตสขภาพแกผปวยพการ

เผยแพรความรทางทนตสขศกษาและบรการผปวยพการใหมากข *นพการใหมากข *น

มความเมตตากรณาตอผปวยพการพยายามดแลรกษาผปวยพการโดยไมรสกรงเกยจ

การรกษาทางทนตกรรมในผปวยสมองพการ

ทนตแพทยและทมงานพงตระหนก:

กาลงรกษาผปวยตลอดท *งรางกายและจตใจ ไมเพยงแตผปวยเทาน*น แตยงมพอแม ไมเพยงแตผปวยเทาน*น แตยงมพอแม ผปกครองของผปวยท&เก&ยวของดวย

ไมควรแสดงความกลว รงเกยจ หรอมทศนคตท&ไมดตอความพการของผปวย

การจดการพฤตกรรม

ปญหา :ความกลวหรอความวตกกงวลของ

ผปวยท&ทาใหเกดความเครยด จะทาใหผปวยมการชกกระตกของแขนและขา หรอมการการชกกระตกของแขนและขา หรอมการเคล&อนไหวของรางกายโดยไมต *งใจมากข *น

* ตองระวงไมใหเกดความเครยด*

การจดการพฤตกรรม

ความรก เอ *ออาทร และใสใจ (Tender, love and care)การจดการโดยวธการทางจตวทยา :เทคนกปรบพฤตกรรม

Behavior shaping management techniqueBehavior shaping management techniqueการบอก-แสดง-กระทา (Tell - show – do)การสงเสรมกาลงในแงบวก การรกษาโดยไมเจบปวด

การรกษาทางทนตกรรม

เนนทนตกรรมปองกน: ปองกนการเกดโรคในชองปาก ลดความทกขทรมานจากโรค ลดภาระของผปกครอง

ทนตกรรมปองกน:

การกาจดแผนคราบจลนทรยDiet counselingFluoride เสรมFluoride เสรม

การปองกนการเกดฟนผ; routine oral exam., topical fluoride application, sealant

การกาจดแผนคราบจลนทรย:

ผปกครองตองตระหนกถงความจาเปนในการแปรงฟนใหเดกอยางมประสทธภาพ จดทาทาง ตาแหนงใหเหมาะสมในการมองเหน จดทาทาง ตาแหนงใหเหมาะสมในการมองเหน

ภายในชองปาก และความสะดวกในการแปรง ใชเคร&องมอชวยใหผปวยอาปากในการแปรงฟน ออกแบบดดแปรงดามแปรงใหเหมาะสมกบผปวย

จดทาทาง ตาแหนงใหเหมาะสมในการมองเหนภายใน ชองปาก และความสะดวกในการแปรง

เคร&องมอชวยใหผปวยอาปากในการแปรงฟน

แปรงลกษณะพเศษสาหรบผปวยสมองพการ

แปรงลกษณะพเศษสาหรบผปวยสมองพการ

สายรดองมอจบแปรง แบบปรบขนาดได

การรกษาทางทนตกรรม

สามารถทาไดเชนเดยวกบเดกปกต

ทนตแพทยตองอธบายถงวธการจดการ วธการรกษาใหผปกครองเขาใจและรวมมอกอนจะทาการรกษาผปกครองเขาใจและรวมมอกอนจะทาการรกษา

ใหผปวยน -งเกาอ.ในทาทางและตาแหนงท-เขาชอบและถนด ตามความพการ และทนตแพทยสามารถทาการรกษาได

ควรปรบเกาอ. ในตาแหนง preset กอนผปวยน -ง

สมองพการ

การรกษาทางทนตกรรม การใชอปกรณชวยอาปากเดก เชน mouth prop ค *าปากผปวยไว ใหพอท&ทนตแพทยสามารถทาการรกษาได

ควรโอบศรษะเดกไวตลอดเวลาท&ทางาน เพ&อชวยควบคมการเคล&อนไหวเคล&อนไหว

ผปวยท&มการเคล&อนไหวของรางกายโดยไมต *งใจมากเกนไป ควรใชอปกรณชวยจบยด เชน Papoose board โดยไมรดแนนจนเกนไป และไมยดแขนขาของผปวยซ&งไมสามารถทาไดเน&องจากขอตด

การรกษาทางทนตกรรม

ควรใชแผนยางกนน *าลายเพ&อปองกนอนตราย และสะดวกในการรกษา ผปวยไมสาลกน *าเขาคอ และชวยกนล *น

ควรใส clamp กบแผนยางใหเรยบรอยกอนใสบนตวฟน ควรใส clamp กบแผนยางใหเรยบรอยกอนใสบนตวฟน

การถอนฟน ควรใชผากอซรองในขณะทาการถอน ปองกนเศษฟนตกเขาคอ ผชวยฯคอยดดเม&อ ทพ. ตองการ

แนะนาใหใชยาชา ชนด short acting anesthetics

การรกษาทางทนตกรรม

ทมงานตองทางานประสานกนอยางมประสทธภาพ ใน

ระยะเวลาส *น เพ&อลดความออนลาของกลามเน *อท&วรางกาย

ผปวยท&มโรคลมชกรวมดวย ใหผปวยรบประทานยาปองกนโรค

ลมชกตามปกต

ตองระวงไมใหรางกายไดรบอนตรายหรอบาดเจบขณะชก และ

หนศรษะของผปวยตะแคงไปดานขาง พยายามพดกบผปวย

ตลอดเวลาเพ&อใหผปวยรสกตว

การรกษาทางทนตกรรม

ผปวยท&มโรคพการซ *าซอน เชน มปญญาออนรนแรง หากมปญหาโรคในชองปากมาก

* การดมยาสลบอาจเปนวธท&เหมาะสมกวา ** การดมยาสลบอาจเปนวธท&เหมาะสมกวา *

การรกษาทางทนตกรรมสาหรบเดกโดยวธดมยาสลบควรเปนทางเลอกสดทาย หากการปรบพฤตกรรมวธอ&นๆ ไมไดผล

การรกษาทางทนตกรรม

การจดการรกษาทางทนตกรรม

การจดการรกษาทางทนตกรรม

การรกษาทางทนตกรรม

บทบาทของผชวยทนตแพทย

สอบถามขอมลเบ"องตนของผปวยเดกพเศษ

รายงานขอมลสาคญ/ปญหาของผปวย- ผปกครองแก ทพ.

ชวยในการจดการพฤตกรรมและการรกษา

ระมดระวงปญหาแทรกซอนและเตรยมพรอมแกไขปญหากรณฉกเฉน (emergency)

ใหความรแกผปวยเดกพเศษและผปกครองในเร5องการดแลสขภาพชองปาก

ภาวะปญญาออน

เปนความพการประเภทหน&งท&สมองหยดพฒนาหรอพฒนาไดไมสมบรณ ทาใหเกดการสญเสย หรอ ขาดความสามารถ มความบกพรองของทกษะในพฒนาการดานตางๆ การเรยนร มความลาบากในพฒนาการดานตางๆ การเรยนร มความลาบากในพฤตกรรม การปรบตวเขากบส&งแวดลอมในสงคมและชวตประจาวน

ระดบสตปญญา

IQ = M.A. x 100C.A.

M.A. คอ อายสมอง (Mental age)M.A. คอ อายสมอง (Mental age)

C.A. คอ อายจรง (Chronological age)

ระดบสตปญญาของคนปกตท&วไปมคาเฉล&ย 100

ภาวะปญญาออน IQ ต&ากวา 70

การจดการพฤตกรรมของผปวยภาวะปญญาออน

ทนตแพทยและทมงานควรมทศนคตท&ดตอบคคลภาวะปญญาออน ไมปฏเสธการรกษาใหความรกและเอ *ออาทรและใสใจ (Tender love and care)care) ซกถามประวตผปวย สภาพครอบครว ความสามารถของ ผป.ในการเรยนร การส&อภาษา การชวยเหลอตนเอง เพ&อเลอกวธการจดการท&เหมาะสม

การจดการพฤตกรรมของผปวยภาวะปญญาออน

ขอพจารณาในการเลอกวธการจดการท&เหมาะสม ระดบความรนแรงของภาวะปญญาออน ปญหาสขภาพชองปาก ปญหาสขภาพชองปาก ปรมาณงานการรกษาและความรบดวน ทศนคต เศรษฐกจและความรวมมอของผปกครอง ทกษะความชานาญและประสบการณของทนตแพทย

การจดการพฤตกรรมของผปวยภาวะปญญาออน

สามารถใชวธการจดการโดยวธการทางจตวทยาในเดกท-มระดบปญญาออนนอย

Tell- show-do

การเบ-ยงเบนความสนใจ (Distraction) การเบ-ยงเบนความสนใจ (Distraction)

การใหกาลงใจ (Reinforcement)

การควบคมใหอยน- งในกรณท-ผปวยไมสามารถอยน- ง(Immobilization in cases with hyperactive)

การจดการพฤตกรรมของผปวยภาวะปญญาออน

Mild sedative + immobilization ชวยลดความไมอย

น&งและลดความวตกกงวล

ใชเวลาส *นๆ ในการรกษาใชเวลาส *นๆ ในการรกษา

ใช Mouth prop ชวยอาปากใหอาปากไดน&ง ๆ

ในขณะทาการรกษา

ใชแผนยางกนน *าลายชวยกนแกมและล *น

การจดการพฤตกรรมของผปวยภาวะปญญาออน

ใชยาชา Ultra short acting anesthetics

ผปวยปญญาออนรนแรงและมปรมาณการรกษามาก การดมยาสลบเปนทางเลอกท&ดกวาดมยาสลบเปนทางเลอกท&ดกวา

ทนตกรรมปองกนเปนส&งท&มคณคาและควรจดใหเกดข *นอยางเปนรปธรรมเพ&อปองกนโรคในชองปากในผปวยปญญาออน

กลมอาการดาวน (Down’s syndrome)

Trisomy 21 เปนโรคทางโครโมโซมท&พบบอยท&สดในบคคลภาวะปญญาออนJohn Langdon Down 1865John Langdon Down 1865

ลกษณะของผปวยกลมอาการดาวน

ลกษณะของผปวยกลมอาการดาวน

รปรางลกษณะเลก เดนแกวงไปมา กลามเน *อออนแรง กลามเน *อออนแรง ศรษะเลก หนาแบน รองบรเวณหนงตาช *ข *น

ลกษณะของผปวยกลมอาการดาวน

กะโหลกศรษะแบนหนา-หลงสนจมกแบนตาเลก หางตาช" ข"นตาเหล ตาเขตาเหล ตาเข Cataract 5%Brush-field spots มานตาสฟา

จะมจดๆ อยท 5วไป

ภาวะแทรกซอนในผปวยกลมอาการดาวน

จะเปนโรคหวใจ 30-40%

มการตดเช *อของระบบทางเดนหายใจไดงาย การขบเสมหะทาไดไมด มภาวะการอดตนของทางเดนหายใจชนดเฉยบพลนและเร *อรง ม sleep apneaเฉยบพลนและเร *อรง ม sleep apnea

มอตราเส&ยงสงของการเกดมะเรงเมดเลอดขาว

ระบบกลามเน *อแขงแรงลดลง

มการชก 5-10%

ลกษณะของผปวยกลมอาการดาวน

มระดบสตปญญาต&ากวา 70 mild-moderate M.R.

พฒนาการชา

ปรบตวชาปรบตวชา

พฒนาดานภาษาและการส&อสารชาอยางชดเจน

ดานโภชนาการ แนวโนมน *าหนกเกนจากการชอบรบประทาน พวกแปง โดยมกไมมกจกรรม

การจดการพฤตกรรมของผปวยกลมอาการดาวน

สวนใหญ IQ ไมต&าเกนไป อารมณด ย *มงาย ดสดช&น มความสามารถในการใหความรวมมอส *น ๆ สามารถใชจตวทยาในการจดการ สามารถใชจตวทยาในการจดการtell-show-doการเบ&ยงเบนความสนใจการใหกาลงใจ การชมเชย

การรกษาทางทนตกรรมในผปวยออทสตก(เทคนคการจดการ)(เทคนคการจดการ)

โรคออทสตก หรอ ออทสซม

เปนความผดปกตของพฒนาการเดกรปแบบหน&ง

ซ&งมลกษณะเฉพาะ

ไมสามารถพฒนาทกษะทางสงคม ไมสามารถพฒนาทกษะทางสงคม

ไมสามารถพฒนาทกษะทางภาษาและการส&อความหมาย

มความผดปกตหรอบกพรองในพฤตกรรม การทากจกรรมและความสนใจ

ทกษะทางสงคม อยในโลกสวนตว แยกตวจากสงคม ไมสนใจส&งแวดลอม

ความผดปกตในการใชภาษาและการส&อความหมาย

ไมพด ไมตองการส&อสารโดยการพด

พดคาซ *าๆ หรอพดแบบนกแกว พดเลยนแบบ

พดไมรเร&อง พดภาษาตางดาว

โตตอบไมเปน

ใชสรรพนามและไวยากรณไมถกตอง

เรยกไมหน ไมสบตา

ความผดปกตของพฤตกรรม และการทากจกรรม

ตอตานการเปล&ยนแปลง ตองการคงสภาพเดม

ทากจกรรมซ *าๆ เปนแบบแผน

หมกมนในวตถ หมกมนในวตถ

ไมมความยดหยนในการเลน ไมเลนกบผอ&น

มการเคล&อนไหวแปลกๆ การกระทาซ *าๆ อยางไรจดหมาย

มความผดปกตในการกน

พฤตกรรมของเดกออทสตก

เดกออทสตกมความกลวตอบางอยางเปนพเศษ แตกลบไมกลวในส&งท&เปนอนตราย

พฤตกรรมของเดกออทสตก

เดกออทสตกบางคร*งหวเราะอยางไมมเหตผล

ระดบสตปญญาของเดกออทสตก

Ornitz & Ritvo (1976) 2/3 ถง 3/4 จะเปนปญญาออน

Young และคณะ (1989) 75-80 % ของเดกออทสตกเปนปญญาออน ปญญาออน

2/3 มภาวะตองพ&งพงผอ&นตลอดชวต

1/3 พ&งพาตนเองไดพอสมควร

1-2 % พ&งพาตนเองไดเตมท& เหมอนคนปกต

อาการสาคญท&พบรวมในเดกออทสตก

ภาวะปญญาออน 70-80 % สมาธส *น ไมอยน&ง 40-60 % ซมเศรา/อารมณแปรปรวน 44 % โรคลมชก 25-40 % โรคลมชก 25-40 % ทารายตนเอง 25-40 % ปญหาในการนอน 10-30 % พฤตกรรมกาวราว พบบอย ปญหาในการกน พบบอย

ออทสตก ซาวองก

เดกออทสตกบางคนมความสามารถพเศษเฉพาะเจาะจงบางดาน แบบมหศจรรยจนเปนอจฉรยะ มมากถง 10 % ดานความจา

การคานวณทางดานคณตศาสตร การคานวณทางดานคณตศาสตร

การคานวณปฏทน

ความสามารถดานทกษะกลไก มตสมพนธ

ดานดนตร ศลปะ

ลกษณะพฤตกรรมของผปวยออทสตก

ระบาดวทยา

1 : 2,000 คนในอดต

Green D, Flanagan D (2006) รายงาน 1: 150

ชาย : หญง = 4 : 1

สวนใหญมกเปนกบลกคนแรก

การทานายโรค

ยงไมมวธการรกษาท&จาเพาะเจาะจงใหหายขาดได

สามารถชวยเหลอใหมพฒนาการท&ดข *นตามสามารถชวยเหลอใหมพฒนาการท&ดข *นตามศกยภาพของเขา

สามารถเรยนรและใชชวตรวมในสงคม

เดกออทสตกท&สามารถพดไดกอนอาย 5 ป

จะมการพฒนาการบคลกภาพอยางตอเน&อง

สาเหตของออทสตก

ไมทราบสาเหตของความผดปกตท5แนชด

ปจจบนมหลกฐานสนบสนนวาเกดจากการทางานของสมองท5ผดปกต ยงไมสามารถอธบายไดชดเจนสมองท5ผดปกต ยงไมสามารถอธบายไดชดเจน

คล5นไฟฟาสมองผดปกตมากกวาประชากรปกต

มความเก5ยวของกบปจจยดานพนธกรรม

ทาอยางไรเม&อลกเปนออทสตก

เร&มตนดวยการดแลดวยความรก

พฒนาดวยความเขาใจ ดวยเจตคตท&ถกตอง

ใชหลายวธรวมกน โดยทมงานผเช&ยวชาญหลาย ใชหลายวธรวมกน โดยทมงานผเช&ยวชาญหลายวชาชพ

ดแลตามสภาพปญหาของเดกแตละคนเพ&อใหมประสทธผลสงสด

แนวทางหลกในการดแลพฒนาเดกออทสตก

สงเสรมพลงครอบครว

สงเสรมความสามารถของเดก

สงเสรมพฒนาการ สงเสรมพฒนาการ

พฤตกรรมบาบด

การฟ*นฟสมรรถภาพทางการแพทย

แนวทางหลกในการดแลพฒนาเดกออทสตก

การฟ*นฟสมรรถภาพทางการศกษา

การฟ*นฟสมรรถภาพทางสงคม

การฟ*นฟสมรรถภาพทางอาชพ การฟ*นฟสมรรถภาพทางอาชพ

การรกษาดวยยา

การบาบดทางเลอก

ปญหาทางทนตกรรมในเดกออทสตกอบตการณของการเกดโรคในชองปาก เชน โรคฟนผ

โรคเหงอกอกเสบ ในเดกออทสตกไมแตกตางจากเดกปกต

ปญหาหลกอยท&พฤตกรรมของเดกท&ไมสามารถส&อสาร ปญหาหลกอยท&พฤตกรรมของเดกท&ไมสามารถส&อสาร

เดกออทสตกมความวตกกงวลและความกลวการทาฟน

มากกวาเดกปกต

ผปกครองมความวตกกงวลสง

วธการจดการรกษาทางทนตกรรมในเดกออทสตก

ทนตแพทยและทมงาน

มความร ความเขาใจในพฤตกรรมของเดกออทสตก

ใหการรกษาบนพ *นฐานของความรก เอ *ออาทรตอผปวย

มความอดทน พยายาม การรกษาอาจตองใชเวลามาก

มทกษะในการส&อสาร และมประสบการณ

การซกประวต :

ทนตแพทยและผชวยทนตแพทย :

เปนผฟงท&ด สภาพ เปนผฟงท&ด สภาพ

การกระตนใหกาลงใจ

มทกษะในการสนทนา ผปกครองไววางใจ

การใหขอมลประวตของเดกออทสตกอยางครบถวน

ประวตท&วไป

ประวตทางการแพทย ยาท&ไดรบเพ&อการรกษาอาการ

ประวตการรกษาทางทนตกรรม ประวตการรกษาทางทนตกรรม

เดกมพฤตกรรมทารายรางกายตวเอง คนอ&น หรอไม

มอารมณแปรปรวนบอยหรอไมอยางไร

แนวทางท&ผปกครองใชในการปรบพฤตกรรม

การเตรยมเดกออทสตกกอนท&จะมารกษาทางทนตกรรม

เดกท&สามารถส&อสารได ควรบอกเดกลวงหนา วา จะมา

ใหหมอตรวจฟน อธบายวธการคราวๆ เชน

น& งบนเกาอ * หมอปรบเกาอ *เปนเตยงนอน น& งบนเกาอ * หมอปรบเกาอ *เปนเตยงนอน

ลกนอนน&งๆ อาปากกวางๆ ใหหมอตรวจฟน

หมอเปดไฟสองปาก ถอกระจกเลกๆ ตรวจฟนใหลก

ซกซอมคาส&งท&บาน เชน นอนลง อาปาก บวนน *า

การเตรยมเดกออทสตกกอนท&จะมารกษาทางทนตกรรม

แนะนาใหเดกออทสตกสรางความคนเคยกบคลนกทนตกรรมโดยการตดตามสมาชกของครอบครวมายงคลนกทนตกรรม ดกวาใหเดกออทสตกมาพบทนตแพทยตามลาพง

วธการจดการเดกออทสตกท&สามารถส&อสารได

เร&มทาการรกษาจากงานงายๆ ไปหายาก

ใชคางายๆ ส *นๆ ซ *าๆ บอกเดก ใชเวลามากกวาเดกปกตเดกปกต

เดกสามารถเรยนร และปฏบตตนตามคาแนะนา

ทพ. ใหคาชม/รางวลแกเดกเม&อเดกรวมมอ

การจดการพฤตกรรมการรกษาทางทนตกรรมเปนการรบกวนเดกออทสตก

Tell-show-do (ยากในการบอกและแสดง)

สามารถชกชวนใหขดฟนไดสามารถชกชวนใหขดฟนได

ใชเวลามากในการปรบพฤตกรรม

กระบวนการเรยนรชา แสดงข *นตอนชา ๆ พรอมกบการใหรางวล

การตรวจชองปาก

ออกคาส&งส *น ๆ พดซ *าๆ สภาพ และนมนวล

ทพ.ใชกระจกสองปาก ไมใช explorer

สอนเดกใหอาปากเพ&อขดฟนไดสอนเดกใหอาปากเพ&อขดฟนได

ใชเวลาส *นๆ

หากทาไมได แนะนาผปกครองไปซกซอมท&บานและนดใหม

Hyperactive child

หลกเล&ยง :

การรอคอยเปนเวลานาน

เคร&องมอท&มเสยงดงมากเคร&องมอท&มเสยงดงมาก

แสงจา

แสงสะทอนของผวโลหะ

ส&งเราตางๆ ท&กระตนเดก

Hyperactive child

ควร : บรรยากาศเงยบ สงบ การเคล&อนไหวนอยสด ส&งเรานอย การเคล&อนไหวนอยสด ส&งเรานอย

ใชเวลาส *น ๆ ในการรกษา

การใหการรกษาทางทนตกรรม

เดกสามารถเรยนรและยอมรบการฉดยาชา สามารถทาการรกษาดวยวธการทางจตวทยาแมกระท&งการถอนฟนแมกระท&งการถอนฟน

ไมควรใหเดกรอคอยนาน

วนเวลานดหมายเปนเวลาเดยวกน

Visual pedagogy in dentistry for children with autism

ข *นกบความสามารถในการเรยนร

เหมาะสาหรบเดกออทสตกท&สามารถส&อสารไดโดยการดภาพ

Visual pedagogy เปนส&อการสอนเดกออทสตกในการประกอบกจวตรประจาวน ใชปรบพฤตกรรมของเดกในการดาเนนชวตไปกจวตรประจาวน ใชปรบพฤตกรรมของเดกในการดาเนนชวตไปตามตารางกจกรรมตางๆ

Backman B,Pilebro C.

Visual pedagogy in dentistry for children with autism.

ASDC J Dent Child.1999.

Visual pedagogy in dentistry for children with autism

The front door The waiting room

Visual pedagogy in dentistry for children with autism

The dentist

The operating roomThe operating room

The lamp

Visual pedagogy in dentistry for children with autism

“Mouth wide open”Instrument and Instrument and objects to be used.

Visual pedagogy in dentistry for children with autism

“Visual pedagogy is a way of

introducing dentistry introducing dentistry to children with autism.”

Visual pedagogyVisual pedagogy

สวสดครบ หมอช&อหมอวฒครบ รอหมอตรงน *กอนนะครบแลวหมอจะเดนออกไปรบ

Visual pedagogyVisual pedagogy

จากน*นหมอกจะพาเขาไปในหอง

ผานประตบานน *นะครบ แลวเรากจะเดนผานทางเดนน *

Visual pedagogy

และเดนเล *ยวซาย จากน*นเดนตรงเขาไปยงหองทาฟนของเรา

Visual pedagogyVisual pedagogy

ขางในจะมเกาอ *ตวใหญสชมพ แลวหนกจะไดนอนบนเตยงคณหมสน *าเงนน *นะครบ

Visual pedagogyVisual pedagogy

กอนทาฟนใหหน หมอตองใสผาปดหนาแบบน *กอน

มพ&ปอมอกคน เปนผชวยหมอ

Visual pedagogyVisual pedagogy

เคร&องมอของหมอท&จะใชนบฟนนะครบ

เวลานอนบนเตยงคณหมแลวกจะมไฟสองปากแบบน *

Visual pedagogyVisual pedagogy

หมอกจะใหหนอาปากกวางๆ แบบน *นะครบ

หมอจะไดนบฟนใหหนได

Visual pedagogyVisual pedagogy

เวลาทาฟนเสรจกจะใหหนบวนน *านะครบ

บางคร*งเรากจะไปถายรปฟนในหองน *

Visual pedagogyVisual pedagogy

หมอพามาถายรป กจะใหน& งบนเกาอ *แบบน *นะครบ

อยาลมใหคณแมชวยแปรงฟนใหทกวนอยางนอยวนละ 2 คร*งนะครบ แลวพบกนครบ สวสดครบ

วธการจดการ

เดกออทสตกท&ไมสามารถส&อสาร /ไมใหความรวมมอ

พจารณาปจจยตางๆรวมกบการตดสนใจของผปกครอง

ความรนแรงของพฤตกรรมของเดกออทสตก

ความรนแรงและความจาเปนรบดวนของการรกษาความรนแรงและความจาเปนรบดวนของการรกษา

ประมาณงานรกษามากหรอนอย ยากหรอไม

ทศนคตของผปกครอง / ทนตแพทยและทมงาน

คาใชจาย

วธการจดการเดกออทสตกท&ไมสามารถส&อสาร /ไมใหความรวมมอ

การควบคมทางรางกาย

วธการจดการเดกออทสตกท&ไมสามารถส&อสาร /ไมใหความรวมมอ

การรกษาทางทนตกรรมภายใตการดมยาสลบ

การรกษาทางทนตกรรมเดกท&มพฤตกรรมรนแรง

การรกษาทางทนตกรรมเดกท&มพฤตกรรมรนแรง

เนนการทาความสะอาดชองปากดวยการแปรงฟน

ใหคาแนะนาเร&องการรบประทานอาหาร

การใหฟลออไรดเสรม

การใหทนตสขศกษา

การใหฟลออไรดเสรม

Preventive managementPreventive management� High caries risks � Oral hygiene instruction แกผปกครองo เนนใหพอแมตระหนกถงความสาคญในการดแลสขภาพชองปากo สอนการแปรงฟนโดยใช Scrub technique แกผปกครองo เลอกแปรงสฟนท&มขนาดและสท&เดกชอบ o เลอกแปรงสฟนท&มขนาดและสท&เดกชอบ o มการใหรางวลและใหกาลงใจรวมดวยในขณะแปรงฟนo สอนการใชไหมขดฟนo หลกเล&ยงส&งท&จะหนเหความสนใจของเดกในขณะแปรงฟนo ปฏบตซ *าในเวลาเดมๆ เพ&อใหเดกเคยชน

Preventive managementPreventive management

Diet counselingแนะนาอาหารท�มประโยชนและไมกอใหเกดฟนผไมใชขนมหวานเปนรางวลใหเดก หรอใหเพ�อใหเดกอารมณดงดการทานจบจบระหวางม )อจากดอาหารประเภทแปงและน )าตาล จากดอาหารประเภทแปงและน )าตาล วเคราะหการบรโภคอาหารของผปวย และใหคาแนะนาท�เหมาะสมตดตามผลการเปล�ยนแปลงทก 6 เดอน

Preventive managementPreventive managementFluorideProfessional topical fluoride [Fluoride varnish]Fluoride supplementFluoride toothpaste

Pit & fissure sealantInjuries prevention counselingRegular professional supervision recall

ฝกรบประทานอาหารใหเปนเวลาไมรบประทานจบจบ

แปรงฟนหลงอาหารทกม�อไมรบประทานจบจบ

แปรงฟนหลงอาหารทกม�อ

Mouth protector

เดกออทสตก :ไมรจกส�งท�มอนตรายไมมความรสกเจบปวดมพฤตกรรมทารายตวเองมพฤตกรรมทารายตวเอง

การจดการทางทนตกรรม

แก ผปวยตาบอด

ตาบอด

ตาบอด

ตาบอด

การจดการพฤตกรรมเดกตาบอด

ไมยงยากมากในการจดการพฤตกรรม

สามารถส�อสารดวยการพด

สามารถรบรดวยประสาทสมผสอ�นท�ยงคงมอย เชน สามารถรบรดวยประสาทสมผสอ�นท�ยงคงมอย เชน การสมผสทางกาย การดมกล�น การรบรสทางล3น

การจดการพฤตกรรมเดกตาบอด

แนะนาเดกตาบอดรจกกบทพ.และผชวยฯ โดยการอนญาตใหเดกตาบอดคลาหนา

การทาความรจกดวยมตรภาพจะทาใหเดกไวใจและใหความรวมมอในการรกษา

การจดการพฤตกรรมเดกตาบอด

เดกพการทางสายตาจาเปนตองไดรบคาแนะนาข *นตอนการรกษาใหม ๆ ท&ไมเคยมประสบการณมากอนเสมอ โดยการอธบายอยางชาๆ กอนเสมอ โดยการอธบายอยางชาๆ

ควรใหผปกครองเขามาอยดวยในคร*งแรกๆ เพ&อใหเดกไมกลว และมความสบายใจ

การจดการพฤตกรรมเดกตาบอด

ควรมการพดคยกบเดกตลอดการรกษา

ไมปลอยเดกใหอยบนเกาอ.ทาฟนตามลาพงไมปลอยเดกใหอยบนเกาอ.ทาฟนตามลาพง

ตองอธบายข .นตอนใหมของการรกษาทกคร .ง

ใชประสาทการรบรอ-นๆ ใหมากท-สด

การจดการพฤตกรรมเดกตาบอด

เพ&มการใชโสตประสาท: การเลานทาน

การรองเพลง การรองเพลง

เพ&มการใชประสาทสมผส

เพ&มการใชประสาทการดมกล&น และการรบรส

การรกษาทางทนตกรรมใน

ผปวยบกพรองทางการไดยนผปวยบกพรองทางการไดยน

การบกพรองทางการไดยน หตง 26-90 dB หตง 26-90 dB

ไดยนเสยงบาง แตเสยงตองดง

ใชเคร&องขยายเสยงชวยได

ไดยนเสยงบาง แตเสยงตองดง

ใชเคร&องขยายเสยงชวยได

หหนวก > 90 dB หหนวก > 90 dB

ไมสามารถไดยนเสยงสนทนา

ไมสามารถใชเคร&องขยายเสยง

ไมสามารถไดยนเสยงสนทนา

ไมสามารถใชเคร&องขยายเสยง

การส&อสารกบคนบกพรองทางการไดยนการส&อสารกบคนบกพรองทางการไดยน

Oral method of communication

Manual method of communication

Oral method of communication

Manual method of communicationManual method of communication

Total communication

Manual method of communication

Total communication

การสะกดคาดวยน *วมอ การสะกดคาดวยน *วมอ

Manual methodManual method

ภาษามอภาษามอ

Finger spelling of Thai alphabetsFinger spelling of Thai alphabets

ภาษามอภาษามอ

ไม ปวดฟน

การส&อสารกบผปวยบกพรองทางการไดยนในการรกษาทางทนตกรรม

ใหผปกครองอย ชวยในการส&อสารโดยเฉพาะเดกเลก

ใชภาษากายแทนภาษาพด การย *มแสดงความเปน

มตร การปฏบตตอเดกดวยความนมนวล

ใหผปกครองอย ชวยในการส&อสารโดยเฉพาะเดกเลก

ใชภาษากายแทนภาษาพด การย *มแสดงความเปน

มตร การปฏบตตอเดกดวยความนมนวลมตร การปฏบตตอเดกดวยความนมนวล

ใชภาพชวยในการส&อสาร/อธบาย

เตรยมกระดาษ ดนสอ สาหรบเดกท&อานออกเขยนได

เดกท&สามารถอานปาก ไมใสผาปดปาก เวลาพดหน

หนาใหเดกเหนหนาชด

มตร การปฏบตตอเดกดวยความนมนวล

ใชภาพชวยในการส&อสาร/อธบาย

เตรยมกระดาษ ดนสอ สาหรบเดกท&อานออกเขยนได

เดกท&สามารถอานปาก ไมใสผาปดปาก เวลาพดหน

หนาใหเดกเหนหนาชด

Lip readingLip reading

หนหนาเขาหากน ระยะหาง 2-3 ฟต ตาสบตา

ไมตะโกน

พดในลกษณะปกต

หนหนาเขาหากน ระยะหาง 2-3 ฟต ตาสบตา

ไมตะโกน

พดในลกษณะปกตพดในลกษณะปกต

ไมเนนคามากเกนไป (Not emphatic words)

เสยงฟงชดเจนปกต

ภายใตแสงสวางพอเพยง

นาเสนอโดยใชสมผสอ&นรวมเพ&อใหมความเขาใจมากข *น

พดในลกษณะปกต

ไมเนนคามากเกนไป (Not emphatic words)

เสยงฟงชดเจนปกต

ภายใตแสงสวางพอเพยง

นาเสนอโดยใชสมผสอ&นรวมเพ&อใหมความเขาใจมากข *น

การแสดงออกของสหนา (Facial expression)

ทาทาง (Posture)

การเคล&อนไหว (Movement)

การแสดงออกของสหนา (Facial expression)

ทาทาง (Posture)

การเคล&อนไหว (Movement)

Body language & feelingBody language & feelingBody language & feelingBody language & feeling

การเคล&อนไหว (Movement)

สงเกตสหนาของผปวย แสดงอารมณความรสก กลว วตกกงวล เครยด โกรธ พอใจ สงสย เปนตน

การสงเสรมกาลงใจดวยรอยย *ม

การเคล&อนไหว (Movement)

สงเกตสหนาของผปวย แสดงอารมณความรสก กลว วตกกงวล เครยด โกรธ พอใจ สงสย เปนตน

การสงเสรมกาลงใจดวยรอยย *ม

Thank you for your attention

มาล อรณากร

Dtmak @ mahidol.ac.th