49
หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาการพัฒนาตนเอง ชุมชน สังคม (สค21003) ระดับมัธยมศึกษาตอนตน หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ËŒÒÁ¨Ó˹‹Ò ˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹àÅ‹Á¹Õé¨Ñ´¾ÔÁ¾•´ŒÇÂà§Ô¹§º»ÃÐÁҳἋ¹´Ô¹à¾×èÍ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒμÅÍ´ªÕÇÔμÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹ ÅÔ¢ÊÔ·¸•à»š¹¢Í§ Êӹѡ§Ò¹ ¡È¹. Êӹѡ§Ò¹»ÅÑ´¡ÃзÃǧÈÖ¡ÉÒ¸Ô¡Òà สำนักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคมรายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม

(สค21003)ระดบมธยมศกษาตอนตน

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551

ËŒÒÁ¨Ó˹‹ÒÂ˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹àÅ‹Á¹Õé Ñ ¾ÔÁ¾• ŒÇÂà§Ô¹§º»ÃÐÁҳἋ¹ Ô¹à¾×èÍ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒµÅÍ´ªÕÇÔµÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

ÅÔ¢ÊÔ·¸•à»š¹¢Í§ Êӹѡ§Ò¹ ¡È¹. Êӹѡ§Ò¹»ÅÑ ¡ÃзÃǧÈÖ¡ÉÒ Ô¡ÒÃ

สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยสำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

Page 2: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคมรายวชา การพฒนาตนเอง สงคม ชมชน ( สค 21003 )ระดบมธยมศกษาตอนตน

เอกสารทางวชาการลำดบท 35/2554

Page 3: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

คำนำ

สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดดำเนนการจดทำหนงสอเรยนชดใหมนขน เพอสำหรบใชในการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทมวตถประสงคในการพฒนาผเรยนใหมคณธรรม จรยธรรม มสตปญญาและศกยภาพในการประกอบอาชพ การศกษาตอ และสามารถดำรงชวตอยในครอบครว ชมชน สงคม ไดอยางมความสข โดยผเรยนสามารถนำหนงสอเรยนไปใช ดวยวธการศกษาคนควาดวยตนเอง ปฏบตกจกรรมรวมทงแบบฝกหดเพอทดสอบความรความเขาใจในสาระเนอหา โดยเมอศกษาแลวยงไมเขาใจ สามารถกลบไปศกษาใหมได ผเรยนอาจจะสามารถเพมพนความรหลงจากศกษาหนงสอเรยนน โดยนำความรไปแลกเปลยนกบเพอนในชนเรยน ศกษาจากภมปญญาทองถน จากแหลงเรยนรและจากสออนๆในการดำเนนการจดทำหนงสอเรยนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดรบความรวมมอทดจากผทรงคณวฒและผเกยวของหลายทานทคนควาและเรยบเรยงเนอหาสาระจากสอตางๆ เพอใหไดสอทสอดคลองกบหลกสตร และเปนประโยชนตอผเรยนทอยนอกระบบอยางแทจรง สำนกสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอขอบคณคณะทปรกษา คณะผเรยบเรยง ตลอดจนคณะผจดทำทกทานทไดใหความรวมมอดวยด ไว ณ โอกาสน

สำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย หวงวาหนงสอชดนจะเปนประโยชนในการจดการเรยนการสอนตามสมควร หากมขอเสนอแนะประการใดสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอนอมรบไวดวยความขอบคณยง

สำนกงาน กศน.

Page 4: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

สารบญ

หนา

คำแนะนำการใชหนงสอเรยนโครงสรางรายวชาบทท 1 ความรเบองตนเกยวกบการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม 1

ความหมาย ความสำคญของการพฒนาตนเอง และครอบครว 2แนวทางในการพฒนาตนเอง 3ความหมาย และความสำคญของการพฒนาชมชน 4หลกการพฒนาชมชน 6

บทท 2 ขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชน 8ความหมาย ความสำคญ และประโยชนของขอมล 9ขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชน 10เทคนคและวธการเกบขอมลชมชน 12การวเคราะหขอมล 13

บทท 3 การจดทำแผนชมชน 15กระบวนการจดทำแผนพฒนาชมชน 16ขนตอนการจดทำประชาพจารณแผนชมชน 18ขนตอนการทำเวทประชาคม 19การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน 21ระดบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน 23

บทท 4 การเผยแพรผลการปฏบต 25การเขยนโครงการพฒนาชมชน 26การเขยนรายงานผลการดำเนนงานพฒนาชมชน 28

บรรณานกรม 33ภาคผนวก ตวอยางโครงการ 35

Page 5: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม รหสวชา2104 ระดบมธยมศกษาตอนตนเปนหนงสอเรยน สำหรบผเรยนทลงทะเบยนเรยนเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาแบบเรยนเลมนผเรยนควรปฏบตดงน1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอสาระสำคญ ผลการเรยนรทคาดหวง

และขอบขายเนอหาเปนลำดบแรก2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทำกจกรรมตาม

ทกำหนด แลวตรวจสอบกบแนวตอบกจกรรมทกำหนดไวทายเลม ถาผเรยนตอบผดเปนสวนใหญควรกลบไปศกษาและทำความเขาใจในเนอหานนใหมใหเขาใจกอนทจะศกษาเรองตอไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรองใหครบถวน เพอเปนการสรปความรความเขาใจของเนอหาในเรองนนๆอกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหาแตละเรอง ผเรยนสามารถนำไปตรวจสอบกบครผรและเพอนๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. หนงสอเลมนม 4 บท คอบทท 1 ความรเบองตนเกยวกบการพฒนาตนเอง ชมชน สงคมบทท 2 ขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชนบทท 3 การจดทำแผนชมชนบทท 4 การเผยแพรผลการปฏบต

คำแนะนำในการใชหนงสอเรยน

Page 6: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

โครงสรางรายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม รหสวชา สค 21003ระดบมธยมศกษาตอนตน

สาระสำคญ1. ความหมาย ความสำคญ หลกการและประโยชนของการพฒนาตนเอง ชมชน

สงคม2. ความสำคญของขอมล วธการจดเกบและวเคราะหขอมลอยางงาย3. การมสวนรวมในการวางแผนพฒนาตนเอง ชมชน สงคม และการนำไปใช

ในชวตประจำวน

ผลการเรยนรทคาดหวง1. อธบายสาระสำคญทเกยวของกบการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม2. จดเกบและวเคราะหขอมลอยางงาย3. มสวนรวมและนำผลจากการวางแผนพฒนาตนเอง ชมชน สงคม ไปใชในชวต

ประจำวน

ผลการเรยนรทคาดหวงบทท 1 ความรเบองตนเกยวกบการพฒนาตนเอง ชมชน สงคมบทท 2 ขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชนบทท 3 การจดทำแผนชมชนบทท 4 การเผยแพรผลการปฏบต

Page 7: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

1. ขอใดไมใชหลกของการพฒนาชมชนก. ประชาชนมสวนรวมข. ทำเปนกระบวนการและประเมนผลอยางตอเนองค. ยดประชาชนเปนหลกในการพฒนาง. พฒนาทกดานไปพรอมๆกนอยางรวบรดและเรงรบ

2. แนวทางในการพฒนาตนเองอนดบแรกคออะไรก. ปลกใจตนเองข. สำรวจตนเองค. ลงมอพฒนาตนเองง. ปลกคณสมบตทดงาม

3. กจกรรมใดเปนกจกรรมระดบประเทศก. การสมมนาข. การสำรวจประชาสมตค. การประชมกลมยอยง. การจดทำเวทประชาคม

4. ขอใดเปนบทบาททสำคญทสดของประชาชนในการดแลชมชนก. เขารวมประชมทกครงข. แสดงความเหนในการประชมค. เหนคลอยตามผนำทกเรองง. ทำกจกรรมพฒนาชมชนรวมกนทกครง

5. สถาบนใดทมสวนสำคญเปนลำดบแรกปองกนไมใหเกดปญหาสงคมก. สถาบนการเงนข. สถาบนศาสนาค. สถาบนครอบครวง. สถาบนการศกษา

แบบทดสอบกอนเรยน

Page 8: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

6. ขอใดคอการรวมตวของสมาชกในชมชนเพอรวมกนทำกจกรรมตางๆ ในชมชนดวยตนเองก. เวทประชาคมข. การทำประชาพจารณค. การเลอกตงง. การเขยนโครงการ

7. ขอใดไมใชเทคนคการเกบรวบรวมขอมลในชมชนก. อธบายข. สงเกตค. สมภาษณง. สนทนากลม

8. วตถประสงคของการทำประชาพจารณคอขอใดก. ตอบสนองความตองการของผบรหารข. ใหเกดความคดรวบยอดในการปฏบตงานค. ปองกนการประทวงของผเสยประโยชนง. รวบรวมความคดเหนของผเกยวของ

9. ขอใดบงบอกถงความสำเรจของโครงการก. การประเมนโครงการข. ตวชวดผลสำเรจของโครงการค. การสรปผลและรายงานโครงการง. วตถประสงคของโครงการ

10. ขอใดเปนวธการเขยนรายงานผลการดำเนนงานทถกตองก. ถกตอง กระชบรดกม ชดเจนและสละสลวยข. เขยนบรรยายรายละเอยดใหมากทสดค. เขยนใหเปนภาษาวชาการมากๆง. เขยนโดยแบงเปนขอยอยๆ

เฉลย 1. ง 2. ข 3. ข 4. ง 5. ค6. ก 7. ก 8. ง 9. ข 10. ก

Page 9: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 1

สาระสำคญความรเบองตนเกยวกบการพฒนาตนเอง ครอบครวและชมชน ประกอบดวย

ความหมาย ความสำคญ แนวทางการพฒนาตนเอง ความหมาย ความสำคญ และหลกการพฒนาชมชน เปนสงจำเปนทตองทำความเขาใจเปนพนฐาน เนองจากมความเกยวของสมพนธตอเนองกบกระบวนการพฒนาชมชนและสงคม

ผลการเรยนรทคาดหวงเมอศกษาบทท 1 จบแลว ผเรยนสามารถ1. อธบายความหมาย ความสำคญ และแนวทางการพฒนาตนเองได2. อธบายความหมาย ความสำคญ และหลกการพฒนาชมชนได3. กำหนดแนวทางและจดทำแผนในการพฒนาตนเองและครอบครวได

ขอบขายเนอหาเรองท 1 ความหมายและความสำคญ ของการพฒนาตนเองและครอบครวเรองท 2 แนวทางในการพฒนาตนเองเรองท 3 ความหมายและความสำคญของการพฒนาชมชนเรองท 4 หลกการพฒนาชมชน

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม

Page 10: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน2

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม

ปจจบนเปนทยอมรบกนโดยทวไปวา คนเปนทรพยากรทมคณคาของสงคมสงคมจะพฒนาและเจรญขนไปไดขนอยกบคณภาพของคนทเปนองคประกอบของสงคมนน การจะพฒนาชมชนไดจงตองเรมตนทการพฒนาคนเปนอนดบแรก นอกจากนการพฒนาชมชนตองยดหลกการมสวนรวมของประชาชนเปนปจจยพนฐานทสำคญเพราะเปาหมายสดทายของ การพฒนาคอคน เนองจากคนเปนทงทรพยากรทจะถกพฒนาและเปนทงผไดรบผลประโยชน จากการพฒนานนเอง

เรองท 1 ความหมายและความสำคญของการพฒนาตนเองและครอบครว

1.1 ความหมายของการพฒนาตนเองนกวชาการหลายทานใหความหมายของการพฒนาตนเองในลกษณะทคลายคลงกน

สรปความไดวา การพฒนาตนเองคอการปรบปรงดวยตนเองใหดขนกวาเดม ทงดานรางกายจตใจ อารมณและสงคม เพอใหสามารถทำกจกรรมทพงประสงคตามเปาหมายทตนตงไวเพอการดำรงชวตรวมกบผอนไดอยางปกตสข รวมทงเพอใหเปนสมาชกทดของครอบครวชมชน และสงคม

1.2 ความสำคญของการพฒนาตนเองโดยทวไป คนทกคนตางตองการดำรงชวตอยรวมกบผอนอยางมความสข ทงใน

ครอบครว ชมชน และสงคมปจจยสำคญประการหนงของการมชวตทมความเปนปกตสขคอการปรบปรงและพฒนาตนเอง ทงวธคดและการกระทำหรอพฤตกรรมทแสดงออกทงดานรางกาย จตใจ อารมณและสงคม เพอใหสามารถปรบตนเองเขากบสงคมและสงแวดลอมทดการพฒนาตนเองมความสำคญสรปไดดงน

1. เปนการเตรยมตนเองในดานตางๆ เชน รางกาย จตใจ อารมณ สงคม รวมทงสตปญญาใหสามรถรบกบสถานการณตางๆทอาจเกดขนในชวตประจำวน

Page 11: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 3

2. มความเขาใจตนเอง เหนคณคาของตนเอง ทำใหสามารถทำหนาทตามบทบาทของตนเองในครอบครว ชมชน และสงคมไดอยางเตมกำลงความสามารถ

3. สามารถปรบปรงการปฏบตตน และแสดงพฤตกรรมใหเปนทยอมรบของบคคลรอบขางในครอบครว ชมชน และสงคม

4. สามารถกำหนดแนวทางการพฒนาตนเอง ใหพฒนาไปสเปาหมายสงสดของชวตตามทวางแผนไว

5. เปนแบบอยางการพฒนาของคนในครอบครว ชมชน และสงคม6. เปนการเตรยมคนใหมความพรอมในการดำรงตนใหอยในสงคมอยางมนใจ

มความสข และเปนกำลงสำคญของการพฒนาชมชนและสงคม

1.3 ความสำคญของการพฒนาครอบครวครอบครวเปนหนวยยอยของสงคม การพฒนาสงคมในหนวยยอยไปสสงคม

หนวยใหญทหมายถงชมชน มจดเรมตนทเหมอนกนนนคอการพฒนาทคนบคคล หากบคคลในครอบครวไดรบการพฒนาใหเปนบคคลทมจตใจด มความเออเฟอชวยเหลอเกอกลตอกน รจกพงพาตนเอง มความคด มเหตผล พรอมทจะรบการพฒนาในสงใหมๆ ยอมทำครอบครวเปนครอบครวทมความเขมแขง มความสข สามารถชวยเหลอครอบครวอนๆ ในชมชนนนๆได หากครอบครวสวนใหญในชมชนสามารถพงพาตนเองไดและตางใหความรวมมอชวยเหลอซงกนและกน ชมชนนนๆยอมเกดความมนคงเขมแขง และชวยเหลอชมชนอนๆได เมอชมชนสวนใหญเขมแขงยอมสงผลใหสงคมโดยรวมเขมแขงมนคงตามไปดวย และทสำคญจะกอใหเกดคานยมของการพงพาเกอหนนเออเฟอเผอแผ และชวยเหลอซงกนและกนทนำไปสเปาหมายของการอยรวมกนอยางอบอน และมความสข

เรองท 2 แนวทางในการพฒนาตนเอง

การพฒนาตนเองใหประสบความสำเรจ สามารถอยรวมกบบคคลตางๆในครอบครวและชมชนไดอยางมความสข มแนวทางการพฒนาได ดงน

1. การสำรวจตนเอง เพอจะไดทราบวาตนเองมคณสมบตทดและไมด อยางไรบาง เพอทจะหาแนวทางการปรบปรงพฒนาตนเองใหดขน การสำรวจตนเองอาจทำไดหลายวธ เชน การตรวจสอบตนเองดวยเหตและผล การใหบคคลใกลชดชวยสำรวจ ชวยพจารณาอยางตรงไปตรงมา

Page 12: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน4

2. การปลกฝงคณสมบตทดงาม เปนการนำเอาแบบอยางทดของบคคลสำคญทประทบใจมาเปนตวแบบ เพอปลกฝงคณสมบตทดใหกบตนเอง ใหประสบความสำเรจสมหวงตามทคาดหวงไว

3. การปลกใจตนเอง การปลกใจตนเองใหมความเขมแขงทจะตอสกบอปสรรคดานตางๆนน มความจำเปนยง เพราะเมอตนเองมจตใจทแขมแขงมความมงมนจะสามารถตอสกบปญหา และอปสรรครวมทงสามารถดำเนนการพฒนาตนเองใหบรรลเปาหมาย การปลกใจตนเองสามารถทำไดหลายวธ เชน การนำตวแบบของผประสบความสำเรจมาเปนแบบอยางการใชอปสรรคเปนตวกระตน การใชขอมลหรอการรบคำแนะนำจากผใกลชดหรอผร ฯลฯ

4. การสงเสรมตนเอง เปนการสรางกำลงกายกำลงใจใหเขมแขง สรางพลงความคดทสามารถปฏบตได เชน การเลนกฬา การออกกำลงกาย การพกผอน การฝกสมาธ การเขารบการฝกอบรมเรองทเราสนใจ เปนตน

5. การลงมอพฒนาตนเอง การพฒนาตนเองสามารถทำไดหลายวธ เชน อานหนงสอเ ปนประจำ รวมกจกรรมตางๆของชมชนตามความสนใจ การศกษาดงาน การศกษาตอการพบปะเยยมเยยนเพอนหรอผทรจกสนทสนม การหมนเวยนเปลยนงาน การทำงานรวมกบผอน การพยายามฝกนสยทดดวยความสมำเสมอ การสรางความสมพนธทดกบผอน ฯลฯ

เรองท 3 ความหมายและความสำคญของการพฒนาชมชน

3.1 ความหมายของการพฒนาชมชนความหมายของคำวา “พฒนาชมชน” ผรไดใหความหมายไวหลากหลาย สรปไดดงน

1) การรวบรวมกำลงของคนในชมชนรวมกนดำเนนการปรบปรง สภาพความเปนอยของคนในชมชนใหมความเขมแขงเปนปกแผน โดยความรวมมอ กนระหวางประชาชน ในชมชนและหนวยงานภายนอก

2) เปนกระบวนการทประชาชน รวมกนดำเนนการกบเจาหนาทหนวยงานตางๆ เพอทำใหสภาพเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอมของชมชน เจรญขน กวาเดม

3) เปนวธการสรางชมชนใหเจรญโดยอาศยกำลงความสามารถของประชาชน และรฐบาล

Page 13: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 5

4) เปนการเปลยนแปลงทมการกำหนดทศทางทพงปรารถนาโดยการมสวนรวม ของคนในชมชน

สรปไดวา การพฒนาชมชน คอการกระทำทมงปรบปรง สงเสรม ใหกลมคนทอยรวมกนมการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขนในทกๆดาน ทงดานทอยอาศย อาหาร เครองนงหมสขภาพรางกาย อาชพทมนคง ความปลอดภยในชวตและทรพยสน โดยอาศยความรวมมอจากประชาชนภายในชมชน และหนวยงานองคกรตางๆทงจากภายในและภายนอกชมชน

3.2 ความสำคญของการพฒนาชมชนจากการอยรวมกนของครอบครวหลายๆครอบครวจนเปนชมชน ความเปนอย

ของคนแตละครอบครวยอมมความสมพนธกน มความสลบซบซอนและมปญหาเกดขนมากมายจงจำเปนตองอาศยความรวมมอกนของบคคลหลายๆฝาย โดยเฉพาะประชาชนเจาของชมชนทเปนเปาหมายของการพฒนาตองรวมกนรบร รวมมอกนพฒนาและปรบปรงแกไขใหเกด ความเปลยนแปลงทดขน เพอความสงบสขของชมชนนนๆ การพฒนาชมชนจงมความสำคญพอจะจำแนกไดดงน

1. สงเสรมและกระตน ใหประชาชนไดมสวนรวมในการแกไขปญหาพฒนาตนเองและชมชน

2. เปนการสงเสรมใหประชาชนมจตวญญาณ รจกคด ทำ พฒนาเพอสวนรวมและเรยนรซงกนและกน

3. เปนการสงเสรมการรวมกลมในการดำเนนชวตตามระบอบประชาธปไตย4. ทำใหปญหาของชมชนลดนอยลงและหมดไป5. ทำใหสามารถหาแนวทางปองกนไมใหปญหาในลกษณะเดยวกนเกดขนอก6. ทำใหเกดความเจรญกาวหนาขน7. ทำใหเกดการอยรวมกนอยางมความสข ตามสภาพของแตละบคคล และเกด

ความภาคภมใจในชมชนของตนเอง8. ทำใหชมชนนาอย มความรกความสามคค เอออาทรชวยเหลอเกอกลซงกน

และกน9. เปนรากฐานสำคญของการพฒนาสงคมและประเทศชาต

Page 14: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน6

เรองท 4 หลกการพฒนาชมชน

หลกการพฒนาชมชน เปนหลกสำคญในการดำเนนงานพฒนาชมชน เพอสรางสรรคไปสความสำเรจตามเปาหมาย ยดถอการสรางความเจรญใหกบชมชนโดยอาศยหลกการสรปไดดงน

1. ประชาชนมสวนรวม การดำเนนกจกรรมของการพฒนาทกขนตอน ประชาชนจะตองเขามามสวนเกยวของและมสวนรวม ตงแต รวมคด ตดสนใจ วางแผนปฏบตและประเมนผล ประชาชนตองกลาคด กลาแสดงออก เพราะผลทเกดจากการดำเนนงานสงผลโดยตรงตอประชาชน

2. พจารณาวฒนธรรมและสภาพความเปนอยของชมชน หากทกฝายทเกยวของในการพฒนาไดทราบและเขาใจขอมลเกยวกบวฒนธรรมและสภาพความเปนอยของชมชนในทกๆดาน จะชวยใหการคด การวางแผน และการดำเนนงานพฒนาเปนไปในทศทางทถกตองเหมาะสม

3. ใหความสำคญกบคนในชมชน โดยคนในชมชนตองเปนหลกสำคญหรอเปนศนยกลางของการพฒนา โดยเรมจากการคนหาความตองการและปญหาทแทจรงของชมชนตนเองใหพบ เพอนำไปสกระบวนการพฒนาในขนตอไป

4. การพฒนาตองไมรวบรดและเรงรบ การดำเนนงานควรคำนงถงผลของการพฒนาในระยะยาวดำเนนงานแบบคอยเปนคอยไป เพอใหทกคนมความพรอมมความเชอมน ไดมเวลาพจารณาคดไตรตรองถงผลทจะเกดขนในขนตอนตอไปและในระยะยาวทงผลทสำเรจและไมสำเรจ มใชเรงรบดำเนนการใหเสรจอยางรวบรดและเรงรบ เพราะการเรงรบและรวบรดใหเสรจอาจนำไปสความลมเหลว

5. ทำเปนกระบวนการและประเมนผลอยางตอเนอง การพฒนาชมชนควรดำเนนการดวยโครงการทหลากหลายภายใตความตองการทแทจรงของชมชน ขณะเดยวกนควรประเมนผลดวยการมสวนรวมของทกฝายทเกยวของอยางตอเนองเพอจะไดรบทราบขอด ขอเสย บทเรยนความสำเรจ ไมสำเรจ เพอนำไปสการพฒนาทดขนกวาเดม

หลกการพฒนาชมชนดงกลาวขางตนเปนหลกการโดยทวไป ทมงหวงใหประชาชนรวมมอกนพฒนาชมชน ของตนโดยมเปาหมายสงสดคอประชาชนมความเปนอยทด และสงคมมชมชนทนาอย เพราะฉะนน หากเราเปนสมาชกของชมชนใดกควรเขาไปมสวนรวมใหความรวมมอ กบชมชนนนๆ เชน รวมประชมอยางสรางสรรค แสดงความคดเหน แลกเปลยนความคดรวมพฒนาทกขนตอนเพอนำไปสเปาหมายททกฝายรวมกนกำหนดขนนนเอง

Page 15: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 7

กจกรรม1. ใหผเรยนคนควาเพมเตม "แนวทางในการพฒนาตนเอง ประโยชน และหลกการ

ชมชนเพมเตมจากแหลงความรตางๆ เชน หองสมด อนเทอรเนต ฯลฯ2. ใหผเรยนอธบายสงตอไปนตามความเขาใจของผเรยนโดยสรป และเขยนบนทก

ลงในสมดของตนเอง2.1 ความหมายของคำวา "การพฒนา"2.2 ความสำคญในการพฒนาตนเอง2.3 แนวทางในการพฒนาตนเอง2.4 ความหมายของคำวา "การพฒนาชมชน"2.5 ประโยชนของการพฒนาชมชน2.6 หลกการพฒนาชมชน

3. ผเรยนแบงกลมอภปรายรวมกนคดประเดนตอไปน แลวนำเสนอผลการอภปรายของกลมตอเพอนๆ3.1 แนวทางในการพฒนาตนเองใหเปนบคคลทพงประสงค และเปนทยอมรบ

ของสงคม3.2 แนวทางในการพฒนาและการปฏบตตน เพอใหครอบครวอบอน3.3 แนวทางการพฒนาชมชนของตนเองใหเปนชมชนทเขมแขง

4. ใหผเรยนจดทำแผนพฒนาตนเองและครอบครวตามแนวทาง ขอ 3.1 และขอ3.2

Page 16: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน8

บทท 2ขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชน

สาระสำคญการศกษาความรเบองตนทเกยวกบขอมล เชน ความหมาย ความสำคญ และประโยชน

ของขอมลจะชวยใหมความเขาใจขอมลทเกยวของกบการ พฒนา ชมชนซงมหลายดานดวยกนเชน ขอมลดานครอบครว ขอมลดานเศรษฐกจ ขอมลดานสงคม ฯลฯ ขอมลแตละดานลวนมความจำเปนและสำคญตอการพฒนาชมชน

ผลการเรยนรทคาดหวงเมอศกษาบทท 2 จบแลว ผเรยนสามารถ1. อธบายความหมาย ความสำคญ และประโยชนของขอมล2. ระบขอมลในดานตางๆทเกยวกบการพฒนาชมชนไดอยางนอย 5 ดาน3. ยกตวอยางรายการของขอมลในแตละดานทเกยวของกบการพฒนาชมชนได4. อธบายเทคนคและวธการเกบขอมลชมชนไดอยางนอย 3 วธ5. สำรวจขอมลชมชนได6. มสวนรวมในการวเคราะหขอมลชมชน

ขอบขายเนอหาเรองท 1 ความหมาย ความสำคญ และประโยชนของขอมลเรองท 2 ขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชนเรองท 3 เทคนคและวธการเกบขอมลชมชนเรองท 4 การวเคราะหขอมล

Page 17: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 9

บทท 2ขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชน

ขอมลทเปนขอเทจจรงทเกยวของกบการพฒนาชมชนมหลายดานดวยกนแตละดานควรรและทำความเขาใจ เพราะเปนสงจำเปนและสำคญสำหรบกระบวนการพฒนาชมชน ทงนเพอเปนเครองมอในการนำไปสการวางแผน การกำหนดทศทางเปาหมาย การตดสนใจ การปฏบตและประเมนผลของการปรบปรงและพฒนาชมชนใหนาอย และดขนกวาเดมในทกๆ ดาน

เรองท 1 ความหมาย ความสำคญ และประโยชนของขอมล

1.1 ความหมายของขอมลมผรไดใหความหมายของขอมลในลกษณะเดยวกนสรปไดวา ขอมล หมายถง

ขอเทจจรงของสงตางๆ ทอยรอบตวเรา เชน คน สตว สงของ สถานท ธรรมชาต ฯลฯ ทถกบนทกไวเปนตวเลข สญลกษณ ภาพ หรอเสยงทชวยทำใหรถงความเปนมา ความสำคญ และประโยชนของสงเหลานน

ความหมายของขอมล ตามพจนานกรมราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายวาขอมลหมายถงขอเทจจรงสำหรบใชเปนหลกในการคาดการณ คนหาความจรงหรอการคดคำนวณ

กลาวโดยสรป ขอมลหมายถงขาวสารหรอขอเทจจรงทเกดขนกบสงตางๆ ทเปนสญลกษณ ตวเลข ขอความ ภาพหรอเสยงทไดมาจากวธการตางๆ เชน การสงเกต การนบการวดและบนทกเปนหลกฐานใชเพอคนหาความจรง

ตวอยาง เชนก. สนนทประกอบอาชพทำนาข. ตำบลทำนบ มจำนวนครวเรอน 350 ครวเรอนค. อบต.เกาะยอ ชาวบานมอาชพทำสวนผลไมและทำประมงง. จงหวดสงขลามหองสมดประชาชนประจำอำเภอ 16 แหง

จากตวอยาง จะเหนวา ขอ ข และ ง เปนขอมลทเปนตวเลข ขอ ก และ ค เปนขอมลทไมเปนตวเลข

Page 18: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน10

จากความหมายและตวอยางของขอมล จะเหนไดวาขอมลแบงเปน 2 ความหมายคอ ขอมลทมลกษณะเปนตวเลขแสดงปรมาณเรยกวาขอมลเชงปรมาณ และขอมลทไมใชตวเลขเรยกวา ขอมลเชงคณภาพ

1.2 ความสำคญและประโยชนของขอมลขอมลทเปนขอเทจจรงของสงตางๆ ทอยรอบตวเราลวนมประโยชนตอการพฒนา

ตนเอง ชมชนและสงคม ทงนขนอยกบการเลอกนำมาใชใหถกตองเหมาะสมกบสถานการณและโอกาส โดยทวไปขอมลจะใหประโยชนมากมาย เชน

1. เพอการเรยนร ศกษา คนควา2. เพอเปนแนวทางการพฒนาดานตางๆ3. เพอการนำไปสการปรบปรงแกไขในสงทดกวา4. เพอใชประกอบเปนหลกฐานอางองประเดนสำคญ5. เพอการวางแผน การปฏบต และการประเมนผล6. เพอการตดสนใจ

ฯลฯจากประโยชนดานตางๆ ทกลาวถง ขอยกตวอยางประโยชนของขอมลในการชวย

การตดสนใจ เชน ถารขอมลเกยวกบคะแนนการเรยนวชาคณตศาสตร ผลคะแนนระหวางเรยนไมนาพงพอใจ แตผเรยนตองการใหสอบผานวชาน ผเรยนจะตองวางแผนการเรยนและเตรยมพรอมกบการสอบใหด ขยนเรยน ขยนทำแบบฝกหดมากขนผลการเรยนวชานนาจะผานแตถาไมรขอมลเลยโอกาสทจะสอบไมผานกจะมมากกวา

ในการพฒนาชมชนและสงคมจำเปนตองอาศยขอมลดานตางๆ ไดแก ขอมลเกยวกบดานความเปนมา ประวตศาสตร เศรษฐศาสตร การเมอง การปกครอง ศาสนา วฒนธรรมประเพณ ทรพยากร สงแวดลอม สาธารณสข และการศกษา เปนตน

เรองท 2ขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชน

การพฒนาชมชน จำเปนตองอาศยขอมลหลายๆ ดาน เพอใชในการเรยนรและคนหาความจรงทเปนพลงภายในของชมชนทยงไมไดพฒนา หรอยงพฒนาไมเตมท ขอมลทสำคญทเกยวของกบการพฒนาชมชน มดงน

Page 19: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 11

1. ขอมลเกยวกบครอบครวและประชากร ไดแก ขอมลรายรบ รายจาย หนสนของครอบครว จะชวยใหเหนทมาของปญหาความยากจนหรอทมาของรายไดจำนวนรายไดและรายจายของครอบครวในชมชน จำนวนครวเรอน เปนตน

2. ขอมลดานเศรษฐกจ ไดแก จำนวน ประเภทของการผลต การกระจายผลผลตการเปนเจาของถอครองทดน การเปนเจาของสถานประกอบการ โรงงาน และรานคา การนำเขาทรพยากรจากภายนอก การใชทรพยากรทมอยในทองถนการใชแรงงาน การบรโภคสนคา การใชประโยชนทดน อาชพ ชนดของพชทปลก ชนดและจำนวนสตวทเลยง ผลผลต รายได เปนตน

3. ขอมลดานประเพณและวฒนธรรม ไดแก จำนวนกลมทสงเสรมประเพณและวฒนธรรม การละเลน การกฬาของทองถน ความหลากหลายทางวฒนธรรมความเชอ ศาสนา ระบบเครอญาต

4. ขอมลดานการเมอง การปกครอง ไดแก การเลอกผนำของคนในชมชนและบทบาทของผนำ การมสวนรวมของคนในชมชน ดานการปกครองและการพฒนา การตดสนใจของผนำชมชน โครงสรางอำนาจ ความสมพนธของคนในชมชนและระหวางกลม การรวมกลม การแบงกลม เปนตน

5. ขอมลดานสงคม ไดแก การศกษาอบรม การเรยนร แหลงเรยนรในชมชนการดแลสขภาพ การใชทรพยากร การใชภมปญญา กองทนสวสดการ การรบความชวยเหลอจากภายนอก เปนตน

6. ขอมลดานระบบนเวศและสงแวดลอม ไดแก สภาพทรพยากรธรรมชาต ดน นำอากาศ การจกการแหลงนำ เชน แมนำ ลำคลอง ทะเล ปาชายเลน สตวบก สตวนำสภาพการดำรงชวตของพชและสตว การพฒนาชมชนกบจำนวนและปรมาณของทรพยากร เปนตน

7. ความตองการของชมชน เปนความตองการทแทจรงของชมชนดานตางๆ ขอมลดานตางๆ เหลานจะเปนตวชเกยวกบ "ทน" ทมอยในชมชน ซงตองคนหา สำรวจรวบรวมและวเคราะหเพอนำมาพฒนาชมชน การสำรวจ เกบรวบรวมขอมลจะตองรวมมอชวยกนหลายฝาย นอกจากนผสำรวจตองมความละเอยด ในการใชเครองมอ เพราะยงไดขอมลทมความละเอยดมาก ยงสงผลตอความแมนยำในการวเคราะหความตองการความจำเปนของชมชน

Page 20: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน12

เรองท 3เทคนคและวธการเกบขอมลชมชน

เทคนคและวธการเกบขอมลทเกยวของกบการพฒนาชมชนมหลายวธ เชน การสงเกตการสมภาษณ การใชแบบสอบถาม การศกษาจากเอกสาร การสนทนากลม การสำรวจการจดเวทประชาคม สวนการจะเลอกใชเทคนควธการใดจงจะเหมาะสมขนอยกบหลายๆ ปจจยเชน แหลงขอมล ความสะดวก ความประหยด ฯลฯ การศกษาและรวบรวมขอมลชมชนผศกษาสามารถกระทำโดยยดวตถประสงคของการศกษา โดยอาจจำแนกประเดนหลกและประเดนยอยเพอใหไดรายละเอยดใหคลอบคลมทกดาน เทคนควธการเกบขอมล มวธตางๆเชน

1. การสงเกต เปนวธการเกบรวบรวมขอมล โดยผสงเกตเฝาดพฤตกรรมจรงหรอเหตการณจรงโดยผสงเกตอาจเขาไปทำกจกรรมรวมในเหตการณ หรอไมม สวนรวมโดยการเฝาดอยหางๆ กได การสงเกตมทงแบบทมโครงสรางกบ แบบไมมโครงสราง การสงเกตแบบมโครงสรางผสงเกตตองเตรยมหวขอ ขอบขาย ประเดน ทตองใชในการสงเกตลวงหนา แลวบนทกรายละเอยดสงท สงเกตพบเหนตามหวขอ ประเดนทตองใชในการสงเกตลวงหนา แลวบนทกรายละเอยดสงทสงเกตพบเหนตามหวขอ ประเดน การสงเกตแบบไมมโครงสราง เปนการสงเกตไปเรอยๆ ตามสงทพบเหน

2. การสมภาษณ เปนวธการเกบขอมลโดยผสมภาษณและผใหสมภาษณตองพบหนากน และมการสมภาษณซกถามโดยใชภาษาเปนตวกลางในกลางสอสาร การสมภาษณมทงแบบมโครงสรางและแบบไมมโครงสราง การสมภาษณ แบบมโครงสรางผสมภาษณจะเตรยมคำถาม เรยงลำดบคำถามไวลวงหนาตาม วตถประสงคของการสมภาษณ สวนการสมภาษณแบบไมมโครงสรางเปนการ สมภาษณแบบพดคยไปเรอยๆ จะถามคำถามใดกอนหลงกไดไมมการเรยงลำดบ คำถาม

3. การใชแบบสอบถาม ผเกบขอมลจะตองเตรยมและออกแบบสอบถามลวงหนาแบบสอบถามจะประกอบดวยคำชแจง วตถประสงค รายการขอมลทตองการถาม จำแนกเปนรายขอ ใหผตอบตอบตามขอเทจจรง

4. การศกษาจากเอกสาร เปนการรวบรวมขอมลทมผเรยบเรยงไวแลวในลกษณะของเอกสารประเภทตางๆ เชน บทความ หนงสอ ตำรา หรอเวบไซต การเกบขอมลดวยวธนจะตอง คำนงถงความทนสมย

5. การสนทนากลม เปนการรวบรวมขอมลดานเศรษฐกจ สงคม ประชากร อาชพฯลฯ จากวงสนทนาทเปนผใหขอมลทถกคดสรรวาสามารถใหขอมลใหคำตอบ ตรงตามประเดนคำถามทผศกษาตองการ มการถามตอบและถกประเดนปญหา โดยเรมจากคำถามทงายตอการ

Page 21: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 13

เขาใจแลวจงคอยเขาสคำถามทเปนประเดนหลก ของการศกษา แลวจบดวยคำถามประเดนยอยๆขณะเดยวกนมผบนทกเกบขอมล จากคำสนทนาพรอมบรรยากาศ และอากปกรยาของสมาชกกลมแลวสรปเปน ขอสรปของการ สนทนาแตละครง

6. การสำรวจ การสำรวจขอมลชมชนทำไดในลกษณะตางๆ เชน 1) ขอมลทครอบครวควรทำเอง ไดแก บญชรายรบ-รายจายของครอบครว แตละครอบครว รวมทงหนสน2) ขอมลทวไปของครอบครว ไดแก จำนวนสมาชก อาย การศกษา รายได ททำกน เครองมออปกรณ ความรของคนในครอบครว และ การดแล สขภาพ เปนตน 3) ขอมลสวนรวมของชมชน ไดแก ประวตความเปนมาของชมชน ทรพยากร ความร ภมปญญาเฉพาะดาน การรวมกลม โครงการ ของชมชน ผนำ เปนตน

สำหรบวธการเกบขอมลดวยเทคนคการสำรวจอาจใชแบบสอบถาม หรอแบบสมภาษณตามความสะดวก ความประหยดของผเกบขอมล และไมสรางความ ยงยากใหกบผใหขอมล

7. การจดเวทประชาคม เปนการพบปะของผคนทเปนผแทนระดบของกลมตางๆในชมชนซงผคนเหลานมขอมล ประสบการณ ความคดทหลากหลาย ไดมารวมกนแลกเปลยนขอมล ประสบการณ ความคด เพอรวมกนกำหนดวสยทศน วเคราะห สถานการณ ปญหาวางแผน ดำเนนงาน ตดตามประเมนผลการทำงาน รวมกน เพอนำไปสการพฒนาชมชนใหสามารถบรรลเปาหมายรวมกน สวน เครองมอทสำคญในการจดเวทประชาคม คอ ประเดนคำถามทมลกษณะเปน คำถามปลายเปด เพอทำใหผรวมเวทสามารถตอบและอภปรายไดละเอยดตาม ความรความคดและประสบการณของแตละคน ทำใหไดคำตอบทเปนขอมล เชงลกซงแตเปนประโยชนตอการวเคราะหขอมลในแตละดานตอไป

เรองท 4การวเคราะหขอมล

หลงจากการเกบขอมลเสรจสนแลว ผเกบขอมลควรนำผลจากการจดเกบขอมลไปตรวจสอบความถกตองและสมบรณกบแหลงขอมลอกครงเพอยนยนความถกตอง และเพมเตมขอมลในสวนทยงไมสมบรณใหสมบรณมากทสด ขนตอนถดมาคอการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล เปนการนำขอมลทเกบรวบรวมมาได มาจดกระทำโดยจำแนกจดกลม จดระบบ หมวดหม เรยงลำดบ คำนวณคาตวเลข (เชงปรมาณ) ตความ สรปและนำเสนอในรปแบบตางๆ ใหสามารถสอความหมายได เชน ตาราง แผนภม ภาพ ฯลฯ

ขนตอนของการวเคราะหขอมลชมชนอาจตองอาศยผรเกยวกบการวเคราะหขอมลเขามาใหความรวมมอชวยเหลอในการวเคราะหและเผยแพรขอมล แตขณะเดยวกน ประชาชนในชมชนตองมสวนรวมเขามาแลกเปลยนเรยนรเพอใหเกดการเรยนรรวมกน

Page 22: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน14

กจกรรมใหผเรยนทำกจกรรมตอไปน1. เขยนอธบายตามความเขาใจของผเรยน

1.1 ความหมาย1.2 ความสำคญและประโยชนของขอมล

2. เขยน ระบ ขอมลทเกยวกบการพฒนาชมชนอยางนอย 5 ดาน พรอมยกตวอยางรายการขอมลในแตละดาน

3. อธบายเทคนควธการเกบขอมลชมชน มา 3 วธ4. ใหออกแบบเครองมอ และออกสำรวจขอมลของชมชนของผเรยนพรอมนำ

เสนอผลการสำรวจแลกเปลยนในกลม5. ใหหาโอกาสเขามามสวนรวมในขนตอนของการวเคราะหขอมลชมชน และหรอ

เชญผรเกยวกบวธการวเคราะหขอมลชมชนมาอธบายรวมแลกเปลยนเรยนร

Page 23: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 15

บทท 3การจดทำแผนพฒนาชมชน

สาระสำคญแผนพฒนาชมชนเปนแผนหลกทรวมแนวทางการพฒนาชมชนทกดานทเกดจากการ

มสวนรวมของคนในชมชน รวมกนเรยนรและจดทำขน โดยมกระบวนการและขนตอนของการพฒนาทเปนรปธรรมชดเจน เพอนำไปใชในการแกไขปญหาและพฒนาชมชน

ผลการเรยนรทคาดหวงเมอศกษาบทท 3 จบแลว ผเรยนสามารถ1. อธบายขนตอนการจดทำแผนพฒนาชมชน และการทำประชาพจารณแผนชมชน2. สรางสถานการณจำลองในการจดเวทประชาคมได3. มสวนรวมในการจดทำแผนและประชาพจารณ รวมทงการประชมกลมยอย4. ประเมนระดบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนในชมชนได

ขอบขายเนอหาเรองท 1 กระบวนการจดทำแผนพฒนาชมชนเรองท 2 ขนตอนการทำประชาพจารณแผนชมชนเรองท 3 ขนตอนการทำเวทประชาคมเรองท 4 การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนเรองท 5 ระดบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน

Page 24: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน16

เรองท 1กระบวนการจดทำแผนพฒนาชมชน

การจดทำแผนพฒนาชมชนแตละชมชนอาจมขนตอนของการดำเนนการพฒนาชมชนแตกตางกนไป ขนอยกบบรบทสงแวดลอมของชมชนนนๆ แตโดยทวไปการจดทำแผนพฒนาชมชน มขนตอนตอเนองเปนกระบวนการตามลำดบ ตงแตขนการเตรยมการและวางแผนขนการจดทำแผนพฒนา และขนการนำแผนไปสการปฏบต ดงน

1. ขนการเตรยมการและการวางแผน เปนการเตรยมความพรอมในดานตางๆ ดงน1.1 การเตรยมหาบคคลทเกยวของ เชน คณะทำงาน คณะวชาการ อาสา สมคร

ผนำ ฯลฯ1.2 การเตรยมการจดเวทสรางความตระหนกรวมในการเปนเจาของชมชน

รวมกน เชน การรวมคด รวมวางแผน รวมปฏบต ทกขนตอน1.3 การศกษาพฒนาการของชมชน โดยการศกษา สำรวจ วเคราะห สงเคราะห

ขอมลทกๆ ดานของชมชน เชน ดานเศรษฐกจ ดานประเพณวฒนธรรม ดานการเมองการปกครอง เปนตน

1.4 การศกษาดงานชมชนตนแบบ เพอเรยนรจากประสบการณตรงจากชมชนตนแบบทประสบความสำเรจ จะไดเหนตวอยางการปฏบตจรงทเปนรปธรรม เพอทจะไดนำสงทดๆ ทเปนประโยชนมาประยกตใชกบชมชน ตนเอง และชวยกนคดวาชมชนของตนควรจะวางแผนบรหารจดการทจะ นำไปสการพฒนาไดอยางไร

2. ขนการจดทำแผนพฒนา ประกอบดวยขนตอนยอยๆ ดงน2.1 การรวมกนนำขอมลทไดจากการเตรยมการมารวมกนวเคราะหจดแขง

จดออน โอกาสและอปสรรคของชมชน เพอประเมนความสามารถและ ประสบการณของชมชนเพอนำไปสการกำหนดภาพอนาคตของชมชน ตามทคาดหวง (วสยทศน)

บทท 3การจดทำแผนพฒนาชมชน

แผนพฒนาชมชน มลกษณะเปนแผนหลกทรวมแนวทางการพฒนาทกๆ ดานของชมชน เปนแผนทเกดจากการมสวนรวมของผคนในชมชนและเครอขายทเกยวของรวมกนจดทำขน เพอมงใหคนในชมชนไดเรยนรและรวมดำเนนการแกไขปญหารวมกน

Page 25: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 17

2.2 การรวมกนคนหา และกำหนดการเลอกท เหมาะสมในการพฒนา(ยทธศาสตร)

2.3 รวมกนกำหนดแผนงาน โครงการ กจกรรม และเขยนเอกสารแผนงานโครงการ และกจกรรมทจะพฒนาแกปญหาหรอปองกนปญหา

2.4 นำแผนงาน โครงการ และกจกรรม นำเสนอแลวพจารณารวมกนและใหขอมลเพมเตม เพอใหเหนภาพรวมเพอการประสานเชอมโยงและเพอ การแบงงาน กนรบผดชอบ

2.5 เมอคณะทำงานทกฝายเหนชอบ จงนำรางแผนชมชนไปทำการประชาพจารณ แลกเปลยนเรยนรในเวทเพอสรางความเขาใจกบสมาชกของชมชนทงหมด เปนการรวมใจเปนหนงเดยวทจะดำเนนการพฒนารวมกน ตามแผน

2.6 ปรบปรง แกไข แผนใหถกตองเหมาะสมตามมต ความคดเหนทไดจากการประชาพจารณ

3. การนำแผนไปปฏบต และประเมนผลการปฏบตงาน ประกอบดวยขนตอนยอยๆดงนน

3.1 จดลำดบความสำคญของแผนงานโครงการ3.2 วเคราะหความเปนไปไดของแตละโครงการ3.3 จดฝกอบรม เพมเตมประสบการณความรเกยวกบประเดนทสำคญท

กำหนดไวในแผนเพอขยายผลการเรยนรไปยงคนในชมชน3.4 จดระบบภายใน เชอมโยงเครอขายทงภายในภายนอกเพอสรางความ

เขมแขงใหกบชมชน3.5 ดำเนนการปฏบตตามแผน3.6 ตดตามความกาวหนา และประเมนผลการปฏบตงานตามแผน รวมทง

ประเมนผลการดำเนนงานโครงการและกจกรรมทอยในแผน เพอปรบปรงแผนใหมความสมบรณยงขน

สำหรบผทจะทำหนาทในการประเมน คอ แกนนำและคนในชมชน เพราะคนเหลานเปนทงผบรหารจดการ ผปฏบต และผรบประโยชนโดยตรง

การประเมนผลเมอเสรจสนโครงการหลงจากทกฝายไดรวมมอกนทำงานตามแผนชมชนของตนเองแลวควรจดประชม

สรปผลการดำเนนงานรวมมอกนเมอเสรจสนโครงการ เพอเปนการสรปบทเรยนทงโครงการวาไดผลลพธตามเปาหมายหรอไม นนคอ คนในชมชนมพฒนาการและเกดการเปลยนแปลงอยางไร มสงทดๆ อะไรเกดขนบางทเปนผลพวงของการพฒนา มปญหาอปสรรคอยางไร

Page 26: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน18

มวธการ แกไขใหบรรลผลสำเรจหรอไม อยางไร ถาจะพฒนาตอไปควรปรบปรงขนตอนใด ฯลฯทงนเพอรวบรวมขอคดเหนหลงการทำงานแลว ถอดและสรปเปนบทเรยน เพอเปนแนวทางในการทำกจกรรมหรอโครงการพฒนาอนตอไป

เรองท 2 ขนตอนการทำประชาพจารณแผนชมชน

เมอชมชนรวมกนจดทำแผนชมชนและโครงการเสรจแลว ขนตอนตอไปจะเปนการนำแผนชมชนฉบบรางไปพจารณาขอรบความคดเหนจากประชาชนทมสวนไดสวนเสย หรอไดรบผลกระทบจากแผนทจดทำขน เรยกขนตอนนนวา “การทำประชาพจารณ”

การทำประชาพจารณแผนชมชน เปนการนำเสนอแผนใหประชาชนในชมชนไดรบทราบโดยทวกน ในขนตอนนควรใหโอกาสประชาชนไดอภปราย แลกเปลยนเรยนรใหขอเสนอแนะ ปรบปรงแกไข เปนการแสดงออกรวมกนในเวท เปนการวพากษวจารณในลกษณะทสรางสรรค เพอทจะรวมมอกนดำเนนงานใหบรรลเปาหมาย นนคอ การพฒนาชมชนทอาศยการพงพาตนเอง โดยอาศยแผนงาน โครงการและกจกรรมทรวมกนกำหนดขนการประชาพจารณควรดำเนนการดงน

1. เตรยมการประชาสมพนธสอสารใหประชาชนไดเขารวมเวทประชาพจารณเตรยมเอกสารแผนงานโครงการทรวมกนคด รวมกนกำหนดตดตอและเตรยมวทยากรและคณะผดำเนนการรวมทงเตรยมความพรอมในการจดเวท

2. จดเวท สรางความเขาใจกบสมาชกของชมชนทงหมด โดยเชญผนำ ตวแทนกลมตางๆ และประชาชนในชมชนรวมเวท

3. ประชาพจารณ วพากษวจารณ แลกเปลยนเรยนร รวมแรงรวมใจใหเปนหนงเดยวเพอรวมกนปฏบตการตามแผน

4. ปรบปรง แกไขแผนใหมความถกตองเหมาะสมตามมตของทประชมโดย เขยนแผนเปนลายลกษณอกษร จดทำเปนเอกสารใหชมชนไดศกษาและนำไป ปฏบตใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

องคประกอบของแผนชมชนโดยทวไป แผนชมชนมองคประกอบหลกในการเขยนดงน คอ

1. วสยทศน (ภาพอนาคตทจะไปใหถง)2. เปาหมาย

Page 27: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 19

3. ยทธศาสตร (กลวธ)4. วตถประสงค5. ขอมลชมชน ทจำแนกเปนหมวดหม6. แผนงาน โครงการ และกจกรรม7. แผนการปฏบตงาน แนวทางหรอวธการดำเนนการ8. จำนวนงบประมาณ และทมาของงบประมาณ9. ระยะเวลาดำเนนการ

10. ตวบงชความสำเรจสวนองคประกอบปลกยอยอนอาจเขยนเพมเตมตามความจำเปนและเหมาะสมตาม

บรบทสงแวดลอมของแตละชมชน

เรองท 3ขนตอนการทำเวทประชาคม

เวทประชาคมเปนสถานททผคนรวมตวกนเพอพดคย แลกเปลยนขอมลความคดเหนแกไขปญหาพฒนา หรอปฏบตรวมกน เพอประโยชนของชมชน โดยใชการมสวนรวมในการคนหาขอมล วเคราะหขอมลและกำหนดกจกรรมทจะนำความเหนรวมขบเคลอนไปสการปฏบต

ขนตอนการทำประชาคม (กรมการพฒนาชมชน, 2543, 420) มขนตอนดงน1. ขนเตรยมการ

1.1 ศกษา วเคราะห ขอมลทเกยวของกบชมชน และทเปนประเดนรวมของชมชน กำหนดประเดนเนอหา และวธการ

1.2 จดตงคณะทำงานประชาคม พรอมทงกำหนดบทบาทหนาทของคณะทำงานใหชดเจน เชน ผนำประชาคมทำหนาทกระตนใหประชาชนไดรวมคดตามประเดนสรางบรรยากาศการมสวนรวมผชวยผนำประชาคม ทำหนาทเสนอประเดนทผนำประชาคมเสนอไมครบถวน หรอผดพลาด รวมทงบรรยากาศใหเกดการตนตว เกดการผอนคลาย ผอำนวยความ สะดวก ทำหนาทใหบรการดานตางๆ เปนตน

1.3 กำหนดจำนวนประชาชนกลมตางๆ ทเปนผมสวนไดสวนเสย ประมาณ30-50 คน เชน กรรมการหมบาน ผนำกลมอาชพ ผนำทองถน ผนำตามธรรมชาตและอาสาสมครเปนตน

1.4 กำหนดระยะเวลาของการทำประชาคม โดยพจารณาใหมความเหมาะสมตามความพรอมของประชาชนและขนอยกบประเดนการพดคย แตตองไมกระทบตอเวลาการประกอบอาชพของประชาชน

Page 28: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน20

1.5 เตรยมชมชน สถานท วสดอปกรณ สอการเรยนรตางๆ ทใชในการประชาคม และประสานงานกบทกฝายทเกยวของ

2. ขนดำเนนการ2.1 เตรยมความพรอมของประชาชนทเขารวมประชาคม เชน สรางความ

คนเคย การแนะนำตว ละลายพฤตกรรม ใหทกคนไดรจกกนโดยทวถง กำหนดวตถประสงคขอบเขต กตกาในการทำประชาคมใหชดเจน

2.2 แลกเปลยนเรยนรซงกนและกน ทงคณะทำงานและประชาชนรวมกนสะทอนความคดเหนตอประเดน

2.3 คนหาปจจยเกอหนนหรอ “ทน” ในชมชน โดยรวมกนพจารณาจดเดนจดดอย ขอจำกดและโอกาสของการพฒนาชมชน ระดมสมองคนหา ทรพยากรตางๆ ทมอยในชมชน รวมทงทนทางสงคม ไดแก วฒนธรรม ประเพณ ระบบเครอญาต ความเอออาทร ฯลฯเพอใชทนเหลานเปนพลง ขบเคลอนกจกรรมตางๆ ในชมชน

3. ขนตดตามและประเมนผลการดำเนนการ3.1 คณะทำงานและประชาชนกลมเปาหมายรวมกนแสดงผล ประเมน จดเดน

จดดอย ขอบกพรองและสงทควรปรบปรง สำหรบการทำประชาคมครงตอไป รวบรวมผลงานทผานมา เพอเผยแพรและประชาสมพนธ

3.2 ตดตามผลหลงการดำเนนงาน เมอจดประชาคมเสรจสนแลว เชน คณะทำงานประชาชน กลมเปาหมาย และผเกยวของทกฝาย ตองประสานงาน เพอใหเกดการสนบสนนการดำเนนงานตามมตของประชาชนอยางตอเนอง ใหกำลงใจ ชวยเหลอกนและกนอยางจรงจง

วตถประสงคของการทำประชาคมในการทำประชาคมมวตถประสงคทสำคญหลายประการ (ณฐนร ศรทอง, 2552, 418-

419) ดงน1. เพอสงเสรมใหประชาชนเกดการเรยนรซงกนและกนอยางตอเนอง โดย

สามารถ คด วเคราะหไดดวยตนเอง2. เพอสงเสรมใหประชาชนไดวเคราะหปญหาของชมชน และสามารถ

กำหนด ทศทางการทำงานดวยตนเอง3. เพอสรางจตสำนกสาธารณะใหเกดขน ประชาชนในชมชนรจกทำงานเพอ

สวนรวม และการพงพาตนเอง4. เพอคนหาผนำการเปลยนแปลง (แกนนำ) ในชมชน

Page 29: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 21

5. เพอเปนการระดมพลงสมองในการคดแกปญหาทตอบสนองตอความตองการ ทแทจรงของประชาชน (ประเดนรวม)

6. เพอใหประชาชน หนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน มสวนรวมในการตดสนใจ ลงมอปฎบตและตดตามผล ประเมนผลการทำงานเชงพฒนารวมกน

7. เพอใหมทางเลอกในการแกไขปญหารวมกนของประชาชน โดยเชอมโยงประสบการณตางๆ และพฒนาการคดอยางอยางเปนระบบ

8. เพอกอใหเกดเวทสำหรบการปรกษาหารอ พบปะ พดคย แสดงความคดเหน รวมกนของคนในชมชน

เรองท 4 การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน

การจดกจกรรมการพฒนาชมชนทกอใหเกดการมสวนรวมของประชาชนนน สามารถทำไดหลายวธ เชน การจดเวทประชาคม การประชมกลมยอยเพอระดมความคดเหนรวมตอประเดนใดประเดนหนง การฝกอบรมเพอพฒนาหรอสงเสรมศกยภาพของประชาชน การประชาพจารณ เพอการรบฟงความคดเหนของประชาชนเกยวกบประเดนทมผลกระทบตอประชาชนจำนวนมาก ฯลฯ กจกรรมตางๆ เหลานประชาชนทกคนสามารถเขาไปมสวนรวมเพราะเปนกระบวนการเรยนรรวมกน แตการเขาไปมสวนรวมในแตละกจกรรม จำเปนตองเขาใจและแสดงบทบาทของตนเองใหถกสอดคลองและเหมาะสมกบกจกรรมทจดขน

4.1 การมสวนรวมของประชาชนในเวทประชาคมเวทประชาคมเปนกจกรรมหนงทมวธการกระตนใหกลมประชาชนไดเกดการ

เรยนรอยางมสวนรวมระหวางผทมประเดนรวมกนโดยจดเวทสอสารพดคยกนขน เพอสรางการรบร สรางความเขาใจในประเดนปญหารวม เพอใหไดขอสรปและแนวทางแกไขประเดนนนๆ แลวชวยกนผลกดนใหเกดผลตามแนวทางและเปาหมายทไดกำหนดขนรวมกน

การเขามามสวนรวมของประชาชนในเวทประชาคม ประชาชนอาจแสดงบทบาทของตนเองไดดงน

1. ควรทำความเขาใจตอวตถประสงคของการทำประชาคมอยางชดเจน2. ควรใชความคดและนำเสนอโดยการพดสอสารใหเหนความเชอมโยง

และเปนระบบ3. พยายามเขาใจและเรยนรรบฟงเหตผลของผอน

Page 30: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน22

4. ควรรบฟงประเดนและความคดเหนของผอนอยางตงใจ หากไมเขาใจควรซกถามผดำเนนการดวยความสภาพ

5. ความคดเหนควรมความเปนไปได มความเหมาะสม6. ควรเสนอความคดเหนอยางสรางสรรค นนคอใชเหตและผลประกอบ

ความคดเหน7. รบฟงและเคารพความคดเหนของผอน เพราะแตละคนมสทธเสรในการ

แสดงความคดเหนอยางเทาเทยมกน8. แสดงความคดเหนตอประเดนรวมอยางตรงไปตรงมา9. ไมวางตนเปนผขดขวางตอการดำเนนงาน

4.2 การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน1. การมสวนรวมในการคนหาสาเหตของปญหา เนองจากปญหาเกดกบ

ประชาชน ประชาชนในชมชนยอมรจกและเขาใจปญหาของตนดทสด หากไดรวมกลมกนจะสามารถชาวยกนคด วเคราะหปญหาและสาเหตไดอยางชดเจนและรอบดาน

2. การมสวนรวมในการรวมคดรวมวางแผน ประชาชนอาจรวมกนใชขอมลทไดจากการสำรวจและเรยนรรวมกนจากการรวมกลมแลกเปลยนความคดเหน จากการคนหาศกยภาพของชมชน หรอจากการศกษาดงาน แลวนำขอมลเหลานน มาคดวางแผนรวมกนตดสนใจรวมกน ขนตอนนอาจคอยเปนคอยไป และอาศย แกนนำทเขมแขง

3. การมสวนรวมในการปฏบต เนองจากประชาชนมทนของตนเอง ตงแตแรงงาน ประสบการณและทรพยากร หากไดรวมกนปฏบตโดยใชทนทมอยยอมทำใหรสกถงความเปนเจาของรวมกน เกดการเรยนรในการทำงานรวมกน การแกไขปญหารวมกน โอกาสทจะนำไปสเปาหมายจงมสงกวาการปฏบตโดยอาศย บคคลภายนอก

4. การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล เมอประชาชนเปนผปฏบตและขณะเดยวกนประชาชนควรเปนผตดตามและประเมนผลรวมกน เพอจะไดรวมกนพจารณาวา สงทดำเนนการรวมกนนนเกดผลดบรรลตามเปาหมาย ทกำหนดหรอไมเพยงใด ควรปรบปรงอยางไร ซงจะทำใหประชาชนเหนคณคา ของการทำกจกรรมเหลานน

4.3 การมสวนรวมของประชาชนในการประชมกลมยอยการประชมกลมยอยเปนการประชมเพอระดมความคด สำหรบการทำงาน

อยางใดอยางหนง โดยมผเขาประชมประมาณ 4-12 คนองคประกอบของการประชมกลมยอย1. กำหนดประเดนการประชม2. ผเขาประชมประกอบดวย 1) ประธาน 2) เลขานการ 3) สมาชกกลม3. เลอก และกำหนดบทบาทผเขาประชมเพอทำหนาท ตางๆ เชน ประธานททำ

Page 31: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 23

หนาทดำเนนการประชม เลขานการทำหนาทสรปความคดเหนของทประชม จดบนทกและรายงานการประชม สมาชกกลมทำหนาทแสดงความเหนตาม ประเดน

4. สถานทกำหนดตามความเหมาะสมวธการประชมกลมยอย1. ประธาน เปนผทำหนาทเปดประชม แจงหวขอการประชมใหสมาชกในทประชม

รบทราบ2. ผเขารวมประชม อาจชวยกนตงหวขอยอยของประเดน บางครงหนวยงาน เจาของ

เรองทจดประชมอาจกำหนดประเดนและหวขอยอยไวใหแลว3. ประธานเสนอประเดน ใหสมาชกทประชมอภปรายทละประเดน และสรป

ประเดนการพดคย4. สมาชกทประชมรวมกนแสดงความคดเหน5. เลขานการ จดบนทกสรปความคดเหนของทประชม และจดทำรายงานหลงจาก

ประชมเสรจสนแลวการมสวนรวมของสมาชกในการประชมกลมยอยในการประชมกลมยอยจำเปนตองอาศยความคดเหนของสมาชกทกคน ดงนนเพอ

ใหการจดประชมบรรลตามเปาหมาย สมาชกในทประชมควรมสวนรวมดงน1. พดแสดงความคดเหนพรอมเหตผลทละคน2. ในการพดสนบสนนความคดเหนของผอน ควรแสดงความคดเหนและใชเหตผล

ประกอบ3. ผเขารวมประชมสามารถแสดงความคดเหนคดคานความคดเหนของผอนได

แตควรใชเหตผลและความเปนไปไดในการคดคาน4. ควรใชคำพดทสภาพ เชน ขอโทษ ขอบคณ ในโอกาสทเหมาะสม

เรองท 5 ระดบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน

การมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการพฒนาชมชนทกขนตอนของการพฒนาตงแตการรวมคดรวมวางแผน รวมปฏบต รวมกำกบตดตาม รวมประเมนผล และรบผลประโยชนจากการพฒนาหากการพฒนาเปนไปตามกระบวนการดงกลาว ถอวาการพฒนานนเปนของประชาชนโดยแทจรง เพราะเปนสงทชใหเหนถงความพรอม ความตนตว ความรวมมอความเขมแขง เปนปกแผนของชมชนซงเปนตวบงชของการพฒนาแบบพงพาตนเอง

Page 32: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน24

ระดบของการมสวนรวมแบงไดเปน 3 ระดบดงน คอ1. ระดบเปนผเปนผรบประโยชนจากการพฒนา เปนการเขามามสวนเกยวของ

ดวยการรบผลประโยชนเพยงอยางเดยว ถอเปนระดบตำสดของการมสวนรวมหากชมชนใดประชาชนสวนใหญมสวนรวมในระดบนยงจำเปนทจะตองพฒนาความรวมมอ ความเปนปกแผน ใหมพลงเปนหนงเดยว ยงไมถอวาเปนการพฒนาโดยประชาชน

2. ระดบเปนผใหความรวมมอ ประชาชนเขามามสวนเกยวของโดยคอยใหความรวมมอกบเจาหนาทรฐตามโอกาสและเวลาทเจาหนาทรฐเปนผกำหนด เปนการใหความรวมมอในระดบทด แตยงเปนระดบทประชาชนยงไมไดเปนผตดสนใจและลงมอปฏบตการเอง

3. ระดบเปนผตดสนใจ ประชาชนจะเปนผศกษาสถานการณ และตดสนใจทจะดำเนนการพฒนาเรองตางๆ ตลอดกระบวนของการพฒนาดวยตนเองนบตงแตการรวมมอและวางแผน ปฏบต ประเมน และแบงปนผลประโยชนรวมกนเจาหนาท รฐเปนเพยงผใหคำปรกษาหากประชาชนทสวนรวมในลกษณะนถอวาเปนระดบสงสดของการมสวนรวม

กจกรรมใหผเรยนทำกจกรรมตอไปน1. อธบายขนตอนของการจดทำแผนพฒนาชมชนทง 3 ขนตอน พรอมยกตวอยาง

การมสวนรวมของตนเองในการพฒนาทองถนหรอชมชนของตนเอง2. อธบายขนตอนการทำประชาพจารณแบบพฒนาชมชน3. หาโอกาสเขารวมสงเกตการณ หรอมสวนรวมในกจกรรม การจดทำแผนพฒนา

ชมชน และการประชาพจารณแผนพฒนาชมชน รวมทงการประชมกลมยอย ในทองถนหรอชมชนของผเรยน แลวบนทกขนตอนหรอกระบวนการจากการ สงเกตลงในสมดบนทก

4. เชญแกนนำหรอนกพฒนาชมชนมาใหความรเกยวกบกระบวนการจดทำแผนพฒนาช มชนพรอมจดบนทกขนตอนและกระบวนการจดทำแผน

5. ใหสงเกตและประเมนระดบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนในชมชนของผเรยนวาประชาชน สวนใหญมสวนรวมอยในระดบใด

6. หาโอกาสศกษาดงานเกยวกบการพมนาชมชนในพนทใกลเคยง แลวนำผลของการศกษามาเปรยบเทยบกบชมชนของตนเอง

7. ใหผเรยนแบงกลม (ตามความเหมาะสม) สรางสถานการณจำลองจดทำเวทประชาคม โดยใหทกคนรวมกนกำหนดประเดน และมสวนรวมในการจดเวท ประชาคมภายใตการใหคำปรกษาแนะนำของคณครประจำกลม

Page 33: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 25

บทท 4การเผยแพรผลการปฏบต

สาระสำคญการเผยแพรผลการปฏบตงานตามกระบวนการพฒนาชมชนเปนขนตอนของการสอสาร

ผลการดำเนนงานใหสาธารณชนไดรบร การสอสารอาจเขยนเรยบเรยงเปนรายงานผลการดำเนนงาน ซงมรปแบบเฉพาะ นอกจากนในการทำงานพฒนาเมอเสรจสนการวางแผนกอนทจะถงขนตอนการปฏบต จำเปนตองเขยนโครงการเพอสอสารกระบวนการดำเนนงานในอนาคต เพอเปนเครองมอขบเคลอนไปสการปฏบตอยางเปนระบบและมเปาหมายทชดเจน

ผลการเรยนรทคาดหวงเมอศกษาบทท 4 จบแลวผเรยนสามารถ1. อธบายความหมาย ลกษณะองคประกอบสำคญของโครงการ2. อธบายสวนประกอบทสำคญ หลกการเขยนและรปแบบของรายงานผลการ

ดำเนนงานได3. เขยนโครงการพฒนาชมชนได4. สรปความหมาย และความสำคญของรายงานผลการดำเนนงานได5. เขยนรายงานผลการดำเนนงานพฒนาได

ขอบขายเนอหาเรองท 1 การเขยนโครงการพฒนาชมชนเรองท 2 การเขยนรายงานผลการดำเนนงาน

Page 34: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน26

เรองท 1 การเขยนโครงการพฒนาชมชน

1.1 ความหมายของโครงการมผใหความหมายของคำวา “โครงการ” ไวหลายความหมาย ดงน1) โครงการ หมายถง กลมกจกรรมทตอบสนองวตถประสงค โดยมเวลา

เรมตนและสนสดทชดเจน (ศนยเทคโนโลยทางการศกษา. 2545 : 37)2) โครงการ หมายถง กลมกจกรรมทมความสมพนธเกยวของกน มงตอบ

สนองเปาหมายเดยวกน มระยะเวลาเรมตน และสนสดทชดเจน เปนงาน พเศษทตางจากงานประจำ (ทวป ศรรศม. 2544 : 31)

3) โครงการ หมายถง กจกรรมทจดทำขน เพอจะแสดงใหเหนวาจะทำงานอะไร อยางไร ทไหน เมอไร และจะเกดผลอยางไร (กรมการศกษานอก โรงเรยน. 2537 : 7)

สรปความหมายของโครงการ หมายถง กลมกจกรรมอยางใดอยางหนงทจดทำขนโดยมวตถประสงค การปฏบต และชวงเวลาทชดเจน

1.2 ลกษณะของโครงการโครงการทดโดยทวไปตองมลกษณะทสำคญ ดงน1) นำไปปฏบตได2) สอดคลองกบสภาพสงคม วฒนธรรม ชมชน

บทท 4การเผยแพรผลการปฏบต

กระบวนการพฒนาชมชนอาจเรมจากการจดทำแผนพฒนาชมชนการเขยนโครงการขบเคลอนไปสการปฏบตตามแผนงานและโครงการนนๆ แลวสรปบทเรยนประเมนผลโครงการ เขยนรายงานผลการดำเนนงาน แลวดำเนนการพฒนาตอไปตามกจกรรมตางๆของโครงการโดยการเขยนโครงการเพอการนำไปปฏบตตอไป การเขยนโครงการและรายงานผลการดำเนนงานมลกษณะเฉพาะและมรปแบบทแตกตางกน ผเขยนจำเปนตองศกษาองคประกอบ และรายละเอยดใหชดเจนจงจะลงมอเขยนได

Page 35: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 27

3) มรายละเอยดเพยงพอ ระบชวงเวลา กลมเปาหมายแนวทางการปฏบตทรพยากร (บคลากร งบประมาณ ฯลฯ)

4) มตวบงชทนำไปสการพฒนา

1.3 วธพฒนาโครงการโครงการเปนกรอบการคดวางแผนเคาโครงการทำงานในอนาคต การพฒนา

โครงการ มขนตอน พอสรปไดดงน1) ศกษาและวเคราะหสภาพปจจบนของชมชนเพอกำหนดปญหาและความ

ตองการในการพฒนา2) กำหนดวตถประสงคและเปาหมายของการทำงาน3) กำหนดกจกรรมและจดทำรายละเอยดตามองคประกอบของโครงการ4) กำหนดทรพยากร เชน งบประมาณ บคลากร5) กำหนดการตดตาม/ประเมนผล

1.4 โครงสราง/องคประกอบของโครงการโดยทวไปการเขยนโครงการจะตองเขยนตามหวขอตางๆ เพอผเกยวของทกฝาย

จะไดทราบวาจะทำอะไร อยางไร ทไหน เมอไร สำหรบโครงสรางหรอองคประกอบทมกใชในการเขยนโครงการ มดงน

1) ชอโครงการ ควรเขยนเปนขอความทมความหมายชดเจน กระชบและเขาใจงาย

2) หลกการและเหตผล ควรเขยนลกษณะบรรยายรายละเอยดตงแตสภาพความเปนมา เหตผล ความจำเปนหลกการมทฤษฎ นโยบาย สถตทเปน ขอมลอางองประกอบ

3) วตถประสงค เปนขอความทแสดงถงความตองการทำสงหนงสงใดทสอดคลองกบหลกการเหตผล สามารถปฏบตได อาจระบปรมาณหรอคณภาพของการดำเนนงานดวย กได

4) เปาหมายการดำเนนงาน เปนรายละเอยดทแสดงผลผลตของโครงการในเชงปรมาณ และคณภาพทมลกษณะเหมาะสมและสอดคลองกบ วตถประสงค

5) วธดำเนนงาน เปนรายละเอยดเกยวกบกจกรรมทจะปฏบตใหบรรลตามวตถประสงค กจกรรมอาจมมากกวา 1 กจกรรม โดยเขยนเรยงตามลำดบ จากการเรมตนจนสนสดการทำงาน แสดงระยะเวลาทชดเจนแตละ กจกรรม อาจแสดงดวยปฏทนการปฏบตงาน

6) ระยะเวลา ควรระบระยะเวลาตงแตเรมตนโครงการจนเสรจสนโครงการ7) ทรพยากรหรองบประมาณทใชในการดำเนนการ ซงตองสอดคลองกบ

Page 36: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน28

เปาหมายและกจกรรม8) เครอขายทเกยวของ ระบ กลมบคคล ชมชน หนวยงานทเกยวของทสนบ

สนน สงเสรมและสามารถขอประสานความรวมมอในการดำเนนงาน9) การประเมนผล ระบวธการประเมนและระยะตลอดการดำเนนงาน เชน

กอน ระหวาง สนสดโครงการ เพอจะไดทราบวางานทจะทำเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายหรอไม คณภาพของงานเปนอยางไร

10) ผรบผดชอบโครงการ ระบ ชอผรบผดชอบ หรอหนวยงาน พรอมหมายเลขโทรศพท เพอความชดเจนและสะดวกในการตดตอ

11) ความสมพนธกบโครงการอน ระบ ชองาน หรอโครงการ ทเกยวของของหนวยงาน หรอชมชนวามโครงการใดบางทสมพนธกบโครงการน และเกยวของในลกษณะใดเพอความรวมมอในการทำงาน

12) ผลทคาดวาจะไดรบ เปนผลทเกดผลจากการทโครงการบรรลวตถประสงคและเปาหมายโดยระบถงผลทจะไดรบภายหลงการดำเนนโครงการ ผลดงกลาวควรสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการ

เรองท 2 การเขยนรายงานผลการดำเนนงาน

การเขยนผลการดำเนนงานของบคคล กลม องคกรหรอหนวยงาน เปนการเขยนรายงานซงมวธการเขยนแตกตางกน แตการเขยนรายงานทสามารถสอสารใหเขาใจจำเปนตองมการวางแผนและเรยบเรยงอยางเปนระบบ จงจะทำใหรายงานฉบบนนมประโยชน นาอานและนำไปใชในการวางแผนไดอยางตอเนอง และสามารถใชเปนขอมลสารสนเทศเพอการปรบปรง พฒนางานตอไป

2.1 ความหมายและความสำคญของรายงานผลการดำเนนงานรายงาน คอ เอกสารทเสนอรายละเอยดเกยวกบขอมลพนฐาน เปาหมาย ผลการ

ดำเนนงาน ปญหา อปสรรค แนวทางแกไขและขอเสนอแนะในการดำเนนงานของบคคล กลมองคกร หรอหนวยงาน

รายงานผลการดำเนนงานมความสำคญ เพราะเปนเอกสารทแสดงใหเหนรายละเอยดของผลการดำเนนงานทผานมาวาประสบผลสำเรจ ไมสำเรจอยางไร เพราะอะไรมอปสรรค ปญหาในการดำเนนงานดานใด อยางไร จะมแนวทางแกไขอยางไร หากจะพฒนาตอเนองจะมขอเสนอแนะทเปนไปไดอยางไร

Page 37: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 29

2.2 การเขยนรายงานผลการดำเนนงานการเขยนรายงานผลการดำเนนงานเปนวธการนำเสนอผลจากการดำเนนงาน

โครงการใดโครงการ หนงอยางมระบบและเปนแบบแผน เพอสอสารใหผเกยวของไดรบทราบการเขยนรายงานใหมประโยชนและคณภาพตอผอานหรอผเกยวของ ผเขยนรายงานตองศกษาทำความเขาใจตงแตวธการเขยน การใชภาษาทเหมาะสมการรจกนำเสนอขอมลเกยวกบรายละเอยด และขนตอนของการดำเนนงานตงแตแรกเรมจนจบ เรยงลำดบตงแตความเปนมาวตถประสงค วธดำเนนงาน ปญหาอปสรรค พรอมขอเสนอแนะ ฯลฯ เพอสอสารใหผอานเขาใจตามลำดบ และจดพมพเปนรายงานฉบบสมบรณทนาเชอถอ สามารถนำไปใชอางองได

ขนตอนการเตรยมการเขยนรายงานการเขยนรายงานทดมคณภาพ ตองมการวางแผนและเตรยมการอยางเปนลำดบ

ขนตอน ดงนขนทหนง เตรยมขอมลทเกยวของ ทงทเปนเนอหา และสวนประกอบ เชน

วตถประสงคและขอบขายเนอหา รายละเอยดเนอหาทครบถวน ซงตองใชเวลาในการรวบรวมขนทสอง กำหนดประเภทของผอานรายงาน ผเขยนจะตองทราบวารายงาน

ทจดทำขนมใครบางทจะเปนผอาน เพอจะไดนำเสนอรายงานดวยรายละเอยดจะเลอกภาษาทเหมาะสมสอดคลองกบระดบของผอาน

ขนทสาม กำหนดเคาโครงเรอง หรอ กรอบของการเขยนรายงานเปนการกำหนดหวขอหลกและหวขอยอยนนเอง หวขอของเคาโครงเรองควรครอบคลมประเดนทตองการนำเสนอ เพอชวยใหงายและสะดวกตอการเขยน สามารถเรยงลำดบเนอหาหรอผลการดำเนนงานตงแตเรมตนจนจบ

หลกการวางเคาโครงเรองในการเขยนรายงาน1. ควรจดเรยงลำดบหวขอเรองอยางตอเนอง และสมพนธกน2. การจดเรยงหวขอ ควรเชอมโยงกนอยางเปนเหตเปนผล3. ควรคำนงถงความสนใจของผอาน4. หวขอแตละหวขอควรครอบคลมรายละเอยดทตองการนำเสนอ

หลกและขอควรคำนงในการเขยนรายงานการเขยนรายงานทกประเภทใหมคณภาพสามารถนำเสนอและสอสารไดตรง

ประเดนตามทตองการ ผเขยนควรคำนงถงสงตอไปน1. ความถกตอง ควรนำเสนอขอมล รายละเอยดเนอหาทถกตอง ไมบดเบอน

ความจรง นำเสนออยางตรงไปตรงมา2. ความกระชบ รดกม ตรงประเดน ตรวจทานอยางละเอยดถถวน หลกเลยง

ถอยคำทฟมเฟอยวลทซำๆกน คณคาของรายงานไมไดวดทปรมาณจำนวน

Page 38: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน30

หนา แตวดจากความชดเจน ครบถวน ความตรงประเดนของเนอหา3. ความชดเจนและสละสลวย โดยพจารณาประโยคทตองงาย ถกตองตาม

หลกการเขยน หลกไวยากรณ และเครองหมายวรรคตอน การยอหนารวมทงการสะกดคำ หลกเลยงการใชภาษาถอยคำทคลมเครอ มหลายความหมาย ควรใชหวขอยอยเพอไมใหสบสน

4. การเขยนเรยบเรยงรายงาน ซงอาจแบงเนอหาจากภายในเลมเปนตอน หรอเปนบท ตองมความตอเนองกนตลอดทงเลม เมอเขยนตนรางเสรจควรไดอานตรวจทานทกขอความ อานแลวไมรสกสะดดมความตอเนองอยางสมำเสมอตลอดทงเลม

5. การนำเสนอขอมล ในการเขยนรายงาน มขอมลทนำเสนอแบงเปนสองประเภท คอ ขอมลทเปนจำนวน สถต ตวเลข และขอมลทเปนขอความบรรยาย สำหรบการนำเสนอขอมลทเปนสถต ตวเลข ควรนำเสนอในรปแบบของตาราง แผนภม หรอแผนภาพตามความเหมาะสมพรอมทงม เลขทและชอกำกบตาราง หรอแผนภมดวยเพอผอานจะไดทราบวาเปนขอมลเกยวกบเรองใด นอกจากน ตองระบทมาของขอมลใหชดเจนอกดวย สวนขอมลทเปนขอความบรรยาย ตองนำเสนอขอมลทเปนสาระสำคญ หากขอมลใดทสำคญแตเนอหาไมตอเนองกบกรอบเคาโครงทกำหนดไว ควรนำไปไวในภาคผนวก ทงนเพอใหไดรายงานทเปนเอกภาพ ผอานอานแลวสามารถจบประเดนทนำเสนอไดชดเจน

การนำเสนอขอมล ตองคำนงถงลำดบกอนหลง โดยเรมตนดวยขอมล เบองตนทงายแกการเขาใจกอน แลวจงนำเสนอขอมลทซบซอนกวาตามลำดบ

6. การแบงยอหนา โดยทวไปยอหนาแตละยอหนาจะบอกเรองราวเพยงประเดนใดประเดนหนง การจดแบงยอยหนาควรเรยงลำดบเพอใหเนอความตอเนองสมพนธกน การแบงยอหนาขนอยกบจดมงหมายของผเขยนแตละคน เชน ตองการสอสารกบผอาน ตองการเนนขอความบางตอน ตองการชวยใหผอานอานขอความแตละยอหนาไดรวดเรว ฯลฯ

7. การอานทบทวน ขนสดทายของการเขยน คอ อานทบทวนสงทเขยนทงหมดวามขอความใดทยงไมสมบรณ การเรยงลำดบเรองมความเชองโยงกนหรอไม ขอความสำคญทยงไมไดกลาวถงจะทำใหมองเหนจดทควร แกไข

Page 39: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 31

2.3 รปแบบรายงานรปแบบของรายงาน จะประกอบดวยสวนทสำคญ 3 สวน คอ สวนประกอบ

ตอนตน สวนเนอเรองทเปนตวรายงาน และสวนประกอบตอนทาย รายงานแตละสวนประกอบดวยสวนยอยๆ ดงน

1. สวนประกอบตอนตน ประกอบดวย1.1 ปกนอก ระบชอเรอง ชอผทำรายงาน ชอหนวยงาน1.2 ใบรองปก เปนกระดาษเปลา 1 แผน1.3 ปกใน มขอความเชนเดยวกบปกนอก1.4 คำนำ เปนขอความเกรนทวไปเพอใหผอานเขาใจขอบขายเนอหา

ของรายงาน อาจกลาวถงความเปนมาของการสำรวจและรวบรวมขอมลและขอบคณผใหความชวยเหลอ

1.5 สารบญ เปนการเรยงลำดบหวขอของเนอเรองพรอมทงบอกเลขหนาของหวขอเรอง

2. สวนเนอเรอง ประกอบดวย2.1 บทนำ เปนสวนทบอกเหตผลและความมงหมายของการทำรายงาน

ขอบขายของเรอง วธการดำเนนการโดยยอ การศกษาคนควาหาขอมล

2.2 เนอหา ถาเปนเรองยาว ควรแบงออกเปนบทๆ ถาเปนรายงานสนๆไมตองแบงเปนบท แบงเปนหวขอตอเนองกนไป

2.3 สรป เปนตอนสรปผลการศกษาคนควาและเสนอแนะประเดนทควรศกษาคนควาเพมเตมตอไป

3. สวนประกอบตอนทาย ประกอบดวย3.1 ภาคผนวก เปนขอมลทมใชเนอหาโดยตรง เชน ขอความ ภาพ สถต

ตาราง ชวยเสรมรายละเอยดเพมเตมแกเนอหา3.2 บรรณานกรม คอ รายชอหนงสอ เอกสารหรอแหลงขอมลอนๆ ทใช

ประกอบในการเขยนรายงาน โดยเรยงลำดบตามพยญชนะตวแรกของชอผแตงหรอแหลงขอมล ชอหนงสอ ครงทพมพ จงหวดหรอเมองทพมพ สำนกพมพและปทพมพ ถาขอมลทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ใหขนตนดวยขอมลทเปนภาษาไทยกอน

Page 40: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน32

กจกรรมใหผเรยนทำกจกรรมตอไปน1. อธบายความหมายของโครงการโดยสรป แลวบนทกลงในสมดบนทกของผเรยน2. สรป ลกษณะของโครงการทดและวธพฒนาโครงการ โดยบนทกลงในสมด

บนทก3. อธบายองคประกอบและเขยนรายงานโครงการพฒนาใดโครงการพฒนาหนง

ในชมชนของผเรยนโดยปรกษากบบคลากรของ อบต. เจาหนาทสถานอนามยหรอหนวยงานทเกยวของกบการพฒนาชมชน ทงนอาจศกษาและดตวอยางโครงการตางๆ จากหนวยงานดงกลาว แลวนำสงครประจำกลม

4. สรปความหมาย และความสำคญของรายงานผลการดำเนนงานโดยบนทกลงในสมดบนทก

5. ประสานงานกบหนวยงานองคกรตางๆ ในชมชนของผเรยน เชน อบต. โรงเรยนสถานอนามย ฯลฯ เพอขอดตวอยางและศกษาเอกสารรายงานผลการดำเนนงานหรอคนควาจากหองสมด

6. รวมกลมกบเพอน รวมมอกนเขยนรายงานผลการดำเนนงานโครงการพฒนาตามโครงการใดโครงการหนงทสนใจ แลวฝกการนำเสนอและรายงานสรปผลพรอมทงนำสงรายงานผลการดำเนนงานดงกลาวใหครประจำกลมตรวจเพอทราบขอควรปรบปรงและพฒนาตอไป

Page 41: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 33

บรรณานกรม

การศกษานอกโรงเรยน, กรม. ชดวชาการพฒนาโครงการ. กรงเทพฯ : บรษทสามเจรญพาณชย จำกด, 2537.การศกษานอกโรงเรยน, กรม. ชดวชาวจยทางการศกษานอกโรงเรยน การเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย.

กรงเทพฯ : บรษทประชาชน จำกด, 2538.การศกษานอกโรงเรยน, กรม. ชดวชาวจยทางการศกษานอกโรงเรยน การวเคราะหขอมล. กรงเทพฯ :

บรษทประชาชน จำกด, 2538.เกรยงศกด หลวจนทรพฒนา. การวเคราะหขอมลทางการแพทยและสาธารณสขดวยคอมพวเตอร. กรงเทพฯ

: สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538.ชยนต วรรธณะภต. คมอการวจยเชงคณภาพเพองานพฒนา. ขอนแกน : สถาบนวจยเพอการพฒนามหา

วทยาลยขอนแกน, เอกสารอดสำเนา.ณฐนร ศรทอง. การเพมศกยภาพภาวะความเปนผนำในงานพฒนาชมชน. กรงเทพฯ : โอ เอส พรนตงเฮาส,

2552.ทวป ศรรศม. การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ. กรงเทพฯ : สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย

(สกว), 2544.ปารชาต วลยเสถยร และคณะ. กระบวนการและเทคนคการทำงานของนกพฒนา. กรงเทพฯ : สำนกงาน

กองทนสนบสนนการวจย (สกว), 2543.ศนยเทคโนโลยทางการศกษา. ความหมายเกยวกบแผนงานโครงการ. กรงเทพฯ : กราฟฟคโกร, 2545.ศนยการศกษานอกหองเรยนภาคใต. ชดวชาแผนแมบทชมชน. สงขลา : เทมการพมพ, 2548.สถาบนการพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคเหนอ. คมอการทำวจยอยางงาย.

อบลราชธาน : บรษท ยงสวสดอนเตอรกรป จำกด, 2552.สถาบนการศกษาและพฒนาตอเนองสรนธร. กระบวนการจดการศกษานอกโรงเรยนและอธยาศย.

เอกสารประกอบการอบรมวทยากรกระบวนการจดการศกษาเพอเสรมสรางความเขมแขงของชมชน,นครราชสมา : 2544.

สญญา สญญาววฒน. ทฤษฎและกลยทธการพฒนาสงคม. กรงเทพฯ : สำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543.

สำนกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน. คมอการจดกระบวนการเรยนรเพอจดทำแผนชมชน. กรงเทพฯ: รงษการพมพ, 2546.

เสร พงศพศ. วธทำและวธคดแผนชวตเศรษฐกจชมชน. กรงเทพฯ : 2546.สภางค จนทวานช. วธการวจยเชงคณภาพ. (พมพครงท 10) กรงเทพฯ : สำนกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2545.http://www.jd.in.th/e.learning/th33101/pan08/t305.8002.htm.http://www.tddf.or.th/tddf//:braly/doc/libraly-2007-02-28-240.doc.

Page 42: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน34

Page 43: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 35

ภาคผนวก

Page 44: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน36

ตวอยางการเขยนโครงการ

โครงการ คายอาสาพฒนาชมชนโรงเรยนหนองมวงต.เมองไผ อ.หนองก จ.บรรมย

องคกร/สถาบน โรงเรยนมธยมประชานเวศนทตง สำนกงานเขตจตจกร กรงเทพมหานครผประสานงานโครงการ นายประจวบ ใจดวง

1. ความเปนมาโครงการตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) 2545

ในหมวดท 1 มาตราท 6 วาดวยการจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกายจตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดำรงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข ซงเปนเปาหมายสำคญในการสรางทรพยากรมนษยททกสถานศกษา พงรบมาปฏบตความสำเรจของเปาหมายมใชอยทความเขมแขงของสถานศกษาเทานน ความรวมมอของภาคครวเรอน ชมชน จนถงระดบรฐมความจำเปนทจะตองสรางความแขงแกรงดานคณธรรมในทกภาคสวน ทงนจะตองอาศยความรความเขาใจ และแบบอยางการประพฤตปฏบต โดยผานการปลกฝงคานยม และจตสำนกทดในทกกลไกในการดำเนนการสรางคณธรรมสสงคมไดแก คร ผปกครองและนกเรยนในการดำเนนการ ทกขนตอนและขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตใหมจตสำนกในคณธรรม ความซอสตย และใหมความรอบรทเหมาะสม ดำเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

ทางสำนกงานศกษากรงเทพมหานครไดสงเสรมใหเยาวชน นกเรยน มจตสาธารณะในการใชชวตอยางพอเพยง คอพอมพอกน พงพาตนเองไดและชวยเหลอผอนได โดยใหเยาวชนจดคายอาสาพฒนาชมชนเพอเปนการปลกฝงวนยในการทำดเพอสงคม โดยเหนประโยชนสวนรวมมากกวาเหนประโยชนสวนตน ปจจบนความวนวายของสงคมมมากนก การแขงขนทรอนแรงในทกๆ ดาน การทำลายสงแวดลอม การเอาเปรยบผดอยโอกาส การปลอยมลพษสสงคม การวารายเสยดแทง การแกงแยงชงด ฯลฯ ลวนแลวแตมาจากสาเหตเบองตนคลายๆกน คอ ความเหนแกตว หรอเอาแตไดในสวนตนเปนหลก ทำอยางไรจงจะลดความเอาแตไดลงบาง ตรงกนขามกบการเอาเขามาใสตวกคอ “การให” แกคนอนออกไป เมอคนตางๆ

Page 45: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 37

เรมมองออกสภายนอก แคนอกจากตวเองเทานน มองเหนผอนอยางลกซงแทจรงมากขนเรมเขาใจมมมองของคนอน เขาตองการอะไร เขาอยในสภาพไหน เราชวยอะไรไดบาง มองเหนสงคม เหนแนวทางทจะชวยกนลดปญหา เรมแรกใหเรมสละสงทเรามอย ไมวาจะเปนเวลาแรงงาน เงน สงของ อวยวะหรอแมกระทงสละความเปน ตวเราของเรา ซงนนเปนหนทางการพฒนาจตใจแตละคนไดอยางเปนรปธรรม

จตสาธารณะตรงนทมองเหนผอนเหนสงคมดงนเอาทเราเรยกกนวา “จตอาสา” จตใจทเหนผอนดวยไมเพยงแตตวเราเอง เราอาจจะยนมอออกไปทำอะไรใหไดบาง เสยสละอะไรไดบาง ชวยเหลออะไรไดบาง แบบเพอนชวยเหลอซงกนและกน ไมใชผเหนอกวา มนำใจแกกนและกน ไมนงดดายแบบทเรองอะไรจะเกดขนไมเกยวกบฉน ฉนไมสนใจ สามารถแสดงออกมาไดในหลายรปแบบ ทงการใหรปแบบตางๆ ตลอดจนการอาสาเพอชวยเหลอสงคม

ดงนน โครงการจตอาสาพฒนาจงจะจดกจกรรมใหนกเรยนไดมความรทถกตองเกยวกบจตอาสาเพอกระตนใหแตละคนลกขนมาทำความดกนคนละนด คนละนดเดยวเทานนประเทศชาตของเรานาจะงดงามขนอกไมนอย เชน เพยงรวมกนบรจาคเงนกนเพยงคนละเลกละนอยเรากจะมงบประมาณชวยเหลอสงคมขนมาทนท ในกรณโรงเรยนมธยมประชานเวศนจงจดตงโครงการจตอาสาขนโดยใหนกเรยนโรงเรยนมธยมประชานเวศน ไดรวมกนทำความดเพอพฒนาโรงเรยนในชนบท เชน บรณะพนทตางๆ ในโรงเรยน รบบรจาคหนงสอ เครองใชตางๆ ไปมอบใหแกโรงเรยนวดหนองมวง ตำบลเมองไผ อำเภอหนองก จงหวดบรรมย ในวนท23 ตลาคม 2551-26 ตลาคม 2551

2. วตถประสงค

แหลงทมาของขอมล

ครบคลากร วทยากรผมความรและนกเรยน

ลำดบท วตถประสงค ตวบงช เปาหมาย

1.

2.

เพอปลกฝงคณลกษณะนสยความมนำใจและจตสาธารณะใหกบนกเรยนทเขารวมโครงการ

บคลากรและนกเรยนไดแสดงออกถงพฤตกรรมรวมกนในการชวยเหลอสงคม

พฤตกรรมและการแสดงออกของครและนกเรยนในการทำกจกรรม

ผลผลตของงานทปฏบตตามเปาหมาย

บคลากรครและนกเรยนโรงเรยนมธยมประชานเวศน

Page 46: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน38

3. เปาหมายของโครงการ3.1 ดานปรมาณ

บคลากรครทรบผดชอบโครงการ และนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย โรงเรยนมธยมประชานเวศน แบงเปนบคลากรคร จำนวน6 คน และการรบสมครและคดเลอกจำนวน 60 คน

3.2 ดานคณภาพบคลากรและนกเรยนในโรงเรยนเปนผมจตสาธารณะ และเกดความภาคภมใจในการชวยเหลอผอนอยเสมอ

4. กจกรรมดำเนนการโครงการจตอาสาพฒนาชมชนประกอบดวย 4 กจกรรม ดงน

กจกรรมท

เสรมสรางดานสวย สะอาด บรรยากาศวชาการ- จดบรรยากาศ สภาพสงแวดลอมหองเรยน ใหเปนแหลงเรยนร

เสรมสรางการเสยสละและบรการ- บรจาคหนงสอมอ 2 และจดบรรยากาศหองสมดและบนทกเทปนทาน

เสรมสรางดานสขาภบาล และอนามยโรงเรยน-พฒนาหองนำ หองสขาและสนามเดกเลน

เสรมสรางดานคณธรรม ดานการเสยสละและการใชชวตแบบเศรษฐกจพอเพยงใหแกนกเรยน

สรางเสรมดานความรทศนศกษาแหลงประวตศาสตรไทย

ชอกจกรรม ระยะเวลา สถานท

1.

2.

3

4

5

23-24 ตลาคม 2551

23-24 ตลาคม 2551

23-24 ตลาคม 2551

25 ตลาคม 2551

26 ตลาคม 2551

ร.ร. วดหนองมวง

ร.ร.วดหนองมวง

ร.ร.วดหนองมวง

ร.ร.วดหนองมวง

ปราสาทเขาพนมรงอนสาวรยยาโม ไหวสมเดจโต

Page 47: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 39

5. ระยะเวลาดำเนนโครงการจตอาสาพฒนาชมชนเดอน พ.ค. 2551 ต.ค. 2551

*****ขอมลไมมมาให****

Page 48: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน40

6. งบประมาณรายละเอยดของงบประมาณดำเนนการจดกจกรรม ในการออกคายอาสาพฒนาชมชน

จำนวน 110,000 บาท โดยงบประมาณทงหมดไดจากการบรจาคของผปกครอง นกเรยน คณะครพอคาประชาชน

7. ปญหาและอปสรรคจำนวนสงของและเงนบรจาคอาจไมเพยงพอ

8. ผลทคาดวาจะไดรบนกเรยนและบคลากรทเขารวมโครงการมนำใจและจตสาธารณะ

9. การตดตามและประเมนผลโครงการ9.1 ผตดตามและประเมนผล

9.1.1 คร บคลากรและนกเรยนทเขารวมโครงการ9.2 วธตดตามและประเมนผล

9.2.1 การสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน9.2.2 การตอบแบบสอบถาม

Page 49: ËŒÒÁ¨Ó˹ ‹ÒÂkpp.nfe.go.th/edu_kpp/2lesson/83.pdf · 2016. 9. 27. · รายวิชา การพฒนาตนเองั สังคม ชุมชน ( สค

หนงสอเรยนสาระการพฒนาสงคม รายวชาการพฒนาตนเอง ชมชน สงคม (สค 21003) ระดบมธยมศกษาตอนตน 41

คณะผจดทำ

ทปรกษา1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.3. นายวชรนทร จำป รองเลขาธการ กศน.4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอำนวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยนผเขยนและเรยบเรยง1. นางมยร สวรรณเจรญ สถาบน กศน. ภาคใต จงหวดสงขลาผบรรณาธการและพฒนาปรบปรง1. นายววฒนไชย จนทนสคนธ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน2. นางพชญาภา ปตวรา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน4. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน5. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน6. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยนคณะทำงาน1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยนผออกแบบปก1. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน