ในเทศบาลนครภูเก็ต Applications of Geographic Information System

25Applications of Geographic Information System-GIS for Database Development of the Historic Buildings and Structures in the Municipality of PhuketPutpannee Sitachitta

การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอจดทำฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรในเทศบาลนครภเกต

Applications of Geographic Information System-GIS for Database Development ofthe Historic Buildings and Structures in the Municipality of Phuket

พฒพรรณ ศตะจตตPutpannee Sitachitta

Journal of Architectural/Planning Research and Studies Volume 5. Issue 2. 2007Faculty of Architecture and Planning, Thammasat University26


การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอจดทำฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรในเทศบาลนครภเกตApplications of Geographic Information System-GIS for Database Developmentof the Historic Buildings and Structures in the Municipality of Phuket

พฒพรรณ ศตะจตตPutpannee Sitachitta

คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตรFaculty of Architecture and Planning, Thammasat University

บทคดยอ

พนทเทศบาลนครภเกต จงหวดภเกต ไดรบการประกาศใหเปนเขตอนรกษสงแวดลอมศลปกรรมอนมคณคาและความสำคญทางประวตศาสตร โดยมอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรตงอยรวมกนมากมายในพนทน ทผานมาทางเทศบาลนครภเกตไดดำเนนการดานอนรกษและพฒนาพนทนมาอยางตอเนอง แตการพฒนาดานดงกลาว ยงขาดการจดการทเปนระบบ โดยเฉพาะอยางยงดานขอมลทยงไมมการรวบรวมใหเปนระบบฐานขอมลสำคญ เพอใชในการบรหารและจดการอนรกษจงมการนำระบบสารสนเทศภมศาสตรมาจดทำฐานขอมลทางดานอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรขน ใหเช อมโยงเขากบระบบฐานขอมลดานอน ๆ ของเทศบาลทไดมการพฒนาระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอใชในการบรหารจดการเมองอยกอนแลว โดยฐานขอมลดงกลาว จะมสวนประกอบหลกอย 2 สวน คอ สวนชนขอมลดานอาคารทมคณคาทางประวตศาสตรประกอบไปดวยอาคารทมคณคาทงหมด 401 หลง โครงสรางชนขอมลหลกนแบงเปน 4 หวเรองตามแบบการประเมนคณคา คอลกษณะอาคาร คณคาอาคารในเชงมรดกทางวฒนธรรม ความแทของอาคาร และสภาพอาคารและภยคกคาม สวนชนขอมลดานสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร จะประกอบไปดวยสงกอสราง 12 หนวย แบงเปนประเภทอนสาวรย สะพาน วงเวยนฮวงซย และศาล โดยมโครงสรางชนขอมลหลกคลายกบชนขอมลอาคารทมคณคาทางประวตศาสตร จากฐานขอมลทได ทางเทศบาลสามารถทจะพฒนาและปรบแกขอมลใหมความทนสมยไดอยางตอเนอง และสามารถนำขอมลมาซอนทบกบฐานขอมลอน ๆ ททางเทศบาลไดจดทำไวกอนแลว เพอใชเปนเครองมอชวยวเคราะหการบรหารจดการพฒนาเมองตอไปไดอยางมประสทธภาพ

Abstract

The Phuket Municipality, surrounding by a number of historic buildings and structures, was firstannounced for the Cultural Environment Conservation and Historic Significance Area in 1994. Since thenthe Municipality has continually conducted some development and conservation projects, but thosedevelopments still lack database management systematically, particularly for supporting conservationplanning and management. As a consequence, the Geographic Information System (GIS) has beenapplied in the Municipality’s database management system for historic buildings and structures, linking


the components to the existing databases. The renovated database consists of two main layers. Theseare historic buildings and historic structures, containing 401 and 12 sites respectively. All of the sites arerequired to meet some qualifications of the values, by which is applied to both layers, including buildingcharacter, cultural value, authenticity, building condition and threat. In addition, the historic structuresare divided into five categories i.e. monuments, bridges, circles, cemeteries and shrines. The databasecan still be developed and brought up to date, while it can complement with other databases advancedby the municipality to create its own effective tools to facilitate analysis for local administration anddevelopment.

.คำสำคญ (Keywords)

ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information Systems: GIS)อาคารทมคณคาทางประวตศาสตร (Historic Building)สงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร (Historic Structure)คณคา (อาคารและสงกอสราง) ในเชงมรดกวฒนธรรม (Cultural Value)


1. บทนำ

พนทในเขตเทศบาลนครภเกต ถอเปนแหลงกำเนดมรดกและทรพยากรทางวฒนธรรม อนมคณคาควรแกการอนรกษ ดงจะเหนไดจากมอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรมากมายทงทขนทะเบยนโบราณสถานแลวและทไดข นบญชแหลงศลปกรรมจงหวดกระจายอยท วเขตเทศบาลและโดยเฉพาะอยางยงมมากในพนททถกประกาศใหเปนเขตอนรกษสงแวดลอมศลปกรรมของเทศบาล ดวยการทมมรดกทางวฒนธรรมของเมองเปนจำนวนมาก จงมหนวยงานองคกรตาง ๆ ในทองถนรวมถงเทศบาลนครภเกตเองไดชวยกนดำเนนงานดแลและอนรกษแหลงมรดกวฒนธรรมเหลานมาอยางตอเนอง แตการทำงานดงกลาวยงมขอจำกด และประสบปญหา เนองจากแตละหนวยงานเองมขอมลของแตละสวนทตนทำ ซงเปนแฟมขอมลทแยกสวนกน โดยเฉพาะอยางยงยงขาดขอมลทจำเปนเพอใชในการวางแผนและกำหนดนโยบายในการดำเนนงานดแลและอนรกษมรดกวฒนธรรมเหลาน เชน เพอใชในการกำหนดแนวทางปรบปรงอาคาร การซอมแซมอาคาร รวมถงงานทเกยวของกบการออกกฎหมายขอบงคบตาง ๆ ทำใหการดำเนนงานเปนไปไดลำบากและยงไมเกดประสทธภาพพอ

จากปญหาดงกลาว หากมการจดทำขอมล รวบรวมขอมล จดเกบขอมลใหเปนระบบ อนถอเปนพ นฐานท สำคญในการอนร กษเมองและพฒนาเมอง จะทำใหการดำเนนงานดแลและอนร กษมรดกทางวฒนธรรมเปนไปอยางรวดเรว มความสอดคลองกนและเกดประสทธภาพยงขน ดง ณ ปจจบนมการนำระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชในงานดานตาง ๆ มากขน ในการนำระบบนมาประยกตใชกบงานทเราตองการนน จะทำใหมการจดเกบขอมล วเคราะหขอมลในเชงพนททเปนขนตอน เปนระบบทด สามารถนำผลจากการวเคราะหเชงพนทน ไปชวยในกระบวนการตดสนใจเพอวางแผนพฒนาตอไปได จากอดตไดเร มมการนำระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชในงานวางแผนจดการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม หลงจากน นการพฒนาศาสตรทางดานนกมความกาวหนา จนเปนทตองการในการนำมาประยกตใชกบงานอกหลายดาน ไมวาจะเปนดานธรณวทยาการศกษาการเปล ยนแปลง การต งถ นฐานในชวงเวลาท ตางกน [1] การศกษาดานนเวศวทยา การเกษตร การทหารการจดการและวางผงชายฝงทะเล การจดการดานอสงหา-รมทรพย [2] สวนในหนวยงานตาง ๆ ของประเทศไทยเองกนำระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชกนมากขน ไมวาจะเปน

กรมโยธาธการและผงเมองซงนำมาใชท งในกระบวนการวางผงเมอง การจดรปทดน การสรางหมดอางอง รวมถงศกษาวเคราะหการใชประโยชนท ดนและอาคารเพ อใชในการกำหนดมาตรฐานการควบคมและออกนโยบาย กรมทดน ใชในการจดการดานทดน หนวยงานทเกยวของดานโครงสรางพนฐานตาง ๆ เชน การประปานครหลวง การไฟฟานครหลวง และองคการโทรศพท เปนตน

จากความสำคญดงกลาว จงควรทจะนำระบบสาร-สนเทศภมศาสตรน มาใชเปนเคร องมอในการจดทำขอมลและวเคราะหเชงพนทของเขตเทศบาล เพอใหเปนระบบฐานขอมลในงานอนรกษมรดกทางวฒนธรรมของเมองภเกตจะทำใหการดำเนนงานวางแผนนโยบายมความชดเจนข นและมเคร องมอสนบสนนการตดสนใจเชงพ นท ท ใหความรวดเรวและแมนยำมากขน นอกจากน การจดทำระบบฐานขอมลยงเปนประโยชนเพอเปนแนวทางกบเมองอนทมนโยบายการจดการอนรกษเมอง และเชอมโยงเขากบระบบฐานขอมลอนในการพฒนาเมองใหมประสทธภาพตอไป

บทความนมเนอหาทเปนสวนหนงในโครงการปรบปรงระบบฐานขอมลอาคารและส งกอสรางท มคณคาทางประวตศาสตรตามโครงการพฒนาและอนร กษในเขตส งแวดลอมศลปกรรมยานการคาเมองเกาภเกต

2. วตถประสงค

1. เพ อออกแบบโครงสรางฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรในเทศบาลนครภเกต

2. เพอจดทำฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรในเทศบาลนครภเกต

3. เพอเชอมโยงฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรเขากบระบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรของเทศบาลนครภเกต

3. ขอบเขตการศกษา

1. การเพ มฐานขอมลอาคารและส งกอสรางท มคณคาทางประวตศาสตรทจดทำ จะเปนขอมลทครอบคลมในเขตเทศบาลนครภเกต โดยอางองขอมลพนฐานของอาคารและสงกอสรางตามหนงสอรายงานการสำรวจโบราณสถานจงหวดภเกต โดยกรมศลปากร และแหลงศลปกรรม และ


แหลงประวตศาสตรจงหวดภเกต โดยหนวยอนรกษสงแวด-ลอมศลปกรรมทองถนศนยวฒนธรรม จงหวดภเกต

2. ฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประว ต ศาสตร ถ กจ ดทำดวยโปรแกรมคอมพวเตอร 2โปรแกรมในการเชอมโยงขอมล คอ Microsoft Excel และMapInfo Professional

3. การจดทำฐานขอมลนสามารถเชอมโยงไดกบขอมลพนฐานในระบบสารสนเทศภมศาสตรเดมของเทศบาลนครภเกต

4. แนวความคดในการจดทำระบบฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร

4.1 ความหมายและหลกการทำงานของระบบสารสนเทศภมศาสตร

ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) จะเกยวของกบคำ 2 คำ คอ ระบบสารสนเทศ ซ งเปนการรวบรวมจดเกบขอมลอยางเปนระบบ เปนขนตอน เพอความสะดวกในการใชงาน และภมศาสตร เปนเรองราวเกยวกบโลก โดยเราจะเนนไปทความสมพนธเชงพนท ดงนน GIS จงเปนการนำระบบคอมพวเตอรมาใชในการจดเกบรวบรวม สบคนขอมล วเคราะหขอมล และแสดงผลขอมลในความสมพนธเชงพนท ซงเปนขอมลทมคาตำแหนงพกดภมศาสตรทถกตองในการอางอง GIS สามารถจดเกบขอมลใหอยในรปแผนทเชงเลข (digital map)ในคอมพวเตอร ซงสามารถสบคนไดในเวลาอนรวดเรว นอกจากนนยงสามารถแกไขและปรบปรงใหแผนท และระบบฐานขอมลน นมความทนสมยอย เสมอโดยสามารถหาคำตอบจากการวเคราะหขอมลเชงพ นท อนมากมายไดภายในการนำเสนอทเปนแผนทผลลพธเดยว [3]นอกจากนน ความสามารถทโดดเดนในการวเคราะหเชงพนทของ GIS จะสามารถชวยใหเกดการตดสนใจทดตอไปไดซงการวเคราะหเชงพนทจะไมใชการทำแผนท การวเคราะหเชงพนทจะกอใหเกดสารสนเทศ และพฒนาไปเปนความรไดมากกวาขอมลเดมจากแผนทหรอจากขอมลท มอย [4]การท GIS จะทำงานและวเคราะหแสดงผลของขอมลไดนนขอมลทจดเกบใน GIS จะแบงเปน 2 ประเภท คอ ขอมลเชงพนท เปนสวนทเราเหนภาพหรอกราฟก สวนอกประเภทขอมลคอ ขอมลคณลกษณะ จะเปนสวนอธบายในรายละเอยดขอมลเชงพนท [อาน 5]

4.2 หลกการทำงานของ GISการทำงานทเกบเปนชนขอมล (layer) นนคอ

ขอมลทจดเกบใน GIS ทกเรองตองถกจดเกบในรปของชนขอมล เชน มเสนทางถนน เสนทางนำ ขอบเขตการปกครองอาคาร ทกเรองทจะนำเขาสระบบนตองถกแยกเกบเปนชนเฉพาะเร อง ซงเปรยบเสมอนการวาดเสนบนแผนใสแตละแผนถอเปนแตละชนขอมลไมปะปนกน

ใชหลกการซอนทบ (overlaying concept)จากการทจดเกบขอมลแยกเปนชนขอมลแลว การทจะแสดงผลเพอปฏบตการอนตอไปนน จะใชวธการนำชนขอมล หรอแผนใสแตละชนขอมลมาซอนทบกน

การเชอมโยงระหวางขอมล (linking a data-base to the map) จากทกลาววาขอมลม 2 ประเภท คอขอมลเชงพนทและขอมลคณลกษณะ สามารถจะเชอมโยงขอมล 2 ประเภทนเขาดวยกนได เชน จะสามารถรไดจากขอมลคณลกษณะวาอาคารทมอยนเลขทเทาไหร เจาของชออะไร สภาพอาคารทรดโทรมมากนอยอยางไร ขนอยกบขอมลคณลกษณะทเราตองการใสเขาไป ซงในการจดทำฐานขอมลน ขอมลคณลกษณะทงหมดจะแปลงไดจากแบบสำรวจราย-ละเอยดของอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร

4.3 ความเช อมโยงกนไดระหวาง GIS กบขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร

จากขางตนกลาววาสามารถนำ GIS ไปประยกตใชงานอ น ๆ ไดมากมาย รวมถงงานดานอนรกษขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรทถอเปนมรดกทางวฒนธรรม (cultural heritage) ทจบตองได(tangible) และทจบตองไมได (intangible) โดยมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไดนนหมายถง สงกอสราง อาคาร และพนท ซงมคณคาทางประวตศาสตร ศลปกรรม หรอวทยา-ศาสตร จากความสำคญดงกลาวทำใหตองมการวเคราะหถงคณคาและสามารถนำการวเคราะหทไดนไปกำหนดวาจะมวธการอนรกษใดทเหมาะสม [6] เพอเปนแนวทางในการจดการมรดกทางวฒนธรรม และแหลงกำเนดทางวฒนธรรมเหลานน [อาน 7]

ในการจดการแหลงกำเนดทางวฒนธรรม อนรวมถงการจดการในดานตาง ๆ เชน การอธบาย การจดจำ การบำรงรกษา รวมทงความปลอดภยและการจดการในทกดานของแหลงกำเนดทางวฒนธรรมนน ซงการจดการในแตละพ นท ข นอย กบสภาพแวดลอมและกฎหมาย โดยการท จะจดการแหลงกำเนดทางวฒนธรรมไดนนตองใหความสำคญ


ถงคณคาของมรดกทางวฒนธรรมเหลานดวย เพราะสามารถทจะเปนแนวทางในการกำหนดนโยบายและสรางกลยทธตอเนองเพ อปกปองและสงวนรกษามรดกทางวฒนธรรมเหลาน นและในงานการจดการเพอปกปองและสงวนรกษามรดกทางวฒนธรรมนกสามารถทจะใชเครองมอชวยได ซง GIS จดเปนเครองมอทมประสทธภาพ สามารถชวยในการวางแผนจดการหลายขนตอนดวยกน เรมตงแตการคนควาหาทตงทางกายภาพ การสบคนหาขอมลทางประวตศาสตร การวเคราะหเพอประเมนสภาพทางกายภาพ ความสำคญทางวฒนธรรมและทางสงคม การวเคราะหเพอหาแผนการในการจดการและอนรกษ รวมถงชวยในการตดตามผลและออกเปนนโยบายเพอใชในการจดการไดตอไป [8]

5. การออกแบบโครงสรางฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร

5.1 องคประกอบทสำคญในการจดทำฐานขอมล ประกอบดวย1. ขอมลคณลกษณะของอาคารและส งกอสราง

ทมคณคาทางประวตศาสตร

ขอมลคณลกษณะของฐานขอมลใหมน ประกอบดวยขอมลทไดจากการสำรวจภาคสนามในแบบสำรวจอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร [6] ทแสดงถงทตง ลกษณะและรายละเอยดของขอมล ความมคณคาทางมรดกวฒนธรรม ความแท การอนรกษและภยคกคาม นอกจากนน ยงมขอมลทตยภมทแสดงถงสถานะการขนทะเบยนโบราณสถาน ประวตความเปนมาและความสำคญตอทองถน(รปท 1 และ 2)

2. ชนขอมลของเทศบาล เพ อใชเปนฐานในการเชอมระบบฐานขอมล

ช นขอมลของเทศบาล สามารถเปนไดท งฐานในการเช อมขอมลและเปนขอมลอางองถงตำแหนง และรายละเอยดเบ องตนของขอมลคณลกษณะอาคารและส งกอสรางได โดยเฉพาะอยางยงคอ ชนขอมลอาคาร ซงจะใชในการเชอมฐานขอมล

5.2 โครงสรางฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร

จากองคประกอบในการจดทำฐานขอมล สามารถแบงรายละเอยดการพจารณาคณคาทางประวตศาสตรได 5ประเดน [6] ดงตารางท 1

ประเดนในการพจารณาคณคาทางประวตศาสตร รายละเอยด

1. ทตงและสถานภาพ - รหสอาคาร - บานเลขท - ซอย - ถนน - ตำบล - อำเภอ- สถานะการขนทะเบยนโบราณสถาน

2. ลกษณะอาคาร - ประเภทอาคาร - การใชสอยปจจบน - รปแบบของอาคาร- วสดหลงคา - วสดผนง - ลกษณะฐานอาคาร

3. คณคามรดกทางวฒนธรรม - อาย - ความเกยวของกบเหตการณหรอบคคลสำคญ- ศลปกรรมหรอเทคนค - ความงามหรอความรสก - ความหายาก- เอกลกษณรปแบบ - ลกษณะพนถน - ความสำคญตอพนถน

4. ความแท หรอสถานภาพการอนรกษ - ทตง - การเปลยนแปลงโดยรอบ - การใชวสด- การคงรปแบบดงเดม- การคงไวซ งฝมอชางหรอเทคนคการกอสรางเดม

5. สภาพอาคารและภยคกคาม - สภาพโครงสรางและองคประกอบอาคาร - ภยคกคาม

ตารางท 1 ประเดนในการพจารณาคณคาทางประวตศาสตร


แบบสารวจรายละเอยด สาหรบอาคาร (Building Survey Form) รหสอาคาร

ขอมลการสารวจ ชออาคาร เลขท ถนน ซอย เพมเตม...................... ลกษณะอาคาร (Building Character)

ประเภทอาคาร เดยว กลม ตกแถว อนๆ ระบ.........................................................

อยอาศย พาณชย ราชการ สานกงาน กจกรรมศาสนา วาง การใชสอยปจจบน

อตสาหกรรมระบ............ โกดงระบ..... ผสมระบ......... อนๆระบ...........................

รปแบบของอาคาร ไทย จน ชโนโปรตเกส นโอคลาสลค อารต เดโค อนๆ

อนๆ ระบ...............................................................

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน อนๆระบ...........................

รปทรงหลงคา ทรงไทย จว ปนหยา แบน ผสมระบ............. อนๆระบ...... กระเบองดนเผาตวว กระเบองซเมนตเคลอบ (CPAC) กระเบองซเมนต วสดหลงคา โลหะ ระบ...................... อนๆระบ.................................................... .....................................

ลกษณะโครงสราง ผนงรบนาหนก เสาและคาน อนๆระบ………………………………………….

คณคาของอาคารในเชงมรดกทางวฒนธรรม (Cultural Value)

อาย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ขอมลไมเพยงพอ

ปทสราง ทราบ พ.ศ. …………………………………................................. ไมทราบ

เกยวของกบบคคล/เหตการณสาคญ มระบ................................................................................................... ไมม ศลปกรรม/เทคนค นอย ปานกลาง มาก ระบ....................................................

ความงาม/ความรสก นอย ปานกลาง มาก ระบ....................................................

ความหายาก นอย ปานกลาง มาก ระบ....................................................

แสดงเอกลกษณของทองถน นอย ปานกลาง มาก ระบ....................................................

สอดคลองกบภมประเทศ-ภมอากาศ นอย ปานกลาง มาก ระบ....................................................

ความแท (Authenticity) ขอมลเพมเตม (ถาม) หรอ รปถาย

ทตง ทเดม ยายมาจากทอน

การเปลยนแปลงโดยรอบ นอย ปานกลาง มาก

การใชวสดเดมหรอเหมอนของเดม นอย ปานกลาง มาก

การคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก

การคงไวซงฝมอชางหรอเทคนคเดม นอย ปานกลาง มาก

สภาพอาคารและภยคกคาม (Building Condition and Threats)

สถานะการอนรกษ ด พอใช นอย

ภยคกคามหรอ ปจจยทกอใหเกด การเปลยนแปลงอาคาร

ม ภยจากธรรมชาต ภยจากการใชประโยชนไมเหมาะสม ภยจากการเปลยนแปลงรปแบบ/โครงสราง

ไมม อนๆระบ

ขอมลการสารวจ ผสารวจ วนท หมายเลขภาพถาย

รปท 1 ตวอยางแบบสำรวจรายละเอยดสำหรบอาคารทมคณคาในเขตเทศบาลนครภเกตของโครงการปรบปรงระบบฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร โดยคณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร


แบบสารวจรายละเอยด สาหรบอาคาร (Building Survey Form) รหสอาคาร ขอมลการสารวจ ชอสงกอสราง เลขท ถนน ซอย เพมเตม...................... ลกษณะสงกอสราง (Character of structure) อธบายลกษณะสงกอสราง

คณคาในเชงมรดกทางวฒนธรรม (Cultural Value)

อาย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ขอมลไมเพยงพอ

ปทสราง ทราบ พ.ศ. …………………………………................................. ไมทราบ

เกยวของกบบคคล/เหตการณสาคญ มระบ................................................................................................... ไมม

ศลปกรรม/เทคนค นอย ปานกลาง มาก ระบ.................................................... ความงาม/ความรสก นอย ปานกลาง มาก ระบ.................................................... ความหายาก นอย ปานกลาง มาก ระบ.................................................... แสดงเอกลกษณของทองถน นอย ปานกลาง มาก ระบ.................................................... สอดคลองกบภมประเทศ-ภมอากาศ นอย ปานกลาง มาก ระบ.................................................... ความแท (Authenticity) ขอมลเพมเตม (ถาม) หรอ รปถาย

ทตง ทเดม ยายมาจากทอน

การเปลยนแปลงโดยรอบ นอย ปานกลาง มาก

การใชวสดเดมหรอเหมอนของเดม นอย ปานกลาง มาก

การคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก

การคงไวซงฝมอชางหรอเทคนคเดม นอย ปานกลาง มาก

สภาพอาคารและภยคกคาม (Building Condition and Threats)

สถานะการอนรกษ ด พอใช นอย

ภยคกคามหรอ ปจจยทกอใหเกด การเปลยนแปลงอาคาร

ม ภยจากธรรมชาต ภยจากการใชประโยชนไมเหมาะสม ภยจากการเปลยนแปลงรปแบบ/โครงสราง

ไมม อนๆระบ

ขอมลการสารวจ ผสารวจ วนท หมายเลขภาพถาย

รปท 2 ตวอยางแบบสำรวจรายละเอยดสำหรบสงกอสรางทมคณคาในเขตเทศบาลนครภเกตของโครงการปรบปรงระบบฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร โดยคณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร


6. การจดทำฐานขอมลและการเชอมโยงฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร

6.1 โครงสรางฐานขอมลอาคารทมคณคาทางประวตศาสตรการออกแบบฐานขอมลของอาคารทมคณคาทาง

ประวตศาสตรจะใชขอมลของชนขอมล “BLDG” เปนขอมลคณลกษณะในเร องท ต งอาคาร และจะเพ มช นขอมลใหมโดยแบงเปนชนขอมลหลก 4 ชนขอมล และแบงเปนชนขอมลยอยรวมกนได 29 ชนขอมล ดงตารางท 2 และ 3

6.2 การเชอมโยงฐานขอมลอาคารทมคณคาทางประวตศาสตรขอมลคณลกษณะใหมทเพมเตมทง 4 ชนขอมล

หลก และ 29 ชนขอมลยอยน จะตองนำมาเชอมโยงกบขอมลคณลกษณะเดมใหถกตองตรงกบอาคารแตละหลง โดยอาศยคอลมนท เปนลกษณะเฉพาะของอาคารน น ๆ โดยใชการทำงานโปรแกรม MapInfo รวมกบการทำงานของโปรแกรมMicrosoft Excel ในการเชอมขอมลคณลกษณะ

ชนขอมลหลก ชนขอมลยอย1. ลกษณะอาคารทมคณคา - อาคารทมคณคา - ประเภท - การใชประโยชน - รปแบบ

- จำนวนชน - รปทรงหลงคา - วสดมงกระเบองหลงคา- ลกษณะโครงสราง

2. คณคาอาคารในเชงมรดกทางวฒนธรรม - อาย - ปทสราง - ความเกยวของกบบคคลและเหตการณสำคญ- ศลปกรรม/เทคนค - ความงาม/ความรสก - ความหายาก- เอกลกษณของทองถน - ความสอดคลองกบภมประเทศ-ภมอากาศ

3. ความแทของอาคาร - ทตง - การเปลยนแปลงโดยรอบ - การใชวสดเดมหรอเหมอนของเดม- การคงรปแบบเดม - การคงไวซงฝมอชาง/เทคนคเดม

4. สภาพอาคารและภยคกคาม - สถานะการอนรกษอาคาร - อาคารทมภยคกคาม- ภยจากธรรมชาต - ภยจากการใชประโยชนไมเหมาะสม- ภยจากการเปลยนแปลงรปแบบโครงสราง- ภยจากสงบดบงหนาอาคาร - ภยจากการปดการใชงานหงอคาข- การเชอมรปภาพอาคาร

ตารางท 2 โครงสรางฐานขอมลอาคารทมคณคาทางประวตศาสตร

ตารางท 3 ตวอยางรายละเอยดชอชนขอมลหลก ชอชนขอมลยอย และคำอธบาย

ชอชนขอมลหลก ชอชนขอมลยอย คำอธบายลกษณะอาคาร(Building Character)

แสดงการจำแนกอาคารทมคณคาทางประวตศาสตรและอาคารทวไปแสดงการจำแนกประเภทการใชสอยอาคารทมคณคาโดยแบงการใชสอยอาคารออกเปน อยอาศย พาณชยอตสาหกรรม โกดง ผสมทพกอาศยและพาณชย ผสมทพกอาศยและโกดง กจกรรมทางศาสนา สถาบนราชการสำนกงาน วาง กำลงกอสรางแสดงการจำแนกรปแบบอาคารทมคณคา โดยแบงเปนไทย จน โคโลเนยล ผสมชโนโปรตเกส-จน ชโนโปรตเกส-Early โปรตเกส-โมเดรน โปรตเกส-นโอคลาสลก และโปรตเกส-อารตเดโค

BLH_HERITAGE(อาคารทมคณคา)BLH_USE(การใชประโยชนอาคารทมคณคา)

BLH_STYLE(รปแบบอาคารทมคณคา)


รปท 3 ขอมลคณลกษณะและขอมลกราฟกของอาคารทมคณคา

รปท 4 การเชอมโยงรปภาพอาคารทมคณคาทางประวตศาสตรเขากบฐานขอมลอาคาร


ชอคอลมน รปแบบขอมล คำอธบาย

AREA Float พนทอาคารPERIMETER Float เสนรอบรปอาคารBLDG_ID Integer USER IDBLH_SV Character รหสแบบสำรวจอาคารBL_NAME Character ชออาคารBL_HOUSENUM Character เลขทอาคารBL_SOI Character ชอซอยBL_ROAD Character ชอถนนBL_TAMBOL Character ชอตำบลBL_AMPHOE Character ชออำเภอBL_CHANGWAT Character ชอจงหวดBLH_HERITAGE Character อาคารทมคณคา

1 = อาคารทมคณคา


AREA Float พนทอาคารPERIMETER Float เสนรอบรปอาคารBLDG_ID Integer USER IDBLH_SV Character รหสแบบสำรวจอาคารBL_NAME Character ชออาคารBL_HOUSENUM Character เลขทอาคารBL_SOI Character ชอซอยBL_ROAD Character ชอถนนBL_TAMBOL Character ชอตำบลBL_AMPHOE Character ชออำเภอBL_CHANGWAT Character ชอจงหวดBLH_MATE Character การใชวสดเดมหรอเหมอนของเดม

1 = นอย 2 = ปานกลาง 3 = มาก

ตารางท 4 โครงสรางชนขอมลอาคารทมคณคา

ตารางท 5 โครงสรางชนขอมลอาคารทมความแทดานการใชวสดเดมหรอเหมอนของเดม


จากรปท 3 และ 4 เปนตวอยางการแสดงขอมลเชงพนทภายใตการทำงานโปรแกรม MapInfo Professionalทไดเชอมโยงขอมลแลว และตารางท 4 และ 5 แสดงตว-อยางโครงสรางชนขอมลอาคารทมคณคาและอาคารทมความแทดานการใชวสดเดม


BUILTH_ID Integer รหสสงกอสรางทมคณคาBUILTH_NAME Character ชอสงกอสรางทมคณคาBUILTH_ROAD Character ชอถนนทตงสงกอสรางทมคณคาBUILTH_SV Character รหสแบบสำรวจรายละเอยดสงกอสรางทมคณคาBUILTH_AGE Character อายสงกอสรางทมคณคา

1 = นอยกวา 50 ป 2 = มากกวา 50 ป 9998 = อน ๆ /ขอมลไมเพยงพอ

BUILTH_YEAR Character ปทสรางสงกอสรางทมคณคา อกษร = เลข พ.ศ. 0 = ไมทราบ

BUILTH_ASSO Character ความเกยวของกบบคคลและเหตการณสำคญของสงกอสรางทมคณคา 0 = ไมเกยวของ อกษร = เกยวของกบบคคล

BUILTH_TECH Character คณคาดานศลปกรรมและเทคนคของสงกอสรางทมคณคา 1 = นอย 2 = ปานกลาง 3 = มาก

BUILTH_FEEL Character คณคาดานความงามและความรสกของสงกอสรางทมคณคา 1 = นอย 2 = ปานกลาง 3 = มาก

BUILTH_ALTER Character ภยจากการเปลยนแปลงรปแบบโครงสรางของสงกอสรางทมคณคา 0 = ไมมภย 1 = มภย

BUILTH_STATE Character สถานะการอนรกษของสงกอสรางทมคณคา 1 = นอย 2 = พอใช 3 = ด

BUILTH_PICTURE Character การเชอมรปภาพ

ตารางท 6 โครงสรางชนขอมลสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร

6.3 โครงสรางฐานขอมลสงกอสรางทมคณคาทางประวต-ศาสตร

ชนขอมลนเปนชนขอมลทสรางใหมแสดงขอมลทเปนตำแหนงของส งกอสรางแตละแหง และมขอมลคณ-ลกษณะตามประเดนการพจารณาคณคา ซ งจะคลายกบโครงสรางฐานขอมลอาคารทมคณคาทางประวตศาสตร ดงตารางท 6


รปท 5 สงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรทงหมด 12 หนวย บรเวณรอบเขตเทศบาลนครภเกต

รปท 6 อาคารทมคณคาทางประวตศาสตร บรเวณรอบเขตเทศบาลนครภเกต


7. บทสรป

จากการจดทำระบบฐานขอมลดานอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรภายใตระบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรเดมของเทศบาลนครภเกตพบวา ขอมลดานอาคารทมคณคาทางประวตศาสตรมทงหมด 401 หลงโดยเปนอาคารประเภทตกแถวเปนสวนใหญ และสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตรมทงหมด 12 หนวย โดยโครง-สรางของฐานขอมลอาคารนนไดแบงเปน 4 หวขอชนขอมลหลก (ลกษณะอาคาร คณคาอาคารในเชงมรดกทางวฒนธรรมความแทของอาคาร สภาพอาคาร และภยคกคาม) และ 29ช นขอมลยอย ในสวนโครงสรางฐานขอมลส งกอสรางท มคณคาทางประวตศาสตร เนองจากเปนการจดทำขอมลใหมไมตองอางองฐานขอมลเดมจงไมมความซบซอน อกทงสงกอสรางทมคณคากมจำนวนนอย เพยง 12 หนวยเทานนแบงไดเปนประเภทอนสาวรย สะพานทงทมช อและไมมช อวงเวยน ฮวงซย และศาล ดงตวอยาง รปท 5 และ 6

8. การนำฐานขอมลอาคารและส งกอสรางท มคณคาทางประว ต ศาสตร ไปใช ในงานดานอนร กษ มรดกทางวฒนธรรม

การจดทำฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรนน ถอเปนเครองมอสำคญทชวยใหเกดการรวบรวมขอมลทปรากฏไดในเชงพนท มการจดเกบขอมล การสบคนขอมล ตามประเดนตาง ๆ และสามารถชวยในกระบวนการตดสนใจเชงพนทไดอยางถกตอง แมนยำ และมประสทธภาพยงขน

สามารถทจะเหนภาพรวมและวเคราะหรายละเอยดของแตละสงเพอวางแผนพฒนาดานการอนรกษไดตามวตถประสงคของแตละงาน ดงตวอยางตอไปน

ประเดนดานภยคกคามของอาคาร สามารถวเคราะหไดวาอาคารใดทตองรบจดการอนรกษ และแกไขสงท เกดขนนนไดอยางถกจดโดยดจากเหตของภยคกคามทเกดขนในแตละดาน ประเดนดานความหายากของอาคารจะทำใหทราบวามจำนวนอาคารและอาคารทมรปแบบเชนนหลงเหลออยเทาไร และในเชงพนททเหนจกสามารถวเคราะหไดวาเขตพนทใดบาง มประวตศาสตรเปนอยางไร จะทำใหวเคราะหแนวโนมการหลงเหลออยไดจากการซอนทบของประเดนภยคกคาม การนำไปใชประโยชนกบขอกำหนดและกฎหมายอาคารเพอประโยชนในการปรบขอกำหนดผงเมองรวมและมาตรการการเกบภาษ หรอยกเวนภาษ หากเมองนนมมาตร-การเวนหรอลดภาษกบอาคารทข นทะเบยนโบราณสถานไว[6] ซ งฐานขอมลน สามารถเช อมโยงเขากบฐานขอมลภาษโรงเรอนท เทศบาลมการจดเกบอย ได เพราะอาศยขอมลอาคารเปนขอมลอางองเดยวกน จะเหนไดวาฐานขอมลทจดทำขนน นอกจากสามารถใชวเคราะหขอมลเชงพนทไดดวยฐานขอมลในตวเองตามแตวตถประสงคท ตองการแลว ยงสามารถบรณาการเขากบฐานขอมลอน เชน ฐานขอมลภาษฐานขอมลผงเมองรวม เพอชวยในกระบวนการตดสนใจในการวางแผนนโยบายพฒนาเมองใหมความสอดคลองและสะดวกรวดเรวไดอยางมประสทธภาพ อยางไรกตาม หากจะใหขอมลทจดทำนนสามารถใชไดอยางตอเน องและมประ-สทธภาพมากขนตลอดไป ควรทจะมการพฒนา ปรบปรงแกไขฐานขอมลใหมความทนสมยอยางตอเนอง เพอใหการวเคราะหและการตดสนใจบรหารจดการเมองมขอมลทใชไดทนทวงทและเขากบสถานการณจรง


รายการอางอง (References)

[1] Okabe, A. (Ed.). (2006). GIS-based studies in the humanities and social sciences. Boca Raton, FL:CRC Press.

[2] Johnson, A. I., Petterson, C. B, & Fulton, J. L. (Eds.). (1992). Geographic information system (GIS) andmapping—practices and standards. Philadephia: American Society for Testing and Materials.

[3] สรรคใจ กลนดาว. (2542). ระบบสารสนเทศภมศาสตร: หลกการเบองตน. กรงเทพฯ: สำนกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.[4] Schuurman, N. (2004). GIS: A short introduction. Malden, MA: Blackwell Publishing.[5] พรภทร อธวทวส และสวด ทองสกปลง. (2549). การวเคราะหปจจยทางกายภาพทมอทธพลตอศกยภาพทางพนทเพอ

รองรบการตงถนฐานและการพฒนาความเปนเมองในจงหวดสมทรสาคร นครปฐม สมทรสงคราม เพชรบร และอำเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ โดยใชวธ Potential Surface Analysis (PSA). วารสารวจยและสาระสถาปตยกรรม/การผงเมอง, 4, 35-50.

[6] คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร. (2549). โครงการปรบปรงระบบฐานขอมลอาคารและสงกอสรางทมคณคาทางประวตศาสตร ตามโครงการพฒนาและอนรกษในเขตสงแวดลอมศลปกรรม ยานการคาเมองเกาภเกต (รายงานฉบบสมบรณ). ปทมธาน: ผแตง.

[7] Horayangkura, V. (2005). The future of cultural heritage conservation amid urbanization in Asia:Constraints and prospects. Journal of Architectural/Planning Research and Studies, 3, 69-83.

[8] Paul, B. (1998). GIS and cultural resource management: A manual for heritage managers. Bangkok,Thailand: Keen Publishing.

Documents

ในเทศบาลนครภูเก็ต Applications of Geographic Information System