Реквизиттен кейінгі:base.ukgfa.kz/kafedra/terap_bak/vdm_mpd_kz.docx · Web viewПрезентация белгіленген уақытта, өз бетінше

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы Терапия бакалавриат кафедрасы

«БЕКІТЕМІН» Оқу-әдістемелік және тәрбие

жұмыстар жөніндегі проректор м.ғ.д. Анартаева М.У.

___________________

«____» _____________2013ж.

ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Пән: Клиникалық медицинаға кіріспе Пән коды КМК 3219Мамандық 5В110400 «Медициналық-профилактикалық іс»Оқу сағатының (кредиттің) көлемі 135 (3 кредит)Курсы 3 Оқу семестрі 5-6

Шымкент 2013ж.

Жұмыс бағдарламасы 5В110400 «Медициналық-профилактикалық іс» мамандығына арналған Клиникалық медицинаға кіріспе типтік оқу бағдарламасы негізінде құрастырылды. Астана 2011ж.

Жұмыс бағдарламасы терапия бакалавриат кафедра мәжілісінде талқыланды

Кафедра меңгерушісі, профессор Бекмурзаева Э.К.

Хаттама № ___«___» ___________2013ж.

Клиникалық пәндер бойынша жүйелік әдістемелік комиссиясында талқыланды

Төрағасы, доцент Туртаева А.Е.

Хаттама № ___«___» ___________2013ж.

Әдістемелік Кеңесте бекітілді

Хаттама № ___«___» ___________2013ж.

2. Бағдарлама:2.1 Кіріспе

Ұйымдастырушылардың қазіргі таңдағы міндетіне бірінші кезекте денсаулық сақтауды іске асырудың менеджмент пен маркетинг саласын қоямыз. Болашақ мамандар клиникалық қызметпен айналыспайды десек те болады, бірақ клиникалық медицинаның негізгі білімін меңгермей халыққа медициналық көмек көрсету процесін ұйымдастыру мен басқару мүмкін емес. Сондықтан осы бағыт бойынша мамандарды дайындау кезінде пациенттерді тексерудің жалпы принциптері, ішкі ағзалардың кең тараған ауруларының клиникалық-лабораториялық айқындалуы және оларды емдеу принциптері туралы негізгі білімді алуы қажет. Студенттерді адамның өміріне қауіп төнген жағдайда шұғыл көмек көрсетуге үйрету керек, себебі денсаулық сақтауды ұйымдастырушылар өзінің кәсіби қызметінде мұндай оқиғаларға тап болуы мүмкін.«Қоғамдық денсаулық сақтау» мамандығында оқитын студенттерге «Клиникалық медицинаға кіріспе» пәнін оқыту қажетті білімді алуға және болашақта денсаулық сақтауды ұйымдастыру мәселелерінде қолдануға мүмкіндік жасайды. Пациенттің медициналық мәселелерін шешуге, шұғыл жағдайда алғашқы медициналық жәрдем көрсетуге көмектеседі.2.2 Пәннің мақсаты: студенттерге науқастарды физикальды тексеру әдісін, ең көп таралған ішкі ағза ауруларының негізгі клиникалық көріністерін, олардың лабораториялық-аспаптық диагностикалық әдістерін, өмірге қауіп төнген жағдайда алғашқы және дәрігерге қаралғанға дейінгі шұғыл көмек көрсету принциптерін оқыту. 2.3 Міндеттері: науқастарды тексеру әдісіне үйрету (сұрастыру, тексеру, пальпация, перкуссия, аускультация); ішкі ағзалардың негізгі ауруларының типті ағымында симптомдар мен миндромдарды

анықтауға үйрету; лабораториялық-аспаптық диагностиканың қазіргі әдістерін үйрету; ішкі ағзалардың кең таралған ауруларын диагностикалау әдісі мен емдеу принциптерін үйрету; деонтология және кәсіби этика негізін үйрету.2.4 Оқытудың соңғы нәтижесіСтудент білуі керек:

кәсіби дәрігерлік қызметтің деонтологиялық негіздерін; қалыпты және патология жағдайында зерттеудің физикальды әдісі туралы мәліметтерді; ішкі ағзалардың кең таралған ауруларының симптоматологиясы мен синдромын; зерттеудің негізгі лабораториялық және аспаптық әдістерін, оларды түсіндіруді; ішкі ағзалардың кең таралған ауруларын диагностикалау әдісі мен емдеу принциптерін; кейбір шұғыл жағдайда дәрігерге қаралғанға дейінгі көмек көрсетудің симптоматологиясы мен

принциптерін.Студент үйреніп алуы қажет: физикалық зерттеу әдістерін қолдану арқылы науқасқа тексеру жүргізуді (сұрастыру, тексеру,

пальпация, перкуссия, аускультация); ішкі ағзалардың кең таралған аурулары кезінде симптомдар мен синдромдарды анықтауды; зерттеудің лабораториялық - аспаптық әдістерінің нәтижесін түсіндіруді; ішкі ағзалардың кең таралған аурулары кезінде ықтимал диагнозды негіздеуді; шұғыл жағдайда (бронх демікпесі ұстамасында, жіті сол жақ қарынша жеткіліксіздігінде,

гипертониялық криз, қыспалық статус, анафилактикалық шок, аяқ астынан өлу, Квинке ісінуі, есекжем) диагнозды анықтау мен көмек көрсетуді.

Студент машықтануы қажет: науқасты жалпы тексеруге пальпация, перкуссия, аускультация жасауға

шұғыл жағдайда дәрігерге қаралғанға дейінгі көмек көрсетуді жағдайда (бронх демікпесі ұстамасы, жіті сол жақ қарынша жеткіліксіздігі, гипертониялық криз, қыспалық статус, анафилактикалық шок, аяқ астынан өлу, Квинке ісінуі, есекжем)2.5 Реквизитке дейінгі: молекулярлық биология және медициналық генетика, биохимия, анатомия, физиология, гистология, патологиялық физиология, патологиялық анатомия, фармакология, микробиология.2.6 Реквизиттен кейінгі: кәсіптік аурулар, эпидемиология, жұқпалы аурулар, қоғамдық денсаулық сақтау.2.7 Тақырыптық жоспар: тақырып, әр сабақтың өткізілу түрі мен ұзақтылығы (дәріс, тәжірибелік, семинар, зертханалық, өзіндік жұмыс)

Дәрістің тақырыптық жоспары№ Тақырыбы Өткізілу түрі Сабақтың

ұзақтылығы (сағат

түрінде)№1 Кредит

1 Клиникалық медицинаға кіріспе. Ішкі ағза аурулары туралы жалпы түсінік және ішкі медицинаның міндеттері. Дәрігерлік деонтология негіздері.

Дәрістерді шолу 1

2 Науқастарды жалпы тексерудің принциптері: санасын, жағдайын, тері және теріасты май талшықтарын, сүйек-буын жүйесін бағалау.

Мәселелік 1

3 Тыныс алу ағзалары зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.


4 Жүрек-қантамыр жүйесі зақымдануының семиотикасы және зерттеу әдістері.


5 ЖҚЖ ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызы.


№2 Кредит6 Асқазан-ішек жолы зақымдануының семиотикасы мен

зерттеу әдістері.Мәселелік 1

7 Асқазан-ішек жолы ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызы.


8 Несеп шығару жүйесі зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.


9 Несеп шығару жүйесі ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызы.


10 Эндокриндік жүйе зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.


№3 Кредит11 Пневмония. Мәселелік 112 Артериялық гипертония. Мәселелік 113 Созылмалы гепатит және бауыр циррозы. Мәселелік 114 Анемия. Мәселелік 115 Қантты диабет. Мәселелік 1

Барлығы: 15Тәжірибелік сабақтардың тақырыптық жоспары

№ Тақырыбы Өткізілу түрі Сабақтың ұзақтылығы

(сағат түрінде)

№1 Кредит1. Пропедевтикалық клиниканың міндеттері. Ауру

тарихының схемасы. Науқастарды сұрастыру. Жалпы тексеру.

Кіші топтарда жұмыс, жағдайларды талдау

2

2. Тыныс алу ағзалары аурулары кезіндегі тексеру әдістері: сұрастыру, кеудені тексеру және пальпациялау, өкпе перкуссиясы мен аускультациясы.

Тәжірибелік дағдыларды жасау

2

3. Тыныс алу ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: өкпе тінінің тығыздалуы, бронхтық өткізгіштіктің бұзылуы, плевра қуысында сұйықтық пен ауаның болуы.

Муляждарда машықтану, науқаспен жұмыс жасау

2

4. Қанайналым ағзалары ауруларын зерттеу әдістері (сұрастыру, ірі қантамырлар мен жүрек аймағын тексеру, пальпация, перкуссия, аускультация).


2

5. Қанайналым ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: коронарлық жеткіліксіздік, артериялық гипертония,


2

жүрек функциясының жеткіліксіздігі. Шұғыл жәрдем.№2 Кредит

6. Асқорыту ағзалары аурулары кезінде зерттеу әдістері: сұрастыру, тексеру, пальпация, перкуссия, аускультация.


2

7. Асқорыту ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: асқазан және ішек диспепсиясы, асқазан-ішектік қан кету, сарғаю.


2

8. Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезінде зерттеу әдістері: сұрастыру, тексеру, пальпация, перкуссия.


2

9. Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезіндегі синдромдар: несептік, нефротикалық, бүйрек функциясы жеткіліксіздігі.


2

10. Эндокриндік жүйе зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.


2

№3 Кредит11. Жіті пневмониялар. Кіші топтарда жұмыс,

науқаспен жұмыс жасау

2

12. ЖИА. Миокард инфарктісі, стенокардия. Кіші топтарда жұмыс 213. Артериялық гипертония. Курациялау, Cbl 214. Асқазан мен ұлтабардың ойықжара ауруы. Кіші топтарда жұмыс 215. Созылмалы холецистит. Созылмалы панкреатит. Кіші топтарда жұмыс

науқаспен жұмыс жасау

2

Барлығы: 30

Студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстың тақырыптық жоспары№ Тақырыбы Өткізілу түрі Сағат саны

Кредит №1 ПрезентацияИнтеллект-карта«Кейс-стади»Постерлі баяндамаТақырып бойынша эссе КластерлерТақырып бойынша Глоссарий ж/е т.б.

1 Науқасты жалпы тексеру. 32 Сүйек-буын жүйесін бағалау. 33 Өкпе аускультациясы: қосымша тыныстық шуылдар. 34 Сыртқы тыныс алу функциясын зерттеудің аспаптық

әдістері. Пикфлоуметрияның маңызы.3

5 Өкпе аурулары кезінде рентгендік және эндоскопиялық тексеру әдісінің диагностикалық маңызы.

3

6 Жүрек перкуссиясы мен пальпациясының диагностикалық маңызы. Пульсті тексеру, қан қысымы мен веналық қысымды анықтау.

3

7 Электрокардиограмма. Диагностикалық маңызы. 38 Эхокардиография. Диагностикалық маңызы. 39 Жүрек аурулары кезінде функциялық-жүктеме сынамасы

туралы түсінік.3

Кредит №210 Ішті пальпациялау, ішке терең пальпация жасаудың

диагностикалық маңызы. 3

11 Көкбауыр перкуссиясы мен пальпациялаудың диагностикалық маңызы.

3

12 Helicobacter pylori –ді анықтаудың лабораториялық-аспаптық әдістері.

3

13 Бауыр функциясын зерттеудің лабораториялық әдісі. 3

14 АІЖ тексерудің аспаптық әдісі және оның маңызы: ФГДС, колоноскопия, морфологиялық тексеру, ішперде қуысы ағзаларын УДЗ.

3

15 Бүйрек функциясын зерттеудің лабораториялық әдісі. 316 Несеп шығару жүйесін тексерудің аспаптық әдісі және

олардың маңызы: УДЗ, рентгенологиялық әдістер (урография, цистография), компъютерлік томография, биоптатты морфологиялық тексеру.

3

17 Бүйрек функциясының созылмалы жеткіліксіздігінің клиникалық-лабораториялық синдромы.

3

18 Қалқаншабездің гиперфункция және гипофункция синдромы.

3

Кредит №319 Бронх демікпесі. Ұстама кезіндегі шұғыл жәрдем. 320 Гастроэзофагальді рефлюксты ауру. 321 Жіті ревматизмдік қызба. Жүректің созылмалы

ревматизмдік ауруы3

22 Жүрек функциясы жеткіліксіздігі: жіті және созылмалы. Шұғыл жәрдем.

3

23 Созылмалы гепатит және бауыр циррозы. 324 Жіті лейкоз. 325 Теміртапшылықты анемия. 326 Гломерулонефриттер. 327 Ревматизмді артрит. Остеоартроз. 328 Аралық бақылау (коллоквиум) 5-ші апта

«Жүрек аускультациясы: жүрек шуылы».Тәжірибелік дағдылау,

тесттер3

29 Аралық бақылау (коллоквиум) 10-шы апта «Эндокриндік жүйені зерттеудің лабораториялық-аспаптық әдістері және оның маңызы (УДЗ, гормондық бағыттар, т.б.)».

Тәжірибелік дағдылау, тесттер

3

30 Аралық бақылау (коллоквиум) 15-ші апта «Қантты диабет».


3

Барлығы: 90

2.8 Сабақ беру және оқыту әдістері :

Оқыту және сабақ беру әдістері : Дәрістер: шолулы-көрнекті, мәселелік. Практикалық сабақтар: науқастарды курациялау; муляждармен, манекендермен, науқас төсегі

маңында жұмыс істеу, ауызша сұрау, жағдайлық есептерді шешу; шағын топтарда жұмыс істеу; жағдайларды модельдеу; 1-2 клиникалық жағдайларды талдау және талқылау, аралас пәндермен интеграциялау, рентгенограммаларды, электрокардиограмма ларды, спирограммаларды көрсету.

Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмысы (ОСӨЖ): өтілген практикалық сабақтар тақырыптарының жеке сұрақтарын муляждарда, манекендерде, науқас төсегі маңында жұмыс істеу, ауру тарихын қорғау арқылы сабақты өту, терең оқыту; перентацияларды, рефераттарды, пікір таласуларды дайындау, медициналық құжаттарды толтыру, жеке және топтық тапсырмаларды орындауда пайда болған сұрақтар бойынша оқытушыдан консультация алу,аралық бақылау жүргізу.

Студенттердің өзіндік жұмысы (СӨЖ): студенттердің оқулық және қосымша әдебиеттермен, электрондық тасымалдаушы әдебиеттермен жұмыс істеуі; тест тапсырмаларын шешу және дайындау, науқастарды курациялау, жағдайлық есептерді шешу және дайындау, конференцияларда баяндама жасау.

2.9 Білімдерін және дағдыларын бағалау әдістері:

Ағымдық бақылау: тестілеу, жазбаша/ауызша сұрастыру, жағдайлық есептерді шешу, кіші топтарда жұмыс істеу кезінде өз-өздерін және топтық бағалау, науқас төсегінде практикалық дағдыларды бағалау.

Аралық бақылау: тестілеу. Қорытынды бақылау: емтихан (кіші клиникалық), тестілеу және науқас төсегінде практикалық

дағдыларды түсіндіру енеді.

2.10 Ұсынылатын әдебиет:Орыс тіліндегі

негізгі: 1. Мухин Н.А. Пропедевтика внутренних болезней: Учебник для вузов / Н.А.Мухин, В.С.Моисеев.-М.:ГЭОТАР-МЕД, 2004. 2. Внутренние болезни. В 2 т.:Учебник для вузов /Под ред. А.И. Мартынова, Н.А.Мухина, В.С.Моисеева, А.С. Галявича.-М.:ГЭОТАР- МЕД.,Т. 2.-2002.3. Внутренние болезни: Учебник в 2-х т./ Под ред. А.И.Мартынова, Н.А.Мухина, В.С.Моисеева.-М.:ГЭОТАР- МЕД., .-2004.4. А.Л. Гребенев. Пропедевтика внутренних болезней.- М.: Медицина.-2002. қосымша:

1. Палеев Н.П. Болезни органов дыхания. - М. : Медицина, 2000. 2. Григорьев П.Я., Яковенко Э.П. Клиническая гастроэнтерология. - М., 2001.3. Окороков А.Н.. Диагностика болезней внутренних органов: 4. Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 3:Диагностика болезней

органов дыхания.- 2000.5. Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство

/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.5:Диагностика болезней системы крови. Диагностика болезней почек.-2002.

6. ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.1:Диагностика болезней органов пищеварения.- 2002.

7. ОкороковА.Н.. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 2:Диагностика ревматических и системных заболеваний соединительной ткани. Диагностика эндокринных заболеваний.- 2003.

8. ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 9:Диагностика болезней сердца и сосудов.- 2005.

2.11 Қосымшалар:- № 1 үлгі «Реквизитке дейінгі, реквизиттен кейінгі және бір-бірімен шектес пәндермен білім берудің келісу хаттамасы»

2013-2018 оқу жылдарына жұмыс бағдарламасының басқа пәндермен келісу хаттамасы

Келісілетін пәндер Материалдық пропорциясын және оны баяндау ретін өзгерту туралы ұсыныстар

Келісімге қатысқан кафедралардың мәжіліс хаттамаларының нөмері және күндері

Реквизитке дейінгі:

Молекулярлық биология және медициналық генетика

Нәруыздар мен нуклеинді қышқылдар – тірі организмдердің ақпараттық құрылымдары. ДНК-ның зақымдалуын коррекциялау, репарация және биологиялық ақпаратты шығарудың молекулярлық механизмдері. Тұқым қуалау материалын ұйымдастырудың құрылымдық-функциялық деңгейі.

Хаттама №«___»________20 ж

Биохимия Нәруыздардың, көміртектердің, майлардың, минералды тұздардың, витаминдердің құрылысы мен функциялары.Қандағы ферменттерді анықтау. Тамақтану биохимиясы. Липидтердің, нәруыздардың, амин қышқылдарының алмасуы.

Хаттама №

«___»________20 ж

Анатомия Остеология, синдесмология, миология, тері жабынының, ішкі секрециялық бездерінің, нерв жүйесінің, сезім ағзаларының морфофункциялы сипаты, спланхнология, ангиология.

Хаттама №

«___»________20 ж

Физиология Гомеостаз, физиологиялық үрдістерді реттеу механизмі, қан жүйесінің,тыныс алу, ас қорыту, зат алмасу, бүйрек және терінің, қозғыш тіндердің, орталық нерв жүйесінің физиологиясы. Зат алмасу және қуат, жылу реттегіш қызметі.

Хаттама №

«___»________20 ж

Гистология Эмбриология. Медицинадағы маңызы. Тін ұғымының анықтамасы. Жеке гистология. әртүрлі ағзаларда олардың даралануы нәтижесінде пайда болатын тіндердің ерекшеліктері.

Хаттама №«___»________20 ж

Патологиялық физиология

Дерт туралы, дерттің себептері, организмнің зақымдалу, сауығу механизмдері туралы ілім. Тұқымқуалау ролі, типтік патологиялық үрдістер, зат алмасу бұзылыстарының патологиялық физиологиясы, гипоксия.

Хаттама №

«___»________20 ж

Патологиялық анатомия

Негізгі ішкі ауруларында патологиялық процесстің структуралық негіздері ұлпа және жасушалардығы өзгерістер. Цитологиялық және морфологиялық зерттеулердің маңызы.

Хаттама №«___»________20 ж

Фармакология Фармакологияның зерттеу әдістері, құрамы мен мазмұны. Жалпы фармакология. Дәрілердің фармакокинетикасы мен фармакодина-микасының жалпы заңдылықтары.

Хаттама №«___»________20 ж

Микробиология Морфология, генетика, физиология, таралу жолдары, организмнің қорғаныш механизмдері,

Хаттама №«___»________20 ж

зертханалық сәйкестіктің классикалық техникасы: бактериялардың, саңырауқұлақтардың, вирустардың, паразиттердің.Дезинфекцияның, асептиканың, антисептиканың микробиологиялық негіздері.

Реквизиттен кейінгі:Кәсіптік аурулар

ҚР кәсіби-патологиялық қызметінің ұйымдастырылуы. Диагностика және медициналық-әлеуметтік сараптау мәселелері. Өкпенің шаң аурулары, кәсіби бронх демікпесі, діріл ауруы, қоспалармен улану, шудың, лазер сәулесінің әсерінен туындайтын патологиялар.

Хаттама №«___»________20 ж

Эпидемиология Ішкі ағзалар ауруларының /тыныс алу, жүрек-тамыр, ас қорыту, несеп шығару, нейроэндокринді, сүйек-бүлшық ет жүйелер/ эпидемиологиясы.

Хаттама №«___»________20 ж

Жұқпалы аурулар

Жұқпаның алдын алу. Ішек жұқпасы, инвазиясы, иерсинеоздар, бруцеллез, ауа-тамшы жұқпалары. Негізгі аурулардың таралуы, жұқпалы сырқаттарға диспансерлік бақылауға алуды ұйымдастырушы емханалардағы жұқпалы аурулар кабинеттері.

Хаттама №«___»________20 ж

Қоғамдық денсаулық сақтау

Науқастың медициналық проблемалары, жедел жағдайлардағы іс-шаралардың принциптері, денсаулық сақтау сұрақтары.

Хаттама №«___»________20 ж

Терапия бакалавриат кафедрасыныңмеңгерушісі, профессор Бекмурзаева Э.К.

Биохимия, медбиология, микробиологиякафедрасының меңгерушісі,доцент Есіркепов М.М.

Морфологиялық пәндер кафедрасының меңгерушісі, профессор Сисабеков К.Е.

Қалыпты және патологиялық физиологиякафедрасының меңгерушісі, доцент Жолымбекова Л.Д.

Фармакология, фармакотерапия,клиникалық фармакологиякафедрасының меңгерушісі, профессор Орманов Н.Ж.

Жұқпалы аурулар, дерматовенерологиякафедрасының меңгерушісі, профессор м.а. Абуова Г.Н.

Қоғамдық денсаулық сақтау 2 кафедрасының меңгерушісі, м.ғ.д. Жақсыбергенов А.М.

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы

Терапия бакалавриат кафедрасы

СИЛЛАБУС

Пән: Клиникалық медицинаға кіріспе Пән коды КМК 3219Мамандық 5В110400 «Медициналық-

профилактикалық іс»Оқу сағатының (кредиттің) көлемі 135 (3 кредит)Курсы 3 Оқу семестрі 5-6

2013-2014 оқу жылы

Силлабус 5В110400 «Медициналық-профилактикалық іс» мамандығына арналған «Клиникалық медицинаға кіріспе» жұмыс бағдарламасы негізінде құрастырылды.

Силлабус терапия бакалавриат кафедра мәжілісінде талқыланды

Кафедра меңгерушісі, профессор Бекмурзаева Э.К.

Хаттама № _____

«_____» _______________ 2013ж.

7) Оқытушылар туралы мәлімет:

№ Аты-жөні Ғылыми дәрежесі, атағы

Атқаратын жұмысыҒылыми бағыттары

Жетістіктері

1. Бекмурзаева Э.К. кафедра меңгерушісі, м.ғ.д., профессор

Гастроэнтерология, еңбек гигиенасы

КД ,терапия, конгресс және еңбек гигиенасынан сертификаттар

2 Қауызбай Ж.Ә. профессор м.а. Гематология, кардиология

терапия, және конгресстер сертификаттары

3 Сейдахметова А.А. оқу ісінің меңгерушісі, м.ғ.к., доцент м.а.

Гастроэнтерология, ревматология, кардиология

КД, терапия, инновац.оқыту және конгресс сертиф.

4 Садыкова Г.С. м.ғ.к., доцент м.а. Клиникалық фармакология

Конгресс сертификаты

5 Абдукаримова Ж.М.

ассистент Кардиология Терапия, инновац оқыт. сертиф.

6 Ибрагимова Р.Б. ассистент Гематология, кардиология


7 Байдуллаев Б.М. ассистент Гастроэнтерология, психология


8 Корганбаева Х.Т. ассистент Терапия Конгресс сертификаты9 Умиралиева Г.А. ассистент Терапия Конгресс сертификаты10 Сейдалиева Ф.М. ассистент Гастроэнтерология,

профессиональные болезни

Конгресс сертификаты, инновац оқыт. сертиф.

11 Каузбаева М.С. ассистент Терапия Конгресс сертификаты12 Абдраимов Е.Б. ассистент Терапия Конгресс сертификаты13 Азизова А.А. ассистент Клиническая

фармакологияКонгресс сертификаты

8) Байланыс ақпараты:Кафедраның мекен-жайы: Шымкент қаласы, АО ШФ ЖГМК Теміржол ауруханасы, Шымкент қалалық жедел жәрдем ауруханасы – Тверская көшесі. Оңтүстік Қазақстан облысының мүгедектерді оңалту орталығы – Иляев көшесі 75, Каз НИИ Хим Проект, эл.пошта – terapіya.baк[email protected]

9) Пәннің саясаты:1.Сабаққа уақытылы келу2. Халат пен қалпағының болуы 3. Оқу үрдісіне белсенді қатысу4. Ұялы сым тетіктерін өшіріп қою4. Сабақты жібермеу, ауру себебімен жіберілсе деканаттан рұқсат қағаз әкелу5. Жіберілген сабақты кафедраның өтем сабақ қабылдау кестесіне сай, 1 апта аралығында өтеуі тиіс6. СӨЖ –сы тапсырмаларын өз ұақытында орындау7. Тапсырмалар орындалмаған жағдайда оқу аяқталғанда қорытынды баға төмендетіледі.

mailto:terap%D1%96ya.ba%D0%[email protected]

2. Бағдарлама1) Кіріспе

Ұйымдастырушылардың қазіргі таңдағы міндетіне бірінші кезекте денсаулық сақтауды іске асырудың менеджмент пен маркетинг саласын қоямыз. Болашақ мамандар клиникалық қызметпен айналыспайды десек те болады, бірақ клиникалық медицинаның негізгі білімін меңгермей халыққа медициналық көмек көрсету процесін ұйымдастыру мен басқару мүмкін емес. Сондықтан осы бағыт бойынша мамандарды дайындау кезінде пациенттерді тексерудің жалпы принциптері, ішкі ағзалардың кең тараған ауруларының клиникалық-лабораториялық айқындалуы және оларды емдеу принциптері туралы негізгі білімді алуы қажет. Студенттерді адамның өміріне қауіп төнген жағдайда шұғыл көмек көрсетуге үйрету керек, себебі денсаулық сақтауды ұйымдастырушылар өзінің кәсіби қызметінде мұндай оқиғаларға тап болуы мүмкін.

«Қоғамдық денсаулық сақтау» мамандығында оқитын студенттерге «Клиникалық медицинаға кіріспе» пәнін оқыту қажетті білімді алуға және болашақта денсаулық сақтауды ұйымдастыру мәселелерінде қолдануға мүмкіндік жасайды. Пациенттің медициналық мәселелерін шешуге, шұғыл жағдайда алғашқы медициналық жәрдем көрсетуге көмектеседі.

2) Пәннің мақсаты: студенттерге науқастарды физикальды тексеру әдісін, ең көп таралған ішкі ағза ауруларының негізгі клиникалық көріністерін, олардың лабораториялық-аспаптық диагностикалық әдістерін, өмірге қауіп төнген жағдайда алғашқы және дәрігерге қаралғанға дейінгі шұғыл көмек көрсету принциптерін оқыту.

3) Оқыту мақсаттары: науқастарды тексеру әдісіне үйрету (сұрастыру, тексеру, пальпация, перкуссия,

аускультация); ішкі ағзалардың негізгі ауруларының типті ағымында симптомдар мен миндромдарды

анықтауға үйрету; лабораториялық-аспаптық диагностиканың қазіргі әдістерін үйрету; ішкі ағзалардың кең таралған ауруларын диагностикалау әдісі мен емдеу принциптерін

үйрету; деонтология және кәсіби этика негізін үйрету.

4) Пәнді оқытудың соңғы нәтижесі:Студент білуі керек: кәсіби дәрігерлік қызметтің деонтологиялық негіздерін; қалыпты және патология жағдайында зерттеудің физикальды әдісі туралы мәліметтерді; ішкі ағзалардың кең таралған ауруларының симптоматологиясы мен синдромын; зерттеудің негізгі лабораториялық және аспаптық әдістерін, оларды түсіндіруді; ішкі ағзалардың кең таралған ауруларын диагностикалау әдісі мен емдеу

принциптерін; кейбір шұғыл жағдайда дәрігерге қаралғанға дейінгі көмек көрсетудің симптоматологиясы мен

принциптерін.

Студент үйреніп алуы қажет: физикалық зерттеу әдістерін қолдану арқылы науқасқа тексеру жүргізуді (сұрастыру,

тексеру, пальпация, перкуссия, аускультация); ішкі ағзалардың кең таралған аурулары кезінде симптомдар мен синдромдарды анықтауды; зерттеудің лабораториялық - аспаптық әдістерінің нәтижесін түсіндіруді; ішкі ағзалардың кең таралған аурулары кезінде ықтимал диагнозды негіздеуді; шұғыл жағдайда (бронх демікпесі ұстамасында, жіті сол жақ қарынша жеткіліксіздігінде,

гипертониялық криз, қыспалық статус, анафилактикалық шок, аяқ астынан өлу, Квинке ісінуі, есекжем) диагнозды анықтау мен көмек көрсетуді.

Машықтануға: науқасты жалпы тексеруге; пальпация, перкуссия, аускультация жасауға;

шұғыл жағдайда дәрігерге қаралғанға дейінгі көмек көрсетуді (бронх демікпесі ұстамасы, жіті сол жақ қарынша жеткіліксіздігі, гипертониялық криз, қыспалық статус, анафилактикалық шок, аяқ астынан өлу, Квинке ісінуі, есекжем)

5) Реквизитке дейінгі: медициналық биология, генетика, радиобиология, биохимия, анатомия, физиология, гистология, патологиялық физиология, патологиялық анатомия, фармакология, микробиология.

6) Реквизиттен кейінгі: эпидемиология дезинфекциялық іс негіздерімен.

7) Пәннің қысқаша мазмұны:Кәсіптік аурулардың анықтамасы. Кәсіптік патологияның даму кезеңдері. Кәсіптік

аурулардың этиологиялық факторлары. Кәсіптік ауруларды жіктеу. Кәсіптік аурулар клиникасының міндеттері. Кәсіптік патология басқа клиникалық және гигиеналық пәндермен байланысы.

8) Тақырыптық жоспары (дәрістердің, тәжірибелік, семинарлық, лабораториялық сабақтардың): тақырыптар, өткізу түрі мен ұзақтығы.

Дәрістердің тақырыптық жоспары

№ Тақырыбы Өткізілу түрі Сабақтың ұзақтылығы

(сағат түрінде)

№1 Кредит1 Клиникалық медицинаға кіріспе. Ішкі ағза аурулары

туралы жалпы түсінік және ішкі медицинаның міндеттері. Дәрігерлік деонтология негіздері.

Шолулы-көрнекті

1

2 Науқастарды жалпы тексерудің принциптері: санасын, жағдайын, тері және теріасты май талшықтарын, сүйек-буын жүйесін бағалау.


3 Тыныс алу ағзалары зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.


4 Жүрек-қантамыр жүйесі зақымдануының семиотикасы және зерттеу әдістері.


5 ЖҚЖ ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызы.


№2 Кредит6 Асқазан-ішек жолы зақымдануының семиотикасы мен

зерттеу әдістері.Мәселелік 1

7 Асқазан-ішек жолы ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызы.


8 Несеп шығару жүйесі зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.


9 Несеп шығару жүйесі ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызы.


10 Эндокриндік жүйе зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.


№3 Кредит11 Пневмония. Мәселелік 1

12 Артериялық гипертония. Мәселелік 113 Созылмалы гепатит және бауыр циррозы. Мәселелік 114 Анемия. Мәселелік 115 Қантты диабет. Мәселелік 1

Барлығы: 15

Тәжірибелік сабақтардың тақырыптық жоспары№ Тақырыбы Өткізілу түрі Сабақтың

ұзақтылығы (сағат

түрінде)№1 Кредит

1. Пропедевтикалық клиниканың міндеттері. Ауру тарихының схемасы. Науқастарды сұрастыру. Жалпы тексеру.

Кіші топтарда жұмыс, жағдайларды талдау

2

2. Тыныс алу ағзалары аурулары кезіндегі тексеру әдістері: сұрастыру, кеудені тексеру және пальпациялау, өкпе перкуссиясы мен аускультациясы.


2

3. Тыныс алу ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: өкпе тінінің тығыздалуы, бронхтық өткізгіштіктің бұзылуы, плевра қуысында сұйықтық пен ауаның болуы.


2

4. Қанайналым ағзалары ауруларын зерттеу әдістері (сұрастыру, ірі қантамырлар мен жүрек аймағын тексеру, пальпация, перкуссия, аускультация).


2

5. Қанайналым ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: коронарлық жеткіліксіздік, артериялық гипертония, жүрек функциясының жеткіліксіздігі. Шұғыл жәрдем.


2

№2 Кредит6. Асқорыту ағзалары аурулары кезінде зерттеу

әдістері: сұрастыру, тексеру, пальпация, перкуссия, аускультация.


2

7. Асқорыту ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: асқазан және ішек диспепсиясы, асқазан-ішектік қан кету, сарғаю.


2

8. Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезінде зерттеу әдістері: сұрастыру, тексеру, пальпация, перкуссия.


2

9. Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезіндегі синдромдар: несептік, нефротикалық, бүйрек функциясы жеткіліксіздігі.


2

10. Эндокриндік жүйе зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.


2

№3 Кредит11. Жіті пневмониялар. Кіші топтарда

жұмыс, науқаспен жұмыс жасау

2

12. ЖИА. Миокард инфарктісі, стенокардия. Кіші топтарда 2

жұмыс13. Артериялық гипертония. Курациялау, Cbl 214. Асқазан мен ұлтабардың ойықжара ауруы. Кіші топтарда

жұмыс2

15. Созылмалы холецистит. Созылмалы панкреатит. Кіші топтарда жұмыс науқаспен жұмыс жасау

2

Барлығы: 30

Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар№ Тақырыбы Тапсыру түрі Бақылау кестесі

(мерзімі көрсетіледі)

Сағат саны

Кредит № 1 ПрезентацияИнтеллект-карта«Кейс-стади»Постерлі баяндамаТақырып бойынша эссе КластерлерТақырып бойынша Глоссарий ж/е т.б.

1 Науқасты жалпы тексеру. 1-апта 32 Сүйек-буын жүйесін бағалау. 2-апта 33 Өкпе аускультациясы: қосымша

тыныстық шуылдар.2-апта 3

4 Сыртқы тыныс алу функциясын зерттеудің аспаптық әдістері. Пикфлоуметрияның маңызы.

3-апта 3

5 Өкпе аурулары кезінде рентгендік және эндоскопиялық тексеру әдісінің диагностикалық маңызы.

3-апта 3

6 Жүрек перкуссиясы мен пальпациясының диагностикалық маңызы. Пульсті тексеру, қан қысымы мен веналық қысымды анықтау.

3-апта 3

7 Электрокардиограмма. Диагностикалық маңызы.

4-апта 3

8 Эхокардиография. Диагностикалық маңызы.

4-апта 3

9 Жүрек аурулары кезінде функциялық-жүктеме сынамасы туралы түсінік.

4-апта 3

10 Аралық бақылау (коллоквиум) 5-ші апта «Жүрек аускультациясы: жүрек шуылы».


5-апта 3

Кредит № 211 Ішті пальпациялау, ішке терең

пальпация жасаудың диагностикалық маңызы.

ПрезентацияИнтеллект-карта«Кейс-стади»Постерлі баяндамаТақырып бойынша эссе КластерлерТақырып бойынша Глоссарий ж/е т.б.

6-апта 3

12 Көкбауыр перкуссиясы мен пальпациялаудың диагностикалық маңызы.

6-апта 3

13 Helicobacter pylori –ді анықтаудың лабораториялық-аспаптық әдістері.

7-апта 3

14 Бауыр функциясын зерттеудің лабораториялық әдісі.

7-апта 3

15 АІЖ тексерудің аспаптық әдісі және оның маңызы: ФГДС, колоноскопия, морфологиялық тексеру, ішперде қуысы ағзаларын УДЗ.

8-апта 3

16 Бүйрек функциясын зерттеудің лабораториялық әдісі.

8-апта 3

17 Несеп шығару жүйесін тексерудің 8-апта 3

аспаптық әдісі және олардың маңызы: УДЗ, рентгенологиялық әдістер (урография, цистография), компъютерлік томография, биоптатты морфологиялық тексеру.

18 Бүйрек функциясының созылмалы жеткіліксіздігінің клиникалық-лабораториялық синдромы.

9-апта 3

19 Қалқаншабездің гиперфункция және гипофункция синдромы.

9-апта 3

20 Аралық бақылау (коллоквиум) 10-шы апта «Эндокриндік жүйені зерттеудің лабораториялық-аспаптық әдістері және оның маңызы (УДЗ, гормондық бағыттар, т.б.)».


10-апта 3

Кредит №321 Бронх демікпесі. Ұстама кезіндегі шұғыл

жәрдем.ПрезентацияИнтеллект-карта«Кейс-стади»Постерлі баяндамаТақырып бойынша эссе КластерлерТақырып бойынша Глоссарий ж/е т.б.

11-апта 3

22 Гастроэзофагальді рефлюксты ауру. 11-апта 323 Жіті ревматизмдік қызба. Жүректің

созылмалы ревматизмдік ауруы12-апта 3

24 Жүрек функциясы жеткіліксіздігі: жіті және созылмалы. Шұғыл жәрдем.

12-апта 3

25 Созылмалы гепатит және бауыр циррозы. 13-апта 326 Жіті лейкоз. 13-апта 327 Теміртапшылықты анемия. 13-апта 328 Гломерулонефриттер. 14-апта 329 Ревматизмді артрит. Остеоартроз. 14-апта 330 Аралық бақылау (коллоквиум) 15-ші апта

«Қантты диабет».Тәжірибелік дағдылау, тесттер

15-апта 3

Барлығы: 90Ескерту: Аралық бақылауға дәрістердің, тәжірибелік сабақтардың және СӨЖ тақырыптары енеді.

Кеңес беру кестесі№ Аты-жөні Міндеттері Күн Сағаты1 Сейдахметова А.А. к.м.н., доцент м.а. Дүйс 15 00 – 18 00

2 Абдукаримова Ж.М. Ассистент Сәрсен 15 00 – 18 00

3 Ибрагимова Р.Б. Ассистент Жұма 15 00 – 18 00

4 Байдуллаев Б.М. Ассистент Сенбі 15 00 – 18 00

9) Әдебиет:Орыс тіліндегі

негізгі: 1. Мухин Н.А. Пропедевтика внутренних болезней: Учебник для вузов / Н.А.Мухин, В.С.Моисеев.-М.:ГЭОТАР-МЕД, 2004. 2. Внутренние болезни. В 2 т.:Учебник для вузов /Под ред. А.И. Мартынова, Н.А.Мухина, В.С.Моисеева, А.С. Галявича.-М.:ГЭОТАР- МЕД.,Т. 2.-2002.3. Внутренние болезни: Учебник в 2-х т./ Под ред. А.И.Мартынова, Н.А.Мухина, В.С.Моисеева.-М.:ГЭОТАР- МЕД., .-2004.4. А.Л. Гребенев. Пропедевтика внутренних болезней.- М.: Медицина.-2002. қосымша:

9. Палеев Н.П. Болезни органов дыхания. - М. : Медицина, 2000.

10. Григорьев П.Я., Яковенко Э.П. Клиническая гастроэнтерология. - М., 2001.11. Окороков А.Н.. Диагностика болезней внутренних органов: 12. Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 3:Диагностика болезней

органов дыхания.- 2000.13. Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство

/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.5:Диагностика болезней системы крови. Диагностика болезней почек.-2002.

14. ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.1:Диагностика болезней органов пищеварения.- 2002.

15. ОкороковА.Н.. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 2:Диагностика ревматических и системных заболеваний соединительной ткани. Диагностика эндокринных заболеваний.- 2003.

16. ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 9:Диагностика болезней сердца и сосудов.- 2005.

10) Оқыту әдістері: Дәрістер: шолулы-көрнекті, мәселелік. Практикалық сабақтар: науқастарды курациялау; муляждармен, манекендермен, науқас

төсегі маңында жұмыс істеу, ауызша сұрау, жағдайлық есептерді шешу; шағын топтарда жұмыс істеу; жағдайларды модельдеу; 1-2 клиникалық жағдайларды талдау және талқылау, аралас пәндермен интеграциялау, рентгенограммаларды, электрокардиограмма ларды, спирограммаларды көрсету.

Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмысы (ОСӨЖ): өтілген практикалық сабақтар тақырыптарының жеке сұрақтарын муляждарда, манекендерде, науқас төсегі маңында жұмыс істеу, ауру тарихын қорғау арқылы сабақты өту, терең оқыту; перентацияларды, рефераттарды, пікір таласуларды дайындау, медициналық құжаттарды толтыру, жеке және топтық тапсырмаларды орындауда пайда болған сұрақтар бойынша оқытушыдан консультация алу,аралық бақылау жүргізу.

Студенттердің өзіндік жұмысы (СӨЖ): студенттердің оқулық және қосымша әдебиеттермен, электрондық тасымалдаушы әдебиеттермен жұмыс істеуі; тест тапсырмаларын шешу және дайындау, науқастарды курациялау, жағдайлық есептерді шешу және дайындау, конференцияларда баяндама жасау.

11) Білімдерін бағалау белгілері және ережелері: Ағымдық бақылау: тестілеу, жазбаша/ауызша сұрастыру, жағдайлық есептерді шешу, кіші

топтарда жұмыс істеу кезінде өз-өздерін және топтық бағалау, науқас төсегінде практикалық дағдыларды бағалау.

Аралық бақылау: тестілеу. Қорытынды бақылау: емтихан (кіші клиникалық), тестілеу және науқас төсегінде

практикалық дағдыларды түсіндіру енеді.

Студенттердің білім денгейін қортынды бағалаудағы рейтинг-шкаласы

Баға /% / Баға әріппен Дәстүрлі жүйе бойынша баға

Баллдар

95-100 А Өте жақсы 4,090-94 А- 3,6785-89 В+

Жақсы3,33

80-84 В 3,075-79 В- 2,6770-74 С+

Қанағаттанарлық2,33

65-69 С 2,0

60-64 С- 1,6755-59 D+

Қанағаттанарлық емес1,33

50-54 D 1,00-49 F 0

Ағымдық бақылау: Үлгерімді ағымды бақылау тәжірибелік сабақтар және оқытушымен студенттердің өзіндік жұмысының (ОСӨЖ) кестесіне сәйкес жүргізіліп, 100 балдық жүйемен бағаланады:

Тәжірибелік сабақ, ОСӨЖ-ның бағалану тәртібі 95

-10

090

-94

85-8

9

80-8

4

75-7

9

70-7

4

65-6

9

60-6

4

55-5

9

50-5

4

0-49

Балл қойылады:Тақырып бойынша білімі толық болғанда және тәжірибелік дағдыны дұрыс орындағанда;Тақырып бойынша жұмысты орындап, өз белсенділігін танытқанда;Сабақ тапсыру барысында кейбір елеусіз қателіктер жіберіп, оны өзі түзегенде;Қосымша тапсырма орындағанда;Тапсырманы оқытушының көмегімен орындағанда;Тест сұрақтарына толық жауап бергенде;Тест сұрақтарына толық емес жауап бергенде;Теориялық мәлімет бойынша сұрақтарға толық жауап бергенде;Теориялық мәлімет бойынша сұрақтарға толық емес жауап бергенде;Сабақтың тақырыбы мен мақсатын білгенде;Сабаққа келмегенде немесе оның тақырыбы мен мақсатын білмегенде;СӨЖ-ның бағалану тәртібі

95-

100

90-9

4

85-8

9

80-8

4

75-7

9

70-7

4

65-6

9

60-6

4

55-5

9

50-5

4

0-49

Балл қойылады:СӨЖ-ның талаптарына сай орындағанда;Жұмысын топ студенттері алдында қорғағанда;Презентация дайындалғанда;(СD-дискте)Көрнекі құралдар жасағанда;Тақырыпқа сай тест сұрақтарын құрастырғанда;Тақырып бойынша глоссарий дайындағанда;Тапсырма сауатты жазылғанда;Дайын жұмыстың мағынасын түсіндіріп бере алғанда;Жұмысты реферат түрінде компьютерде орындағанда;СӨЖ-ын талапқа сай орындамағанда;СӨЖ-ын кестегі мерзімнен кешіктіріп тапсырса немесе орындамағанда;

1. Рефератты дайындау және қорғау

Өте жақсы

Реферат тиянақты дайындалған және белгіленген уақытта тапсырылды, өздігінен 10 беттен кем емес, 5-тен төмен емес әдебиет көздерін қолданып жазылған. Рефераттың тақырыбына сәйкес сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Рефератты қорғау барысында тақырыпты оқымай, мәтінін айтып берді. Берілген барлық сұрақтарға сенімді және қатесіз жауап берді.

Жақсы

Реферат тиянақты дайындалған және белгіленген уақытта тапсырылды, өздігінен 10 беттен кем емес, 5-тен төмен емес әдебиет көздерін қолданып жазылған. Рефераттың тақырыбына сәйкес сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Рефератты қорғау барысында тақырыпты оқымай, мәтінін айтып берді. Сұрақтарға жауап беруде принципті емес қателіктер жіберілді.

Қанағаттанарлық

Реферат тиянақты дайындалған және белгіленген уақытта тапсырылды, өздігінен 10 беттен кем емес, 5-тен төмен емес әдебиет көздерін қолданып жазылған.Рефератты қорғау барысында тақырыпты оқиды. Сұрақтарға сенімсіз жауап береді, принципті қателіктер жіберді.

Қанағаттанарлықсыз

Реферат тиянақты емес және белгіленген уақытта тапсырылмады, өздігінен 10 беттен кем, 5-тен төмен әдебиет көздерін қолданып жазылған. Рефератты қорғау барысында тақырыпты оқиды. Сұрақтарға жауап беруде дөрекі қателіктер жіберілді.

2. Тақырыптың презентациясы

Өте жақсы

Презентация белгіленген уақытта, өз бетінше дайындалған, көлемі 20 слайдтан тұрады. 5-тен төмен емес әдебиет көздерін қолданылған. Слайдтар құрамды және мәнді.Автор қорғау барысында тақырыб бойынша терең білімін көрсете білді. Сұрақтарға жауап беруде қателіктер жіберілмеді.

Жақсы

Презентация белгіленген уақытта, өз бетінше дайындалған, көлемі 20 слайдтан тұрады. 5-тен төмен емес әдебиет көздерін қолданылған. Слайдтар құрамды және мәнді.Автор қорғау барысында тақырыб бойынша жақсы білімін көрсете білді. Сұрақтарға жауап беруде өзі түзету жүргізген принципті емес қателіктер жіберілді.


Презентация белгіленген уақытта, өз бетінше дайындалған, көлемі 20 слайдтан тұрады. 5-тен төмен емес әдебиет көздерін қолданылған. Слайдтар құрамды емес. Автор сұраққа жауап беру барысында принципті қателіктер жіберілді.

Қанағаттанарлықсыз3. Тестілік

тапсырмалар дайындау

Өте жақсы

Тест сұрақтары 10 сұрақтан тұрады. Белгіленген уақытта тапсырылды. Тесттің мазмұны негізсіз,сұрақ анық қойылған.Жауаптың нұсқалары біртекті және адекватты. Жауаптардың алгоритмдері бар. Жауаптары дұрыс белгіленген.

Жақсы

Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытта тапсырылды. Тесттің мазмұны негізді, сұрақтар айқын қойылған. Жауаптардың нұсқалары біртекті емес. Жауаптардың алгоритмдері енгізілген. Дұрыс жауаптары белгіленген.


Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытта тапсырылды. Тесттің мазмұны негізсіз, сұрақтар айқын қойылмаған. Жауаптардың нұсқалары біртекті емес. Жауаптардың алгоритмдері енгізілмеген. Дұрыс жауаптары белгіленбеген.

Қанағаттанарлықсыз

Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Тесттің мазмұны негізсіз, сұрақтар айқын қойылмаған. Жауаптардың нұсқалары біртекті емес. Жауаптардың алгоритмдері енгізілмеген. Дұрыс жауаптардың 50% -нан көбі белгіленбеген.

Пән бойынша білімнің максималды деңгейі (100%) = 180 баллСеместрдегі ағымдық, аралық білімдерінің және СӨЖ-ң максималды деңгейі (60% - 108 балл) + Қорытынды бақылау / диф. сынақ/ бойынша білімдерінің максималды деңгейі (40% - 72 балл)1. Ағымды бақылау – тесттілік тапсырмаларды шешу, ауызша теріс қатынас тікелей бақылау әдісі арқылы тәжірибелік дағдыларды тапсыру, клиникада тәжірибелік дағдыларды бақылау2. Аралық бақылау – коллоквиум / тестілеу және жағдайлық есептерге жауап беру/3.Оқулықтармен және қосымша әдебиетпен жұмыс, электронды ақпарат тасығыштармен, тесттік тапсырмаларды жеке шешу, рефераттарды дайындау, студенттердің өзінің дәрігердің науқаспен жазбаларын реттеп дайындау, өзбетінше дайындалу үшін тақырып жайлы мұғаліммен пікір алысу.СӨЖ бағасы Баға /% / Баға әріппен Дәстүрлі жүйе

бойынша бағаБаллдар

95-100 А Өте жақсы 102,6-108

90-94 А- 97-101,5

85-89 В+Жақсы

91,8-96

80-84 В 86,4-91

75-79 В- 81-86

70-74 С+Қанағаттанарлық

75,6-80

65-69 С 70-7560-64 С- 64,8-69

55-59 D+Қанағаттанарлық емес

59,4-64

50-54 D 54-59

0-49 F 0-53

Қорытынды бақылау – экзамен ( 40%), оның ішіне тесттілеу кіреді.Тесттік бағалау

Баға /% / Баға әріппен Дәстүрлі жүйе бойынша баға

Баллдар

95-100 А Өте жақсы 68,4-72

90-94 А- 64,8-68

85-89 В+Жақсы

61,2-64

80-84 В 57,6-61

75-79 В- 54-57

70-74 С+Қанағаттанарлық

50,4-53,5

65-69 С 46,8-5060-64 С- 43,2-46

55-59 D+Қанағаттанарлық емес

39,6-43

50-54 D 36-39

0-49 F 0-35

Қосымша және айып балдар:- баяндама, көрнекі құралдар дайындау және СҒЗЖ-на белсенді қатысқаны үшін 0,5 балл - халат пен қалпағының болмауы мен сабақты себепсіз жіберуіне байланысты 0,5 балл төмендетіледі.

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ

ТЕРАПИЯ БАКАЛАВРИАТ КАФЕДРАСЫ

Мамандық: 5В110400 «Медициналық-профилактикалық іс»Пән: Клиникалық медицинаға кіріспе

ДӘРІС КЕШЕНІ

КУРС: 3

Шымкент, 2013ж.

Кафедра мәжiлiсiнде талқыланған

№_______хаттамасы _________2013ж.

Кафедра меңгерушiсi

м.ғ.д., проф. Бекмурзаева Э.Қ.________

№1

І) Тақырыбы: Клиникалық медицинаға кіріспе. Ішкі ағза аурулары туралы жалпы түсінік және ішкі медицинаның міндеттері. Дәрігерлік деонтология негіздері.

ІІ) Мақсаты: Клиникалық медицинаға кіріспемен таныстыру, ішкі ағза аурулары және ішкі медицинаның міндеттері, дәрігерлік деонтология негіздері туралы жалпы түсінік беру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Сұқбаттасу Науқас адаммен жақын тартып сұқбаттасудың негізгі мақсаты сұрақ қою арқылы оның

ауруға байланысты ішкі сезімін есіне түсіртіп, дерек жинау. Бұл қарапайым тәсіл. Дегенмен, ауруды анықтау үдерісінің басты, әрі қиын бөлімі болып есептеледі. Дәрігер жас шамасы, мамандығы, ой-өрісі әр түрлі науқастармен кездеседі. Сондықтан ол науқастың ниетін өзіне бұрып, сендіру үшін оның ішкі дүниесін, рухани мүддесін, қасіретін сезіне білуі керек. Бұл жұмыс медицина қызметкерлерінен ерекше мәдениеттілікті, әдептілікті, жауапкершілік пен адамгершілікті талап етеді. Науқаспен сұқбаттасқанда дәрігер алдымен оның аты-жөнін сұрап сыпайылық, сабырлық байқатқаны абзал.

Сұқбаттасу тәсілі төрт бөлімнен құралады: 1. Жалпы мәлімет жинау 2. Шағым жинау3. Аурудың даму тарихы 4. Науқас адамның өмір тарихы Жалпы мәлімет жинау науқастың аты-жөні, жас шамасы, жынысы, мамандығы, мекен-

жайы, жұмыс орны, ауруханаға түскен күні, айы, жылы жайлы деректерді қамтиды. Бұл деректердің аурудың даму себебін талдап анықтауға септігі мол.

Науқастың шағымын жинау . Науқаспен сұқбаттасқанда әр сөзіне зер салып, ауруына байланысты сезімін анықтап,

әңгімесін сабырлылықпен тыңдаған жөн. Сұрақ беріп, айтқанын талдай отырып, ауруды анықтауға қажетті негізгі деректерді ажыратып алуға тырысу керек. Науқастың шағымын жинау тәсілі әр түрлі ағзалар ауруларының белгілерін айқындауға көмектеседі.

Ұқыпты жиналған шағымынан науқастың көңіл-күйін аңғарып, аурудың кейбір белгілерін байқап, оның ауруын анықтау үдерісінде қолданылатын негізгі тәсілдерді алдын ала белгілеп алуға болады.

Аурудың даму тарихы. Науқаспен сұқбаттаса отырып, оның ауруының даму тарихын толық қамти білу үшін мына мәселелерге: аурудың басталу себебі мен уақытына, бұрын қолданылған зерттеу, емдеу тәсілдері мен олардан туындаған қорытындыға, созылмалы аурудың даму барысында байқалған өзгерістерге, оның қайталану себептері мен қосымша анықтау тәсілдеріне, науқастың көңіл-күйіне, ауруға әсерін байқау үшін қолданылған емнің түрлеріне, әрі оның салдарынан пайда болған жаңа белгілерге, науқасты ауруханаға келуге әсер еткен себепке, яғни аурының қайталану немесе қайта көрініс беру себептеріне зер салған жөн. Осы деректерге сүйеніп, аурудың жіті немесе созылмалы ағымдылығын, оның ерекшеліктерін анықтауға болады.

Науқастың өмір тарихымен танысу аурудың даму себебі мен пайда болуына әсер еткен жағдайларды анықтауға мүмкіндік береді. Бұл науқас адамның өмірбаянымен танысу арқылы, оның дамып жетілу кезеңдерін нәрестелік, балалық, жасөспірімдік, ержеткен, қарттық шақтарын медициналық тұрғыдан сараптау. Ол үшін мына мәліметтер қажет: туып өскен жерінің ерешеліктері, ата-анасының денсаулығы мен туған отбасына байланысты деректер, нешінші бала болып туылғаны, қандай жағдайда, қалай өсіп жетілгені, өмірінің әр кезеңінде денсаулығында, дене құрылысының қалыптасу барысында байқалған ерекшеліктері, білімінің деңгейі, еңбекке кіріскен жасы, жұмыс орнында әсер тетін зиянды факторлар, әйел адамның еттекірінің басталған кезі, оның ерекшеліктері: жыныстық қатынаста, жүктілік пен босанғанда байқалған ерекше жағдайлар: өзінің отбасының жағдайы неше балалы, тұрғын үйінің жайы, тамақтану, дем алу ерекшеліктері, Сондай-ақ, науқастың өзінде, ата-анасы мен туыс-тумаларында байқалған ауруларға, әсіресе

туберкулез, жыныс ағзаларының жұқпалы ауруларына, кейбір әйел немесе ер адамдарға тән ауруларға, басқа да жиі кездесетін сырқаттармен ауырған-ауырмағанына көңіл аударылады. Темекі шегу, нашақорлық, араққұмарлық сияқты зиянды әдеттердің науқас адамға қатысы бар-жоқтығына да зер салынады. Аталған деректер әдетте аурудың ағымының сипатын, себептерін айқындай түседі.

Қарап зерттеу. Дененің өлшемдері мен температурасын анықтау. Науқас адамды қарап зерттейтін бөлме жылы әрі жарық болуы тиісті. Науқас толық

шешінгеннен кейін, белгілі бір қалыптасқан жүйеге сүйене отырып зерттеледі. Бұл тәсіл екі түрге бөлінеді: жалпы шолу және дененің жеке бөлімдерін қарау. Қарап зерттеу, әдетте, жалпы шолудан басталады. Онда науқастың жалпы сырт пішінінің оның жас шамасына сәйкестігіне зер салынады. Өйткені кейбір сырқаттардың әсерінен науқастың тым қартайғандығы немесе басқа өзгерістер байқалуы мүмкін.

Жалпы шолудың реті. 1. Науқастың жалпы хал-жайын анықтау. Ол қанағаттанарлық, орташа, ауыр және өте

ауыр болуы мүмкін. 2. Науқастың ес-санасының күйін анықтағанда байқалатын өзгерістердің түрлері: А Дұрыс ес. Мысалы, қойылған сұраққа анық жауап беріп, төңірегіндегі құбыластарды

толық аңғарса, науқастың санасының дұрыс болғаны. Б Абыржу (помрачение). Оған науқастың өз жағдайын дұрыс бағаламай,

немқұрайдылықпен қарап, тыныштығы кетіп, мазасыздануы, сұраққа кешеуілдеп селқос жауап беруі сияқты белгілер тән.

В Мелшию (ступор)- қойылған сұраққа қолмен сілкілегенде ғана, онда да дұрыс жауап бермей, ұйқылы-ояу жағдайда қатып қалу.

Г Топастану (сопор). Науқас адам есінен танғанымен, жүйке талшықтарын тітіркендіргенде жауап беру қабілеті сақталады.

Д Естен тану (кома)-тыныс алу мен қанайналым ағзаларының қызметі сақталған науқас адамның тітіркендіргіштердің әсеріне жауап бермей, терең ұйқыда болуы.

Ес-сананың осы аталған өзгерістері қансырағанда, қандағы қанттың мөлшері артып немесе кемігенде, миға қан құйғанда, бүйрек немесе бауыр қызметінің жеткіліксіздігінен, арақпен уланғанда, т.б. себептерден байқалады. Ауыр ағымды инфекциялық аурулармен сырқат адамдардың денесі 40-410С-ға дейін қызса, олар сандырақтап, тым қозып, галлюцинациялық жағдайына ұшырауы мүмкін.

Науқастың төсектегі күй-қалпының түрлері 1. Жеңіл күй-қалып науқастың өзін-өзі күту жуынып- тарануға, төсегін жинап, өз

бетімен тамақтануға, т.б. іс-әрекетті еркін орындауға мүмкіндігінің сақталуы. 2. Амалсыз күй-қалып сырқаты меңдеп, халі нашарлаған науқастың денесін белгілі бір

қалыпта үнемі бір қырына, яғни сау жағына жатуға, басын биіктетіп ұйқтауға, ұйқы безі зақымдалған адамның етбетінен жатуға, т.с.с күйде ұстауға мәжбүр болуы.

3.Енжар күй-қалып, әдетте, арықтап әлсіреген немесе ессіз халдегі науқастарда байқалады, оларға медицина қызметкерлерінің немесе туыстарының күтімі қажет, яғни жатқан, отырған қалпын өзгерту, жуындыру, тамақтандыру.

Науқастың жалпы тұлғасын зерттеу.Бұл тәсілді науқастың денесінің жалпы кейпі мен күйлілік дәрежесін, бойының

ұзындығы мен салмағын, кеуде қуысының көлемі мен бітімін және тұлғаны жалпылай сипаттауға қажетті т.б. белгілерді қамтиды. Әр адамның жалпы тұлғасында морфологиялық, әрі функциялық ерекшеліктер болады. Осыған байланысты М,В, Черноруцкий адамның жалпы тұлғасын нормостениялы, гиперстениялы және астениялы деп үш түрге бөлген.

Жалпы тұлғасы астениялы адамның бойы мен көлденең өлшемін салыстырғанда бойының өлшемі басымдау, бет пішіні сопақтау, кеудесі ұзынша, құшықтау, иықтары салбыраңқы, қолтық шұңғылдары терең, құрсақүсті бұрышы 900 –тан кем, кеуде-іш көкеті төмендеу орналасып, қабырғалары омыртқа жотасымен сүйір бұрыштана жалғасқан, қаңқа

бұлшықеттері нашар жетілген, денесі арық болады. Бұл топқа жататын адамдарда ішек-қарын, жүйке, өкпе жүйесінің сырқаттары жиі кездеседі.

Нормостения тұлғалы адамның бойы мен көлденең өлшемдері сәйкес, қолтық шұңғылдарының тереңдігі орташа, құрсақүсті бұрышы тік бұрышқа жуық, иықтары тіктеу, бұлшықеттері қуатты әрі серпімді келеді.

Тұлғасы гиперстениялы адамның бойы аласа, денесі толық, етженді, аяқ-қолдары мен мойны қысқа, иықтары тік, кеудесі шалқақтау, құрсақүсті бұрышы 900-тан артық, доғал, қолтық шұңғылдары тайыз, жауырыны жалпақ, кеуде-іш көкеті жоғары орналасып, қабырғалары омыртқа жотасымен тік бұрышқа жуықтана жалғасқан, ал бет-келбеті дөңгелек жүзді. Бұл топқа жүрек аурулары, гипертония, тас түзілу, сезімдік сияқты сырқаттар тән.

Науқас адамның бет пішінінен жігерлі-жігерсіздігін, мамандығының әсерін байқауға болады. Сұңғақ тұлға, еркін және жеңіл қимыл-қозғалыс көңіл-күйдің жақсы екендігін көрсетсе, тұлғаның түрлі өзгерістері сырқаттықты бейнелейді. Мысалы, туберкулез процесі омыртқа жотасын қисайтса немесе іш шеменінен кеуде тым керіліп, асқақтап кетуі мүмкін: миына қан құйылған адам аяғын сүйрете басса, дене қызуы тым көтерілген науқас теңселсе, ортан жіліктің ұршығы шыққан бала үйректің балапан жүрісімен жүреді.

Науқастың дене күйін көзбен шолып және тері астындағы шел майды қолмен байқап анықтауға болады. Ол үшін иықтың орта тұсының, қолтықтың, іштің немесе санның алдыңғы жағының терісін үш саусақпен қапсыра ұстап, қалыңдығын өлшеу керек. Оның қалыңдығы 2 см дей болса, науқастың дене күйі жақсы болғаны. Әдетте ішек қарын ісігімен, туберкулез, қалқанша без ауруларымен сырқат адамдар жүдесе, мешкейлер, дене қимылын аз жасайтындар, ми қосалқысын ісік шалған адамдар семіреді.

Бойды өлшеу үшін бойөлшегіш қолданылады. Бойөлшегіш-өлшемдік белгілері бар, жылжымалы қалақшамен жабдықталған ұзын, ағаш қазықша. Бойын өлшегенде науқас аяқ киімін шешіп, бойөлшегіштің қазықшасына шүйдесін, жауырын ортасын, екі өкшесін тигізіп тұруы керек. Жылжымалы қалақша науқастың төбесіне тірелген деңгей, яғни қазықшадағы цифр-оның бойының ұзындығын көрсетеді. Жас шамасы 25-30-дардағы әр адамның орташа бойы 165-180 см, ал әйел адамның-155-170 см. Мидың кейбір қосалқылары, мысалы гипофиз зақымдалғанда, бірде алыптық гигантизм, енді бірде, керісінше, ергежейлілік байқалуы мүмкін.

Науқастың салмағы ол ауруханаға түскен күні, кейін әр күн сайын, әдетте, таңертең, ашқарынға өлшенеді. Бұл тәсіл науқастың дене күйін анықтауға ғана емес, кейбір аауруларда оған қолданылған емнің әсерін бақылау үшін де қажет. Мысалы, жүрек немесе бүйрек ауруында денеге жиналған артық сұйықтықтың шығарылу деңгейін анықтап, зәршығару жолдарының қызметін қадағалау үшін.

Дененің орта салмағын өлшемей анықтауға да болады. Ол үшін бойдың ұзындығынан100-ді шегеру керек. Сонда, мысалы бойы 170 см адамның орта салмағы 70кг тең болғаны.

Теріні қарау Тері-дененің сыртқы жабыны. Ол ішкі ортаны қорғап, тынысалу, заталмасу, т.б.

процестерге қатысады. Көптеген аурулардың белгілерін теріден көруге болады. Теріні қарап зерттегенде оның түсіне, ылғалдылығына, серпімділігіне зер салыып, қабыршықтану, берту, жара-жарақат, тыртық, қантамырларының білеуленіп, тарамдануы, сусіңділенуі сияқты өзгерістердің бар-жоқтығына көңіл аударған жөн.

Терінің түсі сырқаттарда әр түрлі: ақшыл, сары, қола түсті, т.с.с.Ақшыл түс қаны азайып, қансыраған, бүйрек ауруларымен, аорта ақауларымен сырқат

немесе қанында темір немесе фолий қышқылы тапшы адамдарда байқалса, безгекпен сырқат адамдардың терісі бозғылтсары түсті, ал рак ауруына шалдыққандардың-бозғылт болады. Аддисон ауруынан тері қоңыр реңденсе, алмаспен немесе қорғасынмен уланғандардың терісі ағарады.

Тері дененің қызуы тым көтерілгенде, арақты мөлшерсіз ішкенде, қанда эритроциттердің немесе гемоглабиннің мөлшері тым көбейгенде, морфинмен уланғанда қызарады. Бір есте ұстарлық жай-бауыр ауруларымен сырқат адамдардың алақаны ғана қызаратыны.

Терінің көгеруі гемоглобиннің құрамында оттегі тапшы болғанда байқалуы мүмкін. Бұндай өзгерістер өкпе мен жүрек ауруларында орын алады. Көк рең денені түгел немесе жеке ағзалар мен оның бөліктерін ғана қамтып, жалпы немесе жергілікті түрде болады.

Сары түс өт жолдары таспен бітеліп, ісікпен немесе жалқықпен қысылғанда, эритроциттер тым көп мөлшерде ыдырап, билирубин көп түзілгенде байқалады. Сары түстің ақшылсарыдан қоңырқай жасылға дейінгі әр түрлі реңін тек күн жарық кезде ғана қарап ажыратуға болады. Аталған себептерден сарғаю пайда болған науқастың денесі қышып, онда тырнақтың сызаттары, ұсақ жарлар болу мүмкін. Дене акрихин, пикрин қышқылы сияқты дәрілерден де сарғаяды.

Кейде терінің пигменті азайып, ақтаңдақ пайда болады. Ал ыстықтағанда, қызу көтерілгенде, тер бездері зақымдалғанда, сұйықтықты көп ішкенде терінің ылғалдылығы артады.

Организмнен сұйықтық көп бөлініп шығарылса, тері құрғайды. Оның ссебептері көп: витаминдердің жеткіліксізділігі, жиі-жиі іш өту, ішек-қарын, инфекциялық аурулар т.с.с. Терінің ылғал-құрғақтығы қолмен сипап анықталады.

Терінің серпімділігі анықтау үшін оны қапсыра ұстап, жоғары қарай тартып, жіберіп қалу керек. Серпімділігі жақсы тері тез қалпына келеді. Арық немесе кәрі адамның терісінің, құрғақ терінің серпімділігі, әдетте төмен.

Теріде түрлі-түрлі бөртпелер, есекжем, жалақ, ісік, іріндік, темреткі, тыртық сияқты көптеген аукрулардың белгілері жиі ұшырасады.

Ұсақ тамырлар кеңейгендіктен пайда болып, саусақпен басқанда жойылып қайта көрінетін ақшыл-қызыл түсті дақ қызыл бөртпе розеола сүзекте, грипте, сифилисте байқалады. Жекелеген қызғылт дақтар дәрі-дәрмектердің әсеріне, кейбір іріңді ауруларға тән.

Есекжем- теріде қалыптасатын қышымалы, ақшыл түсті, күлбіреген ошақ. Ол организмнің сезімталдығын күрт арттыратын себептерден, көбінесе дәрі-дәрмектердің әсерінен қалыптасады.

Қанталау- қантамырлары зақымдалғандықтан, тері мен оның шелмай қабатына құйылған қанның ірілі-ұсақты ошақтары. Бұл гемофилия, Верльгоф ауруы, лейкоз сияқты мен жүйесінің сырқаттарында жиі байқалатын белгі.

Ұшық герпес-ішінде сұйықтық болатын, жарылғанда қабыршақтанып кететін, диаметрі 0,5-1см көпіршік көбінесе вирусты инфекцияларда кездеседі.

Кейбір аурулардан, хирургиялық операциялардан, жара-жарақаттардан кейін денеде тыртықтар қалады. Олардың да диагностикалық мәні зор.

Денедегі шаш пен түктің түр сипатының өзгеруі де аурудың белгісі болуы мүмкін. Мысалы, ішкі секреция бездері ауруларының кейбіреуінде шаш өспей немесе түсіп қалса, енді біреуінде, керісінше тіпті әйелдердің бетіне түк қаулап кетеді.

Түрлі аурулардың салдарынан тырнақта қалыптасатын өзгерістер де бірсыпыра. Тырнақтың сынғыштығы кейбір витаминдердің организмге жеткіліксіздігін көрсетсе, өкпенің созылмалы ағымды іріңді сырқаттарына тырнақтың сағат шынысы сияқтанып, ойыстануы тән.

Науқасты қарап зерттегенде оның бүкіл денесінің немесе кейбір мүшелероінің сусіңділеніп ісінгенін көруге болады. ОЛ жердегі саусақпен басып байқағанда, щұңғыл із қалады. Сусіңделінудің жергілікті түрі веналарға қан іркілгенде дамыса, оның жалпы түрі анасарка-жүрек немесе бүйрек ауруларында, аллергеннің әсерінен жедел түрде сезімталдық артқанда байқалады. Сусіңділенудің даму барысы оның себебіне байланысты. Жүрек ауруларында сусіңділену аяқтан басталса, бүйрек ауруларында беттен өрбиді. Жүрек

ауруынан ісінген науқас ентігіп, беті көгереді: ол басын жоғары көтеріп, үнемі жастыққа сүйеніп, аяғын төсектен салбыратып, екі қолын тізесіне тіреп отыруға мәжбүр болады.

Бүйрек ауруынан суіңділенуі жылдам өрістейді. Ол науқастың төсектегі қалпына әсер етпейді. Бүйрек сусіңділенуінің ісігі жұмсақ әрі қайтымды. Науқастың беті ағарады.

Жеке мүшелерді қарап зерттеуНауқастың басын зерттегенде оның көлемі мен бітіміне, бетәлпетіне, көзінің,

мұрнының, құлағының, ауыз қуысы ағзаларының ерекшеліктері мен өзгерістеріне зер салынады. Бассүйектің бітімінен ол қалыптасқан кезде орын алған немесе басқа аурулардың белгілерін байқауға болады.

Кейбір аурулардың әсерінен науқастың бет-әлпеті өзгереді. Мысалы, жүрегінің митральдық қақпақшасы ақаулы науқастың бетінің ұшы көкшіл қызғылттанады. Митральдық бет-әлпет. Ал терісі ақшылсары түске еніп, бетінің ұшы көгеріп, ісініп, солпыйған, көнтиген, қызғылттау ернін ашып, үнемі, ауа қармағандай кейін – Корвизар бет-әлпеті – созылмалы ағымды жүрек ауруларына тән. Иценко-Кушинг аурумен науқас адам дөғгелек жүзді, қызыл шырайлы болады, әйелдерге сақал өседі. Перитонит, іш түйнегі сияқты хирургиялық ауыр ағымды сырқаттардан халі өте нашарлаған науқастардың кейпі ерекше (Гиппократ бет-әлпеті). Ондай науқастан суық тер шығады. Денесі қатты бозарады. Беті қушиып, көзі шүңірейіп, жүзінен енжарлық байқалады, Бүйрегі ауратындардың беті, әсіресе көзінің айналасы мен қабағы ісініп, көзі сығырайып кетеді, Базед ауруымен науқастардың бетінің еееті кетіп, өңінен шыдамсыздық, шапшаң әрекетке бейімділік аңғарылады, екі көзі шарасынан шығып, бадырайып кетеді. Сіріспемен сырқаттардың беті жиырылып, тырысады, өңі күлгін тартады.

Көз бен оның төңірегінде байқалатын өзгерістер мынадай: қабақтың салбырап (птоз), ісінуі, көздің шарасынан шығып, бадыраюы, қызаруы, қанталауы, қос қарашақтың бір сәтте әр түрлі кеңеюі. Бұл өзгерістердің біразы нерв жүйесінің түрлі әсерімен байланысты. Қабақтың үнемі ашық тұрып, төмен қарағанда, қарашықпен үйлесімді қимылдамай, бұрыңғы қалпында қалып қоюы (Грефе белгісі), қос жанарды бір нүктеге қадап, сол нүктені біртіндеп жақындатқанда қарашықтардың қосылмауы (Мебиус белгісі), кірпікті сирек қағу (Штельвиг белгісі) сияқты белгілер Базед ауруынан симпатикалық нерв жүйесі зақымдағанда байқалады.

Науқасты қарап зерттегенде оның мұрнына да зәр салған жөн. Мерездің салдарынан мұрынның пұшық болуы, ал түрлі басқадай себептерден қызаруы, көгеруі немесе ісінуі, ентіккенде оның танауы дәлбендеуі мүмкін.

Бірқатар аурулардың белгілері құлшақта да ұшырасады. Мысалы, подагра ауруында құлақ қалқанына нуклеин қышқылды натрий тұздары шөгіп түйіншіктер түзеді.

Ауыз қуысын көптеген аурулардың айнасы деуге болады. Денесі қызған адамның ерні кезеріп, аузы құрғаса, басқа жағдайларда тіл ағарып, жарылып немесе ісінсе, енді бір сырқаттарда қызыл иек қанталап, тістің өзі немесе ұясы зақымдалады. Ауыздың шырышты қабықшасында көптеген ауруларға тән алуан бөртпелер, қабыршықтанған ошақтар, оық жаралар қалыптасады.

Мойын тұсын қарағанда веналардың білуіленіп кеңейгенін, артериялардың соғуын, қалқанша без бен моойындағы лимфа түйіндерінің ұлғайғанын, тыртықтарды және басқа ақау-зақымдарды көруге болады. Сау адамның лимфа түйіндері қолмен басып байқағанда да білінбесе, түрлі сырқаттардың әсерінен олардың көлемі, қатты-жұмсақтығы, төңірегіндегі ағзалармен арақатынасы, сезімталдығы өзгереді. Түрлі ауруларда лимфа түйіндерінің сипаты әртүрлі. Рак метастазы жайлаған лимфа түйіндері бірімен бірі біріккен, төңірегіндегі ағзалармен тұтасқан, басқанда ауырмайтын әрі қатты болады. Лимфогранулематоз ауруында олар өте ұлғайып, бірігіп, теріге жайылмай, оның астында бос жайғасса, туберкулезден – іріңдеп, жыланкөздер қалыптастырып, тыртықтанады.

Жалпы тұлғаны қарап зерттегенде қаңқа бұлшықетінің күші мен көлеміне зер салынады. Түрлі себептерден арықтағанда, нерв жүйесінің кейбір сырқаттарынан қаңқа

бұлшықеті семіп, әлсірейді. Науқастың бұлшықет күшін дәрігер оған өз қолын қысөызып, тартқызып байқайды, Аяқ-қол бұлшықетінің көлемі сантиметрлік таспамен өлшенеді.

Омыртқа жотасын қарап зерттеуКөптеген аурулардан дененің тұлғасы өзгеретіні белгілі. Мысалы, тубберкулезден

омыртқа жотасының арқа бөлігі артқа қарай – кифоз, алға – лордоз, немесе бір қырына – сколиоз, қарай жиі қисаяды. Ал Бехтерев ауруынан омыртқалар тұтасып, олардың өзара қимылы шектеліп, тұлға бір қалыпта тік қатып қалуы да мүмкін.

ІV) Иллюстрациялы материалдар: берілген

V) Әдебиет:негізгі: қосымша:

VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Медициналық деонтологияға анықтама беріңіз.2. Ауру дегеніміз не?3. Аурудың себептерін атаңыз.

№2І) Тақырыбы: Науқастарды жалпы тексерудің принциптері: санасын, жағдайын, тері

және теріасты май талшықтарын, сүйек-буын жүйесін бағалау.

ІІ) Мақсаты: Науқастарды жалпы тексерудің принциптері: санасын, жағдайын, тері және теріасты май талшықтарын, сүйек-буын жүйесін бағалауды үйрету.

ІІІ) Дәріс тезистері:

Науқасты жалпы қарау (І)nspectІ)o) диагностикалық әдіс ретінде, аспаптық және зертханалық әдістер түрлерінің көптігіне қарамастан, кез-келген мамандықтағы дәрігер үшін өзінің маңызын сақтап келеді. Қарау көмегімен науқас ағзасының жағдайы туралы жалпы түсінік беріп қана қоймай, сонымен қатар «бір көргеннен» дұрыс диагноз (акромегалия, тиреотоксикалық жемсау және т.б.) қоюға мүмкіндік береді. Науқасты қараған кезде анықталған патологиялық белгілер анамнез жинау мен кейінгі тексеруді жүргізуде маңызды ие атқарады.

Қарап көру ережелері. Науқасты қарап тексеретін бөлмеге жарық түсуі қажет. Науқасты қарап отырған бөлме тек жарық қана емес, жылы да болуы шарт. Науқасты алдымен тұрған қалпында, кейін жатқызып тексереді.

Сана-сезім жағдайын бағалау. Ол ашық сана, сонымен қатар бұлыңғыр сана болуы мүмкін. Зақымдалу дәрежесіне қарай сананың мына түрлерін анықталады: ступор (stupor), сопор (sopor), кома (coma).

Науқастың төсектегі қалпы. Белсенді, қозғалыссыз және мәжбүрлік қалыпта болуы мүмкін.

Белсенді жағдай салыстырмалы түрде жеңіл ауруларға, немесе ауыр аурудың бастапқы сатыларына сай келеді. Науқас жағдайға қарай өз қалпын жеңіл өзгерте алады.

Қозғалыссыз жағдай науқас айналасындағы өзгерістерге көңіл бөлмей, қозғалыссыз жатады. Науқастың басы мен аяқ-қолдары ауырлық салмағына қарай салбырап, денесі жастықтан төмен кереуеттің аяқ жағындағы соңына қарай сырғиды.

Мәжбүрлік қалпы науқас жағдайын жеңілдетуге, мысалы, ауыру сезімін, я ентікпені азайтуға бағытталған қалпы. Мысалы, жүрек ауруымен ауыратын адамдар көбінесе оң жақ қырымен жатқанды ұнатады, себебі сол жағында жатқанда жүрек соғысы жиілеп ентігу, ентігуі күшейеді.

Тері қабатын зерттеу. Терінің түсіне, серпімділігіне, ылғалдылығына, әртүрлі бөртпелер мен тыртықтарға көңіл аудару керек.

Терінің түсі тері тамырларының қанмен толығу дәрежесіне, дақтардың санына және сапасына, терінің қалыңдығы мен мөлдірлігіне байланысты болады. Бозарған тері тері тамырларының қанмен толығуы жеткіліксіз болғанда (шығу тегі әртүрлі тері тамырларының тарылуы, коллапс кезінде қанның кеңейген құрсақ қуысы тамырларында жинақталуы, анемияда) байқалады. Анемияның кейбір түрінде бозарған тері өзіндік түске ие болады: сарғыш - Аддисон-Бирмер анемиясында, жасыл реңді - хлорозда (қыздардағы теміртапшылық анемияның ерекше түрі), жердің түсі тәрізді – қатерлі өспелердегі қаназдықта, темекі күлі немесе қоңыр түс – безгекте және «сүт қатылған кофе» түсі – жітілеу бактериалды (септикалық) эндокардитте кездеседі. Бірақ кейде дені сау адамның өзінде тері асты тамырларының нашар дамуынан бет әлпетінің бозғылт тартуы байқалады.

Тері түсінің қызаруы қызба кезінде, жоғары немесе төменгі температуралық жағдайда жұмыс істейтіндердің денесінің тұрақты қызуы, сонымен қатар ұзақ уақыт бойы ашық күн сәулесінің астында болғанда (күнге күю) байқалады. Тұрақты қызыл түсті тері эритремиямен ауыратындарда кездеседі. Кейбір науқастар жағдайында терінің түсі көкшіл тартады, оны көгеру (цианоз) деп атайды. Терінің мұндай реңі қанның құрамындағы бұрынғы қалпына келтірілген гемоглобиннің көбеюіне байланысты болады. Оның екі түрлі себебі бар: бірінші шеткі қан айналымның нашарлауы, екіншісі өкпедегі газ алмасудың жетіспеушілігі. Кейде осы екі себеп те қатар кездеседі, яғни бір адамның басынан кездеседі. Адамның терісі мен кілегей қабаттары сары түске боялуы кездеседі, оның себебі қанның құрамындағы бнемесерубиннің көбеюі болып табылады. Патологиялық бояулардың ішінен терінің қола тәрізді түсін ерекше атап өткен жөн. Мұндай өзгерістер бүйрек үсті безі аурулары, гемохроматоз ауруларының нәтижесінде дамиды. Алдымен бет, мойын, қол сияқты ашық жерлерде, қолтық астында, жыныс мүшелерінде, бел тұсында, ауызда дақ түрінде тарайды. Алақан мен табан терісі, тырнақ, кілегей қабақтар түсін

айтарлықтай өзгертпейді. Теріні қараған кезде кей жерлерінде пигментациясы жоғалған ошақтарды (vІ)tІ)lІ)go) көруге болады.

Қолмен сипалап қарау нәтижесінде терінің созылғыштығын және қатаюын, бір сөзбен тургорын анықтауға болады. Терінің тургорын анықтау үшін оны екі саусақтың арасында қыртыстайды. Қалыпты жағдайда тер қыртысы берік, тығыз болады және қолды босатқан уақытта тез арада бұрынғы қалпына келеді. Қартайғанда сұйықтықты жоғалтатын кейбір созылмалы ауруларда, қатты азған кезде терінің беріктігі кеміп, оңай қыртыстанады.

Терінің түсін анықтап болған соң оның ылғалдылығы зерттеледі, қатты терлеу (гипертиреоз, гипогликемия, дене қызғанда, туберкулез, экссудативті плеврит, іріңді сырқаттар, жұқпалы аурулар) ауруларына тән. Терінің құрғақшылығы организмнің суды көп жоғалтуы (диарея, құсу), қантты және қантсыз диабет, қалқанша безінің қызметінің нашарлауы (микседема) қатты жүдеген шақтарда кездеседі.

Тер бетіндегі бөртпелер сипаттамасы әртүрлі: нүктелік петехиялар, розеола, эритема, есекжем, ұшық, т.б. Ол жұқпалы аурулар кезінде кейде бірден диагноз қоюға, немесе оны басқа аурулардан ажыратуға мүмкіншілік туғызады.

Тері асты май қабатын зерттеу. Тері асты май қабатын теріні зерттеумен қатар жүргізеді. Ол кіндік тұсындағы теріні жиырып, қаншалықты жақсы дамығанын анықтайды. Көбіне тері асты май қабаты адамның жалпы салмағына сай келеді. Семіру (adІ)posІ)tas), яғни тері асты май қабатының шектен тыс артық дамуы ішкі және сыртқы ортаның әсер етуінен болады. Ішкі себептерге эндокрин жүйесінің қызметінің бұзылуы жатса, ал экзогендік себептерге тамақ саулық, аз қозғалғандық, арақ-шарапты көп ішкендік жатады. Адамның жүдеп азуы тері асты май қабатының азаюына әкеліп соғады. Мұндай жағдайды алиментарлық дистрофия деп атаймыз. Асқазан-ішек жолдары ауруларымен сырқаттанған кезде науқастың тәбеті төмендеумен қатар асқорыту және сіңіру үдерістері бұзылады. Ал көптеген ауруларда (қарын қалтқысының, өңештің тарылуы, созылмалы бүйрек қызметінің жетіспеушілігі) жиі құсудың нәтижесінде организм қажетті су мөлшерінен және қоректік заттардан айырылып, науқастың салмағы азаяды. Қатты жүдеуді кахексия деп атайды, оған көптеген аурулар себепкер болады: қатерлі ісіктер, созылмалы жұқпалы аурулар (туберкулез және т.б.), ұзаққа созылған уланулар, эндокриндік және психикалық аурулар.

Сүйектер мен буындарды қарау. Оларды зерттегенде конфигурациясына, өзгерудің бар-жоғына, ісінуіне, сипалап және соғып қарағанда ауырған не ауырмайтынына, буындардың сықырлауына, активті және пассивті қозғалыстарына көңіл бөледі. Жіті сарып ауруы кезінде бірнеше буындардың ісінуі, қызаруы байқалып, сондай-ақ оған бірінде жоғалып, екіншісінде қайталанатын ауырсыну сезімі тән. Жұқпалы полиартритте қабыну, т.б. өзгерістер біртіндеп дамып, ревматоидты артриттің соңында буындар қысаяды. Сүйектердің сынуға бейімділігі кальций жетіспеушілігінен болады. Буындарды қарап тексеруді белгілі тәртіппен жүргізуі тиіс. Әрбір буынның жалпылама көрінісін (ісінуі, қисаюы пішін өзгерісі дефигурациясы), үстіндегі терінің қызаруы мен ыстығының бар-жоғын, пальпация кезінде ауыру-ауырмауын, қозғалыс көлемін түгел анықтауымыз керек. Кей жағдайда буындардың ісінуі буынның жан-жағындағы жұмсақ тіндердің қабынуынан (периартрит, бурсит) болады, буынның бұл кезде құрылысы өзгермейді.

Аяқ-қолдарды қарап және тексеру кезінде олардың ісінуі, веналардың варикозды кеңеюі, ойықтар мен тыртықтардың бар-жоғы анықталады. Адам алақанының ұлғаюы акромегалияға тән.

Әсіресе «барабан таяқшалары тәріздес саусақтардың», яғни аяқ-қолдың тек қана соңғы фалангаларының дөңгеленіп үлкеюінің диагностикалық маңызы зор. Осы кезде саусақтардың тырнақтары сағат әйнегі тәріздес болып дөңестенеді. Бұл симптомның патогенезі осы уақытқа дейін белгісіз. Бұл белгілер өкпедегі рііңді аурулар, жүректің туа біткен ақаулары, созылмалы сепсистік эндокардит, бауыр циррозы, артерия-веноздық аневризма ауруларында жиі кездеседі.

Саусақтардың кенеттен бозаруы мен қантамырларының түйілуі – Рейно ауруы, жіті нефрит, гипертонияда болады.

Табанды қарағанда оның формасына көңіл аудару керек (майтабан). Тізе сүйектерінің әркелкі қалыңдауы периостит, кейде мерездік этиологиялы болуы мүмкін.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Жалпы қарау ережелерін атаңыз.2. Науқастың төсектегі қалпы қандай болуы мүмкін?3. Науқастың терісін қарағанда қандай белгілерге көңіл аударады?4. Дене терісінің түсі неге байланысты болады?

№3І) Тақырыбы: Тыныс алу ағзалары зақымдануының семиотикасы мен зерттеу

әдістері.

ІІ) Мақсаты: Тыныс алу ағзалары зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістерімен таныстыру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Сұрастыру – тыныс алу мүшелері ауруларындағы негізгі шағымдарға ентігу, жөтел, қан

түкіру, көкірек қуысындағы ауырсыну сезімі жатады. Сонымен қатар науқастар қызбаға, әлсіздікке, мазасыздыққа, тәбеттің төмендеуіне де шағымданады.

Ентігу (dyspnoe) байқалуына қарай субъективті, объективті немесе бірмезгілде субъективті және объективті болуы мүмкін. Субъективті ентігу деп науқастың объективті түрде тыныс алудың қиындауын сезінуі айтады. Объективті ентігу субъективті әдістермен анықталады және тыныс алудың жиілігі, тереңдігі немесе ырғақтылығы, сонымен қатар дем алу мен шығарудың ұзақтығына қарай бағаланады. Тыныс алумүшелері аурулары кезінде ентігу көбіне қосарланған сипатта кездеседі, яғни объективті ентігуге субъективті ентігу қосылады.

Жөтел (tussІ)s) – көмей, трахея және бронхтарда шырыштар жинақталғанда немесе бөгде дене енгенде туындайтын күрделі рефлекторлы акт, жұтқан ауамен бірге шаң бөліктері не шырыштың аз көлемі бронх қуысынан кірпікшелі эпителийлер көмегімен сыртқа шығарылады. Тыныс алу мүшелерінің әртүрлі ауруларында жөтел өзіне тән ерекшеліктері болады. Сондықтан, науқасты сұрастырғанда, жөтелдің сипатын, оның ұзақтығын және пайда болған уақытын, дауысын және тембрін сұрау керек.

Қан түкіру (haemoptysІ)s, haemoptoe) – жөтел кезінде қақырықпен қанның бөлінуі. Қан түкіру пайда болғанда науқастан оны немен байланыстыратынын, көлемін және сипатын сұрастыру қахет. Қан түкіру өкпе және тыныс алу жолдары – бронхтар, трахея, көмей және жүрек-тамыр ауруларында байқалуы мүмкін.

Көкірек қуысындағы ауырсынуды шығу тегі мен орналасуына; ұзақтығы мен таралуы; тыныс алумен, жөтелмен және дене қалпымен байланыстылығына қарай ажырату қажет. Ауру патологиялық үдерістің көкірек қуысында, плеврада, өкпеде, жүрек және қолқада орналасуында кездеседі, сонымен бірге құрсақ қуысы ағзалары ауруларында иррадиациялануында да байқалады.

Көкірек қуысын қарау үнемі қатаң кезектілікпен жүргізілуі тиіс. Алдамен көкірек қуысының формасына, бұғаналардың орналасуына, бұғана үсті ойыққа, жауырынға қарау керек, кейін тыныс алу түрін, оның ырғақтылығын және жиілігін сипаттау керектыныс алу кезінде оң және сол жақ жауырын қозғалысын, иық белдеуін және тыныс алу актісіне қосымша бұлшықеттердің қатысуын байқау қажет. Қарауды науқастың тұрған қалпында немесе отырғызып денесін беліне дейін ашып, жарық жан-жақтан бірқалыпты түскен жағдайда жүргізген дұрыс.

Көкірек қуысын пальпациялауПальпация әдіс ретінде келесі жағдайларда:

1) қарау кезінде анықталған, кейбір мәліметтерді, әсіресе көкірек қуысының формасын, оның өлшемін, тыныс алу қозғалысының көлемін нақтылағанда;2) көкірек қуысы аймағындағы жергілікті немесе жайылмалы ауырсынуларды анықтауда;3) оның серпімділігі мен резистенттілігін бағалағанда;4) дауыс дірілін, плевраның үйкеліс шуын, крепитацины, тері асты эмфиземаны анықтағанда жүргізіледі.

ПеркуссияПеркуссия (percussІ)o) – дене бөліктерін соққылаудан және осы кезде перкуссияланатын

мүшелер мен тіндерден шығатын дыбыстың орналасқан орнына, физикалық қасиетіне (негізінен оның тығыздығына, ауалануына, серпімділігіне) қарай анықтаудан тұратын науқасты тексерудің объективті әдісі.

Қазіргі таңда бүкіл әлем, орыс ғалымы Т.И.Сокольский 1835ж. ұсынған саусақпен саусақты соққылау әдісі бойынша перкуссиялау кеңінен таралған. Плессиметр ретінде сол қолдың ортаңғы саусағы, ал соққылауды оң қолдың ортаңғы саусағы қалданылады. Перкуссияның бұл әдіс өзгерісті тек қана дыбыс арқылы естіп қана қоймай, сонымен қатар саусақ - плессиметр көмегімен де сезеді.

Дене бөліктерін соққылағанда сәйкес ортаның тербелісі туындайды. Осы тербелістер бөлігінің дыбысты есту сезімімен қабылданатын жиілігі және амплитудасы болады, жоғары жәнетөмен перкуторлы дыбыстарды ажыратады.

Перкуторлы соққылау күшіне қарай қатты, жай және өте жай перкуссия деп ажыратады. Мақсатына қарай перкуссияның екі түрін: топографиялық және салыстырмалы деп ажыратады.

Топографиялық перкуссиямен мүшелер мен түзілістердің шекараларын және өлшемін анықтайды. Салыстырмалы перкуссияның мақсаты өкпенің симметриялы бөліктеріндегі, плевра қуыстарындағы, құрсақ қуысындағы патологиялық өзгерістерді анықтау.

Өкпе перкуссиясын науқастың қалыпты вертикалды (тұрған не отырған күйінде) жүргізген ыңғайлы. Оның қолдары төмен түскен немесе тізесіне қойылған болуы тиіс. Оны салытырмалы перкуссиядан бастаған жөн және оны мына кезеңділікте жүргізу керек: бұғана үсті аойығы; 1-2 қабырға аралықтың алдыңғы беткейі; бүйір беткейлері (науқастың қолы басының артына қойылады); артқы беткейі – жауырын үсті аймағынан, жауырын аралық кеңістікте және жауырын бұрышынантөмен жүргізіледі.

Салыстырмалы перкуссия көмегімен перкуторлы дыбыстың сипатын және оның көкірек қуысындағы симметриялы бөліктердің біркелкілігін анықтауға болады. Көкірек қуысының перкуссиясы перкуторлы дыбыстың үш негізгі түрін береді: ашық өкпелік, тұйық, тимпаникалық.

Ашық өкпелік дыбыс көкірек қуысындағы өзгермеген өкпе тінінің үстінен перкуссиялағанда естіледі. Өкпе дыбысының күші мен биіктігі жасқа, көкірек қуысының формасына, бұлшықетінің дамуына, тері асты май қабатының биіктігіне қарай өзгереді.

Тұйық дыбыс көкірек қуысына паренхиматозды мүшелер – жүрек, бауыр, көкбуаыр жанасқан жердің бәрінде естіледі. Патологиялық жағдайда ол өкпе тінінің ауалылығының төмендеуінде не мүлдем жойылғанында, плевраның қалыңдауында, плевра қуысына сұйықтық жиналғанда естіледі.

Тимпаникалық дыбыс көкірек қуысында ішінде ауасы бар қуыс болса естіледі. Қалыпты жағдайда ол тек сол жақта төмен алдыңғы жағынан, яғни Траубенің жарты ай тәрізді кеңістігінде, көкірек қуысына ауа көпіршігімен асқазан жанасқан жерінде ғана естіледі. Патологиялық жағдайда тимпаникалық дыбыс плевра қуысында ауа жиналғанда, өкпеде ішіне ауа толған қуыс пайда болғанда (абсцесс, каверна), өкпе тінінің серпімділігіжоғалған кездегі өкпе эмфиземасында естіледі.

Топографиялық перкуссия мақсаты өкпенің шекараларын: өкпе ұшының биіктігін, төменгі қырларының жағдайы мен олардың қозғалғыштығын анықтайды.

Көкірек қуысындағы вертикалды сызықтар

Оң өкпе Сол өкпе

Төс маңы 5 қ/а -Бұғана ортаңғы 6 қабырға -

Қолтықасты алдыңғы 7 қабырға 7 қабырғаҚолтықасты ортаңғы 8 қабырға 8 қабырғаҚолтықасты артқы 9 қабырға 9 қабырға

Жауырын 10 қабырға 10 қабырғаОмыртқа маңы Х қабырғаның сүйір

өсіндісіІ) кеуде омыртқасы

АускультацияАускультация (auscultatІ)o) – ішкі мүшелердің механикалық жұмысы кезінде туындайтын,

дыбыстық феноменнің естілуі.Тыныс алу жүйесін тыңдап, яғни аускультация жасағанда негізгі және қосымша

тыныстарды ажыратамыз. Негізгі тыныс дыбыстарына везикулярлы, бронхиалды және аралас тыныс түрлері жатады. Ал қосымша дыбыстарға сырылдар, сықырлар, өкпе қабы үйкеліс шулары жатады. Өкпе аускультациясын стетоскоп, фонендоскоп арқылы немесе тікелей құлақты қойып тыңдайды. Тербеліс жиілігі 20-200 Гц (жүректің І)І)І) тоны) стетоскоп көмегімен, ал жиілігі 200 Гц жоғары дыбыстар (қолқа жеткіліксіздігі кезіндегі диастолалық шу) - мембраналық фонендоскоппен жақсы естіледі.

Аускультацияны науқастың жағдайына қарай жасайды. Науқастың арт жағынан тыңдағанда, оның қолын алдынан кеудесіне қойғаны тыңдаушы үшін ыңғайлы болады. Бұл кезде

жауырындар екі жаққа ажыратылғандықтан өкпенің тыңдайтын көлемі кеңейеді. Жағдайы нашар науқастарды шамасына қарай, бүйіріне жатқызып та тыңдауға болады

Өкпені тыңдағанда ережені сақтау керек – алдымен естілген негізгі тыныс дыбыстарының түрін, кейін қосымша дыбыстарды (сықыр, сырыл, плевра үйкеліс шуы) бар-жоқтығын анықтау керек.

Қалыпты жағдайда өкпені тыңдағанда везикулярлы тыныс естіледі. Везикулярлық тынысты альвеолалар ішіне ауа кіргенде оның қабырғалары созылып, ауа шыққанда жиырылғандықтан альвеолярлық тыныс деп атайды. Тыныс алғанда альвеолалардың қабырғалары керіліп тербеліс жасағандықтан везикулярлық тынысқа тән дыбыс туады. Ивезикулярлық тынысқа мынандай ерекшеліктертән. Біріншіден, бұл жұмсақ шуыл, «Ф» дыбысын айтқандағы дыбыс сияқты, екіншіден – ол бүкіл ауажұтқан фазасы кезінде және ауа шығарғанда тек оның үштен бірінде естіледі.

Везикулярлық тыныстың әлсіреуі ол тек қана физиологиялық әлсіреуі кеуде клеткасының бұлшықеттерінің немесе оның май қабатының ерекше қалыңдағанынан болады. Бұл әлсіреу тіндердің тығыз қабаты дыбыстарды нашар өткізуінен пайда болады. Везикулярлық тыныс патологиялық өзгерістердің нәтижесінде әлсіз естілуі ол өкпе аурулары мен өкпе қабының патологиялық өзгерістері кезінде естіледі.

Күшейген везикулярлы тыныс жалпы (физикалық жүктеме) және жергілікті (басқа бөліктерінде гиповентиляция салдарынан өкпенің бір бөліктеріндегі компенсаторлық гипервентиляция) гипервентиляцияны көрсетеді.

Бронхиалды тыныс. Бронхиалдық тыныстың пайда болатын жері – көмекей. Бронхиалды тыныс, ол ларинго-трахеалды тыныс, қалыпты жағдайда алдынан көмекей, кеңірдек, төс тұтқасы үстінен, арт жағында 7-шімойын омыртқасынан 3-4 кеуде омыртқалар үстінен естіледі. Бұл дыбыс «Х» дыбысын ауызды ашып тұрып айтқанда естілетін дыбысқа ұқсайды. Өкпенің басқа аймақтарынан естілген бронхиалдық тынысты патологиялық үдерістердің әсерінен пайда болады деп есептеуге болады.

ІV) Иллюстрациялы материалдар: берілгенV) Әдебиет:негізгі: қосымша: VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Тыныс алу мүшелері ауруларына жататын қандай шағымдар бар?2. Көкірек қуысы клеткасының патологиялық түрлерін атап шығыңыз.3. Негізгі тыныс шуылдарын атаңыз.4. Қосымша тыныс шуылдарын атаңыз.

№4

І) Тақырыбы: Жүрек-қантамыр жүйесі зақымдануының семиотикасы және зерттеу әдістері.

ІІ) Мақсаты: Жүрек-қантамыр жүйесі зақымдануының семиотикасы және зерттеу әдістерін үйрену.

ІІІ) Дәріс тезистері: Жүрек-қантамыр жүйесі аурулары бар науқастарды сұрастыру.Жүрек патологиялары бар науқастардың негізгі шағымдары: ентігу, жүрек тұсының

ауырсынуы, жүрек қағуы, жүректің дүрсілдеуі, ісіну, жөтел, қан түкіру, бас ауыру, бас айналу.Ентігу (dyspnoe) – жүрек ауруының жиі кездесетін себептерінің бірі. Бұл қанайналым

қызметінің жетіспеушілігін көрсететін бірден бір белгі болып есептеледі. Ентігуге қарап жүрек қызметі жетіспеушілігінің шамасын анықтауға болады. Жүрек ауруының бастапқы сатысында ентігу тек ағзаға физикалық күш түскенде ғана білінеді. Кейінірек ол сөйлесу кезінде, ас ішкеннен кейін де, жүрген кезде де біліне бастайды. Ал асқынған жүрек ауруларында ентігу орталығын қоздыратын бірнеше себеп-шарттарға байланысты өрбиді. Ентігу кезінде тұншығу пайда болуы мүмкін, мұны жүрек демікпесі деп те атайды. Бұл ұстама тыныштық күйде де, физикалық және эмоционалдық күш түскеннен кейін де пайда болады, сол сияқты ол ұйықтаған кезде де болуы мүмкін. Бұл кезде кейде көбінесе қан аралас көбікті қақырық түскені байқалады.

Жүрек тұсындағы ауыруын жүреі ауыратын науқастар шағымының маңызды түрі. Ауыру көп жағдайда жүректің тәж артерияларының қан айналымының жіті жетіспеушілігі кезінде туады, кейін миокардтың ишемиялық ауруына душар етеді. Бұл стенокардия синдромын құрайды. Оның сипаты өткір, тұйық шаншып ауыру, төс артында ауырлық немесе қысу сезімі, төс ұшы аймағы ауыруы, көбіне физикалық күш түскенде, кейде тыныштық күйде де дамиды.

Ауыру әдетте төс астынан не одан біршама солға қарай және көп жағдайда сол жақ жауырын астына беріледі. Ауырғаны мойынға, иекке немесе сол жақ қолға да берілуі мүмкін. Стенокардиядағы ауырсыну нитроглицерин қабылдағанда немесе физикалық күшті тоқтатқанда басылады.

Ауырсыну басқа себептеріне жүрек аймағындағы миокардта, перикардта, тәж тамырларында қабыну үдерістерінің болуы да тудыруы мүмкін.

Жүректің қағуы ауру адамның жүрегінің дүрсілі күшейіп, дүмпуі жиілейді. Ол жүрек қызметін реттейтін нерв жүйесінің жоғарғы дәрежеде қозуына байланысты өрбиді. Жүрек дүрсілінің күшеюі (миокардит, миокард инфаркті, жүрек ақауы кезіндегі) жүрек бұлшықеті зақымдалуының белгісі болып табылады. Жүрек ауруларының ауыр түрімен ауыратын адамдарда әрдайым жүрек дүрсілі байқалады, ол әсіресе пароксизмалды тахикардия кезінде ұстамалы түрде білінеді. Кейде науқастар жүректің ауытқуын, оның тоқтап қалғаны сияқты сезеді.

Қарау. Ауру адамның жалпы сыртқы түріне, төсектегі қалпына, терісі мен көрінетін кілегей қабаттарының түсіне қарайды. Осы кезде цианоз бар ма жоқ па анықталады. Жүрек аурулары бар науқастарда шеткері цианоз, яғни акроцианозды (мұрын ұшы, құлақ қалқаны, еріндері, тілі, саусақтардың тырнақты фалангалары) жиі байқаймыз. Митралды стенозы бар науқастарда бозарған беттегі цианоздық реңді қызару байқалады ("facІ)es mІ)tralІ)s").

Мойын аймағын қарағанда тамырлар жағдайына көңіл аударған жөн. Дені сау адамдарда ұйқы артериясының тек болмашы ғана пульсациясын байқаймыз. Қолқа қақпағының жеткіліксіздігінде бұл пульсация өте байқалады және «каротидтер биі» деген атқа ие. Оңқарыншалық жеткіліксіздігі бар, үшжармалы қақпақтың зақымдалуымен жүретін науқастарда мойын көктамырларының ісінуі байқалады.

Жүрек аймағын пальпациялау. Пальпация арқылы жүрек ұшының түрткісін, жалпы жүректің соғуын, жүрек тұсындағы пульсацияларды, кеуде дірілін анықтауға болады. Жүрек ұшының түрткісін анықтау үшін оң қолдың алақанын жүрек тұсына қоямыз, саусақтар қолтыққа бағытталып 3-ші, 4-ші қабырғалар аралығында анықталуы тиіс. Алақан жүрек ұшын басып жатуы тиіс. Сонымен жүрек ұшын анықтаған соң, оның жалпы сипатына мән береді: жүрек ұшының жатқан жерін, оның аумағын, күшін, биіктігін, серпімділігін зерттей қарайды. Қалыпты жағдайда жүрек ұшы түрткісі ортаңғы бұғана сызығынан 1-2 см оңға қарай 5-ші қабырға аралықта жатады. Адам тік тұрса өзгерістер болмауы тиіс.

Жүрек ұшының солға ығысуы сол қарынша кеңейгенде (миокардтың зақымдалуы, жүрек ақаулары) кездеседі. Плевра қуысында сұйықтық жиналуы жүректі және оның ұшының түрткісін

сау жағына қарай ығытырады, ал плевроперикардиалды жабысулар оларды ауру жағына қарай ығыстырады.

Артериалды пульс қасиетін анықтау. СфигмографияЖүрек-тамыр жүйесін тексерудегі пальпация әдісі шынтақ буынынан төмен орналасқан

шынтақ артериясының пульсін анықтаудан басталады. Шынтақ артериясын пальпациялағанда оның келесі қасиеттерін анықтайды:1) ырғағын;2) жиілігін;3) толымдылығын;4) кернеулігін;5) биіктігін;6) түрін.

Аускультация. Жүрек-тамыр жүйесін тексерудегі физикалды әдістердің ішіндегі ең маңыздысы жүректі тыңдау болып табылады. Аускультацияда жүректің жұмысы кезінде туындайтын дыбыстар бағаланады (тондар, шулар).

Жүрек аускультациясының жалпы ережелері тура өкпе аускультациясының ережелеріндегідей.

- жүректі дем алудың әр фазасында тыңдау қажет: жүректі дем алмай тұрғанда тыңдаған өте дұрыс, неге десеңіз бұл кезде өкпедегі дыбыс жүректің дыбысына кедергі болмайды.

- жүректі жатқан және тұрған (отырған) қалыпта кезектестіріп тыңдаған жөн. - кейбір жағдайларда жүректі физикалық жүктемеден кейін қайта тыңдаған дұрыс, ол

дыбыстардың өзгерістерін анықтауда маңызы зор болып келеді. Жүректі төменде көрсетілген тәртіппен тыңдайды: ең бірінші жүрек ұшынан екі жармалы

қақпақша , екінші қабырғааралығы оң жақтан қолқа қақпақшасы, кейін сол жақ екінші қабырғааралығында өкпе артериясы қақпақшасы, төстің төменгі жағында семсер тәрізді өсіндіні негізінде үшжармалы қақпақша, ең соңында Боткин нүктесі ол үшінші мен төртінші қабырғаның арасында төстің сол жағында орналасады.

Қалыпты жағдайда сау адамдарда бес нүктенің бәрінде де екі тон естіледі: І тон қарыншаның систоласында пайда болады, сондықтан оны систолалық деп атайды. ІІ тон қарыншаның диастола фазасында пайда болады, сондықтан оны диастолалық деп атайды. І дыбыс (тон) қысқа үзіліспен, яғни қарыншаның систола фазасынан тұрады. ІІ дыбыс (тон) ұзақ үзіліспен, яғни қарыншаның диастола фазасынан тұрады.

Жүрек шуларының пайда болуыПайда болу түріне қарай екіге бөлінеді:

• жүректің ішінде пайда болатын шулар (жүрек ішілік, эндокардиалды)• жүрек сыртында пайда болатын шулар – жүректен тыс, экстракардиалды

Жүрек ішінде пайда болатын шулар жүрек қақпақшаларының деформациялық өзгерістерінен, ақаулардан, атриовентрикулярлық және айшық тәрізді қолқа және өкпе артериясының қақпақтарының әрбір бөлек немесе бірімен-бірі қосылып, тарамыс тәрізді хордалардың қысқаруы және басқа да өзгерістер жүрек ішінен пайда болатын шуларды туғызады. Жүректе органикалық өзгерістердің әсерінен болатын шуларды органикалық деп атайды.

Жүректе қақпақшалар қызметінің өзгерісінсіз пайда болатын шуларды функционалдық деп атайды, бұлар әсіресе жұқпалы ауруларда, анемияда, нерв жүйесініңқозғыштығында, Базед ауруында, т.б. жағдайларда кездеседі.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Жүрек-тамыр жүйелері ауруларына тән қандай шағымдар бар?2. Жүрек аускультациясының жалпы ережелерін атаңыз.

3. Жүрек шуларыныңқандай түрлерібар?

№5І) Тақырыбы: Жүрек-қантамыр жүйесі ауруларын тексеруде қолданылатын

аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызы.

ІІ) Мақсаты: Жүрек-қантамыр жүйесі ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызымен таныстыру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Электрокардиография – жүректің электрлік өрісінің екі нүктесіне қойылған

электродтар арасындағы потенциал айырмасын тіркеу әдісі. Жүрек жиырылғанда оның қозуы пайда болады, сол кезде жүректің бұлшықет клеткалары, олардың мембраналарының физикалық-химиялық құбылыстары байқалады, осы кезде жасуша аралық және ішілік сұйықтықтың иондық құрамы өзгереді де, ол электрлік токтың пайда болуына әкеліп соғады.

ЭКГ 12 шықпа бойынша тіркеледі. 3-стандарттық немесе класскалық, 6-көкіректік және 3-бір полюсті күшейтілген арнайы шықпалар да қолданылады: өңештен және Небо бойынша. Стандартық шықпа ЭКГ-ны тіркеу үшін екі білектің төменгі бөлігінің төменгі үштен бір бөлігіне және сол балтырға ылғалданғаннан кейін электродтардың металды пластинкаларын орналастырады.

Қалыпты ЭКГ. Диастола кезінде жүректе токтың әсері болмайды, және электрокардиограф изоэлектрлік деп аталатын түзу сызықты тіркейді. Токтардың пайда болу әсері өзіне сай қисық сызықпен байқалады. Дені сау адамның ЭКГ-сында келесі элементтерді ажыратады: Оң мәнді Р, R және Т, теріс мәнді Q, S тісшелер; тұрақсыз оң U тісшесі.

1. Р–Q, S–Т, Т–Р, R–R интервалдары.2. QRS және QRST кешендері.

Осы элементтердің әрқайсысы миокардтың әртүрлі бөліктерінің уақыты мен кезеңділігін байқатады.

ЭКГ-ні талдау. ЭКГ-ні талдауды келесі кезекпен жүргізеді: 1. Жүрек ырғағының дұрыстылығын анықтау. 2. Жүрек ырғағының жиілігін еесптеу.3. ЭКГ вольтажын анықтау.4. Стандартты тіркемелердегі қарыншалық кешеннің түрі бойынша жүректің

электрлік өсінің орналасуын анықтау. 5. ЭКГ-дағы жеке элементтердің Р тісшесінің, Р–Q интервалының, QRS және

QRST кешендерінің ұзақтығы мен биіктігін өлшеу.6. ЖСЖ тәуелді болатын QRST кешенінің (Q–T интервалын) ұзақтығын анықтау:

жүрек ырғағы жиі болған сайын, бұл интервал қысқара түседі.ЭКГ-нің клиникалық маңызы. Ол жүрек-қантамыр жүйесін зерттеу әдістерінің

арасында алғашқы орынды алады. ЭКГ жүрек ырғағының бұзылыстарын анықтауда, коронарлы қанайналым өзгерістерін диагностикалауда үлкен көмек көрсетеді.

Эхокардиография – М әдісі деп аталады (motІ)on - қозғалыс), себебі зерттеу кезінде қозғалыста болатын құрылымдардан мәлімет алынады. ЭхоКГ-ні тіркеу кезінде систоланы диастоладан ажырату үшін ЭКГ-де жазылады. Қос жармалы қақпақшаның алдыңғы жармасын шектеу кезінде маңызды мәліметтер алынады. Бұл кезде ЭхоКГ М-пішіндес болады. Эхокардиограф аппараты пьезокристалдары бар ультрадыбыстың датчигінен тұрады. Ол ультрадыбысты серпіндерді зерттелетін ағзаларға жіберіп және олардан тойтарылған (кері қайтқан) эхобелгілерді қабылдап алады. Сол белгілерді қозғалып тұратын фотоқағазға толқынды сызықтар ретінде тіркейді – ол эхокардиограмма (ЭхоКГ) деп аталады.

ЭхоКГ-ның жүрек ақауларының диагностикасында үлкен маңызы бар, себебі ол жүрек қуысындағы қақпасындағы қақпалар аппаратының жағдайын, қалыңдауы мен кеңеюінің орын алу мүмкіндігін бақылауға көмектеседі. Ол қос жармалы қақпақшаның

ақауларын, ишемиялық ауру кезіндегі миокард жағдайын, миокардитті, іркілген кардиомиопатиясын, қолқадан тыс тарылуын диогноз үшін анықтау кезінде перикард қуысында сұйықтықтың барын, т.б. білу үшін де маңызы зор.

Фонокардиография – жүректің қызметі кезінде жүректе пайда болатын дыбыстарды тіркеу әдісі. Ол жүрек аускультациясының қосымша әдісі болып табылады, оладам құлағы қабылдамайтын дыбыстарды тіркеуге мүмкіндік береді.

Жүрек циклінің белгілі бір фазасында туындау уақытына қарай, әртүрлі жиілікті шудың сипатына қарай жүректің қақпақшалық аппаратының қосарланған зақымдалуын байқауға болады.

Жүректі зондтау – қан қысымын өлшеуге және жүректің жеке қуыстары мен магистралды тамырлардағы газдық құрамды анықтауға, жүректің туа біткен ақауларындағы өзара аномалды байланыстарды анықтауға, жүрек қуысының өзінде ЭКГ және ФКГ тіркеуге, ангиография жасауға мүмкіндік береді.

Клиникалық маңызы. Жүректің әрбір жеке бөлімдерінен алынған қанның газдық құрамын анықтау, қуыстар арасында және ірі қантамырлар арасында патологиялық байланыстарды анықтау. Мысалы, қарыншааралық байланыс болғанда және сол қарыншадан оң қарыншаға қан лақтырылғанда, оң жүрекшеге қарағанда оң қарыншадағы қанның оттегімен қанығуы жоғары болады. Егер оң жүрекше мен оң қарыншаның қанының газдық құрамында ерекшелік болмаса, өкпе артериясынан алынған қанның құрамында оттегі жоғары болса, онда қолқадан өкпе сабауына артериялық қан өтетін ашық артериалды өзектің бар екендігін дәлелдейді.

Жүрек және қантамырларды рентгенологиялық тексеру жүрек-қантамыр жүйесін аспаптық зерттеу әдістерінің бірінші орнын алады. Қарапайым рентгенологиялық тексеру әдістемесі рентгеноскопия және рентгенографиядан тұрады.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Электрлік көріністерді графикалық тіркеу әдісі қалай аталады? 2. ЭхоКГ клиникалық маңызын атаңыз3. Жүректің қызметі кезінде жүректе пайда болатын дыбыстарды тіркеу әдісі қалай аталады?

№6І) Тақырыбы: Асқазан-ішек жолы зақымдануының семиотикасы мен зерттеу

әдістері.

ІІ) Мақсаты: Асқазан-ішек жолы зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістерін меңгеру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Ауыру – жедел гастроэнтерологияның ең жиі белгілерінің бірі. Абдоминалды ауыру,

ауырсыну сезімінің жалпы заңдылық генезіне сай, клиникалық әркелкілікпен ерекшеленеді. Ауырудың 3 түрін ажыратады: висцералды, соматикалық, берілген (отраженный).

1. Висцералды: зақымдалған мүшенің өзінде және қуыс мүшелері мен өтпелі жолдарының (өңеш, асқазан, ішек, өт жолдары, ұйқы безінің жолдары) тегіс бұлшықеттерінің тарылуынан туындайтын ауырсынулар;

2. Соматикалық:- перфорациялар, пенетрациялар (перитонеалды аурулар);Ауру кенет, әртүрлі ұзақтықпен басталып, біртіндеп бәсеңдейді, нақты орналасу орны

болады, механикалық факторлар әсерінен (жөтел, жүру, дене қалпын өзгерту) күшейеді және қорғаныс реакциясын тудырады: құрсақ қуысы бұлшықеттерінің қатаюы түрінде, ағзаның жалпы қабыну үдерісіне жауабы ретінде, брадикардия, экстрасистолия, коллапс байқалуы мүмкін.

3. Берілген: асқорыту жолы мүшелерінің және басқа да жүйелер мен мүшелердегі патологияларды ажыратып, анықтауда маңызды орын алады. Өт жолдарының аурулары мен патологиялық үдерістің көкетке өтуіндегі ауырсыну оң иыққа, ұлтабар және ұйқы безі патологияларында – арқаға, бүйрек және несеп шығару жолдарының ауруларында – шап аймағына, өңеш пен асқазанның кардиалды бөлігінің ауруларында – көкірек қуысына беріледі. Берілген ауырсынулар дененің жеке бөліктерінің терісінде байқалуы мүмкін (Захарьин-Гед аймақтары), олардың диагностилық маңызы зор.

Ішті қарау. Ішті қарағанда – оның пішініне көңіл бөлу керек. Іш қалыптыдағыдай болады. Егер іш шемені, іш кебуі болса – үлкейеді. Бауыр ұлғайғанда, іштің жоғарғы жағы ісінеді, ал жатыр ұлғайғанда іштің төменгі жағы үлкейеді. Науқасты ішпен дем алдырып, құрсақ қабырғасы қозғалысын тексереді. Ауыру сезімі пайда болғанда, науқас терең тыныс ала алмайды. Осыдан кейін науқастың басын жоғары көтергізіп, іштің тік бұлшықетінің бір-бірінен бөлінуіне көңіл бөледі. Кіндік үсті аумағында антиперистальтиканың болуы тағамның дұрыс жылжуына кедергі пайда болғанын көрсетеді.

Құрсақ қуысының перкуссиясы. Құрсақ қуысына перкуссия жасау өте қолайсыз, өйткені асқазан мен ішектерден үлкен резонансқа сай тимпаникалық дыбыс естіледі. Сондықтан да әлсіз жеңіл перкуссия жасалады. Бұл әдіс құрсақ қуысындағы патологиялық үдерістермен бауырдың және көкбауырдың төменгі шекарасын анықтауға мүмкіндік береді.

Іштің перкуссиясы асқорыту жүйесінің аурулары туралы көп мәлімет бермейді. Ішектер іштің алдыңғы қабырғасында, орналасқандықтан, перкуссия әдісін қолданғанда әр түрлі тимпаникалық дыбыс шығады және ол әртүрлі дәрежеде болады, себебі ол ішекте түрлі газдар мен қатты заттардың болуына байланысты.

Дисфагия (грекше - қиындаған, қызметінің бұзылысы) тағамның өңеш арқылы өтуінің нашарлауы. Бұл өңеш ауруларында өте жиі кездесетін симптомдардың бірі. Науқас өңешіне астың тұрып қалуы (өңеш түйіліп) мен оның ауырғанын сезінеді. Дисфагия өңештің органикалық немесе функционалдық тарылуынан болады. Алғашқыда қою, сосын жұмсақ, соңында сұйық тағамның да жүруі нашарлайды. Өңешке бөгде зат түскенде, сол сияқты өңештің ішкі қабаты улы заттардың түсуіне байланысты күйгенде, дисфагия лезде пайда болады.

Асқазан диспепсиясына тәбеттің бұзылуы, кекіру, жүрек қыжылы, оның айнуы, құсу, асқазанның толып тұрған сезімі, аэрогастрия және аэрофагия, регургитация (аспен кекіру), ұстама тәрізді сілекей бөлінуі жатады.

Өңеш пен асқазаннан қан кету синдромы. Әрбір дәрігер-клиницист ауыр асқазан-ішектік қан кетумен кездеседі. 100 астам аурулар қан кетумен асқынуы мүмкін. Бұл әрқашан да маңызды симптом. Ол қара май тәрізді нәжіс және қан аралас құсық түрінде көрінуі мүмкін. Көбінесе асқазаннан қан кету қан қоспасымен құсу арқылы көрінеді. Құсық массаларының боялуы қанның асқазанда қанша уақыт тұрғандығына байланысты. Егер қан асқазанда көп тұрса, асқазан сөлінің тұз қышқылының әсерінен тұз қышқылды гематин түзіледі (қоңыр кофе түстес). Қан құсу жара

ауруларында, асқазан полипінде және қатерлі ісігінде, эрозиялық гастритте, саркомада, асқазан мерезі мен туберкулезінде болады. Қан көп кеткеннен геморрагиялық шок туындауы мүмкін, сондықтан себебін анықтай сала, қан кетуді тоқтату керек, көбіне операция жасаумен тоқтатылады.

Ішек диспепсиясы. Іштің толу сезімі – ішек қабырғасының күштенуінен (гипертонус, іштің кебуі, стаз) немесе ісік болған кезде, бауыр мен көкбауыр ұлғайғанда, кисталарда, абсцесстерде, пневмоперитонеумде құрсақ қабырғасының керілуінен туындайды;

• іштің құрылдауы – іште газ немесе сұйықтықтың қозғалуынан туындайтын дыбыс;• іштің кебуі – ішекте газдардың артық жиналуы, олардың жеткіліксіз сіңірілуі мен

шығарылуы. Артық тамақ жегенде, мальабсорбция және мальдигестия синдромдарында болуы мүмкін;

• нәжістің бұзылуы – энтерит, колит, Крон ауруы, жіті жұқпалы аурулар, ұйқы безінің аурулары, эндогенді интоксикация, эндокринді аурулар, гипохлоргидрия кезіндегі іш өту (сұйық немесе қалыптандырылмаған нәжістің жиі бөлінуі); іш қату – қатты нәжістің шығуы және оның шығуының қиындауымен жүретін, сирек және жеткіліксіз ішектен бөлінуі.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Ауырсынудың үш түрін атаңыз.2. Ішті қарауды науқастың қандай қалпында жүргізу керек?3. Қай жағдайда тұрақты, нақты дисфагия байқалады?

№7І) Тақырыбы: Асқазан-ішек жолы ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық

және лабораториялық әдістердің маңызы.

ІІ) Мақсаты: Асқазан-ішек жолы ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызымен таныстыру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Эндоскопиялық әдіс: фиброэзофагоскопты қолдана отырып, өңешті тексерудің маңызды

әдісі саналады, қажет болған кезде өңештің кілегей қабатынан биоптат алынады, алынған материал гистологиялық және бактериологиялық зерттеуге бағытталады. Эзофагоскопияға қарсы көрсеткіш алғашқы 7-10 күн ішіндегі өңеш күйігі, коррозивті эзофагиттер, қолқа аневризмасы, гипертониялық аурудың І)І)І) дәрежесі, қанайналым жеткіліксіздігі, кеңірдек аурулары.

Рентгенологиялық зерттеу: өңеш ауруларының диагностикасында маңызды орын алады. Қарсы көрсеткішіне оның қабырғасының бүтін еместігі жатады. Рентген әдісімен зерттеу кезінде науқас контрастты затты жұтады, оның өңешпен өтуі кезінде кілегей қабатының жағдайы, қозғалу қызметі, орналасуы, пішіні, көлемі,контуры зерттеледі. Қазіргі кезде рентген әдісінің мына төмендегідей түрлері қолданылады: контрастты рентгеноскопия мен рентгенография, екі есе күшейтілген контрасттау әдісі, рентгенокимография, компьютерлік томография, және т.б. әсіресе науқастың қалпын әртүрлі өзгертіп отырып рентгенге түсіру көп мәлімет береді.

Баллонно-кимографиялық әдіс: өңештің қозғалғыш қызметін анықтауға мүмкіндік береді. Цитологиялық зерттеу: зерттеу материалы болып натрийдің изотониялық ерітіндісімен

өңештің жұғындысы немесе баллонды зондтың көмегімен жасанды түрде қабырғадан алған жасуша табылады. Бұл зерттеуді қатерлі ісікке күдік болған барлық жағдайларға жүргізеді.

Асқазанның сөл бөлу қызметін зерттеу – асқазанның сөл бөлу қызметін, яғни асқазанның қышқылдық-пептидтік себеп-шарттар бөліп шығаруын зерттеу болып табылады. Тұз қышқылын жапсырмалы жасушалары түзеді және олардың қызметі күрделі нейрогормоналдық жүйемен байланысты болады.

Асқазанды көп моментті зерттеу оның сипаты туралы көптеген ақпарат береді, сондықтан қазіргі таңда асқазанның сөл бөліқызметін анықтау үшін жіңішке зондпен зондтауды қолданады.

Зондтық зерттеу таза асқазан сөлін алуға, оны секреторлық айналымның әртүрлі кезеңдерінде ұзақ уақыт зерттеуге, асқазан сөлінің тек сапалық қана емес, сонымен қатар сандақ құрамын да наықтауға мүмкіндік береді. Сөлді бөлушінің қоздырғышы зерттеу тапсырмалары мен мақсатына жауап беруі керек.

Асқазанның моторлық-эвакуаторлық қызметін анықтау: асқазанның қозғалғыш қызметінің жағдайы туралы асқазан тонусын зерттеу, оның перистальтикасын аш қарынға және тағам қабылдағаннан кейін, асқазанішілік қысым және эвакуаторлық қызметтерін зерттеу негізінде бағалаймыз.

Электрогастрография: асқазанның моторлық қызметін айқындайтын биопотенциалдарды тіркеу әдісі. Активті электродты іштің ортаңғы сызығы бойында, семсер тәрізді өсіндіде, асқазанның антралды бөлігінің проекциясы орнына орналастырамыз. Басқа электродты зерттелушінің тізесіне қояды. Электрогастрограмманы жазуды сынамалы таңға астан кейін жүргізеді.

Эндорадиозондтау: радиотелеметриялық зерттеудің принципі, белгілі бір физиологиялық, физикалық және химиялық көрініске әсер ететін асқорыту жолында орналастырылатын, миниатюрлі өткізгіш – эндорадиозонд белгілерін (сигнал) тіркеу арқылы іске асырады. Эндорадиозонды цилиндр формалы және зерттелетін параметр өзгерістерін (қысым, рН, температура) қабылдаушы датчиктен және сызбасына миниатюрлі қоректендіру көзі де қосылған, жиіліктің электромагниттік тербелістерінің генераторынан тұрады. Зерттеуді науқастың жатқан қалпында жүргізеді.

Рентгенологиялық зерттеу: рентгеноскопия және рентгенография асқазанның формасын, биіктігін, қалпын, қозғалғыштығын, жараның, асқазан ісігінің орналасу орнын анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, рентгенологиялық әдіс асқазанның шырышты қабатының рельефін және оның функционалдық жағдайын да анықтай алады.

Гастроскопия – асқазанды гастроскоп көмегімен анықтау әдісі. Қазіргі кезде жұмсақ гастроскоп – виброскопты жиі қолдануда. Гастроскопия асқазанның кілегей қабатының жағдайы туралы толық мәлімет береді: оның түсі, бетінің өзгеруі, гастриттің сипаты және орналасқан жері,

эрозивтік және ойық жаралық зақымдануы, өспелердің бар-жоғы. Биопсиялық қысқыштардың көмегімен тіннің шетінен аздаған бөлігі алынады және ол алынған зат морфологиялық зерттеуге бағыттылады, суретке түсіру және бейне суретке түсіруге де болады.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Өңешті рентгенологиялық зерттеуге қарсы көрсеткіштерін атаңыз.2. Асқазанның қозғалыс (моторлық-эвакуаторлық) қызметінің жағдайын қалай бағалайды?3. Фиброэзофагоскопты қолдана отырып өңешт зерттеу әдістерінің қай түрі маңыздырақ?

№8І) Тақырыбы: Несеп шығару жүйесі зақымдануының семиотикасы мен зерттеу

әдістері.

ІІ) Мақсаты: Несеп шығару жүйесі зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістерін (шағымдары, қарау, пальпация, перкуссия) меңгеру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастарды сұрастыру.Науқастар ісіну, бас ауруы, бас айналу, көрудің нашарлауы, жүрек аймағының ауыруы,

ентігу, тәбеттің болмауы, жүрек айну, құсу, бел аймығының ауырсынуы, несеп бөлудің бұзылуы, дене температурасының көтерілуі, жалпы мазасыздық, әлсіздікке шағымданады. Бірқатар жағдайда бүйректің кейбір ауруларында ұзақ уақыт бойы ешқандай бүйректік симптоматикасынсыз жүреді.

Бүйректің көптеген ауруларында несеп бөлудің бұзылысы байқалады, олар несептің жалпы және тәуліктік бөліну ырғағының бұзылуымен сипатталады.

Несептің белгілі бір уақыт аралығында бөлінуі диурездеп аталады. Диурез оң мәнді – науқас тәулік бойы қабылдаған сұйықтықтан бөлінетін сұйықтықтың

көп бөлінуінде; теріс мәнді – оған қарсы қатынаста болуы мүмкін. Теріс диурез ағзада сұйықтықтың ұсталып қалуында байқалады. Оң диурез – несеп айдағыш дәрілерді қабылдағаннан кейін, ісінулердің тарауында кездеседі.

Несеп бөлудің бұзылуы дизурия деп аталады – жиілеуі, ауырсынуы, қиын бөлінуі. Қуықтың қабыну ауруларында, тас, ісік пайда болуында кездеседі. Тәуліктік несеп көлемі 2 л асса полиурия деп атайды. Ол бүйрек және бүйректен тыс текті болуы мүмкін.

Жоғары салыстырмалы салмақтағы ұзақ полиурия қант диабетіне тән. Қант диабеті кезіндегі полиурия глюкозаға бай несептің жоғары осмостық қысымы нәтижесінде бүйрек өзекшелерінен судың қайта сіңірілуінің нашарлауынан туындайды.

Қантсыз диабеттегі полиурия гипофиздің артқы бөлігімен бөлінетін антидиуретикалық гормонның қанға жеткіліксіз түсуі себебінен кездеседі.

Төменгі тығыздықты несептің бөлінуімен жүретін тұрақсыз полиурия - гипоизостенурия – бүйрек ауруының белгісі болып табылады: созылмалы нефрит, созылмалы пиелонефрит, бүйрек өзекшелерінде реабсорбцияның төмендеуі және бүйрек жеткіліксіздігі дамитын бүйректік артериосклероз.

Бір тәулікте несептің 500 мл аз бөлінуі олигурия деп аталады.Олигурия бүйректік және бүйректен тыс сипатта болуы мүмкін –сұйықтықты аз қабылдау,

жоғары тер бөлгіштік, көп құсу, тоқтаусыз іш өту, жүрегі ауыратын науқастарда декомпенсация сатысында.

Несептің бөлінуінің толық тоқтауы анурия деп аталады. Бірнеше күнге созылған анурия уремия туындауы мен науқастың өліміне дейін әкелеуімен қауіпті.

Анурияның себептері: секреторлы анурия (бүйректермен несептің бөлінуінің бұзылуы) – жіті нефриттің ауыр түрінде, созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінде, нефронекрозда – сулемамен және т.б. нефротоксикалық улармен улану, сәйкес емес қан құйғанда, жүрек жеткіліксіздігінің ауыр түрінде, шок, массивті қан жоғалтуда, ұзақ жаншылу синдромы - ҰЖС.

Кейбір жағдайларда несептің бөлінуі бұзылмаған, бірақ ол несеп шығару жолдарында, несепағарда немесе несеп шығару түтіктерінде – тастың тұрып қалуы, шырышты қабатының қабынулық ісінуі, қатерлі ісіктің өсуі секілді кедергілердің болуынан шықпай қалуы мүмкін. Мұндай анурияны экскреторлы деп атайды және ол бүйректік шаншумен сипатталады.

Науқас естүссіз күйде жатып, қуықты босата алмайтын жағдайдағы несептің ұсталуын ишурия деп атайды.

Несеп шығарудың жиілеуі поллакиурия деп аталады, және де бұл кезде несепті тек күндіз ғана емес, түнде де бөлінеді.

Тәулік бойы бірдей уақыт аралығында бірдей көлемде несептің бөлінуі изурия деп аталады – бұл созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінде кездеседі. Диурездің түнгі уақытта көп бөлінуін никтурия деп атайды, ол созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінде, созылмалы гломерулонефритте, пиелонефритте, жүрек декомпенсациясында кездеседі.

Изостенурия - бірдей уақыт аралығында бірдей көлемде төменгі тығыздықты несептің бөлінуі, мысалы: 1,009-0,010.

Ауру тарихыАлдын инфекциямен байланысының болуы (баспа, отит, ЖРА) жіті гломерулонефритке

тән. Тұрмыстық және өндірістік уланулармен байланысының болуын да анықтау керек (сулема, фосфор қосылыстары, қан тобы сай келмейтін қанды құю).

Ауру ағымының сипатын анықтау: баяу, өршу кезеңдерімен өршімелі.Өмір тарихы

Жиі салқындау, суық тиіп ауыру, ылғалды бөлмеде өмір сүру немесе жұмыс істеу.Тексерудің физическалық әдістері

І). Науқасты қарау:а. Жағдайының ауырлығын анықтау: қанағаттанарлық, орта ауырлықта, ауыр, өте ауыр, естүссіз.б. Науқастың төсектегі қалпы: белсенді, пассивті (уремиялық комада), мәжбүрлік (паранефритте – науқас ауру жағында жамбас-сан және тізе буындарын бүгіп жатады), бүйрек ұстамасында мазасызданған.в. Ісінулер – беті бозарған, ісінген, қабақтары ісінген және көз шелдері тарылған. Бүйрек ауруларындағы ісіну жүрек тектіге қарағанда ерекшеленеді:• олар тез дамуы мүмкін «барлық дене бірден ісінеді», ал жүрек текті ісінулер баяу дамиды.• жүректік ісінулер бірінші аяқтардан басталады, ал бүйректік беттен, қабақтардан басталады. • бүйректік ісінулер жұмсақ және қозғалғыш, ісіну сұйықтығын бір жерден екінші жерге оңай ығыстырылады, ал жүректік ісінулер тығыздау және аз қозғалғыш келеді.• жүректік ісінулер кезінде бауыр ұлғаяды, ал бүйректік ісінулерде бауыр ұлғаймауы мүмкін.• бүйректік ісінулерде науқастар төмен жата алады және ентігу айқын болмауы мүмкін, ал жүректік ісінулерде науқас отыруға немесе басын басын жоғары қойып ұстауға міндетті, әйтпесе оны тұншығу мазалауы мүмкін. Бірақ көп жағдайларда бүйрек ауруларына жүрек-қантамыр жүйелерінің аурулары, бүйрек ісінулеріне жүрек жеткіліксіздігінің белгілері, соның ішінде жүректік ісінулер қосылуы мүмкін.

Бүйректік ісінулер байқалар алдында науқастар тез салмақ қоса бастайды, ол жасырын сұйықтықтардың – жасырын ісінудің болуынан болады. Ағзада көзге байқалмайтындай 5 л су жиналуы мүмкін. Бүйрек аурулары кезіндегі ісіну сұйықтығы тері асты май қабатында және т.б. тіндерде, қуыстарда серозды сұйық ретінде : плевра, ішастар, жүрек маңы қапшығы сияқты қуыстарда транссудаттар ретінде жинақталуы мүмкін. Аяқ-қолдың, бүкіл дененің ісінуі – анасарка деп аталады.г. Науқастың терісінің түсі - бозарған, анемияның қосылуы салдарынан.д. Теріде қышыну іздерінің болуы.Тілі құрғақ, ауыздан жағымсыз аммиак иісінің шығуы созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінің соңғы сатысында кездеседі. е. Паранефритте ауру бетіндегі бел тұсының домбығуы. Несеп-жыныс жүйелерін тексергенде бірінші бел тұсын қарайды, кейін бүйректерді терең пальпациялайды, бүйрек аймағын соққылап, бүйрек артерияларын тыңдайды. Одан кейін ерлерде қуық пен сыртқы жыныс мүшелерін тексереді.

Бүйректер құрсақ қуысының артында 11-12 кеуде және 1-2 бел омыртқа деңгейінде орналасады.

Қалыпты жағдайда олар дөңгеленген, тегіс беткейлі, тығыз эластикалық консистенциялы, ауырсынусыз, пальпацияланбайды.

Бүйректерді пальпациялау негізінен науқасты арқасымен жатқызып, үлкен дәретке отырғаннан кейін жүргізіледі. Терең бимануалды пальпация жасалады. Бірінші сол бүйректі анықтайды: оң қолдың алақанын іштің оң жақ бөлігіне тік бұлшықеттің қырынан қолдың саусақтары қабырға доғасы деңгейіне қоямыз. Сол қолдың алақанын оң жақ бел аймағына, 12 қабырға соңа қоямыз. Науқастың тынысы біркелкі, терең, құрсақтық тыныс алу түрі. Дем алғанда қолды жаймен құрсақ қуысына артқы қабырғаға жеткенге дейін енгіземіз. Бұл кезде сол қолдың саусақтарымен бел аймағын көтереміз. Нефроптозда бүйрек сезіледі. Егер сезілмесе, науқастан терең ішпен дем алуын сұраймыз, сонда ол төмен қарай ығысып, оң қолдың саусақтары оның астымен өтеді.

Пальпацияны абайлап, ауырсыну сезімін білдірмей жүргізу керек. Сол бүйректің пальпациясын да осылай жүргізеді. Бүйректің біреуінің көлемінің үлкен болуы ісікте немесе су жиналуда (гидронефроз) кездеседі. Екі бүйректің де ұлғаюы жиі поликистозда кездеседі.

Бүйрек аймағын соққылауды науқастың тұрған немесе отырған қалпында, екі жағын кезек-кезек жүргізеді. Дәрігер сол қолының алақанын тіке бағытта белге 12 қабырға аймағына

қояды және оң қолдың сыртқы жағымен қысқаша үзікті соққылау жасайды. Бұл кезде ауырсыну туындаса бүйрек-тас ауруында, пиелонефритте, паранефритте, яғни оң мәнді Пастернацкий симптомы деп аталады.

Қуық кіші жамбас қуысында орналасқан. Бірақ ол тек оның өте толған кезінде ғана пальпацияланады. Пальпация әдістемесі жуан ішектің пальпациялау әдістемесіндей. Перкуссияны кіндіктен шапқа қарай ортаңғы сызық бойымен жүргізеді, бұл кезде тимпаникалық дыбыс тұйық дыбысқа ауысады.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Бүйрек және несеп шығару жолдары ауруларымен ауыратын науқастар қандай шағым

айтады?2. Белгілі бір уақыт аралығында бөлінетін несепті қалай атайды?3. Олигоурия дегеніміз не?4. Анурия дегеніміз не?5. Полиурия дегеніміз не?

№9І) Тақырыбы: Несеп шығару жүйесі ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық

және лабораториялық әдістердің маңызы.

ІІ) Мақсаты: Несеп шығару жүйесі ауруларын тексеруде қолданылатын аспаптық және лабораториялық әдістердің маңызымен таныстыру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Дәрігер үшін несепті зерттеу өте маңызды, себебі бүйрек пен несеп шығару жолдарындағы

патологиялық үдерістер несептің қасиетіне әсер етеді. Зерттеуді таңертең, жыныс мүшелерін тазалап алғаннан соң таза ыдысқа алады. Ересектерде тәуліктік диурез 800-1500мл көлемінде, күндізгі диурез бен түнгі диурез қатынасы 3:1 тең.

A) Несептің физикалық қасиеттері. Қалыпты несептіңтүсі сабан-сары түсті. Мөлдірлігі – мөлдір. Несеп реакциясы - рН 5-тен 7-ге дейін.

Несептің рН өзгеруі тағам құрамына қарай болады, етті емдәм несептің қышқылды реакциясын, өсімдікті емдәм – сілтілі реакциясын көрсетеді.

Несептің салмағы (несептің салыстырмалы тығыздығы) 1,018 - 0,25 тең және ол бүйректің концентрациялық қызметінің сақталғанын аңғартады.

Б) Несептің химиялық қасиеттері. Ақуыз (протеинурия) қалыпты жағдайда тәулігіне 50-150мг немесе 0,033%-ға дейін.

Пайда болу орнына қарай протеинурияның түрлері:1. Пререналды – айқын гемолиз, тіндер ақуызының көптеп ыдырауына байланысты.2. Реналды – шумақтық және өзекшелік деп бөлінетін бүйрек патологияларына байланысты. 3. Постреналды – несеп шығару жолдарының патологияларына байланысты.

Қазіргі кезде несептің ақуыздық фракцияларын анықтап протеинурияның селективтілігін бағалайды (бүйрек сүзгілерінің таңдамалылығының жоқтығы және оның айқын зақымдалуы). Сапалық әдіспен анықталатын несепте ақуыздың байқалуын протеинурия деп атайды.

Глюкоза. Глюкозаның несептегі қалыпты концентрациясы 0,2 г/л дейін не анықталмайды. Несепте глюкозаның болуы (глюкозурия) оның қан құрамындағы концентрациясына және көбіне қант диабетінде, тиреотоксикозда, бауыр циррозында кездеседі.

Кетондық денелер. Қалыпты жағдайда несеппен тәулігіне 20-50мг кетон денелері бөлінеді. Кетонурия диабете кездеседі, сондықтан оны емдәмді дұрыстауүшін анықтайды.

Өт пигменттері - бнемесерубин. Дені сау адамның несебінде бнемесерубиннің минималды мөлшері кездеседі жәнеол сапалық сынамалармен анықталады. Бнемесерубинемия бауыр паренхимасының зақымдалуларында және өттің бөлінуінің бұзылуында (обтурациялық сарғаю) кездеседі.

B) Несеп тұнбасының микроскопиясы.Эритроциттер - қалыпты жағдайда несеппен мүлдем бөлінбейді немесе бірен-саран

кездесуі мүмкін. Гематурия бүйрек паренхимасының, зәр шығару жолдарының зақымдалуларында және ауыр физикалықкүш түскенде кездеседі.

Лейкоциттер - қалыпты жағдайда несепте ерлерде 0-3, әйелдерде 0-5 лейкоциттер көру алаңында байқалады. Лейкоцитурия бүйрек не несеп шығару жолдарындағы қабыну үдерістерін байқалтады.

Эпителиалды жасушалар – бірен-саран кездеседі. Жалпақ эпителий көптеп (пласттар) кездессе, оның диагностикалық маңызы өте зор болады, себебі ол лейкоплакия кезінде обыр алды жағдай ретінде қуықтың шырышты қабатының метаплазиясын көрсетеді.

Цнемесендрлер – тұнба элементтері. Гиалинді, дәнді, воск тәрізді, эритрацитарлы түрлерін ажыратады. Қалыпты жағдайда несепте бірен-саран гиалинді цнемесендрлер кездеседі. Басқа түрлерінің анықталуы бүйрек паренхимасының бұзылысын байқалтады.

Лейкоциттер мен жалпақ эпителий жасушаларының бірмезгілде анықталуы несеп шығару жолдарының төменгі бөлімдерінің бұзылыстарын айқындайды. Ураттар мен лейкоциттердің болуы несеп шығару түтігінің зақымдалуын айқындайды.

Форменных элементтер санын анықтау үшін (эритроциттер, лейкоциттер, цнемесендрлер) келесі әдістерді қолданады:

1. Несепті Нечипоренко бойынша анықтау- несепті бөлудің ортасында несеп порциясын алады. Дені сау адамда 1 мл несепте 2000-ға дейін лейкоциттер, 1000-ға дейін эритроциттер болады.

2. Несепті Амбурже бойынша анықтау – үшсағаттық кезеңде несепті жинақтайды. Таңғы несепті төгіп тастап, кейін әр 3 сағат сайын несепті жинап және 1 минут ішінде несеппен бөлінетін формалық элементтер санын анықтайды. Қалыпты жағдайда несепте 1 мин ішінде 2000-ға дейін лейкоциттер, 1000-ға дейін эритроциттер бөлінеді.

3. Несепті Аддис-Каковский бойынша анықтау әдісі – тәуліктік несептегі формалық элементтерді анықтау. Дені сау адамда тәулігіне 1-1,5 млн. эритроциттер, 2-2,5 млн. лейкоциттер және 100000-ға дейін цнемесендрлер бөлінеді.

Бұл әдістер жасырын лейкоцитурияны анықтау және несептегі лейкоциттер пен эритроциттердің артық болуын анықтауға мүмкіндік береді.

Бүйректерді функционалдық зерттеуНесептің салыстырмалы тығыздығы мен мөлшері бойынша бүйректердің жағдайын

функционалдық әдістермен анықтау. Сұйықтық жетіспегенде сау организмнен шығатын несеп аз ғана және салыстырмалы тығыздығы жоғары болады; керісінше организмге сұйықтық көп түскенде несептің мөлшері ұлғаяды, ал оның салыстырмалы тығыздығы төмендейді. Бүйректер осылай ішкі гомеостаздың тұрақтылығын қамтамасыз етеді.

Бүйректердің сусыз осмотикалық белсенді заттарды резорбция жасай алмауы – сұйылту қызметінің бұзылуына әкеліп соғады. Бүйректердің несепті қоюландыру және сұйықтандыру қабілеттерін зерттейтін сынақтардың ішінде ең көп тараған және физиологиялық жағдайда жасалатын сынақ Зимницкий сынағы. Бұл әдістің негізгі артықшылығы – бүйректердің функционалдық тексеруі науқастың қалыпты жағдайында жасалынады. Сынақ тәулік бойында жүргізіледі. Науқас несебін әрбір үш сағат сайын жинайды (8 порция). Жинап алғаннан кейін әр үлестегі несептің мөлшерін өлшеп, оның салыстырмалы тығыздығын анықтайды. Несептің түнгі және күндізгі үлестерінің мөлшерлерін салыстыра отырып, қай кездегі диурездің көп екенін анықтайды. Әрбір үлестің салыстырмалы тығыздығын зерттей отырып, оның тәулік бойына тербелісін және ең жоғарғы мөлшерін талқылауға болады. Қалыпты жағдайда күндізгі диурез түнгіден көп болады, несеп мөлшері ү.лестерде 50-250 мл дейін, ал салыстырмалы 1,005-тен 1,02-ге дейін. Бүйректердің функциялық жеткіліксіздігінде түнгі диурез көп болады (никтурия), себебі бүйректердің функцияның қабілетінің төмендеуінен жұмыс уақыты ұзарады. Бүйректердің қызметінің жетіспеушілігі күшейгенде несептің салыстырмалы тығыздығы төмендейді. Полиурия, никтурия және салыстырмалы тығыздықтың төмендеуі – бүйректердің функциялық жеткіліксіздігінің бірден-бір белгісі болып есептеледі.

Бүйректердің функционалдық күйін анықтайтын тура әдістерге бүйрек клиренсін анықтау және Реберг сынамасы- тәсілі жатады. Бүйрек клиренсі, яғни тазару коэффициенті дегеніміз – 1 минутте бүйрек қызметінің нәтижесінде белгілі бір заттан толық тазарған қан плазмасының мөлшері. Егер тазартылған зат бүйрек өзекшелерінде кері сіңбейтін болса және ол секреция жолымен бөлінбейтін болса, онда бүйрек клиренсінің мөлшері шумақ сүзіндісіне тең болады. Несепті 2 сағат немесе 1 тәулік бойы жинайды, диурезді өлшейді және креатинин мөлшерін анықтайды. Кейін арнайы формуламен шумақтық фильтрация мен реабсорбцияны есептейді.

Аспаптық зерттеу әдістері1. УДЗ – бүйректердің өлшемін, түрін, контурын бағалауға, парензима және астауша-тостағанша жүйесінің жағдайын анықтауға, кисталар, ісіктері тастардың бар-жоғын анықтауға мүмкіндік береді. 2. Рентгенологиялық зерттеу – суретті түсіруді төмендегідей жүргізген жөн: а) науқасқа пневмоперитонеум жасағаннан соң (оттегіні ретроперитонеалды және бүйрек маңы аймағына енгізу).б) экскреторлы урография жүргізу үшін науқастың көктамырына бүйректермен жақсы бөлінетін контрастты зат енгізіп, рентгенограммаға түсіреміз, оның көмегімен бүйректердің өлшемі мен орналасуын, олардың функционалдық қабілетін, астаушалардың өлшемі мен формасын, несепағардың орналасуын және тастардың болуын анықтайды. в) ретроградты пиелография – цитоскоппен бүйрек астаушаларына контрастты затты енгізеді. Бұл әдісті алдыңғы зерттеулер жеткіліксіз болғанда қолданылады. г) почечная ангиография - для определения расстройства кровоснабжения почек вследствие нарушения кровотока в почечной артерии.

3. Компьютерлік томография – анықтау қиын жағдайларда, негізінен ісіктік зақымдалуларда қолданылады.

4. Қуықты катетеризациялау – жұмсақ резеңкелі катетермен диагностикалық және емдік мақсатта жүргізеді.

5. Цистоскопия – цистоскоп көмегімен қуықты қарау, ол шырышты қабатты, ісіктердің, тастардың, папилломаның және ойылулардың болуын анықтау мақсатында қолданылады.

6. Бүйректердің биопсиясы – биопсиялық ине және аспирациялық шприц көмегімен тері арқылы микробиопсия жүргізеді. Мақсаты – ісіктің сипатын анықтау, созылмалы гломерулонефритті, амилоидозды анықтау.

7. Радиоизотопты зерттеу әдісі - созылмалы гломерулонефрит, пиелонефрит, бүйрек туберкулезі, амилоидозы және т.б. жағдайлардағы бүйректердің қызметін анықтау.

ІV) Иллюстрациялы материалдар: берілгенV) Әдебиет:негізгі: қосымша:

VІ. Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Күндізгі диурездің түнгі диурезге қатынасы қандай болуы керек?2. Қандай зақымдалуларда гематурия болады?3. Формалық элементтер (эритроциттер, лейкоциттер, цилиндрлер) санын анықтау үшін

қандай әдістер қолданылады?4. Катетеризацияны қандай мақсатта жүргізеді?

10І) Тақырыбы: Эндокриндік жүйе зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.

ІІ) Мақсаты: Эндокриндік жүйе зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістерін үйрену.

ІІІ) Дәріс тезистері:

Cұрастыру Науқастың арыз шағымдары. Эндокриндік жүйе ауруларымен сырқаттанған адамдардың шағымдары әр түрлі болып келеді. Олардың ортақ симтомдары тез шаршау, ұйқының бұзылуы, арықтау, ашуланшақтық, т.б. жатады. Науқастар терінің қышынуына (қант диабет, гипертиреоз), шаштың түсуіне (тиреотидит), дене мүшелерінің үлкеюіне (акромегалия), сүйектердің сырқырауы мен сынуына (гиперпаратиреоз, Иценко-Кушинг синдромы), бұлшықеттердің әлсіздігіне (бүйрек үсті безінің созылмалы жеткіліксіздігі), жүрек тұсының ауруы мен ретсіз соғуына (гипертиреоз, феохромоцитома) ұйқышылдық және ұмытшақтықтың пайда болғаннан (гипотиреоз), шөлге және зәрдің көп бөлінуіне (қант және қантсыз диабет) шағымдануы мүмкін. Бір сөзбен айтқанда, эндокриндік аурулар тұсында зақымданбаған ағзаларды және жүйелерді атау қиынға соғады. Науқастың даму тарихы мен өмір тарихы. Сұрастыру кезінде эндокриндік бұзылыстарға алып келетін, науқастың басынын кешірген ауруларына көңіл бөлу қажет. Мысалы, бүйрек үсті безінің қызметінің жеткіліксіздігі көп жағдайда туберкулез ауруынан кейін дамиды. Қалқанша бездің жедел қабынуы (тиреоидит) пневмония, жедел тонзилит немесе синусит сияқты аурулардың асқынуы болып табылады. Сондай-ақ тұқым қуалайтын бірқатар ауруларды (қантты және қантсыз диабет, жайылған токсиндік зоб, семіздік) байқалатындықтан, отбасылық анамнезін толық сұрастыру керек.Кейбір жағдайларда науқастың тұратын жеріне байланысты пайда болатын, мысалы, қоршаған ортада йод жетіспегендіктен эндемиялық зоб дамиды. Физикалық зерттеу әдістері Қарап тексеру Тек қалқанша безі мен аталық жыныс жұмыртқасын қарап және сипап тексеруге мүмкіндік бар. Алайда, басқа жүйелерді зерттей отырып, басқа да эндокриндік ағзалардың қызметін сипаттау өзгерістерді анықтаймыз: өзгеруі (ергежейліктік), дене мүшелерінің өлшемдерінің тепе-теңдігінің бұзылуы (акромегалия), түкті жабындының ерекшеліктері және т.б. Қалқанша безі ауруларында бет-әлпет өзгереді. Қорыққан не ашуланған адам көзқарасы, көздің ұясынан шыға орналасу (экзофтальм), жанары шектен тыс жарқыраған, кең көлемде ашылады. Мұндай бет-әлпет мағынасы facІ)es Bazedova деп аталады. Ол симптоматикалық нерв тітіркенуі нәтижесінде көз алмасын қозғалтатын бұлшықеттер тартылуының дамуынан пайда болады. Ал бүкіл көз шарасының (периорбитальды) ісінуі гипотериоз ауруының бір белгісі болып табылады. Ал қалқанша безінің бөлетін тиреоидты гормондардың жеткіліксіздігінің,керсінше көз алмасының ұясына кіріп кетуі энофтальм байқалады. Мойын тұсын қараған кезде оның пішінің өзгеруін байқауға болады, бұның бірден-бір себебі зоб болып табылады. Теріні зерттеу кезінде шамадан тыс тершеңдік (гипертиреоз), шамадан тыс пигменттің бөлінуі (гиперкортицизм), терінің салқын болуы және құрғауы, шаштың түсуі (гипотиреоз), әйелдерде түктердің ерекше дамуын (гирсутизм), бүйрек үсті бездерінің сыртқы қабаты қызметінің жоғарлауы (гиперкортицизм), қызғылт күрең түсті стрияларды - тері бетіндегі атрофия жолақтарын (гиперкортицизм, гипоталомо-гипофизарлық семіздік) анықтауға болады.Тері асты май қабатын қарағанда оның мөлшерден тыс жетілуін - семіздікті (қантты диабетпен қоса не өзіндік) немесе, керісінше, аз жетілуін - арықтауды (гипертиреоз, қантты диабет, гипокартицизм) көруге болады. Гиперкортицизмде май бет аймағының көп жиналып ол ай тәрізді дөңгеленеді (Иценко-Кушинг синдромы). Қалқанша бездері қызметінің төмендеуінен (гипотиреоз) тері астында ісінулер пайда болады. Кей кезде сүйектердің кеңінен жайылып өсуін, бұғана, төс, қабырға сүйектерінің қалыңдап өсуін байқаймыз (акромегалия). Пальпация Қалқанша безін зерттеуде сипап қарау әдісінің маңызы зор. Дені сау адамдардың қалқанша безі пальпациямен анықталмайды, оны тек кейде өте жүдеу адамдарда көруге болады. Пальпация әдісімен қалқанша безінің көлемі, тығыздығы, үлкею сипаттамасы ( біркелкі, яғни диффузды және түйін тәрізді) туралы мәліметтерді аламыз. Жұтынған кездегі оның қозғалғыштығын, ауру сезімнің бар жоғын бағалаймыз.

Қалқанша безін пальпация әдісімен тексеру үшін дәрігер науқасқа қарама-қарсы тұрады, екі қолдың І)І)-Vсаусақтарын бүгіп, төсбұғана –сүйірбұлшықетінің артқы жиегіне орналастырады, ал үлкен саусақтарын осы аталған бұлшықеттің алдыңғы шетінің астына кіргізіңкіреп ұстайды. Науқастан жұтынуды өтінеді,сол кезде қалқанша безі көмекеймен бірге ығысып, саусақтардың астымен өтеді. Қалқанша безінің алқымын үлкен саусақты ортаңғы сызыққа қойып, жоғары-төмен жүргізіп сипаумен анықтайды.

Перкуссия Бұл әдіспен төс сүйегі артында орналасқан қалқанша безінің үлкеюін анықтаймыз. Бұл жағдайда перкуторлық дыбыс тұйықталады.

Аускультация Диффузды улы зоб ауруы тұсында қалқанша безінің тамырларындағы қан айналымының жылдамдығы күшейеді. Сондықтан сол аймақты тыңдағанда шуыл естіледі.

Зертханалық зерттеу әдістеріБиохимиялық әдіс. Гликемия деңгейі ашқарынға анықталса (глюкозооксидазды және

ортотолуидинді әдістер) қалыпты жағдайда 3,3-5,5 ммоль/л (60-100мг/100мл), ал Хагерон-Иенсен бойынша 3,8-6,6 ммоль/л (70-120мг/100мл) болса, қантты диабет ауруы күмәнданбай-ақ қоюға болады. Қант мөлшері 8,88 ммоль/л (160мг/100мл-ден) жоғары болса - глюкозурия пайда болады. Сирек жағдайларда глюкозурия гипергликемиясыз өтеді, оны бүйректің қантты өткізу шегінің төмендеуімен түсіндіреді және керісінше, гломеруласклерозбен асқынған қантты диабет ауруында жоғары деңгейде гиперглекемия тұсында зәрде қант анықталмайды немесе ол өте аз мөлшерде кездеседі. Қантты диабетті анықтау үшін, глюкозотолераннты сынақ (ГТС) жүргізіледі. Науқас 75г. мөлшердегі глюкозаны қабылдайды. Гликемия мөлшерін 3рет анықтайды: глюкозаны қабылдаудан бұрын, глюкоза қабылдаған соң 1және 2 сағаттан кейін. Сау адамдардың қанындағы қант мөлшері 2сағаттан соң әдеттегі қалпына келеді. Егер ГТС диабеттік сипат алса, онда 1сағаттан соң гипергликемия дамып, 2сағаттан соң сол дейгейде сақталады, не аздап азайады, бірақ қалыпты жағдайдағыдан жоғары болып қала береді. Ал диабет ауруы белгілері болмаса, гликемия деңгейі 2 сағаттан соң бастапқы қалпына келеді. Кетоацидоз жағдайын анықтау үшін,қанда немесе зәрде кетон денелерін анықтайды. Егер организмдегі майлардың мөлшері сіңірілетін көмірсулардан артық болса, гиперкетонемия және гиперкетонурия байқалады. Көмірсулар жеткіліксіз енгізілсе, майлардың әдеттегі қалпы кезінде ацетон пайда болады. Сау адам тәулігіне 20-50мг кетон денелерін шығарады. Соңғы жылдары экспресс тест әдістері кеңінен қолданылатын әдейі диагностикалық қағаздары арқылы гликемия деңгейі (декстранол, декстростикс), глюкозурияны (глюкотест, лобстикс т.б.), гиперкетанурияны (кетостикс) анықтайды. Гликолизданған гемоглобин. Белоктар, оның ішінде гемоглобин, глюкозасы бар ерітіндінің ішінде ұзақ тұрса химиялық үдерістер нәтижесінде глюкозаның қалдықтарын өзіне қосып алады. Неғұрлым глюкоза ерітіндісі жоғары болса және ұзағырақ тұрса,соғұрлым гемоглобин молекуласының көп мөлшері гликолизденеді. Гликолизденген гемоглобин молекуласының өмір сүру уақыты аралығындағы глюкоза шоғырының орташа деңгейін көрсетеді. Қалыпты жағдайда ол жалпы гемеоглобиннің 4,6% құрайды, ал диабетпен ауыратын адамдарда бұл көрсеткіш 2-3 есе жоғарылайды. Радиоиммундық зерттеу Қанның құрамындағы гормондарды анықтайтын әр түрлі әдістер бар. Олардың ішінде радиоиммундық зерттеу әдістері соңғы жылдары кеңінен қолданылуда. Зерттейтін затымызға (антиген) алдын ала антиденелер дайындалады. Антигенді йод-125 немесе йод-131 мен таңбалап, антиденеге қосамыз. Осы қосындыға науқастың қанының сары суын қосамыз, ол таңбаланған антигеннің орнына таласады. Анықталып отырған затымызда неғұрлым гормондар көп болса, соғұрлым антиген-антидене кешеніндегі радиоактивті белгілер босайды. Одан соң антиген-антидене кешендерін бөлектеп алып оның радиактивтілігін өлшейді. Ол неғұрлым аз болса,соғұрлым антиген көбірек болады. Бұл әдіспен инсулиннің, тропты гормондардың, кортикостероидтардың мөлшерін өте дәл анықтаймыз.

Рентгенологиялық зерттеу Рентгенография әдісін қолдана отырып бастың ішіндегі түрік ерін пішінінің өзгреуін (гипофиз өспелері), бастың, аяқ-қол сүйектерінің үлкеюін (акромегалия), түтікті сүйектермен омыртқаның остеопарозын (гиперпаратиреоз, Иценко-Кушинг синдромы) байқаймыз.

Компьютерлік томаграмма мен ЯМР томография гипофизбен бүйрекүсті безінің өспелерін анықтайды. Қажетті жағдайда бүйрекүсті бездерін пневмоперитонеум жасау арқылы зертейді, (оксигеносупрарентгенография). Ультрадыбыстық зерттеу Адам өміріне қатерсіз, техникалық жағдайына оңай жүргізілетін ультрадыбыспен зерттеу әдісі кеңінен қолданылады. Әсіресе қалқанша безінің түйінді түрімен қуысты үдерістерін анықтауда бүйрекүсті бездерін зерттеуде кеңінен қолданады. Ультрадыбыспен қадағалай отырып, қалқанша безінің инемен тесу биопсиясы өткізіледі, алынған материал кейін гистилогиялық жолмен зерттеледі. Радиоизотоптық зерттеу Ішкі секреция бездерін зерттеуде радиоизотоптық әдістер кеңінен қолданылады. Мысалы, қалқанша безінің ауруларын анықтау үшін, радиоактивті йод-131 немесе пертехнитат (техниций-99 бен таңбаланған) қолданылады. Гамма камереның көмегімен жарық сезгіш қағазға гамма сәулелерін жазады, осылайша сканерлеу арқылы бездің мөлшерін, пішінін, зақымдану ошақтарын не оның біркелкілігін анықтайды. Радиоизотоптық сканерлеу бүйрек үсті бездерін зерттеуде қолданылады.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Эндокринді аурулары бар науқастардың шағымдары қандай болуы мүмкін? 2. Гипофизарлық нанизмде (ергежейліктік) науқастың бойы қандай болады?3. Қалқанша безінің функциялық әрекетінің жоғары болуынан дамыған ауру не деп аталады?4. Гипотиреоз дегеніміз не?

№11І) Тақырыбы: Пневмониялар.

ІІ) Мақсаты: Пневмонияның этиологиясын, патогенезін, ағымының клиникалық нұсқаларын, диагноздың клинико-зертханалық және рентгенологиялық верификацияларын, қазіргі жаңа емдеу әдістерімен таныстыру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Жіті пневмониялар (өкпенің қабынуы) – үдеріске респираторлық бөлімдерінің және

альвеола ішілік экссудацияның қосылуымен сипатталатын, этиологиясы, патогенезі, морфологиялық сипаты бойынша өкпенің жергілікті инфекциялық ауруы. Уақытша еңбекке жарамсыздық уақыты шамамен 25,6 күнді (12,8-ден 45 күнге дейін) құрайды.

Пневмонияның көпшілігінің туындауы салқындаумен, суықтап ауырумен, басқа да ағзаның қарсы тұру қызметінің нашарлауында байқалады. Әсіресе контактісіз екіншілік пневмонияның дамуында айқын байқалады. Үдеріске альвеоланың енуі – үдерістің тек қана негізін түсіндіріп қана қоймай, сонымен қатар өкпенің мына құрылымдарының: вентиляциялық-перфузиялық бұзылысының, сықырлаушы сырылдардың, рентгенологиялық айқындалатын паренхиматозды инфильтрациялық зақымдалу симптоматикасының бар екендігін жіктеуге де мүмкіндік береді. Қабыну үдерісі барлық құрылымына өткеніне қарамастан, және интерстициялық компоненторын алса да, бұл бағытта интерстициялық пневмония диагнозын қою үшін үлкен жауапкершілікпен қарау керек.

Этиологиясы. Патогенезі. Жіті өкпе ауруларын тудырудағы пневмококтардың маңызды орны бар екендігі көптеген жылдар бойы дәлелденіп келеді. Пневмококтың 30-дан астам түрлері кездеседі. Пневмония қоздырғышы соңғы жылдары ауруханаішілік инфекция және басқа да антибиотиктерге тұрақты штаммдары артып келеді. Өзгеріске тіпті мибробтық агенттің ауысуы да тиімсіз емге әкелуі мүмкін. Ең жиі түсу жолына – бронхогенді жол жатады. Пневмония көбіне оң өкпенің төменгі және ортаңғы бөлімінде туындайды, себебі мұнда ұйқы кезінде бронхиалды сөл артық жиналады. Осылайша, пневмониялар дегеніміз – өкпе тінінің паренхимасында және аралық тіндердегі инфекциялық табиғатты жіті экссудациялық қабыну үдерісі, жиі үдеріске тамыр жүйесі де енеді.

Жіктелуі.Тәжірибелік мақсатта қазіргі ғылыми деңгейді айқындайтын, пневмонияның жалпы ортақ

жіктелуін қолданған жөн. Бұл талаптарға 1-кестеде көрсетілген Е.В.Гембицкого және бірн.авт. (1984) бойынша жіктемесі.

1-кестеЭтиологиясы

бойыншаПатогенезі бойынша Клинико-

морфол.белгілері

Орналасуж/е

ағымы

Ауырлы-ғы

Ағымы

1. бактериалды2. вирусты3. орнитозды4. риккетсиозды5. микоплазмалық6. саңырауқұлақты7. аралас

1. біріншілік2. екіншілік:-инфаркт-пневм.-аспирациялық-жарақаттық-операц.кейінгі-септикалық-СБӨА фонында-т.б. екіншілік

1.парен-химатоз:-крупоз;-ошақты;2.интерстициалы

1.Бір-жақты:-тоталды-бөліктік-сегментсуббөліктіорталық2.Екі-жақты

Өте ауыр

Ауыр

Орта ауырлық

жеңіл,абортивті

-жіті

-ұзаққа созылған

Қазіргі кезде пневмонияның морфологиялық көрінісінің этиологиялық ерекшеліктері бекітілген. Бұл арқылы жіті пневмонияларды емдеуге жаңа – этиологиялық бағытта келуі анықталады. 2-кестеде этиологиясы бойынша кең таралған пневмониялардың халықаралық жіктелуі көрсетілген.

2-кестеНозологиялық түрі Қоздырғышы Вирусты Аденовирус,

респираторлы-синцитиалды,

парагриппПнвмококкты (крупозды, бөліктік) ПневмококкФридлендерлік Клебсиелла

Көкірің таяқшасыАфанасьев-Пфейфер таяқшасы

Стрептококкты СтрептококкСтафилококковая Патогенді стафилококкЛегионерлер ауруы LegІ)onella pneumonІ)ae, ішек таяқшасы,

қарапайымдарМикоплазмалық Итон агентіЖұқпалы аурулар және микоздар кезіндегі пневмониялар: қызылша, орнитоз, коклюш, туляремия, сібір күйдіргісі, аспергиллез, кандидоз, гистоплазмоз

Хламидиялар

Ку қызбасы Бернет риккетсиялары Жіті ағымды пневмония 4 аптаға дейінгі мерзімде жазылумен аяқталады. Сауығудың клиникалық критерийлеріне – науқастың өзін сезінуі мен жағдайының қалыптануы, пневмонияның физикалды және рентгенологиялық белгілерінің жойылуы, зертханалық көрсеткіштерінің қалыпты болуы жатады. Жіті пневмонияның ұзаққа созылған ағымы, негізінен уақытылы басталмаған не дұрыс емес ем, кеш госпитализация, бұрыс диагностика, ағзаның реактивтілігінің төмендеуі, бронх өткізгіштігінің бұзылуы, негативті кәсіби және экологиялық факторларға байланысты туындайды.

Крупозды пневмония – өкпенің бірмезгілде бүтіндей бір немесе бірнеше бөліктерінің зақымдануымен, сол сияқты қабыну үдерісіне өкпе қабының да қосылуымен сипатталатын ауру. Оның үлес салмағы 12.3-23.7% құрайды. Кәдімгі І-ІІІ типті пневмококктармен шақырылады. Оған жіті жұқпалы үдерістің сипаттары тән: - кенеттен жіті басталуы;- дене температурасы 39-40º С дейін жетеді, оның сипаты мен ұзақтығы заманауи және адекватты емге байланысты болады;- жөтел «тотық түсті» қақырықпен;- тыныс алу кезіндегі зақымдылған жағы бүйіріндегі жіті ауырсыну;- айқын интоксикация;- тыныс жетіспеушілінің белгілері (тыныштық күйдегі ентігу, цианоз);- герпес;- перкуторлы дыбыстың қысқаруы, дауыс дірілінің күшеюі, бронхиалды тыныс, қатты, әлсіреген везикулярлы тыныс;- крепитация, ылғалды және құрғақ сырылдар, плевраның үйкеліс шуы;- жүрек тондарының тұйықталуы, тахикардия, артериалық гипотония, миокардит;- қанда: лейкоцитоз 10.000 дейін және одан жоғары, ЭТЖ 30 мм/сағ және одан жоғары, нейтрофилез, анэозинофнемесея; +СРБ;- рентгенологиялық – полисегментарлы зақымдалу;- сыртқы тыныс қызметі: обструктивті және рестриктивті, немесе аралас бұзылулар;Әсер етуші фактор: ЖРВИ, салқындау; Қауіп факторлары: темекі тарту, алкоголизм;Қосымша: созылмалы бронхит, жүрек-қантамыр аурулары; Ағымы: жиі ұзаққа созылған 60% жағдайда;Сауығу мерзімі : 22.3-47.3 күн.Рентгенологиялық көрінісі: сегментарлы және полисегментарлы гомогенді қараю, өкпе суретінің күшеюі, оның элементтерінің бұлынғырлануы, өкпе түбірінің құрылымсыздығы, бөлікшеаралық және костальды плевраның реакциясы.

Емі - ерте, рационалды, микрофлора мен антибиотиктерге сезімталдығын ескере отырып, кешенді болуы керек.Антибактериалды ем; интоксикацияның төмендету; микроциркуляции жақсарту; тотығулық үдерістерге әсер ету, иммуномодуляциялық терапия; симптоматикалық терапия; реабнемесетация.

Антибактериалды терапияның мақсаттары:

Антибиотиктің анықталған қоздырғышқа және оның препаратқа сезімталдығына (тұрақтылығына) сай келуі; оптималды дозалау; асқынулар мен сәйкес патологияны ескеру; мүмкін болатын жанама әсерлердің алдын алу; тағайындалудың негізделген ұзақтығы; препараттың әсер ету спектрін және оның фармакокинетикасы мен фармакодинамикасын препараттың құнын білу.

Антибиотикті дене температурасы тұрақты қалыпқа келгенше және қосымша 3-4 күн, ауыр жағдайларда – инфильтраттың толық сіңірілуіне дейін.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Жіті пневмонияға анықтама беріңіз.2. Крупозды пневмонияға анықтама беріңіз.3. Антибактериалды емнің принциптерін атаңыз.

№12І) Тақырыбы: Артериялық гипертония.

ІІ) Мақсаты: Артериялық гипертонияның этиологиясын, патогенезін, клиникасын және анықтауын үйрету.

ІІІ) Дәріс тезистері: Артериялық гипертония немесе артериялдық гипертензия – артериялдық қысымның

жоғарылауын білдіретін симптом. Артериялдық гипертензия гипертониялық аурудың және басқа да симптоматикалық артериялық гипертонияның негізгі белгісі болып табылады.

АГ жіктелуі Категориясы САД (мм с.б.б.) ДАД (мм с.б.б.)

Оптималды <120 (100 -119) <80 (60 -79)Қалыпты <130 (120 -129) <85 (80 -84)

Жоғары қалыпты 130-139 85-891 дәрежесі жеңіл 140 -159 90 -99

2 дәрежесі орташа 160 -179 100 - 1093 дәрежесі ауыр >180 >110

Аяқтағы қалыпты сандары 150-180/90-100 мм с.б.б. (аяқтардағы АҚ қолдағыға қарағанда 20-40 мм с.б.б. жоғары).

Гипертониялық ауру (эссенциалды гипертензия) жүрек-қантамыр ауруларының ең жиі тараған түріне жатады. Гипертониялық ауру барлық артериялдық гипертониямен ауыратындардың 65-75%, симптоматикалық артериалық гипертониямен ауыратындар - 25-35% құрайды.

АГ синдромының белгілеріБастапқы кезеңдерінде науқастар еңбекке қабілеттіліктің төмендеуіне, жалпы әлсіздікке,

жұмысқа ден қоя алмауына, ұйқысыздыққа, өтпелі бас ауруына, бас айналуға, құлақтың шуылдауына, бастағы ауырлық сезіміне, кейінірек физикалық жүктеме кезіндегі ентігуге, бас ауруы мен бас айналудың тұрақты сипат алуына шағымданады.

Ағымының 4 нұсқасын ажыратады:1 - қатерлі (тез өршитін);2 – баяу өршитін;3 - өршімейтін;4 – қайтымды дамуымен;

Қатерлі түрінде АҚ бастапқы кезден-ақ тез өршиді, АҚ өте жоғары сандарына жетеді ( 220/130-140 мм с.б.б. жоғары), көз түбінің торқабықтың және көру нервінің ісінуі ретінде зақымдалады, геморрагиялар болады; бүйрек тамырларындағы органикалық өзгерістер (фибриндік некроз) орны алуы да жиі кездесіп отырады. Сонымен қатар гипертониялық энцефалопатиялар, ми қанайналымының бұзылысы, жіті солқарыншалық және бүйректік жеткіліксіздік дамиды.

Гипертониялық кризГипертониялық ауруға кезеңді түрде АҚ көтерілуі – гипертониялық криздер тән.

Криздердің дамуына психикалық жарақаттар, жүйкелік қозу, атмосфералық қысымның ауытқуы әсер етеді. Гипертониялық криз әртүрлі ұзақтықтағы (бірнеше сағаттан бірнеше күнге дейін) АҚ кенеттен көтерілуімен байқалады, ол бастың бірден ауыруымен, бас айналумен, ыстық сезімінің болуымен, тершеңдікпен, жүрек қағуымен, жүрек тұсының шаншып ауруымен, кейде көрудің бұзылуымен, жүрек айнумен, құсумен сипатталады. Ауыр жағдайда криз кезінде естен тану да болуы мүмкін.

Криз кезінде науқастар қозулы, қорыққан, немесе әлсіз, ұйқышыл, тежелген күйде болады. АҚ кенет жоғарылайды. Пульсі жиіленген, бірақ өзгермеуі немесе баяулауы да мүмкін, оның кернеулігі жоғарылайды. Кеш сатыларында, яғни ауруда органикалық бұзылыстар пайда болғанда, криз уақытында ми қанайналымының бұзылуы, миокад инфаркті, жіті солқарыншалық жеткіліксіздік дамиды.

Симптоматикалық артериалдық гипертензияларды 5 топқа жіктейді.Симптоматикалық артериалдық гипертензиялардың жіктелуі (екіншілік гипертензиялар):

І). Бүйректік гипертониялар:1. Туа пайда болған ақаулар - гипоплазия, гидронефроз, поликистоз, патологиялық қозғалмалы бүйрек; артерияның атрезиясы мен гипоплазиясы, аневризмалар, артериовенозды фистулалар.

2. Жүре пайда болған ақаулар - диффузды гломерулонефрит, созылмалы пиелонефрит, амилоидоз, диабеттік гломерулосклероз, жүйелі васкулиттер (түйінді периартериит, қызыл жегі, склеродермия), бүйректер инфаркті, туберкулезі, ісігі.3. Жүре пайда болған магистралды бүйрек артерияларының ақаулары - атеросклероз, тромбоз, кальциноз, эмболиялар, аневризмалар, фибромускулярлы дисплазия, аортоартериит, эндоартериит, тыртықтар, гематомалар, неоплазмалар, жаншылып жатқан магистралды бүйрек артериялары, бүйрек көктамырларының стеноздары және тромбоздары.ІІ). Жүрек және ірі артериялардың зақымдалуымен жүретін гипертониялар – қолқа коарктациясы, атеросклерозы, ұйқы және мықын артерияларының стенозирдаушы зақымдалулары, қолқа қақпақтарының жеткіліксіздігі, толық атриовентрикулярлы бөгеме.ІІІ). Эндокринді гипертониялар - феохромоцитома, біріншілік альдостерома, кортикостерома, тиреотоксикоз, Иценко-Кушинг ауруы.ІV). Орталық гипертониялар - энцефалит, полиомиелит, ісіктер, жарақаттар. V). Қосарланған зақымдалулардағы гипертония - бүйрек артерияларының, бүйрек паренхимасының және оның магистралды артерияларының, бүйрек үсті безі мен бүйректің, бүйректің әртүрлі паренхиматозды ауруларында.

АГ синдромының диагностикасы1. Отырған, жатқан қалпында АҚ 2-3-рет өлшеу; 2. Бойының ұзындығын, дене салмағын, бел мен мықын айнала шеңберін өлшеу,

бел/мықын өлшемдерінің қатынасын есептеу; 3. Гипертониялық ретинопатияның дәрежесін анықтау үшін көз түбін тексеру; 4. Жүрек-қантамыр жүйесін тексеру: жүрек көлемін, тондардың өзгеруін, шулардың

болуын; жүрек жеткіліксіздігі белгілерін; ұйқы, бүйрек және шеткері артерияларының патологияларын, қолқа коарктациясын;

5. Құрсақ қуысын тексеру (тамырлық шулар, бүйректердің ұлғаюы, қолқаның патологиялық пульсациясы);

6. Шеткері артериялардың пульсациясын және аяқтардағы ісіктерді анықтау;7. Цереброваскулярлы патологияны анықтау үшін жүйке жүйесін тексеру.Міндетті зерттеулер, емнің алдында нысана ағзалардың зақымдалуы мен қауіп

факторларын анықтау қажет:- несеп анализі;- жалпы қан анализі лейкоформуласымен;- қан анализі (калий, натрий, креатинин, глюкоза, жалпы холестерин және жоғары

тығыздықтағы липопротеидтер);- 12 тіркемедегі ЭКГ. Қосымша зерттеулер:- кеңейтілген қанның биохимиялық анализі: холестерин, төменгі тығыздықты

липопротеидтер, триглицеридтер, несеп қышқылы, кальций, гликозирленген гемоглобин;- креатинин клиренсін анықтау;- плазмалық рениннің белсенділігін, альдостерон, ТТГ, Т4 деңгейін;- тәуліктік несепті тексеру (микроальбуминурия, тәуліктік протеинурия, несеппен

катехоламиндердің экскрециясын);- эхокардиография сол қарыншаның гипертрофиясын, систолалық және диастолалық

қызметін анықтау үшін;- бүйректердің УДЗ;- АҚ тәуліктік мониторинг жүргізу; І) - ангиография;- компьютерлік томография.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Артериялық гипертонияға анықтама беріңіз.2. АҚ бастапқы сатысында науқастар қандай шағым білдіреді?

3. Емнің алдында нысана ағзалардың зақымдалуы мен қауіп факторларын анықтау мақсаты үшін қандай әдістер қолданады?

№13І) Тақырыбы: Созылмалы гепатит және бауыр циррозы.

ІІ) Мақсаты: Созылмалы гепатит пен бауыр циррозының этиологиясын, патогенезін, клиникасы мен диагностикасын меңгеру.

ІІІ) Дәріс тезистері: Созылмалы гепатит (СГ) – этиологиясы әртүрлі, 6 айдан ұзақ бауырдың созылмалы

диффузды қабыну-дистрофиялық ауруы.СГ этиологиялық факторлары:

1. Вирус. СГ вирусты гепатиттің А түрімен ауырғаннан соң 1-2% жағдайда, ал вирусты гепатиттің В түрінен соң 20% жағдайда туындайды. Кейде дельта-вирус, вирус С, Е түрлерімен ауырады, яғни олардан кейін бауыр ауруларымен белсенді ауырғаннан кейін 80% кем емес жағдайда туындайды.2. Алкоголь, ол бауырдың майлы дистрофиясымен қатар созылмалы алкогольды және жіті гепатитті тудырады.3. Созылмалы өндірістік интоксикациялар (хлорланған көмірсутегілер, бензол және оның гомологтары, қорғасын, фосфор, сынап, марганец және т.б.)4. Бауырдың гепатотоксикалық әсері бар дәрілермен зақымдалулары (туберкулезге қарсы препараттар, антибиотиктер, сульфаниламидтер, аспирин, аминазин, анаболикалық стероидтар, метатрексат және т.б.). негізінде кез-келген дәріні ұзақ уақыт немесе оны үлкен дозада қолданса, бауырдың қызметіне және құрылымына қолайсыз әсер етеді. 5. Аутоиммунды (люпоидты) СГ – ағзаның иммунды реакциясының өзгеруі нәтижесінде дамиды.6. Метаболикалық СГ - альфа 1-трипсин жеткіліксіз өндіруінен, Вильсона-Коновалова нәтиджесінде дамиды.7. Бейспецификалық реактивті гепатит – АІТ аурулары вирусты гепатиттің ағымына қолайсыз әсер етуінде.8. Холестатикалық гепатит – бауырдың экскреторлы функциясының бұзылуында дамиды.

Патогенезі: СГ кезінде ағзаның иммундық жүйесінің қалыптаспауында, әсіресе генетикалық бейімділігі бар адамдарда дамиды. Нәтижесінде вирусқа қарсы антиденелер жеткіліксіз бөлінеді, гепатоциттер Т-жасушалармен және антиденелермен бұзылады, содан гепатоцит элементтеріне аутоантиденелер түзіледі. Содан соң жасушалық лимфоцитарлы инфильтрация, порталды жолдардың фиброзы дамиды. Созылмалы А гепатитінде гепатоциттер сатылы түрде некрозданады.

Клиникасы: әртүрлі, негізінен:1. Оң жақ қабырға астының тұрақты түрде, сыздап ауыруы. Физикалық жүктеме және

салқындағанда күшейеді. Сирек иррадиация береді, егер берсе, онда оң жақ жауырынға. 2. Диспепсиялық синдром жүрек айну, тәбеттің жоғалуы, эпигастрийдегі ауырлық сезімі,

кекіру, ас дәмінің бұрмаланып сезілуі, ауыздағы ащы дәм, іштің ұлғаюы, іш қату. Жүрек айну тағам және дәрілер қабылдаған соң күшейеді.

3. Астеновегетативті синдром - әлсіздік, шаршағыштық, еңбекке қабілеттіліктің төмендеуі, жиі «бауырлық жалқаулық» - күндіз сағат 5-6-ға дейін төсектен тұрмай жатуы, невроздылық, ипохондрия, дене салмағының төмендеуі, ұмытшақтық.

4. Кіші бауырлық жеткіліксіздік түріндегі симптомдар: қызыл иектің қанталауы, мұрыннан қан кету, терінің қышуы, несептің қараюы, нәжістің ақшылдануы, меноррагия, сарғаю, тамырлық жұлдызшалар, тырнақтардың бұзылуы.

5. Бауырдан тыс симптомдар – кезеңді түрде немесе ұзақ қызба, буындардың ауырсынуы, деформациясыз және қозғалысының шектелуімен, спленомегалия, бұлшықеттердің ауырсынуы.

Объективті: қарағанда терінің түсі сұр-қоңыр түсті, дене, мойын, бетте жиі терілік бөртпелер, тамырлық жасушалар, терілік телеангиоэктазиялар, тырналған орындар, ерлерде гинекомастия, бауырлық алақан (алқызыл-қызыл тері), бауырлық тіл, түктердің артуы, тырнақтардың өзгеруі. Васкулит көріністері – қанның ұю қызметінің бұзылуы және тромбоцитопенияға байланысты.

Бауырдың 2см-ден жоғары ұлғаюы және оның тығыздалуы – гепатомегалия деп аталады. СГ кезіндегі спленомегалия көбіне порталды гипертензияға байланысты болады. Сарғаю, эпизодты басталады, өршумен байланысты және бауырдың экскреторлы қызметінің бұзылуы туралы мәлімет береді.

Лимфоаденопатия – үдерістің белсенділігінің белгісі және ретикулоплазмоцитарлы жүйе реакциясымен байланысты. Қызба – бауырлық жасушалардың ыдырауы және иммунды жүйенің бұзылуы нәтижесінде туындайды, ал буындық синдром бауырдағы патологиялық үдерістің белсенділігін дәлелдейді.

Диагностикасы:1) зертханалық белгілер:a) қан сарысуында билирубиннің (байланысқан), трансаминаза ферменттерінің (ACT,

АЛТ), лактатдегидрогеназының ЛДГ5 – фракцияларының, сілтілі фосфатазаның жоғарылауы - бауырлық-жасушалық жеткіліксіздігін айқындайды.

b) қан сарысуындағы альбуминдер, протромбин, холестерин, холинэстераза деңгейінің төмендеуі холестатикалық синдромда, яғни бауырдың дезинтоксикациялық қызметінің бұзылуында кездеседі.

с) ЭТЖ жоғарылауы, альфа-глобулиндер деңгейінің жоғарылауы, тұнбалық сынамалардың өзгеруі, иммуноглобулинов деңгейінің өзгеруі (тимол, С-реактивті ақуыз, гексоза, тетракомпоненттің төмендеуі) – мезенхималды - қабыну синдромына тән, ол үдерістің белсенділігін дәлелдейді.

d) тікелей емес билирубиннің, холестериннің, бетта-липопротеидтің, сілтілі фосфатазаның, альфа - глютаматтранспептидазаның, өт қышқылдарының, фосфолипидтердің жоғарылауы және несептегі уробилиногеннің төмендеуі - бауырдың экскреторлы қызметінің нашарлауын (холестатикалық синдром) айқындайды.

e) гиперспленизмде анемия, тромбоцитопения, лейкопения байқалады.2) УДЗ – бауырдың құрылысы мен өлшемдерін анықтайды.3) Бауырды сканирлеу – радиоизотопты зерттеу.4) Магнитті томография.5) Бауырдың тері арқылы пункциялық биопсиясы.Бауыр циррозы (БЦ) – бауыр жасушасының дистрофиясымен, оның құрылымының

өзгеріп, тыртықтанып бүрісуімен бауыр қызметінің жеткіліксіздігінің ұдайы өршуімен сипатталады.

Бауыр циррозы созылмалы гепатиттің 60% жағдайында кездеседі. Этиологиясына қарай цирроздың түрлері:

1. бауырдың вирусты зақымдалуы нәтижесінде 2. созылмалы алкоголизм нәтижесінде 3. холестатикалық (холестаз)4. конституциональды-жанұялық (тағам рационында ақуыздың, витаминдердің

жеткіліксіздігі)5. токсико-аллергиялық фактор6. созылмалы инфекция фонында дамитын (туберкулез, мерез, бруцеллез) және т.б.

факторлар.Патогенезі: бауыр циррозы морфогенезбен байланысты. БЦ даму механизміне

қайталанып отыратын этиологиялық себеп – шарттардың әсерінен әртүрлі бауырлық тіндердің некрозы мен бауыр ретикулиндерінің тірегінің төмендеуінің мәні зор. Бауыр паренхимасының сақталған бөлігінің қанмен жабдықталуы бұзылып, тыртықтың пайда болуына әкеп соғады. Некроз ошағынан түскен вирустық ыдыратқыштар өсуінен сақталған жасушалар қалпына келуі күшейеді. Түзілген түйіндік регенерат, айналасындағы қан тамырлары өтетін тіндерді қысады. Қан ағуының бұзылуынан қақпалық көк тамырда қан қысымының көтерілуінің және қанайналым нашарлаған соң өлі еттенудің дамуына әкеледі. Ақаулы айналым түзіледі: некроз - қабыну - неофибриллогенез – гепатоциттердің қанмен қамтамасыз етілуі бұзылуы - некроз – дәнекер тінінің өсуі.

Клиникасы: Бауыр циррозының клиникалық көрінісі бауыр жасушаларының зақымдануының дәрежесіне байланысты болады. Бауыр аймағында ауыру сезімінің пайда болуы оң жақ қабырға астынан бүкіл ішке ауыру сезімінің жайылуы, сыздаған ауыру сезімі физикалық жүктемеден кейін немесе қою майлы тағам жегеннен кейін сезіледі. Ауыру сезімі бауырдың сыртқы қабығының керілуімен ұлғаюынан немесе өлі еттену ошақтарының бауыр қабығына жақын орналасуынан болады. Диспепсиялық көріністер тәбетінің төмендеуінен немесе жойылуынан, оң жақ қабырға астында тамақтанғаннан кейін ауыру сезімінің пайда болуымен, жүрек айнуы, құсу, іштің кебуі (әсіресе майлы тағам қабылддағаннан кейін), негізінен өттің секрециясының бұзылуы асқорытудың бұзылуына әкеліп соғады, ол алкогольді гастроэнтеритпен

өт жолдары дискенизиясының қатар өтуімен байланысты болады. Науқастың жұмысқа қабілетінің төмендеуі, жалпы әлсіздік, тез шаршағыштық, ұйқысының бұзылуы бауыр циррозы кезінде жиі байқалады.

Көріп қарап тексергенде БЦ мынандай белгілерді байқауға болады: жүдеу – бауырдың қақпалық циррозымен ауыратын науқастарға тән, ауырудың қатты ұлғайған кезінде, науқастардың тері асты май қабатының жоғалуы ғана емес, бұлшықеттердің де семуі болады, әсіресе иық бұлшықеттерінің семуін бірден байқауға борлады. Мұндай науқастарға тән көрініс: бет әлпеті азыңқы, терісі бозарған, сарғыш, тілі мен ерні ашық қызыл түсті, теріде эритемалар, аяқтары жіңішкеріп, іші ұлғайған, аяқтары ісінген, құрсақ қабырғаларында, тері асты көктамырларының үлкейіп көрінуі байқалады.

Сарғаю билиарлы цирроз ауруынан басқа жағдайларда да кездеседі, ол бауырлық тіндердің некрозына байланысты, гепатоцеллюлярлы жеткіліксіздігімен көрінеді. Сарғаюға тән белгі нәжістің түссізденуі, ұлтабардың ішіндегі сұйықтықтың құрамында оттегінің болуымен сипатталады, кейде теріде қышыну белгілері болады. Цирроздың «кіші» белгілері:

1. қан тамырлық «жұлдызшалар», олардың көбеюі аурудың өршуін көрсетеді2. алақандағы эритемалар («бауырлық алақан»)3. қызыл, жалтыраған ерін, ауыз қуысы шырышты қабаты қызарған, тілі жылтыр,

тегістелген, қызыл4. ерлерде гинекомастия, әйелдерде аменорея5. ксантоматозды терідегі дақ6. саусақ басы барабан таяқшалары тәрізді, терісі қызарған. Шемен – қақпалық циррозға тән белгі. Сарысу біртіндеп жиналып, ол үлкен мөлшерге

жетеді, сол кезде науқастарда ентігу байқалады. Пальпацияда – бауыр ұлғайған, тығыз, беткейі тегіс емес. Төменгі қыры өткір.Көкбауыры ұлғайған - спленомегалия. Аускультацияда – систолалық шу, тахикардия.Зертханалық мәліметтер: қанда анемия, лейкопения, тромбоцитопения және ЭТЖ

жоғарылауы. Байланысқан билирубин жоғарылайды, сілтілі фосфатаза белсенділігі, жалпы липидтер, фосфолипидтер және холестерин, альфа-глобулиндер және бетта-липопротеидтер деңгейі артады.

Несепте – уробилиноген және нәжісте - стеркобилиноген.Бауырда қабыну үдерісінің белсенділігі артса, альфа2-глобулиндер, ал сарғаюда - бетта-

глобулиндер деңгейі артады.Бауыр функциясы зақымдануының сезімталдық көрсеткіші болып

сарысудағыхолинэстераза белсенделігінің төмендеуі табылады. Цирроз өршігенде трансаминаза белсенділігі артады.

Аспаптық зерттеулерден қолданылатындары:1. Радиоизотопты сканирлеу, мұнда изотоптардың шашыраңқы таралуын көреміз. 2. УДЗ – қақпа көктамырының жағдайын, диаметрін анықтайды. диаметрінің 1,4мм-ден

артуы циррозға тән.3. Асқорыту жолының рентгеноскопиясында өңеш көктамырларының варикозды кеңеюін

анықтайды.4. Фиброгастроскопия.5. Компьютерлік томография.Аурудың ағымы әдетте өршімелі. Ұзақтығы орташа 3-5 жыл.БЦ асқынулары:1. Гепатолиеналды синдром, ол гиперспленизммен, яғни бауыр мен көкбауырдың

ұлғаюымен сипатталады.2. Ісінулік-шемендік синдром.3. Энцефалопатия.4. Кеңейген өңеш көктамырларынан қан кету.5. Гепатореналды синдром - ерте азотемия, мочевина белгілерімен, тәуліктік диурездің

төмендеуі, шөлдеу және т.б.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Созылмалы гепатитке анықтама беріңіз.2. Бауыр циррозына анықтама беріңіз.3. СГ негізгі этиологиялық факторларына не жатады?4. Цирроздың «кіші» белгілерін атап шығыңыз.5. БЦ асқынуларын атап шығыңыз.

№14І) Тақырыбы: Анемиялар.

ІІ) Мақсаты: Анемиялардың этиологиясын, патогенезін, клиникалық көріністері мен оларды анықтау жолдарын үйрету.

ІІІ) Дәріс тезистері: Анемилар – қан көлемінің бірлігіндегі эритроциттер саны мен гемоглобин құрамының

төмендеуімен сипатталатын патологиялық жағдайлар. Анемиялардан гидремияларды ажыратуымыз керек, ол кезде де эритроциттер құрамы төмендейді. Сонымен қатар анемиядан олигемияны ажыратуымыз керек, ол кезде ағзадағы жалпы айналымдағы қанның жалпы салмағы төмендейді. Анемияның төмендеуі ағзаның өмір сүруінде айқын байқалады. Анемияның белгеле бір дәрежесінде мүшелер мен жүйелерде оттегі тапшылығы – гипоксия байқалады. Анемияның кез-келген түрінде ағзада компенсаторлық үдерістер орын алады: а) қанайналым қарқындылығы жоғарылайды – жүректің соғу және минуттық көлемі жоғарылайды; тахикардия туындайды, қанайналым жылдамдығы артады; б)қанның қайта таралуы болады – олардың деполардан шығуы, шеткері тіндердегі қанмен қамтамасыз етілуі шектеледі; в) тіндердің оттегімен қамтамасыз етілуі төмендеуі нәтижесінде тіндік тыныс алудағы анаэробты үдерістердің рөлі артады; г) сүйек кемігінің эритропоэтикалық функциясы жоғарылайды.

Жіктелуі. Шығу тегіне қарай анемияның келесі түрлерін ажыратады:1. Қан жоғалтудан болатын анемиялар.2. Қанайналым бұзылысынан дамитын анемиялар.3. Шектен тыс қанның бұзылуынан дамитын - гемолитикалық анемиялар. Бұл топта мынадай түрлерін ажыратады: а) эритроциттердің тамырдан тыс гемолизінен дамитын түрі; б) тамырішілік гемолизден, әдетте жіті дамитын анемиялар. Қазіргі таңда гемолитикалық анемиялардың ішінде келесі түрлерін ажыратады: 1) эритроциттердің мембранопатияларынан тұратын тұқым қуалайтын; энзимопениялық және гемоглобинопатиялар; 2) жүре пайда болған. Эритроциттердің гемоглобинмен қанығу дәрежесіне, яғни түстік көрсеткішіне қарай анемияның 3 тобын ажыратады: нормохромды, гипохромды және гиперхромды. Сүйек кемігінің регенераторлық қасиетіне, яғни сүйек кемігінің эритроциттерді түзу қасиетінің сақталуына қарай: гипорегенераторлы, бұл кезде ол төмендеген, және арегенераторлы, - сүйек кемігінің эритроциттерді түзу қасиетінің толық жойылуы.

Жіті қан жоғалтудан болатын анемиялар себебіне қан тамырын зақымдайтын жарақаттанулар, жатырдан тыс жүктілік, босану кезіндегі баланың жолдасы бөлінуінің кідіруі, сол сияқты асқазан және ұлтабардың ойық жарасы, ішкі ағзалар өспелерінің ыдырауы, өкпе абсцессі және туберкулезі, бронхоэктаз ауруы, бауыр циррозы, геморрагиялық диатездер жатады

Клиникалық көрінісі. Ішкі ағзалардан қан кетудің бірден-бір белгісі қан құсу: өңештен ашық қызыл, асқазаннан кофе түстес; қан қақыру, нәжіспен қанның шығуы. Науқастар бірден әлсіздікті, бас айналуды, көз алдының қарауытуын, құлақтың шуылдауын, жүрек қағуын, жүрек айнуын, сирек – құсқысы келетінін сезеді. Қарағанда науқастың өте бозарғаны: дене терісі суық жабысқан тердің бөлінуі, температурасы төмендеуі көңіл аудартады. Пульсі жиі, аз толымдылықта және жұмсақ. Артериалық қысымы, систолалық та, диастолалық та төмендеген. Жүрек аускулътациясында тахикардия байқалады.

Ағымы. Патологиялық және компенсаторлық өзгерістер үш фазаға жіктеледі. Басында олигемия болады. 2-3 күні тіндік сұйықтықтың келуіне қарай, тамырларда гидремия туындайды. 3-7 күннен кейін эритропоэздің кенет белсенуі байқалады.

Емі. Бірінші кезекте қан кетуді тоқтату. Осымен бірге шок пен коллапстың, сонымен қатар қан тапшылығының алдын алу: қан және қан алмастырғыштар құю, жүрек және тамырлық дәрілер енгізеді.

Теміртапшылық анемиялар эритроциттердің гемоглобин түзуі үшін қажетті ағзаға темірдің жеткіліксіздігінен туындайды.

Этиологиясы мен патогенезі. Анемияның бұл түрі асқазанның резекциясынан кейінгі темірдің жеткіліксіз сіңірілуінен дамитын -«агастралды анемияларға» жатады. Темірге деген жоғары қажеттілік ағзаның өсуі барысында да артады. Тағамның құрамында темірдің жеткіліксіз болуі, ішек бойында оның дұрыс сіңірілмеуі, созылмалы түрде қан жоғалту, жүктілік және емізу кезінде, темірдің туа біткен тапшылығы да себеп бола алады.

Клиникалық көрінісі. Теміртапшылығы білінетін анемияның созылмалы түрде дамуы кезінде организм компенсаторлы мүмкіндіктерді қолданып, ұзақ уақыт аурудың белгілері көрініс таппайды. Негізгі шағымдары - әлсіздік, бас айналу, ентігу, жоғары әлсіздік, құлақтың шуылдауы. Көп науқастарда тәбеттің төмендеуі, дәмнің өзгеруі, жүрек айну, тез тойып қалу, тамақтанып болғаннан кейін эпигастрий аймағындағы ауырлық сезімі, кекіру. Науқастың терісінің бозарғаны көңіл аудартады. Науқастардың терісі құрғақ, шаштары түскіш, ерте ағарады және түседі. Тырнақтары қасық тәрізді ойықтанады. Физикалық тексеруде жүректің сол қарыншасының ұлғаюын анықтайды, жүрек ұшында систолалық шу естіледі. Қан зерттеулерінде эритроциттер құрамы төмендейді. Анемияға тромбоцито-лейкопения, темір мөлшерінің төмендеуі қосарланады. Рентгенологиялық зерттеуде өңеш пен асқазанның кілегей қабатының семуіне көңіл аудару.

Емі. Темір препараттарын қабылдаумен жүргізіледі. Гастрит және асқазан ойық жара ауруларында темір препараттарын бұлшықетке немесе көктамырға қабылдаған жөн. Теміртапшылық анемиясы бар науқастарды рационына темірге бай тағамдарды: бауыр, сиыр еті, жұмыртқа, алмалар, кептірілген жидектер енгізу керек.

В12-фолий қышқылы тапшылығымен білінетін анемияЭтиологиясы мен патогенезі. В-12 фолий-тапшылық анемияны бірінші рет 1855ж.

Аддисон сипаттап жазған. 1868ж. ол ауру туралы толығырақ жазып, оны пернициозды анемия деп атады. Аддисон-Бирмер анемиясында науқастың асқазан сөлінде гастромукопротеин болмайды, онсыз тағаммен түскен В12 витамині ішек микрофлорасымен ыдырап кетеді де, ағзада сіңірілмей - В12 авитаминозы дамиды. В12 витаминінің биологиялық әсерінің маңызды қасиеті оның көмегімен фолий қышқылы белсендіріледі. В12 витаминінің және фолаттардың тапшылығында ДНҚ синтезі бұзылады. Ең жоғары дәрежеде ты жасушалар зардап шегеді. Біртіндеп әлсіздік күшейеді, жүрек қағуы, бас айналу, тез қимыл жасағанда ентігу басталады, көбіне бірінші шағымы тілдің қызуына шағымдануы мүмкін. Іш өту немесе іш қату мазалауы мүмкін. Терілік анестезиялар және парестезиялар байқалады. Бұл көріністер нерв жүйесінің зақымдануы, жұлынның ми қабатының зақымдануынан болады және фуникулярлы миелоз түсінігі ретінде бірігеді. Қарағанда тері және шырышты қабаттардың бозаруы байқалады. Науқастар жүдемейді, керісінше толықтау болып келеді. Пальпацияда бауыр мен көкбауыр аздап ұлғайған. Қан көрінісінде эритроциттер өте төмендеген, ал гемоглобинмен қанығуы толық. Мегалоциттер байқалады. Сүйек кемігінің пунктатында қызыл қан жасушалары жоғарылаған. Тек эритропоэз ғана емес, лейкопоэз де бұзылған.

Емі. В12 витаминімен жүргізіледі. Көп жағдайда емді витаминнің орташа дозасымен - 100-300 мкг, оны тері астына немесе бұлшықетке күніне 1 рет енгізуден бастайды. Әлсіздік төмендеп, науқастардың еңбекке қабілеттілігі қалыптанады, асқазандық секреция қалыпқа енеді.

Миелоапластикалық синдром – негізгі клиникалық көрінісі сүйек-ми қан жасаудың төмендеуіне негізделетін, этиологиясы мен патогенезі әртүрлі жағдайлардың үлкен тобын біріктіреді. Шығу тегіне қарай туа және жүре пайда болған миелоидты аплазияларды ажыратады; ағымына қарай – жіті және созылмалы. Миелоидты гипо- және аплазиялардың әртүрлі клинико-морфологиялық нұсқалары сүйек миының регенераторлы қасиетінің парциалды және тоталды жойылуына негізделген. Гипо- және апластикалық анемиялардың ең айқын түрлеріне сүйек миының эритропоэтикалық функциясының толық жойылуы, агранулоцитоз, сонымен қатар панмиелофтиз жатады, ол кезде сүйек миының регенераторлы қасиеті барлық бағытта бұзылған болады.

Этиологиясы мен патогенезі. Бірінші орында экзогенді факторлар тұрады, олардың ішінде :а) химиялық заттармен улану; б) инфекционды-токсикалық факторлар; г) иондаушы радиацияның әсері.

Клиникалық көрінісі. Тән белгілері - анемизация, геморрагиялық диатез, тіндердің некроздануының байқалуы. Жалпы қарауда науқастың терісінің бозарғаны көңіл аудартады. Терісі ылғалды, оның серпімділігі төмендеген. Геморрагиялық синдром көріністері әртүрлі мүшелерге қан құйылу, сыртқы және ішкіқан кетулер.

Қан көрінісі. Гипо- және апластикалық анемияда қандағы эритроциттер мөлшері – 1,0*1012

дейін төмендеп кетеді. Агранулоцитозда айқын нейтропения. Нейтрофильдер ядролары мен цитоплазмасында бірқатар патологиялық өзгерістер болады: ядролар пикнозы, цитоплазманың токсикалық түйінделуі. Кейбір жағдайлардағы анемияда, лейкопения және тромбоцитопения бірге дамиды, бұл панмиелофтиздің клиникалық көрінісіне сай келеді.

Ағымы. Жіті, жітілеу және созылмалы түрлерін ажыратады. Болжамы туа біткен және генуиндік миелоидты аплазияларда өте қолайсыз, олар тез өршиді және белгілі бір уақытта науқастың өлімімен аяқталады.

Емі. Міндетті түрде стационарлық жағдайда жүргізіледі. Аурудың аутоиммундық даму механизміне әсер ету мақсатында кортикостероидты препараттар тағайындалады. Айқын анемизацияда қан және эритроцитарлы масса құйылады. Лейкопениясы мен тромбоцитопениясы бар науқастарға тек қана қан құйып қана қоймай, сонымен қатар арнайы дайындалған лейкоцитарлы және тромбоцитарлы массаларды да құяды. Лейкопоэзды белсендіру үшін натрий нуклеинаты мен пентоксил, анаболикалық стероидты гормондар тағайындалады. Барлық жағдайларда массивті витаминдік ем, әсіресе В12-витаминді енгізу жүргізеді. Септикалық асқынуларда антибиотиктер береді. Соңғы уақытта миелоидты аплазияның емінде сүйек кемігінің қайта отырғызуды жүргізілуде.



VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Шығу тегіне қарай анемиялардың қандай түрлерін ажыратамыз?2. Қан көлемінің бірлігіндегі эритроциттер саны мен гемоглобин құрамының

төмендеуімен сипатталатын анемияны атаңыз.3. Қандай жіті қан кетулерден анемия туындайды?4. Негізгі клиникалық көрінісі сүйек-ми қан жасаудың төмендеуіне негізделетін,

этиологиясы мен патогенезі әртүрлі жағдайлардың үлкен тобын қандай синдром біріктіреді?

№15І) Тақырыбы: Қантты диабет.

ІІ) Мақсаты: Қантты диабеттің этиологиясын, патогенезін, клиникасы және диагностикасын үйрену.

ІІІ) Дәріс тезистері: Қантты диабет (ҚД- dІ)abetes mellІ)tus) организмде инсулиннің абсолютті, не салыстырмалы жеткіліксіздігінен туындайды және көмір сутегі, майлар, белоктар алмасуларының қатты өзгеруімен сипатталатын ауру.

БДҰ анықтамасына сай (1985) – қантты диабет – ағзаға генетикалық және экзогенді факторлардың әсерінен дамитын созылмалы гипергликемиялық жағдай.

Әлемдегі тұрғындар арасында қантты диабеттің таралуы шамамен 2-4% құрайды. Қазіргі таңда қантты диабетпен ауырытын адамдар саны бүкіл әлемдегі 120 млн. Науқастарды құрайды. Сырқаттың негізгі екі түрін ажыратады 1 типі- инсулинге тәуелді (ИҚТД), 11 типі- инсулинге тәуелді емес қантты диабет (ИТЕҚД). Этиологиялық факторлардың саны көп. Қантты диабеттің 1-типінің пайда болып, дамуына вирустық инфекциялар (Коксаки, қызылша, эпидемиялық паротит вирустары) әсер етеді. ИТҚД-ке бейімділік HLA жүйесінің белгілерімен байланысты, зерттеу аутоиммундық диабетінің 1-типінде Лангерганс аралшықтарының антигендеріне антиденелертүзілуімен дәлелденеді, ИТЕҚД кезінде алиментарлық семіздік бірден-бір себеп екені дәлелденген жәйт. Инсулиннің абсолюттік, не салыстырмалы жеткіліксіздігі зат алмасу үдерістерінің барлық түрін бұзады: көмір сутегі алмасуын (гипергликемия, глюкозурия, бауырда гликоген синтезінің нашарлауы), белок алмасуын (глюкоза түзу үшін организм өз тінінің белогын ыдыратады, бұл кезде теріс азотты баланыс дамиды), май алмасуын (инсулин тапшылығы липолизды күшейтіп, қандағы еркін май қышқылдарының мөлшері артады, олардан кетон денелері түзіліп, кетоацидозға ұшыратады), су-тұз алмасуын (глюкозуриядан бүйрек өзекшелеріндегі осмостық қысым көтеріліп, зәрдің көбеюі дамиды), ол сусыздануға және калий, натрий иондарын жоғалтуға әкеп соғады.

Инсулинге тәуелді қантты диабет (ИТҚД) – сыртқы ортаның әсер етуші факторларының әсерінен (вирусты инфекция, цитотоксикалық заттар) тұқым қуалауға бейімділік болған жағдайда туындайтин аутоиммундық ауру.

ИТҚД ауруының дамуына әсер ететін келесі факторларды көрсетеді:• тұқым қуалауға бейімділік;• аутоиммундық аурулар, бірінші кезекте эндокринді (аутоиммунды тиреоидит, бүйрек үсті

безінің созылмалы жеткіліксіздігі);• вирусты инфекциялар, олар Лангерганс аралшықтарының қабынуын (инсулит) және (β-

клеток) зақымдануын тудырады.ЭтиологияГенетикалық факторлар мен и маркерлерҚазіргі таңда қантты диабеттің себебі ретінде генетикалық фактордың рөлі наты

дәлелденген. Бұл қантты диабеттің негізгі этиологиялық факторы.ИТҚД полигенді ауру болып табылады, оның негізінде 6 хромосомада кемінде 2 мутантты

диабеттік ген орналасады. Олар әртүрлі антигендерге әсер ететін ағза мен бетта-жасушалардың жауабы ретінде генетикалық негізделген, жекеленген HLA-жүйесімен (Д-локусімен) байланысты. ИТҚД тұқым қуалаушылық полигенді болжамы бойынша әлсіреген вирусқа қарсы иммунитетке немесе вирусты агентке β-жасушалардың сезімталдығының жоғары болуын немесе инсулярлы аппараттың аутоиммунды заымдануына тұқым қуалаушылық бейімділігін рецессивті жолмен берілетін ИТҚД екі мутанттық генінің (немесе екі топ гендер) болуы саналады.

ИТҚД тұқым қуалаушылық бейімділік HLA-жүйесінің белгілі гендерімен байланысты, олар осы бейімділіктің маркерлері болып есептеледі.

Вирусты инфекцияВирусты инфекция ИТҚД туындауына әсер етуші фактор болуы мүмкін. ИТҚД

клиникасының көрінуіне ең жиі мына вирусты инфекциялар әсер етеді: қызамық (қызамық вирусы ұйқы безінің аралшықтарына троптылығы бар, олар жинақталып және онда көбеюі мүмкін); Коксаки В вирусы, В гепатитінің вирусы (инсулярлы аппаратта көбеюі мүмкін); эпидемиялық

паротит вирусы (эпидемиялық паротиттен кейін 1-2 жылдан соң балаларда ИТҚД аурушаңдық көбейеді); инфекциялық мононуклеоз; цитомегаловирус; тұмау вирусы және т.б.

Инсулинге тәуелді емес қантты диабет (ИТЕҚД) азіргі уақытта шеткері тіндердің инсулинге сезімталдығының (инсулинорезистенттілігінің) және инсулин секрециясының бұзылуымен сипатталатын гетерогенді ауру ретінде қарастырылады.

ИТЕҚД ауруының дамуына әсер ететін келесі факторларды көрсетеді:• тұқым қуалаушылық бейімділік: ИТЕҚД-нің генетикалық негізі 100% жағдайда

анықталып келеді. Ата-анасы немесе жақын туыстары қантты диабетпен ауырса ИТЕҚД ауруына шалдығу қаупі 2-ден 6 есеге дейін артады;

• ИТЕҚД-нің даму қауіпінде семіздік маңызды фактор болып табылады. ИТЕҚД-нің даму қаупі семіздіктің І дәрежесінде 2 есе, ІІ дәрежесінде 5 есе, ІІІ дәрежесінде 10 еседен де артады. ИТЕҚД-нің дамуы майлардың дененің төменгі бөліктеріндегі шеткері таралуына арағанда, семіздіктің абдоминалды түрімен тығыз байланысты болады.

ЭтиологиясыГенетикалық факторИТЕҚД дамуында генетикалық факторға аса көңіл бөлінуде. ИТЕҚД-нің генетикалық

негізін мына жағдай: біржұмыртқалы егіздерде олар 95-100%-нда дамуы дәлелдеп беруде. Қазіргі кезде екі мүмкін нұсқада қарастырылуда:

• екі ақаулы гендердіңболуы, олардың бірі (11 хромосомада) инсулиннің бөлінуінің бұзылуына жауапты, ал екіншісі инсулинге тұрақтылыққа (инсулиндік рецепторлардың синтезіне жауапты 12 хромосоманың ақаулы генінің болу мүмкіндігі);

• жасушаларға глюкозаның жеткізілуінің төмендеуіне немесе глюкозаға β-жасушалармен инсулиннің бөлінуінің төмендеуіне алып келетін глюкозаны β-жасушалардың немесе шеткері тіндердің тану жүйесіндегі жалпы генетикалық ақаудың болуы.

Артық тамақтану және семіздікДиабетогенді тағамдар жоғары калориялы құрамында жеңіл сіңірілетін көмірсулар,

тәттілер, алкоголь тағамды қабылдау, және өсімдік клетчаткаларының тапшылығымен сипатталады. Мұндай тамақтанудың рөлі әсіресе аз қозғалатын өмір салтында жоғарылай түседі. Тамақтанудың аталған сипаты және семіздік инсулин секрециясының бұзылуы мен инсулинге тұрақтылықтың дамуымен тығыз байланысты.

Инсулин секрециясының бұзылуыИнсулин секрециясының бұзылуы ИТЕҚД бірінші ақау кілті болып табылады және

инсулиннің ұзақ уақыт тапшылығы глюкоза мен мочевинаның сүзілуінің төмендеуіне алып келіп, бүйрек каналшаларында су мен электролиттердің реабсорбциясы төмендейді. Нәтижесінде электролиттерді (натрий, калий, магний, фосфор) жоғалтады және дегидратация жоғарылайды.

Ақуыз алмасуының бұзылуыҚантты диабетте ақуыздың синтезінің төмендеуін тудыратын, глюкоза метаболизмінің

пентозды айналымының белсенділігі төмендейді.Глюконеогенездің жоғарылауы глюконеогенез аминқышқылдарынан тұратындығынан

ақуыз катаболизмінің күшеюімен, оның қорының сарқылуымен жүреді. Ақуыз синтезінің төмендеуі және ақуыз катаболизмінің жоғарылауы жүдеуге және бұлшықеттердің гипотрофиясына әкеледі.

Май алмасуының бұзылуыИнсулиннің тапшылығы және глюкоза метаболизмінің пентозды айналымының тежелуі

майлардың синтезін бұзады және липолизді үдетеді, нәтижесінде май қышқылдары мен глицериннің мөлшері артады. Май қышқылдарының үлкен көлемі бауырға түсіп, онда бейтарап майларға айналады және бауырдың майлы дистрофиясын тудырады.

Май қышқылдарының артуы сонымен қатар көп көлемде кетон денешіктерін түзеді, олар Кребс айналымында ыдырап кетеді де, кетонемия, кетонурия дамиды. Ағзадан кетон денешіктерін жою үдерісіне өкпелер қатысады да, ауыздан ацетон иісі шығады. Кетонурия (несеппен кетон денешіктерінің: Р-оксимаслялды және ацетосірке қышқылды шығуы) гипонатриемия және гипокалиемия тереңдейді, себебі Р-оксимаслялды және ацетосірке қышылы натрий және калий иондарымен байланысады. уксусная кислоты связываются с ионами натрия и калия.

Клиникалық көрінісі. 1 типті қантты диабет жас адамдарда жиі кездеседі және тез дамиды, мұндай аурулардың ауруханаға кома немесе прекома жағдайында түсуі әбден мүмкін. Қантты диабетінің 11 типі баяу дамиды, кейде кездейсоқ анықталады, көбіне орта және егде жастағы адамдарда кездеседі. Науқастар ауыздың құрғауына, шөлге ( полидипсия), зәрдің коп мөлшерде

бөлінуіне (полиурия), қатты ашығуға(булимия), терінің қышуына, салмағының азаюына шағымданады. Қарап тексеру кезінде тері қабаттарының, бет және маңдай тұсының қызарғанын,кей жерлерде қабыршақтанғанын білуге болады. Қантты диабетпен ауыратын науқастар шиқанмен және саңырауқұлақты аурулармен, туберкулезбен сырқаттануға бейім келеді. Қантты диабет ауруында жүрек-тамырлар жүйесі зақымданады, ол ең алдымен атеросклероздың сипатты көрінісі болып табылады. Қантты диабетпен ауыратын адамдарда миокрд ифарктісі екі есе жиі кездеседі. Атеросклероз аяқтың ұсақ тамырларын зақымдайды(диабеттік микроангиопатия), біртіндеп ойық жараға, кейін шіріп, гангренаға айналады. Кішкене қан тамырларының зақымдануы(микроангиопатия) бүйрек пен көздің торлы қабатының тамырларын да қамтиды. Диабеттік нефропатия протеинурия және артериялық қан қысымының көтерілу белгілерімен көрініп, соңғы кезеңдерінде диабеттік гломерулосклерозға (Киммельстил-Уилсон синдромы), ол бүйрек қызметінің созылмалы жеткіліксіздігіне әкеліп соғады. Бұл қантты диабет ауруларының қазаға ұшырауының бірден-бір себебі болып табылады. Науқастардың 60-80% -де диабеттік ретинопатия кездеседі, ол көздің көруінің нашарлауына, кейін катарактаға ұласады. Нерв жүйесінің зақымдануы диабеттік нейропатиямен (сезгіштіктің, рефлекстердің төмендеуі, парестезиялар) сипатталады. Сондай- ақ диабеттік энцефалопатия дамиды, ол есте сақтау қабілетінің төмендеуімен және т.б бұзылыстармен анықталады. Қандағы қанттың мөлшерінің көбеюі (гипергликемия) –қантты диабет ауруының негізгі белгісі. Қалыпты жағдайда глюкозаның қандағы мөлшері 3,8- 6,7 ммоль/л. Бүйректердің өзекшелерінде қанттың толық қайта сіңірілмеуі нәтижесінде, қандағы глюкоза мөлшері 8,88 ммоль/л-ден асқан шақта, зәрде де қант анықтала бастайды. Қантты диабет ауруын анықтау үшін арнайы сынақ жүргізіледі (қантты жүктеме) науқасқа 75г глюкоза ішкізіп, 2 сағаттан кейін қайта өлшейді, ол сол кезде бұрынғы деңгейіне келуі тиіс. Егер бұл көрсеткіш капиллярлық қанда 7,8-11,1 ммол/л болса, глюкозаға тән толеранттық бұзылуын көрсетеді. Қантты диабеттің ауыр түрдегі асқынуларында диабеттік (кетоацидоздық), гиперосмолярлық, гипогликемиялық комалар жатады. ИБЕҚД-тің даму барысы көбіне жеңіл не орташа болады, ал ИБҚД-тіні –ауыр, ауыр орташа болып келеді. Қантты диабетті теңелту үшін 200 ЕД жоғары инсулин қажет болған уақытта инсулинрезистентті қантты диабет дейміз. Бұл кезде инсулинге қарсы денелер пайда болады.


V) Әдебиет:негізгі: 1. Мухин Н.А. Пропедевтика внутренних болезней: Учебник для вузов / Н.А.Мухин,

В.С.Моисеев -М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004. 2. Внутренние болезни. В 2 т.: Учебник для вузов /Под ред. А.И. Мартынова, Н.А.Мухина,

В.С.Моисеева, А.С. Галявича - М.:ГЭОТАР-МЕД.,Т. 2.-2002.3. Внутренние болезни: Учебник в 2-х т./ Под ред. А.И.Мартынова, Н.А.Мухина,

В.С.Моисеева - М.: ГЭОТАР-МЕД., -2004.4. А.Л. Гребенев. Пропедевтика внутренних болезней.- М.: Медицина.-2002.

қосымша: 1. Палеев Н.П. Болезни органов дыхания. - М. : Медицина, 2000. 2. Григорьев П.Я., Яковенко Э.П. Клиническая гастроэнтерология. - М., 2001.3. Окороков А.Н.. Диагностика болезней внутренних органов:

Руководство/А.Н.Окороков - М.: Мед. лит. Т. 3:Диагностика болезней органов дыхания.- 2000.

4. Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство /А.Н.Окороков - М.: Мед. лит. Т.5:Диагностика болезней системы крови. Диагностика болезней почек.-2002.

5. Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.1:Диагностика болезней органов пищеварения.- 2002.

6. Окороков А.Н.. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 2:Диагностика ревматических и системных заболеваний соединительной ткани. Диагностика эндокринных заболеваний.- 2003.

7. ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.9:Диагностика болезней сердца и сосудов.- 2005.

VІ) Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):1. Қантты диабетке анықтама беріңіз.2. Қантты диабеттің екі негізгі түрін атаңыз.3. ИТҚД дамуын жоғарылатаны әсер етуші қандай факторлар бар?

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК

ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ


Мамандық: 5В110400 «Медициналық-профилактикалық іс»

Пән: Клиникалық медицинаға кіріспе

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚҚА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ ҚҰРЫЛЫМЫ

КУРС: 3

ШЫМКЕНТ, 2013ж.

Кафедра мәжiлiсiнде талқыланған

№_______хаттамасы _________2013ж.


м.ғ.д., проф. Бекмурзаева Э.Қ.________

1) Тақырыбы №1. Пропедевтикалық клиниканың міндеттері. Ауру тарихының схемасы. Науқастарды сұрастыру. Жалпы тексеру. 2) Мақсаты: Науқастарды тексеру әдістерін, сонымен қатар жеке клиникалық белгілердің көріністері және олардың пайда болу механизмдерін үйрену, науқастарды тексеру жоспарымен, ауру тарихының схемасымен, сұрастыру әдістемесімен, кезеңділігімен, негізгі шағымдарды анықтау және олардың сипаттамасымен, ауру және өмір тарихымен таныстыру, науқасқа дұрыс, кезеңді жалпы қарауды жүргізуді үйрену. 3) Оқыту мақсаты: Студент білуі керек:

- науқасты тексеру жоспарын- науқасты сұрастыру жоспарын - науқасты сұрастыру әдістемесін - медициналық құжаттардың, ауру тарихының құрылымы мен маңызы- медициналық этика және деонтология сұрақтарыСтудент үйреніп алуы қажет:

- науқасқа дұрыс, кезеңді жалпы қарауды жүргізуді үйрену- науқасты ауру тарихы сызбасы бойынша сұрастыруды жүргізу4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Ауруды қалай анықтауға болады?2. Аурудың симптомдары дегеніміз не?3. Қандай симптомдар субьективтіге жатады?4. Қандай симптомдар обьективтіге жатады?5. Науқасты сұрастыру барысында нені анықтаймыз?6. Диагностикалық зерттеу әдістері қалай бөлінеді?7. Науқасты тексерудің негізгі клиникалық әдістерін атаңыз.8. Науқасты тексерудің қосымша клиникалық әдістерін атаңыз.9. Пассивті қалып дегеніміз не?10. Белсенді қалып дегеніміз не?11. Мәжбүрлі қалып дегеніміз не?12. Сананың бұзылу деңгейлерін атаңыз.13. Дене конституциясына түсінік беріңіз.14. Тері жабындысы қалай өзгеруі мүмкін?15. Жалпы қарауды жүргізу әдістемесі.16. Науқастың жалпы жағдайын бағалау.17. Сананың бұзылу түрлері.18. Науқастың төсектегі қалпы.19. Дене бітімінің түрлері.20. Науқастың тері жабындысының жағайына баға беру.21. Шаш пен түкті жабындылардың өзгеруі.22. Тері асты май қабатының даму дәрежесін анықтау.23. Шеткері лимфа түйіндерін тексеру.24. Шеткері ісінулерді анықтау.25. Бұлшықеттің даму деңгейі мен күшін зерттеу.26. Буындарды зерттеу.

5) Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топпен жұмыс, жағдайларды талдау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:

7) Бақылау (сұрақтар, тесттер, есептер және т. б.)

Сұрақтар:

1. Цианоздың түрлері.2. Тері асты май қабатының даму дәрежесін қалай анықтауға болады?3. Кахексия деген не?4. Анасарка деген не?5. Ісіктерді қалай анықтауға болады?6. Экзофтальм деген не?7. «Каротидтер биі» симптомын сипаттап беріңіз.8. Жемсау дегеніміз не?9. «Барабан таяқшалары» және сағат әйнектері тәрізді тырнақ белгілері қандай ауруларға тән?10. Дермографизм деген не?

Тесттер:

1. Жүрек-тамыр жүйесіне жатпайды:

а) жүрек;

б) үлкен қан айналым шеңбері;

в) кіші қан айналым шеңбері;

г) қақпа вена жүйесі;

д) лимфа жүйесі.

2. Кіші қан айналым шеңберінің негізгі қызметі:

а) мүшелерді артериялық қанмен қамтамасыз ету;

б) өкпе перфузиясын қамтамасыз ету;

в) оттегімен қаныққан артериялық қанды жүректің сол бөліміне

жеткізу;

г) адекватты өкпе вентиляциясы;

д) ешқайсысы емес.

3. Жүректе қандай қуыс жоқ:

а) сол жүрекше;

б) оң жүрекше;

в) қарыншааралық перде;

г) сол қарынша;

д) оң қарынша.

4. Тыныс алу жүйесіне келесі мүшелер кіреді:

а) жоғарғы тыныс алу жолдары;

б) төменгі тыныс жолдары;

в) өкпе және плевра;

г) тыныс алу қимылын қамтамасыз ететін қосымша аппарат;

д) барлық аталғандар.

5. Жоғарғы тыныс жолдарына жатпайды:

а) мұрын қуысы;

б) мұрын жұтқыншақ;

в) жұтқыншақ;

г) ауыз қуысы;

д) көмей.

6. Төменгі тыныс жолдарына жатады:

а) мұрын қуысы;

б) мұрын жұтқыншақ;

в) жұтқыншақ;

г) көмей;

д) бронхылар.

7. Құрсақ қуысы аймағына жатпайды:

а) мезогастрий;

б) эпигастрий;

в) гипогастрий;

г) бұғана асты.

8. Пепсиноген асқазанның қандай жасушаларынан бөлінеді?

а) негізгі жасушаларымен

б) жабынды

в) қосымша

г) дұрыс жауабы жоқ

д) барлық аталғандар

9. Асқазанның шырышты қабатында қандай топ бездері бар?

а) кардиалды бездер

б) антралды

в) фундалды

г) барлық аталғандар

д) дұрыс жауабы жоқ

10. Тұз қышқылының бөлінуін тежейтін факторлар:

а) вазоинтестиналды полипептид (түрі)

б) гастроинтестиналды полипептид

в) соматостатин

г) Н+ иондарының жоғары концентрациясы


11. Интраперитонеалды ... басқаның барлығы орналасады.

а) асқазаннан

б) аш ішектен

в) көлденең өрбеуші ішектен

г) сигма тәрізді ішектен

д) жоғары және төмен өрлеуші ішектерден

12. Мезопеританеалды ... орналасады.

а) жоғары және төмен өрлеуші ішектер

б) аш ішек

в) көлденең өрбеуші

г) талақ және бауыр

д) асқазан

13. Құрсақ қуысында ... басқаның барлығы орналасады.

а) асқазаннан

б) аш және тоқ ішектерден

в) бауыр және ұйқы безінен

г) талақ, бүйректерден

д) тік ішектен

14. Мүшелердің интраперитонеалды орналасуы дегеніміз:

а) барлық жағынан висцералды ішастармен қапталуы

б) үш жағынан қапталуы

в) бір жағынан қапталуы

г) екі жағынан қапталуы


15. Асқазан келесі бөлімдерден тұрады:

а) кардиалды бөлім

б) асқазан түбі

в) денесі

г) үлкен иірім


16. Өңеш неше физиологиялық тарылудан тұрады:

а) үш

б) екі

в) бір

г) төрт

д) бес

17. Аталған перкуссия түрлерінің қайсысы терең перкуссияға жатады:

а) салыстырмалы;

б) қатты;

в) топографиялық;

г) әлсіз;

д) тікелей.

18. Аталған перкуссия түрлерінің қайсысы аспаптық перкуссияға жатады:

а) салыстырмалы;

б) топографиялық;

в) тікелей;

г) тікелей емес;

д) терең.

19. Науқастың жалпы жағдайын бағалау:

а) ауыр;

б) қанағаттанарлық;

в) орташа;

г) өте ауыр;

д) жеңіл.

20. Сананы бағалау:

а) анық;

б) ступор;

в) сопор;

г) кома;

д) көңілді.

21. Науқастың төсектегі қалпын бағалау:

а) пассивті;

б) мәжбүрлік;

в) активті;

г) ортопноэ.

22. Дене конституциясының түрлері:

а) астеникалық

б) нормостеникалық

в) семіздік

с) гиперстеникалық

23. Ісінулер диффузды «жұмсақ» көбінесе науқастың бетінен көрінеді. Ол таңертең көбейіп, кешке қарай азаяды, терінің бозаруымен қатар, ісінудің түрін көрсетіңіз:

а) жүректік ісінулер;

б) бүйректік ісінулер;

в) аллергиялық ісіну;

г) қабынулық ісіну;

д) гипотериоз (микседема).

24. «Пропедевтика» термині ... дегенді білдіреді.

а) оқу

б) оқыту

в) кіріспе

г) диагностика

д) емдеу

25. Тұқым қуалаушылық туралы мәлімет анамнездің қай бөліміне жатады?

а) паспорттық бөлім

б) шағымдары

в) ауру тарихы

г) өмір тарихы

д) эпид. анамнез

26. Науқас қоршаған ортаға бейқам, сұрақтарға жауап береді, қарашықтық және сіңірлік рефлекстері сақталған. Оның санасын қалай бағалайды?

а) анық

б) бұлыңғырланған

в) ступор

г) сопор

д) кома

27.Өкпесінің созылмалы ауруы бар науқастарға қандай кеуде қуысының формасы тән?

а) астеникалық

б) гиперстеникалық

в) воронка тәрізді

г) бөшке тәрізді

д) кифосколиотикалық

28.Пальпация арқылы ... басқасының барлығын анықтай алады.

а) кеуде қуысының серпімділігінен

б) дауыс дірілінен

в) өкпе шекарасынан

г) кеуде қуысының ауырсуынан

д) тері асты сықырдан

29. Аталған топографиялық сызықтардың ішінде ... сызығынан басқасы кеуде қуысының алдыңғы бөлігінде орналасқан.

а) артқы ортаңғы

б) төс

в) төс маңы

г) бұғана ортаңғы

д) алдыңғы ортаңғы

30. Аталған топографиялық сызықтардың ішінде қайсысы жұпсыз сызық?

а) төс

б) жауырын

в) бұғана ортаңғы

г) артқы-қолтықасты

д) ортаңғы-қолтықасты

31.Перкуторлы дыбыстың максималды ену тереңдігі:

а) 2 см

б) 3 см

в) 7 см

г) 10 см

д) 0,5 см

32. Ішкі аурулардың аспапты аускультациясын алғаш рет өңдеп және енгізген ғалым кім?

а) Авиценна

б) Ауэнбруггер

в) Гиппократ

г) Образцов

д) Лаеннек

33. Ятрогенді реакция – бұл ... шақырылған жағдай.

а) тағаммен улы заттарды қабылдаумен

б) дәрігердің әсерінен (мед.қызметкердің)

в) методологиялық факторлар

г) эмоционалды күйзеліспен

д) артық физикалық жүктемемен

34. Кеуде қуысының алдыңғы-артқы және бүйір өлшемдері бірдей. Кеуде қуысының мұндай түрі қалай аталады?

а) нормостеникалық

б) паралитикалық

в) эмфизематозды

г) килетикалық

35.Перкуссия ... тексеруде маңызды орынға ие болады.

а) өкпені

б) ішекті

в) бүйректі

г) қуықты

36. Пальпация әдісімен ... басқаның барлығын анықтауға болады.

а) кеуде қуысының резистенттілігінен

б) дауыс дірілінен

в) тері тургорынан

г) өкпе шекараларынан

Есептер:

Есеп № 1

Науқас ұйықтап жатыр, тынысы терең, сырылды. Оны ояту мүмкін емес. Ине егуде – қолын тартады.

Науқаста қандай жағдай?

Бұл қандай жүйелер мен мүшелердің ауруларында байқалады?

Есеп № 2

Науқастың беті көгерген, көздері тереңге енген, қарашықтары бұлыңғыр, бет әлпеті салбыраған, мұрны тіктелген, беті мұздай терімен жабылған.

Аталған симптомокешенді кім сипаттаған?

Бұл қандай ауруға тән?

Есеп № 3

Науқас екі қолымен төсекке сүйеніп отыр, аяқтары салбырап түскен. Айқын акроцианоз байқалады. Анасарка.

Науқастың оытрған қалпы қалай аталады?

Ол қандай жүйенің ауруларын тән?

Есеп № 4

Науқастың тері асты май қабаты кіндік аймағында 6 см.

Тері асты май қабатының даму дәрежесі қандай? (қанағаттанарлық, жақсы, нашар)

Мұндай жағдай қалай аталады?

1) Тақырыбы №2: Тыныс алу ағзалары аурулары кезіндегі тексеру әдістері: сұрастыру, кеудені тексеру және пальпациялау, өкпе перкуссиясы мен аускультация.

2) Мақсаты: Науқастарды тексеру әдістерін меңгеру, студенттерді тыныс алу мүшелерінде патологиялары науқастарды сұрастыру әдістемесіне үйрету: кезеңділігіне, негізгі шағымдарын және олардың сипаттамасын анықтау, ауру тарихы мен өмір тарихын, жалпы және жергілікті қарау әдістемесін және кеуде қуысын пальпациялау, салыстырмалы және топографиялық перкуссия жүргізу және олардың диагностикалық маңызын, өкпе аускультациясы техникасын меңгеру.

3) Оқыту мақсаты: Студент білуі керек:

- Қарауды жүргізудің кезеңділігі және анықталған ауытқуларды интерпретациялау.- Кеуде қуысының қалыпты формалары.- Кеуде қуысының патологиялық формалары.- Тыныс алу түрлері.- Тыныс алу мүшелері аурулары кезіндегі тыныс алу ырғағының, жиілігінің және тереңдігінің

бұзылуы.- Кеуде қуысын пальпациялаудың диагностикалық маңызы.- Кеуде қуысын пальпациялау әдістемесі.- Кеуде қуысының резистенттілігі туралы түсінік, олардың өзгерісін тудыратын себептер.- Дауыс дірілі туралы түсінік, олардың өзгерісін тудыратын себептер.- Науқасқа сұрастыру жүргізу.Студент үйреніп алуы қажет:

- Науқасты жалпы қарау, кеуде қуысын қарауды жүргізу.- Науқастың дене бітімінің түрін анықтау.- Тыныс алу түрін, жиілігін және ырғағын анықтау.- Кеуде қуысын пальпациялау.- Кеуде қуысына топографиялық сызықтарды (оң жақ және сол жақ): алдыңғы ортаңғы, төс, төс

маңы, бұғана ортаңғы, қолтық асты, жауырын, омыртқа маңы және артқы ортаңғы (омыртқаның сүйір өсінділері бойынан) жүргізу.

- Өкпеге салыстырмалы перкуссия жүргізу.- Өкпеге топографиялық перкуссия жүргізу.- Өкпенің төменгі шекарасын анықтау.- Өпкенің экскурсиясын анықтау.- Кренинг алаңының шекараларын анықтау.- Өкпе ұшының биіктігін оң және сол жақтан анықтау.- Тыныс алу мүшелері патологияларының әртүрлі түрлерінің диагностикалық

аускультативті белгілерін ажырату.- Тыныс жеткіліксіздігінің жасырын және анық белгілерін анықтау.

4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Бронхөкпелік патологиялары бар науқастар қандай шағым білдіреді?2. Олардың пайда болу механизмі және әр шағымның сипаттамасы.3. Қарау жүргізудің кезеңділігі мен анықталған ауытқулардың түсіндірмесі.4. Кеуде қуысының түрлерін атаңыз.5. Тыныс алу түрлері.6. Тыныс алу мүшелері аурулары кезіндегі тыныс алу ырғағының, жиілігінің, тереңдігінің

бұзылуы.7. Кеуде қуысын пальпациялаудың диагностикалық маңызы.8. Кеуде қуысын пальпациялау әдістемесі. 9. Кеуде қуысының резистенттіліг туралы түсінік, өзгеру себептері.

10. Дауыс дірілі туралы түсінік, өзгеру себептері. 11. Перкуссияны физикалық негіздері.12. Перкуссияның ережесі мен жүргізу техникасы.13. Перкуссияның түрлері.14. Кеуде қуысының топографиялық сызықтары және қабырғаларды санаудың шамалау

нүктелері.15. Топографиялық перкуссияны жүргізу ережесі, өкпе шекараларын анықтау.16. Өкпенің қалыпты шекаралары.17. Тыныс алу мүшелері ауруларындағы өкпе үстіндегі перкуторлы дыбыстың нұсқалары.18. Өкпе тінінің ауаға толуының жоғарылауында перкуторлы дыбыстың өзгеруі.19. Өкпе тінінің тығыздалуында перкуторлы дыбыстың өзгеруі.20. Өкпе тінінде қуыс пайда болғанда перкуторлы дыбыстың өзгеруі.21. Өкпе тінінде сұйықтық жиналуында перкуторлы дыбыстың өзгеруі.22. Стетоскоп және фонендоскоптың құрылысы. 23. Негізгі тыныс шуларының пайда болу механизмі.24. Тыныс шуларының физиологиялық өзгерістері.

5) Білім берудің және оқытудың әдістері: тәжірибелік дағдыларды жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:1. Өкпе және плевра ауруларындағы өкпе шекараларының өзгеруі.2. Өкпе шекараларының өзгеруінің өкпеден тыс себептері.3. Өкпенің салыстырмалы перкуссиясының мақсаты.4. Өкпеге салыстырмалы перкуссия жасаудың ережесі мен тәртібі.5. Аускультация әдісі, оны алғашқы рет кім ашқан.6. Аускультация түрлері, оның маңызы.7. Тікелей және тікелей емес аускультация, анықтамасы.8. Патологиялық тыныс шуларының түрлері, олардың пайда болу механизмі.9. Патологиялық шулардың диагностикалық маңызы.10. Бронхофония, әдістемесі және техникасы, анықтамасы.

Тесттер:

1. Пальпация негізделуі:

а) ағзаның көлеміне және саусақ сезіміне

б) көзге көрінетін өзгерістерді аңғаруға

в) тіндер тербелісінен пайда болғандыбыстарды аңғаруға

г) ағзаның қатты,жұмсақтылығына

д) организмде пайда болған дыбыстарды аңғаруға

2. Перкуссия негізделуі :

а) тіндер тербелісінен пайда болған дыбыстарды аңғаруға

б) ағзаның көлеміне және саусақ сезіміне

в) көзге көрінетін өзгерістерді аңғаруға

г) ағзаның катты, жұмсақтылығына

д) организмде пайда болған дыбыстарды аңғаруға

3. Пальпация әдісін айтарлықтай жетілдірген:

а) В. П. Образцов, Н. Д. Стражеско

б) Г. А. Захарьин

в) С. П. Боткин

г) Гиппократ

д) М. Я. Мудров

4. Перкуторлы дыбыстың негізгі параметрлері:

а) тіндер терендiгi

б) дыбыс ұзақтығы

в) тіндер тербелісі амплитудасы

г) дыбыс күші

д) ағза көлемi

5. Перкуторлы дыбыс қаттылығы ... байланысты.

а) перкуссия күшіне

б) дыбыс ұзақтығына

в) тіндер тербелісі амплитудасына

г) тіндер терендiгiне

д) ағза көлемi

6. Перкуторлы дыбыс ... қатты шығады.

а) ауалы мүшелерден

б) сұйыққа толған қуысты мүшелерден

в) тығыз мүшелерден

г) мүшелер қабынғанда

д) калыпты жагдайда

7. Перкуторлы дыбыстың әлсіреуі, тұйықталуы ... кездеседі.

а) сұйыққа толған қуысты мүшелерде

б) тығыз мүшені перкуссиялағанға

в) кеуде айтарлықтай қалыңдаса

г) перкуторлы дыбыс амплитудасы төмендегенде

д) ауалы мүшені перкуссиялағанда

8. Перкуторлы дыбыстың әлсіреуі, тұйықталуы ... кездеспейдi.

а) ауалы мүшені перкуссиялағанда

б) тығыз мүшені перкуссиялағанда

в) кеуде айтарлықтай қалыңдаса

г) сұйыққа толған қуысты мүшелер

д) перкуторлы дыбыс амплитудасы төмен болғанда

9. Перкуторлы дыбысты төмендететін негізгі әсер:

а) қабынғаннан мүшенің тығыздалуы

б) дыбыс толқындары амплитудасы төмендеуі

в) мүше тығыздығы

г) кеуденің айтарлықтай қалыңдауы

д) кеуденiн жұқаруы

10. Перкутор лы дыбысты күшейтетін негізгі әсер:

а) мүше ауалылығы өсуі

б) дыбыс толқындары амплитудасы өсуі

в) кеуденің жұқаруы

г) мүшеде ауалы қуыстың пайда болуы

д) кеуденiң жұқаруы

Есептер:

Есеп № 1

Науқас С., 45 жаста, терапиялық бөлімшеге тұншығу ұстамасымен келіп түсті. Обьективті: жағдайы орта ауырлықта, есі анық, айқын акроцианоз байқалады. Өкпеде ысқырықты құрғақ сырылдар, экспираторлы ентігу. Жүрек тондары тұйықталған, ырғақты. Зертханалық: қақырық анализінде үлкен көлемде эозинофилдер, Шарко-Лейден кристалдар, Куршман шиыршықтары.

Сұрақтар:

Бұл қай ауруға тән?

Диагнозды анықтау үшін тағы қандай қосымша тексерулер қажет?

Есеп № 2

Науқас Ж., 28 жаста, терапиялық бөлімшеге дене температурасының 390С –қа дейін көтерілуі, жөтел, ентігу, айқын әлсіздік шағымдарымен келіп түсті. Обьективті: жағдайы ауыр, есі анық, тері беткейлері бозарған. Өкпеде әлсіз везикулярлы тыныс, оң жақ өкпеде ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі. ТАЖ – 26 рет минутына. Жүрек тондары тұйықталған, ырғағы дұрыс.

Сұрақтар:

Сіздің болжам диагнозыңыз?

Диагнозды анықтау үшін тағы қандай қосымша тексерулер қажет?

1) Тақырыбы №3: Тыныс алу ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: өкпе тінінің тығыздалу, бронхтық өткізгіштіктің бұзылуы, плевра қуысында сұйықтық пен ауаның болуы.2) Мақсаты: Студенттерді тыныс алу ағзалары аурулары кезіндегі синдромдарды: өкпе тінінің тығыздалу, бронхтық өткізгіштіктің бұзылуы, плевра қуысында сұйықтық пен ауаның болуын анықтауды үйрету.3) Оқыту мақсаты:

Студент білуі керек:

- Өкпе тінінің тығыздалу синдромының себептері, симптомдары, анықтау әдістері.- Бронхтық өткізгіштіктің бұзылуы синдромының себептері, симптомдары, анықтау

әдістері.- Плевра қуысында сұйықтық пен ауаның болуы синдромының себептері, симптомдары,

анықтау әдістері.Студент үйреніп алуы қажет:

- Жалпы қақырық аназизін талдау.- Қақырықты бактериологиялық егу мәліметтерін талдау.- Плевра сұйықтығын зерттеу мәліметтерін талдау. - Спирография мәліметтерін талдау. - Спирометрия мәліметтерін талдау.- Пикфлоуметрия мәліметтерін талдау. - Көкірек қуысы рентгенографиясының мәліметтерін талдау. - Аускультацияда анықталған мәліметтерін талдау. 4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Өкпе тінінің ошақты тығыздалу синдромы немен байланысты?2. Өкпе тінінің тығыздалу синдромы бар науқастар қандай шағымдар білдіреді?3. Өкпе тінінде қуыс пайда болу синдромы немен байланысты?4. Өкпе тінінде қуыс пайда болу синдромы бар науқастар қандай шағымдар білдіреді?5. Қандай жағдайларда плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромы байқалады?6. Транссудат деген не?7. Экссудат деген не?8. Плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромына қандай белгілер тән?9. Плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромының рентгенологиялық белгілерін атаңыз.10. Қандай жағдайларда плевра қуысында ауа жиналу синдромы байқалады?11. Плевра қуысында ауа жиналу синдромын рентгенологиялық тексеруде не анықталады?12. Бронхофония, әдістемесі және техникасы, анықтамасы. Жүргізу тәртібі. Диагностикалық маңызы.13. Өкпе тінінің тығыздалу, бронхтық өткізгіштіктің бұзылуы, плевра қуысында сұйықтық пен ауаның болуы синдромдарын тудыратын себептер. 14. Аталған синдромдарда туындайтын негізгі клиникалық көріністері, симптомдары:

А) шағымдары (ентігу, тұншығу), сипаттамасы.Б) қарау осмотра, пальпация, перкуссия, аускультация мәліметтері.

15. Объективті тексеру мәліметтері.16. Қосымша тексеру әдістері: рентгенографиялық әдіс, спирография.17. Аталған синдромды туындауынан дамыған ауруға сай емдеу принциптері.5) Білім берудің және оқытудың әдістері: муляждарда машықтану, науқаспен жұмыс жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:

7) Бақылау (сұрақтар, тесттер, есептер және т. б.):

Сұрақтар:

1. Өкпе тінінің ошақты тығыздалу синдромына анықтама беріңіз.2. Өкпе тінінің ошақты тығыздалу синдромы бар науқастардың шағымдарын атаңыз. 3. Өкпе тінінде қуыс түзілу синдромына анықтама беріңіз.4. Өкпе тінінде қуыс түзілу синдромы бар науқастар қандай шағым білдіреді?5. Плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромына анықтама беріңіз.6. Плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромы бар науқастар қандай шағым білдіреді?7. Аталған синдромдардың даму механизмі. Диагностикалық маңызы.8. Транссудаттың экссудаттан айырмашылығы.

Тесттер:

1. Өкпедегі ауа жиналу қуысының үстінен пайда болатын перкуторлы дыбысты атаңыз:a) қораптыb) қорап тәріздесc) тимпаникалықd) абсолютті тұйықe) тұйықталған2. Крупозды пневмониясы бар науқастардың қызыл бауырлану сатысында зақымдалған бөлігінің үстінен туындайтын перкуторлы дыбысты атаңыз:a) қораптыb) қорап тәріздіc) тимпаникалықd) абсолютті тұйықe) тұйықталған3. Ортаңғы қолтықасты сызығы бойынша өкпенің төменгі экскурсиясының қалыпты биіктігін көрсетіңіз:a) 1-3 смb) 2-4 смc) 3-5 смd) 4-6 смe) 6-8 см4. Эмфизема кезінде туындайтын өкпедегі перкуторлы дыбысты атаңыз:a) тимпаникалықb) қораптыc) ашық өкпелікd) тұйықталғанe) тұйық5. Қай мүшені перкуссиялағанда тимпаникалық дыбыс береді:a) бұлшықетb) жүрекc) өкпеd) бауырe) асқазан6. Пальпация ... басқасын анықтауға мүмкіндік береді.a) серпімділігінен

b) дауыс діріліненc) өкпе шекараларынанd) ауырсынуданe) тері асты сықырдан7.Дауыс дірілінің күшеюі ... байқалады.a) өкпе бөлігінің тығыздалуындаb) плевра қуысында сұйықтық жиналуындаc) плевра қуысында ауа жиналуындаd) бронх саңылауы түгелдей бітелуіндеe) семіздікте8. Өкпенің салыстырмалы перкуссиясы туралы тұжырымында дұрыс емес:a) Перкуссияны науқасты тұрғызып не жатқызып жүргізуb) Плессиметр саусақ тығыз қойыладыc) Перкуторлы соққыны білезік-шынтақ буынымен жүргізедіd) Перкуторлы соққы қысқа және үзікті болуы тиісe) Перкуторлы соққы күші әлсіз болуы тиіс9. Өкпе шекарасын анықтағанда плессиметр саусақтың қай қырынан белгілейді?

а) саусақтың сыртқы қырынан

б) ішкі қырынан

в) тұйықталған дыбыс жағына қараған қырынан

г) ашық өкпелік дыбыс жағына қараған қырынан

д) саусақтың жоғарғы қырынан

10. Кеуде қуысының алдыңғы беткейінде аталған топографиялық сызықтың ... басқасы орналасқан.

а) артқы ортаңғы

б) төс

в) төс маңы

г) бұғана ортаңғы

д) алдыңғы ортаңғы

11. Амфорлық тыныс ... байқалады.

a) өкпенің ауалануының жоғары болуындаb) бронхпен байланысатын қуыс болғандаc) тығыздалу болғандаd) плевра қуысында сұйықтық жиналғандаe) плевра қуысында қан жиналғанда1. Кіші калибрлі бронхтар тарылғанда естілетін сырылдар:a. ызыңдағанb. ысқырықтыc. гуілдегенd. төменe. жоғары2. Ылғалды сырылдар ... естіледі.a. плевра қуысында қабыну үдерісі болғандаb. бронхтар тарылғанда

c. альвеолалар жабысқандаd. бронх қуысында сұйықтық жиналғандаe. плевра қуысында сұйықтық жиналғанда3. Альвеолада сұйықтық болғанда естілетін тыныстық шу ... деп аталады.a. сықырb. ұсақ көпіршікті сырылдаc. плевраның үйкеліс шуыd. құрғақ сырылдарe. ірі көпіршікті сырылдар4. Амфорлық тыныс ... кезінде естіледі.a. пневмосклерозb. өкпе эмфиземасыc. созылмалы бронхитd. пневмонияe. өкпе абсцессі5. Сықыр ... естіледі.a. дем алу шыңындаb. дем шығару соңындаc. тыныс алудың екі фазасында даd. жөтелген соң6. Бронхтар саңылауында қоршап жатқан тіндердің патологиялық үдеріске қатысуынсыз

сұйықтық жиналуында ... естіледі.a. жай естілетін ылғалды сырылдарb. ысқырықты сырылдар;c. сықырd. қатты естілетін ылғалды сырылдар;e. гуілдеген құрғақ сырылдар7. Альвеолада аздаған экссудат болған кезде естілетін тыныстық шу: a. сықырb. ылғалды ұсақ көпіршікті сырылдарc. плевраның үйкеліс шуыd. құрғақ ысқырықты сырылдарe. ызыңдаған сырылдар8. Тыныс алудың екі фазасында да естілетін, қарды басқанды еске түсіретін тыныстық шу:a. сырылдарb. сықырc. плевраның үйкеліс шуыd. ызыңдаған сырылдарe. ылғалды ұсақ көпіршікті сырылдар9. Сыртқы тыныс алу қызметін анықтауға мүмкіндік беретін әдіс:a. Спирографияb. Бронхографияc. Томографияd. Рентгеноскопия10. Сықыр қайда пайда болады?

а) кіші калибрлі бронхтарда

б) трахеяда

в) альвеолаларда

г) плевра жапырақшаларында

д) орта калибрлі бронхтарда

22. Рентгенологиялық науқастың оң жақ өкпесінде диаметрі 6 см бронхпен байланысатын қуыс байқалады, сіз қандай тыныстық шуыл естисіз?

а) әлсіреген везикулярлы

б) саккадирленген

в) қатаң

г) бронхиалды

д) тыныстық шулар болмайды

23. Сықырдың пайда болуының негізгі себебі:

а) экссудаттың альвеоладағы аздаған көлемі

б) бронхтар шырышты қабатының ісінуі

в) бронхоспазм

г) гидроторакс

д) бронхтарда тұтқыр қақырықтың жинақталуы

24. Құрғақ сырылдардың туындауына әкелмейді:

а) бронхтар саңылауының тарылуы

б) бронхтардың тегіс бұлшықетінің тарылуы

в) бронхтар шырышты қабатының қабынуы

г) өкпе тінінің серпімділік қасиетінің төмендеуі

25. Қатты тыныс ... байқалады.

а) өкпе тінінің тығыздалуында

б) көмейдің тарылуында

в) бронхтардың тарылуында

г) пневмоторакста

д) өкпедегі қуыстарда

26. Плевраның үйкеліс шуы ...естіледі.

а) экссудативті плевритте

б) құрғақ плевритте

в) гидроторакста

г) пневмоторокста

д) эмфиземада

27. Өкпенің қай синдромында перкуторлы тұйық байқалып, тыныс шулары болмайды?

а) өкпе инфильтратында

б) эмфиземада

в) пневмоторакста

г) гидроторакста

д) дренаждалған өкпе абцессінде

28. Везикулярлы тыныстың әлсіреуі ... болады.

а) жоғары температурада

б) арық кеуде қуысында

в) өкпедегі қуыстарда

г) экссудативті плевритте

д) өкпе тінінің серпімділігінің төмендеуінде

29. Құрғақ сырылдардың пайда болу механизмі қандай?

а) бронхоспазм

б) бронхтарда сұйық экссудаттың болуы

в) альвеола қабырғаларының серпімділігінің жоғалуы

г) плевра жапырақшаларының кедірлігі

д) альвеола қабырғаларының экссудатпен қанығуы

30. Сырылдың пайда болу орнына ... жатады.

а) альвеолалар

б) бронхтар

в) плевралды қуыс

г) дауыс саңылауы

д) трахея

Есептер:

Есеп №1Науқастың бронхтары тарылған. Өкпені тыңдағанда қандай тынысты анықтауға болады?

Оның пайда болу механизмін түсіндіріңіз.

Есеп №2

Өкпенің барлық беткейінде қатаң тыныс естіледі. Оның пайда болу себебін атаңыз?

Есеп №3

Науқаста айқын өкпе эмфиземасы. Өкпе аускультациясында қандай тынысты анықтауға болады? Оның пайда болу механизмін түсіндіріңіз.

Есеп №4

Рентгенологиялық тексеруде науқастың оң жақтағы 7 қабырға деңгейіне дейін плевра қуысында сұйықтық анықталды. Өкпе аускультациясында қандай тынысты анықтауға болады?

Есеп №5

Тыныс алу жүйесі бойынша тексеру кезінде науқаста келесі обьективті белгілер анықталды: тыныс алу жиілігі – минутына 30 рет; дауыс дірілі сол жақ жауырын астынан бірден әлсіреген. Салыстырмалы перкуссияда сол жақта - тимпаникалық тыныс. Тыныс алудың сипаты қандай болады сол жақта (везикулярлы, бронхиальды қатаң, везикулярлы әлсіреген)?

1) Тақырыбы №4. Қанайналым ағзалары ауруларын зерттеу әдістері. (сұрастыру, ірі қантамырлар мен жүрек аймағын тексеру, пальпация, перкуссия, аускультация).

2) Мақсаты: Қанайналым жүйесінде аурулары бар науқастарға сұрастыру жүргізуді үйрену. Жүрек аймығын қарау және пальпациялау әдістемесін меңгеру. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтауды үйрену.

3) Оқыту мақсаты:


- Жүректің физиологиясын.- Жүрек қақпақтарының құрылысын.- Коронарлық қанайналымды. - Жүрек қызметінің физиологиясын.- Артериялардың анатомиялық орналасуын: шынтақ, самай, ұйқы, тобық артерияларын,

тізе асты, сан, бұғана асты.Студент үйреніп алуы қажет:

- Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастарға сұрастыру жүргізу.- Анамнезінен аурудың басталуын, нашарлау жиілігін, себептерін және оның туындау

жағдайларын анықтау.- Өмір тарихынан бастан өткерген ауруларын, өмір сүру және жұмыс жағдайларын,

«зиянды әдеттерін», тұқым қуалаушылық бейімділігін, эндокринді бұзылыстарын, климаттық-ауа райылық жағдайлардың әсерін анықтау.

- Патологиялық эпигастралды пульсацияны физиологиялықтан айырмашылығын ажырату.

- Тамырлардың пальпациясын: шынтақ, самай, ұйқы, тобық артерияларын, тізе асты, сан, бұғана асты.

- Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастардың мәжбүрлі қалпының нұсқаларын сипаттау.


1. Тамырларды қарау және пальпациялау әдістерімен тексеру.2. Пульстік толқынның таралуы немен байланысты?3. Пульстік толқынның таралу жылдамдығы.4. Тамырлардың пальпациясы.5. Сфигмография, анықтамасы және қасиеттері.6. Сфигмографияның түрлері: тіке және көлемді.7. Артериалды пульстің қасиеттері.8. Везикулярлы тыныстың капиллярлық өзгерісін тексеру: әлсіреуі және күшеюі.9. Көктамыр пульсін тексеру. Флебография.10. Артериалды гипертензия туралы түсінік.11. Артериалды қысымның физиологиялық тербелісі.12. Қалыпты сфигмограмманың құрылымы.13. Капилляроскопия әдістері. 14. Жүрек-қантамыр патологиялары бар науқастар қандай шағымдар білдіреді?15. Әр шағымның пайда болу механизмі мен сипаттамасы.16. Қарауды жүргізу кезеңділігі мен анықталған ауытқуларды талдау.17. Артерия, көктамырдың құрылысы.18. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастарды жалпы және жергілікті қарау

анықталатын жиі байқалатын симптомдарын белгілеу.

19. Жүрек-қантамыр жүйесінің ауруларындағы шағымдары және олардың пайда болу механизмі.

20. Анамнезді жинауда науқастардан нені анықтау қажет.21. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастарын жалпы қараудың қандай

ерекшеліктері тән.22. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастардың анамнезін жинау ерекшелігі. 5) Білім берудің және оқытудың әдістері: тәжірибелік дағдыларды жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1) «Жүрек дөңесі», анықтамасы, оның туындау себептері.2) Жүрек түрткісі, анықтамасы, оның туындау себептері.3) Жүрек ұшы түрткісі, анықтамасы, оның туындау себептері.4) Диастолалық және систолалық діріл, анықтамасы, оның туындау себептері.5) Тамырлар пальрациясының әдісі. Шынтақ артериясын пальпациялау.6) Артериалды пульсті анықтау.7) Артериалды пульстің қасиеттерінің сипаттамасы: ырғағы, жиілігі, қысымы,

толымдылығы, биіктігі, формасы.8) Сфигмографиялық зерттеу әдісінің маңызы.

Тесттер:

1.Жүрек-тамыр жүйесіне жатпайды:

а) жүрек

в) үлкен қанайналым шеңбері

г) кіші қанайналым шеңбері

д) қақпа көктамырының жүйесі

е) лимфа жүйесі

2. Кіші қанайналым шеңберінің негізгі қызметі

а) ағза мүшелеріне артериалды қанда жеткізу

в) өкпе перфузиясын қамтамасыз ету

г) жүректің сол жағына оттегіге қаныққан артералды қанды жеткізу

д) адекватті өкпелік желдету

е) аталғандардың ешқайсысы емес

3. Жүректің қандай камералары бар?

а) сол жүрекше

в) оң жүрекше

г) қарыншааралық перде

д) оң қарынша

е) сол қарынша

4. Жүрек қызметі келесі фазалардан тұрады:

а) жүрекше систоласы

в) жүрекше диастоласы

г) қарынша систоласы

д) қарыншадиастоласы

е) барлық аталғандар

5. Үлкен қанайналым шеңберіне жатпайды:

а) қолқа

в) өкпе сабауы

г) төменгі қуыс вена

д) жоғарғы қуыс вена

е) бүйрек артериясы

6. Кіші шеңбер ... басталады.

а) қолқадан

в) өкпе сабауынан

г) төменгі қуыс венадан

д) жоғарғы қуыс венадан

е) өкпе веналарынан

7. Сол жүрекше мен сол қарыншаның арасында ... болады.

а) үшжармалы қақпақ

б) митралды қақпақ

в) қолқаның жарты ай тәрізді қақпағы

г) өкпе сабауының жарты ай тәрізді қақпағы

д) аталғандардың барлығы

8.Жүректің сол жақ контуры ... түзілген.

а) қолқамен

б) сол жүрекшемен

в) сол қарыншамен

г) оң қарыншамен

д) өкпе сабауымен

9. Жүректің оң жақ контуры ... түзілген.

а) оң жүрекшемен

б) оң қарыншамен

в) өкпе сабауымен

г) қуыс веналармен

10.ЭКГ-дағы стандартты тіркемелерді көрсетіңіз:

а) avL V1 V2

б) avF V4 V3

в) I II III

г) avR V5 V6

д ) avL avF avR

Есептер:

Есеп №1

45 жастағы ер кісі, ангинозды ұстамадан кейін 4 сағаттан соң қарқынды терапия палатасына түсті. Шағымдары төс артының қатты басыр ауыруы, ол сол қолға, иыққа, жауырынға, жаққа таралуы, өлімнен қорқу сезімі. Нитроглицеринді қабылдаудан кейін жеңілдік тумайды.

Объективті: жағдайы ауыр. Тері беткейі бозарған, салқан тер, еріндері көгерген. АҚ 80/60 мм с.б.б., РS-110/соққы мин. Аритмиялық. Жүрек тондары тұйықталған, шоқырақ ырғағы. Өкпеде везикулярлы тыныс. Тыныс алу жиілігі 16 рет минутына.

Сұрақтары:

1. Сіздің болжам диагнозыңыз және негізгі синдромдарын анықтаңыз.

2. Тексеру жоспары

3. Емдеу принциптері. Шұғыл көмек.

Есеп №2

Науқас М, 50 жаста. Кардиологқа 500 м қашықтыққа жүргенде, баспалдақпен бірінші қабаттан көтерілгенде, салқын ауаға шыққанда туындайтын төс артының ауырсынуына, ауырсынудың сол иыққа, мойынға таралуына шағымданып келді. Ауырсыну сезімі жүргенді тоқтатқанда немесе нитроглицерин таблеткасын қабылдағаннан кейін 3-5 мин соң басылады.

Объективті: жағдайы орта ауырлықта. Қабақтарда ксантелазмалар байқалады, АҚ 150/100 мм с.б.б. РS-88 соққы 1 мин. Ырғағы аздап қысымды. Жүректің салыстырмалы тұйықтығының шекарасы: төстің оң жағы мен оң жақ қыры. Сол жақ V қабырғааралығында бұғана ортаңғы сызығы бойынша. Жоғарғы II қабырғааралықта. Cor тондары жүрек ұшында I тон әлсіреген, қолқа үстінде ІІ тонның металдық акценті. Өкпеде везикулярлы тыныс естіледі.

Сұрақтары:

1. Сіздің болжам диагнозыңыз негіздеуімен?

2. Тексеру жоспары.

3. Емдеу принциптері.

Есеп №3

Науқас М. түнгі уақытта төс артындағы ұстама туындады, нитроглицеринге зорға басылады. Физикалық жүктемені жақсы көтереді. Ұстама кезінде түсірілген ЭКГ-да инфаркт тәріздес өзгеріс байқалады, бұл өзгерістер ұстамаларды басқаннан кейін бірнеше минуттан соң ЭКГ ізсіз жойылады.

Сұрақтары:

1. Болжам диагнозы? Тексеру жоспары.

2. Науқастың мұндай жағдайын қалай сипаттайсыз?

3. Бұл науқастарға қандай препараттарды тағайындаған жөн?

4. Болжамы қандай?

1) Тақырыбы №5: Қанайналым ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: коронарлық жеткіліксіздік, артериалды гипертензия, жүрек функциясының жеткіліксіздігі. Шұғыл жәрдем.

2) Мақсаты: Жүрек-тамыр жүйесі ауруларындағы негізгі синдромдарын: коронарлы жетіспеушілігі, артериалды гипертония, жүрек жетіспеушілігі (стенокардия, инфаркт) бар науқастарға сұрастыру жүргізуді үйрену. Себептерін, симптомдарын, олардың механизмдерін, диагностика әдістерін оқыту. 3) Оқыту мақсаты:


- Жүрек жетіспеушілігінің негізгі симптомдарын.- Артериалды гипертонияның негізгі симптомдарын.- Жіті жүрек жетіспеушілігінің негізгі симптомдарын.- Созылмалы жүрек жетіспеушілігінің негізгі симптомдарын.- Артериалды қысымды өлшеу техникасын.Студент үйреніп алуы қажет:

- Эссенциалды артериалды гипертензиясы бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтау.

- Жүрек жетіспеушілігі (стенокардия, инфаркт) бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтау.

- Тамырларды артериялар мен көктамырларды қарау және пальпациялау, артериалды қысымды өлшеу жолдарымен зерттеу.

- Артериалды гипертензиясы бар науқастарға сұрастыру жүргізу.- Артериалды гипертониясы бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтау. - Жіті және созылмалы жүрек (солқарыншалық және оңқарыншалық) жеткіліксіздігі, жіті

қантамыр жеткіліксіздігі (талу, коллапс, шок) бар науқасқа сұрастыру жүргізу. - Жіті және созылмалы жүрек (солқарыншалық және оңқарыншалық) жеткіліксіздігі бар

науқастардың диагностикалық белгілерін анықтау. - Клиникалық белгілеріне қарай аталған патологияның бар екендігін белгілеу.- Коронарлық жеткіліксіздігіне (стенокардия, инфаркт) тән белгілерді анықтау. - Артериалды гипертонияға тән белгілерді анықтау. - Жүрек жеткіліксіздігіне тән белгілерді анықтау. - Коронарлы жеткіліксіздікке алып келетін себептерді бекіту.- Артериалды гипертонияға алып келетін себептерді бекіту.- Жүрек жеткіліксіздігіне алып келетін себептерді бекіту. - Қосымша зерттеу әдістері көмегімен науқастарды тексеру.


1. Коронарлы қанайналымның физиологиясы. 2. Коронарлы жеткіліксіздік туралы түсінік және анықтамасы.3. Жүрек жеткіліксіздігі туралы түсінік және анықтамасы.4. Қандай патологиялардың түрлерінде миокардты біріншілік зақымдайтын және ондағы зат

алмасуын бұзатын, аурулармен байланысты жүрек жеткіліксіздігі байқалады?5. Қандай патологиялардың түрлерінде жүректің өзінде немесе қанайналымындағы

патологияларда туындайтын миокардтың жүктемесімен және зорығуымен байланысты жүрек жеткіліксіздігі байқалады?

6. Қандай жағдайларда сол қарыншаның жүктемесі байқалады?7. Қандай жағдайларда оң қарыншаның жүктемесі байқалады?8. Қандай жағдайларда екі қарыншаның да жүктемесі байқалады?9. Жіті жүрек жеткіліксіздігі қашан дамуы мүмкін?10. Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі қалай дамиды?11. Айқын жүрек жеткіліксіздігінде қандай гемодинамикалық өзгерістер байқалады? 12. Қанайналым жеткіліксіздігінің клиникалық көріністерін атаңыз.

13. Жүрек жеткіліксіздігінің симптомдары. 14. Жүрек жеткіліксіздігінің диагностикалық әдістері.15. Жүрек демікпесі кезіндегі шұғыл көмек көрсетудің принциптері.16. Өкпе ісінуі кезіндегі шұғыл көмек көрсетудің принциптері.

5) Білім берудің және оқытудың әдістері: Тәжірибелік дағдыларды жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1) Артериалды гипертонияның анықтамасы.2) Артериалды гипертонияның себептері.3) Артериалды гипертонияның қауіп факторлары.4) Артериалды гипертонияның симптомдары.5) Артериалды гипертонияның диагностикалық әдістері.6) Артериалды гипертонияның ЭКГ белгілері.7) Коронарлы жеткіліксіздігі туралы түсінік.8) Коронарлы жеткіліксіздігінің себептері.9) Коронарлы жеткіліксіздігінің түрлері.10) Созылмалы жүрек жетіспеушілігінің кезеңдері және функционалдық класстары бойынша

жіктелуі.

Тесттер:

1. Қандай артериалды гипертензия «жеңіл» болып саналады?

а) САҚ 180-209; ДАҚ 10-109

б) САҚ 290 жоғары, ДАҚ 115 жоғары

в) САҚ 140-154, ДАҚ 40 төмен

г) САҚ 140-154, ДАҚ 30-54

д) САҚ 160-179, ДАҚ 100-109

2. Қандай артериалды гипертензия «орташа» болып саналады?

а) САҚ 209 жоғары, ДАҚ 120

б) САҚ 159 төмен, ДАҚ 90 төмен

в) САҚ 140 жоғары, ДАҚ 94 жоғары

г) САҚ 140 төмен, ДАҚ 94 жоғары

д) САҚ 160-179, ДАҚ 90-99 жоғары

3. Қандай артериалды гипертензия «ауыр» болып саналады?

а) САҚ 160-179, ДАҚ 90-99

б) САҚ 180-209, ДАҚ 100-109

в) САҚ 169, ДАҚ 94

г) САҚ 169, ДАҚ 94

д) САҚ 180, ДАҚ 160

4. Гипотензивті препараттардың қайсысы склерозға қарсы әсерге ие?

а) пропронолол

б) апрессин

в) празозин

г) гипотиозид

д) клофелин

5. Қатерлі артериалды гипертензии жиі ... дамиды.

а) гипертониялық ауруда

б) созылмалы пиелонефритте

в) феохромоцитомада

г) альдостерономада

д) барлық аталған ауруларда бірдей жиілікте кездеседі

6. АГ жүректің қай бөлімі жиі ұлғаяды?

а) оң қарынша қабырғалары

б) қарыншааралық перде

в) сол қарыншаның бос қабырғалары

г) оң жүрекше қабырғалары

д) сол жүрекше қабырғалары

7. Қай жағдайға реноваскулярлы гипертензия дамуы мүмкін:

а) гломерулонефритте

б) пиелонефритте

в) бүйрек тамырларының фибромускулярлы дисплазиясында

г) Кимпельстил-Уилсон синдромында

д) гипертониялық ауруда

8. Вазоренальной АГ анықтау үшін ... басқасы қажет:

а) урографиядан

б) бүйрек көктамырларының ангиографиясынан

в) қан плазмасындағы хинин деңгейінен

г) бүйрек тамырларының доплерографиясынан

д) Реберг сынамасынан

9. АГ І сатысының критерийлеріне ... жатады.

а) өмірлік маңызы жоғары мүшелердің зақымдалу белгілерінің болмауы

б) АҚ аздап көтерілуі (мысалы, 180/100 мм с.б.б. жоғары емес)

в) АГ транзиторлы сипаты

г) барлық аталғандар

10. АГ ІІІ сатысының критерийлеріне ... жатады.

а) жүрек жеткіліксіздігінің дамуы

б) гипертониялық энцефалопатия

в) барлық аталғандар

г) ми қанайналымының бұзылуы

д) созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі

Есептер:

Есеп №1

Науқас И., 58 жаста, 3 жыл алдын жіті миокард инфарктін бастан кешкен, гипертониялық аурумен 5 жыл бойы ауырады.

Обьективті жағдайы орта ауырлықта, терісі бозарған, жүрек шекаралары – сол жағы бұғана орта сызығынан 1 см тысқары. Жүрек тондары тұйықталған, ырғақты, ЖСЖ 110 соққы минутына. ЭКГ-синустық тахикардия, ЖСЖ 115 рет мин., жүректің электрлік өсі солға ығысқан. Сол қарыншаның гипертрофиясы.

Сұрақтары:

1. Диагноз қойыңыз. 2. Қандай қосымша тексерулер тағайындау керек?3. Емдеу принциптері. Интерпретациялаңыз: Қан анализінде Эритроциттер- 4.0х10 12/л, лейкоциттер-6.4 х109/л; с-62.5; П-3-4; ЭТЖ-20 мм/сағ.

Есеп №2

Науқас М., 60 жаста. Тыныштық күйдегі ентігуге, тізелерінің ісінуіне, оң жақ қабырғаастының ауырсынуына, тез шаршағыштыққа шағымданады.

Анамнезінде бірнеше жылдардан бері Гипертониялық аурумен ауырады және 50 жасында трансмуралды миокард инфарктін бастан кешкен.

Объективті: Толық денелі. Акроцианоз. Мойын көктамырлары ұзына бойы ұлғайып, ісінген. АҚ 140/100 мм с.б.б., төстің сол жағынан ІІІ қабарғааралықта пульсация байқалады. Салыстырмалы тұйықтық шегі: оң төстің оң жақ қырымен, сол бұғана ортаңғы сызықтан 2 см тысқары орналасқан. Аускультацияда І тон әлсіреген, жүрек ұшында шоқырақ ырғағы, өкпе артериясында ІІ тонның акценті. ТЖ - 26 рет/мин. Өкпеде төменгі бөлімдерінде іркілген ылғалды сырылдар. Іші жұмсақ. Бауыр қабырға асты доғадан 3-4 см шығыңқы. Бел аймағы мен аяқтарда ісіну байқалады. Диурез 800 мл/тәул.

Сұрақтары:

1. Сіздің болжам диагнозыңыз.2. Тексеру жоспары.3. Емдеу принциптері.

Есеп №3

Науқас С., 48 жаста, жіті трансмуралды миокард инфарктін бастан кешкен. Екі аптадан соң оң жақ бүйірінің ауырсынуына, жөтелге, ентігуге шағымданған, дене температурасы 38 0С-қа дейін көтерілген.

Объективті: жағдайы ауыр. АҚ 100/70 мм с.б.б., РS-100 соққы мин. Тыныс жиілігі 32 рет 1 минутта. СОR-тондары тұйықталған, систолалық шу естіле бастады. Өкпенің төменгі бөлімдерінде ылғалды сырылдар, плевраның үйкеліс шуы естіледі.

Сұрақтары:

1. Негізгі синдром анықтау.



Есеп №4

Науқас К., 38 жаста, ревматизммен және митралды саңылаудың стенозымен ауырады, босанар алдында тұншығу ұстамасы болған.

Объективті: ортопноэ қалпында, суық тер, еріндердің цианозы. Мойын көктамырлары 1/3 ұзындығы бойында ісінген. Тынысы қиындаған, тыныс алу актіне қосымша бұлшықеттер қатысады. ТАЖ 28 рет 1 мин. РS-142 соққы 1 мин. ЖСЖ-170 соққы 1 мин, пульс тапшылығы 28. Жүректің салыстырмалы тұйықтық шегі: оң төстің оң жақ қырынан 1 см тысқары, сол бұғана ортаңғы сызықтан 0,5 см ішкері, жоғарғы ІІ қабырғааралықта орналасқан. Соr I тон - жүрек ұшында мезодиастолалық шу, өкпе артериясында ІІ тонның акценті. Өкпеде төменгі бөлімдерінде іркілген ылғалды сырылдар.

Сұрақтары:

1. Негізгі синдром анықтау.


3. Шұғыл көмек.

Есеп №5

Науқас 63 жаста, гипертониялық аурумен ауыратын науқастың гипертониялық криз фонында тұншығу, ауаның жетіспеуі, көпіршікті алқызыл түсті қақырықты жөтел туындады.

Объективті: ортопноэ қалпында, қозулы, ауаны аузымен жұтуда. Тері жабындары бозарған. Акроцианоз. РS-96 соққы 1 мин, аритмиялы. АҚ 200/110 мм с.б.б. Жүректің салыстырмалы тұйықтық шегі: сол бұғана ортаңғы сызықтан 2 см тысқары, жоғарғы ІІІ қабырғааралықта орналасқан. Жүрек тондары тұйық, өкпе артериясының үстінде ІІ тонның акценті. Өкпеде жауырын деңгейіне дейін әлсіреген везикулярлы тыныс және ылғалды сырылдар.

Сұрақтары:

1. Науқастан қандай асқыну байқап тұрсыз?


3. Шұғыл көмек.

Есеп №6

Науқас 56 жаста, ентігу, тобықтың ісінуі, көп көлемдегі қақырықты, көбіне азанға қарай және аздаған қан аралас қақырықты жөтелге шағымданып, госпитализацияланды. Қақырық таңғы уақытта бүйірге жатқанда не отырғанда шығады, соңғы 15 жылда дене температурасы қайта-қайта көтерілген, қақырық көлемі де ұлғайған. Жылына 1-2 рет ауруы өршіп отырады.

Соңғы 5-6 жылда физ.күш түскенде ентігетінін, бір жыл алдын аяқтарының ісінетінін байқаған. Дене температурасы көтерілген кезде тетрациклин қабылдайды, әдетте 2-3 күннен кейін температура түседі одан соң дәріні ішпей қояды. 50 жастан бері нағыз ауруы бойынша ІІ топтағы мүгедек. 30-дан 50 жасқа дейін темекі тартқан, күніне 10-15 сигареттен. Бір апта бұрын дене температурасы 39,50С-қа дейін көтерілген, қақырық көлемі артқан, оң жақ көкірек тұсында ауырсыну байқалды, демді терең алғанда ол күшейеді. 2 күн көлемінде тетрациклинді 100 мың 4 рет қабылдаған, тиімсіз, кейін госпитализацияланды.

Объективті: тәулігіне 100 мл іріңді, иіссіз қақырық тастайды, температурасы 37,8 0С. Перкуторлы: төменгі бөлімдерінде перкуторлы дыбыстың күшеюі, аускультативті: екі жақтан да ылғалды сырылдар, оң жақтан көбірек, жөтелген соң, дене қалпын өзгерткенде жойылады, көбіне төменгі бөлімдерінде; шашыраған құрғақ сырылдар.

Сұрақтары:

1.Науқастағы негізгі клиникалық синдромды атаңыз?

2.Бастапқы синдромды белгілеңіз.

3. Тексеру жоспарын құрыңыз.

1) Тақырыбы №6: Асқорыту ағзалары аурулары кезіндегі зерттеу әдістері: (сұрастыру, тексеру, пальпация, перкуссия, аускультация). 2) Мақсаты: Асқорыту жүйесінің патологиясы бар науқастарға сұрастыру жүргізуді үйрену. Іш аймағын қарау, пальпация және перкуссия, аускультация жасау әдістемесін меңгеру. Асқорыту жүйесінің патологиясы бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтау. 3) Оқыту мақсаты:


- Асқорыту ағзалары ауыратын науқастардың негізгі шағымдарын.- Асқорыту ағзалары ауыратын науқастардың негізгі белгілерін.- Асқорыту ағзалары ауыратын науқастарды сұрастыруды.- Асқорыту ағзалары ауыратын науқастарға қарау жүргізудің әдістемесін.- Асқорыту ағзалары пальпациясының этаптарын.- Асқорыту ағзаларын перкуссиялау мен аускультациялаудың диагностикалық маңызын.Студент үйреніп алуы қажет:

- Асқорыту ағзалары ауыратын науқастарды сұрастыру.- Асқорыту ағзалары ауыратын науқастарға қарау жүргізу.- Іштің беткейлі пальпациясын жасау.- Образцов-Стражеско бойынша ішке терең пальпация жүргізу.- Асқорыту ағзаларына перкуссия жүргізу.- Асқорыту ағзаларына аускультация жүргізу.4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Асқорыту жүйесінің анатомиясы және физиологиясы.2. Асқорыту жүйесінің аурулары бар науқастардың негізгі және қосымша шағымдары3. Асқорыту жүйесінің аурулары бар науқастардың анамнезін жинауда нені анықтау

керек? 4. Науқасты жалпы қарағанда неге көңіл аудару керек?5. Ауыз қуысын қараудың диагностикалық маңызы.6. Іш аймағының топографиялық сызықтары.7. Іш формасының өзгеруінің себептері.8. Дисфагия, асқазан және ішек диспепсиясы мен ішектен қан кету синдромдары.9. Құрсақ қуысы мүшелерінің алдыңғы құрсақ қуысына проекциясы.10. Асқорыту жүйелері ауруларындағы белгілердің диагностикалық маңызы. 11. Ішті қарау әдістемесі, беткейлік ориентациялық және терең сырғымалы пальпациясы,

бауыр мен талақтың пальпациясы. 12. Шеменді анықтау.13. Алынған мәліметтерді талдау.

14.Тексеру нәтижелерін дұрыс толтыру.

5) Білім берудің және оқытудың әдістері: тәжірибелік дағдыларды жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1. Дисфагия синдромының негізгі белгілерін атаңыз.

2.Асқорыту жүйесі аурулары үшін қандай белгілердің диагностикалық маңызы бар?

3.Шеменге анықтама беріңіз.

4.Асқазаннан және ішектен қан кетуді анықтау үшін қандай қосымша тексеру әдістері

қажет?

Тесттер:1. Өңеш ауруына ең тән белгіні көрсетіңіз:

а) дисфагия

б) ауру сезімі

в) құсу

г) жүрек айну

д) қан кету

2. Жұтынған кезде төс артының ауыруы ... зақымдалуына байланысты.

а) диафрагмалық нервтің

б) медиастиналды нервтің

в) өңеш

г) омыртқа

д) асқазан

3. Қорытылмаған, өзгермеген тағаммен, тұз қышқылынсыз құсу ... ауруларына тән.

а) бауыр

б) өт жолдары

в) ұйқы безі

г) өңеш

д) асқазан

4.Сілекей ағу - ... ауруларының жиі белгісі.а) асқазан

б) ұйқы безі

в) бауыр

г) ішек

д) өңеш

5.Анорексия түріндегі тәбеттің бұзылуы ... ауруын дәлелдейді.а) асқазан жара

б) жіті гастрит

в) жіті холецистит

г) асқазан обыры

д) өт жолдарының дискинезиясы

6.Ет тағамдарына қарай алмау ... тән.

а) эзофагитке

б) асқазан жара ауруына

в) асқазан обырына

г) холециститке

д) панкреатитке

7.Шіріген жұмыртқа иісімен кекіру ... тән.а) эзофагитке

б) қалтқы стенозына

в) асқынбаған асқазан жара ауруына


д) гепатитке

8.Қышқылмен кекіру ... тән.а) өңеш обырына

б) ұлтабар жара ауруына

в) созылмалы атрофиялық гастритке


д) панкреатитке

9.Қыжылдау ... белгісі болып саналады. а) колиттің

б) асқазан обырының

в) бауыр циррозының

г) ұлтабар жара ауруының

д) панкреатиттің

10.Астан кейін 15-20 минут соң құсу ... байқалады.а) энтеритте

б) асқазанның кардиалды бөлімінің жарасында

в) ұлтабар жарасында

г) холециститте

д) аппендицитте

Есептер:Есеп №1

Науқас Ц., 42 жаста, терінің қышуына, сарғаюға, таңғы уақытта ауыздағы ащы дәмге, несебінің қою қоңыр түске боялуына шағымданады. Қарағанда: тері қабаттары мен склерасы сарғайған,дене терісінде тырналған орындар бар.

Аталған белгілер қандай патологиялық үдерістерге тән?

Есеп №2Науқас «аш қарынға», түнгі және кеш, сода немесе аз көлемдегі асты қабылдағаннан

кейін бәсеңситін ауырсынуға, қыжылдауға, ауырсыну шыңындағы құсуға, ішқатуға шағымданады. 5 жылданбері ауырады, кеш күзде өршу болып тұрады. Өршулер арасында өзін жақсы сезінеді.

Объективті: іші аздап ширыққан және эпигастрий аймағының оң жақ бөлігі ауырсынады. Мендель симптомы орталық сызық бойында кіндіктен аздап жоғары оң жағында оң мәнді.

Аталған белгілер қай ауруларға тән?

Есеп №3Науқас С., 37 жаста, бір түні бойы екі рет құсқанына шағымданады. Құсық массасы

қою-бурыл түсті. Азанда сұйық боп іші өткен. Қарағанда: бозарған, әлсіз, суық термен жабылған.

Сипатталған жағдайдың болжамды себебі қандай?

1) Тақырыбы №7: Асқорыту ағзалары аурулары кезіндегі синдромдар: асқазан және ішек диспепсиясы, асқазан-ішектік қан кету, сарғаю. 2) Мақсаты: Науқастың шағымдарына, ауру тарихына және физикалды зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып, бастапқы клиникалық синдромды анықтауды үйрету. Аурудың этиологиясын және патогенетикалық механизмдерін анықтау. Жалпы қан анализін, ФГДС, өңешішілік рН-метрия, шырышты қабаттың биоптаттарын гистологиялық зерттеу, Helicobacter pylori анықтау әдістерінің нәтижелерін талдау.3) Оқыту мақсаты:


- Іштің топографиялық сызықтарын.- Іштің түрінің өзгеру себептерін.- Асқазан және ішек диспепсиясы, асқазан-ішектік қан кету, сарғаю синдромдарын.

Себептері, белгілері, олардың даму механизмі, диагностикалық маңызы.- Құрсақ қуысы мүшелерінің алдыңғы құрсақ қабырғасына проекциясын.- Ішек аурулары бар науқастардың шағымдарын.- Ішек аурулары бар науқастардың анамнезін жинауда нені анықтау қажет екенін.- Науқасты жалпы қарағанда қандай белгілерге көңіл қою керек екенін.- Асқазан ауруларының симптомдарының диагностикалық белгілерін.- Ішек ауруларының симптомдарының диагностикалық белгілерін.Студент үйреніп алуы қажет:

- Асқазан аурулары бар науқастардың шағымын дұрыс және кезеңді түрде анықтау.- Асқазан аурулары бар науқастардың шағымдарын нақтылап, негізгі және қосымшасын

ажырату.- Ішек аурулары бар науқастардың шағымын дұрыс және кезеңді түрде анықтау.- Ішек аурулары бар науқастардың шағымдарын нақтылап, негізгі және қосымшасын

ажырату.- Бауыры ауыратын науқастардың ауру тарихын дұрыс жинау.- Ішті қарау, іштің беткей және терең пальпациялау.- Шеменді анықтау.4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Іштің топографиялық аймақтары.2. Асқазан – ішек жолының ауруларындағы негізгі шағымдары.3. Асқазан – ішек жолының аурулары бар науқастарға сұрастыру жүргізу.4. Ішті қарау әдістемесі, беткейлі және терең сырғымалы пальпацияның әдістемесі,

бауыр мен талақ пальпациясы.5. Ішек диспепсиясы, ішектен қан кетудің негізгі белгілерін анықтау.6. Ішек диспепсиясы және ішектен қан кетуге алып келетін себептер.7. Осы синдромдарды анықтау әдістері.8. Алынған мәліметтерді интерпретациялау.9. Тексеру нәтижелерін дұрыс толтыру.10. Ішек аурулары бар науқастардың айтатын шағымдары.5) Білім берудің және оқытудың әдістері: муляждарда машықтану, науқаспен жұмыс жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1. Асқазан диспепсиясы синдромының негізгі белгілерін атаңыз.2. Ішек диспепсиясы синдромының негізгі белгілерін атаңыз.3. Асқазаннан қан кету синдромының негізгі белгілерін атаңыз.4. Ішектен қан кету синдромының негізгі белгілерін атаңыз.5. Ішек ауруларындағы белгілердің диагностикалық маңызы.6. Ішек ауруларының диагностикалық маңызы.

Тесттер:1. Астан кейін 2-3 сағаттан соң құсу ... байқалады.а) эзофагиттеб) гастритте

в) ұлтабар жарасында


д) панкреатитте

2. «Кофе қойыртпағы» тәрізді құсық ... дәлелдейді. а) эрозивті эзофагитті

б) холециститті

в) гепатитті

г) асқазан жарасынан қан кетуді

д) ұлтабар жарасынан қан кетуді

3.Бір күн алдын ішкен тамақты құсу ... тән. а) өңеш обырына

б) жіті гастритке

в) асқазанның асқынбаған жарасына

г) пилоростенозға

д) холециститке

4. Өткір, тітіркендіргіш тағамды жегеннен соң 30-40 минуттан кейін эпигастрий аймағының ауырсынуы ... кездеседі.а) жіті эзофагитте

б) асқазан денесінің жарасында

в) ұлтабардың жарасында


д) панкреатитте

5. Төстің төменгі бөлігі аймағының ырғақты, маусымды, сілтіні қабылдағанда басылатын ауыруы ... тән белгі. а) жіті панкреатитке


в) эзофагитке

г) асқазан және ұлтабар жара ауруына

д) асқазан обырына

6. Бел аймағының майлы тағамдарды қабылдағаннан соң айналдыра ауыруы ... тән. а) эзофагитке

б) гастритке

в) панкреатитке

г) асқазан жарасына

д) дуоденитке

7. Майлы тағамдарды қабылдағаннан кейінгі, оң жақ жауырынға, оң иыққа берілетін оң жақ қабырға астының ауырсынуы ... тән. а) ұлтабар жара ауруына


в) асқазан жарасына

г) панкреатитке

д) холециститке

8.Мелена ... тән емес.а) ұлтабар жара ауруына

б) асқазан жара ауруына

в) өңеш обырына

г) бейспецификалық жаралық колитке

д) геморройға

9.Көзге көрінетін асқазанның перистальтикасы ... тән.а) жіті гастритке

б) қалтқы стенозына

в) асқазан жара ауруына

г) асқазан полипіне

д) дуоденитке

10. Асқазан бөліндісінің құрамын жіңішке Лепорский зондымен тексеру ... анықтауға мүмкіндік береді. а) асқазанның моторлы функциясын

б) асқазанның қышқылды құрамын

в) глистті инвазияны

г) эхинококкозды

д) лямблиозды


Науқас К., 52 жаста, оң жақ қабырға астындағы қарқынды төрт сағаттық ауырсынудан кейін тері жабындылары мен шырышты қабаттары сарғайған.

Сарғаюдың себебі қандай?

Есеп №2Науқас И., 30 жаста, тамақты ішкеннен соң 1,5-2 сағаттан кейін эпигастрий

аймағының ауырсынуына, кезеңді түрде қабылдаған аспен құсу, құсқаннан кейін басылатын ауырсынуға шағымданады. Пальпацияда эпигастрий аймағының ауырсынуы байқалады.

Сипатталған жағдайлар асқорыту жүйесінің қандай ауруларына тән?

1) Тақырыбы №8: Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезіндегі зерттеу әдістері (сұрастыру, тексеру, пальпация, перкуссия). 2) Мақсаты: Несеп шығару жүйесі мүшелерінің ауруларын анықтау және ауру тарихын дұрыс толтыру мақсатында науқасты тексерудің физикалды әдістерін: сұрастыру, қарау, пальпация, перкуссияны меңгеру.3) Оқыту мақсаты:


- Несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастардың шағымдарын білу.- Несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастардың анамнезін жинауда неге көңіл

аудару керектігін білу.

- Жалпы қарағанда неге көңіл қою керектігін білу.- Полиурия, олигоурия, анурия, никтурия, поллакиурия түсініктерінің мәні.- Несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастардың шағымдарын дұрыс әрі кезеңді

түрде жинау.Студент үйреніп алуы қажет:

- Бүйрек және несеп шығару жүйесі ауруларына тән шағымдарды анықтауды үйрену.- Жалпы қарағанда бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастарға тән

белгілерді анықтауды үйрену. - Бүйректерді пальпациялау әдістемесін игеру.- Зерттеудің зертханалық-аспаптық әдістерінің нәтижелерін дұрыс интерпретациялау.- Бүйрек аурулары бар науқастарды қарағанда: бүйректік ісінудің басқа текті

ісінулерден ажырата білу.- Бүйрекке пальпация жүргізе білу, бүйректердің түсу деңгейін анықтау.- Несеп анализдерінің (жалпы, Зимницкий, Нечипоренко бойынша) нәтижелерін талдау.4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1) Несеп шығару жүйесінің анатомиясы және физиологиясы.2) Нефронның құрылысы.3) Бүйректердің функциясы.4) Іштің топографиялық аймақтары.5) Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастарды сұрастыру.6) Жалпы қарау және бүйрек аймағын қарау әдістемесі.7) Перкуссия әдістемесі: соққылау әдісі, Пастернацкий әдісі. 8) Несеп шығару жүйесі ауруларының негізгі белгілерін анықтау.5) Білім берудің және оқытудың әдістері: тәжірибелік дағдыларды жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1. Дизурия, дизуриялық бұзылыстардың диагностикалық маңызы.2. Бүйректік ісінудің ерекшеліктері.3. Бүйрек жеткіліксіздігінің негізгі белгілері.4. Гематурия түрлері, диагностикалық маңызы.5. Протеинурия түрлері, диагностикалық маңызы.6. Цилиндрурия, лейкоцитурия (пиурия), пайда болу себептері, диагностикалық маңызы.7. Несепті Зимницкий, Нечипоренко, Реберг бойынша зерттеу.8. Нефротикалық синдромның белгілері.

Тесттер:

1. Бүйректік ісінудің жүректіктен айырмашылығы:

a) кешке байқаладыb) таңертең байқаладыc) физикалық жүктемеден кейін байқаладыd) сипағанда тығызe) бірінші аяқтардан басталады 2. Бүйректік ісінулер:

a) жұмсақ, борпылдақb) тығызc) кешке байқаладыd) бірінші аяқтардан басталадыe) терінің трофикалық өзгерістерімен жүреді3. Гематурия ... тән емес.

a) пиелонефриткеb) несеп-тас ауруынаc) гломерулонефриткеd) бүйрек ісіктерінеe) бүйрек туберкулезіне4.Ұйқышылдық, әлсіздік, шаршағыштық, апатия бүйрек аурулары кезінде ... тән.

a) солқарыншалық жеткіліксіздіккеb) симптоматикалық артериалды гипертензияғаc) ангиоспастикалық ретинопатияғаd) бүйрек жеткіліксіздігінеe) эссенсиалды артериалды гипертензияға5.Бүйректік шаншу ... тән.

a) бүйрек ісіктеріне, несеп-тас ауруынаb) массивті лейкоцитурияғаc) артериалды гипертензияғаd) созылмалы пиелонефритке e) созылмалы гломерулонефритке 6. Сананың тежелуі ретінде бұзылуы ... тән.

a) созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінің терминалды сатысынаb) симптоматикалық артериалды гипертензияғаc) бүйректік шаншуғаd) «іркілістік бүйректерге»e) пиелонефриттің өршуіне7. Мәжбүрлік « боксер қалпы» ... бар науқастарға тән.

a) бүйрек туберкулезіb) бүйрек амилоидозыc) созылмалы гломерулонефритіd) бүйрек ісіктеріe) бүйректік шаншуы8. Тұрып тұратын мәжбүрлі қалыпты ... зақымданған науқастар ұстанады.

a) қуығыb) несеп жолдарыc) бүйректердің астауша-тостағанша жүйесіd) бүйрек маңы клетчаткаларыe) несепағардың қисаюында9. «Диурез» бұл ...

a) несептің белгілі бір уақытта бөлінуі.b) ауырсынған несептің бөлінуі.

c) несептің көп мөлшерін түнгі уақыттабөлу.d) несепті бөлуді бұзылуы.e) несеп бөлінуінің тоқтауы.10 «Дизурия» бұл ...

a) жиі ауырсынған және қиын несептің бөлінуі.b) жиі несептің бөлінуі.c) ауырсынған несептің бөлінуі.d) несептің тәуліктік мөлшерінің артуы.e) несептің тәуліктік мөлшерінің төмендеуі.


Науқас Т., 23 жаста, бас ауруына, дене температурасының субфебрильді деңгейге дейін көтерілуіне, қызыл, күңгірт несептің бөлінуіне шағымданады. Несеп анализінде: гематурия, протеинурия 1,6 г/тәул, бірен-саран воск тәрізді цилиндрлер анықталды анықталды.

Сипатталған белгілер несеп шығару жүйесінің қандай ауруларына тән?

Есеп №2Науқас Ш., 38 жаста, бет пен аяқтардың ісінуіне шағымданады. Анамнезінде

созылмалы іріңді бронхит. Қарағанда: ісіктер бозғылт, жылы, қозғалмалы, басқанда «шұнқырлар» түзілмейді.

Сипатталған ісінулер қай синдромға тән?

Есеп №3Науқас К. несеп анализінде: ақуыз 0,9 г/тәул, лейкоциттер – 60-95 көру алаңында,

грамтеріс бактериялар көп көлемде.Бұл белгіні қандай терминмен атайды? Несеп шығару жүйесінің қандай патологияларына

тән?

Есеп №4Ш. атты созылмалы гломерулонериті бар науқас жүрек айнуға, іш өтуге

шағымданды. Қарағанда: терісі топырақ (жер) түсті, қасынғын орындары бар, құрғақ, ауыздан несептің иісі шығып тұр. Аускультацияда: перикардтың үйкеліс шуы.

Сипатталған белгілер қандай патологиялық үдеріске тән екенін атаңыз?

Есеп №5Науқастың несебінде көп көлемде ақуыз – 7,6 г/тәул анықталды. Қанда жалпы ақуыз

49 г/л, альбуминдер – 21,1 г/л.Сипатталған зертханалық белгілер қандай патологиялық жағдайға (синдромға) тән?

Есеп №617 жастағы науқаста баспадан кейін 10 күн өткенде бас ауруы, ентігу, таңертең көз

алдының ісінуі байқалды. Несеп анализінде: ақуыз 1,65 г/л, лейкоциттеры – 0-2 к.а., эритроциттер – 10-15 к.а., цилиндрлер гиалинді 0-1 к.а., дәнді цилиндрлер – бірен-саран.

Болжам диагноз? Бас ауырудың және ентігудің себептері?

Есеп №7Науқас Ц., 42 жаста, терісінің қышынуына, сарғаюына, таңертең ауыздағы ащы

дәмге, несебінің қою-қоңыр түске боялуына шағымданады. қарағанда: тері жабындысы мен көз склерасы сарғайған, дене терісінде қышынулар орны байқалады.

Сипатталған белгілер қандай патологиялық үдеріске тән?

1) Тақырыбы №9: Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезіндегі синдромдар: несептік, нефротикалық, бүйрек функциясы жеткіліксіздігі. 2) Мақсаты: Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезіндегі синдромдар туралы білімді меңгеру. Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастарды тексеру әдістерін меңгеру. Бүйрек жеткіліксіздігіне тән шағымдарды анықтауды үйрену. Негізгі зертханалық-аспаптық зерттеу әдістері нәтижелерін дұрыс интерпретациялау. 3) Оқыту мақсаты:


- Несептік, нефротикалық синдромдары бар науқастардың шағымдарын. - Бүйрек жеткіліксіздігі бар науқастардан анамнез жинағанда нені анықтау қажет екенін.- Несептік, нефротикалық синдромдары бар науқастарды жалпы қарағанда неге көңіл аудару

керек екенін.- Бүйрек жеткіліксіздігі мен бүйректік ісінулердің ерекшеліктерін.- Несепті Зимницкий, Нечипоренко, Реберг бойынша анықтау.Студент үйреніп алуы қажет:

- Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезіндегі синдромдар: несептік, нефротикалық, бүйрек функциясы жеткіліксіздігі бар науқастардың шағымдарын дұрыс әрі кезеңді түрде жинауды білу.

- Несептік, нефротикалық синдромдары бар науқастардың негізгі және қосымша шағымдарын анықтау.

- Бүйрек жеткіліксіздігі ауруының анамнезін дұрыс жинау. - Бүйрек жеткіліксіздігі бар бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары кезіндегі несеп

анализін (жалпы, Зимницкий, Нечипоренко бойынша) талдау.4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Несептік синдромы бар науқастарды жалпы қарау әдістемесі.2. Нефротикалық синдромы бар науқастарды жалпы қарау әдістемесі. 3. Бүйрек жеткіліксіздігі синдромы бар науқастарды жалпы қарау әдістемесі. 4. Несептік синдромының негізгі белгілері.5. Нефротикалық синдромының негізгі белгілері.6. Бүйрек жеткіліксіздігі синдромының негізгі белгілері.7. Дизурия, бүйрек жеткіліксіздігінің дизуриялық өзгерістерінің диагностикалық

маңызы. 8. Гематурия түрлері, диагностикалық маңызы.5) Білім берудің және оқытудың әдістері: муляждарда машықтану, науқаспен жұмыс жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1. Несептік синдромы бар науқастардың шағымы? 2. Нефротикалық синдромы бар науқастардың шағымы? 3. Несептік синдромы бар науқастарды жалпы қарағандағы тән белгілерді атаңыз.4. Нефротикалық синдромы бар науқастарды жалпы қарағандағы тән белгілерді атаңыз.5. Бүйрек жеткіліксіздігі мен бүйректік ісінулердің өздеріне тән белгілерін атаңыз.6. Несепті Зимницкий бойынша талдауында нені анықтайды?7. Несепті Нечипоренко бойынша талдауында нені анықтайды?

8. Несепті Реберг бойынша талдауында нені анықтайды?Тесттер:1. Зимницкий сынамасының қолдану мақсаты:а) күн тәртібі мен диурездің байланысын анықтауб) бөлінетін несептің көлемін динамикалық бақылаув) несептің салыстырмалы тығыздығының тәуліктік ауытқуын бақылауг) бүйректердің бөліп шығару қызметін анықтауд) несептің жасушалық құрамын анықтау2. Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі кезінде Зимницкий сынамасы ... сипатталады.а) тәуліктік несеп көлемінің төмендеуіменб) несептің барлық порцияларының салыстырмалы тығыздығының төмен болуымен және түнгі диурездің күндізгіден артық болуымен в) несептің барлық порцияларының салыстырмалы тығыздығының төмен болуымен г) түнгі диурездің күндізгіден артық болуыменд) тәулік бойы несептің бөлінуінің әркелкілігімен3. Зимницкий сынамасын жүргізу барысында ... қажет.а) тұзды шектеумен қатаң емдәм сақтауб) физикалық белсенділікті шектеув) тұзды шектеуг) сұйықтықты артық қабылдамау (стандартталған сулық тәртіп)д) өткір тағамдарды шектеу4. Нечипоренко бойынша несеп талдауында ... зерттейді.а) бүйректің шығару және концентрациялық қасиетінб) тәуліктік несептегі қант мөлшерінв) бактериалды флораның болуынг) несептің физикалық, химиялық қасиеттерін, несеп тұнбасының микроскопиясынд) 1 мл несептегі формалық элементтер (эритроциттер, лейкоциттер, цилиндрлер) санын5. Несептің бактериологиялық талдауын ... анықтау мақсатында тағайындайды.а) несеп шығару жүйесіндегі ауру қоздырғышынб) бүйректің шығару қасиетінв) диурез ерекшелігінг) бүйректің концентрациялық қасиетінд) бүйректің сүзгіш қасиетін 6. Зимницкий сынамасын ... анықтау мақсатында тағайындайды.а) тәуліктік несептегі қант мөлшерінб) бактериалды флораның болуынв) бүйректің шығару және концентрациялық қасиетін г) несептің физикалық, химиялық қасиеттерін, несеп тұнбасының микроскопиясынд) бүйректің сүзгіш қасиетін7. Бүйректің концентрациялық қасиеті ... айқындайды.а) несептің салыстырмалы тығыздығын (салыстырмалы үлесі)б) несепте ақуыздың болуынв) несенте эритроциттердің болуынг) тәуліктік диурездід) несенте цилиндрлердің болуын 8. Нечипоренко әдісі бойынша зерттегенде несепті ... жинайды.а) 10 сағат бойы (таңертеңнен кешке дейін)б) 3 сағатта бір ретв) таңертеңгі несептің ортаңғы ағысынг) жеке ыдысқа тәулік бойы әр 3 сағаттад) тәуліктік диурездің 100 мл-рін9. Несептің жалпы талдауында ... зерттейді.а) несептің физикалық, химиялық қасиеттерін, несеп тұнбасының микроскопиясын

б) бактериалды флораның сипатын в) бүйректің шығару және концентрациялық қасиетін г) 1 мл несептегі формалық элементтер (эритроциттер, лейкоциттер, цилиндрлер) санынд) бүйректің реабсорбциялық функциясын10. Несеп шығару жүйесінің қызметтік жағдайын зерттеу үшін ... тағайындайды.а) несептің бактериологиялық зерттеуінб) тәуліктік диурезді анықтау, Зимницкий сынамасынв) жалпы несеп анализін,несептің Нечипоренко бойынша сынамасынг) несептегі өт пигменттерін зерттеуд) несептегіқантты, ацетонды анықтау


С. есімді науқастың несебінде ақуыздың көп мөлшері – 8,1 г/тәул анықталды. Қанда жалпы ақуыз 49 г/л, альбуминдер – 21,1 г/л.

Сипатталған зертханалық белгілер қандай патологиялық жағдайға (синдромға) тән?

Есеп №2Науқастың несебінде ақуыздың көп мөлшері – 4,6 г/тәул анықталды. Қанда жалпы

ақуыз 32 г/л, альбуминдер – 18,9 г/л.Сипатталған зертханалық белгілер қандай патологиялық жағдайға (синдромға) тән?

Есеп №317 жастағы науқаста баспадан кейін 10 күн өткенде бас ауруы, ентігу, таңертең көз

алдының ісінуі байқалды. Несеп анализінде: ақуыз 2,7 г/л, лейкоциттеры – 2-4 к.а., эритроциттер – 10-15 к.а., цилиндрлер гиалинді 0-1-2 к.а., дәнді цилиндрлер – бірен-саран.

Болжам диагноз? Бас ауырудың және ентігудің себептері?Есеп №4

15 жастағы науқаста баспадан кейін екі апта өткенде бас ауруы, бел аймағының ауыруы, ентігу, таңертең көз алдының ісінуі байқалды. Несеп анализінде: ақуыз 3,08 г/л, лейкоциттеры – 5-6 к.а., эритроциттер – 8-11 к.а., цилиндрлер гиалинді 0-1-2 к.а., дәнді цилиндрлер – бірен-саран.

Болжам диагноз? Бас ауырудың және ентігудің себептері?

1. Тақырыбы №10: Эндокриндік жүйе зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістері.

2) Мақсаты: Студенттерді эндокриндік жүйе зақымдануының семиотикасы мен зерттеу әдістеріне, қант диабеті, тиреотоксикалық жемсаудың симптомдары және синдромдарымен, зертханалық және аспаптық әдістермен, диагностикалық маңызымен таныстыру.



- қалқанша безінің анатомиясы мен физиологиясын;- ұйқы безінің анатомиясы мен физиологиясын;- қалқанша безі патологиясының рөлін;- қант диабетінің симптомдары және синдромдарын;- тиреотоксикалық жемсаудың симптомдары және синдромдарын;- эндокриндік жүйе зақымдануының симптомдары және синдромдарының диагностикалық

маңызын. Студент үйреніп алуы қажет:

- эндокринді жүйе мүшелеріне тән аурулардың шағымдарын анықтау.- эндокринді жүйе мүшелеріне тән аурулардың симптомдарын жалпы қарау арқылы

анықтау.- қалқанша безін пальпациялау әдістемесін игеру.- негізгі зертханалық-аспаптық зерттеу әдістерінің нәтижелерін дұрыс талдау.4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Эндокринді жүйе аурулары бар науқастардың негізгі және қосымша шағымдары2. Эндокринді жүйе аурулары бар науқастарға қарау жүргізудің әдістемесі3. Лимфа түйіндерін пальпациялау4. Талақтың перкуссиясы мен пальпациясы5. ҚД кезіндегі липидті алмасудың бұзылысы.6. ҚД кезіндегі ақуыздық алмасудың бұзылысы.7. Зертханалық-аспаптық зерттеудің негізгі әдістері.8. Ұйқы безінің негізгі қызметі.9. ҚД жіктелуі.10. ҚД клиникалық көрінісі. Ауыз қуысының зақымдалуы.11. ҚД анықтау әдістері.12. ҚД емдеу принциптері - инсулинотерапия, қантты төмендететін пероральді дәрілермен емдеу.13. Диабеттік гипер- және гипогликемиялық комаларды анықтау және дәрігерге дейінгі алғашқы

көмек.14. Қант диабеті және тиреотоксикозбен ауыратын науқастарды клиникалық тексеру, алынған

мәліметтерді талдау15. Зертханалық-аспаптық зерттеу әдістерінің нәтижелері.16. ДТЗ этиологиясы.17. Патогенезі. Жүйке жарақатының рөлі.18. Клиникасы.19. Қалқанша безінің пальпациясы.20. Тиреотоксикозды зертханалық және аспаптық диагностикалау.21. Дифференциалды диагноз.22. Емдеу принциптері.23. Ағзадағы йод алмасуы.5) Білім берудің және оқытудың әдістері: тәжірибелік дағдыларды жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1. Инсулин дегеніміз не?2. Инсулин қайда түзіледі?3. ҚД этиологиясы.4. Қалқанша безі қандай гормондарды өндіреді.5. Тиреотоксикоздың физикалды белгілері.Тесттер:

1. Адамның йодқа деген тәуліктік қажеттілігі:a) 100 мкгb) 50 мкгc) 150 мкгd) 250 мкгe) 1000 мкг2. Қалқанша безі қандай қызмет атқарады:

a) Ақуыз, май, көмірсу алмасу үдерістерін реттейдіb) Йодты өндіредіc) Йод алмасу үдерісіне қатысадыd) Жүйкелік психикалық реттеуді атқарады3. Қандай секрецияның бұзылуы ҚД алып келеді?

a) Сыртқы секрецияb) Ішкі секрецияc) Тысқары секреция4.ұйқы безінде не инсулинді бөліп шығарады?

a) Лангерганс аралшықтарыb) Ұйқы безінің құйрығыc) Ұйқы безінің басыd) Ұйқы безінің денесі5. Дені сау адамның қанының құрамындағы қант мөлшері (Хаггедон әдісі) анықтау:

a) 4,4-6,6 ммоль/лb) 3,3-5,5 ммоль/лc) 2,8-5,8 ммоль/лd) 4,0-6,0 ммоль/л6. Қалқанша безі қызметінің бұзылуының диагнозына қажетті зертханалық тест ... болып табылады.

a) қандағы тиреоидты гормондар деңгейін анықтауb) без пунктатын цитологиялық зерттеуc) несептегі катехоламиндер деңгейін анықтауd) гликолизирленген Нв анықтауe) без тініне антидене титрін анықтау7. Қалқанша безі нені өндіреді?

a) Т3,Т4,ТТГb) АКТГc) СБЙd) 17-ОКС,17-КС8. Инсулин көмірсуды ... түрінде депода сақталауын іске асырады.

a) глюкозаb) лактозаc) гликогенd) сахарозаe) глюкозаминогликандар9. Инсулин ... стимуляцияламайды.

a) бауырдағы гликогендер синтезінb) глюконеогенездіc) қандағы қант мөлшерінің деңгейін төмендетудіd) ақуыз синтезін10. Қаңқа бұлшықеттерінде іске асырылатын инсулиннің негізгі тиімділігіне аталғандардың барлығын ... басқасын жатқызуға болады.

a) глюкозаның қолданылып шығарылуын күшейтуденb) гликогендер өндірілуін күшейтуденc) май қышқылдарының өндірілуін күшейтуден d) аминоқышқылдарының қолданылып шығарылуын күшейтуденe) ақуыз синтезін күшейтуден11. Диффузды токсикалық жемсауды көбіне ажырату керек ауруды атаңыз?

а) нейроциркуляторлы дистония

б) ревмокардит және жүректің ревматикалық ақаулары

в) кардиосклероз тахикардиялы формалы

г) жыбыр аритмия


12. Сіздерге белгілі диффузды токсикалық жемсаудың асқынуларын атаңыз.

а) эндокринді офтальмопатия

б) тиреотоксикалық миопатия

в) тиреотоксикалық криз

г) тиреотоксикалық жүрек


13. Гипотиреозды көбіне ажырату керек ауруды атаңыз?

а) Даун ауруы

б) рахит

в) гипофизарлы нанизм

г) созылмалы нефрит


14. Гипотиреозда көбіне қандай жүйелер мен мүшелер зақымданады?

а) жүйке жүйесі

б) психика

в) аталғандардың барлығы

г) жүрек-тамыр жүйесі

д) эндокринді жүйе

15. Диффузды токсикалық жемсауда көбіне қандай жүйелер мен мүшелер зақымданады?

а) тыныс алу мүшелері

б) жүрек-тамыр жүйесі

в) жүйкелік-бұлшықет жүйесі және психика

г) эндокринді жүйе


16. Тиреотоксикалық синдром ... басқа аурулардың барлығында кездеседі.

а) диффузды токсикалық жемсауынан

б) Хашимото жемсауынан

в) жітілеу тиреоидиттен

г) қалқанша безінің біріншілік атрофиясынан

д) гипофиздің ТТГ – бөлетін ісігінен

17. Сцинтиграфия ... анықтаудың негізгі әдісі болып табылады.

а) жітілеу тиреодитті

б) диффузды токсикалық жемсауды

г) қалқанша безінің обырын

д) қалқанша безінің токсикалық аденомасын

18. Тиреотоксикозға тән клиникалық көрініске ... жатпайды.

а) дене салмағының төмендеуі

б) жоғары тітіргенгіштік

в) ұйқышылдық

г) тұрақты тахикардия

д) тремор

19. Қалқанша безінің обырын анықтаудың ең ақпаратты әдісіне ... жатады.

а) қалқанша безінің сцинтиграфиясы

б) пальпаторлы зерттеу мәліметтері

в) қалқанша безін ультрадыбыстық зерттеу

г) қалқанша безінің компьютерлік томографиясы

д) қалқанша безінің жіңішкеинелі аспирационды биопсиясы

20. ТЗ сынамасын жүргізу көрсеткішіне ... жатады.

а) диффузды токсикалық жемсауға күдік туу

б) гипотиреозды ажыратпалы диагностикасы

в) токсикалық аденомасы бар науқасты емдеуді тоқтату сұрағын шешу

г) қалқанша безінің обырына күдік туу


21. Қант диабеті бар науқастарда ... басқасы жиі кездеседі.

а) терілік кандидоздан

б) липоидты некробиоздан

в) витилигодан

г) жалпақ қызыл теміреткіден

д) ксантелазмалардан

22. Ұзақ уақыт қант диабетімен зардап шегетін науқастарда соқырлықтың дамуының ең жиі себебіне ... жатады.

а) глаукома

б) катаракта

в) пролиферациялық ретинопатия

г) көрі нервінің атрофиясы

д) автономды нейропатия

23. Науқас 30 жаста, қант диабетінің 1 түрімен ауырады, инсулинді енгізгеннен соң 3 сағат өткенде коматозды жағдайда табылады. Бірінші кезекте қандай іс-шара қолдану керек:

а) ЭКГ түсіру

б) глюкозаның 5% ерітіндісін енгізу

в) инсулин ( 10-20 Б) енгізу

г) қандағы креатинин, электролиттер және глюкоза деңгейін анықтау

д) глюкозаның 40% ерітіндісінің 20 мл енгізу

24. Науқаста глюкозурияны анықтағанда бірінші кезекте ... керек.

а) аш қарынға қандағы қант деңгейін анықтау

б) глюкозотолетарнтты тест жүргізу

в) сульфанилмочевина препараттарын енгізу

г) көмірсу қолдануды шектеу

д) базалды инсулин деңгейін анықтау

25. Диабеттік кетацидозда ... кездеспейді.

а) глюкозаны шеткері ұқсатудың төмендеуі

б) протеолиздің артуы

в) липолиздің төмендеуі

г) диурездің артуы

д) буферлік негізге тапшылықтың артуы

26. Қандай жануарлардың ұйқы безі инсулин дайындаудың шикізаты болып табылады:

а) бұқа, шошқа

б) киттер

в) қойлар

г) жылқылар

д)түйелер

Есептер:

Есеп №1

Науқас Л., 64 жаста, дәрігерге ауыздың кебуі, шөлдегіштік, жиі дәретке отыру, дене салмағын жоғалтуы, әлсіздік, шаршығыштық сияқты шағымдармен келді. Обьективті: жалпы жағдайы орта ауырлықта, дене бітімі астеникалық типте, тілі бүлдірген тәрізді, ауыздан ацетона иісі шығады (шіріген жидектерге ұқсас). Зертханалық: қандағы қант құрамы 8,6 ммоль/л көтерілген.

Аталған клиникалық және зертханалық белгілер қандай патологиялық жағдайға тән?

Есеп№2

Науқас Т., 31 жаста, дәрігерге тітіркенгіштік, ұйқының бұзылуы, агрессиялық, жүректің соғуы сияқты шағымдармен келді. Обьективті: көзі шарасынан шығыңқы (экзофтальм), визуалды қалқанша безі 2 дәрежелі ұлғаюы байқалады, ЖСЖ – 95 рет 1 мин. Зертханалық: тиреотропты гормонның деңгейі 5,8 мБ/л көтерілген.

Аталған клиникалық және зертханалық белгілер қандай патологиялық жағдайға тән?

1) Тақырыбы №11: Жіті пневмониялар. 2) Мақсаты: Жіті пневмонияның этиологиясы мен патогенетикалық механизмдерін анықтау. Жалпы қан, қақырық талдауының, бронхоскопиялық, рентгенологиялық әдістері, сыртқы тыныс қызметін - спирография, пикфлоуметрия арқылы анықтау мәліметтерін интерпретациялау;



- пневмонияның анықтамасы;- пневмонияның этиологиясы мен патогенезі;- пневмонияның қазіргі заманғы жіктелуі;- пневмониямен ауыратын науқастардың шағымдарын;- пневмонияның негізгі клиникалық белгілерін;- пневмония кезіндегі зертханалық және аспаптық зерттеу әдістерінің диагностикалық маңызын;- пневмониямен ауыратын науқастарды емдеудегі антибиотиктер тобын.Студент үйреніп алуы қажет:

- өкпе тінінің тығыздалу синдромын анықтау;- пневмонияны тудыратын себептерін анықтау;- пневмонияның диагностикалық критерийлерін анықтау және беру. - науқастарды зерттеу әдістерін меңгеру.


1. Кеуде қуысы мүшелерінің анатомиялық құрылысы.2. Кеуде қуысы мүшелерінің топографиялық анатомиясы.3. Тыныс алу мүшелерінің физиологиясы.4. Пневмонияның (крупозды, ошақты) этиологиясы мен патогенезі.5. Пневмонияның бастаушы синдромдары. 6. Өкпе тінінің тығыздалу синдромының перкуторлы белгілері.7. Өкпе тінінің тығыздалу синдромының аускультативті белгілері.8. Үдеріс кезеңіне қарай крупозды пневмонияның аускультативті белгілері.9. Пневмонияның мүмкін асқынулары.10. Пневмонияны анықтаудың параклиникалық әдістері, зертханалық әдістер, қанды,

қақырықты тексеру, бронхоскопиялық, рентгенологиялық әдістер, сыртқы тыныс қызметін - спирография, пикфлоуметрия арқылы анықтау.

11. Пневмония кезіндегі қанды зертханалық тексеру әдістері.12. Пневмония кезіндегі қақырықты зертханалық тексеру әдістері.13. Пневмонияның аспаптық анықтау: бронхоскопиялық, рентгенологиялық әдістер.14. Сыртқы тыныс қызметін анықтау - спирография, пикфлоуметрия әдістері.15. Антибактериалды дәрілермен емдеу әдісі.

5) Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топтарда жұмыс, науқаспен жұмыс жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1. Пневмонияға анықтама беріңіз.

2. Пневмонияның этиологиясын атаңыз.3. Пневмонияның классификациясы.4. Пневмониямен ауыратын науқастардың шағымдарын атаңыз.5. Пневмонияның бастапқы синдромын атаңыз. 6. Өкпе тінінің тығыздалу синдромының перкуторлы белгілерін атаңыз.7. Диагностикалау әдістері. 8. Пневмонияның қандай асқынулары болады?

Тесттер:

1. Өкпе синдромдарының қайсысын обьективті анықтауға болады:

а) пневмонияда; б) өкпе абсцессінде?

1) өкпе тінінің тығыздалу синдромы

2) өкпе тінінің жоғары ауалану синдромы

3) өкпеде қуыс пайда болу синдромы

4) плевра қуысында ауа жиналу синдромы

5) плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромы

2. Берілген аукультативті белгілердің қайсысы сәйкес келеді:

а) крупозды пневмонияға; б) ашылған өкпе абсцессіне;

1) дыбысты орта көпіршікті ылғалды сырылдар;

2) крепитация;

3) әлсіз тыныс;

4) тыныс шуларының берілуінің болмауы;

5) ұзарған дем шығаруымен әлсіз тыныс.

3.Кандай қақырық тән:

а) Крупозды пневмонияға;

б) Өкпе абсцессіне?

1. шырышты, тұтқыр ("шыны тәрізді");2. "тот тәрізді";3. Іріңді көп, жағымсыз иісімен.

4. Ауру ағымының аталған ерекшеліктерінің қайсысы сәйкес келеді:

а) Крупозды пневмонияға; б) Өкпе абсцессіне?

1) аурудың салқындаумен байланыстылығы

2) кенет жіті жоғары температурамен, қалтыраумен, кеуде қуысының ауыруымен басталуы

3) көп көлемді, іріңді, сасық иісті қақырықты тастағаннан кейін жеңілдік сезінуі

4) жоғары температурамен, қалтыраумен, кеуде қуысының ауыруымен айқын басталуы

5. Жіті пневмонияны ... жіктейді.

а) этиологиясына қарай

б) патогенезіне қарай

в) клинико-морфологиялық сипатына қарай

г) аталғандардың барлығы

д) дұрыс жауабы жоқ

6. Крупозды пневмонияда ... зақымдалады.

а) өкпенің бөлігі

б) өкпе сегменті

в) плевра

г) өкпе бөлігі, сегменті және плевра

7. Крупозды пневмонияға ... тән.

а) аурудың басталу сатысы

б) өршу сатысы

в) аяқталу сатысы

г) қалпына келу сатысы

8. Крупозды пневмонияда қақырық:

а) детрит және макрофагтардан тұрады

б) шырышты-іріңді

в) фибриннің жоғары көлемі

г) аурудың сатысына қарай болады

9. Пневмонияның асқынуы болуы мүмкін:

а) жіті жүрек-тамыр жеткіліксіздігі

б) артериалды гипертензия

в) өкпе ісінуі

г) жіті тыныс жеткіліксіздігі


е) дұрыс жауабы жоқ

10. Өкпе абсцессі бұл:

а) шектелген қуыс

б) өкпе тінінің іріңді ыдырауы

в) жұқпалы ауру


11. Ауру ағымының аталған ерекшеліктерінің қайсысы бронхоэктаз ауруына тән?

а) аурудың белгілі бір тағамды қабылдауымен, шаңды жұтуымен, кейбір жануар және өсімдік текті заттармен байланысы

б) тұқым қуалауға бейімділіктің болуы

в) тыныс алу мүшелерінің өткерген ауруларымен байланысы

г) жіті кенет басталу

12. Аталған шағымдардың қайсысы жіті бронхиттерге тән?

а) таңертеңгі ірің аралас қақырық

б) экспираторлы ентігумен тұншығу ұстамасы

в) субфебрильді немесе жоғары қызба

г) құрсақ қуысының жоғарғы бөлігінің және кеуде қуысының төменгі бөлігінің ауыруы

13. Аускультативті белгілердің қайсысы созылмалы бронхитке тән?

а) әлсіз везикулярлы тыныс

б) крепитация

в) бронхиалды тыныс

г) әртүрлі сырылдар, көбіне құрғақ

14. Созылмалы бронхитке қандай қақырық тән?

а) "тот тәрізді";

б) шырышты-іріңді

в) көп көлемді, іріңді жағымсыз иісті

15. Жіті бронхиттің даму себебі:

а) салқындау

б) вирусты инфекция;

в) созылмалы инфекция;

г) темекі


16. Жіті бронхиттің жіктелуі ... қарай.

а) этиологиясына

б) патогенезіне

в) зақымдалу дәрежесіне

г) экссудаттың сипатына қарай

17. Жіті бронхиттің дамуының алғашқы белгісіне ... жатады.

а) жөтел

б) тұншығу

в) температура

г) бас ауруы

18. Жіті бронхиттің перкуссиясындағы перкуторлы дыбыс:

а) тұйықталған

б) тұйық

в) тимпаникалық

г) ашық өкпелік

19. Созылмалы бронхит бұл:

а) өкпенің бейспецификалық қабыну ауруы

б) созылмалы қабыну ауруы

в) латентті ауру

г) темекі тартумен байланысты ауру

20. Созылмалы бронхиттің негізгі белгісі:

а) ентігу

б) бас ауруы

в) жөтел


Есептер:

Есеп №1

Науқас Б., 48 жаста, ентігу, температура байқалады. Қарағанда науқастың кеуде қуысының жартысының тыныс алуда қалуы анықталды. Дауыс дірілі күшейген, перкуторлы дыбыс зақымдалу ошағының үстінде тұйықталған, везикулярлы тыныс әлсіреген, бронхофония күшейген. ЖҚА лейкоцитоз -20,0*109/л. R-гомогенді қараю.

Қандай ауру туралы айтылған?

Есеп №2

Науқас К., 47 жаста шағымдары температураның 39 гр. дейін көтерілуі, қалтырау, ентігу, бас ауру, жөтел. Сол жақтың төменгі бөлігінің крупозды пневмониясы диагнозымен стационарлы емделіп жатыр. Таңғы сағат 6-да кенет жалпы жағдайы нашарлады, тері жабындылары бозарып, шекесінде суық тер шықты, еріндердің цианозы артты. Температурасы 35,8. Есі сопорозды, тынысы жиілеген, беткейлі. ЖСЖ 120 рет 1 мин. АҚ 40/20 мм с.б.б.

а) Асқынуы қалай аталады?

б) Алғашқы медициналық көмек?

Есеп №3

Науқас У. 30 жаста, емханаға құрғақ жөтел, тамағының жыбырлауы, температурасының 38гр. дейін көтерілуі, бас ауруы, жалпы әлсіздік деген шағымдармен келді. Қарағанда жағдайы салыстырмалы қанағаттанарлық. Тері жабындылары қалыпты түсте. Дауыс дірілі және бронхофония өзгермеген. Перкуссияда ашық өкпелік дыбыс. Аускультацияда қатты тыныс, бірен-саран сырылдар.


Аурудың синдромдарын атаңыз?

Есеп №4

Науқас М., 45 жаста, слесарь. 10 жыл көлемінде темекі тартады. Жел өтінде жұмыс істегеннен кейін 2 күн өткенде баспалдақпен көтеріліп келе жатқанында ентігуді байқады. Жөтел тұрақты шырышты-іріңді қақырықпен.

Обьективті: жағдайы салыстырмалы қанағаттанарлық. Перкуссия және пальпацияда айтарлықтай өзгеріс жоқ. Аускультацияда қатаң тыныс фонында көптеген құрғақ сырылдар.

Кеуде қуысының R-тексеруі – өкпенің ауалық алаңының артуы, өкпе суретінің күшеюі және оның деформациясы.



Есеп №5

Науқас Т. 20 жаста, студентк қыз. Шағымдары құрғақ жөтел, тамағының жыбырлауы, жалпы әлсіздік, субфебрильді температура. Өзін 2 күн көлемінде аурумын деп санайды, тұмауды өткергеннен кейін. Емделмеген. Жағдайы қанағаттанарлық. Ентігу жоқ. Тері жабындылары қалыпты түсте. Дауыс дірілі және бронхофония өзгеріссіз. Перкуссияда ашық өкпелік дыбыс. Аускультативті: қатты тыныс, ысқырықты және ызыңдаған құрғақ сырылдар.



Есеп №6

Науқас К. 50 жаста. 3 жыл көлемінде созылмалы обструктивті бронхитпен зардап шегеді. Шағымдары тәулігіне 100 мл-ге дейінгі үлкен көлемдегі иісті шырышты-қақырықты жөтел. Кейде қақырыққа қан араласады, кеуде қуысындағы ауырсыну, температура. Қарағанда: беті ісінген, цианоз, кеуде қуысы эмфизематозды формалы. Саусақ фалангалары барабан таяқшалары және тырнақтары сағат әйнегі тәрізді. Перкуторлы - перкуторлы дыбыс тұйықталған, қорапты дыбыс. Аускультативті: қатты тыныс, құрғақ және ылғалды сырылдар. R-тексеру: өкпе тінінің мөлдірлігі жоғарылаған, өкпе суреті күшейген.

Сіздің диагнозыңыз?

Бастапқы синдромдары?

1) Тақырыбы №12: ЖИА. Миокард инфарктісі, стенокардия. 2) Мақсаты: ЖИА дамуының қауіп факторларымен таныстыру. Жүректің ишемиялық аурулары бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтауды үйрену. Коронарлы жеткіліксіздік синдромы (миокард инфаркті, стенокардия) бар науқастарға сұрастыру жүргізуді үйрену.



- ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) алып келетін себептерді.- Негізгі және қосымша шағымдарды.- Ауру таризы мен өмір тарихын.- ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) тән белгілерді.- Негізгі және қосымша шағымдарды.- ЖИА ауыратын науқастарды емдеу тәсілі.Студент үйреніп алуы қажет:

- ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) бар болуын клиникалық белгілеріне қарай бекіту.

- ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) алып келетін себептерді анықтау.- Науқасты қосымша тексеру әдістері көмегімен тексеру. - Негізгі және қосымша шағымдарды жинау.- Ауру таризы мен өмір тарихын жинау.- ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) күдік туғанда науқасты клиникалық тексеру әдістерін

(қарау, пальпация, перкуссия, аускультация) меңгеру.- Бастапқы синдромды анықтау.- Анализдерді интерпретациялау. 4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Жүректің ишемиялық ауруы синдромын (стенокардия, миокард инфакті) анықтау.2. Атеросклероз туралы түсінік. 3. Негізгі этиологиялық факторлары. 4. ЖИА негізгі белгілері. 5. Жүректің ишемиялық ауруы, атеросклероздың даму механизмі. 6. Жүректің ишемиялық ауруының диагностикасын – бұл патологияға қолданылатын негізгі

препараттар. 7. Стенокардияны емдеуге арналған препараттардың топтары. 8. Жүрек-тамыр жүйесін қарау, пальпация, перкуссия, аускультация жүргізу.9. Жүректің ишемиялық ауруының анықтамасы.10. Стенокардияның анықтамасы.11. Миокард инфарктінің анықтамасы. 12. Жүректің ишемиялық ауруына алып келетін себептер. 13. Жүректің ишемиялық ауруының қауіп факторы.14. Атеросклероз, анықтамасы, себептері, диагностикалау әдістері. 15. Жүректің ишемиялық ауруының симптомдары (ЖИА кезіндегі ауру ерекшеліктері).16. Жүректің ишемиялық ауруының диагностикасы (ЭКГ белгілері, ферменттері). 17. Стенокардия кезіндегі шұғыл көмек.18. Миокард инфаркті кезіндегі шұғыл көмек.5) Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топтарда жұмыс

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1. Стенокардияға анықтама беріңіз.2. Миокард инфарктіне анықтама беріңіз.3. Миокард инфарктіне алып келетін себептер. 4. Стенокардияның қауіп факторлары.5. ЖИА кезіндегі ауырсынудың ерекшелігі. 6. Стенокардияның ЭКГ белгілері.7. Миокард инфарктісінің ЭКГ белгілері.8. Миокард инфарктісінің ферменттері.

Тесттер:

1. ЖИА қауіп факторларына ... жатпайды.а) тұқым қуалауға бейімділікб) салқындаув) темекіг) семіздікд) гиподинамия2. Стенокардия ұстамасының ұзақтығы:а) бірнеше секундтан 1 минутқа дейінб) 30 минуттан 1 сағатқа дейінв) бірнеше сағатг) 1 минуттан 10 минутқа дейінд) бірнеше күн3. Стенокардияның электрокардиографиялық белгілері ... тіркеледі.а) ұстамадан кейінб) тұрақты түрдев) ұстама кезіндег) бірнеше күн көлеміндед) бір ай көлемінде4. Стенокардия ұстамасы кезіндегі дене температурасы:а) субфебрильдіб) фебрильдів) субнормалдыг) төмендегенд) қалыпты5. Стенокардиялық ауырсынудың орналасу орны:а) төс артындаб) эпигастрий аймағындав) сол жауырын аймағындаг) сол қолдад) сол қабырғаастында6. Стенокардиялық ауырсынудың сипаты:а) төс артында орналасады, қысып, басып ауырадыб) шаншып ауырадыв) жүрек ұшы аймағында орналасадыг) корвалолды қабылдаған соң басыладыд) оң жауырынға беріледі7. Жүрек бұлшықетінде бір немесе бірнеше некроз ошағымен байланысты туындайтын жіті ауру – бұл ...а) стенокардия.б) миокард инфаркті.

в) миокардит.г) артериалды гипертензия.д) жүрек жеткіліксіздігі.8. Миокард инфаркті жиі … кездеседі.а) әйел кісілердеб) жастардав) ер кісілердег) балалардад) ерлер мен әйелдерде9. Миокард инфарктіндегі ауырулар ... болады.а) қарқынды күйдіретін, басып тұратын сипаттаб) сыздап ауыратын сипаттав) тұйық, екі жақтыг) толғақ тәріздід) айналдыра ауыратын10. Ауырсыну төс артында, жүрек аймағында орналасқан, сол қолға, иыққа беріледі – бұл ...а) жүрек ақауларыб) бронхиалды астмав) миокардитг) миокард инфаркті.д) диафрагмалды жарық11. Стенокардияның патогенетикалық белгісі:а) төс артының басып, қысып ауыруыб) тыныштық күйдегі жүрек аймағының шаншып ауыруыв) жүрек аймағындағы тұрақты шаншып ауыруыг) физикалық жүктемеден кейінгі қарыншалық экстрасистолияд) жүрек аймағындағы тұрақты сыздап ауыруы 12. Миокард инфарктінің атипиялық түріне ... жатады.а) tumorб) аnginosusв) жүректік түріг) абдоминалды (гастралгиялық) түрід) аритмиялық13. Төс артындағы ауырсыну миокард инфарктінде ... беріледі.а) сол қолға, иыққа, мойынғаб) оң қолға, иыққа, мойынғав) дененің екі бөлігіне дег) ешқайда берілмейдід) аяқтарға14. Миокард инфарктінің асқынуына ... жатпайды.а) кардиогенді шокб) жіті сол қарыншалық жеткіліксіздікв) жүрек аневризмасыг) миокардит д ) жүрек ырғағының бұзылуы

Есептер:

Есеп №1

49 жастағы ер кісі, қарқынды терапия бөліміне ангинозды ұстамадан кейін 4 сағат өткенде түсті. Шағымдары төс артының қатты басып ауруы, ауру сезімінің сол қолға, иыққа, жауырынға, жаққа берілуі, өлімнен қорқыныш сезімі. Нитроглицеринді қабылдау көмектеспейді.

Объективті: жағдайы ауыр. Тері жабындары бозарған, салқын жабысқақ тер басқан, еріндері көгерген. АҚ 70/50 мм с.б.б., РS-125 соққы/мин. Аритмиялы. Жүрек тондары тұйықталған, шоқырақ ырғағы. Өкпеде везикулярлы тыныс. Тыныс алу жиілігі 17 рет 1 минутта.

1. Сіздің болжам диагнозыңыз және негізгі синдромды анықтаңыз.


3. Емдеу принциптері. Шұғыл көмек.

Есеп №2

Науқас Р, 53 жаста. Кардиологқа 200 м қашықтыққа жүргенде, баспалдақпен бірінші қабатқа көтерілгенде суық далаға шыққанда пайда болатын төс артының ауырсынуына, оның сол иық пен мойынға таралуына шағымданып келді. Ауырсыну сезімі жүруді тоқтатқанда немесе нитроглицерин қабылдаған соң 3-5 мин соң тоқтайды.

Объективті: жағдайы орта ауырлықта. Қабақтарында ксантелазмалар байқалады. АҚ 160/110 мм с.б.б., РS - 82 рет 1 мин. Ырғағы дұрыс аздап кернелген. Жүректің салыстырмалы тұйықтық шегі: оң төстің оң қырымен. Сол V қабырғааралықта сол жақ бұғана орта сызығы бойымен. Жоғарғы II қабырғааралықта. Cor тондары жүрек ұшында I тон әлсіреген, аортада ІІ тонның металдық акценті. Өкпеде везикулярлы тыныс.

Сұрақтары:




Есеп №3

Науқас С, түнгі уақытта төс артының нитроглицеринге әрең басылатын ауырсыну ұстама болған. Физикалық жүктемені жеңіл көтереді. Ұстама кезінде ЭКГ түсіргенде инфарктке ұқсас өзгеріс айқындалды, бірнеше минуттардан кейін ұстама басылғанда ЭКГ-дағы бұл өзгерістер ізсіз жоғалды.

Сұрақтары:


2. Науқастың мұндай жағдайын қалай сипаттайсыз?

3. Бұл науқасқа қандай дәрілер тағайындаған жөн?

4. Болжамы қандай?

1) Тақырыбы №13: Артериялық гипертония. 2) Мақсаты: Артериялық гипертониясы бар науқастарға сұрастыру және артериялық гипертензия синдромы бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтауды үйрену. 3) Оқыту мақсаты:


- артериялық гипертония анықтамасын;- АГ алып келетін себептерін;- артериялық гипертонияның жіктелуін;- нысана ағзаларды;- АГ тән белгілерді;- Артериялық гипертонияны емдеуге арналған гипотензивті дәрілердің топтарын.Студент үйреніп алуы қажет:

- Артериялық гипертонияны клиникалық көріністеріне қарай анықтау.- АГ тән белгілерді анықтау.- АГ алып келетін себептерін анықтау.- Артериалды қысымды өлшеу әдістерін үйрену. - Науқастарды қосымша әдістер көмегімен тексеру. - Артериялық гипертензиясы бар науқастардың шағымдарын сұрастыру.- Ауру және өмір тарихын жинау.- Артериялық гипертонияға күдік туғанда науқасқа жүргізілетін клиникалық зерттеу әдістерін

(қарау, пальпация, перкуссия, аускультация) меңгеру.- Негізгі синдромды айқындау.


1) Жүрек-тамыр жүйесінің анатомиясы.2) Жүрек-тамыр жүйесінің физиологиясы.3) Үлкен қан айналым шеңберінің гемодинамикасы.4) Кіші қан айналым шеңберінің гемодинамикасы.5) Коронарлы қанайналым.6) Артериялық гипертония дегеніміз не?7) Артериялық гипертония алып келетін себептер.8) Негізгі этиологиялық факторлар.9) Артериялық гипертонияның қауіп факторлары.10) Артериялық гипертонияның даму патогенезі. 11) АГ жіктелуі.12) Артериялық гипертонияның симптомдары.13) Артериялық гипертонияның диагностикасы.14) Артериялық гипертонияның ЭКГ белгілері.

5) Білім берудің және оқытудың әдістері: курациялау, Cbl

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:1. Біріншілік артериялық гипертонияның анықтамасы. 2. Екіншілік артериялық гипертонияның анықтамасы.3. Қауіп факторлары.4. Артериялық гипертония симптомдары.5. Артериялық гипертонияны анықтау.6. Артериялық гипертонияның ЭКГ белгілері.

Тесттер:

1. Систолалық артериалдық қысымның қалыпты деңгейі ... мм с.б.б.

a) 90-139b) 100-140 c) 100-120 d) 120-140 e) 100-110 2. Диастолалық артериалдық қысымның қалыпты деңгейі ... мм с.б.б.

a) 60-90b) 60-80c) 90-100d) 60-70e) 100-110 3. Шынайы артериалды гипертензияның деңгейі:

a) систолалық АҚ 139 мм с.б.б., диастолалық АҚ 89 мм с.б.б. артуыb) систолалық АҚ 140-160 мм с.б.б. аралығында артуыc) диастолического АД 90-100 мм с.б.б. аралығында артуыd) систолалық АҚ 160, диастолалық АҚ 100 мм с.б.б. артуыe) диастолалық АҚ 100 мм с.б.б. артуы4. Аяқтағы АҚ деңгейі:

a) жоғарыға қарағанда 20-30 мм с.б.б. төменb) жоғарыға қарағанда 20-40 мм с.б.б. төменc) жоғарыға қарағанда 20-30 мм с.б.б.артықd) жоғарыға қарағанда 10-20 мм с.б.б.артықe) жоғарыға қарағанда 30-40 мм с.б.б.артық5. Виноградов – Дюразьенің қос шуы ... кезінде естіледі.

a) аорталды стенозеb) митралды стенозc) аорталды жеткіліксіздікd) митралды жеткіліксіздікe) үшжармалы жеткіліксіздік6. Арлан шуылы ... естіледі.

a) мойын көктамырларында анемия кезіндеb) сан артериясында аорталды жеткіліксіздіктеc) қалыпты жағдайда ұйқы артериясындаd) қалыпты жағдайда мойын көктамырларындаe) ұйқы артериясында аорталды стенозда7. Аортадағы 2 тонның акценті ... анықталады.

a) үлкен қанайналым шеңберінде АҚ жоғарылағандаb) жүрек жеткіліксіздігіндеc) митралды стенозда

d) кіші қанайналым шеңберінде АҚ жоғарылағандаe) анемияда8. Мюссе симптомы, каротидтер биі, капилярлы пульс (Квинке белгісі) түсіндірілуі:

a) аорталды жеткіліксіздік кезіндегі жоғары пульстік қысымның болуыb) систолалық қысымның жоғары болуыc) диастолалық қысымның жоғары болуыd) көктамырлық қысымның жоғары болуыe) артериялық қысымның жоғары болуы9. Жоғары пульстік қысым ... байқалады.

a) гипертониялық аурудаb) аорталды жеткіліксіздіктеc) аорта коарктациясындаd) аорта саңылауының стенозындаe) анемияда10. Пульстік қысым дегеніміз:

a) систолалық және диастолалық қысымның арасындағы айырмашылықb) максималды қысымc) минималды қысымd) орташа артериалдық қысым e) диастолалық қысым

Есептер:

Есеп №1

Науқас Т. 62 жаста жіті миокард инфарктісін 4 жыл алдын өткерген, гипертониялық аурумен 12 жыл бойы ауырады.

Обьективті: жағдайы орта ауырлықта, тері беткейлерінің бозаруы байқалады, жүрек шекаралары – сол сол жақтағы бұғана ортаңғы сызықтан 2 см тысқары, жүрек тондары тұйықталған, АҚ 200/110 мм с.б.б., ырғағы дұрыс, ЖСЖ 118 рет 1 мин. ЭКГ - синустық тахикардия, ЖСЖ 125 рет мин., жүректің электрлік өсі солға ығысқан. Сол жақ қарынша гипертрофиясы.

Сұрақтары:

1. Диагноз қойыңыз. 2. Тағы қандай қосымша тексерулер тағайындау керек? 3. Емдеу принциптері.4. Интерпретациялаңыз.

Қан анализінде: Эритроциттер-3,8х1012/л, лейкоциттер-7,9 х109/л; с/я-63.7; Т/я-3-4; ЭТЖ-23 мм/час.

Есеп №2

Науқас К. 38 жаста ревматизммен және митралды саңылаудың стенозымен ауыратын әйел кісі босану алдында тұншығу ұстамасы байқалды.

Объективті: Қалпы ортопноэ суық тер, еріндері көгерген. Мойын көктамырлары ісінген ұзына бойының 1/3 бөлігінде. Тыныс алуы қиындаған, тыныс алу актіне қосымша бұлшықеттер қатысады. ТАЖ 29 рет 1 мин. АҚ 220/110 мм с.б.б., РS - 151 соққы 1 мин, ЖСЖ - 183 соққы 1 мин

пульс тапшылығы 32. Жүректің салыстырмалы шегі төстің оң жақ қырынан 1,5 см оңға қарай, жоғарғы II қабырғааралықта, сол бұғанаорта сызығынан 1,0 см ішке. Соr тондары: I тон - әркелкі дыбысты, мезодиастолалық шу жүрек ұшында, өкпе артериясында ІІ тонның акценті. Өкпенің төменгі бөлімдерінде іркілістік құрғақ сырылдар естіледі.

Сұрақтары:

1. Негізгі синдромын анықтаңыз.


4. Жедел жәрдем.

1) Тақырыбы №14: Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруы.2) Мақсаты: Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының этиологиясы мен патогенетикалық механизмдерін анықтау. Жалпы қан анализін, ЭФГДС, асқазанішілік рН-метрияны, шырышты қабаттың биоптаттарын гистологиялық зерттеу, Helicobacter pylori-ді анықтау әдістерінің мәліметтерін талдау. Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруы бар науқастарға тиімді ем тағайындау.



Ойық жара ауруының анықтамасын білу. Ойық жара ауруының этиологиялық факторларын білу. Асқазан ойық жара ауруының негізгі клиникалық симптомдарымен таныстыру. Ұлтабардың ойық жара ауруының негізгі клиникалық симптомдарымен таныстыру.Студент үйреніп алуы қажет:

Науқасты тексеру сызбасында асқорыту жүйесін зерттеу. Асқазан ойық жара ауруы бар науқастарды зерттеу әдістерін меңгеру. Ұлтабардың ойық жара ауруы бар науқастарды зерттеу әдістерін меңгеру. Жалпы қан анализі мәліметтерін талдау. ЭФГДС, асқазанішілік рН-метрия мәліметтерін талдау. Шырышты қабаттың биоптаттарын гистологиялық зерттеу, Helicobacter pylori-ді анықтау

әдістерінің мәліметтерін талдау. Болжам және клиникалық диагноздың негіздеуімен ажыратпалы диагноз жүргізу. Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының клиникалық диагнозын қою. Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруы бар науқастарға тиімді ем тағайындау.


1. Ойық жара ауруының анықтамасы, этиологиясы мен патогенезі.2. Ойық жара ауруының қазіргі жіктелуі.3. Ойық жара ауруының негізгі клинико-экдоскопиялық және морфологиялық белгілері.4. Helicobacter pylori-ді анықтау әдістері.5. Ойық жара ауруының асқынуы. 6. Зертханалық-аспаптық диагностика.7. Ойық жара ауруын заманауи емдеу принциптері және алдын алу, антигелико-бактерлы

терапия сызбасы.8. Асқазан мен ұлтабардың анатомиясы мен топографиясы.9. Асқазан функциялары.10. Асқазанның қышқыл түзуші қызметінің ерекшеліктері. 11. Шырышты қабаттың морфологиясы.12. Асқазанның пальпациясы (бимануалды әдіспен).13. ЖҚА маңызы.14. Копрограмма өзгерістері; Грегерсен реакциясы.15. Helicobacter pylori-ді анықтау әдістері16. Асқазанның қышқыл түзуші қызметін бағалау (интрагастралды рН-метрия).17. Жіті және созылмалы ойық жараның эндоскопиялық көрінісі.18. Рентгенологиялық зерттеу әдістерінің маңызы. 19. Ойық жара ауруын емдеу әдістері.20. Ойық жара ауруын емдеуге қолданылатын дәрілердің негізгі топтары.21. Ойық жараға қарсы терапияның заманауи сызбасы.22. Ойық жара ауруының профилактикасы.23. Ойық жара ауруының болжамы мен аяқталуы, асқынулары. Дәрігерлік тактика.

5) Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топтарда жұмыс

6) Әдебиет:

негізгі:

қосымша:


Сұрақтар:

1. Ойық жара ауруына анықтама беріңіз.2. Ойық жара ауруының этиологиялық факторларын анықтаңыз.3. Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының патогенезі.4. Ойық жара ауруының агрессия факторлары және қорғаныс факторлары.5. Ойық жара ауруының жіктелуі.6. Ұлтабардың ойық жара ауруының клиникалық белгілері.7. Орналасу орнына қарай ойық жара ауруы ағымының ерекшеліктері.8. Ойық жара ауруының зертханалық-аспаптық диагностикасы.

Тесттер:

9. Асқазан диспепсиясының көрінісі:a) Жүрек айну, құсуb) Эпигастрий аймағының ауырсынуыc) Толып тұру сезімі, эпигастрий аймағындағы қолайсыздықd) Асқазаннан қан кетуe) Температураның жоғарылауы10. Асқазанның секреторлы қызметінің төмендеуі көбіне тәбеттің ... байқалады.a) бұрмалануымен b) артуымен c) төмендеуіменd) сақталуыменe) жойылуымен11. Асқазанның секреторлы қызметінің жоғарылауы көбіне тәбеттің ... байқалады.a) төмендеуіменb) бұрмалануыменc) сақталуыменd) артуыменe) жойылуымен12. Теміртапшылық анемия және гиповитаминоз кезіндегі тәбет ... жиі байқалады.a) бұрмалануыb) артуыc) төмендеуіd) сақталуыe) жойылуы13. Асқазандағы ауыру сезімі ... нәтижесі болып табылады.a) асқазанның спастикалық жиырылуыb) асқазанның шырышты қабаты рецепторларының тітіркенуіc) асқазанның бұлшықеттік жиырылуы кезінде қалтқының жабылуыd) қарыншаішілік қысымның жоғарылауы e) қарыншаішілік қысымның төмендеуі

14. Асқазан аймағындағы ауыру сезімін анықтауда міндетті түрде ... білу керек.a) аурудың берілуінb) аурудың сипатынc) ас қабылдаумен байланыстылығынd) аурудың орналасуынe) физикалық жүктемемен байланыстылығын15. Ұлтабардың ойық жара ауруындағы ауырсыну:a) кеш, аш қарынға, түнгі, асты қабылдаудан кейін басыладыb) ерте, асты қабылдаудан кейін 30 минуттан соң басыладыc) асты қабылдаудан кейін басылмайдыd) асты қабылдаудан кейін 1 сағаттан соң басыладыe) асты қабылдаудан кейін 1,5 сағаттан соң басылады16. Ойық жара ауруының ауырсыну сезімін басу механизмі:a) асты қабылдаудан кейін қышқыл ыдырайды b) антацидтерді қабылдаудан кейін қышқыл бейтараптайдыc) құсудан кейін асқазан босап, асқазан іші қысымы төмендейді d) гастродуоденалды бөлімнің моторлы-эвакуаторлы қызметін қалыпқа келтіру үшін

ауырсынуды басыдалыe) сұйықтық қабылдағаннан кейін қышқыл ыдырайды 17. Асқазанның кардиалды бөлігінің жарасы немесе обыры кезіндегі құсудың туындау уақыты:a) асты қабылдаудан кейін 5-10 минуттан соңb) асты жұта салаc) асты қабылдаудан кейін 2-3 сағаттан соңd) асты қабылдаудан кейін 4-6 сағаттан соңe) асты қабылдаудан кейін 10-12 сағаттан соң10.Асқазан денесінің жарасы немесе гастрит кезіндегі құсудың туындау уақыты:

a) асты қабылдаудан кейін 1-2 сағаттан соңb) асты қабылдаудан кейін 5-10 минуттан соңc) асты жұта салаd) асты қабылдаудан кейін 2-3 сағаттан соңe) асты қабылдаудан кейін 4-6 сағаттан соң

Есептер:

Есеп №1

Науқас М., 42 жаста, ауруханаға эпигастрий аймағының тағам қабылдағаннан кейін пайда болатын тұйық, сыздап ауырсыну, әлсіздік, жоғары шаршағыштық, құсу, тәбеттің төмендеуі шағымдарымен келіп түсті.

Объективті: жалпы жағдайы салыстырмалы қанағаттанарлық. Тері жабындары мен көзге көрінетін шырышты қабаттары бозарған. Өкпеде везикулярлы тыныс, сырылдар жоқ. ТАЖ 20 рет 1 мин. Жүрек тондары тұйықталған, ырғағы дұрыс. Іші жұмсақ, пальпацияда эпигастрий аймағында, әсіресе ортаңғы сызықтың оң жағына таман ауырсынады. Нәжісі – іш қатуға бейім.

Тексергенде:

1. ЖҚА: НВ-98г/л; ЭР - 2,3х1012/л; ТК - 0,85; ЭТЖ - 10 мм/сағ; L - 9х109/л.

2. ФГДС қорытындысы. Шырышты қабаты бозарған, сұрғыш түсті. Қатпарлары жұқарған, өлшемі кішірейген, шырыш асты тамырлар өте жақсы көрінеді. Асқазан қуысында көп көлемде бұлыңғыр түсті құрамдас сөл байқалады. Кіші иінінде шырышты қабаттың дефекті 0-5x6 см орналасқан,

оның терең түбі сарғыш түсті фибринозды жабынмен қапталған және қырлары жұлдызша тәрізді сүйелденген. Қабыну белгілері айқын байқалмайды.

3. Гистология: өзіндік пластинкалар және лимфоцит эпителийлерімен инфильтрацияланған, ішектік метаплазия ошақтары. НР+3; РН=1,54.

Қан тобы 0(I)

Сұрақтары:

1. Сіздің диагнозыңыз.

2. Тексеру жоспарына тағы не қосу керек.

3. Емі.

Есеп №2

Науқас 25 жаста; ауруханаға тағам қабылдағаннан кейін басылатын эпигастрий аймағының кеш, аш қарынға ауыруы, қышқыл құрамды құсу, кекіру, қыжылдауға шағымданып келіп түсті.

Объективті: жалпы жағдайы қанағаттанарлық. Науқас астеникалық дене бітімде. Тері жабындары қалыпты түсте. АҚ 90/60 мм с.б.б. Тілі таза. Ішті пальпациялағанда – қорғаныстық қатаюы, эпигастрий аймағында және пилородуоденалды зонада ауырсыну.

Тексергенде:

1. ЖҚА: Hв - 120 г/л; Эр - 4,5x1012/л; ТК - 1,0; ЭТЖ - 8 мм/сағ; L - 8х109/л.

2. Қан тобы 0(I). Асқазан денесі PH = 1,0. Жасырын қанға нәжіс теріс нәтижелі.

3. ФГДС: асқазанның антралды бөлігінің шырышты қабаты гиперемияланған, ісінген. Ұлтабардың алдыңғы қабырғасында диаметрі 8х10 мм дефект бар, кратерео-түрлі, айналасы қабынған, қырлары ісінген және қатпарлары конвергенцияланған. Ұлтабар деформацияланған, оның қуысы тарылған. Асқазан қуысында жасыл түсті бұлыңғыр құрамды сөл анықталады. Шырышты қабаты эндоскоппен контактіде оңай қанайды.

4. Гистология. Айқын белсенді антралды гастродуоденит, ішектік метаплазия ошақтары. Көптеген Н.Р.

Сұрақтары:

1. Сіздің диагнозыңыз.

2. Негізгі синдромды айқындаңыз.

3. Ажыратпалы диагноз жүргізіңіз.

4. Емдеу тактикасы.

1) Тақырыбы №15: Созылмалы холецистит. Созылмалы панкреатит. 2) Мақсаты: Созылмалы холецистит және панкреатиттің этиологиялық және патогеникалық механизмдерін анықтау. Қанның биохимиялық анализдерін, бауыр, өт жолы және ұйқы безінің УДЗ нәтижелерін талдау. Аурудың этиологиясына, ағымына қарай тиімді ем тағайындау.



- созылмалы холециститтің туындау себептерін;- созылмалы панкреатиттің туындау себептерін;- созылмалы холециститтің негізгі белгілерін;- созылмалы панкреатиттің негізгі белгілерін;- созылмалы холецистит және панкреатиті бар науқастарға тағайындалатын қазіргі емдеу әдісін.Студент үйреніп алуы қажет:

1. Ұйқы безі мен өт жолдарын пальпациялау әдісін, өт жолдары мен ұйқы безінің ауруларын зертханалық және аспаптық зерттеуді.

2. Созылмалы холецистит және панкреатиті бар науқастарды диагностикалау әдісін меңгеру.4) Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Өт қабы мен ұйқы безінің анатомиясы, физиологиясы.2. Өт қабы мен ұйқы безінің физиологиялық ерекшеліктері.3. Ұйқы безінің сыртқы және ішкі секрециялық қызметі.4. Өт қабы мен ұйқы безімен ауырған науқастарды сұрастыру және қарау.5. Өт қабы мен ұйқы безін пальпациялау.6. Зертханалық-аспаптық зерттеу әдістері.7. Өт қабын рентгенологиялық зерттеу.8. Холецистография, сцинтиграфия және т.б. зерттеу әдістері туралы түсінік.9. Өт қабының қабыну синдромы, себептері, симптомдары, олардың механизмі. 10. Ұйқы безінің қабыну синдромы, себептері, симптомдары, олардың механизмі. 5) Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топтарда жұмыс, науқаспен жұмыс жасау

6) Әдебиет:

негізгі:

1. Мухин Н.А. Пропедевтика внутренних болезней:

Учебник для вузов / Н.А.Мухин, В.С.Моисеев.-М.:ГЭОТАР-МЕД, 2004.

2. Внутренние болезни. В 2 т.:Учебник для вузов /Под ред. А.И.

Мартынова, Н.А.Мухина, В.С.Моисеева, А.С. Галявича.-М.:ГЭОТАР-

МЕД.,Т. 2.-2002.

3. Внутренние болезни: Учебник в 2-х т./ Под ред. А.И.Мартынова,

Н.А.Мухина, В.С.Моисеева.-М.:ГЭОТАР- МЕД., .-2004.

4. А.Л. Гребенев. Пропедевтика внутренних болезней.- М.: Медицина.-2002.

қосымша:

1.Палеев Н.П. Болезни органов дыхания. - М. : Медицина, 2000.

2.Григорьев П.Я., Яковенко Э.П. Клиническая гастроэнтерология. - М., 2001.

3.Окороков А.Н.. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 3:Диагностика болезней

органов дыхания.- 2000.

4.Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство

/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.5:Диагностика болезней системы крови.

Диагностика болезней почек.-2002.

5.ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов:

Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.1:Диагностика болезней органов пищеварения.- 2002.

6.ОкороковА.Н.. Диагностика болезней внутренних органов:

Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 2:Диагностика ревматических и системных заболеваний соединительной ткани. Диагностика эндокринных заболеваний.- 2003.

7.ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов:

Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 9:Диагностика болезней сердца и сосудов.- 2005.

8. Байжанова К.Т., Бекмурзаева Э.Қ. Қан аурулары. Оқу құралы. Шымкент, 2010ж.

7. Бақылау (сұрақтар, тесттер, есептер және т. б.)Сұрақтар:

1. Өт қабы мен ұйқы безінің бөліп шығару қызметін анықтау.2. Дуоденалды зондтау.3. Дуоденалды зондтаудың диагностикалық маңызы.4. Өт қабын рентгенологиялық зерттеу.5. Өт қабының қабыну белгілерін атаңыз. 6. Ұйқы безінің қабыну белгілерін атаңыз.

Тесттер:

1. Ұйқы безінің құрылысы ... тұрады.а) бұлшықет тіндерінен

б) дәнекер тіндерінен

в) бездерден

г) түтікті-альвеолярлы-ацинозды

д) б, г

2. Жалпы өт жолы ... құйылады.

а) ұйқы безіне

б) ұлтабарға

в) асқазанға

г) көлденең өрлеуші ішекке

д) а, д

3. Ұйқы безінің негізгі қызметіне ... бөлу жатады.

а) инсулин және биологиялық белсенді заттарды

б) тұз қышқылын

в) норадреналинді

г) өт қышқылдарын

д) гастринді

4. Ұйқы безінің сөліне ... жатпайды.

а) натрий гидрокарбонаты

б) натрий хлориді

в) альфа амилаза

г) бета амилаза

д) тұз қышқылы

5. Ұйқы безінің амилаза сөлі ... алмасуына қатысады.

а) көмірсулардың

б) ақуыздардың

в) майлардың

г) өт қышқылдарының

д) барлық аталғандардың

6. Холецистокининнің негізгі қызметі:

а) ұйқы безінің қызметін белсендіру

б) өт қабының моторлы қызметін реттеуге қатысу

в) ферменттер мен гидрокарбонаттардың бөлінуін арттыру

г) ұлтабардың қызметін белсендіру


7. Өттің бөлінуіне қатысатын гормон:

а) инсулин

б) глюкогон

в) холецитокинин

г) секретин


8. Өт түзілуі мен өттің бөлінуін тоқтату ... іске асырылады.

а) саматостатинмен

б) панкреатикалық полипептидпен

в) вазоактивті интестиналды пептидпен

г) гастринмен

д) а, б, в

9. Өттің негізгі компоненттері:

а) холестерин

б) лецитин

в) соли желчных кислот

г) а, б


10. Панкреатикалық сөл ... көмегімен бөлінеді.

а) секретин

б) гистамин

в) серотанин

г) энтерокиназа

д) гастрин

Есептер:

Есеп №1

Науқастың ішінің, әсіресе төменгі бөлігінің ұлғаюы байқалады. Кіндігі сыртқа шығыңқы. Теріде кіндіктен құрсақ қуысына қарай радиалды бөлінетін кеңейген көктамырлардың жуан иірімді өрімдері байқалады. Бүйір беткейлерінде көкірек қуысынан іштің жоғары бөлігіне қарай бағытталған көктамырлар байқалады. Олардағы токтың бағыты жоғарыдан төмен қарай.

Мұндай өзгерістерді қандай себеп туғызуы мүмкін?

Қандағы токты қалай анықтайды және мұның диагностикалық маңызы қандай?

Есеп №2

Ішті пальпациялағанда оң жақ қабырғаастында ұлғайған қатты ауырсынатын бауыр анықталды. Оның шеткейі кедір-бұдыр, қатты, тығыз.

Қандай патологиялық процесс туралы ойлауға болады?

Есеп №3

Перкуссия кезіндегі қалыпты және патологиялық белгілерді анықтаңыз: бауырдың жоғарғы қыры IV қабырға деңгейінде; VII қабырға деңгейінде; оның төменгі қыры қабырғаасты доғадан шығып тұрады, оң жақ қабырға доғасынан 4 см; көкбауыр сол жақ қабырғаасты доғасынан 2 см-ге шығыңқы, оның ұзындығы 10 см, көлденеңі 12 см; бауырдың Курлов бойынша өлшемі 12х11х10см.

Есеп №4

45 жастағы, бірнеше жыл алдын вирусты гепатитті өткерген науқасты қарағанда, склераның сарғыштығы және кеуде мен аяқ терілерінде тамырлық жұлдызшалар байқалады. Ішті пальпациялағанда бауыр қыры қабырғаасты доғадан 3 см шығыңқы, тығыз, аздап ауырсынады, тегіс және қабырғаасты доғасы деңгейіндегі ауырсынбайтын көкбауыр анықталды.

Науқаста анықталған сарғаюды қалай түсіндіруге болады?

Есеп №5

Науқас әлсіздікке, жүрек соғуына және ентігуге, тілінің күйдіріп тұруына шағымданады. Қарағанда терісі мен шырышты қабаттары бозарған аздап сарғыш реңкте, тілі ашық қызыл түсті, тегіс, жылтыр. Пальпаторлы бауыр мен көкбауырдың аздап ұлғайғаны анықталады. Үлкен жіліншік сүйегін басқанда ауырсынады.

Қан анализінде эр 1,5х1012/л, НВ 50 г/л, түсті көрсеткіш 1,2, анизоцитоз, мегалобласттар, пойкилоцитоз, Жолли денешіктері, Кебот сақиналары.

Болжам диагноз және тексеру жоспары, анализдер мен синдромдарды интерпретациялау.

Есеп №6

Науқас С., 48 жаста оң жақ қабырғаастында, эпигастрий аймағындағы майлы және физикалық жұмыстан кейін күшейетін ауырсыну сезіміне, тәбеттің төмендеуіне, құсу, етз щаршағыштық, жалпы әлсіздікке шағымданады. Анамнезінде вирусты гепатитпен ауырған. Қарағанда азғын, терісі субиктериялық, кеудесінде тамырлық "жұлдызшалар", алақан

эритемасы, қызыл жылтыр ерін, жылтыр тіл, саусақтары барабан таяқшалары тәрізді. Іші ұлғайған, құрсақ қуысы тері асты көктамырлары кеңейген. Бауыры ұлғайған, тығыз, қыры өткір, беткейі тегіс емес, кедір-бұдырлы, көкбауыр ұлғайған.

Негізгі синдромын атаңыз және болжам диагноз.

Тексеру жоспары.

Есеп №7

Науқас Т., 49 жаста, слесарь, ауруханаға оң жақ қабырғаастының тұйық ауыруына, тәбеттің төмендеуіне, ауыздағы ащы дәмге, жүрек айнуға шағымданып келіп түсті. Бірнеше жылдан бері ауырады, дәрігерге қаралмаған. Науқастың зиянды әдеті бар алкогольді қолданады. Соңғы кездері аталған шағымдар күшейе бастаған.

Объективті: жағдайы қанағаттанарлық, терісі қалыпты түсте, тілі ақ түсті жабынмен қапталған. Іші жұмсақ, аздап ауырсынады, оң жақ қабырғаастында бауырдың қыры 2-3 см шығыңқы, аздап тығыздалған, беткейі тегіс.

1. Тексеру жоспарын атаңыз.

2. Болжам диагноз.



Мамандық: 5В110400 «Медициналық-профилактикалық іс»

Пән: Клиникалық медицинаға кіріспе

СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ ҚҰРЫЛЫМЫ

КУРС: 3


Кафедра мәжiлiсiнде талқыланқан

№_______хаттамасы _________2013ж.


м.ғ.д.,проф. Бекмурзаева Э.Қ._________

1) Тақырыбы №1: Науқасты жалпы тексеру.2) Мақсаты: Науқасты жалпы қараудың дұрыс және ретімен жүргізілуін студенттерге үйрету.3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою

Терапия бакалавриат кафедрасында 5В110400 «Медициналық-профилактикалық іс»мамандығы бойынша ҚР МЖМБС 3.08.389-2006 негізінде өңделген

1 Презентация тақырыбы

Өте жақсы

Презентация –өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және 5 әдебиет бар. Слайдтар мазмұнды және көркемді. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялады, талқылауда сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеді.

Жақсы

Презентация – өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және 5 әдебиет бар. Слайдтар мазмұнды және көркемді. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша жақсы білімін демонстрациялады. Сұрақтарға жауап бергенде өзі қайта түзеген тиянақты емес қателіктер жіберді.

Қанағатта-нарлық

Презентация –өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және 5 әдебиет бар. Слайдтар мазмұнды емес. Қорғау кезінде автор сұрақтарға жауап бергенде тиянақты қателіктер жіберді.

Қанағаттанар-лықсыз

Презентация –өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және 5 әдебиет бар. Слайдтар мазмұнды емес. Қорғау кезінде автор сұрақтарға жауап бергенде қатаң қателіктер жіберді. Өзінің құралдарын пайымдай алмайды.

2 Интеллект Өте жақсы Интеллект карта, кейс-стади және буклет – өз бетінше

карталар, кейс-стади

және буклеттер дайындау

және қорғау

орындалған, белгіленген уақытта, кемінде 5 әдебиет қолданған. Тақырыпқа сай сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Қорғау кезінде материалды оқымай айтып берді. Қойылған барлық сұрақтарға сенімді және қателіксіз жауап берді.

Жақсы

Интеллект карта, кейс-стади және буклет – өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, кемінде 5 әдебиет қолданған. Тақырыпқа сай сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Қорғау кезінде материалды оқымай айтып берді. Қойылған барлық сұрақтарға жауап бергенде тиянақты емес қателіктер жіберді.

Қанағаттанар-лық

Интеллект карта, кейс-стади және буклет – өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, кемінде 5 әдебиет қолданған. Тақырыпқа сай сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Қорғау кезінде тақырыпты оқыды. Қойылған сұрақтарға жауап бергенде тиянақты қателіктер жіберді.


Интеллект карта, кейс-стади және буклет – өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, кемінде 5 әдебиет қолданған. Тақырыпқа сай сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Қорғау кезінде тақырыпты оқып берді. Қойылған сұрақтарға қатаң қателіктер жіберді, өзінің құралдарын пайымдай алмады.

3 Тестілік тапсырмаларды орындау Өте жақсы

Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны негізді, сұрақ анық қойылған. Жауап нұсқалары біртипті және адекватты. Жауап алгоритмі бар. Дұрыс жауаптар анық белгіленген.

ЖақсыТестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны негізді, сұрақ анық қойылған. Жауап нұсқалары біртипті және адекватты. Жауап алгоритмі бар. Дұрыс жауаптардың барлығы анық белгіленген.


Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны негізді, сұрақ анық қойылған. Жауап нұсқалары біртипті емес. Жауап алгоритмі бар. Дұрыс жауаптардың барлығы анық белгіленбеген.


Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны негізсіз, сұрақ анық қойылмаған. Жауап нұсқалары біртипті емес. Жауап алгоритмі жоқ. Дұрыс жауаптардың 50% қате жауап берген.

6) Тапсыру мерзімі: 1-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:

1. Науқасты жалпы қарауды неден бастау керек?2. Науқастың төсектегі қалпы қандай болуы мүмкін?3. Науқастың терісін қарағанда қандай белгілерге көңіл аударады?4. Дене терісінің түсі неге байланысты болады?

Тесттер:1.Науқастың ауру тарихы:

a. медициналық құжат

b. жеке құжатc. заңдылық құжатd. қаржылық құжат e. статистикалық құжат

2. Науқасты тексерудің объективті әдісіне жатпайды:a. сұрастыру b. пальпация c. перкуссияd. аускультацияe. қарау

3. ... жалпы қарау ережесіне жатпайды.a. Науқасты толық шешіндіріп 2 – 3 метр қашықтықтан қарауb. Жарық науқастың алдынан не қырынан түсуіc. Бөгде шудың болмауыd. Мүмкіндігінше науқасты күндіз қарауe. Науқасты белгілі бір ретпен қарау

4. Науқасты жалпы қарау кезінде анықталмайды:a. Жүрек аймағындағы өзгерістер b. Дене пішініc. Төсектегі қалпыd. Ес-санасыe. Тері және көзге көрінерліктей шырышты қабаттар

5. Перкуторлы дыбыс ... қатты шығады.a. ауалы мүшелерденb. сұйыққа толған қуысты мүшелерденc. тығыз мүшелерденd. мүшелер қабынғандаe. тіндер терендiгiне

6. Перкуторлы дыбыстың әлсіреуі, тұйықталуы:a. сұйыққа толған қуысты мүшелердеb. перкуторлы дыбыс амплитудасы жоғары болғандаc. кеуде айтарлықтай қалыңдасаd. перкуторлы дыбыс амплитудасы төмен болсаe. ауалы мүшені перкуссиялағанда

7. Перкуторлы дыбыстың әлсіреуі, тұйықталуы ... кездеспейдi:a. ауалы мүшені перкуссиялағанда b. тығыз мүшені перкуссиялағандаc. кеуде айтарлықтай қалыңдасаd. сұйыққа толған қуысты мүшелерe. перкуторлы дыбыс амплитудасы төмен болғанда

8. Перкуторлы дыбысты төмендететін негізгі әсер:a. қабынғаннан мүшенің тығыздалуы b. дыбыс толқындары амплитудасы төмендеуіc. мүше тығыздығыd. кеуденің айтарлықтай қалыңдауыe. кеуденiн жұкаруы

9. Перкуторлы дыбысты күшейтетін негізгі әсер:a. мүше ауалылығы өсуі b. кеуде айтарлықтай қалыңдасаc. кеуденің жұқаруыd. сұйыққа толған қуысты мүшелерe. кеуденiн жукаруы

10. Тұйық перкуторлы дыбыс:a. дыбыстың әлсіреуі b. дыбыстың қысқаруыc. дыбыстың биіктеуіd. дыбыстын жоғарлауыe. дыбыс кушейуi

Есептер:1. Бөлімшеге барлық денесінде айқын ісіктері бар науқас келіп түсті. 1.Мұндай жағдай қалай аталады? 2. Бұл жағдай қандай ауруларда байқалады? 3. Іш қуысында су жиналу қалай аталады? 4. Плевралдық қуыста су жиналуы қалай аталады? 5. Ісіктерді қалай анықтайды?

2. Науқаста тыныс алу актісінде оң жақ кеуде клеткасы қалыңқы, дауыс дірілі 3 қабырғаға дейін күшейген, перкуторлық дыбыс – тұйықталған – тимпандық, 3 қабырғадан төмен – дауыс дірілі анықталмайды, перкуссияда дыбыс тқйық. 1. Қандай патологиялық синдром туралы айтылуда? 2. Тұйық перкуторлық дыбысқа физикалық сипаттама беріңіз. 3. Өкпенің салыстырмалы перкуссия кезінде қандай перкуссия қолданылады? 4. Перкуссия түрлерін анықтаңыз. 5.Өкпенің салыстырмалы перкуссиясы қандай мақсатта қолданады?

1) Тақырыбы №2: Сүйек-буын жүйесін бағалау.

2) Мақсаты: Студенттерді сүйек-буын жүйесін бағалаумен таныстыру. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий 5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою



Өте жақсы


Жақсы






2 Интеллект карталар,

Өте жақсы Интеллект карта, кейс-стади және буклет – өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, кемінде 5 әдебиет

кейс-стади және

буклеттер дайындау


қолданған. Тақырыпқа сай сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Қорғау кезінде материалды оқымай айтып берді. Қойылған барлық сұрақтарға сенімді және қателіксіз жауап берді.

Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 2-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Сүйек-буын жүйесі аурулары бар науқастардың негізгі шағымдарын атаңыз.2. Дәнекер тінінің жүйелі зақымдалуының зертханалық диагностикасы неге бағытталған?3. Коллагенді аурулар кезіндегі биопсия көрсеткіштері.4. Сүйек-буын жүйесін рентгенологиялық тексеруде қандай зақымдалулар анықталады?

Тесттер: 1. Ревматоидты артритт көбіне зақымдалатын буындар:а) шынтақб) омыртқа

в) жамбас-санг) проксималды фаланга аралық және саусақтар буыныд) тізе2. Ұзақ ағымды ревматоидты артритке тән асқыну:а) тамырлардың жалпы атеросклерозыб) көмірсу алмасының бұзылуыв) амилоидозг) микозд) порфирия3. Ревматоидты артритке ең тән белгі:а) буындар мен бұлшықеттердің таңғы уақытта қозғала алмауыб) ұзақ уақыт (бір сағаттан артық) қозғала алмауыв) зақымдалған буындардың ісінуіг) буындардың симметриялы зақымдалуы4. Ревматоидты артриттің зертханалық диагностикасында аталғандардың барлығының маңызы бар, тек ... басқасы.а) у-глобулинемия және ЭТЖ жоғарылауыб) синовиальды сұйықтықтан фагоциттердің табылуыв) синовиальды сұйықтықтағы жоғары цитозг) ревматоидты факторд) фосфолипидтерге антидене5. РА кезіндегі қандағы ревматоидты фактор:а) барлық уақытта анықталадыб) кей-кезде анықталадыв) анықталмайды6. РА кезіндегі ЭТЖ:а) әрдайым қалыптыб) әрдайым төменв) әдетте жоғары7. РФ анықтау реакциясында ... қолданылады.а) латекс бөлшектеріб) адамның агрегирленген у-глобулинів) бентонит бөлшектеріг) ұсақ мал эритроциттері8. РФ көрінісі:а) макроглобулинб) агрегирленген IgM антидене Fc-фрагментке түзіледі в) агрегирленген альбуминге антидене түзіледіг) простагландин9. РА генетикалық даму факторларына жатады:а) хромосомды аномалияларб) гендік аппараттағы молекулярлы бұзылыстарв) HLA факторлары10. РА кезіндегі ауырсынудың сипаты:а) «ұшқыш»;б) периодтыв) тұрақты


Науқас Д., 28 жаста, аяқ-қолдарының симметриялы ұсақ буындарының ісінуіне, таң ертеңгі уақытта орнынан тұрғаннан кейін 1-1,5 сағаттан кейін өтетін, қозғала алмауына шағымданып келді. Ауру үш айдан артық уақытта дамыды, алғашқыда шынтақ буыны ісініп, кейін ауыра бастады; үдеріс дами келе саусақтардың буындарымен, тобық буындары қосылды. Қарағанда: қол және аяқ буындары ісінген. Буындардағы қозғалғыштық шектелген. Пальпацияда иықтардың жазғыш беткейінде цияда иықтардың жазғыш беткейінде тері астында ірі фасоль көлеміндей түйіндер анықталады. Өкпеде везикулярлы тыныс. Жүрек-тамыр жүйесі патологиясыз. Бауыр, көкбауыр ұлғаймаған. Жұмыс істей алмайды. Өзін-өзі күте алады.

1. Диагноз қойыңыз және оны негіздеңіз.2. Тексеру жоспарын құрыңыз.

Есеп №2

Науқас И., 47 жаста, аяқ-қолдарының симметриялы ірі буындарының ісінуіне, таң ертеңгі уақытта орнынан тұрғаннан кейін 1-1,5 сағаттан кейін өтетін, қозғала алмауына шағымданып келді. Ауру екі жылдан артық уақытта дамыды, алғашқыда шынтақ буыны ісініп, кейін ауыра бастады; үдеріс дами келе саусақтардың буындарымен, тобық буындары қосылды. Қарағанда: қол және аяқ буындары ісінген. Буындардағы қозғалғыштық шектелген. Пальпацияда иықтардың жазғыш беткейінде цияда иықтардың жазғыш беткейінде тері астында ірі фасоль көлеміндей түйіндер анықталады. Өкпеде везикулярлы тыныс. Жүрек-тамыр жүйесі патологиясыз. Бауыр, көкбауыр ұлғаймаған. Жұмыс істей алмайды. 1. Диагноз қойыңыз және оны негіздеңіз.2. Тексеру жоспарын құрыңыз.

1) Тақырыбы №3: Өкпе аускультациясы: қосымша тыныстық шуылдар.

2) Мақсаты: Студенттерге өкпе аускультациясын үйрету, негізгі және қосымша тыныс шуларын және олардың диагностикалық маңызын анықтауды үйрету.

3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою



Өте жақсы


Жақсы






2 Интеллект Өте жақсы Интеллект карта, кейс-стади және буклет – өз бетінше

карталар, кейс-стади

және буклеттер дайындау


орындалған, белгіленген уақытта, кемінде 5 әдебиет қолданған. Тақырыпқа сай сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Қорғау кезінде материалды оқымай айтып берді. Қойылған барлық сұрақтарға сенімді және қателіксіз жауап берді.

Жақсы














1. Қосымша тыныс шуларына не жатады?2. Везикулярлық тыныстың өзгерістерінің қандай түрлерін білесіздер?3. Қалыпты жағдайда бронхылы тыныс қайда тыңдалады?

Тесттер:1. Аускультацияда оң өкпенің барлық бетінен үнді крепитация және әлсіреген визикула тынысы естілсе, ол ... тән :

a. крупозды пневмонияға

b. созылмалы бронхиткеc. ошақты пневмонияғаd. экссудативті плевриткеe. бронхоэктазиялық ауруға

2. Іріңсіз өкпе қуысы үстінде естілетін тыныс:a. амфоралық b. қатқылc. бронхиальды d. әлсіреген везикулярлыe. везикулярлы

3. Сырылдардың плевраның үйкеліс шуы мен крепитациядан айырмашылығы:a. жөтелден соң естілмейді b. тек ішке демалғанда естілуі c. құлақ тұсында үйкеген шаш дыбысы тәріздіd. аяқ астындағы қар сықыры тәріздіe. тек ішке демалғанда естілуі

4. Плевраның үйкеліс шуының сырылдарымен крепитациядан айырмашылығы:a. ауыз бен мұрынды жауып тыныс қимылдарын жасаған сәтте естілуіb. жөтелден соң дыбыстың естілуі c. стетоскопты басқанда әлсіреуіd. тек іштен дем шығару кезінде естілуіe. тек ішке демалғанда естілуі

5. Крепитация естілуі: a. альвеолдарда сұйық сөл жиналғаннан b. бронх кілегей қабы ісінгеніненc. бронх өзегінде сұйық не қоймалжың сөл жиналғаннанd. бронх өзегі жабысқақ сөлмен тарылғаннанe. бронх бұлшық еттері түйілгеннен

6. Ылғалды сырылдар пайда болуы:a. бронхтар өзегінде сұйық не қоймалжың сөл пайда болғаннан b. бронх өзегінде жабысқақ сөл пайда болғаннанc. бронх кілегей қабының ісінгеніненd. бронхтар бұлшық еті түйілгенненe. альвеолдарда сұйық жиналғаннан

7. Құрғақ сырылдар түрі:a. дискантты b. консенделінбейтінc. ұсақ көпіршіктіd. ірі көпіршіктіe. консонирлі

8. Құрғақ сырылдар пайда болуы:a. бронх өзегі кеңейгеннен b. бронх кілегей қабының ісінгеніненc. бронх өзегінде жабысқақ сөл пайда болғаннанd. бронх өзегі тарылғаннанe. бронхтар бұлшық еті түйілгеннен

9. Амфоралық тыныстың естілуі:a. өкпе абсцессінде 2 – і сатысында b. тыныс демікпесіндеc. крупозды пневмонияның 2 – і сатысындаd. плевриттеe. пневмоторакста

10. Везикулярлы тынысты әлсірететін ең басты себеп :a. альвеолдардың эластикалық қасиетті әлсіреуі b. кілегей қабат қабынғаннан ұсақ бронхтар өзегі туралыc. бронхтар түйілуіd. бронх өзегінде сұйық сөл бөлуіe. бронхтарда жабысқақ сөл бөлуі

Есептер:1. Науқасты қарағанда келесілер анықталды: тыныс алу актысы кезінде кеуде

клеткасының оң жағы қалыңқы, оң жақ қолтықасты аймағы қабырғааралықтары жазылған. Дауыс дірілі алдыңғы қолтықасты және жауырынасты сызықтарында анықталмайды. Перкуторлы тимпанды дыбыс. Аускультация тимпанды дыбыс аймағында жүргізілмейді. Қосымша тыныс шулары жоқ. 1.Қандай патологиялық синдром туралы ойлауға болады? 2.Қосымша тыныс шуларын атаңыз. 3.Тимпандық дыбыс аймағында перкуторлық дыбыс қалай өзгереді? Неге? 4.Везикулярлық тынысқа сипаттама беріңіз. 5.Везикулярлық тыныс қайда естіледі?

2. Аздаған қозғалыс жасаған кезде де айқын ентігу, сирек құрғақ жөтел мазалайды. Тыныс алу актысы кезінде сол жақ кеуде клеткасы қалыңқы, қабырғааралықтары жазылған. Дауыс дірілі сол жақта 1V өабырға деңгейінде барлық топографиялық сызықтармен жүргізілмейді. Перкуссияда осы15 аймақта абсолютті тұйық дыбыс анықталады. Аускультацияда осы аймақта тыныс естілмейді, бронхофония жүргізілмейді. Траубе кеңістігі анықталмайды. 1. Қандай патологиялық синдром туралы ойлауға болады? 2. Қандай қосымша зерттеу әдістері диагноз қоюға көмектеседі? 3. IV қабырғадан жоғары өкпе тінінде не өзгеріс болады? 4. Дені сау адамда бронхылы тынысты қай жерден тыңдауға болады? 5. Өкпе аурулары кезінде бронхофония және дауыс дірілінің өзгерістері ұқсас болады ма?

1) Тақырыбы №4: Сыртқы тыныс алу функциясын зерттеудің аспаптық әдістері. Пикфлоуметрияның маңызы.

2) Мақсаты: Сыртқы тыныс алу функциясын зерттеу туралы білімді игеру, пикфлоуметрияның маңызын бағалау. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


168

6)

169


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы

Интеллект карта, кейс-стади және буклет – өз бетінше орындалған, белгіленген уақытта, кемінде 5 әдебиет қолданған. Тақырыпқа сай сызбалар, кестелер және суреттер келтірілген. Қорғау кезінде материалды оқымай айтып берді. Қойылған барлық сұрақтарға сенімді және қателіксіз жауап берді.

Жақсы













Тапсыру мерзімі: 3-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Сыртқы тыныс алу қызметін қай мақсатта зерттейді?2. Сыртқы тыныс алу қызметін қандай аспаптық әдістермен зерттейді?3. Пикфлоуметрияның маңызын атаңыз.Тесттер:2. Спирограммада ... есептейді.f) Тиффно индексі g) эритроциттердің тұны жылдамдығынh) өкпенің жалпы сиымдылығынi) тыныс алу көлемінj) форсирленген тыныс көлемін2. Обструктивті синдром дамуында ... байқалады.f) Тиффно индексінің төмендеуіg) ӨТС жоғарылауыh) Тиффно индексінің жоғарылауыi) МӨВ жоғарылауыj) форсирленген тыныс шығару көлемінің жоғарылауы3. Үй жағдайында өкпенің қызметіне мониторинг жүргізу үшін тыныс алудың ең жоғары жылдамдығын ... көмегімен анықтайды.f) спирометрдіңg) пикфлоуметрдіңh) спирограмманыңi) фонендоскоптыңj) стетоскоптың4. ӨСОА сипаттаудағы ОФВ/ФЖЕЛ маңызы:f) < 70%g) < 75%h) < 80%i) < 75%j) < 90%6. СБ сипаттаудағы ОФВ/ФЖЕЛ маңызы:f) >70%g) >65%h) >60%i) >20%j) >30%7. Пневмотахометриямен ... анықталады.a) дем алу мен шығару кезіндегі ауа ағымының көлемдік жылдамдығыb) қосымша көлемc) тыныс алу көлеміd) резервті көлемe) ауаның қалдық көлемі8. Оксигенометриямен ... анықталады.a) дем алу мен шығару кезіндегі ауа ағымының көлемдік жылдамдығыb) қосымша көлемc) қанның оттегімен қанығуыd) резервті көлемe) ауаның қалдық көлемі9. Тыныс алу жүйесін зерттеуде эндоскопиялық әдіске ... жатпайды.a) бронхографияb) бронхоскопияc) фибробронхоскопияd) торакоскопия

170

e) трахеоскопи.10. Тыныс алу жүйесін зерттеуде эндоскопиялық әдіске ... жатпайды.a) капилляроскопияb) пневмотахометрияc) оксигеметрияd) брохографияe) спирометрия


Науқас 60 жаста, шағымдары қиын жөтел, шырышты қақырықпен, жүдеу, әлсіздік, меңзеңдік, көкірек қуысындағы оң жағынан ауырсыну, ұзақ уақыт бойы сыздап, тыныс алу актісімен байланыссыз ауырсыну.

Объективті: тері жабындары бозарған, таза, тері асты май қабаты орташа дамыған. Оң жақ қолтық асты аймағында көлемі бұршақ тәрізді, ауырсынусыз лимфа түйіндер анықталады. Жүрек тондары тұйықталған. Ырғағы дұрыс. АҚ 120/80 мм с.б.б., жүрек шектері қалыпты деңгейде. Өкпеде везикулярлы тыныс, бірен-саран құрғақ сырылдар, оң жақ бұғана асты аймағында әлсіреген тыныс. Пикфлоуметрия - ОФВ/ФЖЕЛ >70% Сұрақтары: 1. Науқастағы негізгі клиникалық синдромдарды атаңыз. 2. Науқасты тексеру жоспарын құрыңыз.

Есеп №2Науқас 48 жаста шырышты, әйнек тәрізді көп көлемді қақырықты жөтел, әлсіздік, физикалық

жүктемеден кейінгі ентігу, көкірек қуысындағы, оң жақ иыққа берілетін ауырсыну шағымдарымен келіп түсті. Өзін бір апта көлемінде аурумын деп есептейді. Бір ай бойы пневмония бойынша ем қабылдады. Пикфлоуметрия - ОФВ/ФЖЕЛ >45%

Сұрақтары: 1. Науқастағы негізгі клиникалық синдромдарды атаңыз. 2. Науқасты тексеру жоспарын құрыңыз.

171

1) Тақырыбы №5: Өкпе аурулары кезінде рентгендік және эндоскопиялық тексеру әдісінің диагностикалық маңызы.

2) Мақсаты: Студенттерді өкпе аурулары кезіндегі негізгі аспаптық тексеру әдістерімен таныстыру (спирография, спирометрия, пикфлоуметрия, рентгенография, бронхоскопия, плевралды пункция).



172

173


Өте жақсы


Жақсы



Презентация –өз бетінше орындалған, белгіленген

уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және 5 әдебиет ар. Слайдтар мазмұнды емес. Қорғау кезінде автор сұрақтарға жауап бергенде тиянақты қателіктер жіберді.







Өте жақсы


Жақсы








ЖақсыТестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны негізді, сұрақ анық қойылған. Жауап нұсқалары

6) Тапсыру мерзімі: 3-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Плевра сұйықтығын зерттеуді неден бастау қажет?2. Рентгенография не үшін қолданылады?3. Спирография арқылы қандай мәліметтер алуға болады?

Тесттер:1.ФВД және оның компоненттерін анықтайтын әдіс:А) Спирография Б) БронхографияВ) ТомографияГ) РентгенокимографияД) Оксигемометрия 2. Жедел бронхиттің басталған кезіндегі естілетін қосымша шулар:А) Құрғақ сырылБ) Үнді ылғалды сырылВ) КрепитацияГ) плевра үйкеліс шуыД) Үнсіз ылғалды сырыл 3. Созылмалы бронхиттің ұзақ уақыт дамуында және эмфиземамен асқынғанда қандай перкуторлы дыбыс естіледі:А) қораптық Б) айқын өкпе дыбысы В) тынық дыбысГ) дабыл (тимпанды) дыбысД) өзгермейді4. Созылмалы бронхите қандай тыныс естіледі: А) қатқылБ) везикула тынысы В) бронх тынысыГ) везикула – бронх тынысыД) үзілмелі тыныс (Саккадированное) 5. Кеуде клеткасының бір жағының көлемі үлкейіп, кеңеюінің себебі неде?А) құрсақты типБ) арлас типВ) Биотта демалысыГ) Куссмауль демалысыД) кеуделік тип 6. Өкпеге ауа жиналу синдромы немен сипатталады? А) альвеола склерозымен Б) бронхтардың кеңеюіВ) альвеолалардың кеңеюіГ) альвеолаларда дәнекер тіннің пайда болуыД) аталғандардың бәрі7. Кіші колибрлі бронхтардың тарылуында қандай сырыл естіледі:А) ысқырықты, жоғары дыбыстыБ) ызылды, төмен дыбысты В) сырылдыГ) төмен дыбыстыД) бас сырылы8. Бронх ішінде сұйықтық болып, оның айналасындағы өкпе ткані тығыздалған болса қандай сырыл естіледі:А) үнді ылғалды Б ызылдыВ) үнсіз ылғалдыГ) репитацияД) ысқырықты9. Крепитация естіледі:А) демді ішке алу фазасының ең соңындаБ) демді ішке алу фазасының ұзына бойында

174

В) демді сыртқа шығару фазасындаГ) екі фазасындаД) Жөтелден

10. Қоңыр түсті қан аралас қақырық қай өкпе ауруында кездеседі?А) брнхиальды астмаБ) ошақты пневмонияВ) крупозды пневмонияГ) экссудативті пневмонияД) өкпеден қан ағу

Есептер:

Есеп №1Рентгенологиялық тексеруде науқастың оң жақтағы 8 қабырға деңгейіне дейін плевра қуысында сұйықтық

анықталды. Өкпе аускультациясында қандай тынысты анықтауға болады?

Есеп №2Тыныс алу жүйесі бойынша тексеру кезінде науқаста келесі обьективті белгілер анықталды: тыныс алу жиілігі –

минутына 41 рет; дауыс дірілі сол жақ жауырын астынан бірден әлсіреген. Салыстырмалы перкуссияда сол жақта - тимпаникалық тыныс. Тыныс алудың сипаты қандай болады сол жақта (везикулярлы, бронхиальды қатаң, везикулярлы әлсіреген)?

175

1) Тақырыбы №6: Жүрек перкуссиясы мен пальпациясының диагностикалық маңызы. Пульсті тексеру, қан қысымы мен веналық қысымды анықтау.

2) Мақсаты: Студенттерге науқастарды зерттеу әдістеріне, жүрек перкуссиясы және пальпациясы, пульсті зерттеу, артериалды және венозды қысымды анықтау және олардың диагностикалық маңызын оқыту.



176

177


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы







Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны негізді, сұрақ анық қойылған. Жауап нұсқалары біртипті және адекватты. Жауап алгоритмі бар. Дұрыс жауаптар анық белгіленген.Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны


1. Қалыпты жағдайда жүрек ұшы қайда анықталады?2. Қандай патологияларда жүрек тұйықтығының шекарасының өзгерістері байқалады?3. Пульс деген не?4. Сфигмография нені тіркейді?5. Артериалдық пульстің ұандай қасиеттерін білесіздер?

Тесттер:1. Жүрек шегінің патология бағытына ығысатын мысал :

a. обтурациялық ателектаз b. экссудативті плевритc. гематораксd. пневматораксe. гидроторакс

2. Жүрек шегі патологияға қарама –қарсы бағытта ығыспайтын мысал : a. экссудативті плеврит b. пневмосклерозc. пульмонэктомияd. өкпенің рагіe. обтурациялық ателектаз

3. Тамыр шоғырының шегі қалыпты жағдайда анықталатын деңгей:a. 2 – і қабырға аралығында төс қырлары тұсында b. 2 – і қабырға аралығында парастернальды сызық бойында c. 3 - і қабырға аралығында төс қырлары тұсындаd. 3 - і қабырға аралығында парастернальды сызық бойындаe. ортангы бугана сызыгы бойынша екінші қабырға аралығында

4. Дені сау адамда қалыпты жағдайда пульс жиілігі минутына:a. 60 – 80 рет b. 80 -90 ретc. 60 – 100 ретd. 60 – 84 ретe. 50-90 рет

5. Брадикардия бере алмайтын жүректен тыс себеп:a. жедел қансырау b. сарғаюc. уремияd. миға қан құйылуe. микседема

6. Пульс альтернациясы тән мысал:a. жыбыр аритмиясыb. А – V блокадаc. экстрасистолияd. тахикардияe. жыбыр аритмиясы

7. Пародоксальді пульс ... тән.a. экссудативті перикардит b. миокардитc. іш сүзегі d. жүрек жеткіліксіздігіe. миокард инфарктісі

8. Пульс кернеуін анықтайтын мысал :a. қан қысымы денгейі b. пульс толқындарының дұрыстығыc. қан көлеміd. жүрек соғысы жиілігіe. жүрек соғысы сиреуi

9. Пульстің тездеуі \жылдамдауы\ тән:a. қолқа стенозы

178

b. митральді жетіспеушілікc. қолқа қақпашалары жетіспеушілігіd. тахикардияe. брадикардия

10. Дикротикалық пульс ...тән.a. іш сүзегіне b. экстрасистолияға c. жыбырлы аритмияғаd. журек жетіспеушілігінеe. жабысқақ перекардитке

Есептер: 1. Жүректің салыстырмалы шекарасы: Оң жаңы – төстің оң қырынан 1 см сыртқарыСол жағы – бұғанаорта сызығынан 3 см ішке Жоғарғысы IV қабырға Тамыр шоғырының ені – 3 см

1. Осы науқастағы перкуторлық параметрлерді қалай бағалайды? 2. Жүрек енін қалай бағалайды? 3. Жүрек конфигурациясы қалай өзгереді? 4. Жүрек соққысы болады ма? 5. Жүрек соққысының күшеюі болады ма?

2. Жүрек ұшында қолтықастына, семсер тәрізді өсіндінің негізіне, Боткин нүктесіне, митралді қақпақша проекциясы аймағана таралатын систолалық шу естіледі. Ны тыңдау максимумы – жүрек ұшы.

1. Шуға қандай себеп болғаны туралы ойлауға болады? 2. Жүрек тондары өзгереді ма? 3. Бірінші тонның дыбыстылығы қандай? 4. Екінші тонның дыбыстылығы қандай? 5. Өкпе артериясы үстінен 2 тонның дыбыстылығы қалай естіледі?

179

1) Тақырыбы №7: Электрокардиограмма. Диагностикалық маңызы.2) Мақсаты: ЭКГ талдау әдістерін, ЭКГ хаттамасын толтыру әдістемесін меңгеру. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


180

181


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 4-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Қазіргі электрокардиографтардың құрылысы қандай?2. ЭКГ жұмыс істеу принциптері.3. ЭКГ тіркеу жүйесі.4. Дені сау адамдардың ЭКГ қандай элементтерді ажыратады?5. ЭКГ қандай тәртіппен жүргізеді?

Тесттер:1. ЖИА анықтауда қандай аспаптық әдістердің ішінде ең бірінші ... жүргізіледі. a) ЭКГb) эхокардиографияc) жүректің тік проекциясындағы рентгеноскопияd) миокардтың технециймен сцинтраграфиясыe) коронарлы ангиография2. Инфаркттан кейінгі кезеңдегі кеш белгілер:a) ЭКГ-да патологиялық Q тісшесі анықталады b) тыртықтың пайда боуынан кейін 2-6 ай және одан астамсақталадыc) ST интервалы изолиниядан төменd) ST интервалы изолиниядаe) тығыз тыртықтыңтүзілуі3. Миокард инфарктінің жіті сатысындағы ЭКГ белгілері:a) монофазалы қисықтың түзілуіb) Т тісшесінің инверсиясыc) ЖЭӨ қалпының түзілуіd) жүрек ырғағының бұзылуыe) өткізгіштіктің бұзылуы4. Миокард инфарктінің жітілеу сатысындағы ЭКГ белгілерінің өзгерістеріне жатпайтыны:a) QRS кешенінің түзілуіb) ST изолинияға жақынc) Т тісшесі теріс, коронарлы d) R тісшесі жоғарылайды e) терең патологиялық Q тісшесінің түзілуі5. Миокард инфарктінің тыртықталу сатысындағы ЭКГ белгілерінің өзгерістеріне жатпайтыны:a) ST изолиниядан жоғары b) ST изолиниядаc) Т қалыпқа келеді немесе теріс мәндіd) R жоғарылайдыe) терең Q тісшесінің төмендейді6. Трансмуралды миокард инфарктісінің аталуы:a) жүрек бұлшықетінің барлық қабатын зақымдалуыb) субэндокардиалды орналасадыc) жүрек бұлшықетінде орналасадыd) оң жақ жүрекшеде орналасадыe) субепикардиалды орналасады7. Трансмуралды миокард инфарктісінің ЭКГ белгілері:a) QRS кешенінің түзілуіb) QRS кешенінің кеңеюіc) қарыншалық кешеннің тек соңғы бөліктерінің өзгеруіd) S тісшесінің тереңдеуіe) R тісшесінің төмендеуі8. Спотанды стенокардия ұстамасы кезіндегі ЭКГ белгілері:a) ST сегментінің көтерілуіb) R тісшесінің серпімі төмендегенc) патологиялық Q тісшесі

182

d) R тісшесі жоғарылайды e) Т теріс, коронарлы 9. Стенокардияның ЭКГ өзгерістерінің кіші ошақты миокард инфарктісінің ЭКГ өзгерістерінен ең негізгі ерекшелігі:a) ауырсынуды басқаннан кейін қарыншалық кешенінің соңғы бөліктері өзгерістерінің қалпына келуі

(алдыңғы ЭКГ белгілерінің қалыпты болуы)b) ST сегментінің көтерілуіc) T тісшесінің инверсиясыd) ST сегментінің депрессиясыe) жүрек ырғағының бұзылуы10. Миокардтың зақымдалуының биіктігін ЭКГ белгілерінен басқа ... әдісі де айқындайды. a) миокардтың технециймен сцинтиграфиясыb) ЭхоКГc) сол қарыншаның вентрикулографияd) коронографияe) ФКГ


ЭКГ элементтеріне сипаттама беріңіз: P= 1-2 мм. 0,08 - 0,1 сек, PQ =0,12-0,18 секQRS=0,06-0,1 сек, Q=0,03 сек, R=5-15 мм, Т=2,5-6 мм, U=1 мм,, S=2,5-6 мм.

Есеп №2

ЭКГ хаттамасын тексеру және толтыру. 1. а) сол: Р тісшесі жоғары, I, II, avl, v5, v6 тіркемелерінің екі фазалы болуыб) оң: III, II, avf, v1, v2 тіркемелерінде P тісшесі жоғары және кең (пульмоналды) 2. а) сол: I, II, avl, v5, v6 тіркемелеріндегі R тісшесі жоғары және кеңейген, III, avf, v1, v2 тіркемелерінде S тісшесі терең б) III, II, avf, v1, v2 тіркемелерінде R тісшесі жоғары және кеңейген, I, avl, v5, v6 тіркемелерінде S тісшесі терең

183

1) Тақырыбы №8: Эхокардиография. Диагностикалық маңызы.2) Мақсаты: Жүректің әртүрлі құрылымдарындағы (қақпақшалар, қарыншалар, қарыншааралық миокарды)

ультрадыбыстық импульсті бейнелерін қолдануға негізделген, жүректі зерттеу әдісімен таныстыру. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий 5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


184

6)

185


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













Тапсыру мерзімі: 4-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:

1. ЭхоКГ жүргізгенде датчиктерді қалай орналастырады?2. ЭхоКГ тіркеуді қалай бастайды?3. М-әдісі дегенімз не?4. ЭхоКГ қандай тәртіпте тіркеуге болады?

Тесттер:1. Жүректің жиырылғыштық қызметін анық анықтайтын әдіс:a) ЭхоКГb) ЭКГc) жүректің тікелей проекциясындағы рентгенографияd) поликардиографияe) коронарография2. ЖИА бар науқасқа міндетті түрде оперативті емді (АКШ) жасау үшін ... қолданылады.a) селективті коронарографияb) ЭхоКГ c) рентгенокимографияd) ЭКГ e) поликардиография3. Миокард инфарктіне күдік туған кездегі алғашқы көмек ... басталады. a) ауырсыну синдромын наркотикалық анальгетиктер енгізуменb) науқастың тілінің астына нитроглицерин беруденc) ЭКГ – тексеруденd) ауру және өмір тарихын жинауданe) науқасқа мұз басудан4. ЖИА күдік туған 40 жастағы науқастың тыныштық күйіндегі ЭКГ белгілері өзгеріссіз болған кездегі ары қарай тактика: a) физикалық жүктеме сынамасы (ВЭМ)b) поликардиографияc) ЭхоКГd) миокардтың технециймен сцинтиграфиясы e) кеуде қуысының рентгенограммасы5. Жүрек ырғағының бұзылуы (жыбыр аритмиясы) жиі ... кездеседі.a) митралды стеноздаb) митралды жеткіліксіздіктеc) аорталды стеноздаd) үш жармалы қақпа жеткіліксіздігіндеe) аорталды жеткіліксіздікте6. Митралды стеноз кезіндегі жүректің шекарасы ... ығысқан.a) жоғары және солғаb) солға және оңғаc) солға және жоғарыға кеңеюі d) жоғары, солға және оңғаe) төменге7. Митралды стенозды тыңдаудың негізгі нүктесі:a) 1нүктеb) 2 нүктеc) 5 нүктеd) 4 нүктеe) 1 және 5 нүктелер8.Дикротикалық пульс ... байқалады.a) Іш сүзегіндеb) экстрасистолияда

186

c) жыбыр аритмиясындаd) жүрек жеткіліксіздігіндеe) жабыспалы перикардитте9. Әртүрлі пульс (Попов симптомы) ... байқалады.a) митралды стеноздаb) аорталды стеноздаc) митралды қақпақтың жеткіліксіздігіндеd) үш жармалы қақпа жеткіліксіздігіндеe) жүректің туа біткен ақауында10. Пульс тапшылығы ... байқалады.a) жыбыр аритмиясының тахиформасындаb) брадикардиядаc) жыбыр аритмиясының брадиформасындаd) тахикардиядаe) синустық ырғақта


18 жасар науқастың эхокардиографиялық тексеру картасы:1. Аорта негізі - 2,4;2. Аорталды қақпақ – өзгеріссіз;3. Үшжармалы қақпақ – І дәрежелі регургитация;4. Өкпе артериясының қақпағы – ІІ дәрежелі регургитация;5. Сол жүрекше – систоладағы өлшемі – 2,9;6. Оң жүрекше – систоладағы өлшемі – 1,8;7. Сол қарынша – систоладағы өлшемі – 4,0;8. Оң қарынша – систоладағы өлшемі – 3,2;9. Аластау фракциясы – 70%;10. Диастола кезіндегі артқы қабырғаның қалыңдығы – 0,55 см;11. Қарыншааралық перде – 0,49 см.

Қорытынды беріңіз.Есеп №1

64 жасар науқастың эхокардиографиялық тексеру картасы:1. Аорта негізі - 3,4;2. Аорталды қақпақ – ІІ дәрежелі регургитация;3. Үшжармалы қақпақ – ІІ дәрежелі регургитация;4. Өкпе артериясының қақпағы – ІІ дәрежелі регургитация;5. Сол жүрекше – систоладағы өлшемі – 4,8;6. Оң жүрекше – систоладағы өлшемі – 3,6;7. Сол қарынша – систоладағы өлшемі – 7,1;8. Оң қарынша – систоладағы өлшемі – 5,7;9. Аластау фракциясы – 50%;10. Диастола кезіндегі артқы қабырғаның қалыңдығы – 1,3 см;11. Қарыншааралық перде – 1,2 см.

Қорытынды беріңіз.

187

1) Тақырыбы №9: Жүрек аурулары кезінде функциялық-жүктеме сынамасы туралы түсінік.2) Мақсаты: Жүрек аурулары кезіндегі функциялық-жүктеме сынамасын талдау әдісін және жүрек аурулары

кезінде жүргізілген функциялық-жүктеме сынамасының хаттамасын толтыру әдістемесін меңгеру. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


188

189


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы







Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны негізді, сұрақ анық қойылған. Жауап нұсқалары біртипті және адекватты. Жауап алгоритмі бар. Дұрыс жауаптар анық белгіленген.Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны


1. Жүрек-тамыр жүйесінің функциялық-жүктеме сынамасы қалай жүргіледі?2. Ортостатикалық сынама дегеніміз не?3. Физикалық жүктемемен сынаманы қалай жүргізеді?4. Тыныс алуды ұстап тұру сынамасы қалай жүргіледі?Тесттер: 1. Пенициллинмен емделген науқаста кенеттен әлсіздік, кеуденің қысуы, суық тер, жіп тәрізді пульс, гипотония байқалады – бұл:

a. анафилактикалық шокb. жіті солқарыншалық жеткіліксіздік белгілері (өкпе ісінуі) c. бүйрек эклампсиясы белгілеріd. өкпе артериялары тармақтарының тромбоэмболиясы e. жіті оңқарыншалық жеткіліксіздік белгілері

2. Науқаста төс артының ауырсынуымен қатар кенеттен әлсіздік, бас айналу, тұншығу, суық тер, тахикардия, гипотония байқалады - бұл:

a. бүйрек эклампсиясы белгілері b. анафилактикалық шокc. кардиогенді шок белгілері d. өкпе артериялары тармақтарының тромбоэмболиясы e. жіті солқарыншалық жеткіліксіздік белгілері (өкпе ісінуі)

3. Үдемелі әлсіздік, бас айналу, суық тер, жіп тәрізді пульс, гематокриттің, гемоглобин деңгейінің төмендеуі- бұл: a. ішкі қан кету кезінде жіті қантамыр жетіспеушілігі белгілеріb. кардиогенді шок белгілері c. анафилактикалық шок d. бүйрек эклампсиясы белгілері e. өкпе артериялары тармақтарының тромбоэмболиясы

4. Жүректің оң жақ бөліміне салмақ түсуінің аускультативті белгісі: a. өкпе артериясынан ІІ тонның айқын акцентіb. жүрек ұшында 1 тонның кенеттен әлсіреуіc. жүрек ұшында шапалақтаушы І тонның пайда болуы d. жүрек ұшында систолалық және диастолалық шулардың пайда болуыe. 1 және 11 тондардың кенеттен әлсіреуі

5. Жіті коронарлық жеткіліксіздігі кезінде қолданылады:a. эуфиллин, преднизолон, адреналин b. нитроглицерин, морфий, гепаринc. строфантин, лазикс, натрий нитропруссиді көктамырғаd. лазикс көктамырға, коринфар тіластынаe. супрастин, пипольфен

6. Бронх демікпесі ұстамасын басатын дәрі-дәрмек:a. нитроглицерин, морфий, гепаринb. строфантин, лазикс, натрий нитропурсиді көктамырғаc. эуфиллин, преднизолон, адреналин d. лазикс көктамырға, коринфар тіластынаe. пенициллин

7. Жіті өкпе ісінуі кезінде ең алдымен қолданылады:a. лазикс, увлажненный кислород, натрий нитропурсиді көктамырғаb. нитроглицерин, морфий, гепаринc. лазикс көктамырға, коринфар тіластынаd. эуфиллин, преднизолон, адреналин e. пенициллин

8. Гипертониялық кризді басу үшін қолданылады:a. лазикс көктамырға, коринфар тіластынаb. нитроглицерин, морфий, гепаринc. строфантин, лазикс, натрий нитропурсиді көктамырғаd. пенициллинe. эуфиллин, преднизолон, адреналин

9. Жіті қантамыр жеткіліксіздігі кезінде алғашқы көмек көрсету үшін қолданылатын дәрі-дәрмектер:190

a. мүсәтір спирті иіскеу үшін, мезатон, кордиамин инъекция түріндеb. морфий, лидокаин көктамырғаc. капотен, фуросемидd. строфантин, лазикс e. супрастин. адреналин

10. Анафилактикалық шокты емдеуде қарсы көрсеткіші бар шаралар:a. науқасты төсекке жатқызу, астыңғы жақты фиксациялау b. натрий нитропурссидін көктамырға тамшылатып ендіруc. кордиамин, наркотиктер ендіруd. преднизолон, адреналин, антигистаминді заттарды, кордиамин ендіруe. супрастин, адреналин ендіру

Есептер:

Есеп №1Кардиологиялық бөлімшеде жатқан науқаста туыстары келіп кеткеннен кейін бастың шүйде бөлімінің

ауыруы, бас айналу, жүрек айну пайда болған.А. Мейірбикенің тактикасы қандай?

Есеп №2Әйел кісі, 50 жаста, 20 жылдан бері артериалдық гипертензиямен ауырады, кардиологиялық бөлімшеге

үдемелі ентігуге, тұншығуға, кеудеде қысу сезіміне, бірден әлсіздікке, шырышты қиын түсетін қақырықпен жөтелге шағымданып түсті.Объективті: жалпы жағдайы ауыр. Төсектегі қалпы мәжбүрлі, аяғын төмен түсіріп, төсекке қолдарын тіреп отыр. Акроцианоз. АҚ 260\130 мм.с.б.б. Пульсі 120 рет мин.. Инспираторлы ентігу. ТАЖ 48 рет 1 мин. Жүрек шекаралары: оң жағы 1.0 см төстің оң қырынан сыртқары. Жоғарғысы III ұабырға. Сол жағы 3 см бұзанаорта сызығынан сыртқары. Аускультативті: 1 тон әлсіреген, шоқырақ ырғағы, өкпе артериясы үстінен II тон акценті. Өкпе аускультациясында тыныс әлсіреген. Төменгі бөлімдерінде құрғақ және ылғалды сырылдар. Іші жұмсақ, ауырсынусыз. Тексергенде: ЭКГ ЖЭО солға ауытқуы, R I, aVL, V5-6 амплитудасының жоғарылауы, ST сегментінің депрессиясы, Т V5-6 I, aVL тісшелерінің деформациясы. Рентгенологиялық: сол жақ қарынша гипертрофиясы, қолқа кеңейген, ұзарған. Көз түбінде: "қиылысу симптомы" .А. Сіздің диагнозыңыз?Б. Жедел емдік көмек.

191

1) Тақырыбы №10: Аралық бақылау (коллоквиум). «Жүрек аускультациясы: жүрек шуылы».2) Мақсаты: Студенттерге жүрек аускультациясы әдістерін және олардың диагностикалық маңызын оқыту, жүрек

шуларын анықтауды үйрету.3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: Тәжірибелік дағдылау, тесттер5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары):

Аралық бақылауТапсыру түрі

Бағалау Бағалау критерилері

Тестілеу/ауызша сұрау

Өте жақсы5 – бағаға сәйкес90-100%

Студент жауап беру кезінде ешқандай қателіктер жібермеген кезде қойылады. Оқылып жатқан пәнге бағытталған теориялар, концепциялар және бағыттарға бағытталған және оларға критикалық баға бергенде, басқа пәндердің ғылыми жетістіктерін қолданады. Тест тапсырмалары бойынша 86-100% дұрыс жауабы болғанда қойылады.

Жақсы4 – бағаға сәйкес 75-89%;

Студент жауап беру кезінде дөрекі қателіктер жібермеген кезде, не болмашы қателікті жіберіп, оны өзі жөндеген кезінде, қойылады, бағдарламалық материалдарды оқытушының көмегімен жүйелендірген кезде қойылады. Тест тапсырмалары бойынша 75-85% дұрыс жауабы болғанда қойылады.

Қанағаттанарлық3 – бағаға сәйкес 50-74%

Студент жауап беру кезінде болмашы қателікті жіберген кезінде қойылады, тек қана оқытушы көрсеткен оқу әдебиеттермен шектелген кезде, бағдарламалық материалдарды жүйелендірген кезде үлкен қиындықтарға жолыққанда қойылады. Тест тапсырмалары бойынша 50-74% дұрыс жауабы болғанда қойылады.

Қанағаттанарлықсыз2– бағаға сәйкес 0-49%

Студент жауап беру кезінде дөрекі қателіктер жіберген кезінде, негізгі оқу әдебиеттермен жұмыс жасамағанда; пәннің ғылыми терминологиясын қолдана алмайды, дөрекі стилистикалық және логикалық қателіктермен жауап береді. Тест тапсырмалары бойынша 50-дан аз дұрыс жауабы болғанда қойылады.

Тапсыру түрі


192

Тәжірибелік дағдылау


Тәжірибелік дағдыларды дұрыс жасағанда, құрал және қазіргі заманға физиологиялық зерттеу әдістері туралы терең білімін көрсеткенде қойылады. Тәжірибелік жұмысы бойынша толық есебін көрсеткенде бағаланады.


Тәжірибелік дағдыларды дұрыс жасағанда, құрал және қазіргі заманға физиологиялық зерттеу әдістері туралы жақсы білімін көрсеткенде қойылады. Тәжірибелік жұмысы бойынша есебінде болмашы қателіктер жібергенде бағаланады.


Тәжірибелік дағдыларды дұрыс жасағанда, оқытушының көмегіне жүгінгенде қойылады. Тәжірибелік жұмысы бойынша есебінде болмашы қателіктер жібергенде бағаланады.


Тәжірибелік дағдыларды әлсіз жасағанда, уақтылы жасамағанда қойылады. Тәжірибелік жұмысы бойынша есебінде дөрекі қателіктер жібергенде бағаланады.

6) Тапсыру мерзімі: 5-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):

Аралық бақылауТәжірибелік дағдылар:1. Науқасты жалпы дұрыс қарау жүргізу2. Науқастың есінің, төсектегі қалпының, дене қалпының жағдайын бағалауды; бетті, басты, көзді, мұрынды, ауызды, мойынды, теріні, лимфа түйіндерін, бұлшықет жүйесін, буындарды және аяқ-қолдарын қарау3. Өкпе аускультациясын жүргізу4. Негізгі тыныс шуларын анықтау5. Тыныс алу мүшелері аурурары кезінде қосымша тыныс шуларын анықтауды 6. Крепитация және плевра үйкеліс шуын ажырату7. Спирография жүргізу және спирография мәліметтерін интерпретациялау. 8. Спирометрия жүргізу және спирометрия мәліметтерін интерпретациялау. 9. Пикфлоуметрия жүргізу және пикфлоуметрия мәліметтерін интерпретациялау.10. Көкірек қуысы рентгенографиясы мәліметтерін интерпретациялау.11. Бронхография мәліметтерін интерпретациялау.12. Бронхоскопия мәліметтерін интерпретациялау.13. Жүректі пальпациялау, қалыпты және патологиялық жағдайларда жүрек ұшы соққысын анықтау14. Жүректі перкуссиялау, қалыпты және патологиялық жағдайларда жүректәі абсолютті және

салыстырмалы тұйығын анықтау15. Пульсті зерттеу 16. Артериалдық қысымды анықтау17. Веноздық қысымды анықтауды18. Жүректі аускультациялау әдісі.19. Қанайналым мүшелері аурулары кезінде жүрек шуларын анықтау20. Жүректі тыңдау нүктелерін анықтау.

Тесттер:1.Науқастың ауру тарихы:

a) медициналық құжат b) жеке құжатc) заңдылық құжатd) қаржылық құжат e) статистикалық құжат

2. Науқасты тексерудің объективті әдісіне жатпайды:

193

a) сұрастыру b) пальпация c) перкуссияd) аускультацияe) қарау

3. ... жалпы қарау ережесіне жатпайды.a) Науқасты толық шешіндіріп 2 – 3 метр қашықтықтан қарауb) Жарық науқастың алдынан не қырынан түсуіc) Бөгде шудың болмауыd) Мүмкіндігінше науқасты күндіз қарауe) Науқасты белгілі бір ретпен қарау

4. Науқасты жалпы қарау кезінде анықталмайды:a) Жүрек аймағындағы өзгерістер b) Дене пішініc) Төсектегі қалпыd) Ес-санасыe) Тері және көзге көрінерліктей шырышты қабаттар

5. Перкуторлы дыбыс ... қатты шығады.a) ауалы мүшелерденb) сұйыққа толған қуысты мүшелерденc) тығыз мүшелерденd) мүшелер қабынғандаe) тіндер терендiгiне

6. Перкуторлы дыбыстың әлсіреуі, тұйықталуы:a) сұйыққа толған қуысты мүшелердеb) перкуторлы дыбыс амплитудасы жоғары болғандаc) кеуде айтарлықтай қалыңдасаd) перкуторлы дыбыс амплитудасы төмен болсаe) ауалы мүшені перкуссиялағанда

7. Перкуторлы дыбыстың әлсіреуі, тұйықталуы ... кездеспейдi:a) ауалы мүшені перкуссиялағанда b) тығыз мүшені перкуссиялағандаc) кеуде айтарлықтай қалыңдасаd) сұйыққа толған қуысты мүшелерe) перкуторлы дыбыс амплитудасы төмен болғанда

8. Перкуторлы дыбысты төмендететін негізгі әсер:a) қабынғаннан мүшенің тығыздалуы b) дыбыс толқындары амплитудасы төмендеуіc) мүше тығыздығыd) кеуденің айтарлықтай қалыңдауыe) кеуденiн жұкаруы

9. Перкуторлы дыбысты күшейтетін негізгі әсер:a) мүше ауалылығы өсуі b) кеуде айтарлықтай қалыңдасаc) кеуденің жұқаруыd) сұйыққа толған қуысты мүшелерe) кеуденiн жукаруы

10. Тұйық перкуторлы дыбыс:a) дыбыстың әлсіреуі b) дыбыстың қысқаруыc) дыбыстың биіктеуіd) дыбыстын жоғарлауыe) дыбыс кушейуi

11. Аускультацияда оң өкпенің барлық бетінен үнді крепитация және әлсіреген визикула тынысы естілсе, ол ... тән :

a) крупозды пневмонияға b) созылмалы бронхиткеc) ошақты пневмонияғаd) экссудативті плевриткеe) бронхоэктазиялық ауруға

12. Іріңсіз өкпе қуысы үстінде естілетін тыныс:194

a) амфоралық b) қатқылc) бронхиальды d) әлсіреген везикулярлыe) везикулярлы

13. Сырылдардың плевраның үйкеліс шуы мен крепитациядан айырмашылығы:a) жөтелден соң естілмейді b) тек ішке демалғанда естілуі c) құлақ тұсында үйкеген шаш дыбысы тәріздіd) аяқ астындағы қар сықыры тәріздіe) тек ішке демалғанда естілуі

14. Плевраның үйкеліс шуының сырылдарымен крепитациядан айырмашылығы:a) ауыз бен мұрынды жауып тыныс қимылдарын жасаған сәтте естілуіb) жөтелден соң дыбыстың естілуі c) стетоскопты басқанда әлсіреуіd) тек іштен дем шығару кезінде естілуіe) тек ішке демалғанда естілуі

15. Крепитация естілуі: a) альвеолдарда сұйық сөл жиналғаннан b) бронх кілегей қабы ісінгеніненc) бронх өзегінде сұйық не қоймалжың сөл жиналғаннанd) бронх өзегі жабысқақ сөлмен тарылғаннанe) бронх бұлшық еттері түйілгеннен

16. Ылғалды сырылдар пайда болуы:a) бронхтар өзегінде сұйық не қоймалжың сөл пайда болғаннан b) бронх өзегінде жабысқақ сөл пайда болғаннанc) бронх кілегей қабының ісінгеніненd) бронхтар бұлшық еті түйілгенненe) альвеолдарда сұйық жиналғаннан

17. Құрғақ сырылдар түрі:a) дискантты b) консенделінбейтінc) ұсақ көпіршіктіd) ірі көпіршіктіe) консонирлі

18. Құрғақ сырылдар пайда болуы:a) бронх өзегі кеңейгеннен b) бронх кілегей қабының ісінгеніненc) бронх өзегінде жабысқақ сөл пайда болғаннанd) бронх өзегі тарылғаннанe) бронхтар бұлшық еті түйілгеннен

19. Амфоралық тыныстың естілуі:a) өкпе абсцессінде 2 – і сатысында b) тыныс демікпесіндеc) крупозды пневмонияның 2 – і сатысындаd) плевриттеe) пневмоторакста

20. Везикулярлы тынысты әлсірететін ең басты себеп :a) альвеолдардың эластикалық қасиетті әлсіреуі b) кілегей қабат қабынғаннан ұсақ бронхтар өзегі туралыc) бронхтар түйілуіd) бронх өзегінде сұйық сөл бөлуіe) бронхтарда жабысқақ сөл бөлуі

«Жүрек аускультациясы: жүрек шуылы»Сұрақтар:

1. Қолқа қақапақшасын тыңдау орнын атаңыз?2. Жүректің 1 тоны қандай компоненттерден тұрады?3. 2 тонға сипаттама беріңіз.4. Митралдік жетіспеушілік кезінде систолалық шудың тыңдау эпицентрін айтыңыз.

195

Тесттер:1. Систолалық үзіліс ұзақтығы:

a. 0,2 – 0,25 сек b. 0,14 – 0,18 сек c. 0,05 – 0,07 секd. 0,42 секундқа дейін e. 0,11 секундтан ұзақ

2. Диастолалық үзіліс ұзақтығы:a. 0,42 – 0,46 сек b. 0,14 – 0,18 сек c. 0,07 – 0,11 сек d. 0,18 – 0,2 секe. 0,05 – 0,07 сек

3. Үшінші тон қалыптасуы:a. қарын диастола кезінде пассивті тез толуы фазасында және қарыншалар қабырғасы тербелісінен b. жүрекшелер систоласындаc. қарыншалар диастоласы кезінде жабылған жарты айшықты қақпақшаларға гемодинамикалық соққы

кезіндеd. қарыншалар диастоласы кезінде ашылған митральды қақпақшалар тербелісінен дыбыс күшейгенненe. қарыншалар систоласында

4. 1 V тон қалыптасады :a. диастола қарыншалардыың белсенді толу фазасында /жүрекшелер систоласында/ b. қарыншалар диастоласы кезінде жарты айшықта қақпақшалар тербелісінен c. қарыншалар қабырғасының бұлшық еттерінің диастоланың тез пассивті толу фазасында тербелгеннен d. қарыншалар систоласындаe. систола кезінде 1 тон бөлінгеннен

5. Митральды қақпақшаны тыңдау орыны:a. жүрек ұшында b. 3 сол қабырға шеміршегінің төске бекіген жеріндеc. 2 қабырға аралықта төстің оң қырында d. 2 қабырға аралықта төстің сол қырындаe. төс арасында 3 қабырғалар деңгейінде

6. Қолқа қақпақшасын тыңдау орны:a. 2 қабырға аралықта төстің оң қырында b. 3 сол қабырға шеміршегінің төске бекіген жеріндеc. жүрек ұшындаd. 2 қабырға аралықта төстің сол қырындаe. төс арасында 3 қабырғалар деңгейінде

7. Өкпе артериясын тыңдау орны:a. 2 қабырға аралықта төстің сол қырында b. 3 сол қабырға шеміршегінің төске бекіген жеріндеc. 2 қабырға аралықта төстің оң қырында d. жүрек ұшындаe. төс арасында 3 қабырғалар деңгейінде

8. Үш жармалы қақпақшаны тыңдау орны:a. төс семшершесі негізінде b. жүрек ұшындаc. 2 қабырға аралықта төстің оң қырында d. 2 қабырға аралықта төстің сол қырындаe. төс арасында 3 қабырғалар деңгейінде

9. Боткин – Эрба нүктесінің орналасқан жері:a. 3 және 4 қабырға арасында төстің сол қырында b. 3 сол қабырға шеміршегінің төске бекіген жеріндеc. 2 қабырға аралықта төстің сол қырында d. 2 қабырға аралықта төстің оң қырындаe. жүрек ұшында

10. Боткин – Эрба нүктесі ... қосымша тыңдау үшін қажет. a. қолқа қақпақшаларын b. өкпе артериясы қақпақшаларынc. митральды қақпақшаныd. үш жармалы қақпақшаны

196

e. косымша қолқа қақпақшаларын11.Бірінші тон дыбыстылығын бағалау:

a. 1 және 4 тыңдау нүктелерінде b. 1 және 2 тыңдау нүктелерінде c. 2 және 3 тыңдау нүктелеріндеd. 1, 2, 2, 4 тыңдау нүктелерінде e. 5 тыңдау нүктесінде

12. Екінші тон дыбыстылығын бағалау:a. 2 және 3 тыңдау нүктелерінде b. 1, 2, 2, 4 тыңдау нүктелеріндеc. 1 және 4 тыңдау нүктелеріндеd. 5 тыңдау нүктесінде e. 1 және 2 тыңдау нүктелерінде

Есептер:1. Жүрек ұшында қолтықастына, семсер тәрізді өсіндінің негізіне, Боткин нүктесіне, митралді қақпақша проекциясы аймағана таралатын систолалық шу естіледі. Ны тыңдау максимумы – жүрек ұшы.

1. Шуға қандай себеп болғаны туралы ойлауға болады? 2. Жүрек тондары өзгереді ма? 3. Бірінші тонның дыбыстылығы қандай? 4. Екінші тонның дыбыстылығы қандай? 5. Өкпе артериясы үстінен 2 тонның дыбыстылығы қалай естіледі?

2. Жүрек ұшында күші оң жақта ІІ қабырғааралықта күшейетін систолалық шу естіледі. Шу ұйқы артерияларына жақсы тарайды, қолтықастына таралмайды.

1. Шудың себебі неде деп ойлауға болады? 2. Жүрек тондары өзгереді ма? 3. Бірінші тонның дыбыстылығы қандай? 4. Екінші тонның дыбыстылығы қандай? 5. Өкпе артериясы үстінен 2 тонның дыбыстылығы қалай естіледі?

197

1) Тақырыбы №11: Ішті пальпациялау, ішке терең пальпация жасаудың диагностикалық маңызы. 2) Мақсаты: Студенттерге іштің беткейлік және терең пальпациясын үйрету және олардың диагностикалық

маңызын оқыту.3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


198

6)

199


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













Тапсыру мерзімі: 6-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:

1. Іштің терең пальпациясын ұсынған ғалымды атаңыз?2. Іштің терең пальпациясы қанша кезеңнен тұрады?3. Соқыр ішек қай жерде пальпацияланады?

Тесттер:1. Іш қуысы мүшелерін пальпациялаудың негізгі ережелері және әдістерін өңдеуде басты еңбек сіңірген: а. Образцов, Стражеско, Василенко b. Образцов, Генох, Шенлей c. Василенко, Широкова, Кикодзе d. Шелягурова, Михаилов, Шенлей e. Стражеско, Генох, Михаилов.2. Әр науқасқа пальпацияның ... түрін қолданады.

a. 2b. 3c. 4d. 5e. 6

3. Образцов – Стражеско әдісімен іштің терең пальпациясы тағы қалай аталады…a. сырғымалыb. Щёткин, Блюмбергc. әдістемелік d. сызықты e. базофилді

4. Көлденең тоқ ішек ... жағдайда пальпацияланады.a. 70%b. 30%c. 40%d. 50%e. 60%

5. Іштің терең пальпациясын жүргізу ... этаптан тұрады.a. 4 b. 7 c. 2d. 5e. 6

6. Соқыр ішек ... жағдайда серпімді түрде пальпацияланады.a. 79-85%b. 30-55%c. 48-98%d. 50-50%e. 60-40%

7. Терең пальпацияның бірінші этапы…a. қолды дұрыс қоюb. тері қыртыстарының түзілуіc. оң қолдың саусақтарының іш қуысына терең енуіd. оң қол саусақтарының сырғуыe. орау

8. Туберкулезде немесе ісіктерінде соқыр ішектің консистенциясы:a. тығызb. тегіс емесc. кедірбұдырd. қаттыe. жұмсақ

9.Терең палпацияның үшінші этапыa. Оң қол саусақтарының іш қуысына терең енуіb. Тері қыртыстарының түзілуі

200

c. Қолды дұрыс қоюd. Оң қол саусақтарының сырғуыe. орау

10.Іш пальпациясының екінші этапытерінің сәл ығысуымен және ... .a. Тері ұыртысының түзілуіb. Оң қолдың саусақтарының іш қуысына терең енуіc. Қолды дұрыс қоюd. Оң қол саусақтарының сырғуыe. перекатывание

Есептер: 1. Науқас Д, 75 жаста, зейнеткер. Үдемелі арықтауға, тәбетінің толық жойылуына, ет және балық тағамдарына деген жеркенгіштікке шағымданады. Ауырғанына 6 ай болған. Объективті: науқас азғын, іш пальпациясында эпигастрия аймағында айқын ауырсыну байқалады. 1. Қандай ауру туралы ойлауға болады? 2. «Шағын белгілер» синдромы деген не? 3. Осы синдром қандай ауруға тән? 4. «Вирхов темірі» деген не? 5. Іштің үйкеліс шуын қашан тыңдауға болады?

2. Науқас К, 26 жаста, жұмысшы. Стационарға тамақ ішкеннен кейін 2-3 сағаттан эпигастрий аймағында ауырсынуға, ас содасын ішкеннен кейін басылатын түнгі ауырсынуларға, қинайтын қыжылға, кекіруге, іш қатуға шағымданады. Анамнезінде ішімдік ішеді, темекі көп шегеді, тамақ ішу режимін сақтамайды. Тексергенде эпигастрия аймағында, әсіресе осы аймақта бұлшықеттің шамалы тітіркенуі, ауырсынуымен байқалады. 1. Қандай ауру туралы ойлауға болады? 2. Тамақ ішкеннен 2-3 сағаттан кейін пайда болатын ауырсыну неге тән? 3. Осы аурудың қауіп факторларын атаңыз? 4. Қыжыл деген не? 5. Осы аурудағы ауырсыну механизмін атаңыз?

201

1) Тақырыбы №12: Көкбауыр перкуссиясы мен пальпациялаудың диагностикалық маңызы.2) Мақсаты: Студенттерді көкбауыр перкуссиясы мен пальпациялаудың диагностикалық маңызымен таныстыру. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


202

6)

203


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













Тапсыру мерзімі: 6-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Көкбауыр пальпациясын қалай жүргізеді?2. Қан түзу мүшелерінің жүйесін зерттеуде көкбауыр перкуссиясын не үшін қолданады?3. Көкбауырды қандай әдіспен перкуссиялайды?Тесттер:1. Қан құрамындағы тромбоциттердің қалыпты мөлшері:а) 170-450x10%;б) 180-320х109/л;в) 220-3 80x109/л;г) 260^20x10%.2. Қалыпты гематокриттің (плазманың формалық элементтерге қатынасы) қалыпты мөлшері:а) 0,55 г/лб) 0,45 г/лв) 0,35 г/лг) 0,60 г/л3. Дюке бойынша қан кету уақыты неге тең?а) 5-6 мин;б) 2-4 мин;в) 4-6 мин.4. Тромбоцитопения дегеніміз не?а) тромбоциттер санының артуыб) тромбоциттер санының төмендеуів) тромбоциттер санының қалыпты болуы5. Қан құрамындағы базофилдердің қалыпты мөлшері: а) 0-1%;б) 1-2%;в) 3-4%.6. Қан құрамындағы эозинофилдердің қалыпты мөлшері: а) 1-6 %;б) 2-7 %;в) 0,5-5%.7. Қан құрамындағы лимфоциттердің қалыпты мөлшері: а) 16-26%;б) 18-31%;в) 19-37%;г) 20-40%.8. Қан құрамындағы моноциттердің қалыпты мөлшері: а) 6-8%;б) 3-8%;в) 5-10%.9. Эритроциттердің осмостық тұрақтылығының қалыпты мөлшері: а) 0,5,2-0,38%;б) 0,48-0,46%;в) 0,46-0,44%.10. Эритроциттердің орташа көлемі нешеге тең?а) 66-86 фмоль;б) 76-96 фмоль;в) 86-98 фмоль.Есептер:

Есеп № 118 жастағы науқас ауруханаға әлсіздік, бас айналу, тері жабындарының бозаруы, тіл ұшының күйдіруі, тығыз

тағамдарды жұтудың қиындауы, шаштың түсуі деген шағымдармен келіптүсті. Бірнеше айдан бері ауырады, ауру біртіндеп дамыды.

Анамнезінде - етеккірі 13 жасынан, көп келеді. Анасы жүктілік кезінде қаназдықпен ауырған. Объективті: тіл бүртіктері жазылған, тері жабындары бозарған. Ішкі мүшелер жағынан басқа патологиялары анықталмайды.1. Диагноз қойыңыз.2. Бұл ауру мен анасының ауруы, етеккір циклімен байланысы қандай?

Есеп № 2204

Науқас 18 жаста, дене температурасының жоғарылауы, жалпы әлсіздік, жұтыну кезіндегі ауырсыну, денедегі қан кету орындары және қызыл иектің қанталауы. Бірнеше күн алдын кенеттен ауырды. Ауруының себебін білмейді. Туғандарының ешқайсысы мұндай аурумен ауырмаған.

Объективті: есі анық, бірақ тұйықталған, жағдайы орта ауырлықта. Беті ісінген, еріндерінің жиегінде қан тұрып қалған, тілі ұлғайған, қою қоңыр жабынмен жабылған. Аранда қарау мүмкін емес – ауызын ашуға ауырсыну сезімі бөгет болады. Дене терісінде әртүрлі сипаттағы қан кетулер - нүктелік, петехиялар, экхимоздар. Перифериялық лимфотүйіндер ұлғаймаған. Өкпеде әлсіреген везикулярлы тыныс. Жүректің жиырылуы жиілігі және пульсі – 1 минутта 120 рет. Бауыры мен көкбауыры сезілмейді.1. Диагноз қойыңыз. Оны негіздеңіз.2. Тексеру жоспарын құрыңыз.3. Аталған аурудың негізгі белгісі қандай?

1) Тақырыбы №13: Helicobacter pylori –ді анықтаудың лабораториялық-аспаптық әдістері.2) Мақсаты: Студенттерді Helicobakter pylori-ді анықтаудың лабораториялық-аспаптық әдістерін жүргізуді үйрету. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


205

6)

206


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













Тапсыру мерзімі: 7-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. ЭФГДС қай мақсатта қолданады?2. Хеликобактер пилори дегеніміз не?3. Хеликобактер пилориді қалай анықтайды?

Тесттер:1. Эзофагоскопия ... мүмкіндік береді.

a) өңештің варикозды кеңеюін анықтауғаb) өкпеден қан кетуді тоқтатуғаc) жуан ішектен қан кетуді тоқтатуғаd) жуан ішектің биопсиясын алуғаe) өңештің бұлшықет қабатын қарап, сипаттауға

2. Асқазан диспепсиясының байқалуы:a) жүрек айну, құсуb) эпигастрий аймағының ауырсынуыc) эпигастрий аймағының толып тұруыd) асқазаннан қан кетуe) дене температурасының көтерілуі

3. Асқазанның секреторлы функциясының төмендеуіндегі тәбет:a) төмендегенb) бұрмаланған c) жоғарылаған d) сақталғанe) жоғалған

4. Асқазанның секреторлы функциясының жоғарылауындағы тәбет:a) жоғарылаған b) төмендегенc) бұрмаланған d) сақталғанe) жоғалған

5 Асқазанды зондтаудағы физиологиялық сынамалы таңғы ас:a) ет сорпасыb) кофелік таңғы асc) Баос-Эвальд таңғы асыd) спирттік таңғы асe) қырыққабат шырыны

6 Асқазан секрециясының ең мықты стимуляторы:a) қос гистаминді тестb) қырыққабат шырыныc) гистаминді тест d) ет сорпасыe) спирттік таңғы ас

7. Асқазанның моторлы функциясы туралы толық ақпарат беретін әдіс:a) электрогастрографияb) рентгенографияc) рентгеноскопияd) фиброгастроскопияe) УДЗ

8. Асқазанның шырышты қабатының жағдайы туралы толық ақпарат беретін әдіс:a) фиброгастроскопияb) рентгенографияc) электрогастрографияd) рентгеноскопияe) УДЗ

207

9. Асқазанның «ниша симптомы» немесе «толу дефекті» туралы толық ақпарат беретін әдіс:a) рентгенографияb) рентгеноскопияc) электрогастрографияd) фиброгастроскопияe) УДЗ

10. Биопсияны қоса жүргізілетін әдіс:a) фиброгастроскопияb) рентгенографияc) электрогастрографияd) рентгеноскопияe) УДЗ

Есеп №1Науқас Ю., 48 жаста, кешкі уақытта және түнде екі рет құсқанына шағымданады. Құсық массалары қоңыр-сұр түсті. Таңертең сұйық нәжіс өткен.

Қарағанда: бозарған, әлсіз, сұйық термен қапталған.Сипатталған жағдайдың туындауына қандай себебі болуы мүмкін?

Есеп №2Г. есімді науқастың, 64 жастағы, оң жақ қабырға астының 4 сағаттық қарқынды ауырсынудан кейін дене терісі мен көзге көрінетін шырышты қабаттары сары түске боялған.


208

1) Тақырыбы №14: Бауыр функциясын зерттеудің лабораториялық әдісі.2) Мақсаты: Студенттерді бауырды лабораторлы-аспаптық зерттеу әдістерімен, өт жолдары мен бауырында

патологиясы бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтауды үйрету. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


209

6)

210


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













Тапсыру мерзімі: 7-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Көмірсу, ақуыз, май алмасуындағы бауырдың атқаратын рөлін атаңыз.2. Қағаздағы электрофорез әдісін қалай жүргізеді?3. Бауыр жасушалары қандай ферменттерден тұрады және олардың анықтамасы?4. Бауырдың шығару қызметін қалай анықтайды?Тесттер:

1.Сарғаю ең алғаш ... байқалады. а. көз склерасындаб. алақандав. жұмсақ таңдайдаг. барлық терідед. табанда2.Қан сарысуындағы холестериннің қалыпты деңгейі:а. 2-4 ммоль б. 3.9-5.2 ммоль в. 0.6-1.2 ммоль г. 0.3-0.6 ммольд. 1.2-2.4 ммоль3.Айналдыра ауырсыну ... тән. а. жіті гастриткеб. холециститкев. сигмоидиткег. несеп-тас ауруына д. панкреатитке4.Асқазанның антралды бөлігінің ойық жарасында ауырсыну ... байқалады. а. тамақтан соң 2-3 сағат өткендеб. тамақтан соң 15-20 минут өткендев. тамақтан соң 1 сағат өткендег. тамақтан соң 6-8 сағат өткендед. түнде5.Өт жолдарының дискинезиясындағы ауырсыну ... байланысты туындайды. а. өт қабының керілуіменб. өт қабы қызметін реттеудің бұзылуынав. гастритпенг. дуоденитпенд. аталғандардың барлығына6.Фонтан тәрізді құсу ... тән. а. асқазан жарасынаб. гастриткев. қалтқы стенозына г. асқазан обырына д. аталғандардың барлығына7.Бауырдың өткір қырының пальпациядағы тығыз консистенциясы ... тән.а. созылмалы гепатиткеб.бауыр эхинококкынав.циррозғаг. жүрек жеткіліксіздігінед.бауыр ісігіне8.Толассыз құсудың асқынуы:а. электролитті алмасудың бұзылуыб. сусызданув. коллапсг. өңеш, асқазан шырышты қабатының жыртылуыд. аталғандардың барлығы9.Асцит ... ерте белгісі. а. порталды цирроздың б. биллиарлы цирроздың в. постнекротикалық цирроздың

211

г. аралас цирроздың д. жүрек жеткіліксіздігінің10.Асқазан обырының рентгенологиялық тура белгісі: а. "ниша" симптомыб. күшейген перистальтикав. толу дефектіг. секрециялық қабаттың үлкен болуыд. шырышты қабат рельефінің өзгеруі

Есеп №1Науқас У., 57 жаста, шағымдары – терінің қышуы, сарғаю, таңертеңгі ауыздағы ащы дәм, несептің қою қоңыр түсті болуы. Қарағанда: дене терісі мен склерасы сарғайған, теріде қышыну орындары сақталған.

Сипатталған симптомдар қандай патологиялық өзгерістерге тән?

Есеп №2Ф. есімді науқаста, 49 жаста, оң жақ қабырға астының 4 сағаттық қарқынды ауырсынудан кейін дене терісі мен көзге көрінетін шырышты қабаттары сары түске боялған.


1) Тақырыбы №15: АІЖ тексерудің аспаптық әдісі және оның маңызы: ФГДС, колоноскопия, морфологиялық тексеру, ішперде қуысы ағзаларын УДЗ.

2) Мақсаты: Студенттерд3) і асқорыту жүйесімен ауырған науқастарды АІЖ тексерудің аспаптық әдісі және оның маңызымен таныстыру. 4) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.5) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий6) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары):

212

1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


213

7)

214


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы












Тестілік тапсырмалар 10 сұрақтан кем емес. Белгіленген уақытында тапсырылған. Тесттің мазмұны негізсіз, сұрақ анық қойылмаған. Жауап нұсқалары біртипті емес. Жауап алгоритмі жоқ.

Тапсыру мерзімі: 8-апта8) Әдебиет:9) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1.Асқазанның секреторлы функциясын зерттеуді неден бастау қажет?2. ФГДС не үшін қолданылады?3. Электрогастрография арқылы қандай мәлімет алуға болады? 4. Өңештің қимыл функциясын қандай зерттеу әдісі анықтайды?Тесттер: 1. Асқазан құрамын зерттеуде жіңішке зонд Лепроскоп анықтауға мүмкіндік береді: а) асқазанның моторлы функциясын б) асқазанның құрамындағы қышқылды в) глисттік инвазияны с) эхинококкоз д) лямблиоз2. Асқазан Рн-метрия анықтауға мүмкіндік береді: а) пепсин құрылымын б) гастромукопротеиннің көлемін в) сутегі иондарының концентрациясын с) асқазан шырынының қорыту қабілетін д) асқазанның моторлы функциясын3. Фиброгастроскопия анықтауға мүмкіндік береді: а) асқазанның моторлы функциясын б) асқазан секреторлы функциясын в) асқазан шырышты қабатының дефекті с) асқазанның қорыту функциясын д) асқазанның эвакуаторлы функциясын 4.Фракционды дуоденальді зондтау мына диагностикада жаксы мәлімет береді: а) холецистит б) холангит в) дуоденит с) өт тас ауруы д) лямблиоз5. Лапороскопия – бұл: а) асқазанның эндоскопичялық тексеруі б) аш ішектін эндоскопиялық тексеруі в) іш қуысының эндоскопиялық тексеруі с) кеуде қуысының эндоскопиялық тексеруі д) тік ішектің эндоскопиялық тексеруі6. Ішектердің қорыту процесін зерттейтін тексеру әдісі: а) копрограмма б) ішек ирригоскопиясы в) ішек рентгеноскопиясы с) колонофиброскопия д) ішек микрофлорасын анықтау7.Асқазан моторлы функциясын жақсы мәлімет беретін әдіс: а) электрогастрография б) рентгенография в) рентгеноскопия с) фиброгастроскопия д) УЗИ8. Асқазан шырышты қабаты жағдайына жақсы мәлімет беретін әдіс: а) фиброгастроскопия б) рентгенография в) электрогастрография с) рентгеноскопия д) УЗИ 9. Прицельді биопсиямен сәйкес жүретін әдіс: а) фиброгастроскопия б) рентгенография в) электрогастрография

215

с) рентгеноскопия д) УЗИ 10.Ішек қорыту процесін анықтайтын әдіс: а) копрограмма б) ішек ирригоскопиясы в) ішек рентгеноскопиясы с) колонофиброскопия д) ішек микрофлорасын анықтауЕсептер: 1. Науқас М, 47 жаста, сатушы. Оң жақ қабырғаастының ауырсынуына, жүрек айнуға, құсуға, қызбаға шағымданады. Сұрастыру кезінде қиындықпен, науқастың ішімдік ішетінін, үш күн бұрын үлкен мөлшерде спирт қолданғанын сұрап алынды. Қарағанда: тері жамылғылары сарғайған, ұлғайған тығыз бауыр пальпацияланады. Қан анализі: гипербилирубинемия, аспартат- и аланин-аминотрансфераза белсенділігі жоғарылаған, гипоальбуминемия, гиперглобулинемия, ЭТЖ жоғарылаған, нейтрофилді лейкоцитоз.

1. Қандай ауру туралы ойлауға болады? 2. Науқаста қандай асқыну бар? 3. Қандағы трансаминазаның жоғарылауы не туралы айтады? 4. ЖҚА болуы мүмкін өзгерістер? 5. Порталді гипертензия синдромын қандай зерттеу әдістерімен анықтайды?

2. Науқас Б., ұста, арқаға берілетін іштің тұрақты сыздап ауырсынуына, әсіресе түнде белдемелік ауырсынуға, арықтауға шағымданады. Осы симптомдар кезеңді түрде 2 жыл бойына мазалайды. Жағдайы ішімдік ішкеннен кейін қиындады. Рентгеноскопиялық: асқазан қабырғасының қозғалысының азаюы. Қан анализі: лейкоцитоз, лейкоцитарлық формуланың солға ығысуы, ЭТЖ жоғарылауы. 1. Сіздің диагнозыңыз қандай? 2. Оны нақтылау үшін қандай аспаптық зерттеу әдістері қажет? 3. Қандай лабораторлық зерттеу әдістері қажет?

216

1) Тақырыбы №16: Бүйрек функциясын зерттеудің лабораториялық әдісі.2) Мақсаты: Студенттерді бүйректі лабораториялық зерттеу әдістерімен алынған мәліметтерді талдауға үйрету. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


217

218


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 8-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Несепті зерттеудің маңызы неде?2. Несепті зерттеуді қалай бастайды?3. Несептің салыстырмалы тығыздығын анықтаудың маңызы қандай?4. Несепті химиялық зерттеу қалай жүргізеді?

Тесттер:1. Жіті диффузды гломерулонефритті ең жиі тудыратын аурудың қоздырғышын көрсетіңіз:а) пневмококтарб) стафилококтарв) А топты гемолитикалық стрептококкг) вирустард) микоплазмалық инфекция2. Жіті гломерулонефриттің дамуында ... маңызы төмен болады.а) бактериалды инфекцияныңб) вирустардыңв) салқындаудыңг) алкоголь, интоксикацияныңд) вакцинацияның3. Жіті гломерулонефритке тән белгілер:а) дене температурасының жоғарылауы, лейкоцитурия, бактериурия, дизурияб) гематурия, протеинурия, цилиндрурия, ісінулер, гипертонияв) гипертония, гематурия, гипертермияг) несептік тұнбада өзгеріссіз болатын жас адамдардағы қатерлі гипертония 4. Жіті гломерулонефриттің көрінісіне жатпайтын белгі:а) гематурия, гипертония, ісінулерб) олигоуриямен қосылған несептік синдромв) несептік және ауырсыну синдромыг) шектелген несептік синдромд) селективті протеинурия5. Жіті диффуздф гломерулонефриттің мүмкін асқынулары:а) бүйректік эклампсияб) жіті сол қарыншалық жеткіліксіздікв) жіті бүйрек жеткіліксіздігіг) аталғандардың барлығыд) дұрыс жауабы жоқ6. Жіті гломерулонефриттің асқынуының негізгі механизмін атаңыз:а) гиперволемияб) жүрек лақтыруының төмендеуів) шумақтық фильтрацияның төмендеуіг) өзекше реабсорбциясының күшеюід) гипернатриемия7. Жіті нефриттің болуы мүмкін асқынуы:а) бүйректік эклампсияб) жіті бүйрек жеткіліксіздігів) созылмалы нефриттің дамуыг) бүйректер инфарктінің дамуыд) торқабық ісінуінің дамуы8. Төменде көрсетілген белгілердің қайсысы нефриттерге тән емес:а) нефротикалық синдромб) бүйректердің қалыпты өлшемдерів) артериалды гипертензияг) гиперпротеинемияд) ісіктік синдром9. Бүйректік эклампсия белгілері:а) артериалды гипертензия, жүрек айну, құсуб) массивті протеинурия, ісінулер, олигурияв) ісінулер, гипертония, лейкоцитурия

219

г) гипертензияла пароксизмі, тахикардиялар, тырысулар, естен тануд) өкпе ісінуі, қан түкіру, тұншығу10. Төменде аталған белгілердің қайсысы гломерулонефритке тән емес:а) жас кезде дамуыб) бүйректер көлемінің әркелкі төмендеуів) бүйректік зақымдалудың ассиметриясыг) шектелген несептік синдромның болуыд) гипертензияның, жүрек жеткіліксіздігінің дамуы


Л. деген науқастың несебінің талдауында: ақуыз 0,85 г/тәул, лейкоциттер – 40-65 к.а., грамтеріс бактериялар көп көлемде.

Бұл белгілерді қандай терминдермен атайды? Несептің қай шығару жолдарының қандай патологиялық үдерістеріне тән?

Есеп №2Науқастың несебінде ақуыздың көп көлемі – 8,1 г/тәул анықталды. Қандағы жалпы ақуыз 53 г/л,

альбуминдер – 19,8 г/л.Аталған зертханалық симптом қандай патологиялық жағдайға (синдромға) тән?

220

1) Тақырыбы №17: Несеп шығару жүйесін тексерудің аспаптық әдісі және олардың маңызы: УДЗ, рентгенологиялық әдістер (урография, цистография), компъютерлік томография, биоптатты морфологиялық тексеру.

2) Мақсаты: Студенттерді бүйрек және зәр шығару жүйесінің аспаптық және зертханалық тексеру әдістерінің маңызымен таныстыру.



221

222


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 8-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:5. Күндізгі диурездің түнгі диурезге қатынасы қандай болуы керек?6. Қандай зақымдалуларда гематурия болады?7. Формалық элементтер (эритроциттер, лейкоциттер, цилиндрлер) санын анықтау үшін қандай әдістер

қолданылады?8. Катетеризацияны қандай мақсатта жүргізеді?

Тесттер:1. Нечипоренко сынамасын жасауда зәр алынады:

а) зәрдің ортаңғы бөлігі б) күн жартысына дейінв) бір отырғандағы зәрдің барлық бөлігіс) тәулік бойыд) зәрдің соңғы бөлігі

2.Бүйрек аурулары кезінде функциональды сынама болып табылады мынадан басқасы: а) Нечипоренко сынамасы б) Зимницкого сынамасы в) Реберга-Тареева сынамасы с) ренография д) экскреторлы урография3. Өтірік лейкоцитурия шақырылады: а) простатитпен б) пиелонефритпен в) гломерулонефритпен с) пиелитпен д) циститпен4. Реберга сынамасы анықтау үшін қолданылады: а) шумақтар фильтрациясының жоғарылығы, каналдық реабсорбцияны б) бүйректін концентрациялық қабілетін в) зәрдің бөліктік көлемінің ауқымдылығын с) түнгі диурездің күндізгіге қатынасы д) таңғы диурез5.Лейкоцитурия нақты болмайды мына кезде: а) кольпитте б) пиелонефритте в) циститте с) пиелитте д) гломерулонефритте6. Эритроцитурия мен гематурия көбіне тән: а) гломерулонефритке б) циститке в) пиелонефритке с) уретритке д) қуықтың қабыну ауруларында 7. Аддис – Каковский сынамасының қалыпты өлшемдері: а) эритроциттер 1 млн, лейкоциттер 2 млн, цилиндрлер 20000 б) эритроциттер 2 млн, лейкоцитте 3 млн, цилиндрлер 10000 в) эритроциттер 500000 , лейкоциттер 4 млн с) эритроциттер 4 млн, лейкоциттер 50000 д) эритроциттер 6 млн, лейкоциттер 700008. Нефрит кезіндегі Реберг сынамасының көрсеткіштері: а) КФ–50 мл\ мин, Р– 99%, МД – 0,6 мл + б) КФ–100 мл\ мин, Р– 98%, МД – 2 мл в) КФ–120 мл\ мин, Р– 60%, МД – 2 мл с) КФ – 110 мл\ мин, Р – 98%, д) КФ – 150 мл\ мин, Р – 78%,9. Нечипоренко сынамасын жүргізу үшін зәр алынады:

223

а) зәрдің ортаңғы бөлігіб) күн жартысына дейінв) бір отырғандағы зәрдің барлық бөлігіс) тәулік бойы

д) зәрдің соңғы бөлігі10. Аддис – Каковский сынамасының пиелонефрит кезінде өзгеруі: а) эритроциттер 500000 млн, лейкоциттер 4 млн + б) эритроциттер 2 млн, лейкоциттер 1 млн, цилиндрлер 10000 в) эритроциттер 1 млн, лейкоциттер 2 млн, цилиндрлер 20000 с) эритроциттер 4 млн, лейкоциттер 50000 млн д) эритроциттер 6 млн, лейкоциттер 80000 млн

Есептер:

Есеп №1К.есімді науқастың зәр анализінде: белок 0,9 г/тәу., лейкоциттер – 60-95 в қарау аймағында, көп

мөлшерде грамтеріс бактериялар .Бұл симптомдар қандай терминмен аталады? Зәршығару жүйесінің қандай патологиялық процесстерінде кездеседі?

Есеп №2Науқас зәрінде көп мөлшерде ақуыз табылған – 4,6 г/тәу. Қанда жалпы ақуыз 32 г/л, альбуминдер –

18,9 г/л.Аталған лабораторлы зерттеу қандай патологиялық жағдайға тән?

1) Тақырыбы №18: Бүйрек функциясының созылмалы жеткіліксіздігінің клиникалық-лабораториялық синдромы.

2) Мақсаты: Бүйректің созылмалы жеткіліксіздігінің басты клиникалық-лабораториялық диагностикасын үйрену.3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек

224

білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


225

6)

226


Өте жақсы


Жақсы



Презентация –өз бетінше орындалған, белгіленгенуақытта, көлемі кемінде 20 слайд және 5 әдебиет бар. Слайдтар мазмұнды емес. Қорғау кезінде автор сұрақтарға жауап бергенде тиянақты қателіктер жіберді.







Өте жақсы


Жақсы













Тапсыру мерзімі: 9-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Бүйрек функциясының созылмалы жеткіліксіздігі кезіндегі басты клиникалық симптом қандай?2.Макрогематурия дегеніміз не?3. Бүйрек функциясының созылмалы жеткіліксіздігі кезіндегі ісінудің басқа ісінуден айырмашылығын атаңыз?

Тесттер: 1.Зимницкий сынамасында СБЖ туралы айтып тұр:а) изогипостенурия б) никтурияв) гиперстенурия с) изостенурияд) гипостенурия2. СБЖ терминальды сатысы кезіндегі симптомды комплекстің атауы:а)"брайтов ауруы"б) нефротикалық синдромв) уремияс) зәрлік синдромд) эклампсия3.Жедел нефротикалық синдромға кірмейді:а) ісінудің тез тарауыб) макрогематурияв) поллакиурияс) олигурия пайда болуыд) артериальды гипертензияның пайда болуы4.Бүйрек ауруларында гипертензивті синдромның пайда болуы бірнеше себептермен байланысты мынадан басқа:

a. - жоғарылаған натрийурезb. - ренин-ангиотензин-альдостерон жүйесінің белсенделуіc. - простагландин жүйесінің қызметінің төмендеуіd. - калликреин-киениноді жүйенің депрессорлы әсерінің төмендеуіe. - натрий мен судың тұрып қалуы

9. Нефротикалық синдром болмайды:a. - гломерулонефриттеb. - амилайдоздаc. - қызыл жегі нефриттеd. - диабеттік нефропатиядаe. - несепағардың бір бөлігінде тастын болуымен

6.Гломерулонефриттің біріншілік жүйелі сүйреттеген:a. - Е.М.Тареевb. - Корвизарc. - Р.Брайтd. - Р.Лаэннекe. - Г.Ф.Ланг


Ш. есімді созылмалы гломерулонефриті бар науқаста жүрек айнуға, үстіртін іш өтуге шағымдар пайда болды. Қарау кезінде: тері жер түсіндей, құрғақ, қышыну белгілері, ауыздан зәр иәсі шығады. Аускультацияда: перикардтың үйкеліс шуы.

Аталған суреттемеге жататын патологиялық процессті атаңыз.

Есеп №2Науқас Ш., 38 жаста, беті мен қол аяқтарының ісінуіне шағымданады. Анамнезінде созылмалы іріңді бронхит. Қарау кезінде: ісінулер бозғылт,жылы,жылжымалы, басқанда шұңқыр қалмайды.

227

Аталған суреттемеге жататын патологиялық процессті атаңыз

1) Тақырыбы №19: Қалқаншабездің гиперфункция және гипофункция синдромы.2) Мақсаты: Студенттерге қалқанша безінің гипо- және гиперфункция синдромдарын анықтауды үйрету. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


228

229


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 9-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Қалқанша безінің гипофункциясымен сипатталтын ауру қалай аталады?2. Қалқанша безінің гиперфункциясымен сипатталтын ауру қалай аталады?3. Гипотиреоздың негізгі белгілетін атаңыз.4. Тиреотоксикоздың негізгі белгілетін атаңыз.Тесттер:1. Тиреотропты гормон қалыпты жағдайда неге тең?а) 0,25-5,2 мкМЕ/мл;б) 0,35-5,8 мкМЕ/мл;в) 0,45-6,2 мкМЕ/мл.2. СТГ мөлшерінің артуы ... тән.а) гипофизарлы нанизмгеб) Иценко-Кушинг синдромынав) гигантизмге3. СТГ мөлшерінің төмендеуі ... тән.а) гипофизарлы нанизмгеб) Аддисон ауруынав) гипотиреозға4. ТТГ мөлшерінің артуы ... алып келеді.а) гипотиреозғаб) гипертиреозғав) акромегалияға5. АКТГ деңгейі қалыпты жағдайда:а) < 13,2 пмоль/л;б) < 14,2 пмоль/л;в) < 15,4 пмоль/л.6. АКТГ гиперөнімділігі ... алып келедіа) гигантизмгеб) Иценко-Кушинг синдромынав) бүйрек үсті безінің жеткіліксіздігіне7. АКТГ өндірілуінің төмендеуі ... алып келеді.а) гипофизарлы нанизмгеб) Иценко-Кушинг синдромынав) бүйрек үсті безінің жеткіліксіздігінег) Аддисон ауруына 8. Т4 қалыпты деңгейі:а) 40-140 нмоль/л;б) 60-160 нмоль/л;в) 80-180 нмоль/л.9. Т3 қалыпты деңгейі:а) 1,2-2,8 нмоль/л;б) 1,4-3,2 нмоль/л;в) 2,2-4,2 нмоль/л.10. ТТГ қалыпты деңгейі:а) 0,17-4,05 нмоль/л;б) 0,18-4,18 нмоль/л;в) 0,19-5,18 нмоль/л.

Есептер:Есеп № 1

Науқас Ж., 28 жаста айқын жүрек қағуына, тершеңдікке, дене салмағының тқмендеуіне, ұйқысыздыққа, тітіркенгіштікке, жылағыштыққа шағымданады. Анамнезінде жиі стрестік жағдайлар, пациенттің анасы қалқанша безінің ауруымен ота жасатқан.

Объективті: жүдеу, facies basedovica, тері жамылғысы ыстық, бархат тәрізді, алақан гипергидрозы байқалады. Қарағанда мойында – «жуан мойын» симптомы. Грефе, Мебиус, Краус симптомдары оң мәнді. 1. Қандай ауру туралы мәселе қозғалуда? 2. facies basedovica сипаттаңыз?

230

3. Осы пациентте қалқанша безінің ұлғаю деңгейі қандай? 4. Аталған көз симптомдарына сипаттама беріңіз? 5. Диагнозды нақтылау үшін қандай қосымша әдістер қажет?

Есеп № 2Науқас Ш., 58 жаста, басының ауыруына, бас айналуына, көрудің нашарлауына шағымданады. Соңғы

жылдары сыртқы көрінісінің өзгергенін байқады: беті дөрекілеуленген, астыңғы жағы үлкейген, алдыңғы тістерінің арасында саңылаулар пайда болған. Осы айтылған уақыттарда аяғы 2 размерге ұлғайған. 1. Мүмкін болатын диагноз? 2. Осы патологияда қандай гормонның бөлінуі бұзылады? 3. Диагнозды нақтылау үшін қандай қосымша әдістері қажет? 4. Алдыңғы тістердің арасындағы саңылау қалай аталады? 5. Сіз жүрек, бауыр перкуссиясында не анықтай аласыз?

1) Тақырыбы №20: Аралық бақылау (коллоквиум). «Эндокриндік жүйені зерттеудің лабораториялық-аспаптық әдістері және оның маңызы (УДЗ, гормондық бағыттар, т.б.)».

2) Мақсаты: Студенттерге эндокринді жүйелер аурулары кезіндегі науқастарды зерттеу тәсілдерін, симптомдарын және гипергликемия, гипогликемия, қалқанша бездің қызметінің жоғарылауы және төмендеуі синдромдарын анықтауды үйрету, диагностика тәсілдерін үйрету. Өткен тақырыптар бойынша білімді бекіту және аралық бақылау жүргізу.

3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: Тәжірибелік дағдылау, тесттер5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары):








231
















6) Тапсыру мерзімі: 10-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Аралық бақылау: (Тәжірибелік дағдылар, тесттер).Тәжірибелік дағдылар:

1. Іштің беткейлік пальпациясын жүргізу 2. Іштің терең пальпациясын жүргізу3. Іштің беткейлік және терең пальпациясын жүргізу диагностикасына баға беру4. Асқорыту жүйесінің аурулары кезіндегі аспаптық тексеру әдісіне талдау жүргізу ( ФГДС;

колоноскопия, морфологиялық тексеру, ішперде қуысы ағзаларын УДЗ мәліметтерін талдау).5. Асқорыту жүйеснің аурулары кезіндегі науқастарды негізгі аспаптық тексеру әдістерін бағалау.6. Несеп шығару жүйесінің инструментальды және лабораторлы зерттеу әдістеріне және олардың

маңыздылғына баға беру: УЗИ, рентгенологиялық әдіс (урография, цистография), компьютерлі томография, биоптатты морфологиялық зерттеу.

7. Несеп шығару жүйесінің потологиясы кезіндегі басты инструментальды зерттеу әдістерін: УЗИ, рентгенологиялық әдіс (урография, цистография), компьютерлі томография, биоптатты морфологиялық зерттеу.

232

8. Несеп анализдерінің қорытындысына талдау жүргізу. (жалпы, Зимницки ә бойыншадіс, Нечипоренко)

9. Басты аспапаптық зерттеу әдістері қорытындыларына талдау жүргізу.10. Қант диабеті бар науқастарды зерттеу.11. Гипергликемия, гипогликемия симптомдары мен синдромдарын анықтау12. Қалқанша безі аурулары гипертиреоз, гипотиреоз кезіндегі науқастарды зерттеу.13. Қалқанша бездің қызметінің жоғарылауы және төмендеуі синдромдары мен симптомдарын

Тесттер:1. Жедел жайылмалы гломерунефриттің ең жиі кездесетін қоздырушысын көрсетіңіз:а) пневмококктарб) стафилококктарв) А тобындағы гемолитикалық стрептококкг) вирустард) микоплазмалық инфекция2. Жедел гломерулонефрит дамуына маңызы төмен мысалды атаңыз:а)бактериальды инфекцияб) вирустар в) салқын әсеріг) ішімдік, интоксикациясыд) вакцинация3. Жедел гломерулонефрит белгісін көрсетіңіз:а) қызу көтерілуі, лейкоцитурия, бактерийурия, дизурияб) гематурия, протеинурия, цилиндрурия, ісіктер, гипертонияв) гипертония, гематурия, гипертермияг) жас адамдардағы қауіпті гипертония, зәр тұнбасында өзгеріс жоқ4. Жедел гломерулофритке сәйкес келмейтін белгіні көрсетіңіз:а) гематурия, гипертония, ісіктерб) олигуриямен қатар зәр синдромыв) ауру синдромы және зәрдегі өзгерістерг) жеке дара зәрдегі өзгерістерд) селестивті протеинурия5. Жедел гломерулофрит асқынуына жататыны:а) бүйректік эклампсияб) жедел сол қарыншалық жетіспеушілікв) жедел бүйрек жетіспешілігі г) барлық аталғандард) дұрыс жауап берілмеген 6. Жедел гломерулофрит асқынуларының негізгі механизмі:а) гиперволемияб) жүректің айдау функциясының төмендеуів) шүмақ фильтрациясы төмендеуіг) түтікшелер реабсорбциясы төмендеуід) гипернатриемия7. Жедел гломерулофрит асқынуы бола алмайтын мысалды табыңыз:а) бүйректік эклампсияб) жедел бүйрек жетіспеушілігів) созылмалы гломерулонефритг) бүйрек инфартісід) ісіктер қосылуы8. Нефриттерге тән емес белгіні көрсетіңіз:а) нефротикалық синдромб) бүйрек мөлшерлері қалыптыв) артериальды гипертонияг) гиперпротеинемияд) ісіктік синдром9. Бүйректік эклампсия белгілерін көрсетіңіз:а) артериальды гипертония, жүрек айну, құсуб) массивті протеиурия, ісіктер, олигурияв) ісіктер, гипертония,лейкоцитурия

233

г) гипертензия, тахикардия пароксизмі, дененің құрыстауы, естен тануд) өкпе шемені, қан қақыру, тұншығу10.Келтірілген белгілердің қайсысы гломерулонфритке тән емес? а) жастық шақб) бүйрек мөлшерлерінің бірқалыпты азаюыв) бүйректер зақымдануының ассимитриялылығыг) жеке дара зәр синдромы

д) гипертензия, жүрек жетіспеушілігі дамуы11. Қалқанша безі гиперфункциясына тән науқас шағымдары:

a. әлсіздік, адинамия, сүйектердің ауруы b. ұйқышылдық, тоңғақтық, ұмытшақтықc. бас ауруы, жүрек соғуы, ісіктерd. полидипсия, полиурия, булемия, жүдеуe. ашушаңдық, жүрек соғуының жиілеуі, тершеңдік, жүдеу

12. Қалқанша безінің гипофункциясына тән белгі:a. ашушаңдық, жүрек соғуының жиілеуі, тершеңдік, жүдеуb. бас ауруы, жүрек соғуы, ісіктерc. ұйқышылдық, тоңғақтық, ұмытшақтық d. полидипсия, полиурия, булемия, жүдеуe. әлсіздік, адинамия, сүйектердің ауруы

13. Қантты диабетке тән науқас шақымдары:a. ұйқышылдық, тоңғақтық, ұмытшақтықb. бас ауруы, жүрек соғуы, ісіктерc. полидипсия, полиурия, булемия, жүдеу d. ашушаңдық, жүрек соғуының жиілеуі, тершеңдік, жүдеуe. әлсіздік, адинамия, сүйектердің ауруы

14.Қалқанша безі гипофункциясына тән науқастың сыртқы түрі белгілері:a. терінің түлеуі, сарғыш бозғыл тартуы, қыртыстының көбеюі, салқындылығы, құрғақтығы b. науқас төмен қарағанда, жоғарғы қабақтың нұрлы қабықтан қалыс қалуыc. көз конвергенциясының бұзылуы: көзге жақын тұрған затты тақағанда бір көздің ауытқып кетуіd. көздің жыпылықтауыныңсиреуіe. көз жанарының жылтырлығы, көздің кең ашылып, сыртқа шығыңқы тұруы /бадырақ көз/

15.Тиреотоксикоз асқынуына... жатпайды.a. офтальмопатия дамуыb. бауыр закымдалуыc. тиреотоксикалық криздерd. психоздар қосылуыe. жүрек зақымдануы

16. Қалыпты жағдайда бір тәулікте j131 – дің қалқанша безге жиналу деңгейі:a. 30 – 35 %b. 10 -15 %c. 20 – 29 %d. 15 – 18 %e. 35 – 40 %

17. Гипотиреоз симптомына ...жатпайды.a. брадикардияb. жай, баяу сөйлеуc. тахикардияd. тері жамылғысының құрғақтығыe. психоздар

18.Гипотиреоз даму себебіне ... жатпайды.a. май алмасудын бузылуыb. организмге йод жетіспеушілігіc. субтотальді тиреоидэктомияd. тиреоидты гормондар түзілуінің жетіспеушілігіe. қалқанша без гипоплазиясы

19.Жасырын дамитын қантты диабеттің басты белгісі:a. нәрестелердің туғандағы ірілігі \салмағы 4,5 кг жоғары\b. семіздікc. глюкозаға төзімділіктің жоғарлауыd. генетикалық бейімділік

234

e. шолдеу20. Глюкозооксидантты әдіспен анықтағанда дені сау адам қанындағы қант деңгейі:

a. 5,6-7,5 ммоль\л b. 3,3-5,5 ммоль\лc. 4,4-6,0 ммоль\лd. 2,2-3,2 ммоль\лe. 6,0-8,0 ммоль\л

«Эндокриндік жүйені зерттеудің лабораториялық-аспаптық әдістері және оның маңызы (УДЗ, гормондық бағыттар, т.б.)».Сұрақтар:

1. Қалқанша безінің пальпациясының қанша түрін білесіз?2. Сау ағзаның йодқа тәуліктік сұранысы?3. Қантты диабеттің қандай типтерін және олардың айырмашылығын білесіздер?

Тесттер:1. Қалқанша безі гиперфункциясына тән науқас шағымдары:

f. әлсіздік, адинамия, сүйектердің ауруы g. ұйқышылдық, тоңғақтық, ұмытшақтықh. бас ауруы, жүрек соғуы, ісіктерi. полидипсия, полиурия, булемия, жүдеуj. ашушаңдық, жүрек соғуының жиілеуі, тершеңдік, жүдеу

2. Қалқанша безінің гипофункциясына тән белгі:f. ашушаңдық, жүрек соғуының жиілеуі, тершеңдік, жүдеуg. бас ауруы, жүрек соғуы, ісіктерh. ұйқышылдық, тоңғақтық, ұмытшақтық i. полидипсия, полиурия, булемия, жүдеуj. әлсіздік, адинамия, сүйектердің ауруы

3. Қантты диабетке тән науқас шақымдары:f. ұйқышылдық, тоңғақтық, ұмытшақтықg. бас ауруы, жүрек соғуы, ісіктерh. полидипсия, полиурия, булемия, жүдеу i. ашушаңдық, жүрек соғуының жиілеуі, тершеңдік, жүдеуj. әлсіздік, адинамия, сүйектердің ауруы

4.Қалқанша безі гипофункциясына тән науқастың сыртқы түрі белгілері:f. терінің түлеуі, сарғыш бозғыл тартуы, қыртыстының көбеюі, салқындылығы, құрғақтығы g. науқас төмен қарағанда, жоғарғы қабақтың нұрлы қабықтан қалыс қалуыh. көз конвергенциясының бұзылуы: көзге жақын тұрған затты тақағанда бір көздің ауытқып кетуіi. көздің жыпылықтауыныңсиреуіj. көз жанарының жылтырлығы, көздің кең ашылып, сыртқа шығыңқы тұруы /бадырақ көз/

5.Тиреотоксикоз асқынуына... жатпайды.f. офтальмопатия дамуыg. бауыр закымдалуыh. тиреотоксикалық криздерi. психоздар қосылуыj. жүрек зақымдануы

6. Қалыпты жағдайда бір тәулікте j131 – дің қалқанша безге жиналу деңгейі:f. 30 – 35 %g. 10 -15 %h. 20 – 29 %i. 15 – 18 %j. 35 – 40 %

7. Гипотиреоз симптомына ...жатпайды.f. брадикардияg. жай, баяу сөйлеуh. тахикардияi. тері жамылғысының құрғақтығыj. психоздар

8.Гипотиреоз даму себебіне ... жатпайды.f. май алмасудын бузылуыg. организмге йод жетіспеушілігі

235

h. субтотальді тиреоидэктомияi. тиреоидты гормондар түзілуінің жетіспеушілігіj. қалқанша без гипоплазиясы

9.Жасырын дамитын қантты диабеттің басты белгісі:f. нәрестелердің туғандағы ірілігі \салмағы 4,5 кг жоғары\g. семіздікh. глюкозаға төзімділіктің жоғарлауыi. генетикалық бейімділікj. шолдеу

10. Глюкозооксидантты әдіспен анықтағанда дені сау адам қанындағы қант деңгейі: f. 5,6-7,5 ммоль\л g. 3,3-5,5 ммоль\лh. 4,4-6,0 ммоль\лi. 2,2-3,2 ммоль\лj. 6,0-8,0 ммоль\л

Есептер: 1. Науқас Ю., 51 жаста, басының ауыруына, бас айналуына, көрудің нашарлауына шағымданады. Соңғы жылдары сыртқы көрінісінің өзгергенін байқады: беті дөрекілеуленген, астыңғы жағы үлкейген, алдыңғы тістерінің арасында саңылаулар пайда болған. Осы айтылған уақыттарда аяғы 2 размерге ұлғайған. 1. Мүмкін болатын диагноз? 2. Осы патологияда қандай гормонның бөлінуі бұзылады? 3. Диагнозды нақтылау үшін қандай қосымша әдістері қажет? 4. Алдыңғы тістердің арасындағы саңылау қалай аталады? 5. Сіз жүрек, бауыр перкуссиясында не анықтай аласыз? 2. Науқас Т., 23 жаста айқын жүрек қағуына, тершеңдікке, дене салмағының тқмендеуіне, ұйқысыздыққа, тітіркенгіштікке, жылағыштыққа шағымданады. Анамнезінде жиі стрестік жағдайлар, пациенттің анасы қалқанша безінің ауруымен ота жасатқан. Объективті: жүдеу, facies basedovica, тері жамылғысы ыстық, бархат тәрізді, алақан гипергидрозы байқалады. Қарағанда мойында – «жуан мойын» симптомы. Грефе, Мебиус, Краус симптомдары оң мәнді. 1. Қандай ауру туралы мәселе қозғалуда? 2. facies basedovica сипаттаңыз? 3. Осы пациентте қалқанша безінің ұлғаю деңгейі қандай? 4. Аталған көз симптомдарына сипаттама беріңіз? 5. Диагнозды нақтылау үшін қандай қосымша әдістер қажет?

236

1) Тақырыбы №21: Бронх демікпесі. Ұстама кезіндегі шұғыл жәрдем.2) Мақсаты: Студенттерді бронх демікпесі ұстамасы кезіндегі жедел жәрдем жүргізу, этиологиясы мен

патогенетикалық механизімін анықтау және диагностика жасау әдістерін үйрету. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


237

238


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 11-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Бронхиалды астма ұстамасы бар науқастың мәжбүрлік қалпы қалай аталады?2. Құрғақ плеврит кезінде ауырсыну сипаттамасын айтыңыз.3. Өкпеден қан кетудің асқазандықтан айырмашылығы неде?

Тесттер:1.Ұстама тәрізді жөтелге тән патология:

a. тыныс жетіспеушілгіb. аллергиялық трахеобронхит c. брохоэктазиялық ауруd. іріңді созылмалы бронхитe. өкпе абсцессі

2. Ұзақ және тұрақты жөтелге тән патология:a. созылмалы бронхит b. брохоэктазиялық ауруc. жіті бронхитd. тыныс демікпесіe. плеврит

3. Сақтана жөтелу және дем алуға тән патология:a. жіті және созылмалы және өкпе түбі маңы пневонияb. интерстициальды және өкпе түбі маңы пневмонияc. өкпенің орталық рагіd. крупозды пневмония, құрғақ плеврит e. өкпе абсцессі және бронхоэктаздар

4. Түнгі жөтел көбіне: a. өкпе туберкулезінде b. ошақты пневмониядаc. өкпе абсцессіндеd. жедел бронхиттеe. крупозды пневмонияда

5. Дыбыссыз жөтелу мысалы:a. крупозды пневмонияb. өкпе рагі, плевритc. әлсіреген және жүдеген ауруларd. өкпе абсцессі, не бронхоэктаздарe. кавернозды туберкулез

6. Тыныс алуға байланысты кеуденің шаншып ауруы:a. крупозды пневмония, құрғақ плевритте b. өкпе эмфиземасында, пневмосклероздаc. интерстициальды пневмониядаd. жедел бронхиттеe. өкпенің орталық рагінде

7. Ұстамалы жөтел, жабысқақ қиын бөлінетін қақырық тән патология:a. өкпе рагі, туберкулезіb. тыныс демікпесі c. өкпе абсцессіне брохоэктазыd. пневмосклероз, өкпе эмфиземасыe. ошақты не крупозды пневмонияда

8. Тәулігіне мол, 200 – 300 мл – ге дейін іріңді қақырық бөлу:a. өкпе эмфиземасы, пневмосклероздаb. тыныс демікпесіндеc. ошақты не крупозды пневмониядаd. іріңді обструктивті бронхиттеe. бронхоэктаздық ауруда

9. Қақырық бөлу ... патологиясына тән емес.a. өкпе эмфиземасы, пневмосклероз b. ошақты не крупозды пневмонияc. тыныс демікпесі

239

d. іріңді обструктивті бронхиттеe. өкпе гангрена

10. Тот түстес қақырық бөлу:a. өкпе рагіндеb. крупозды пневмонияда c. бронхоэктазиялық аурудаd. созылмалы бронхиттеe. өкпе гангренасында

Есептер:1. Қабылдау бөліміне 45 жастағы науқас В. келді. Сәл қозғалыста айқын ентігу, сирек құрғақ жөтел мазалайды. Объективті: кеуде клеткасының сол жағы тыныс алу актысында қалыңқы, қабырғааралықтар жазылған. Дауыс дірілі сол жақтан IV қабырғадан бастап барлық топографиялық сызықтарда жүргізілмейді. Перкуссияда осы аймақта абсолютті тұйық дыбыс. Траубе кеңістігі анықталмайды. 1. Қандай патологиялыұ синдром туралы ойлауға болады? 2. Осы синдромның мүмкін болатын себептерін көрсетіңіз. 3. Траубе кеңістігі деген не? 4. Қалыпты жағдайда Траубе кеңістігінен қандай дыбыс естіледі. Оған физикалық сипаттама беріңіз. 5. Траубе кеңістігіндегі перкуторлық дыбыстың өзгеруін қалай түсінесіз?

2. Қабылдау бөліміне 55 жастағы К. деген науқас кеді. Дене қызуының 40,5°С дейін жоғарылауымен қалтырауға, шырышты іріңді тұтқыр қақырықтың бөлінуімен жөтелге шағымданады. Ауырғанына 2 күн болған. Объективті: кеуде клеткасының сол жағы тыныс алу актысы кезінде шамалы қалыңқы. Дауыс дірілі жауырын сызығымен артқы қолтықастына дейін 6 қабырғадан 9 қабырғаға дейін күшейген. Осы аймақта перкуторлық дыбыс тұйықталған. 1. Қандай патологиялық синдром туралы ойлауға болады? 2. Тұйық перкуторлық дыбысқа физикалық сипаттама беріңіз. 3. Тұйық перкуторлық дыбыстың пайда болуын қалай түсіндіреді? 4. Қалыпты жағдайда өкпенің төменгі жиегі артқы қолтықасты сызығы бойымен қай деңгейде орналасқан? 5. Өкпенің төменгі шекараларын анықтауда қандай перкуссия қолданылады (соққы күші бойынша)?

240

1) Тақырыбы №22: Гастроэзофагальді рефлюксты ауру. 2) Мақсаты: ГЭРА этиологиясы мен патогенетикалық механизмдерін анықтау, жалпы қан анализі, ЭФГДС

мәліметтерін талдау. ГЭРА ауыратын науқастарға тиімді ем тағайындау.3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий 5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


241

242


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 11-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. ГЭРА анықтама беріңіз.2. ГЭРА негізгі белгілерін атаңыз.3. Гастроэзофагальді рефлюксты ауруды анықтау үшін қандай әдістер қолданылады?

Тесттер:1. Тағам қабылдағаннан кейінгі ерте ауырсыну ... тән. a) ГЭРАb) ұлтабар жарасына c) асқазан обырынаd) энтериткеe) спастикалық колитке 2. ЭФГДС қарсы көрсеткіш: a) өңеш көктамырларының варикозды кеңеюі b) өңештің тарылуы c) қолқа аневризмасы d) асқазан обырыe) асқазаннан қан кету3. Өңеш дисктнезиясының этиологиялық факторлары: а) өңеш иннервациясының бұзылуыб) көршілес мүшелерге рефлекторлы әсер етув) ОЖЖ ауруларыг) жұқпалы аурулар (ботулизм, дифтерия) 4. Өңеш дискинезиясының гиперкинетикалық формасы ... түрінде байқалады.а) эрозивті эзофагитб) өңеш жарасыв) өңештің жүйке аппаратының бұзылуыг) невроздар5. Өңеш дискинезиясының гиперкинетикалық формасы ... түрінде байқалады.а) өңеш гипотониясыб) өңеш атониясы в) кардия ахалазиясы6. Біріншілік созылмалы эзофагит ... салдарынан туындайды.а) алкогольб) өткір тағамв) кәсіби зияндылықтарг) темекі тарту7. Дисфагия ... байқалуы мүмкін.а) көкеттің өңеш тесігінің жарығындаб) кардия ахалазиясындав) склеродермиядаг) өңеш обырында8. Рефлюкс-эзофагиттің патологиялық механизмдеріне ... жатады. а) асқазан құрамының өңешке рефлюксіб) өңештің дисталды бөлігінің қабынуы в) кардия жеткіліксіздігі (ахалазия)9. Рефлюкс-эзофагиттің кардиалгиялық формасының стенокардиядан ажыратпалы диагностикасы үшін бірінші кезекте ... қолданылады. а) нитроглицеринб) ас содасыв) электрокардиографияг) эзофагоскопия 10. Рефлюкс-эзофагитте ... ұсынылады. а) бырыстырғыш және қаптағыш заттар б) церукал (реглан)в) кереуеттің бас жағын көтеруг) аз-аздан бөлшектеп тамақтану

243

Есеп №1Жас 18 жасар әйелде эмоционалдық күйзелістен кейін контрастылы температурадағы сұйық тамаққа дисфагия

туындады, тығыз тағамдар жақсы өтеді. Дисфагия кейіннен уайымдағанда, шаршағанда байқалды. Тәбеті сақталған, салмақ жоғалтпаған. Физикалды тексеруде патологиялар анықталған жоқ.1. Дисфагиясебебін атаңыз. 2. Диагнозды нақтылау үшін не тағайындау керек?

Есеп №238-жастағы ер кісі, мектеп оқытушысында, соңғы 6 айда қышқылды сұйықпен кекіру, қыжылдау және түнгі

уақыттағы төс артының күйдіру сезімі мазалайды. Дене салмағы төмендемеген. Физикалды тексеруде патологиялар анықталған жоқ.1. Бірінші кезекте қандай тексеру жүргізу керек?2. Аталған патологияның себебін атаңыз.

1) Тақырыбы №23: Жіті ревматизмдік қызба. Жүректің созылмалы ревматизмдік ауруы.2) Мақсаты: Жіті ревматизмдік қызба мен жүректің созылмалы ревматизмдік ауруының этологиясы мен

патогенетикалық механизімін анықтау. Жіті ревматизмдік қызба мен жүректің созылмалы ревматизмдік ауруыны бар науқастарға дұрыс ем-шара тағайындау.



244

245


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы














1. Буын аурулары кезінде қандай көрсеткіш белсенділікті анықтайды?2. Динамометрия деген не?3. Буын ауруларына қандай рентгенологиялық өзгерістер тән?4. Буын аурулары бар науқастарға биопсия жүргіледі ме?

Тесттер:1.Ревматоидты артритке тән:a. құрысу сипатының ұзақтығы (1сағаттан аса) b. зақымданған буындардың ісінуіc. буындардың зақымдануының симметриялығыd. буындарда, бұлшықеттерде таңертеңгілік құрысудың болуы e. буындардың зақымдануының асимметриялығы 2.Ревматоидты артрит диагностикасында мәні жоқ:

a. синовиалды сұйықтықта цитоздың жоғарылауы b. у-глобулинемия және ЭТЖ жоғарылауыc. синовиалды сұйықтықта рагоциттердің табылуыd. ревматоидты фактордың табыладыe. фосфолипидтерге антидененің табылуы

3. Ревматоидты артритте ерте зақымданатын буындар:a. тізе b. шынтақ c. омыртқа d. сегізкөз-мықындық e. алақан буындарының проксималды фалангоаралық буындары

4. РА кезінде қандағы ревматоидты фактор:a. барлық жағдайда табылмайдыb. әрқашанда табылады c. анықталмайды d. әрқашан қалыптыe. әрқашан жоғары

5. РА кезінде ЭТЖa. әрқашан жоғарыb. ереже бойынша жоғарыc. әрқашан төменd. ереже бойынша төменe. әрқашан қалыпты

6. РФ сипаты:a. макроглобулин;b. агрегацияланған альбуминге антиденеc. простагландин.d. Ғс-фрагментке агрегациялық ІqМ антидене түзілуі e. микроглобулин

7. РА дамуының генетикалың факторына:a. гендік аппараттағы молекулярлық бұзылыстар +b. хромосомалық аномалияларc. НВА факторыd. ішкі мүшелердің ауруларыe. ірі ұрық

8. РА кезінде ауырсыну сипаты:a. кезеңділікb. тұрақтыc. «ұшқыштық»d. асимметриялықe. үдемелі

9. РА кезінде міндетті түрде үдеріске ұшырайтын ... .a. аяқ-қолдардың ұсақ буындары b. омыртқа буындары

246

c. аяқ-қолдардың ірі буындары d. бір буынe. тек қана аяқ буындары

10. РА кезінде рентгенологиялық зерттеуде анықталады:a. остеофиттер, буын шеміршегінің жегіленуі b. диффузды остеопорозc. буынаралық сүйектердің ошақты остеопорозы (алақан тәрізді остеопороз) d. буындық тофустарe. буын шелінің тарылуы

Есептер:1. Науқас 28 жаста, қолдарының және аяқтарының ұсақ симметриялық буындарындағы ауырсынуға, таңертеңгілік

ісінуіне, төсдарыектен тқрғаннан кейін 1-1,5 сағаттан соң басылатын таңертеңгілік құрысуға шағымданады. Ауру үш ай бұрын пайда болған, алдымен білезік-алақан буындары ісініп қатты ауыған, содан кейін үдеріс саусақ буындарында, балтыр табан буындарында дамыған. Алған емінің әсері аз болған. Қараған кезде: қол, аяқтарының буындары ісінген. Буындар қозғалысы шектелген. Пальпаторлы білектің бүгілетін аймағында тері астында бұршақ көлеміндей түйіндер анықталады. Өкпеде везикулярлы тыныс. Жүрек қантамыр жүйесі патологиясыз. Бауыр, көкбауыр қлғаймаған. Жұмыс істей алмайды. Өзін күте алады.А. Диагноз қойып, оны негіздеңіз. Б. Тексеру жоспарын құрастырыңыз.

2. 55 жастағы науқаста буындардың тұрақты өзгерістері пайда болды. Объективті: алақанның фалангааралық дисталды буындарының, ортаңғы фалангааралық және алақан буындарының деформациясы байқалады. А. Сіздің алдын ала диагнозыңыз қандай?Б. Қандай клиникалық симптомдарды анықтауға болады?

247

1) Тақырыбы №24: Жүрек функциясы жеткіліксіздігі: жіті және созылмалы. Шұғыл жәрдем.2) Мақсаты: жіті және созылмалы жүрек жетіспеушілігі ауруының этологиясы мен патогенетикалық механизімін

анықтау. Жіті және созылмалы жүрек жетіспеушілігі ауруының басты симптомдары мен синдромдарымен таныстыру және диагностика мен жедел жәрдем жүргізуге үйрету



248

249


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 12-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар: 1, Жүрек демікпесі ұстамасы кезінде науқастың мәжбүрлік қалпы қалай аталады?

1. Кардиогенді шоктың себебі не?2. Жүрек демікпесінің бронх демікпесінен айырмашылығы неде?

Тесттер:1.Жүрек демікпесі дегеніміз:

a. сол қарыншалық жүрек жетіспеушілігі бар адамдағы аралас сипаты тұншығу ұстамасы b. ларингоспазмға /түйіліуіне/ байланысты инспираторлы тұншығу ұстамасыc. туа біткен жүрек ақауы бар науқастағы жөтел ұстамасы және қан қақыру d. бронхообструктивті синдромы бар аурудағы экспираторлы тұншығу ұстамасыe. физикалық жүктеме кезіндегі аралас сипатты ентігу

2. Төсекке басын жоғарырақ салуға не аяқтан төмен түсіріп отыруға мәжбүрлік қалып ... кездеседі.a. коллапстаb. ревматоидты артритc. сол қарыншалық жүрек жетіспеушілігінде d. кеуденің сол бүйірі ауырғандаe. жөтел ұстамасында

3. Сол қарыншалық жүрек жетіспеушілігіндегі науқастың мәжбүрлі қалпы:a. төсекте басын жоғарырақ салып, аяқтарын төмен түсіріп отыру b. алдындағы отырғыш арқасына екі қолмен сүйеніп отыру c. аяқтарын көтерінкіреп жатуd. жатқан «таз ит» қалпы e. тізе – шынтаққа тірей жату

4. Сынап бағанасымен есептелгендегі шынайы артериалды гипертензия деңгейі:a. систолалалық АҚҚ 140мм – ден 160мм – ге дейін көтерілуіb. диастолалалық АҚҚ 90 – нан 95мм – ге дейін көтерілуіc. систолалалық АҚҚ 140мм – ден жоғарылауыd. систолалалық АҚҚ 140мм – ден, диастолалақ АҚҚ – ның 90мм – ден жоғары көтерілуі диастолалалық

АҚҚ – ның 95мм – ден жоғарылауы5. Аяқтағы қан қысым деңгейі:

a. қолдағы деңгейден 20 – 30мм төмен b. қолдағы деңгейден 20 – 30мм жоғарыc. қолдағыдайd. маңызы жоқe. веноздык кысымга тен

6. Аяқтағы қан қысымының қолдағы деңгейден төмен болуы:a. қолқалық жетіспеушіліктеb. гипертония ауруындаc. қолқа стенозындаd. қолқа аневризмасындаe. қолқа коарктациясында

7.«Кеуде құрбақасы» - (грудная жаба) – angina pectoris – деп аталатын науқастың аталуы :a) стенокардия ұстамасы b) тұншығу ұстамасыc) жүрек соғу ұстамасыd) жөтел ұстамасыe) іштің ұстама ауруы

8. Боль при инфаркте миокарда отличается от боли при стенокардии:a. продолжительностью и интенсивностью b. локализациейc. характеромd. механизмом возникновения e. иррадиацией

9.Нитроглицеринмен басылатын ауырсыну:a. эндокардиттеb. кардионеврозда

250

c. стенокардия ұстамасында d. перикардиттеe. миокардитте

10. Стенокардияға ... тән емес.a. зілдей басып ауруb. күйдіріп ауруc. шаншып ауру d. сығып ауруe. пышак суккандай ауырсыну

Есептер:1. Бөлімшеге науқас Г., 70 жаста келіп түсті. Тыныштық жағдайда ентігуге шағымданады. Науқас төсекте қолын тіреп отыр. Біршама диффузды цианоз байқалады. Тынысы шулы, стридорозды, алыстан естіледі. Тыныс алу да шығару да қиындаған. 1. dyspnoe дәлірек себебі қандай? 2. Стридорозды тыныс туралы түсінік. 3. Орталық цианоз не туралы айтады? 4. Тыныс алудың және шығарудың қиындауымен ентігу қалай аталады? 5. Кеуде клеткасын палпациялау арқылы нені анықтауға болады?

2. 2 қабырғааралықта оң жақта бірден әлсіреген 2 тон, Боткин нүктесіне қарай интенсивтілігі төмендейтін диастолалық шу естіледі. Жүрек ұшында әлсіреген 1 тон, тұрақсыз пресистолалық шу естіледі.

1. Айтылған аускультативті кқріністің себебі қандай? 2. Көрсетілген пресистолалық шу қалай аталады? 3. Осы жағдайда бөдене бытпылын естуге болады? 4. 1 тон ыдырауы пайда болуы мүмкін бе? 5. Көрсетілген шу қолтықастында естілуі мүмкін бе?

251

1) Тақырыбы №25: Созылмалы гепатит және бауыр циррозы.2) Мақсаты: Созылмалы гепатит және бауыр циррозы ауруының этологиясы мен патогенетикалық механизімін

анықтау. Созылмалы гепатит және бауыр циррозы ауруларының басты симптомдары мен синдромдарымен таныстыру және диагностикалауға үйрету.



252

253


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы














6. Созылмалы гепатитке анықтама беріңіз.7. Бауыр циррозына анықтама беріңіз.8. СГ негізгі этиологиялық факторларына не жатады?9. Цирроздың «кіші» белгілерін атап шығыңыз.10. БЦ асқынуларын атап шығыңыз.

Тесттер:1. Курлов әдісі бойынша бауырдың қалыпты шекаралары: а. 9х8х10 см.б. 12х10х6 см.в. 7х5х3 см.г. 9х6х4 см.д. 7х5х9 см.2.Асцит кезіндегі бауыр пальпациясы мына әдіспен жүргізіледі: а. бимануальді пальпацияб. беткейлік пальпацияв. терең пальпацияг. сырғулы пальпацияд. баллотирлеу3. Холецистит кезінде ауырсыну күшейеді: а. майлы тағам қабылдағаннан кейінб. түнге таман, ашқарынғаг. көмірсуларды қабылдағаннан кейінд. жоғарыда айтылғандардың барлығы5. Сарғаю ең бірінші пайда болады: а. көз алмасының қабығындаб. алақандардав. жұмсақ таңдайдаг. терінің барлық бетіндед. табанда6.Қалыпты жағдайда сарысудағы холестерин мөлшері:а. 2-4 ммоль б. 3.9-5.2 ммоль в. 0.6-1.2 ммоль г. 0.3-0.6 ммольд. 1.2-2.4 ммоль7. Айналдыра ауырсыну тән: а. жедел гастриткеб. холециститкев. сигмоидитқаг. бүйрек тас ауруына д. панкреатитке8.Асқазанның антральды бөлігінің ойық жарасында ауырсыну пайда болады: а. тамақтанғаннан кейін 2-3 сағаттан соңб.15-20 минуттан соңв. тамақтанғаннан кейін 1 сағаттан соңг. тамақтанғаннан кейін 6-8 сағаттан соңд. түнде9.Өт жолдарының дискинезиясы кезіндегі ауырсыну байланысты: а. өт қабының созылуыменб. өт қабы функциясының регуляциясының бұзылуыменв. гастритпенг. дуоденитпенд. аталғандардың барлығы10. Фонтанды түрде құсу тән: а. асқазан жарасындаб. гастритке

254

в. қақпа тарылуында г. асқазан рагіндед. аталғандардың барлығы

Есептер:

Есеп №1. Науқаста ішінің үлкеюі байқалады әсіресе төменгі бөлігінде. Кіндігі сыртқа шығыңқы.Тері үстінде кіндіктен ішперде бетіне радиальды түрде тараған бұралмалы көктамырлар көрінеді. Бүйір бетінен кеуде қуысынан іштің жоғарғы болігіне қарай тараған көктамырлар көрінеді.Ондағы ағым жоғарыдан төмен қарай.

Айтылған өзгерістерді шақырған қандай себеп?Көктамырлардағы ағымды қалай анықтаймыз және оның диагностикалық маңызы бар ма?

Есеп №2. 48 жастағы науқас майлы тағам қабылдағаннан кейін және физикалық күш түсіргеннен кейін ұлғая түсетін оң жақ қабырға асты, эпигастрий аймағының ауырсынуына шағымданады.Тәбетінің төмендеуі, жүрек айну, құсу, тез шаршағыштық, жалпы әлсіздік байқалады. Анамнезінде вирусты гепатитпен ауырған.Қарау кезінде тамақтануы төмен, терісі субиктеритті, кеудесінде «жұлдызшалы» тамырлар, алақан эритемасы, қызыл жылтыр ерін, лакталған тіл, саусақтары барабан таяқшалары тәріздес.Іші ұлғайған, тері асты ішперде қабатының көктамырлары ұлғайғаны көрінген.Бауыр ұлғайған, тығыз, қыры өткір, беті кедір бұдырлы. Көкбауыр үлғайған.

Бастапқы синдромдардыанықтап, қорытынды диагноз қою.Тексеру жоспары.

255

1) Тақырыбы №26: Жіті лейкоз.2) Мақсаты: Студенттерді жіті лейкозбен таныстыру. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


256

257


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 13-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Сүйек кемігінде біріншілік орналасқан қан түзу жүйесінің ісігі қалай аталады?2. Жіті лейкозға анықтама беріңіз.3. Жалпы қарағанда науқастың жалпы жағдайы қалай бағаланады? Тесттер:1. Шеткері қанның қанның қандай көрсеткіші жіті лейкозға тән?

1. лейкоцитоз (лейкопения) бластемиямен, айқын анемиямен, тромбоцитопениямен қосарланған2. орташа анемия, тромбоцитоз, лейкоцитоз солға ығысуымен 3. орташа анемия және тромбоцитопения, лейкоцитоз айқын лимфоцитозымен4. эритроцитоз, тромбоцитоз, лейкоцитоз нейтрофилезімен 5. эритроциттер мен тромбоциттердің қалыпты деңгейі, лейкопения

2. ЭТЖ 80-90 мм/сағ болуы ... тән. 1. миеломды ауруға2. жіті пневмонияға 3. жіті бруцеллезге 4. созылмалы лимфолейкозға 5. жіті лейкозға

3. Шеткері қандағы жіті лейкозға тән белгі:1. бластты жасушалардың болуы2. лимфоцитоз3. қалыпты ЭТЖ 4. гипертромбоцитоз 5. эозинофилия

4. Жіті лейкоздағы лейкограмма ерекшелігі қандай? 1. лейкемиялық көріністің болуы2. эозинофилия 3. базофилия 4. лимфоцитоз 5. моноцитоз

5. Жіті лейкоздағы шеткері қан қалай сипатталады?1. анемия, тромбоцитопения, бластты жасушалардың болуы2. эозинофилия3. базофилия4. лимфоцитоз5. моноцитоз

6. Созылмалы миелолейкоздың шеткері қан көрсеткіштерінің қай нұсқасы тән?1. Миелоидты қатардағы барлық өтпелі түрлерінің көрінуімен гиперлейкоцитоз2. гранулоцитопениямен лейкопения 3. лейкоцитоз, нейтрофилез 4. лимфоцитозбен лейкоцитоз 5. лейкопения, лимфоцитоз

7. Аталған нұсқалардың қайсысы созылмалы лимфолейкозға тән?1. абсолютті лимфоцитозбен лейкоцитоз2. аздаған лимфоцитозбен лейкопения 3. нейтрофилезбен лейкоцитоз 4. аздаған лимфоцитозбен (40%) лейкоциттердің қалыпты деңгейі5. лимфопениямен лейкопения

8. Аталған аурулардың қайсысына шеткері қанның мына көрінісі тән: бласттардың 60%-ға дейін құрамымен лейкоцитоз, айқын нормохромды анемия, тромбоцитопения?

1. жіті лейкоз2. созылмалы миелолейкоз3. созылмалы лимфолейкоз4. лимфогранулематоз5. миеломды ауру

9. Аталған белгілердің қайсысы гемолитикалық кризге тән?1. айқын ретикулоцитозбен нормохромды анемия2. анизоцитоз3. пойкилоцитоз

258

4. макроцитоз5. гиперхромия

10. Эритремияға шеткері қан көрсеткіштерінің қай нұсқасы тән? 1. эритроцитоз, лейкоцитоз, тромбоцитоз2. анемия, тромбоцитопения, лейкоцитоз3. лейкоцитоз, эритроциттердің, тромбоциттердің қалыпты деңгейі4. лейкопения, анемия, тромбоцитоз5. анемия, тромбоцитопения, лейкопения

Есеп №1Жіті лейкоздың ауруының кеңейген сатысындағы науқастың ауруының өршу сатысында дене

температурасының көтерілуі, аздаған сарғаю, сол жақ қабырға астының ауырсынуы, көкбауыр көлемінің ұлғаюы байқалады. Зертханалық тексеруде: ретикулозбен өршімелі анемия, сарысуда тіке емес билирубин деңгейі жоғарылауы анықталды. 1. Болжам диагноз қойыңыз. 2. Тексеру және емдеу жоспарын құрыңыз.

Есеп №2Аудандық аурухананың қабылдау бөліміне жедел жәрдем көрсету көлігімен 35 жастағы әйел кісіні алып келді,

науқастың шағымдары жалпы әлсіздік, бас айналу, жиі және көп көлемдегі мұрыннан тәулігіне 5-6 рет қан кетулер.Анамнезінде: соңғы 3 жыл бойы жиі мұрыннан қан кетулерді, тері астында кезеңді көгерулердің пайда

болуын байқайды. Етеккірі көп көлемде және ұзақ уақыт келеді. Науқас өзін қанағаттанарлық сезінген сондықтан дәрігерге қаралмаған.

Объективті: қарағанда: науқас бозарған, көкірек, аяқ терілерінде ірі петехиалды геморрагиялық бөртпелер және бірен-саран көлемді экхимоздар. Өкпеде везикулярлы тыныс. Жүрек тондары аздап тұйықталған, дұрыс ырғақты. АҚ 90/60 мм с.б.б. Іші жұмсақ, ауырсынусыз. Бауыры қабырға доғасының бойымен. Соққылау симптомы теріс екі жақтан. Капиллярлардың сынғыштығының сынамасы (жгут немесе шымшу симптомы) оң.

Сұрақтары:1 . Болжам диагноз қойыңыз. 2. Негізгі клиникалық синдромды белгілеңіз.3. Тексеру және емдеу жоспарын құрыңыз.

№2 есепке қосымша тексеру нәтижелері1.ЖҚА НВ 100г/л; Эр 4,2х10*12/л; ТК 0,8; лейкоциттер 6,2x109/л; т/яд. 3%; с/яд 67%; эозинофилдер 2%; лимфоциттер 23%; тромбоциттер 10х10*9/л; моноциттер 5%; ЭТЖ 10 мм/сағ.2. Қан кету уақыты 8 мин (Дюке бойынша)3. Қанның ұю уақыты 15 мин (ЛИ, Уайт бойынша)4. Коагулограмма: протромбинді индекс 60%Протромбинді уақыт - 7 мин.

259

1) Тақырыбы №27: Теміртапшылықты анемия.2) Мақсаты: Теміртапшылықты анемия туралы білімді меңгеру.3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


260

261


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 13-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Теміртапшылықты анемиялар қалай дамиды?2. Қандай науқастарда анемияның бұл түрі байқалады?3. Теміртапшылықты анемиясы бар науқастардың шағымдарын атаңыз.

Тесттер:1.Әйелдердегі гемоглобиннің қалыпты деңгейі: а) 120-140г/лб) 141-150 г/л в) 1151 -160 г/л г) 100-119г/л д) 90-99 г/л2. 1 литрдегі лейкоциттердің қалыпты мөлшері:а) 4-9*109/лб) 1,1 - 2,5*10 9/лв) 2,5-3,5* 10 9/лг) 10,2-15,2*10 9/лд) 16-32*10 9/л3. Қандағы эритроциттер санының қалыпты деңгейі?а) 4,5-5,5х1012/л;б) 3,5-4,5х1012/л;в) 6,5-8,5х1012/л.4. Қандағы гемоглобин мөлшерінің қалыпты деңгейі:а) 146-168 г/л;б) 115-145 г/л;в) 132-164 г/л;г) 145-156 г/л.5. Қандағы түсті көрсеткіштің қалыпты деңгейі:а) 0,78-1,2;б) 0,88-0,91;в) 0,86-1,05.6. Қандағы ретикулоциттер санының қалыпты деңгейі:а) 2-10%;б) 0,5-1,5%;в) 5-15%.7. ЭТЖ қалыпты деңгейі?а) 1-10 мм/сағ;б) 4-15 мм/сағ;в) 2-20 мм/сағ.8. Протромбинді индекс тең:а) 60%;б) 50%;в) 70%;г) 100%.9. Фибриногеннің қалыпты мөлшері?а) 4,9-10,1 мкмоль/л;б) 3,9-5,7 мкмоль/л;в) 6,8-12,8 мкмоль/л;г) 7,8-14,8 мкмоль/л.10. Қан сарысуындағы темірдің қалыпты деңгейі қандай?а) 7,8-25,6 мкмоль/л;б) 11,5-28,5 мкмоль/л;в) 12,5-30,4 мкмоль/л.

Есеп №1

262

Науқас К., 19 жаста клиникаға жалпы әлсіздік, жоғары шаршағыштық, құлақтағышуыл, физикалық күштен кейінгі жүректің қағуы мен ентігу, жүрек аймағының сыздап ауруы, ауыз иектері бұрыштарының жарылуы, тәбеттің төмендеуі мен бұрмалануына (саз-балшық жегісі келуі) шағымданып келді.

Анамнезінде бір жыл алдын асқазан жара ауруы бойынша асқазанға резекция жасау операциясын бастан кешкені белгілі болды.

Объективті: науқастың жалпы жағдайы орташа ауырлық деңгейінде. Тері жабындарының құрғауы мен қабыршақтануы, тырнақтары сынғыш. Өкпеде везикулярлы тыныс, сырылдар жоқ. Жүрек тондары тұйықталған, ырғақты. Жүрек ұшында әлсіз систолалық шу естіледі. АҚ 90/60 мм с.б.б. Пульсі 82 рет 1 минутта. Тілі тегіс, бүртіктері жойылған. Іші жұмсақ, ауырсынусыз. Бауыры мен көкбауыры ұлғаймаған.

Сұрақтары:1. Болжам диагноз қойыңыз.2. Емдеу жоспарын құрыңыз.

№1 есепке қосымша тексеру нәтижелеріЖҚА: HB 74 г/л; Эр 2,8х10*12/л; ТК 0,8; лейкоциттер 5,6x10*9/л; т/ядролық 2%; с/ядролық 54 %; эозинофилдер 5%; базофилдер 6%; моноциттер 3%; лимфоциттер 30%; тромбоциттер 220x10*9/л;

Есеп №240 жастағы науқас 2 ай бұрын жіті респираторлы ауруды өткергеннен кейін жалпы әлсіздік, қызба байқалады.

Қарағанда – тері жабындылары бозарған, дене және аяқ терілерінде – аздаған петехиалды дақты геморрагиялық бөртпелер, қолтық асты лимфа түйіндері ұлғайған, жұмсақ, ауырсынусыз, өлшемі 2x1 см, бауыры мен көкбауыры ұлғаймаған.1. Болжам диагноз қойыңыз.2. Тексеру және емдеу жоспарын құрыңыз.

№2 есепке қосымша тексеру нәтижелері1.ЖҚА: НВ 100 г/л; Эр З,0х10*12/л; ТК 1,0; лейкоциттер 3,5x10*9/л; лейкоцитарлы формула: бластты жасушалар - 32%, нейтрофилді миелоциттер – 0,5%; метамиелоциттер – 0,5%; т/яд. 3%; с/яд. 35%; эозинофилдер 1%; лимфоциттер 20%; моноциттер 8%; тромбоциттер 55х10*9/л; ЭТЖ 20 мм/сағ.

263

1) Тақырыбы №28: Гломерулонефриттер.2) Мақсаты: Несеп шығару жүйесі бойынша негізгі шағымдарды, ауру тарихын және физикалды тексеруді үйрену

және гломерулонефритпен ауыратын науқастардың негізгі синдромдарын анықтау.3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


264

6)

265


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













Тапсыру мерзімі: 14-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Диффузды гломерулонефритке анықтама беріңіз.2. Жіті гломерулонефрит қалай дамиды?3. Үштік синдромдарды атаңыз.

Тесттер:1. Созылмалы гломерулонефрит бұл:a) бүйректер шумағындағы - 100% созылмалы қабыну үдерісіb) бүйректердің жұқпалы ауруы c) бүйректердің аллергиялық ауруы d) гематурия, АҚ көтерілуі, ісіну симптомы белгілерімен өтетін ауруe) протеинуриялар, цилиндруриялар2. Диффузды гломерулонефриттің басты себебі: a) гемолитикалық стрептококкb) стафилококктарc) вирустарd) пневмококктарe) ішек таяқшасы3. Қандай ауруда несеп ет жуындысы секілді түске ие болады: a) жіті гломерулонефритb) бүйректердің поликистозы c) созылмалы гломерулонефрит d) созылмалы пиелонефрит e) жіті пиелонефрит4. Созылмалы пиелонефритте ақпараттың дұрыс болмауы: a) қаннан несеп қышқылының табылуыb) Нечипоренко сынамасыc) Зимницкий сынамасыd) экскреторлы урография e) несепті егу5. Зимницкий сынамасының байқалуы:a) бүйректердің концентрациялық функциясыb) бүйректердің гомеостатикалық функциясы c) бүйректердің секреторлық функциясыd) бүйректердің экскреторлық функциясы6.Нечипоренко сынамасының байқалуы:a) формалық элементтердің саны b) бүйректердің экскреторлық функциясыc) бүйректердің концентрациялық функциясыd) тұздарe) бүйректердің секреторлық функциясы7. Нечипоренко сынамасының қалыпты көрсеткіштері: a) лейкоциттер-2000, эритроциттер-1 000, цилиндрлер-250 b) лейкоциттер-100000, эритроциттер-5000, цилиндрлер-400 c) лейкоциттер-2000, эритроциттер-500, цилиндрлер-125 d) лейкоциттер-40000, эритроциттер-100, цилиндрлер-5000 8. Реберг сынамасының байқалуы:a) бүйректердің концентрациялық функциясыb) бүйректердің фильтрациялық функциясыc) бүйректердің экскреторлық функциясы d) бүйректердің резорбциялық функциясы 9. Белгілердің бірі бүйректердің зақымдалғанын көрсетеді: a) Пастернацкий симптомыb) Ортнер симптомыc) Мендель симптомыd) Василенко симптомы

266

10. Жіті гломерулонефриттің асқынуы: a) Жіті сол қарыншалық жеткіліксіздік b) ЖБЖ (жіті бүйрек жеткіліксіздігі)c) эклампсия d) гиперкалиемия

Есеп №1Геолог 26 жаста, тонзиллитпен ауырады, экспедицияда баспаны бастан кешті: 2 апта өткенде беттердің ісінуі

байқалды. Несеп анализінде: салыстырмалы тығыздығы 1021, ақуыз 9г/л, Эр-15-20 к/а; L-2-4 к/а.1. Сіздің диагнозыңыз.2. Науқасты ары қарай тексеру жоспарын құрыңыз.3. Науқасты емдей бағдарламасы.

Есеп №2 Науқас С., 20 жаста, клиникаға бас ауруы, бас айналу, бел аймағының тұйық ауырсынуы шағымдарымен келіп

түсті. Анамнезінде: 14 жасында несеп анализінде ақуыз анықталған, 3 жыл өткенде учаскелік дәрігер АҚ жоғарылауын тіркей бастаған. Гипотензивті препараттарды ретсіз қабылдаған. Объективті: тері жабындары бозарған, беті ісінген, тобықтары мен тізелері ісінген. Жүректің сол жақ шекарасы бұғана орта сызығынан 1,5 см сыртқа орналасқан. Аускультацияда жүрек тондары тұйықталған, ырғақты, қолқа үстінен ІІ тонның акценті естіледі. Пульсі тығыз, ырғақты, 84 соққы минутына. АҚ 180/120 мм с.б.б. Бауыры қабырға доғасы бойымен. Соққылау симптомы екі жақтан да әлсіз оң. Диурез тәулігіне 1 л-ге дейін.1. Болжам диагноз қойыңыз.2. Клиникалық синдромдарды көрсетіңіз.3. Тексеру және емдеу жоспарын құрыңыз.

267

1) Тақырыбы №29: Ревматизмді артрит. Остеоартроз.2) Мақсаты: Ревматизмді артрит және остеоартрозбен ауыратын науқастарды тексеру әдістерін меңгеру. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: - презентация- интеллект-карта- «кейс-стади»- буклеттер, реферат- постерлік баяндама- тақырып бойынша эссе- кластерлер- тақырып бойынша глоссарий5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары): 1.Презентация – өз бетінше орындалуы керек, белгіленген уақытта, көлемі кемінде 20 слайд және кемінде 5 әдебиет көзі болуы керек. Слайдтар мазмұнды және көркемді болуы керек. Қорғау кезінде автор тақырып бойынша тереңірек білімін демонстрациялауы қажет, талқылау кезінде сұрақтарға жауап бергенде қателіктер жібермеуі керек. Слайдтардың мазмұны толық және көркем, тақырып бойынша өз ойымен интегрирленген мәлімет болуы керек.2.Интеллект карта, кейс-стади және буклет жинақы орындалған және белгіленген уақытында өткізілген болуы керек.Өз бетінше кемінде 5 әдебиет қолданылуы керек. Сызбалар, кестелер және суреттер болуы керек.3.Студенттердің жеке сұхбатының жазбасы және, немесе дәрігердің пациентпен сұхбатының видеоаудио таспасын таңдау.4.Меңгерген тәжірибелік дағдылары жазылған күнделік арнау5.Әр тақырып бойынша өзінің индивидуалды ой қатынасын суреттеу6.Рөлдік ойындар қою


268

269


Өте жақсы


Жақсы










Өте жақсы


Жақсы













6) Тапсыру мерзімі: 14-апта7) Әдебиет:8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.):Сұрақтар:1. Ревматоидты артритте бірінші кезекте қай буындар зақымдалады?2. Бұл ауруда қай буындар үдеріске қосылады?3. Буындардың рентгенографиясы нені анықтайды?

Тесттер:1. РФ көрінісі:а) макроглобулинб) агрегирленген IgM антидене Fc-фрагментке түзіледі в) агрегирленген альбуминге антидене түзіледіг) простагландин2. РА генетикалық даму факторларына жатады:а) хромосомды аномалияларб) гендік аппараттағы молекулярлы бұзылыстарв) HLA факторлары3. РА кезіндегі ауырсынудың сипаты:а) «ұшқыш»;б) периодтыв) тұрақты4. РА кезінде үдеріске көбіне ... ұшырайды.а) аяқ-қолдардың ірі буындары б) аяқ-қолдардың ұсақ буындары в) омыртқа жотасы буындары 5. РА ... зақымдалуы тән.а) бір буынныңб) екі буынның в) үш буыннан көп6. РА рентгенологиялық көрінісі:а) остеофиттерб) диффузды остеопороз в) буын маңы сүйектердің ошақтық остеопорозы (киста тәрізді остеопороз)г) буын шеміршектерінің кертілуі 7. РА ағымы:а) баяу өршитінб) тез өршитінв) өршудің байқалмауымен өтетін8. РА саусақтар мен фалангалардың тән өзгерістері:а) «морж жарғақ аяқтары»б) «аққу мойын»в) метакарпофалангалық буындардың шығып кетуі 9. РА кезіндегі бұлшықеттер:а) атрофияланадыб) өзгермейді10. РА диагностикалау критерийлері:а) таңғы құрысуб) буындардың асимметриялы зақымдалуыв) ауру басталғаннан соң 3 ай өткенде үдеріскекемінде 3 буыннын қатысуыг) әрдайым жоғары температура

Есеп №164 жастағы науқасты қол басыны дисталды фалангааралық буындарының ауыруы мен ісінуі, баспалдақпен

түскендегі тізе буындарының ауыруы мен қытырлауы, сол жақ тізе буынының ауырсынуы тыныштық күйде де басылмауы мазалайды. Таңертеңгі құрысу ұзақтығы 15 минут. Өзін 12 жылдан бері аурумын деп есептейді. Сауушы болып жұмыс істеген.

Объективті: дене салмағы артық. Жүрісі сау жағына қарай қисайып жүреді. Қолдың II және IV саусақтарының фалангааралық буындарының дисталды бөлігінде қабыну белгілерімен (ісіну, гиперемия) Геберден түйіндері байқалады. Тізе-сан буындарының қозғалысы шектелмеген. Сол жақ тізе асты буынын қолғалту симптомы оң. Қозғалған кезде тізе қақпағының ауырсынуы. Аздап бүгіп тұрған кезде аяқтары 1 минуттың ішінде ауырсынады.

Сіздің диагнозыңыз. 270

Сіздің тактикаңыз. Есеп №2

Науқас Ю. 81 жаста ревматологиялық бөлімшеге келесі шағымдармен мойынның, иықтардың, жамбас аймағының құрысуы мен ауырсынуы, бұлшықеттердің әлсіреуі, субфебрильді температураға шағымданып келді. 2-3 ай бойы ауырады.

Объективті: пальпацияда мойынның, иықтардың, жамбас аймағының ауырсынуы, қозғалысының айқын шектелуі.

Зерттеулері: ЖҚА – ЭТЖ 70 мм/сағ және креатинфосфокиназа деңгейі 7 есеге артқан. Науқастың айтуы бойынша 1 не 2 таблетка преднизолон ішкенде жағдайы бірден жақсара түседі. Рентгенологиялық сүйек-буын жүйесінде патологиялар анықталған жоқ.

Сіздің болжам диагнозыңыз.

1) Тақырыбы №30: Аралық бақылау (коллоквиум). «Қантты диабет».2) Мақсаты: Студенттерге қант диабетінің этологиясы мен патогенетикалық механизімін , қантты диабеті бар

науқастарды зерттеу әдістеріне үйрету. 3) Тапсырма:- СӨЖ тақырыбы бойынша әдебиет таңдау (каталогтармен, журналдармен, монографиялармен, сөздіктермен, оқу әдебиеттерімен, интернет мәліметтерімен жұмыс жасау)- сабақ тақырыбы бойынша конспект, презентация, көрнекті құралдар (буклеттер, интеллект карта) құрастыру- тест тапсырмаларын шешу- өздігінен 2 ситуациялық есеп және тақырып бойынша және 5 тест құрастыру.4) Орындау түрі: Тәжірибелік дағдылау, тесттер 5) СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (тапсырманы орындау талаптары):








271
















6) Тапсыру мерзімі: 15-апта7) Әдебиет:негізгі: 1. Мухин Н.А. Пропедевтика внутренних болезней: Учебник для вузов / Н.А.Мухин, В.С.Моисеев.-М.:ГЭОТАР-МЕД, 2004. 2. Внутренние болезни. В 2 т.:Учебник для вузов /Под ред. А.И. Мартынова, Н.А.Мухина, В.С.Моисеева, А.С. Галявича.-М.:ГЭОТАР- МЕД.,Т. 2.-2002.3. Внутренние болезни: Учебник в 2-х т./ Под ред. А.И.Мартынова, Н.А.Мухина, В.С.Моисеева.-М.:ГЭОТАР- МЕД., .-2004.4. А.Л. Гребенев. Пропедевтика внутренних болезней.- М.: Медицина.-2002. қосымша: 1.Палеев Н.П. Болезни органов дыхания. - М. : Медицина, 2000. 2.Григорьев П.Я., Яковенко Э.П. Клиническая гастроэнтерология. - М., 2001.3.Окороков А.Н.. Диагностика болезней внутренних органов: 4.Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 3:Диагностика болезней органов дыхания.- 2000.5.Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство /А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.5:Диагностика болезней системы крови. Диагностика болезней почек.-2002.

272

6.ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т.1:Диагностика болезней органов пищеварения.- 2002.7.ОкороковА.Н.. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 2:Диагностика ревматических и системных заболеваний соединительной ткани. Диагностика эндокринных заболеваний.- 2003.8.ОкороковА.Н. Диагностика болезней внутренних органов: Руководство/А.Н.Окороков.-М.:Мед. лит. Т. 9:Диагностика болезней сердца и сосудов.- 2005. 8) Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.): Аралық бақылау: (Тәжірибелік дағдылар, тесттер)Тәжірибелік дағдылар:

1. Жүрек демікпесі ұстамасы кезінде науқастың мәжбүрлік қалпы қалай аталады?2. Кардиогенді шоктың себебі не?3. Жүрек демікпесінің бронх демікпесінен айырмашылығы неде?

Тесттер:1.Ұстама тәрізді жөтелге тән патология:

f. тыныс жетіспеушілгіg. аллергиялық трахеобронхит h. брохоэктазиялық ауруi. іріңді созылмалы бронхитj. өкпе абсцессі

2. Ұзақ және тұрақты жөтелге тән патология:f. созылмалы бронхит g. брохоэктазиялық ауруh. жіті бронхитi. тыныс демікпесіj. плеврит

3. Сақтана жөтелу және дем алуға тән патология:f. жіті және созылмалы және өкпе түбі маңы пневонияg. интерстициальды және өкпе түбі маңы пневмонияh. өкпенің орталық рагіi. крупозды пневмония, құрғақ плеврит j. өкпе абсцессі және бронхоэктаздар

4. Түнгі жөтел көбіне: f. өкпе туберкулезінде g. ошақты пневмониядаh. өкпе абсцессіндеi. жедел бронхиттеj. крупозды пневмонияда

5. Дыбыссыз жөтелу мысалы:f. крупозды пневмонияg. өкпе рагі, плевритh. әлсіреген және жүдеген ауруларi. өкпе абсцессі, не бронхоэктаздарj. кавернозды туберкулез

6. Тыныс алуға байланысты кеуденің шаншып ауруы:f. крупозды пневмония, құрғақ плевритте g. өкпе эмфиземасында, пневмосклероздаh. интерстициальды пневмониядаi. жедел бронхиттеj. өкпенің орталық рагінде

7. Ұстамалы жөтел, жабысқақ қиын бөлінетін қақырық тән патология:f. өкпе рагі, туберкулезіg. тыныс демікпесі h. өкпе абсцессіне брохоэктазыi. пневмосклероз, өкпе эмфиземасыj. ошақты не крупозды пневмонияда

8. Тәулігіне мол, 200 – 300 мл – ге дейін іріңді қақырық бөлу:f. өкпе эмфиземасы, пневмосклероздаg. тыныс демікпесінде

273

h. ошақты не крупозды пневмониядаi. іріңді обструктивті бронхиттеj. бронхоэктаздық ауруда

9. Қақырық бөлу ... патологиясына тән емес.f. өкпе эмфиземасы, пневмосклероз g. ошақты не крупозды пневмонияh. тыныс демікпесіi. іріңді обструктивті бронхиттеj. өкпе гангрена

10. Тот түстес қақырық бөлу:f. өкпе рагіндеg. крупозды пневмонияда h. бронхоэктазиялық аурудаi. созылмалы бронхиттеj. өкпе гангренасында

11.Ревматоидты артритке тән:f. құрысу сипатының ұзақтығы (1сағаттан аса) g. зақымданған буындардың ісінуіh. буындардың зақымдануының симметриялығыi. буындарда, бұлшықеттерде таңертеңгілік құрысудың болуы j. Буындардың зақымдануының асимметриялығы 12.Ревматоидты артрит диагностикасында мәні жоқ:

f. синовиалды сұйықтықта цитоздың жоғарылауы g. у-глобулинемия және ЭТЖ жоғарылауыh. синовиалды сұйықтықта рагоциттердің табылуыi. ревматоидты фактордың табыладыj. фосфолипидтерге антидененің табылуы

13. Ревматоидты артритте ерте зақымданатын буындар:f. тізе g. шынтақ h. омыртқа i. сегізкөз-мықындық j. алақан буындарының проксималды фалангоаралық буындары

14. РА кезінде қандағы ревматоидты фактор:f. барлық жағдайда табылмайдыg. әрқашанда табылады h. анықталмайды i. әрқашан қалыптыj. әрқашан жоғары

1 5. РА кезінде ЭТЖf. әрқашан жоғарыg. ереже бойынша жоғарыh. әрқашан төменi. ереже бойынша төменj. әрқашан қалыпты

16. РФ сипаты:f. макроглобулин;g. агрегацияланған альбуминге антиденеh. простагландин.i. Ғс-фрагментке агрегациялық ІqМ антидене түзілуі j. микроглобулин

17. РА дамуының генетикалың факторына:f. гендік аппараттағы молекулярлық бұзылыстар +g. хромосомалық аномалияларh. НЬА факторыi. ішкі мүшелердің ауруларыj. ірі ұрық

1 8. РА кезінде ауырсыну сипаты:f. кезеңділікg. тұрақтыh. «ұшқыштық»

274

i. асимметриялықj. үдемелі

19. РА кезінде міндетті түрде үдеріске ұшырайтын ... .f. аяқ-қолдардың ұсақ буындары g. омыртқа буындарыh. аяқ-қолдардың ірі буындары i. бір буынj. тек қана аяқ буындары

20. РА кезінде рентгенологиялық зерттеуде анықталады:f. остеофиттер, буын шеміршегінің жегіленуі g. диффузды остеопорозh. буынаралық сүйектердің ошақты остеопорозы (алақан тәрізді остеопороз) i. буындық тофустарj. буын шелінің тарылуы

«Қантты диабет»Сұрақтар:1.Қалыпты жағдайда қандағы қанттын көлемі?2.Қантты диабетке алып келетін қауіп факторлары?3.Қант дибетінің қандай түрлерін білесіз және олардын айырмашылығы?Тесттер:1.Қай секрецияның бұзылысы қант диабетіне алып келеді?

d) беткей секрецияныңe) ішкі секрецияныңf) сыртқы секреции

1. Инсулинді асқазан асты безінде не шығарады:e) лангерганс аралшығыf) асқазан асты безінің құйрығыg) асқазан асты безінің басыh) асқазан асты безінің денесі

3. Сау адамның қанындағы кантты анықтау ( Хаггедон әдісі) :e) 4,4-6,6 ммоль/лf) 3,3-5,5 ммоль/лg) 2,8-5,8 ммоль/лd) 4,0-6,0 ммоль/л

4.Инсулин көмірсуларды қай түрде жинақтауды стимулияциялайды:f) глюкозаg) лактозаh) гликогенi) сахарозаj) глюкозаминогликандар

5. Инсулин стимуляциясын шақырмайды:e) гликогендердің бауырда синтезделуінf) глюконеогенездіg) қанда қанттың қөлемінің төмендеуінh) ақуыз синтезделуінің стимуляциясын

6. Қаңқа бұлшықеттерінде дамитын инсулиннің басты эффектіне жатқызуға болады мынадан басқасын:f) қант қайта өңделуінің күшеюіg) гликогендер түзілуінің күшеюіh) май қышқылдары құрылуының күшеюіi) усиление утилизации аминокислотj) ақуыз синтезделуінің күшеюі

7. Қант диабетімен көп жылдар бойы ауыратын науқастарда соқырлық дамуының бірден бір себебі:а) глаукомаб) катарактав) пролиферацияланған ретинопатия г) көру нервтерінің атрофиясыд) автономды нейропатия8. Науқас 30 жаста, қант диабетінің 1 түрімен аурады. Инсулин енгізгеннен кейін 3 сағаттан соң ксматозды қалыпта табылған.Бірінші орында қандай шара қолдану қажет?:а) ЭКГға түсіруб) 5% глюкоза ерітіндісін енгізу

275

в) инсулин енгізу ( 10-20 бірлік)9. Диабеттік кетацидозда аталған бұзылыстардың барлығы анықталады, мынадан басқасы:а) шеткерлік қанттын жиналуының бұзылысы б) протеолиздің жоғарылауыв) липолиздің төмендеуіг) диурездің жоғарылауыд) буферлік негіздің жетіспеуінің жоғарылауы10. Инсулинді дайындауға қай жанурдың асқазан асты безі шикізат болып табылады:а) бұқа,шошқаныңб) киттердіңв) қойлардыңг) аттардың

д) түйелердіңЕсеп № 1

Науқас 47 жаста, жалпы өршуші бұлшық еттің әлсіздігі, бетінің, қолдарының, кейде денесі түгелімен ісінуі, шаштарының түсуі, жыныстық функцияларының бұзылысы, дауыс тембірінің жіңішке болып өзгеруі, есту қабілетінің төмендеуі. Объективті: науқас адинамикалы, мәңгіреу, терісі бозғылт-сары түсті, ұстағанда салқын, беті ісінкі, қабақтары шығыңқы. Аяқ қолдары ісінген. Шашы күңгірт, сынғыш, түскіш, қаста да. Сөйлеуі баяулаған. Даусы бәсең, қатаң. Есте сақтау қабілетінің төмендеуі мен өзі-өзіне сын қояалмауы көзге түседі. Мұрынмен дем алуы қиындаған, өкпесінде тыныс әлсізденген.Жүрек тондары тұйықталған, экстрасистолалар (15-20 сағатына). АҚҚ 100/60 мм.сын.бағ. Миопатия, бұлшықеттік күштің төмендеуі, нейропатия көрінеді. Қанда Т 3, Т4 құрамы төмендеген.Диагноз қойыңыз.Ем тағайындаңыз.Жауабы: Орта дәрежелі біріншілік гипотиреоз. Емі α-тироксин 100-125 мкг тәулігіне 1 рет,тәуліктік мөлшерін күнделікті Т4,Т3 қарай, әр 4 аптада 25-50мкгға ұлғайтып отырамыз, қалқанша безі жетіспеушілігінің толық компенсация сатысына дейін.

Есеп № 2 Жедел жәрдеммен науқас естүссіз жағдайда түскен. Объективті: дене температурасының төмендеуі, тері қабаттарының құрғақ және бос болуы, көз алмаларының тонының төмендеуі, терең шулы дем, Куссмауль демі, ауыздан ацетон исі шығады, пульс төмен және жиі, АҚҚ төмендеген. Лабораторлы: гипергликемия (22 м моль/л –глюкоза), нетрофилдер, лейкоцитоз (лейкоциттер-30 мың./1 мкл), креатинин мочевинасында кетон денелерінің құрамының жоғарылауы, зәрде глюкозурия байқалады.Жауабы: кетаацидозды кома.

276



Мамандық: 5В110400 «Медициналық-профилактикалық іс»Пән: Клиникалық медицинаға кіріспе

Пән бойынша білімін, іскерлігін және дағдыларын

бақылаушы - өлшегіш құралдар

277

КУРС: 3


Сынақ, емтихан сұрақтары27. Ауруды қалай анықтауға болады?28. Аурудың симптомдары дегеніміз не?29. Қандай симптомдар субьективтіге жатады?30. Қандай симптомдар обьективтіге жатады?31. Науқасты сұрастыру барысында нені анықтаймыз?32. Диагностикалық зерттеу әдістері қалай бөлінеді?33. Науқасты тексерудің негізгі клиникалық әдістерін атаңыз.34. Науқасты тексерудің қосымша клиникалық әдістерін атаңыз.35. Пассивті қалып дегеніміз не?36. Белсенді қалып дегеніміз не?37. Мәжбүрлі қалып дегеніміз не?38. Сананың бұзылу деңгейлерін атаңыз.39. Дене конституциясына түсінік беріңіз.40. Тері жабындысы қалай өзгеруі мүмкін?41. Жалпы қарауды жүргізу әдістемесі.42. Науқастың жалпы жағдайын бағалау.43. Сананың бұзылу түрлері.44. Науқастың төсектегі қалпы.45. Дене бітімінің түрлері.46. Науқастың тері жабындысының жағайына баға беру.47. Шаш пен түкті жабындылардың өзгеруі.48. Тері асты май қабатының даму дәрежесін анықтау.49. Шеткері лимфа түйіндерін тексеру.50. Шеткері ісінулерді анықтау.51. Бұлшықеттің даму деңгейі мен күшін зерттеу.52. Буындарды зерттеу.53. Бронхөкпелік патологиялары бар науқастар қандай шағым білдіреді?

278

54. Олардың пайда болу механизмі және әр шағымның сипаттамасы.55. Қарау жүргізудің кезеңділігі мен анықталған ауытқулардың түсіндірмесі.56. Кеуде қуысының түрлерін атаңыз.57. Тыныс алу түрлері.58. Тыныс алу мүшелері аурулары кезіндегі тыныс алу ырғағының, жиілігінің, тереңдігінің бұзылуы.59. Кеуде қуысын пальпациялаудың диагностикалық маңызы.60. Кеуде қуысын пальпациялау әдістемесі. 61. Кеуде қуысының резистенттіліг туралы түсінік, өзгеру себептері.62. Дауыс дірілі туралы түсінік, өзгеру себептері. 63. Перкуссияны физикалық негіздері.64. Перкуссияның ережесі мен жүргізу техникасы.65. Перкуссияның түрлері.66. Кеуде қуысының топографиялық сызықтары және қабырғаларды санаудың шамалау нүктелері.67. Топографиялық перкуссияны жүргізу ережесі, өкпе шекараларын анықтау.68. Өкпенің қалыпты шекаралары.69. Тыныс алу мүшелері ауруларындағы өкпе үстіндегі перкуторлы дыбыстың нұсқалары.70. Өкпе тінінің ауаға толуының жоғарылауында перкуторлы дыбыстың өзгеруі.71. Өкпе тінінің тығыздалуында перкуторлы дыбыстың өзгеруі.72. Өкпе тінінде қуыс пайда болғанда перкуторлы дыбыстың өзгеруі.73. Өкпе тінінде сұйықтық жиналуында перкуторлы дыбыстың өзгеруі.74. Стетоскоп және фонендоскоптың құрылысы. 75. Негізгі тыныс шуларының пайда болу механизмі.76. Тыныс шуларының физиологиялық өзгерістері.77. Өкпе тінінің ошақты тығыздалу синдромы немен байланысты?78. Өкпе тінінің тығыздалу синдромы бар науқастар қандай шағымдар білдіреді?79. Өкпе тінінде қуыс пайда болу синдромы немен байланысты?80. Өкпе тінінде қуыс пайда болу синдромы бар науқастар қандай шағымдар білдіреді?81. Қандай жағдайларда плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромы байқалады?82. Транссудат деген не?83. Экссудат деген не?58. Плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромына қандай белгілер тән?59. Плевра қуысында сұйықтық жиналу синдромының рентгенологиялық белгілерін атаңыз.60. Қандай жағдайларда плевра қуысында ауа жиналу синдромы байқалады?61. Плевра қуысында ауа жиналу синдромын рентгенологиялық тексеруде не анықталады?62. Бронхофония, әдістемесі және техникасы, анықтамасы. Жүргізу тәртібі. Диагностикалық маңызы.63. Өкпе тінінің тығыздалу, бронхтық өткізгіштіктің бұзылуы, плевра қуысында сұйықтық пен ауаның болуы синдромдарын тудыратын себептер. 64. Аталған синдромдарда туындайтын негізгі клиникалық көріністері, симптомдары:

А) шағымдары (ентігу, тұншығу), сипаттамасы.Б) қарау осмотра, пальпация, перкуссия, аускультация мәліметтері.

65. Объективті тексеру мәліметтері.66. Қосымша тексеру әдістері: рентгенографиялық әдіс, спирография.67. Аталған синдромды туындауынан дамыған ауруға сай емдеу принциптері.68. Тамырларды қарау және пальпациялау әдістерімен тексеру.69. Пульстік толқынның таралуы немен байланысты?70. Пульстік толқынның таралу жылдамдығы.71. Тамырлардың пальпациясы.72. Сфигмография, анықтамасы және қасиеттері.73. Сфигмографияның түрлері: тіке және көлемді.74. Артериалды пульстің қасиеттері.75. Везикулярлы тыныстың капиллярлық өзгерісін тексеру: әлсіреуі және күшеюі.76. Көктамыр пульсін тексеру. Флебография.77. Артериалды гипертензия туралы түсінік.78. Артериалды қысымның физиологиялық тербелісі.79. Қалыпты сфигмограмманың құрылымы.80. Капилляроскопия әдістері.

279

81. Жүрек-қантамыр патологиялары бар науқастар қандай шағымдар білдіреді?82. Әр шағымның пайда болу механизмі мен сипаттамасы.83. Қарауды жүргізу кезеңділігі мен анықталған ауытқуларды талдау.84. Артерия, көктамырдың құрылысы.85. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастарды жалпы және жергілікті қарау анықталатын жиі

байқалатын симптомдарын белгілеу. 86. Жүрек-қантамыр жүйесінің ауруларындағы шағымдары және олардың пайда болу механизмі.87. Анамнезді жинауда науқастардан нені анықтау қажет.88. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастарын жалпы қараудың қандай ерекшеліктері тән.89. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастардың анамнезін жинау ерекшелігі. 90. Коронарлы қанайналымның физиологиясы. 91. Коронарлы жеткіліксіздік туралы түсінік және анықтамасы.92. Жүрек жеткіліксіздігі туралы түсінік және анықтамасы.93. Қандай патологиялардың түрлерінде миокардты біріншілік зақымдайтын және ондағы зат алмасуын

бұзатын, аурулармен байланысты жүрек жеткіліксіздігі байқалады?94. Қандай патологиялардың түрлерінде жүректің өзінде немесе қанайналымындағы патологияларда

туындайтын миокардтың жүктемесімен және зорығуымен байланысты жүрек жеткіліксіздігі байқалады?95. Қандай жағдайларда сол қарыншаның жүктемесі байқалады?96. Қандай жағдайларда оң қарыншаның жүктемесі байқалады?97. Қандай жағдайларда екі қарыншаның да жүктемесі байқалады?98. Жіті жүрек жеткіліксіздігі қашан дамуы мүмкін?99. Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі қалай дамиды?100. Айқын жүрек жеткіліксіздігінде қандай гемодинамикалық өзгерістер байқалады? 101. Қанайналым жеткіліксіздігінің клиникалық көріністерін атаңыз.102. Жүрек жеткіліксіздігінің симптомдары. 103. Жүрек жеткіліксіздігінің диагностикалық әдістері.104. Жүрек демікпесі кезіндегі шұғыл көмек көрсетудің принциптері.105. Өкпе ісінуі кезіндегі шұғыл көмек көрсетудің принциптері.106. Асқорыту жүйесінің анатомиясы және физиологиясы.107. Асқорыту жүйесінің аурулары бар науқастардың негізгі және қосымша шағымдары108. Асқорыту жүйесінің аурулары бар науқастардың анамнезін жинауда нені анықтау керек? 109. Науқасты жалпы қарағанда неге көңіл аудару керек?110. Ауыз қуысын қараудың диагностикалық маңызы.111. Іш аймағының топографиялық сызықтары.112. Іш формасының өзгеруінің себептері.113. Дисфагия, асқазан және ішек диспепсиясы мен ішектен қан кету синдромдары.114. Құрсақ қуысы мүшелерінің алдыңғы құрсақ қуысына проекциясы.115. Асқорыту жүйелері ауруларындағы белгілердің диагностикалық маңызы. 116. Ішті қарау әдістемесі, беткейлік ориентациялық және терең сырғымалы пальпациясы, бауыр мен

талақтың пальпациясы. 117. Шеменді анықтау.118. Алынған мәліметтерді талдау.119. Тексеру нәтижелерін дұрыс толтыру.120. Іштің топографиялық аймақтары.121. Асқазан – ішек жолының ауруларындағы негізгі шағымдары.122. Асқазан – ішек жолының аурулары бар науқастарға сұрастыру жүргізу.123. Ішті қарау әдістемесі, беткейлі және терең сырғымалы пальпацияның әдістемесі, бауыр мен талақ

пальпациясы.124. Ішек диспепсиясы, ішектен қан кетудің негізгі белгілерін анықтау.125. Ішек диспепсиясы және ішектен қан кетуге алып келетін себептер.126. Осы синдромдарды анықтау әдістері.127. Алынған мәліметтерді интерпретациялау.128. Тексеру нәтижелерін дұрыс толтыру.129. Ішек аурулары бар науқастардың айтатын шағымдары.130. Несеп шығару жүйесінің анатомиясы және физиологиясы.131. Нефронның құрылысы.

280

132. Бүйректердің функциясы.133. Іштің топографиялық аймақтары.134. Бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастарды сұрастыру.135. Жалпы қарау және бүйрек аймағын қарау әдістемесі.136. Перкуссия әдістемесі: соққылау әдісі, Пастернацкий әдісі. 137. Несеп шығару жүйесі ауруларының негізгі белгілерін анықтау.138. Несептік синдромы бар науқастарды жалпы қарау әдістемесі.139. Нефротикалық синдромы бар науқастарды жалпы қарау әдістемесі. 140. Бүйрек жеткіліксіздігі синдромы бар науқастарды жалпы қарау әдістемесі. 141. Несептік синдромының негізгі белгілері.142. Нефротикалық синдромының негізгі белгілері.143. Бүйрек жеткіліксіздігі синдромының негізгі белгілері.144. Дизурия, бүйрек жеткіліксіздігінің дизуриялық өзгерістерінің диагностикалық маңызы. 145. Гематурия түрлері, диагностикалық маңызы.146. Эндокринді жүйе аурулары бар науқастардың негізгі және қосымша шағымдары147. Эндокринді жүйе аурулары бар науқастарға қарау жүргізудің әдістемесі148. Лимфа түйіндерін пальпациялау149. Талақтың перкуссиясы мен пальпациясы150. ҚД кезіндегі липидті алмасудың бұзылысы.151. ҚД кезіндегі ақуыздық алмасудың бұзылысы.152. Зертханалық-аспаптық зерттеудің негізгі әдістері.153. Ұйқы безінің негізгі қызметі.154. ҚД жіктелуі.155. ҚД клиникалық көрінісі. Ауыз қуысының зақымдалуы.156. ҚД анықтау әдістері.157. ҚД емдеу принциптері - инсулинотерапия, қантты төмендететін пероральді дәрілермен емдеу.158. Диабеттік гипер- және гипогликемиялық комаларды анықтау және дәрігерге дейінгі алғашқы көмек.159. Қант диабеті және тиреотоксикозбен ауыратын науқастарды клиникалық тексеру, алынған

мәліметтерді талдау160. Зертханалық-аспаптық зерттеу әдістерінің нәтижелері.161. ДТЗ этиологиясы.162. Патогенезі. Жүйке жарақатының рөлі.163. Клиникасы.164. Қалқанша безінің пальпациясы.165. Тиреотоксикозды зертханалық және аспаптық диагностикалау.166. Дифференциалды диагноз.167. Емдеу принциптері.168. Ағзадағы йод алмасуы.169. Кеуде қуысы мүшелерінің анатомиялық құрылысы.170. Кеуде қуысы мүшелерінің топографиялық анатомиясы.171. Тыныс алу мүшелерінің физиологиясы.172. Пневмонияның (крупозды, ошақты) этиологиясы мен патогенезі.173. Пневмонияның бастаушы синдромдары. 174. Өкпе тінінің тығыздалу синдромының перкуторлы белгілері.175. Өкпе тінінің тығыздалу синдромының аускультативті белгілері.176. Үдеріс кезеңіне қарай крупозды пневмонияның аускультативті белгілері.177. Пневмонияның мүмкін асқынулары.178. Пневмонияны анықтаудың параклиникалық әдістері, зертханалық әдістер, қанды, қақырықты

тексеру, бронхоскопиялық, рентгенологиялық әдістер, сыртқы тыныс қызметін - спирография, пикфлоуметрия арқылы анықтау.

179. Пневмония кезіндегі қанды зертханалық тексеру әдістері.180. Пневмония кезіндегі қақырықты зертханалық тексеру әдістері.181. Пневмонияның аспаптық анықтау: бронхоскопиялық, рентгенологиялық әдістер.182. Сыртқы тыныс қызметін анықтау - спирография, пикфлоуметрия әдістері.183. Антибактериалды дәрілермен емдеу әдісі.184. Жүректің ишемиялық ауруы синдромын (стенокардия, миокард инфакті) анықтау.

281

185. Атеросклероз туралы түсінік. 186. Негізгі этиологиялық факторлары. 187. ЖИА негізгі белгілері. 188. Жүректің ишемиялық ауруы, атеросклероздың даму механизмі. 189. Жүректің ишемиялық ауруының диагностикасын – бұл патологияға қолданылатын негізгі

препараттар. 190. Стенокардияны емдеуге арналған препараттардың топтары. 191. Жүрек-тамыр жүйесін қарау, пальпация, перкуссия, аускультация жүргізу.192. Жүректің ишемиялық ауруының анықтамасы.193. Стенокардияның анықтамасы.194. Миокард инфарктінің анықтамасы. 195. Жүректің ишемиялық ауруына алып келетін себептер. 196. Жүректің ишемиялық ауруының қауіп факторы.197. Атеросклероз, анықтамасы, себептері, диагностикалау әдістері. 198. Жүректің ишемиялық ауруының симптомдары (ЖИА кезіндегі ауру ерекшеліктері).199. Жүректің ишемиялық ауруының диагностикасы (ЭКГ белгілері, ферменттері). 200. Стенокардия кезіндегі шұғыл көмек.201. Миокард инфаркті кезіндегі шұғыл көмек.202. Жүрек-тамыр жүйесінің анатомиясы.203. Жүрек-тамыр жүйесінің физиологиясы.204. Үлкен қан айналым шеңберінің гемодинамикасы.205. Кіші қан айналым шеңберінің гемодинамикасы.206. Коронарлы қанайналым.207. Артериялық гипертония дегеніміз не?208. Артериялық гипертония алып келетін себептер.209. Негізгі этиологиялық факторлар.210. Артериялық гипертонияның қауіп факторлары.211. Артериялық гипертонияның даму патогенезі. 212. АГ жіктелуі.213. Артериялық гипертонияның симптомдары.214. Артериялық гипертонияның диагностикасы.215. Артериялық гипертонияның ЭКГ белгілері.216. Ойық жара ауруының анықтамасы, этиологиясы мен патогенезі.217. Ойық жара ауруының қазіргі жіктелуі.218. Ойық жара ауруының негізгі клинико-экдоскопиялық және морфологиялық белгілері.219. Helicobacter pylori-ді анықтау әдістері.220. Ойық жара ауруының асқынуы. 221. Зертханалық-аспаптық диагностика.222. Ойық жара ауруын заманауи емдеу принциптері және алдын алу, антигелико-бактерлы терапия

сызбасы.223. Асқазан мен ұлтабардың анатомиясы мен топографиясы.224. Асқазан функциялары.225. Асқазанның қышқыл түзуші қызметінің ерекшеліктері. 226. Шырышты қабаттың морфологиясы.227. Асқазанның пальпациясы (бимануалды әдіспен).228. ЖҚА маңызы.229. Копрограмма өзгерістері; Грегерсен реакциясы.230. Helicobacter pylori-ді анықтау әдістері231. Асқазанның қышқыл түзуші қызметін бағалау (интрагастралды рН-метрия).232. Жіті және созылмалы ойық жараның эндоскопиялық көрінісі.233. Рентгенологиялық зерттеу әдістерінің маңызы. 234. Ойық жара ауруын емдеу әдістері.235. Ойық жара ауруын емдеуге қолданылатын дәрілердің негізгі топтары.236. Ойық жараға қарсы терапияның заманауи сызбасы.237. Ойық жара ауруының профилактикасы.238. Ойық жара ауруының болжамы мен аяқталуы, асқынулары. Дәрігерлік тактика.

282

239. Өт қабы мен ұйқы безінің анатомиясы, физиологиясы.240. Өт қабы мен ұйқы безінің физиологиялық ерекшеліктері.241. Ұйқы безінің сыртқы және ішкі секрециялық қызметі.242. Өт қабы мен ұйқы безімен ауырған науқастарды сұрастыру және қарау.243. Өт қабы мен ұйқы безін пальпациялау.244. Зертханалық-аспаптық зерттеу әдістері.245. Өт қабын рентгенологиялық зерттеу.246. Холецистография, сцинтиграфия және т.б. зерттеу әдістері туралы түсінік.247. Өт қабының қабыну синдромы, себептері, симптомдары, олардың механизмі. 248. Ұйқы безінің қабыну синдромы, себептері, симптомдары, олардың механизмі.

Тәжірибелік дағдылар тізбесі1. Науқасты сұрастыру. 2. Науқасқа дұрыс, кезеңді жалпы қарауды жүргізу. 3. Науқасты ауру тарихы сызбасы бойынша сұрастыруды жүргізу.4. Науқастың кеуде қуысын қарауды жүргізу.5. Науқастың дене бітімінің түрін анықтау.6. Тыныс алу түрін, жиілігін және ырғағын анықтау.7. Кеуде қуысын пальпациялау.8. Кеуде қуысына топографиялық сызықтарды (оң жақ және сол жақ): алдыңғы ортаңғы, төс, төс маңы,

бұғана ортаңғы, қолтық асты, жауырын, омыртқа маңы және артқы ортаңғы (омыртқаның сүйір өсінділері бойынан) жүргізу.

9. Өкпеге салыстырмалы перкуссия жүргізу.10. Өкпеге топографиялық перкуссия жүргізу.11. Өкпенің төменгі шекарасын анықтау.12. Өпкенің экскурсиясын анықтау.13. Кренинг алаңының шекараларын анықтау.14. Өкпе ұшының биіктігін оң және сол жақтан анықтау.15. Тыныс алу мүшелері патологияларының әртүрлі түрлерінің диагностикалық аускультативті белгілерін

ажырату.16. Тыныс жеткіліксіздігінің жасырын және анық белгілерін анықтау.17. Жалпы қақырық аназизін талдау.18. Қақырықты бактериологиялық егу мәліметтерін талдау.19. Плевра сұйықтығын зерттеу мәліметтерін талдау. 20. Спирография мәліметтерін талдау. 21. Спирометрия мәліметтерін талдау.

283

22. Пикфлоуметрия мәліметтерін талдау. 23. Көкірек қуысы рентгенографиясының мәліметтерін талдау. 24. Аускультацияда анықталған мәліметтерін талдау. 25. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастарға сұрастыру жүргізу.26. Анамнезінен аурудың басталуын, нашарлау жиілігін, себептерін және оның туындау жағдайларын

анықтау.27. Өмір тарихынан бастан өткерген ауруларын, өмір сүру және жұмыс жағдайларын, «зиянды әдеттерін»,

тұқым қуалаушылық бейімділігін, эндокринді бұзылыстарын, климаттық-ауа райылық жағдайлардың әсерін анықтау.

28. Патологиялық эпигастралды пульсацияны физиологиялықтан айырмашылығын ажырату.29. Тамырлардың пальпациясын: шынтақ, самай, ұйқы, тобық артерияларын, тізе асты, сан, бұғана асты.30. Жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары бар науқастардың мәжбүрлі қалпының нұсқаларын сипаттау.31. Артериалды гипертензиясы бар науқастарға сұрастыру жүргізу.32. Артериалды гипертониясы бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтау. 33. Жіті және созылмалы жүрек (солқарыншалық және оңқарыншалық) жеткіліксіздігі, жіті қантамыр

жеткіліксіздігі (талу, коллапс, шок) бар науқасқа сұрастыру жүргізу. 34. Жіті және созылмалы жүрек (солқарыншалық және оңқарыншалық) жеткіліксіздігі бар науқастардың

диагностикалық белгілерін анықтау. 35. Клиникалық белгілеріне қарай аталған патологияның бар екендігін белгілеу.36. Коронарлық жеткіліксіздігіне (стенокардия, инфаркт) тән белгілерді анықтау. 37. Артериалды гипертонияға тән белгілерді анықтау. 38. Жүрек жеткіліксіздігіне тән белгілерді анықтау. 39. Коронарлы жеткіліксіздікке алып келетін себептерді бекіту.40. Артериалды гипертонияға алып келетін себептерді бекіту.41. Жүрек жеткіліксіздігіне алып келетін себептерді бекіту. 42. Ішті қарау әдістемесі, беткейлік ориентациялық және терең сырғымалы пальпациясы, бауыр мен

талақтың пальпациясы. 43. Шеменді анықтау.44. Асқазан аурулары бар науқастардың шағымын дұрыс және кезеңді түрде анықтау.45. Асқазан аурулары бар науқастардың шағымдарын нақтылап, негізгі және қосымшасын ажырату.46. Ішек аурулары бар науқастардың шағымын дұрыс және кезеңді түрде анықтау.47. Ішек аурулары бар науқастардың шағымдарын нақтылап, негізгі және қосымшасын ажырату.48. Бауыры ауыратын науқастардың ауру тарихын дұрыс жинау.49. Жалпы қарағанда бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастарға тән белгілерді анықтауды

үйрену. 50. Бүйрекке пальпация жүргізе білу, бүйректердің түсу деңгейін анықтау.51. Несеп анализдерінің (жалпы, Зимницкий, Нечипоренко бойынша) нәтижелерін талдау.52. Эндокринді жүйе мүшелеріне тән аурулардың шағымдарын анықтауды үйрену.53. Эндокринді жүйе мүшелеріне тән аурулардың симптомдарын жалпы қарау арқылы анықтауды үйрену.54. Қалқанша безін пальпациялау әдістемесін игеру.55. Жалпы қан, қақырық талдауының, бронхоскопиялық, рентгенологиялық әдістері, сыртқы тыныс

қызметін - спирография, пикфлоуметрия арқылы анықтау мәліметтерін интерпретациялау.56. ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) бар болуын клиникалық белгілеріне қарай бекіту.57. ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) тән белгілерді анықтау.58. Артериялық гипертензиялық синдромы бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтауды үйрену. 59. Артериалды қысымды өлшеу әдістерін үйрену. 60. Асқазан ойық жара ауруы бар науқастарды зерттеу әдістерін меңгеру.61. Ұлтабардың ойық жара ауруы бар науқастарды зерттеу әдістерін меңгеру.62. ЭФГДС, асқазанішілік рН-метрия мәліметтерін талдау. 63. Шырышты қабаттың биоптаттарын гистологиялық зерттеу, Helicobacter pylori-ді анықтау әдістерінің

мәліметтерін талдау.64. Ұйқы безі мен өт жолдарын пальпациялау әдісіне, өт жолдары мен ұйқы безінің ауруларын

зертханалық және аспаптық зерттеуге үйрету.65. Созылмалы холецистит және панкреатиті бар науқастарды диагностикалау әдісін меңгеру.66. Қанның биохимиялық анализдерін, бауыр, өт жолы және ұйқы безінің УДЗ нәтижелерін талдау.

284

67. Клиникалық белгілеріне қарай аталған патологияның бар екендігін белгілеу.68. Коронарлық жеткіліксіздігіне (стенокардия, инфаркт) тән белгілерді анықтау. 69. Артериалды гипертонияға тән белгілерді анықтау. 70. Жүрек жеткіліксіздігіне тән белгілерді анықтау. 71. Коронарлы жеткіліксіздікке алып келетін себептерді бекіту.72. Артериалды гипертонияға алып келетін себептерді бекіту.73. Жүрек жеткіліксіздігіне алып келетін себептерді бекіту. 74. Ішті қарау әдістемесі, беткейлік ориентациялық және терең сырғымалы пальпациясы, бауыр мен

талақтың пальпациясы. 75. Шеменді анықтау.76. Асқазан аурулары бар науқастардың шағымын дұрыс және кезеңді түрде анықтау.77. Асқазан аурулары бар науқастардың шағымдарын нақтылап, негізгі және қосымшасын ажырату.78. Ішек аурулары бар науқастардың шағымын дұрыс және кезеңді түрде анықтау.79. Ішек аурулары бар науқастардың шағымдарын нақтылап, негізгі және қосымшасын ажырату.80. Бауыры ауыратын науқастардың ауру тарихын дұрыс жинау.81. Жалпы қарағанда бүйрек және несеп шығару жүйесі аурулары бар науқастарға тән белгілерді анықтауды

үйрену. 82. Бүйрекке пальпация жүргізе білу, бүйректердің түсу деңгейін анықтау.83. Несеп анализдерінің (жалпы, Зимницкий, Нечипоренко бойынша) нәтижелерін талдау.84. Эндокринді жүйе мүшелеріне тән аурулардың шағымдарын анықтауды үйрену.85. Эндокринді жүйе мүшелеріне тән аурулардың симптомдарын жалпы қарау арқылы анықтауды үйрену.86. Қалқанша безін пальпациялау әдістемесін игеру.87. Жалпы қан, қақырық талдауының, бронхоскопиялық, рентгенологиялық әдістері, сыртқы тыныс

қызметін - спирография, пикфлоуметрия арқылы анықтау мәліметтерін интерпретациялау.88. ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) бар болуын клиникалық белгілеріне қарай бекіту.89. ЖИА (миокард инфаркті, стенокардия) тән белгілерді анықтау.90. Артериялық гипертензиялық синдромы бар науқастардың диагностикалық белгілерін анықтауды үйрену. 91. Артериалды қысымды өлшеу әдістерін үйрену. 92. Асқазан ойық жара ауруы бар науқастарды зерттеу әдістерін меңгеру.93. Ұлтабардың ойық жара ауруы бар науқастарды зерттеу әдістерін меңгеру.94. ЭФГДС, асқазанішілік рН-метрия мәліметтерін талдау. 95. Шырышты қабаттың биоптаттарын гистологиялық зерттеу, Helicobacter pylori-ді анықтау әдістерінің

мәліметтерін талдау.96. Ұйқы безі мен өт жолдарын пальпациялау әдісіне, өт жолдары мен ұйқы безінің ауруларын

зертханалық және аспаптық зерттеуге үйрету.97. Созылмалы холецистит және панкреатиті бар науқастарды диагностикалау әдісін меңгеру.98. Қанның биохимиялық анализдерін, бауыр, өт жолы және ұйқы безінің УДЗ нәтижелерін талдау.

Жағдайлық есептерЕсеп № 1

Науқас ұйықтап жатыр, тынысы терең, сырылды. Оны ояту мүмкін емес. Ине егуде – қолын тартады.Науқаста қандай жағдай? Бұл қандай жүйелер мен мүшелердің ауруларында байқалады?

Есеп № 2Науқастың беті көгерген, көздері тереңге енген, қарашықтары бұлыңғыр, бет әлпеті салбыраған,

мұрны тіктелген, беті мұздай терімен жабылған. Аталған симптомокешенді кім сипаттаған? Бұл қандай ауруға тән?

Есеп № 3Науқас екі қолымен төсекке сүйеніп отыр, аяқтары салбырап түскен. Айқын акроцианоз байқалады.

Анасарка. Науқастың оытрған қалпы қалай аталады? Ол қандай жүйенің ауруларын тән?

Есеп № 4Науқастың тері асты май қабаты кіндік аймағында 6 см.Тері асты май қабатының даму дәрежесі қандай? (қанағаттанарлық, жақсы, нашар)

285

Мұндай жағдай қалай аталады?Есеп № 5

Науқас С., 45 жаста, терапиялық бөлімшеге тұншығу ұстамасымен келіп түсті. Обьективті: жағдайы орта ауырлықта, есі анық, айқын акроцианоз байқалады. Өкпеде ысқырықты құрғақ сырылдар, экспираторлы ентігу. Жүрек тондары тұйықталған, ырғақты. Зертханалық: қақырық анализінде үлкен көлемде эозинофилдер, Шарко-Лейден кристалдар, Куршман шиыршықтары.

Сұрақтар:Бұл қай ауруға тән?Диагнозды анықтау үшін тағы қандай қосымша тексерулер қажет?

Есеп № 6Науқас Ж., 28 жаста, терапиялық бөлімшеге дене температурасының 390С –қа дейін көтерілуі, жөтел,

ентігу, айқын әлсіздік шағымдарымен келіп түсті. Обьективті: жағдайы ауыр, есі анық, тері беткейлері бозарған. Өкпеде әлсіз везикулярлы тыныс, оң жақ өкпеде ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі. ТАЖ – 26 рет минутына. Жүрек тондары тұйықталған, ырғағы дұрыс.

Сұрақтар:Сіздің болжам диагнозыңыз?Диагнозды анықтау үшін тағы қандай қосымша тексерулер қажет?

Есеп №7Науқастың бронхтары тарылған. Өкпені тыңдағанда қандай тынысты анықтауға болады? Оның пайда

болу механизмін түсіндіріңіз.Есеп №8

Өкпенің барлық беткейінде қатаң тыныс естіледі. Оның пайда болу себебін атаңыз? Есеп №9Науқаста айқын өкпе эмфиземасы. Өкпе аускультациясында қандай тынысты анықтауға болады?

Оның пайда болу механизмін түсіндіріңіз. Есеп №10Рентгенологиялық тексеруде науқастың оң жақтағы 7 қабырға деңгейіне дейін плевра қуысында

сұйықтық анықталды. Өкпе аускультациясында қандай тынысты анықтауға болады? Есеп №11Тыныс алу жүйесі бойынша тексеру кезінде науқаста келесі обьективті белгілер анықталды: тыныс

алу жиілігі – минутына 30 рет; дауыс дірілі сол жақ жауырын астынан бірден әлсіреген. Салыстырмалы перкуссияда сол жақта - тимпаникалық тыныс. Тыныс алудың сипаты қандай болады сол жақта (везикулярлы, бронхиальды қатаң, везикулярлы әлсіреген)?

Есеп №12 45 жастағы ер кісі, ангинозды ұстамадан кейін 4 сағаттан соң қарқынды терапия палатасына түсті. Шағымдары төс артының қатты басыр ауыруы, ол сол қолға, иыққа, жауырынға, жаққа таралуы, өлімнен қорқу сезімі. Нитроглицеринді қабылдаудан кейін жеңілдік тумайды. Объективті: жағдайы ауыр. Тері беткейі бозарған, салқан тер, еріндері көгерген. АҚ 80/60 мм с.б.б., РS-110/соққы мин. Аритмиялық. Жүрек тондары тұйықталған, шоқырақ ырғағы. Өкпеде везикулярлы тыныс. Тыныс алу жиілігі 16 рет минутына.

Сұрақтары: 1. Сіздің болжам диагнозыңыз және негізгі синдромдарын анықтаңыз. 2. Тексеру жоспары 3. Емдеу принциптері. Шұғыл көмек.

Есеп №13 Науқас М, 50 жаста. Кардиологқа 500 м қашықтыққа жүргенде, баспалдақпен бірінші қабаттан көтерілгенде, салқын ауаға шыққанда туындайтын төс артының ауырсынуына, ауырсынудың сол иыққа, мойынға таралуына шағымданып келді. Ауырсыну сезімі жүргенді тоқтатқанда немесе нитроглицерин таблеткасын қабылдағаннан кейін 3-5 мин соң басылады. Объективті: жағдайы орта ауырлықта. Қабақтарда ксантелазмалар байқалады, АҚ 150/100 мм с.б.б. РS-88 соққы 1 мин. Ырғағы аздап қысымды. Жүректің салыстырмалы тұйықтығының шекарасы: төстің оң жағы мен оң жақ қыры. Сол жақ V қабырғааралығында бұғана ортаңғы сызығы бойынша. Жоғарғы II қабырғааралықта. Cor тондары жүрек ұшында I тон әлсіреген, қолқа үстінде ІІ тонның металдық акценті. Өкпеде везикулярлы тыныс естіледі.

Сұрақтары: 1. Сіздің болжам диагнозыңыз негіздеуімен?

286

2. Тексеру жоспары. 3. Емдеу принциптері.

Есеп №14 Науқас М. түнгі уақытта төс артындағы ұстама туындады, нитроглицеринге зорға басылады. Физикалық жүктемені жақсы көтереді. Ұстама кезінде түсірілген ЭКГ-да инфаркт тәріздес өзгеріс байқалады, бұл өзгерістер ұстамаларды басқаннан кейін бірнеше минуттан соң ЭКГ ізсіз жойылады.

Сұрақтары: 1. Болжам диагнозы? Тексеру жоспары. 2. Науқастың мұндай жағдайын қалай сипаттайсыз? 3. Бұл науқастарға қандай препараттарды тағайындаған жөн? 4. Болжамы қандай?

Есеп №15Науқас И., 58 жаста, 3 жыл алдын жіті миокард инфарктін бастан кешкен, гипертониялық аурумен 5

жыл бойыауырады.Обьективті жағдайы орта ауырлықта, терісі бозарған, жүрек шекаралары – сол жағы бұғана орта

сызығынан 1 см тысқары. Жүрек тондары тұйықталған, ырғақты, ЖСЖ 110 соққы минутына. ЭКГ-синустық тахикардия, ЖСЖ 115 рет мин., жүректің электрлік өсі солға ығысқан. Сол қарыншаның гипертрофиясы.

Сұрақтары:Диагноз қойыңыз. Қандай қосымша тексерулер тағайындау керек?Емдей принциптері. Интерпретациялаңыз: Қан анализінде Эритроциттер- 4.0х10 12/л, лейкоциттер-6.4 х109/л; с-62.5; П-3-4; ЭТЖ-20 мм/сағ.

Есеп №16 Науқас М., 60 жаста. Тыныштық күйдегі ентігуге, тізелерінің ісінуіне, оң жақ қабырғаастының ауырсынуына, тез шаршағыштыққа шағымданады. Анамнезінде бірнеше жылдардан бері Гипертониялық аурумен ауырады және 50 жасында трансмуралды миокард инфарктін бастан кешкен. Объективті: Толық денелі. Акроцианоз. Мойын көктамырлары ұзына бойы ұлғайып, ісінген. АҚ 140/100 мм с.б.б., төстің сол жағынан ІІІ қабарғааралықта пульсация байқалады. Салыстырмалы тұйықтық шегі: оң төстің оң жақ қырымен, сол бұғана ортаңғы сызықтан 2 см тысқары орналасқан. Аускультацияда І тон әлсіреген, жүрек ұшында шоқырақ ырғағы, өкпе артериясында ІІ тонның акценті. ТЖ - 26 рет/мин. Өкпеде төменгі бөлімдерінде іркілген ылғалды сырылдар. Іші жұмсақ. Бауыр қабырға асты доғадан 3-4 см шығыңқы. Бел аймағы мен аяқтарда ісіну байқалады. Диурез 800 мл/тәул. Сұрақтары: Сіздің болжам диагнозыңыз. Тексеру жоспары. Емдеу принциптері.

Есеп №17 Науқас С., 48 жаста, жіті трансмуралды миокард инфарктін бастан кешкен. Екі аптадан соң оң жақ бүйірінің ауырсынуына, жөтелге, ентігуге шағымданған, дене температурасы 380С-қа дейін көтерілген.

Объективті: жағдайы ауыр. АҚ 100/70 мм с.б.б., РS-100 соққы мин. Тыныс жиілігі 32 рет 1 минутта. СОR-тондары тұйықталған, систолалық шу естіле бастады. Өкпенің төменгі бөлімдерінде ылғалды сырылдар, плевраның үйкеліс шуы естіледі.

Сұрақтары: 1. Негізгі синдром анықтау. 2. Тексеру жоспары. 3. Емдеу принциптері.

Есеп №18 Науқас К., 38 жаста, ревматизммен және митралды саңылаудың стенозымен ауырады, босанар алдында тұншығу ұстамасы болған. Объективті: ортопноэ қалпында, суық тер, еріндердің цианозы. Мойын көктамырлары 1/3 ұзындығы бойында ісінген. Тынысы қиындаған, тыныс алу актіне қосымша бұлшықеттер қатысады. ТАЖ 28 рет 1 мин. РS-142 соққы 1 мин. ЖСЖ-170 соққы 1 мин, пульс тапшылығы 28. Жүректің салыстырмалы тұйықтық шегі: оң төстің оң жақ қырынан 1 см тысқары, сол бұғана ортаңғы сызықтан 0,5 см ішкері, жоғарғы ІІ

287

қабырғааралықта орналасқан. Соr I тон - жүрек ұшында мезодиастолалық шу, өкпе артериясында ІІ тонның акценті. Өкпеде төменгі бөлімдерінде іркілген ылғалды сырылдар.

Сұрақтары: 1. Негізгі синдром анықтау. 2. Тексеру жоспары. 3. Шұғыл көмек.

Есеп №19 Науқас 63 жаста, гипертониялық аурумен ауыратын науқастың гипертониялық криз фонында тұншығу, ауаның жетіспеуі, көпіршікті алқызыл түсті қақырықты жөтел туындады. Объективті: ортопноэ қалпында, қозулы, ауаны аузымен жұтуда. Тері жабындары бозарған. Акроцианоз. РS-96 соққы 1 мин, аритмиялы. АҚ 200/110 мм с.б.б. Жүректің салыстырмалы тұйықтық шегі: сол бұғана ортаңғы сызықтан 2 см тысқары, жоғарғы ІІІ қабырғааралықта орналасқан. Жүрек тондары тұйық, өкпе артериясының үстінде ІІ тонның акценті. Өкпеде жауырын деңгейіне дейін әлсіреген везикулярлы тыныс және ылғалды сырылдар.

Сұрақтары: 1. Науқастан қандай асқыну байқап тұрсыз? 2. Тексеру жоспары. 3. Шұғыл көмек.

Есеп №20 Науқас 56 жаста, ентігу, тобықтың ісінуі, көп көлемдегі қақырықты, көбіне азанға қарай және аздаған қан аралас қақырықты жөтелге шағымданып, госпитализацияланды. Қақырық таңғ уақытта бүйірге жатқанда не отырғанда шығады, соңғы 15 жылда дене температурасы қайта-қайта көтерілген, қақырық көлемі де ұлғайған. Жылына 1-2 рет ауруы өршіп отырады. Соңғы 5-6 жылда физ.күш түскенде ентігетінін, бір жыл алдын аяқтарының ісінетінін байқаған. Дене температурасы көтерілген кезде тетрациклин қабылдайды, әдетте 2-3 күннен кейін температура түседі одан соң дәріні ішпей қояды. 50 жастан бері нағыз ауруы бойынша ІІ топтағы мүгедек. 30-дан 50 жасқа дейін темекі тартқан, күніне 10-15 сигареттен. Бір апта бұрын дене температурасы 39,50С-қа дейін көтерілген, қақырық көлемі артқан, оң жақ көкірек тұсында ауырсыну байқалды, демді терең алғанда ол күшейеді. 2 күн көлемінде тетрациклинді 100 мың 4 рет қабылдаған, тиімсіз, кейін госпитализацияланды. Объективті: тәулігіне 100 мл іріңді, иіссіз қақырық тастайды, температурасы 37,80С. Перкуторлы: төменгі бөлімдерінде перкуторлы дыбыстың күшеюі, аускультативті: екі жақтан да ылғалды сырылдар, оң жақтан көбірек, жөтелген соң, дене қалпын өзгерткенде жойылады, көбіне төменгі бөлімдерінде; шашыраған құрғақ сырылдар.

Сұрақтары:1.Науқастағы негізгі клиникалық синдромды атаңыз?2.Бастапқы синдромды белгілеңіз. 3. Тексеру жоспарын құрыңыз.

Есеп №21Науқас Ц., 42 жаста, терінің қышуына, сарғаюға, таңғы уақытта ауыздағы ащы дәмге, несебінің қою

қоңыр түске боялуына шағымданады. Қарағанда: тері қабаттары мен склерасы сарғайған,дене терісінде тырналған орындар бар.

Аталған белгілер қандай патологиялық үдерістерге тән?Есеп №22

Науқас «аш қарынға», түнгі және кеш, сода немесе аз көлемдегі асты қабылдағаннан кейін бәсеңситін ауырсынуға, қыжылдауға, ауырсыну шыңындағы құсуға, ішқатуға шағымданады. 5 жылданбері ауырады, кеш күзде өршу болып тұрады. Өршулер арасында өзін жақсы сезінеді.

Объективті: іші аздап ширыққан және эпигастрий аймағының оң жақ бөлігі ауырсынады. Мендель симптомы орталық сызық бойында кіндіктен аздап жоғары оң жағында оң мәнді.

Аталған белгілер қай ауруларға тән?Есеп №23

Науқас С., 37 жаста, бір түні бойы екі рет құсқанына шағымданады. Құсық массасы қою-бурыл түсті. Азанда сұйық боп іші өткен. Қарағанда: бозарған, әлсіз, суық термен жабылған.

Сипатталған жағдайдың болжамды себебі қандай?Есеп №24

Науқас К., 52 жаста, оң жақ қабырға астындағы қарқынды төрт сағаттық ауырсынудан кейін тері жабындылары мен шырышты қабаттары сарғайған.

288

Сарғаюдың себебі қандай?Есеп №25

Науқас И., 30 жаста, тамақты ішкеннен соң 1,5-2 сағаттан кейін эпигастрий аймағының ауырсынуына, кезеңді түрде қабылдаған аспен құсу, құсқаннан кейін басылатын ауырсынуға шағымданады. Пальпацияда эпигастрий аймағының ауырсынуы байқалады.

Сипатталған жағдайлар асқорыту жүйесінің қандай ауруларына тән? Есеп №26

Науқас Т., 23 жаста, бас ауруына, дене температурасының субфебрильді деңгейге дейін көтерілуіне, қызыл, күңгірт несептің бөлінуіне шағымданады. Несеп анализінде: гематурия, протеинурия 1,6 г/тәул, бірен-саран воск тәрізді цилиндрлер анықталды анықталды.

Сипатталған белгілер несеп шығару жүйесінің қандай ауруларына тән? Есеп №27

Науқас Ш., 38 жаста, бет пен аяқтардың ісінуіне шағымданады. Анамнезінде созылмалы іріңді бронхит. Қарағанда: ісіктер бозғылт, жылы, қозғалмалы, басқанда «шұнқырлар» түзілмейді.

Сипатталған ісінулер қай синдромға тән? Есеп №28

Науқас К. несеп анализінде: ақуыз 0,9 г/тәул, лейкоциттер – 60-95 көру алаңында, грамтеріс бактериялар көп көлемде.

Бұл белгіні қандай терминмен атайды? Несеп шығару жүйесінің қандай патологияларына тән? Есеп №29

Ш. атты созылмалы гломерулонериті бар науқас жүрек айнуға, іш өтуге шағымданды. Қарағанда: терісі топырақ (жер) түсті, қасынғын орындары бар, құрғақ, ауыздан несептің иісі шығып тұр. Аускультацияда: перикардтың үйкеліс шуы.

Сипатталған белгілер қандай патологиялық үдеріске тән екенін атаңыз? Есеп №30

Науқастың несебінде көп көлемде ақуыз – 7,6 г/тәул анықталды. Қанда жалпы ақуыз 49 г/л, альбуминдер – 21,1 г/л.

Сипатталған зертханалық белгілер қандай патологиялық жағдайға (синдромға) тән? Есеп №3117 жастағы науқаста баспадан кейін 10 күн өткенде бас ауруы, ентігу, таңертең көз алдының ісінуі

байқалды. Несеп анализінде: ақуыз 1,65 г/л, лейкоциттеры – 0-2 к.а., эритроциттер – 10-15 к.а., цилиндрлер гиалинді 0-1 к.а., дәнді цилиндрлер – бірен-саран.

Болжам диагноз? Бас ауырудың және ентігудің себептері? Есеп №32

Науқас Ц., 42 жаста, терісінің қышынуына, сарғаюына, таңертең ауыздағы ащы дәмге, несебінің қою-қоңыр түске боялуына шағымданады. қарағанда: тері жабындысы мен көз склерасы сарғайған, дене терісінде қышынулар орны байқалады.

Сипатталған белгілер қандай патологиялық үдеріске тән? Есеп №33

С. есімді науқастың несебінде ақуыздың көп мөлшері – 8,1 г/тәул анықталды. Қанда жалпы ақуыз 49 г/л, альбуминдер – 21,1 г/л.

Сипатталған зертханалық белгілер қандай патологиялық жағдайға (синдромға) тән? Есеп №34Науқастың несебінде ақуыздың көп мөлшері – 4,6 г/тәул анықталды. Қанда жалпы ақуыз 32 г/л,

альбуминдер – 18,9 г/л.Сипатталған зертханалық белгілер қандай патологиялық жағдайға (синдромға) тән?

Есеп №3517 жастағы науқаста баспадан кейін 10 күн өткенде бас ауруы, ентігу, таңертең көз алдының ісінуі

байқалды. Несеп анализінде: ақуыз 2,7 г/л, лейкоциттеры – 2-4 к.а., эритроциттер – 10-15 к.а., цилиндрлер гиалинді 0-1-2 к.а., дәнді цилиндрлер – бірен-саран.

Болжам диагноз? Бас ауырудың және ентігудің себептері? Есеп №36

15 жастағы науқаста баспадан кейін екі апта өткенде бас ауруы, бел аймағының ауыруы, ентігу, таңертең көз алдының ісінуі байқалды. Несеп анализінде: ақуыз 3,08 г/л, лейкоциттеры – 5-6 к.а., эритроциттер – 8-11 к.а., цилиндрлер гиалинді 0-1-2 к.а., дәнді цилиндрлер – бірен-саран.

Болжам диагноз? Бас ауырудың және ентігудің себептері?289

Есеп №37Науқас Б., 48 жаста, ентігу, температура байқалады. Қарағанда науқастың кеуде қуысының

жартысының тыныс алуда қалуы анықталды. Дауыс дірілі күшейген, перкуторлы дыбыс зақымдалу ошағының үстінде тұйықталған, везикулярлы тыныс әлсіреген, бронхофония күшейген. ЖҚА лейкоцитоз -20,0*109/л. R-гомогенді қараю.

Қандай ауру туралы айтылған?Есеп №38

Науқас К., 47 жаста шағымдары температураның 39 гр. дейін көтерілуі, қалтырау, ентігу, бас ауру, жөтел. Сол жақтың төменгі бөлігінің крупозды пневмониясы диагнозымен стационарлы емделіп жатыр. Таңғы сағат 6-да кенет жалпы жағдайы нашарлады, тері жабындылары бозарып, шекесінде суық тер шықты, еріндердің цианозы артты. Температурасы 35,8. Есі сопорозды, тынысы жиілеген, беткейлі. ЖСЖ 120 рет 1 мин. АҚ 40/20 мм с.б.б.

а) Асқынуы қалай аталады?б) Алғашқы медициналық көмек?

Есеп №39Науқас У. 30 жаста, емханаға құрғақ жөтел, тамағының жыбырлауы, температурасының 38гр. дейін

көтерілуі, бас ауруы, жалпы әлсіздік деген шағымдармен келді. Қарағанда жағдайы салыстырмалы қанағаттанарлық. Тері жабындылары қалыпты түсте. Дауыс дірілі және бронхофония өзгермеген. Перкуссияда ашық өкпелік дыбыс. Аускультацияда қатты тыныс, бірен-саран сырылдар.

Қандай ауру туралы айтылған?Аурудың синдромдарын атаңыз?

Есеп №40Науқас М., 45 жаста, слесарь. 10 жыл көлемінде темекі тартады. Жел өтінде жұмыс істегеннен кейін

2 күн өткенде баспалдақпен көтеріліп келе жатқанында ентігуді байқады. Жөтел тұрақты шырышты-іріңді қақырықпен.

Обьективті: жағдайы салыстырмалы қанағаттанарлық. Перкуссия және пальпацияда айтарлықтай өзгеріс жоқ. Аускультацияда қатаң тыныс фонында көптеген құрғақ сырылдар.

Кеуде қуысының R-тексеруі – өкпенің ауалық алаңының артуы, өкпе суретінің күшеюі және оның деформациясы.


Есеп №41Науқас Т. 20 жаста, студентк қыз. Шағымдары құрғақ жөтел, тамағының жыбырлауы, жалпы әлсіздік,

субфебрильді температура. Өзін 2 күн көлемінде аурумын деп санайды, тұмауды өткергеннен кейін. Емделмеген. Жағдайы қанағаттанарлық. Ентігу жоқ. Тері жабындылары қалыпты түсте. Дауыс дірілі және бронхофония өзгеріссіз. Перкуссияда ашық өкпелік дыбыс. Аускультативті: қатты тыныс, ысқырықты және ызыңдаған құрғақ сырылдар.


Есеп №42Науқас К. 50 жаста. 3 жыл көлемінде созылмалы обструктивті бронхитпен зардап шегеді. Шағымдары

тәулігіне 100 мл-ге дейінгі үлкен көлемдегі иісті шырышты-қақырықты жөтел. Кейде қақырыққа қан араласады, кеуде қуысындағы ауырсыну, температура. Қарағанда: беті ісінген, цианоз, кеуде қуысы эмфизематозды формалы. Саусақ фалангалары барабан таяқшалары және тырнақтары сағат әйнегі тәрізді. Перкуторлы - перкуторлы дыбыс тұйықталған, қорапты дыбыс. Аускультативті: қатты тыныс, құрғақ және ылғалды сырылдар. R-тексеру: өкпе тінінің мөлдірлігі жоғарылаған, өкпе суреті күшейген.

Сіздің диагнозыңыз?Бастапқы синдромдары?

Есеп №43 Науқас Р, 53 жаста. Кардиологқа 200 м қашықтыққа жүргенде, баспалдақпен бірінші қабатқа көтерілгенде суық далаға шыққанда пайда болатын төс артының ауырсынуына, оның сол иық пен мойынға таралуына шағымданып келді. Ауырсыну сезімі жүруді тоқтатқанда немесе нитроглицерин қабылдаған соң 3-5 мин соң тоқтайды. Объективті: жағдайы орта ауырлықта. Қабақтарында ксантелазмалар байқалады. АҚ 160/110 мм с.б.б., РS - 82 рет 1 мин. Ырғағы дұрыс аздап кернелген. Жүректің салыстырмалы тұйықтық шегі: оң төстің оң

290

қырымен. Сол V қабырғааралықта сол жақ бұғана орта сызығы бойымен. Жоғарғы II қабырғааралықта. Cor тондары жүрек ұшында I тон әлсіреген, аортада ІІ тонның металдық акценті. Өкпеде везикулярлы тыныс.

Сұрақтары: 1. Сіздің болжам диагнозыңыз және негізгі синдромды анықтаңыз. 2. Тексеру жоспары. 3. Емдеу принциптері.

Есеп №44 Науқас С, түнгі уақытта төс артының нитроглицеринге әрең басылатын ауырсыну ұстама болған. Физикалық жүктемені жеңіл көтереді. Ұстама кезінде ЭКГ түсіргенде инфарктке ұқсас өзгеріс айқындалды, бірнеше минуттардан кейін ұстама басылғанда ЭКГ-дағы бұл өзгерістер ізсіз жоғалды.

Сұрақтары: 1. Сіздің болжам диагнозыңыз және негізгі синдромды анықтаңыз. 2. Науқастың мұндай жағдайын қалай сипаттайсыз? 3. Бұл науқасқа қандай дәрілер тағайындаған жөн? 4. Болжамы қандай?

Есеп №45Науқас Т. 62 жаста жіті миокард инфарктісін 4 жыл алдын өткерген, гипертониялық аурумен 12 жыл

бойы ауырады.Обьективті: жағдайы орта ауырлықта, тері беткейлерінің бозаруы байқалады, жүрек шекаралары –

сол сол жақтағы бұғана ортаңғы сызықтан 2 см тысқары, жүрек тондары тұйықталған, АҚ 200/110 мм с.б.б., ырғағы дұрыс, ЖСЖ 118 рет 1 мин. ЭКГ - синустық тахикардия, ЖСЖ 125 рет мин., жүректің электрлік өсі солға ығысқан. Сол жақ қарынша гипертрофиясы.

Сұрақтары:1. Диагноз қойыңыз. 2. Тағы қандай қосымша тексерулер тағайындау керек? 3. Емдеу принциптері.4. Интерпретациялаңыз.

Қан анализінде: Эритроциттер-3,8х1012/л, лейкоциттер-7,9 х109/л; с/я-63.7; Т/я-3-4; ЭТЖ-23 мм/сағ.

Есеп №46 Науқас К. 38 жаста ревматизммен және митралды саңылаудың стенозымен ауыратын әйел кісі босану алдында тұншығу ұстамасы байқалды. Объективті: Қалпы ортопноэ суық тер, еріндері көгерген. Мойын көктамырлары ісінген ұзына бойының 1/3 бөлігінде. Тыныс алуы қиындаған, тыныс алу актіне қосымша бұлшықеттер қатысады. ТАЖ 29 рет 1 мин. АҚ 220/110 мм с.б.б., РS - 151 соққы 1 мин, ЖСЖ - 183 соққы 1 мин пульс тапшылығы 32. Жүректің салыстырмалы шегі төстің оң жақ қырынан 1,5 см оңға қарай, жоғарғы II қабырғааралықта, сол бұғанаорта сызығынан 1,0 см ішке. Соr тондары: I тон - әркелкі дыбысты, мезодиастолалық шу жүрек ұшында, өкпе артериясында ІІ тонның акценті. Өкпенің төменгі бөлімдерінде іркілістік құрғақ сырылдар естіледі.

Сұрақтары: 1. Негізгі синдромын анықтаңыз. 3. Тексеру жоспары. 4. Жедел жәрдем.

Есеп №47Науқас М., 42 жаста, ауруханаға эпигастрий аймағының тағам қабылдағаннан кейін пайда болатын

тұйық, сыздап ауырсыну, әлсіздік, жоғары шаршағыштық, құсу, тәбеттің төмендеуі шағымдарымен келіп түсті.

Объективті: жалпы жағдайы салыстырмалы қанағаттанарлық. Тері жабындары мен көзге көрінетін шырышты қабаттары бозарған. Өкпеде везикулярлы тыныс, сырылдар жоқ. ТАЖ 20 рет 1 мин. Жүрек тондары тұйықталған, ырғағы дұрыс. Іші жұмсақ, пальпацияда эпигастрий аймағында, әсіресе ортаңғы сызықтың оң жағына таман ауырсынады. Нәжісі – іш қатуға бейім.

Тексергенде:1. ЖҚА: НВ-98г/л; ЭР - 2,3х1012/л; ТК - 0,85; ЭТЖ - 10 мм/сағ; L - 9х109/л.2. ФГДС қорытындысы. Шырышты қабаты бозарған, сұрғыш түсті. Қатпарлары жұқарған, өлшемі кішірейген, шырыш асты тамырлар өте жақсы көрінеді. Асқазан қуысында көп көлемде бұлыңғыр түсті құрамдас сөл байқалады. Кіші иінінде шырышты қабаттың дефекті 0-5x6 см орналасқан, оның терең түбі

291

сарғыш түсті фибринозды жабынмен қапталған және қырлары жұлдызша тәрізді сүйелденген. Қабыну белгілері айқын байқалмайды.3. Гистология: өзіндік пластинкалар және лимфоцит эпителийлерімен инфильтрацияланған, ішектік метаплазия ошақтары. НР+3; РН=1,54. Қан тобы 0(I)

Сұрақтары:1. Сіздің диагнозыңыз. 2. Тексеру жоспарына тағы не қосу керек. 3. Емі.

Есеп №48Науқас 25 жаста; ауруханаға тағам қабылдағаннан кейін басылатын эпигастрий аймағының кеш, аш

қарынға ауыруы, қышқыл құрамды құсу, кекіру, қыжылдауға шағымданып келіп түсті. Объективті: жалпы жағдайы қанағаттанарлық. Науқас астеникалық дене бітімде. Тері жабындары

қалыпты түсте. АҚ 90/60 мм с.б.б. Тілі таза. Ішті пальпациялағанда – қорғаныстық қатаюы, эпигастрий аймағында және пилородуоденалды зонада ауырсыну.

Тексергенде:1. ЖҚА: Hв - 120 г/л; Эр - 4,5x1012/л; ТК - 1,0; ЭТЖ - 8 мм/сағ; L - 8х109/л.2. Қан тобы 0(I). Асқазан денесі PH = 1,0. Жасырын қанға нәжіс теріс нәтижелі.3. ФГДС: асқазанның антралды бөлігінің шырышты қабаты гиперемияланған, ісінген. Ұлтабардың алдыңғы қабырғасында диаметрі 8х10 мм дефект бар, кратерео-түрлі, айналасы қабынған, қырлары ісінген және қатпарлары конвергенцияланған. Ұлтабар деформацияланған, оның қуысы тарылған. Асқазан қуысында жасыл түсті бұлыңғыр құрамды сөл анықталады. Шырышты қабаты эндоскоппен контактіде оңай қанайды.4. Гистология. Айқын белсенді антралды гастродуоденит, ішектік метаплазия ошақтары. Көптеген Н.Р.

Сұрақтары:1. Сіздің диагнозыңыз.2. Негізгі синдромды айқындаңыз. 3. Ажыратпалы диагноз жүргізіңіз. 4. Емдеу тактикасы.

Есеп №49Науқастың ішінің, әсіресе төменгі бөлігінің ұлғаюы байқалады. Кіндігі сыртқа шығыңқы. Теріде

кіндіктен құрсақ қуысына қарай радиалды бөлінетін кеңейген көктамырлардың жуан иірімді өрімдері байқалады. Бүйір беткейлерінде көкірек қуысынан іштің жоғары бөлігіне қарай бағытталған көктамырлар байқалады. Олардағы токтың бағыты жоғарыдан төмен қарай.

Мұндай өзгерістерді қандай себеп туғызуы мүмкін? Қандағы токты қалай анықтайды және мұның диагностикалық маңызы қандай?

Есеп №50Ішті пальпациялағанда оң жақ қабырғаастында ұлғайған қатты ауырсынатын бауыр анықталды.

Оның шеткейі кедір-бұдыр, қатты, тығыз.Қандай патологиялық процесс туралы ойлауға болады?

Есеп №51Перкуссия кезіндегі қалыпты және патологиялық белгілерді анықтаңыз: бауырдың жоғарғы

қыры IV қабырға деңгейінде; VII қабырға деңгейінде; оның төменгі қыры қабырғаасты доғадан шығып тұрады, оң жақ қабырға доғасынан 4 см; көкбауыр сол жақ қабырғаасты доғасынан 2 см-ге шығыңқы, оның ұзындығы 10 см, көлденеңі 12 см; бауырдың Курлов бойынша өлшемі 12х11х10см.

Есеп №5245 жастағы, бірнеше жыл алдын вирусты гепатитті өткерген науқасты қарағанда, склераның

сарғыштығы және кеуде мен аяқ терілерінде тамырлық жұлдызшалар байқалады. Ішті пальпациялағанда бауыр қыры қабырғаасты доғадан 3 см шығыңқы, тығыз, аздап ауырсынады, тегіс және қабырғаасты доғасы деңгейіндегі ауырсынбайтын көкбауыр анықталды.

Науқаста анықталған сарғаюды қалай түсіндіруге болады?Есеп №53

Науқас әлсіздікке, жүрек соғуына және ентігуге, тілінің күйдіріп тұруына шағымданады. Қарағанда терісі мен шырышты қабаттары бозарған аздап сарғыш реңкте, тілі ашық қызыл түсті, тегіс, жылтыр. Пальпаторлы бауыр мен көкбауырдың аздап ұлғайғаны анықталады. Үлкен жіліншік сүйегін басқанда ауырсынады.

292

Қан анализінде эр 1,5х1012/л, НВ 50 г/л, түсті көрсеткіш 1,2, анизоцитоз, мегалобласттар, пойкилоцитоз, Жолли денешіктері, Кебот сақиналары.

Болжам диагноз және тексеру жоспары, анализдер мен синдромдарды интерпретациялау.Есеп №54

Науқас С., 48 жаста оң жақ қабырғаастында, эпигастрий аймағындағы майлы және физикалық жұмыстан кейін күшейетін ауырсыну сезіміне, тәбеттің төмендеуіне, құсу, етз щаршағыштық, жалпы әлсіздікке шағымданады. Анамнезінде вирусты гепатитпен ауырған. Қарағанда азғын, терісі субиктериялық, кеудесінде тамырлық "жұлдызшалар", алақан эритемасы, қызыл жылтыр ерін, жылтыр тіл, саусақтары барабан таяқшалары тәрізді. Іші ұлғайған, құрсақ қуысы тері асты көктамырлары кеңейген. Бауыры ұлғайған, тығыз, қыры өткір, беткейі тегіс емес, кедір-бұдырлы, көкбауыр ұлғайған.

Негізгі синдромын атаңыз және болжам диагноз. Тексеру жоспары.

Есеп №55Науқас Т., 49 жаста, слесарь, ауруханаға оң жақ қабырғаастының тұйық ауыруына, тәбеттің

төмендеуіне, ауыздағы ащы дәмге, жүрек айнуға шағымданып келіп түсті. Бірнеше жылдан бері ауырады, дәрігерге қаралмаған. Науқастың зиянды әдеті бар алкогольді қолданады. Соңғы кездері аталған шағымдар күшейе бастаған.

Объективті: жағдайы қанағаттанарлық, терісі қалыпты түсте, тілі ақ түсті жабынмен қапталған. Іші жұмсақ, аздап ауырсынады, оң жақ қабырғаастында бауырдың қыры 2-3 см шығыңқы, аздап тығыздалған, беткейі тегіс.

1. Тексеру жоспарын атаңыз.2. Болжам диагноз.

«Клиникалық медицинаға кіріспе» пәнінен емтихан тестілеу тапсырмалары.3 курс, Қоғамдық денсаулық сақтау, 540 тест

293

~ Науқасты сұрастыру үлгісін ұсынған, осы әдісті өнер деңгейіне дейін жеткізген терапевт – ғалым … | Г. А. Захарьин.+| Л. Ауэнбруггер.| Р. Лаеннек.| Куссмауль.| Эйнтховен.~ Перкуссия әдісін ұсынған ... | Л. Ауэнбруггер.+| Г.А. Захарьин.| Р. Лаеннек.| Куссмауль. | Эйнтховен. ~ Аускультация әдісін ұсынған ... | Р. Лаэнек.+ | Л. Ауэнбруггер.| Г.А. Захарьин.| Куссмауль. | Эйнтховен.~ Асқазанды зондтау әдісін ұсынған ғалым ... | Куссмауль.+ | Г.А. Захарьин.| Р. Лаэнек.| Л. Ауэнбруггер.| Эйнтховен.~ ЭКГ аппаратын ұсынған ғалым – физиолог ... | Эйнтховен.+ | Г.А. Захарьин.| Р. Лаеннек.| Куссмауль. | Л. Ауэнбруггер.~ Россияда алғашқы рет ауру тарихын кеңінен енгізген атақты орыс терапевті ... | М.Я. Мудров.+| Г.А. Захарьин.| С.П. Боткин. | С.С. Зимницкий.| Василенко.~ Науқасты тексерудің субъективті әдісі:| сұрастыру+ | қарау| пальпация| перкуссия| аускультация~ Науқастың өмір анамнезіндегі ең маңызы төмен мәлімет:| ауа райы+ | жанұялық жағдайы және тұқым қуалаушылыққа бейімділік | ауырған аурулары| зиянды әдеттері| еңбек және тұрмыс жағдайы.~ Науқастың ауру тарихы ... болып табылады. | медициналық, заңдылық құжат+| экологиялық құжат| фармацевтикалық құжат| қаржылық құжат

| статистикалық құжат~ Науқасты тексерудің объективті әдісіне ... жатпайды.| сұрау+ | пальпация | перкуссия| аускультация| қарау~ Сұрастырудың диагностикалық маңызы ең жоғары ауру:| он екі елі ішектің жара ауруы+ | гипертония ауруы| ревматизм| стенокардия| созылмалы бронхит~ Ауру тарихын жинағандағы деректердің ең маңызды мәлімет:| аурудың басталуы және осы қайталауға дейінгі даму ерекшеліктері;+ | ауру қалай дамыды;| науқастың медициналық көмек сұрау жиілігі; | ауру қашан және қалай басталды;| анамнез бойынша өткізілген зерттеулер көлемі және ең тиімділігі. ~ Ауру тарихын жинағандағы мәні ең төмен анамнездік дерек:| науқастың медициналық көмек сұрау жиілігі;+ | ауру қалай дамыды;| ауру қашан және қалай басталды;| аурудың басталуы және осы қайталауға дейінгі даму еркешеліктері; | анамнез бойынша өткізілген зерттеулер көлемі және ең тиімділігі; ~ ... асқазан, он екі елі ішек науқастарын анықтауда мәні жоғары анамнездік дерек.| Ішетін тағам түрлерін, тамақтану кестесін жән мүмкіндіктерін анықтау+ | Жанұялық – тұқым қуалау анамнезін жинау | Эпидемиологиялық анамнез жинау| Зиянды әдеттерін, жұмыс жағдайын анықтау| Басынан кешкен ауруларды анықтау ~ ... сананың бұзылуына жатпайтын белгі.| Ұйқысыздық+ | Ступор| Сопор| Қозу, еліру, галюцинация| Кома~ ... жалпы қарау ережесіне жатпайды.| Науқасты толық шешіндіріп 2 – 3 метр қашықтықтан қарау+ | Жарық науқастың алдынан не қырынан түсуі| Бөгде шудың болмауы| Мүмкіндігінше науқасты күндіз қарау| Науқасты белгілі бір ретпен қарау~ ... науқасты жалпы қарауда анықталмайтын дерек.| Жүрек аймағындағы өзгерістер+ | Дене бітімі| Төсектегі қалпы| Санасы| Тері және көрінетін кілегей қабаттары ~ ... сананың комалық деңгейге дейінгі бұзылуына тән.| Тыныс жетіспеушілігінің соңғы сатысы+ | Жедел бронхит| Өкпе абсцессі| Спонтанды пневмоторакс

| Крупозды пневмония~ ... науқас алға қарай еңкейіп, қолдарын кереуетке тірей отыруға мәжбүр. | Тыныс демікпесінің тұншығу ұстамасында+| Бүйрек коликасында| Жүрек демікпесінде | Перикардитте| Миокард инфарктісінде~ ... кезінде науқас төсектен аяғын төмен түсіріп, қолдарымен керуетке тірей шалқая отыруға мәжбүр.| Жүрек демікпесі+ | Тыныс демікпесі| Перикардит| Бүйрек коликасы| Стенокардия~ ... экссудативті перикардиті бар науқастың мәжбүрлі қалпы.| Алға қарай еңкейе отыру+ | Басын жоғары салып жату| Төсекте шалқая отыру| Оң қырымен жату| Шалқасынан жату~ ... крупозды пневмониясы бар науқастың мәжбүрлі қалпы.| Ауыратын жағына жату+| Сау жағына жату| Шалқасынан жату| Етпетінен жату| Еңкейіп отыру~ Өкпенің іріңді сырқаты қайталамасында науқас ... | ауыратын жағымен жатады.+| сау жағымен жатады.| шалқасынан жатады.| етпетінен жатады.| шалқая отырады.~ ... жара ауруының қайталамасындағы науқастың төсектегі мәжбүрлі қалпы.| Аяқтарын бүгіп ішіне жинап қырынан жату+ | Тізе - шынтақ буындарына жату| Шалқая отыру| Еңкейе отыру| Аяқ буындарын бүгіп шалқасынан жату~ «Митральды бет» ... тән. | митральды стенозға+ | үш жармалы қақпақша жетіспеушілігіне| Иценко – Кушинг синдромына| перикардитке| қолқа қақпақша ақауларына~ Жүрек декомпенсациясындағы науқас (Корвизор) беті:| сарғыш- қуқыл тартқан, көкшіл реңді, ісіңкі, көз жанары күңгірттенген, еріндері көкшілденген, ауызы жартылай ашық;+ | мұрны, еріндері, қабақ доғасы өскен;| қуқыл тартқан, ісіңкі (әсіресе көз айналасында), мимикасы кедейленген;| қызарған, мұрын, бет ұшы веналары кеңіген;| ай тәрізді, жылтыр, қызарған;~ Септикалық эндокардитке тән беттің түсі:| «сүт қатқан кофе» түстес;+ | сарғыш;

| көкшіл; | қызарған;| қуқыл.~ Тері түсінің көкшілдігі – «цианоз» себебі:| қанда қалпына келген гемоглобин өскенінен;+ | қанда эритроциттер мен гемоглобиннің көбейгенінен;| организмде газ алмасуы тездегеннен; | шеткі тамырлардағы қан іркілісінен; | шеткі тамырлар түйілгеннен. ~ Тері түсінің плеторалылығы … .| қанда эритроциттер мен гемоглобиннің көбейгенінен+| қанда қалпына келген гемоглобин өскенінен | организмде газ алмасуы тездегеннен | шеткі тамырлардағы қан іркілісінен | шеткі тамырлар түйілгеннен~ Тері түсінің қуқылдығы ... .| шеткі тамырлар түйілгеннен+ | қанда қалпына келген гемоглобин өскенінен| организмде газ алмасуы тездегеннен | шеткі тамырлардағы қан іркілісінен| қанды эритроциттер мен гемоглобиннің көбейгенінен~ …сандырақтау,галлюцинация пайда болады.| Крупозды пневмонияның гипертермия сатысында+ | Екі жақты өзара қосылған пневмониялық ошақтарда| Крупозды пневмонияның шешілу сатысында | Спонтанды пневмоторакста| Крупозды пневмонияның іріңдікпен асқынуында және іріңді қақырық бөлінгенде~ Сананың кома деңгейіне дейін бұзылуы дегеніміз:| науқас терең ұйықтап жатқандай, ояту мүмкін емес+ | тежеу процессінің басымдылығы| науқас терең ұйықтап жатқандай, бірақ оятуға болады| ұйқысыздық| қозу процессінің басымдылығы~ «Садақа сұрау кейпі» ... тән.| ревматоидты артритке+| ревматизмге| Бехтерев ауруына| құяң| Педжет ауруына~ Адам тері асты май қабатының деңгейін анықтау әдісі:| қабырға доға сыртындағы тері қыртысы қалыңдығы+ | негізгі зат алмасу деңгейі| күнде салмақ өлшеу| су алмасу деңгейін ескеру | iштiн айналымын өлшеу~ Қазіргі қолданылып жүрген жіктеу бойынша семіздіктің ең жоғарғы дәрежесі:| төрт;+ | үш;| бес;| екі;| бір.~ Ортопноэ қалпы ... тән.| жүрек жетіспеушілігіне+| құяң ауруының жедел ұстамасына

| жедел тамыр жетіспеушілігіне| гипертониялық кризге| жедел миокард инфарктісіне~ Физикалық жүктеме кезінде адамды қимылдамай тұрып қалуға мәжбүр ететін ұстамасы:| стенокардия;+ | тыныс демікпесі;| жүрек демікпесі;| өт коликасы;| бүйрек коликасы.~ Терінің қола түстілігі ... тән .| бүйрек үсті безі жеткіліксіздігіне+| тыныс жеткіліксіздігіне| бүйрек жеткіліксіздігіне| ішекте ас қорыту жеткіліксіздігіне| жүрек-қан тамыр жеткіліксіздігіне~ Саусақтардың «дабыл таяқшасы», «тырнақтардың «сағат әйнегі» тәрізденіп өзгеруі ... тән.| бронхоэктаз ауруына+| инфекциялы эндокардитке| іштен туа біткен ақаулардың «көкшіл» түрінде| билиарлы бауыр циррозына| ұзаққа созылған іріңді процесстерге~ Тырнақта сызықтар пайда болуы, оның «қасық» тәрізді боп өзгеруі ... тән.| теміржетіспеушілік анемияға+| витамин В12 жетіспеушілік анемияға| гемолитикалық анемияға| гипопластикалық анемияға| лейкозда~ Пальпация негізделуі: | ағзаның көлеміне және саусақ сезіміне;+ | көзге көрінетін өзгерістерді аңғаруға;| тіндер тербелісінен пайда болған дыбыстарды аңғаруға;| ағзанын қатты ,жұмсақтылығына;| организмде пайда болған дыбыстарды аңғаруға.~ Перкуссия негізделуі :| тіндер тербелісінен пайда болған дыбыстарды аңғаруға;+ | ағзаның көлеміне және саусақ сезіміне;| көзге көрінетін өзгерістерді аңғаруға;| агзанын катты, жумсактылыгына;| организімде пайда болған дыбыстарды аңғаруға.~ Аускультация негізделуі:| организмде пайда болған дыбыстарды аңғаруға;+ | ағзаның көлемінде және саусақ сезіміне;| тіндер тербелісінен пайда болған дыбыстарды аңғаруға;| ағзанын қатты ,жұмсақтылығына;| көзге көрінетін өзгерістерді аңғаруға.~ Пальпация әдісін айтарлықтай жетілдірген:| В. П. Образцов, Н. Д. Стражеско;+ | Г. А. Захарьин; | С. П. Боткин;| Гиппократ;| М. Я. Мудров.~ Пальпация кезінде науқас қалпы: | өзіне ыңғайлы қалыпты таңдайды;+ | қырынан жатады;

| төсекте отырады;| түрегеп тұрады;| шалқасынан жатады.~ Пальпация кезінде дәрігердің ең дұрыс қалпы:| өзіне ыңғайлы қалыпты таңдайды;+ | отырады;| қалпын өзгертіп тұрады;| түрегеп тұрады;| дәрігер қалпының мәні жоқ.~ Беткейлі пальпациямен анықталмайтын деректер:| іш қуысы ағзалары жәйі;+ | лимфа түйіндері жәйі;| бұлшық ет, сүйектер;| буындар жәйі;| тері және тері асты шелдің жағдайы.~ Перкуторлы дыбыстың негізгі параметрлері:| тіндер терендiгi;+| дыбыс ұзақтығы;| тіндер тербелісі амплитудасы;| дыбыс күші;| ағза көлемi.~ Перкуторлы дыбыс қаттылығы ... байланысты.| перкуссия күшіне+ | дыбыс ұзақтығына| тіндер тербелісі амплитудасына| тіндер терендiгiне| ағза көлемi~ Перкуторлы дыбыс ... қатты шығады.| ауалы мүшелерден+ | сұйыққа толған қуысты мүшелерден| тығыз мүшелерден| мүшелер қабынғанда| калыпты жагдайда~ Перкуторлы дыбыстың әлсіреуі, тұйықталуы ... кездеседі.| сұйыққа толған қуысты мүшелерде+| тығыз мүшені перкуссиялағанға| кеуде айтарлықтай қалыңдаса| перкуторлы дыбыс амплитудасы төмендегенде| ауалы мүшені перкуссиялағанда~ Перкуторлы дыбыстың әлсіреуі, тұйықталуы ... кездеспейдi.| ауалы мүшені перкуссиялағанда+ | тығыз мүшені перкуссиялағанда| кеуде айтарлықтай қалыңдаса| сұйыққа толған қуысты мүшелер| перкуторлы дыбыс амплитудасы төмен болғанда~ Перкуторлы дыбысты төмендететін негізгі әсер:| қабынғаннан мүшенің тығыздалуы;+ | дыбыс толқындары амплитудасы төмендеуі;| мүше тығыздығы;| кеуденің айтарлықтай қалыңдауы;| кеуденiн жұқаруы.~ Перкуторлы дыбысты күшейтетін негізгі әсер:| мүше ауалылығы өсуі;+ | дыбыс толқындары амплитудасы өсуі;

| кеуденің жұқаруы;| мүшеде ауалы қуыстың пайда болуы;| кеуденiн жукаруы.~ Ашық өкпелік перкуторлы дыбыс деген тұжырымның мәні:| дыбыс қаттылығында;+| дыбыс ұзақтылығында;| дыбыс төмендеуінде;| дыбыс кушейунде;| ауалы муше.~ Тұйық перкуторлы дыбыс:| дыбыстың әлсіреуі;+ | дыбыстың қысқаруы;| дыбыстың биіктеуі;| дыбыстын томендеуi;| дыбыс кушейуi.~ Тимпанды перкуторлы дыбыс деген тұжырымның мәні:| дыбыстың қатаюы+| дыбыс ұзаруы| дыбыстың биіктеуі| дыбыстың төмендеуi| дыбыс кушейуi~ Перкуссия әдісін ұсынған Л. Ауэнбруггер перкуссиялағанда ... .| біріктірілген саусақтарды пайдаланды+ | плессиметр – саусақты пайдаланды| плессиметрді пайдаланды| балғашаны пайдаланды| алақанды пайдаланды~ Перкуссиялау шарттарының ішінен қатесі:| бөлме температурасы + 200;+| бөлмедегі тыныштық;| дәрігердің ыңғайлы қалпы;| бөлме температурасы + 120;

| науқастың шалқасынан жатуы.~ Кеудені перкуссиялағандағы дұрыс емес жағдай:| бөлме температурасы + 120, науқас қырынан жату;+ | бөлме температурасы + 200, науқас отырған қалыпта;| бөлме іші тыныш, науқас шалқасынан жатыр;| науқас түргеп тұр;| бөлме температурасы + 200, телевизор экранында тор көрінеді.~ Ең кең тараған перкуссия түрі:| саусақпен – саусақ перкуссиясы;+| аспапты перкуссия;| тікелей перкуссия;| құрамалы перкуссия;| жанамалы перкуссия.~ Перкуссия техникасындағы қате: | соққы күші кеуде деңгейіне байланысты;+| плессиметр – саусақ денеге тығыз орналасады;| соққы қысқа және серпімді;| перкуторлы соққы тіке перпендикулярлы бағытта беріледі;| перкуссия оң қолмен жүргізіледі.~ Өте жәй перкуссия ... қолданылады.| жүректің нағыз тынық шектерін анықтауға+ | бауыр шектерін анықтауға

| өкпе шектерін анықтауға| жүректің шала тынық шектерін анықтауға| қабыну ошағын анықтауға~ Жәй перкуссия ... қолданылады.| мүше шектерін анықтауға+ | қабыну ошағын анықтауға| салыстыру үшін| терең орналасқан қуысты анықтауға| жүректің нағыз тынық шектерін анықтауға~ Күшті, қатты перкуссия салдарынан тербеліске түсетін тіндер тереңдігі:| 8 см – ге дейін;+ | 2 – 5 см;| 3 – 5 см;| 10 – 12 см;| 12 см – ден терең.~ Жәй, әлсіз перкуссия салдарынан тербеліске түсетін тіндер тереңдігі:| 2-4 см ;+| 5-7 см;| 10 см-гедейін ;| 10-12 см;| 12 см-ден терең.~ Топографиялық перкуссия ... анықтауға қолданылады.| мүше шектерін+| мүше көлемін | мүше пішінін| мүше тыгыздыгын| мүшедегі патологиялық өзгерісті анықтау үшін~ Салыстырмалы перкуссия ... анықтауға қолданылады.| мүшедегі патологиялық өзгерісті+ | мүше көлемін| мүше пішінін| мүше тығыздығын| мүше шектерін~ Топографиялық перкуссия жүргізгендегі қате пікір ... .| анықталатын шекке плессиметр – саусақ перпендикулярлы орналасады+ | перкуссия ашық дыбыстан тынық дыбысқа қарай өткізіледі| перкуссия анықталатын шекке перпендикулярлы бағытта жүргізіледі| жәй перкуссия қолданылады| перкуссиялық соққы дистальды фаланга аралық буынға беріледі~ Салыстырмалы перкуссияда ... .| перкуторлы соққы күші бірдей болуы шарт+ | жәй перкуссия қолданылады| перкуссиялық соққы ортаңғы фалангаға беріледі| перкуторлы соққы күші патологиялық өзгеріске байланысты болады | симметриялы бөліктер перкуссияланады~ Салыстырмалы перкуссия өткізудегі қате пікір ... . | перкуторлы соққы күші әлсіз не күшті бола алады+ | перкуторлы соққы күші бірдей болуы шарт| симметриялы бөліктер перкуссияланады| жәй перкуссия қолданылады| перкуторлы соққы 3 –і саусақтың дистальды фаланга аралық буынына беріледі~ Тікелей аускультацияның басты артықшылығы ... .| дыбыс шынайы өзгеріссіз естіледі+| басқа аускультациялық әдістермен естілмейтін дыбыстарды естуге мүмкіндік береді

| дыбыс салыстырмалы кiшi аймақтан тыңдалады| дыбыс салыстырмалы үлкен аймақтан тыңдалады| дыбыс өзгеріп естіледі~ Тікелей аускультацияның басты кемшілігі ... .| кіші көлемді аймақты тыңдау мүмкін емес+ | ыңғайсыз| гигиена ережелеріне қайшы| этикалық ыңғайсыздық| дыбыс өзгеріп естіледі~ Жанама аускультацияның басты артықшылығы:| шектелген аймақ дыбысын бөлек тыңдау мүмкіндігі;+| ыңғайлы;| гигиена ережесіне сай;| ыңғайсыз;| гигиена ережелеріне қайшы.~ Жанама аускультацияның кемшілігі:| ыңғайсыз;+| кейбір дыбыстардың естілмеуі;| кеуде тербелісінің сезілмеуі| дыбыстардың өзгеріп естілуі| гигиена ережесіне сай~ Аускультация өткізудегі қате шарт ... .| бөлмеде тыныштық, температурасы +120+| науқас орындықта отырған қалпында| дәрігер өзіне ыңғайлы қалыпта| бөлмеде тыныштық , температурасы +200

| тыңдалатын жер қосымша дыбыс бермеуі тиіс~ Адамның қолтық асты қалыпты дене қызуы деңгейі:| 36,4 – 36,80;+| 36,0 – 36, 40;| 36,0 – 36,20;| 36,0 – 37,80;| 36,0 – 37,00.~ Адам денесі қызуының тәуліктік қалыпты ауытқу шегі:| 0,3 – 0,50;+| 0,1- 0,30;| 0,5 – 0,70;| 0,1 – 0,70;| 10 – қа дейін.~ Тұрақты қызбаның /febris continua/ сипаттамасы:| қызу ұзақ уақыт бойы жоғары деңгейде, тәуліктік ауытқуы 10 С – тан аспайды;+ | қызу тәулік бойы көтерілген, ертеңгі және кешкі қызу айырмасы 10 С – тан жоғары;| жоғары деңгейлі қызу тәулік бойы қалыпты деңгейге, не одан да төмен деңгейге жетеді;| қызу тәулік бойы бірнеше рет көтеріледі не төмендейді,көтерілген кезде қалтыратады, тоңдырады, төмендегенде – малшынып терлетеді;| қызу бірнеше тәулік бойы сакталады.~ Әлсіретуші /реметтикалық – febris remittens/ қызбаның сипаттамасы:| қызу ұзақ уақыт бойы жоғары деңгейде, тәуліктік ауытқуы 10 С – тан жоғары;+| қызу тәулік бойы көтерілген, ертеңгі және кешкі қызу айырмасы 10 С – тан аспайды;| жоғары деңгейлі қызу тәулік бойы қалыпты деңгейге, не одан да төмен деңгейге жетеді;| қызу тәулік бойы бірнеше рет көтеріледі не төмендейді: көтерілген кез қалтыратады, тоңдырады, төмендеуі – малшынып терлетеді;| қызу бірнеше тәулік бойы сакталады.~ Жүрек декомпенсациясына тән емес шағым:

| жүрек соғуы жиілеуі;+| төс астының ауруы;| ентігу;| ісіктер; | оң қабырға доға тұсы ауырлауы.~ Кіші қан айналым шеңбері бойынша жүрек декомпенсациясына тән емес шағым:| ентігу;+ | жүрек соғуының жиілеуі;| тұншығу;| қан қақыру;| ісіктер.~ Үлкен қан айналым шеңбері бойынша жүрек декомпенсациясына тән емес шағым:| қан қақыру;+ | он қабырға доға тұсы ауырлауы;| диспепсиялық бұзылыстар;| жүрек соғуының жиілеуі;| ісіктер.~ ЖИА /жүректің ишемиялық/ ауруында ауру орны көбіне:| төс астында;+ | жүрек ұшы тұсында;| жүрек аймағында;| кеуденің сол бөлігінде, сол қолға тарамайды;| кеуденің сол бөлігінде, сол қолға тарайды.~ «Кеуде құрбақасы» - грудная жаба– angina pectoris– деп аталатын науқастың аталуы ... .| стенокардия ұстамасы+| тұншығу ұстамасы| жүрек соғу ұстамасы| жөтел ұстамасы| іштің ұстама ауруы~ Миокард инфарктісіндегі ауру сезімінің стенокардиядан айырмашылығы :| ұзақтығында және қаттылығында+ | орналасуында| сипатында| механизмінде| тарауында /иррадиациясында/~ Нитроглицеринмен басылатын ауруы бар науқас аты:| стенокардия ұстамасы+ | миокард инфарктісі| кардионевроз| перикардит| миокардит~ Коллапспен /қан қысымының түсуі, пульс жиілеуі, салқын жабысқақ терге шомумен/ асқынатын ауру синдромы бар аурулардың аталуы:| миокард инфарктісі+| стенокардия ұстамасы| перикардит| кардионевроз| миокардит~ Миокард инфарктісінде ауырғанда басу үшін қолданылатын дәрі:| наркотикалық анальгетиктер+ | аналгин| нитроглицерин| қабынуға қарсы қолданатын| стероидсыз дәрілер

~ Стенокардияға ... тән емес.| шаншып ауру+ | зілдей басып ауру| күйдіріп ауру| сығып ауру| пышак суккандай ауырсыну~ Жүрек демікпесі дегеніміз ... .| сол қарыншалық жүрек жетіспеушілігі бар адамдағы аралас сипаты тұншығу ұстамасы+ | ларингоспазмға /түйіліуіне/ байланысты инспираторлы тұншығу ұстамасы| туа біткен жүрек ақауы бар науқастағы жөтел ұстамасы және қан қақыру | бронхообструктивті синдромы бар аурудағы экспираторлы тұншығу ұстамасы| жүрек жетіспеушілігі бар ауырдағы физикалық жүктеме кезіндегі аралас сипатты ентігу~ Жүрегі ауыратын науқас ісінуінің басты механизмі:| венозды қан қысымы өскеннен+ | тамыр қабырғасы өткізгіштігі өскеннен | үлкен қан шеңберіндегі гидростатикалық қысым өскеннен;| онкотикалық қысым төмендегеннен| кан iркiлiсiнен.~ Жүрек соғуының жиілеуінсіз өтетін физиологиялық жағдай:| ұйықтап жатқанда+ | қою шәйді, кофені көп ішкеннен соң | шылым шеккен соң| психоэмоционалды жүктемеден соң | физикалық жүктемеден соң~ Жүректің шалыс соғуы ... кездеседі.| экстрасистолияда+ | брадикардиада| тахикардиада| пароксизмальды тахикардиада | синоаурикулярлы тежелуде ~ Жүрек жетіспеушілігіндегі диспепсиялық бұзылыстардың болуы ... түсіндіріледі.| бауырда және асқазан – ішек жүйесіндегі айтарлықтай венозды қан іркілісімен /тоқырамасымен/ +| асқазан сөлі қышқылдығы төмендеуімен| асқазанның моторлы – эвакуаторлы функциясы бұзылуымен | ұйқы безінің сыртқа сөл бөлу функциясы жетіспеуімен ~ Төсекке басын жоғарырақ салуға не аяқтан төмен түсіріп отыруға мәжбүрлік қалып ... кездеседі.| сол қарыншалық жүрек жетіспеушілігінде+ | коллапста| стенокардия ұстамасында | кеуденің сол бүйірі ауырғанда| жөтел ұстамасында~ Сол қарыншалық жүрек жетіспеушілігіндегі науқастың мәжбүрлі қалпы:| төсекте басын жоғарырақ салып, аяқтарын төмен түсіріп отыру;+| алдындағы отырғыш арқасына екі қолмен сүйеніп отыру;| аяқтарын көтерінкіреп жату;| жатқан «таз ит» қалпы;| тізе – шынтаққа тірей жату.~ Сол қарыншалық жүрек жетіспеушілігіндегі науқастың мәжбүрлі қалпының аты:| ортопноэ;+| Фовлер қалпы;| Тренделенбург қалпы;| тізе – шынтақ қалпы;

| «үрген ит» қалпы.~ Жүрек демікпесінде науқас ортопноэлық қалыпты таңдауға мәжбүрлігі:| қан аяқтарға жиналғаннан ентігу азаяды+| ауру сезімін азайту үшін | жүрек соғуының жиілігін| бронх түйілуін азайту үшін| дем алуды женiлдету үшін~ Тоқырамалы жүрек жетіспеушілігі бар науқас бетінің аты:| Корвизар беті+ | Гипократ беті| митральды бет| нефритик беті| Базедовик беті~ Жүрек – қан тамыры жүйе ауруларындағы цианоз аталуы:| шеткі+ | орталық| ар аралас | жергілікті| жалпы~ Жүрек – қан тамыр жүйе ауруларындағы ционоз себебі:| қан айналымы баяулағаннан және айналадағы перифериялық аймақ тіндерінде оттегі көбірек берілгеннен+| өкпедегі қанның артерия қанына айналуы бұзылғаннан| тамыр жүйесінің қанға толы төмендегеннен| перифериядағы қанда эритроциттер саны азайғаннан| перифериядағы қандағы гемоглобин деңгейі төмендегеннен~ Науқаста «митральды бет» ... қалыптасады.| жүректің митральды ақауларында+ | жүректің қолқалық ақауларында| ЖИА - да| жүрек жетіспеушілігінде| іштен туа біткен жүрек ақауларында~ Тері жамылғысының қуқылдағы көбіне кездеседi … .| жүректің қолқалық ақауларында+ | жүректің митральды ақауларында| іштен туа біткен жүрек ақауларында| ЖИА - да| қолқа аневризмасында~ Аралас цианоз тән жүрек ақаулары \көкшіл жүрек ақаулары/:| іштен туа біткен жүрек ақауларына+| жүректің митральды ақауларына| жүректің қолқалық ақауларына| ЖИА| жүрек аневризмасына~ Жүректің оң жақтағы салыстырмалы тынық шегін ... түзейді.| оң жүрекше+ | оң қарынша| сол жүрекше| сол қарынша | оң жүрекше және қарынша~ Жүректің сол жақтағы салыстырмалы тынық шегін ... түзейді.| сол қарынша+ | оң қарынша| оң жүрекше

| сол жүрекше| оң жүрекше және қарынша~ Жүректің жоғарғы шегін ... түзейді. | сол жүрекше+ | оң қарынша| оң жүрекше| сол қарынша | оң жүрекше және қарынша~ Жүректің анық тынық шегін … түзейді| сол жүрекше+ | оң қарынша| оң жүрекше| сол қарынша | оң жүрекше және қарынша~ Жүректің шынайы көлеміне сәйкес келетіні:| салыстырмалы шегі+ | анық тынық шегі| салыстырмалы және міндетті түрде анық тынық шегі| тамырлар будасы шегі | журек конфигурациясы~ Науқас түргеп тұрғанда жүрек көлемінің азаюы:| 15 – 20 %+| 10 – 15 %| 5 – 10 %| 20 – 25 %| әсері жоқ~ Жүректің оң жақтағы салыстырмалы шегінің қалыпты орналасуы:| 1V қабырға аралықта төстің оң қырынан 1 – 2 см ішкері+ | төстің оң қырында| 1 У қабырға аралығында төстің оң қырынан 2,5 см тысқары| 1V қабырға аралықта төстің сол қырында | V қабырға аралықта төстің сол қырында ~ Жүректің сол жақтағы салыстырмалы шегінің қалыпты орналасуы:| V қабырға аралығында сол бұғана орта сызығын 1 – 2 см ішкері+| V қабырға аралығында сол бұғана орта сызығында | V қабырға аралығындағы төстің сол қыры| V қабырға аралығында сол бұғана орта сызығынан 1 см тысқары| төстің оң қырында~ Жүректің жоғарғы салыстырмалы шегінің қалыпты орналасуы:| 3 қабырға аралығында төстің сол қырынан 1 см тысқары+| 4 қабырғаның жоғарғы қыры| парастернальды сызық бойынша екінші қабырға аралығында | 2 қабырға аралықта төстің сол қырынан 1 см тысқары | ортаңғы бұғана сызығы бойынша екінші қабырға аралығында~ Жүректен тыс себептер ішінен оның салыстырмалы тынық шегінің көлденең көлеміне әсері жоғы ... .| өкпе эмфиземасы+ | жүктілік| метеоризм| асцит| гиперстеникалық дене пішімі~ Жүректің салыстырмалы тынық шегінің азаюына ... әсері жоқ.| семіру+ | астениктер

| энтеропоз| көк ет шегі төмендеуі | өкпе эмфиземасы~ Жүректің анық тынық шегі көлемін ... өсіре алмайды.| энтероптоз+ | сол жақты экссудативті плеврит | аралық қуыстың артқы бөлігінен өскен қатерлі ісік | көк ет деңгейі жоғарылауы| өкпе шеттерінің бүрісуі~ Жүректің анық тынық шегі көлемін ... кеміте алмайды.| экссудативті перикардитте+ | сол жақты пневматоракс | көк ет деңгейі төмендеуі| пневмоперикардиум | өкпе эмфиземасы~ Митральды ақаудағы жүрек:| митральды пішінді+ | қолқалық пішінді| «мұржалы үй» пішінді| «өгіз жүрегі» пішінді | «ілініп тұрған жүрек» пішінді ~ Қолқа ақауларындағы жүрек пішіні:| қолқалық пішінді+ | митральды пішінді| «мұржалы үй» пішінді| «өгіз жүрегі» пішінді | «ілініп тұрған жүрек» пішінді ~ Митральды пішінді түсіндірудегі қате ... .| жүрек мықыны айқындалған+ | жүрек мықыны жазылған| сол жүрекше өседі| сол қырынша өскен| оң қырынша өскен~ Қолқалық пішінді түсіндірудегі қате жауап ... .| жүрек мықыны жазылған+| жүрек мықыны өскен| сол қарынша қуысы айтарлықтай кеңіген | жүрек «отырған үйрек» пішінді| жүрек пішіні «кебіс» тәрізді~ Жүрек шегінің патология бағытына ығысатын мысал ... .| обтурациялық ателектаз+| экссудативті плеврит| гематоракс| пневматоракс| гидроторакс~ Жүрек шегі патологияға қарама – қарсы бағытта ығысатын мысал ... . | экссудативті плеврит+ | пневмосклероз| пульмонэктомия| өкпенің рагі| обтурациялық ателектаз~ Тамыр будасы шегі қалыпты жағдайда анықталатын деңгей:| 2 – і қабырға аралығында төс қырлары тұсында+ | 2 – і қабырға аралығында парастернальды сызық бойында

| 3 - і қабырға аралығында төс қырлары тұсында| 3 - і қабырға аралығында парастернальды сызық бойында| ортаңғы бұғана сызығы бойынша екінші қабырға аралығында~ Дені сау адамда қалыпты жағдайда пульс жиілігі минутына:| 60 – 90 рет+| 60 -80 рет| 60 – 100 рет| 60 – 84 рет| 50-90 рет~ Дене қызуының 10 – С қа көтерілуі пульс соғуын минутына ... жиілетеді.| 8 – 10 ретке+ | 20 ретке | 5 – 10 ретке| пульске әсері жоқ| 10-15 ретке ~ Дене қызуы көтерілгендегі пульс жиілігінің қалыңқылығы кездесетін патология:| іш сүзегі+ | туберкулез| скарлатина| грипп| өкпе абсцессі~ Брадикардия бере алмайтын жүректен тыс себеп ... | жедел қансырау+ | сарғаю| уремия| миға қан құйылу| микседема~ Пульс альтернациясы тән мысал:| айтарлықтай жүрек жетіспеушілігінде (әлсіз және айқын пульс толқындары араласады)+| А – V блокада| экстрасистолия| тахикардия| жыбыр аритмиясы~ Систолалық тон дегеніміз:| жүректің 1 тоны+ | журектің 11 тоны| журектің 111 тоны| журектің 1V тоны| журектің 11, 111, 1V тондары~ Диастолалық тонға жатпайтын тон:| 1 тон+ | 11 тон| 111 тон| 1 У тон | митральды қақпақшаның ашылу тоны ~ Бірінші тон ұзақтығы:| 0,11 – 0,14 сек+ | 0,08 – 0,11 сек| 0,05 – 0,07 сек| 0,14 – 0,16 сек | 0,17 – 0,20 сек~ Екінші тон ұзақтығы:| 0,05 – 0,07 сек+ | 0,05 сек. дейін

| 0,08 – 0,11 сек | 0,11 – 0,14 сек | 0,16 – 0,20 сек~ Систолалық үзіліс ұзақтығы:| 0,2 – 0,25 сек +| 0,14 – 0,18 сек | 0,05 – 0,07 сек| 0,42 секундқа дейін | 0,11 секундтан ұзақ~ Диастолалық үзіліс ұзақтығы:| 0,42 – 0,46 сек+ | 0,14 – 0,18 сек | 0,07 – 0,11 сек | 0,18 – 0,2 сек| 0,05 – 0,07 сек~ Боткин – Эрба нүктесі ... қосымша тыңдау үшін қажет. | қолқа қақпақшаларын+ | өкпе артериясы қақпақшаларын| митральды қақпақшаны| үш жармалы қақпақшаны| косымша қолқа қақпақшаларын~ Жүректі тыңдау кезіндегі науқас қалпы:| отырғанда+| жатқанда| физикалық жүктемеден соң| іштен дем шығарып тынысты кідірткен кезде| түрегеп тұрғанда~ Бірінші тон дыбыстылығын бағалау:| 1 және 4 тыңдау нүктелерінде+ | 1 және 2 тыңдау нүктелерінде | 2 және 3 тыңдау нүктелерінде| 1, 2, 2, 4 тыңдау нүктелерінде | 5 тыңдау нүктесінде ~ Екінші тон дыбыстылығын бағалау:| 2 және 3 тыңдау нүктелерінде+ | 1, 2, 2, 4 тыңдау нүктелерінде| 1 және 4 тыңдау нүктелерінде| 5 тыңдау нүктесінде | 1 және 2 тыңдау нүктелерінде~ Бірінші тонды қалыптастыруға қатыспайтын механизмді атаңыз:| жетіспеушілік /жүрекше систоласы/+ | қақпақшалық| тамыр| бұлшық ет| жармалы қақпақшалардың ашылуы~ Екінші тонды қалыптастыруға қатыспайтын механизм ...:| тамырлық+ | қақпашалық| қайта оралғандағы қолқа қақпақшалар тербелісі| жармалы қақпақшалардың ашылуы| бұлшық ет~ Екі тон да әлсіремейтін мысал:| митральді қақпақша жеткіліксіздігі+ | өкпе эмфиземасы

| экссудативті плеврит| перикардит| семіру~ Екі тон да күшейе алмайтын мысал:| перикардитте+ | тироетоксикозда| пневмосклерозда| сол қарынша гипертрофиясының алғашқы сатысы| физикалық жүктемеден соң~ «Бірінші тон күшееді» деген жауаптың қатесі ... .| қолқа сағасы стенозында+| экстрасистолада| толық А – V тежелуінде| митральді стенозда| митральді жеткіліксіздігінде~ Екінші тон әлсірейді:| қолқа сағасы стенозында+ | митральді қақпақша жеткіліксіздігінде| митральді стенозында| үлкен қан шеңберінде қан қысымы өскенде| кіші қан шеңберінде қан қысымы өскенде~ Кеуде ауруы:| плевра зақымдануында+ | рестриктивті өзгерістерде| аралас өзгерістерде| өкпе тіні ірігенде| бронхтардағы обструктивті өзгерістерде~ Тыныс жүйесі ауыратын науқастардың негізгі шағымына жатпайтыны:| төс астының ауруы, ауа жетпеу сезімі+| ауа жетпеу сезімімен қатар жөтелу| қызу көтерілу, аралас түрде ентігу| жөтел, қызу, кейде қан қақыру| терең дем алғанда күшеетін кеуденің ауруы, іріңді қақырық~ Экспираторлы ентігу дегеніміз:| кенеттен іштен дем шығарудың қиындауы+ | физикалық жүктемеде іштен дем шығарудың қиындауы| қашықтықтан естілетін \дистанциялық\ сырылдар| физикалық жүктемеде ішке дем алудың қиындауы| кенеттен іштен дем алудың қиындауы~ Инспираторлы ентігу дегеніміз.| кенеттен іштен дем алудың қиындауы+ | физикалық жүктемеде іштен дем шығарудың қиындауы| қашықтықтан естілетін \дистанциялық\ сырылдар| кенеттен іштен дем шығарудың қиындауы| физикалық жүктемеде ішке дем алудың қиындауы~ Жөтел \қате жауапты табыңыз\:| плевра беттері тітіркенгеннен+ | бронх тітіркенгеннен| альвеола тітіркенгеннен| кеңірдек тітіркенгеннен| жұтқыншақ тітіркенгеннен~ Ұстама тәрізді жөтел тән патология:| аллергиялық трахеобронхит+| тыныс жетіспеушілігі

| бронхоэктазиялық ауру| іріңді созылмалы бронхит| өкпе абсцессі~ Ұзақ және тұрақты жөтел тән патология:| созылмалы бронхит+ | брохоэктазиялық ауру| жедел бронхит| тыныс демікпесі| плеврит~ Түнгі жөтел көбіне: | өкпе туберкулезінде+ | ошақты пневмонияда| өкпе абсцессінде| жедел бронхитте| крупозды пневмонияда~ «Бронхтардың тереңдігі тазару» симптомы кездеспейтін патология:| өкпе эмфиземасы+ | өкпе абсцессі| бронхоэктазиялық ауру| өкпе рагінің ыдырау сатысы| кавернозды туберкулез~ Дыбыссыз жөтелу мысалы:| әлсіреген және жүдеген аурулар+ | крупозды пневмония| өкпе рагі, плеврит| өкпе абсцессі, не бронхоэктаздар| кавернозды туберкулез~ Тыныс алуға байланысты кеуденің шаншып ауруы:| крупозды пневмония, құрғақ плевритте+ | өкпе эмфиземасында, пневмосклерозда| интерстициальды пневмонияда| жедел бронхитте| өкпенің орталық рагінде~ Ұстамалы жөтел, жабысқақ қиын бөлінетін қақырық тән патология:| тыныс демікпесі+ | өкпе рагі, туберкулезі| өкпе абсцессіне брохоэктазы| пневмосклероз, өкпе эмфиземасы| ошақты не крупозды пневмонияда~ Тәулігіне мол, 200 – 300 мл – ге дейін іріңді қақырық бөлу:| іріңді обструктивті бронхитте+ | өкпе эмфиземасы, пневмосклерозда| тыныс демікпесінде| ошақты не крупозды пневмонияда| бронхоэктазиялық ауруда~ Қақырық бөлу ... тән емес патология.| өкпе эмфиземасына, пневмосклерозға+ | ошақты не крупозды пневмонияға| тыныс демікпесіне| іріңді обструктивті бронхитке| өкпе гангренасына~ Тот түстес қақырық бөлу:| крупозды пневмонияда+ | өкпе рагінде

| бронхоэктазиялық ауруда| созылмалы бронхитте| өкпе гангренасында~ Сасық иісті қақырық бөлу:| өкпе гангренасында+ | крупозды пневмонияда| туберкулезде| созылмалы бронхитте| өкпе рагінде~ Үш қабатты қақырық бөлу:| өкпе абсцессінде+ | крупозды пневмонияда| туберкулезде| созылмалы бронхитте| өкпе рагінде~ Жүдететін қызу тән патология:| өкпе абсцессі \ашылғанға дейін\+| крупозды пневмония| өкпе рагі| \өкпе абсцессі\ ашылғаннан соң\| іріңді обструктивті бронхит~ Тұрақты қызба тән патология:| крупозды пневмонияның бастапқы сатысы+ | өкпе рагі | бронхоэктазиялық ауру өкпе абсцессі шешілу сатысында крупозды пневмонияның шешілу сатысы~ Егер кеуденің бір бөлігі тыныс алғанда қалыңқы, қабырға аралықтары тегістелген және томпайып тұрса, қандай патология туралы ойлауға болады:| экссудативті плеврит+ | құрғақ плеврит| бөлікті пневмония| пневмоторакс| эмфизема~ Омыртқа жотасының артқа қарай томпайып қисаюы ... деп аталады.| кифоз+ | лордоз| сколиоз| кифосколиоз| кифоз және лордоз~ Омыртқа жотасының бір бүйір бағытында қисаюы ... деп аталады.| кифоз және лордоз+| кифоз| лордоз| кифосколиоз| сколиоз~ Омыртқа жотасының алға қарай қисаюы ... деп аталады.| сколиоз+ | кифоз| кифоз және лордоз| кифосколиоз| лордоз~ Кифосколиозда омыртқа жотасының қисаюы:| бір бүйірге және артқа+

| артқа| бір бүйірге | бір бүйірге және алға | алға~ Терең, шулы және сирек тыныс: | Куссмауль+ | Биотт | Чейн – Стокс | Грокко | аралас ~ Бірте – бірте тереңдеп, соңынан тайыздайтын және тыныс тоқталу кезеңдерімен ұласатын сирек тыныс. | Чейн – Стокс+ | Биотт | Куссмауль | Грокко | аралас ~ Жарты минутке дейін созылатын үзілістері бар бірқалыпты тыныс. | Биотт+ | Куссмауль | Чейн – Стокс | Грокко | аралас ~ Бір минуттағы қалыпты тыныс саны:| 16-20+| 10-14| 24-28| 32-36| 36-40~ Егер бір минуттағы тыныс саны 10-14 болса, ... деп аталады. | брадипноэ+ | тахипноэ| апноэ| диспноэ| қалыпты~ Тыныс саны бір минутта 36-40 болса, ... деп аталады. | диспноэ+ | қалыпты| тахипноэ| апноэ| брадипноэ~ Тыныстың бір сәтке тоқталуы ... деп аталады. | апноэ+ | қалыпты| тахипноэ| диспноэ| брадипноэ~ Егер тыныс қиындауына байланысты пайда болған субъективті сезім, объективті бегілермен қосарланса, оның аталуы:| тахипноэ+ | қалыпты| апноэ| диспноэ| брадипноэ

~ Дауыс дірілі:| бөліктік қабынуға байланысты тығыздалғанда+| өкпе тінінің тығыздығына| плевра қуыс жағдайына| кеуде қалыңдығына| бронхтардың өткізгіштігіне~ Дауыс дірілінің біржақты күшеюі тән патология:| фиброторакста+ | гидроторакста| бөліктік қабынуға байланысты тығыздалғанда| обтурациялық ателектазда| пневмоторакста~ Дауыс дірілінің біржақты әлсіреу тән патология:| обтурациялық ателектазда+ | ошақты қабынуда| өкпе эмфиземасында| бронхпен байланысты бар өкпеде қуыс пайда болғанда| бөліктік қабынуда~ Өкпе эмфиземасында дауыс дірілі:| екі жақта да әлсірейді+ | біржақтан күшейеді| өзгермейді| бір жақтан әлсірейді| екі жақта да күшейеді~ Бронхтар \эмфиземасыз\ тарылғанда дауыс дірілі:| өзгермейді+ | екі жақтада әлсірейді| бір жағынан әлсірейді| бір жағынан күшейеді| екі жақтада күшейеді~ Перкуссия әдісін негіздеген, ұсынған ғалым:| Ауэнбруггер+ | Захарьин Г. А.| Мудров М. Я.| Боткин С. П.| Образцов В. П.~ Дені сау адам өкпесі үстінде анықталатын перкуторлы дыбыс:| айқын өкпелік+ | тимпаникалық| металды| тынықталған| қорапты.~ Оң өкпе ұшында анықталатын перкуторлы дыбыс:| аз – кем қысқа және жәй өкпелік дыбыс+ | тынық| тимпаникалық| айқын өкпелік| қорапты~ Өкпенің жоғарғы бөліктері үстінен анықталатын перкуторлы дыбыс:| аз – кем қысқа және жәй өкпелік дыбыс+ | ашық өкпелік| тимпаникалық| тынық| тынықталған - тимпаникалық

~ Оң қолтық аймағында анықталатын перкуторлық дыбыс:| аз – кем қысқа және жәй өкпелік дыбыс+ | ашық өкпелік| тимпаникалық| тынық| тынықталған - тимпаникалық~ Сол қолтық аймағында анықталатын перкуторлы дыбыс:| тимпаникалық реңді жоғары, қатты өкпелік дыбыс+ | тынық| ашық өкпелік| қорапты| аз – кем қысқа және жәй өкпелік дыбыс~ Плевра қуысында сұйықтық жиналуына тән перкуторлы дыбыс:| тынық+ | қорапты| ашық өкпелік| тимпаникалық| тынықталған - тимпаникалық~ Өкпенің тығыздалу синдромына тән перкуторлы дыбыс:| тынықталған+| ашық өкпелік| металды| тимпаникалық| тынықталған - тимпаникалық~ Диаметрі 5 см – ден артық бронхпен байланысы бар тегіс қабырғалы өкпе қуысы үстінде анықталатын перкуторлы дыбыс: | тимпаникалық+ | металды| қорапты| тынықталған - тимпаникалық| ашық өкпелі дыбыс~ Пневмоторакста анықталатын перкуторлы дыбыс:| тимпаникалық+ | тынықталған| амфорлы| ашық өкпелі дыбыс| тынықталған - тимпаникалық~ Компрессиялық ателектазға ... перкуторлы дыбыс тән. | тынықталған – тимпаникалық+| амфорлы| ашық өкпелік| тынықталған| қорапты~ Обтурациялық ателектаз үстінен анықталатын перкуторлы дыбыс:| тынықталған+ | ашық өкпелік| металды| қорапты| тимпаникалық~ Бронх /жедел бронхит салдарынан / жабысқақ экссудатпен тарылған болса анықталатын перкуторлы дыбыс:| ашық өкпелік+| қорапты| тынықталған

| металды| тимпаникалық~ Өкпе тінінің ауалылығы өсу синдромына тән перкутолы дыбыс:| қорапты дыбыс+| тимпаникалық дыбыс| ашық өкпелік дыбыс| тынық дыбыс| тынықталған - тимпаникалық дыбыс~ Өкпенің ауалылығы өсу синдромына ... тән емес белгі:| тынықталған перкуторлы дыбыс+ | өкпе ұшының жоғары тұруы| төменгі шегінің ығысуы | қорапты дыбыс| өкпе шектері эксскурсиясының азаюы~ Сұйыққа \ірің, қан\ толған өкпе қуысы үстінен анықталатын перкуторлы дыбыс:| тынықталған – тимпаникалық+ | тынық| тимпаникалық| қорапты| ашық өкпелік~ Бронхпен тар саңылау арқылы байланысқан үлкен каверна үстінен анықталатын перкуторлы дыбыс:| жарылған құмыра дыбысы+ | қорапты дыбысты| метал дыбысты| тынық| ашық өкпелік дыбыс~ Крупозды пневмонияның 1\ альвеоларда әлі ауа және сұйықтық бар\ сатысында перкуторлы дыбыс ... .| тынықталған – тимпанды+ | ашық өкпелік| тынық| қорапты| тимпанды~ Гиперстеникте оң парастернальды сызық бойында өкпенің төменгі шегі.| 4 қабырға аралық+ | 5 қабырға| 5 қабырға аралық| 4 қабырға| 6 қабырға аралық~ Астеникте оң парастернальды сызық бойында өкпенің төменгі шегі:| 7 қабырға аралық+ | 5 қабырға| 6 қабырға аралық| 6 қабырға| 5 қабырға аралық~ Нормастеникте оң парастернальды сызық бойында өкпенің төменгі шегі:| 5 қабырға аралық+ | 6 қабырға аралық| 5 қабырға| 6 қабырға| 4 қабырға~ Өкпе ұшының алда орналасуы:| бұғанадан 3 - 4 см жоғары+

| бұғанадан 1-2 см жоғары| бұғанадан 4-5 см жоғары| бұғанадан 1-2 см жоғары| бұғанадан 0,5 см жоғары~ Крениг кеңістігінің қалыпты ені:| 5-6 см+ | 3-4 см| 8-10 см| 1-2 см| 10-12 см~ Екі өкпенің төменгі шегінің төмен ығысу себебі :| өкпе эмфиземасы+ | өкпенің перифериялық рагі| пневмосклероз| пневмония| плеврит~ Плевра беттері бітіссе, өкпе шеттері қозғалғыштығы қалай өзгереді:| кемиді+ | өзгермейді| өседі| қалыпты деңгейде сақталады| іштен дем шығарғанда өседі~ Балалар өкпесі үстінде естілетін тыныс аты:| пуэрильді+ | везикулярлы| бронхиальды| әлсіреген везикулярлы| күшейген везикулярлы~ Оң өкпе ұшы тұсында естілетін тыныс:| аралас+ | бронхиальды| везикулярлы| әлсіреген везикулярлы| күшейген везикулярлы~ Дені сау адамдар өкпесі үстінен естілетін тыныс шуы:| везикулярлы+ | бронхиальды| пуэрильді| аралас| амфоралы~ Көмей, кеңірдек үстінен естілетін тыныс шуы:| бронхиальды+ | аралас| везикулярлы| қатқыл| әлсіреген везикулярлы~ Тиретоксикозбен ауыратын науқастарды физикалық жүктемеде естілетін тыныс:| күшейген везикулярлы+ | әлсіреген везикулярлы| қатқыл| саккодирлі| патологиялық бронхиальды~ Ішке дем алғанда ауаға толғаннан альвеолдар қабырғасы эластикалық тіндерінің тербелісінен пайда болатын тыныс шуының аты:

| везикулярлы тыныс+| бронхиальды тыныс| қатқыл тыныс| аралас тыныс| пуэрильді тыныс~ Бронхтардың кілегей қабы қабынғанда естілетін тыныс:| қатылдау+ | патологиялық бронхиальды| әлсіреген везикулярлы| амфора реңді бронхиальды тыныс| везикулярлы~ Асқорыту ағзалары ауруларының ең жиі кездеседі: | созылмалы эзофагит+ | созылмалы гастрит| жара ауруы| созылмалы холецистит| созылмалы энтероколит~ Асқорту ағзаларының болжамы ең ауыр сырқат ... . | өңеш рагы+| созылмалы ахилиялық гастрит| жара ауруы| созылмалы гастрит| созылмалы энтероколит~ Асқазанның қатерлі ісігі дамуына ең жиі себепші сырқат:| созылмалы гистаминде төзімді ахилиялық гастрит+ | асқазан полипі| баяу тыртықтанатын асқазан жарасы| пенетрацияланған асқазан жарасы| жиі қансырайтын асқазан жарасы~ Шұғыл медециналық көмекті қажет ететін жағдай: | асқазаннан көлемді қан кету+ | өңеш түйілуі| дисфагия| өңештен құсу| ауру, жүрек айну, құсу, іш өтуі ~ Өңеші ауыратын науқастардың шағымдарының ең қатерлісі: | дисфагия+ | ауру| құсу| сілекей ағу| жүрек күюі~ Дисфагия себебі: | аталғандардың бәрі+ | өңештің күюі| өңештің тарылуы /стенозы/| өңештің қалтасы| өңеш қабынуы~ Дисфагияның ең қатерлі себебі:| өңештің қатерлі ісігі+ | күйгеннен соң өңеш стенозы| өңештің сырттан сығылуы| өңеш қалтасы | өңештің қабынуы~ Әдетте анамнез бойынша анықталатын дисфагия себебі:

| өңештің тыртықты стенозы+ | өңештің қатерлі ісігі| өңеш қалтасы | созылмалы атрофиялық эзофагит | анамнездік деректер құндылығы бірдей~ Өңеш рагіне байланысты дисфагия сипаты: | бірте – бірте үдейді+| салқын сұйық тағам ішкенде пайда болады | адам денесінің белгілі бір қалпында кетеді| эзофагит қайталануына байланысты пайда болады| сипаттамалар маңызы бірдей~ Функциональды дисфагия себебі: | өңеш салы+ | өңештің күюі| өңеш қалтасы| өңештің рагі| невроз ауруы~ Функциональды дисфагия себебі: | өңештегі бөгде дене+| өңештің күюі| өңеш қалтасы| өңештің рагі| невроз ауруы~ Өңеш салына байланысты дисфагия ерекшелігі: | жөтелдіреді, шашалдырады+ | құстырады| түйіледі| ауырады| қызудың жоғарылаумен өтеді ~ Өңештің сыртынан сығылу себебіне ... жатпайды.| өңештің күюі+| экссудативті перикардит| қолқа аневризмасы| айналадағы бездердің үлкеюі| аралық қуыс артындағы ағзаларынан өскен қатерлі ісік~ Эзофагитке тән ауру сипаты:| төс астының ауруы жауырын – аралық аймаққа тарайды+ | тамақ ішуге байланыссыз өңеш бойы тез ауырады| ауру бір жерден тағам өткен кезде сезіледі| ауру жүрек айнумен, құсумен қатар өтеді| аталған ауру түрлері маңызы бірдей~ Өңештен құсу сипаты:| көлемі аз, жүрек айнымайды, күймейді+ | жүрек айну, күюмен бірге| тағам ішкен соң 15 минуттан соң пайда болады| көлемі 200 мл – дей | құсықта асқазан сөлі бар~ Асқазаннан құсу сипаты:| жүрек айниды, көлемі 200мл – дей асқазан сөлі аралас+ | тағам жұтысымен пайда болады| көлемі аз| жүрек айнымайды, күймейді| алқызыл қан бар ~ Өңештен құсу сипаты:

| көлемі аз, тағамды жұтысымен бірден келеді+ | көлемі аз, тағам ішкен соң 10 – 15 минуттан соң келеді| аурумен, жүрек айнумен, күюмен бірге өтеді| құсықта қан, асқазан сөлі, сілекей бар| тағам ішкен соң 45 минуттан соң келеді~ Өңештен құсуды түсіндірудегі қате жауап.Ол:| өңеш бұлшық еттерінің босауынан+ | эзофагиттен| дисфагиядан| өңеш тарылғаннан| өңеш рагі~ Өңештен қансыраудың ең жиі себебі: | өңеш веналарының варикозды кеңеюі+ | эзофагиттен| өңеш бұлшық еттерінің босауынан| өңеш рагі| қолқа аневризмасы~ Өңештен қан кеткенде:| қан алақызыл, өзгермеген, ауа көпіршіктерсіз+ | қан алқызыл, ауа көпіршіктері аралас| науқас жөтеледі| анамнезінде өкпе аурулары| соңынан пневмониямен асқынады~ Өкпеден қан кеткенде: | қан алқызыл, ауа көпіршіктері аралас+ | қан алақызыл, өзгермеген, ауа көпіршіктерсіз| анамнезінде асқазан, өңеш аурулары| тамақ қабылдаумен байланысты| жүрек айнумен, күюмен бірге өтеді~ Қылтамақпен ауыратын науқасты қарағанда: | қатты жүдеген+ | күйлілігі төмендеген| күйлілігі жоғары| теріде бөртпелер бар| тері құрғақ, қабыршақтанған~ Қылтық тамақты дәлелдеу үшін ең маңызды тексеру әдісі: | нысаналы биопсия+ | эзофагоскпия | рентгендік тексеру| жуынды судың эксфолиатифті цитологиясы| аталған әдістердің маңызы бірдей~ Сау адам өңешінің рентгендік сипаттамасына сай келетін ең толық жауап: | толу ақауы бар+| кілегей қабатта 2 – 4 параллельді қыртыс бар| контрастылы ерітінді физиологиялық тарылу деңгейлерінде аз – кем кідіріп еркін өтеді | өңеш бейнесі, кілегей қабығы тегіс, бірдей кілегей қабаттың біркелкілігі бұзылған~ Қылтамақтың рентгендік көрінісі. | өңеш бейнесі, кілегей қабығы тегіс, бірдей+| толу ақауы бар| өңеш тарылған| өңеш тарылар алдында кеңіген| кілегей қабаттың біркелкілігі бұзылған~ Эзофагоскопия \ толық жауапты көрсетіңіз\ мүмкіндігі:

| өңештің көк тамырының варикозды кеңуін табу+| өңештің қансырауын тоқтату| өңештегі бөгде денені алу| нысаналы биопсия өткізу| өңеш кілегейін көріп, сипаттау~ Қате жауапты табыңыз. Эзофагоскопия мүмкіндігі: | өңештің толу ақауын табу+ | өңеш қалтасын табу| өңештің тарылғанын табу| өңештің қанаған жерін табу| өңештің көк тамырының варикозды кеңуін табу~ Қате жауапты табыңыз. Өңеш рентгенгоскопиясы мүмкіндігі: | қансыраған жерді табу+ | толу ақауын табу| кілегейді сипаттау| өңеш қалтасын табу| өңештің тарылғанын табу~ Асқазан диспепсиясы белгілері: | жүрек айну, құсу+ | эпигастрий аймағы ауруы| эпигастрий аймағындағы ыңғайсыздық, толып кету сезімі| асқазаннан қан кету| қызу көтерілу~ Асқазанның секроторлы функциясы төмендегенде көбіне тәбет: | төмендейді+ | бұрмаланады| өседі| сақталады| анорексия~ Асқазанның секреторлы функциясы жоғарылағанда тәбет: | өседі+ | төмендейді| бұрмаланады| сақталады| анорексия~ Гиповитаминоз, теміржетіспеушілік анемияда көбіне тәбет:| бұрмаланады+| төмендейді| өседі| сақталады| анорексия~ Булемия себебі: | гипогликемиялық жағдай+ | витаминдік жетіспеушілік| тиреотоксикоз| іштің жиі өтуі| іштің катуы~ Асқазан ауруының механизмі: | асқазан ішілік қысымның азаюы+| пилорикалық каналдың жауабы| асқазан ішілік қысымның өсуі| асқазаннан эвакуацияның тежелуі| асқазан мускулатурасының жиырылуы~ Асқазан ауруы ... .

| асқазан ішілік қысым көбеюі+ | асқазан кілегейі рецепторлары тітіркеннен| асқазан жиырылған сәтте қалытқының жабылуы| асқазанның құрыстай жиырылғаннан| асқазан ішілік қысымның азаюы~ Асқазан тұсы ауруына байланысты анықтайтын жағдай. Аурудың: | пайда болуы+| тарауы| сипаты| ас ішумен байланыстылығы| орны~ Секреторлы функциясы төмендеген гастриттерде эпигастрий аймағы ауру сипаты: | тұйық, жаймалы, тарамайды+| өткір, ұстама тәрізді, қатты| локальды, ас ішкенен соң 2 сағаттан кейін| ас ішкеннен соң тарайды| ауру ерекшелігі келтірілмеген ~ Секреторлы функциясы жоғары гастриттерде эпигастрий аймағы ауру сипаты: | ас ішкеннен соң тарайды +| өткір, ұстама тәрізді, қатты| локальды, ас ішкенен соң 2 сағаттан кейін| тұйық, жаймалы, тарамайды| ауру ерекшелігі келтірілмеген~ Он екі елі ішек жара ауруында эпигастрий аймағы ауруын сипаттаудағы қате жауап: | жайылмалы, зіл тарту сезімімен қатар білінеді+ | ас ішкенсоң басылады| түнде, аш қарында пайда болады| локалды, бір нүктеден білінеді| антацид қабылдағаннан соң~ Он екі елі ішек жара ауру сипаты. Ауру:| ас ішкен соң басталады+| кеш пайда болады| түнде| ас ішкен соң басылады| аш қарында~ Асқазаннан құсу себебі:| кардия түйілгеннен+| пилорус түйілгеннен | пилоростеноздан | асқазан атониясынан | кілегей тітіркенгеннен~ Асқазанның кардиальды бөлігі жарасына не рагіне тән науқас адам құсатын мерзім шамасы:| астан соң 5-10 минут өте+ | асты жұтысыменен| астан соң 2-3 сағат өте| астан соң 4-6 сағат өте | астан соң 10-12 сағат өте~ Асқазан жарасы не гастриттерге тән науқас адам құсатын мерзім шамасы:| астан соң 2-3 сағат өте+ | астан соң 5-10 минут өте | асты жұтысыменен| астан соң 4-6 сағат өте | астан соң 10-12 сағат өте~ Жара ауруындағы асқазан атониясына тән науқас адам құсатын мерзім шамасы:

| астан соң 4-6 сағат өте+ | астан соң 5-10 минут өте | астан соң 2-3 сағат өте| асты жұтысыменен| астан соң 10-12 сағат өте~ Пилоростенозға тән науқас адам құсатын мерзім шамасы: | астан соң 10-12 сағат өте+ | астан соң 5-10 минут өте | астан соң 2-3 сағат өте| астан соң 4-6 сағат өте | асты жұтысыменен~ Қылтамаққа тән науқас адам құсу мерзімі шамасы: | асты жұтысыменен+| астан соң 5-10 минут өте | астан соң 2-3 сағат өте| астан соң 4-6 сағат өте | астан соң 10-12 сағат өте~ Асқазан сөлінде сілтілік пайда болу себебі: | өт қосылғаннан+ | ахилиядан| гиперсекрециядан | гипосекрециядан| қалтқы тарылғаннан~ Асқазан сөлінде өт пайда болу себебі: | ахилиядан+ | гипосекрециядан| қалтқы тарылғаннан| гиперсекрециядан| өт қосылғаннан~ Асқазаннан қан кеткендегі құсық сипаты: | кофе түнбасы түстес+ | көпіршіксіз алқызыл қан| қоңыр – жасыл түстес| көпіршікті алқызыл қан| кара түстес~ Жүрек күю \қыжылдау\ себебі: | асқазан сөлі регургитациясы+ | гипосекреция| өт регургитациясы| гиперсекреция| қалтқы тарылғаннан~ Асқазанның секреторлы функциясын анықтайтын ең тиімді әдіс: | жіңішке зондтпен зондтау+ | жуан зондпен зондтау| эндогастральды рН - метрия| ацидотест әдісі| өттi зондтау~ Асқазанды жуан зондтпен тексергенде қолданылатыны: | Боас – Эвальд сынама тағамы+| кофесі бар сынама тағам| ет сорпасы| капуста сөлі| картоп сөлі~ Физиологиялық тұрғыдан ең тиімді сынама тағам:

| ет сорпасы+ | кофесі бар таң ертеңгілік ас| Боас – Эвальд таңертеңгілік асы| спиртті таң ертеңгілік ас| капуста сөлі~ Физиологиялық тұрғыдан ең тиімсіз сынама тағам: | спиртті таң ертеңгілік ас+ | кофесі бар таң ертеңгілік ас| ет сорпасы| Боас – Эвальд таңертеңгілік асы| капуста сөлі~ Асқазан секрециясын күшейтетіндердің ең қуаттысы ... . | гистаминді сынаманы екі рет қолдану+ | капуста сөлі| гистамин сынамасы| ет сорпасы| спиртті сынама~ Асқазанның моторлы функциясын ең дұрыс көрсететін әдіс ...: | электрогастрография+ | рентгенография| рентгеноскопия| фиброгастроскопия| рh метрия~ Асқазан кілегейі жайын ең дұрыс анықтайтын әдіс: | фиброгастроскопия+ | рентгенография| электрогастрография| рентгеноскопия| рh метрия~ Асқазандағы «ойық симптомын» не «толу ақауын» ең дұрыс көрсететін тексеру әдісі: | рентгенография+ | рентгенноскопия| электрогастрография| фиброгастроскопия| рh метрия~ Қай тексеру әдісінің нысаналы биопсия өткізуге мүмкіндігі бар:| фиброгастроскопия+ | рентгенография| электрогастрография | рентгеноскопия| рh метрия~ Ішек ауруының ерекшелігі:| ас ішкен соң 4 – 6 минуттан соң пайда болады+| көбіне ұлы дәрет не іштен жел шығумен байланысты | ас қабылдаумен байланысты емес| аш қарында пайда болады | ас ішкен соң 4 – 6 сағаттан соң пайда болады~ Ішек ауруының басты механизмі: | ішектегі дискинезиялық бұзылыстардан+ | ішек қабырғалары керілгеннен | ішек бұлшық еттерінің түйіле жиырылуынан| нерв талшықтары тітіркенгеннен | ұзаққа созылған іштің қатуы~ Тенезм дегеніміз:

| ұлы дәретке отыру қажеттілігінің жалғандығы, іштің құрғақ ауруы+ | іштің ұстамасы тәрізді ауруы, жел шығуы| ішектің түйіліп ауруы, іштің қатуы| іштің ауруы, жиі – жиі іштің өтуі | ұзаққа созылған іштің қатуы~ Диарея себебі: | сұйықтықты көп ішу+| ішекте ас сіңірілуі, ішек гаустрлері төмендеуі| ішектің тітіркенуінің, қозуының өсуі| ішекте ас сіңірудің, гаустрлердің күшеюі| қою тамақты көп ішу~ Іш қатуды түсіндірудегі ең басты болжам: | ішекте ас сіңірудің, гаустрлердің күшеюі+ | ішекте ас сіңірілуі, ішек гаустрлері төмендеуі| сұйықтықты көп ішу| ішектің тітіркенуінің, қозуының өсуі| қою тамақты көп ішу~ Төменде келтірілген аурулардың қайсысында қызу, қалтырап тоңу кездеседі?| созылмалы холангит қайталау сатысында+ | жасырын өтетін созылмалы холецистит| қайталамалы созылмалы холецистит| созылмалы гепатит| бауыр циррозы~ Төменде келтірілген аурулардың қайсысында әдетте түсініксіз субфебрилитет, немесе ЭТЖ тездеуі, кейде тахикардия, жүрек шаршау кездеседі?| жасырын өтетін созылмалы холецистит+ | қайталамалы созылмалы холецистит| созылмалы холангит қайталау сатысында| созылмалы гепатит| бауыр циррозы~ Өт тас ауруында дене қышу себебі:| өт қышқылдары жиналғаннан+ | азот қалдықтары көбейгеннен| нитробояулар әсерінен| ацетон жиналғаннан| билирубин жиналганнан~ Гепатиттерге тән сарғаю сипаты:| паренхиматозды+ | механикалық| гемолитикалық| шынайы| жалган~ Өт тас ауруына тән сарғаю сипаты:| механикалық+ | гемолитикалық| паренхиматозды| шынайы| жалган~ Гепатитке байланысты сарғаю:| қанда билирубин жиналғаннан+ | мандарин, апельсиндерді көп қабылдағаннан| өттің ішекке өтуіне кедергі болғаннан | лак, бояулар әсерінен| эритроциттер ыдырауынан

~ Өт тас ауруына байланысты сарғаю:| өттің ішекке өтуіне кедергі болғаннан+ | қанда билирубин жиналғаннан| мандарин, апельсиндерді көп қабылдағаннан| лак, бояулар әсерінен| эритроциттер ыдырауынан~ Гемолитикалық анемияға байланысты сарғаю:| эритроциттер ыдырауынан+ | қанда билирубин жиналғаннан| өттің ішекке өтуіне кедергі болғаннан | лак, бояулар әсерінен| мандарин, апельсиндерді көп қабылдағаннан~ Бауырдан тыс сарғаю себебі:| апельсин, мандарин, сәбізді шамадан тыс көп жегеннен+ | өт жолдарына тас біткеннен| эритроциттер ыдырауынан| қанда билирубин жиналғаннан| өттің ішекке өтуіне кедергі болғаннан~ Механикалық сарғаюда қанда ... деңгейі өседі.| тікелей билирубин+| тікелей емес билирубин | билирубиннің екі түрі де бірдей өскеннен| өттің ішекке өтуіне кедергі болғаннан| билирубин деңгейіне байланысты емес~ Паренхиматозды сарғаюда қанда ... деңгейі өседі.| тікелей емес билирубин+ | тікелей билирубин| билирубиннің екі түрі де бірдей өскеннен| жалпы белок өскеннен| билирубин деңгейіне байланысты емес~ Гемолитикалық сарғаюда қанда ... деңгейі өседі| билирубиннің екі түрі де бірдей өскеннен+ | тікелей емес билирубин | тікелей билирубин| жалпы белок өскеннен| билирубин деңгейіне байланысты емес~ Бауырдан тыс сарғаюда төменде келтірілгендердің ... деңгейі. | билирубинге байланысты емес+ | тікелей емес билирубин | жалпы белок өскеннен| тікелей билирубин| билирубин деңгейіне байланысты емес~ Өңештен қан кетумен асқынатын ауру: | бауыр цирозы+ | холецистит| бауыр абсцессі| белсенді гепатит| бауыр гепатозы, фиброзы~ Геморрагиялық қансырауға бейімділігі бар науқас:| белсенді гепатит+| холецистит| бауыр абсцессі| бауыр кистасы| бауыр гепатозы, фиброзы

~ Бауыр циррозында қан кетудің басты себебі:| қақпа вена жүйесінде қысым өскеннен+ | жүйелі артериальды қан қысымы өскеннен| төменгі қуыс вена жүйесінде қысым өскеннен| бауырда қан ұйыту факторлары түзелуі төмендегеннен| капиллярлардын жыртылуынан~ Созылмалы белсенді гепатиттегі геморрагий себебі:| бауырда қан ұйыту факторлары түзелуі төмендегеннен+ | қақпа вена жүйесінде қысым өскеннен| төменгі қуыс вена жүйесінде қысым өскеннен| жүйелі артериальды қан қысымы өскеннен| капиллярлардын жыртылуынан~ Мұрыннан қан кету себебі:| жүйелі артериальды қан қысымы өскеннен+ | қақпа вена жүйесінде қысым өскеннен| төменгі қуыс вена жүйесінде қысым өскеннен| бауырда қан ұйыту факторлары түзелуі| капиллярлардын жыртылуынан~ Бауырлық команың аталуы:| гепатария+ | диабеттік кома| Морганьи – Эдемс – Стокс синдромы| уремиялық кома| жедел тамыр жетіспеушілігі -коллапс~ Бүйрек жетіспеушілігіне байланысты естен айырылудың аталуы:| уремиялық кома+| диабеттік кома| Морганьи – Эдемс – Стокс синдромы| гепатария| жедел тамыр жетіспеушілігі -коллапс~ Коллапс және шок аталған патологиялардың ... тән.| жедел тамыр жетіспеушілігіне+ | диабеттік комаға| Морганьи – Эдемс – Стокс синдромына| гепатарияға| уремиялық комаға~ Семіру және гиперстеникалық дене пішімі ... тән патология.| холецистит+ | өт тас ауруы| холангит| бауыр цирозы| өт жолдары дискинезиясы~ Кахексияға дейін жүдеу ... тән патология.| бауыр цирозы+ | өт тас ауруы| холангит| холецистит| өт жолдары дискинезиясы~ Көбіне эмоциональды құбылмалық, невротикалық өзгерістер тән патология:| холангит+ | өт тас ауруы| бауыр циррозы| холецистит| өт жолдары дискинезиясы

~ Бауыр ауруларында сарғаю дамуының ерекшелігі:| көзден, жұмсақ таңдайдан басталады+ | теріден басталады| гемолитикалық улар әсерінен| цитрустарды шамадан тыс жегеннен| табаннан басталады~ Белсенді гепатитпен ауыратын денесіндегі тамыр жұлдызшалары:| ұсақ тамыр ангиомалары+ | геморрагиялық бөртпелер| терідегі аллергиялық реакция салдары | ксантелазмалар| интоксикация салдары~ «Бауырлық алақандар» дегеніміз:| тенар және гипотенар гиперемиясы+ | саусақтардың «дабыл таяқшаларындай» өзгеруі| тырнақтардың «сағат әйнегі» сияқты өзгеруі| бауырлық интоксикация| ксантелазмалар~ «Поллакурия» дегеніміз ... .| дәретке жиі отыру+ | зәр бөлу кезіндегі ауырғандық| дәретке сирек отыру| зәр бөлудің тоқтауы| зәрдің аздан келуі~ Изурия дегеніміз:| зәрдің меншікті салмағының бірқалыпты төмендігі+ | бөлінетін дәрет көлемінің бірдейлігі| тең уақыт аралықтарында көлемі бірдей дәрет бөлу| дәреттің тең уақыт аралығында бөлінуі| зәрдің жиі келуі~ Никтурия дегеніміз:| түнгі диурез көлемінің күндізгіден көптігі+| күндізгі диурез көлемі басымдылығы| дәретке жиі отыру| зәр бөлу кезіндегі аурырғандық| зәр бөлудің жиілеуі, әрі ауруы~ «Facies nephritica» сипаттамасы:| бет - әлпетің қуқылдығы, ісіңкілігі, көз саңлауларының тарылуы+ | беттің шығыңқы бөліктерінің өсуі және ісінуі| мимикасы кедей \амимикалы\ бет| акроцианоздан сарғыш боз бет, адам жанарының күңгірттілігі| көздердің шүңірейуі, мұрынның үшкірленуі, беттің көкшіл тартуы~ Түрегеп тұрған қалыпты бүйрек пальпациясын ... ұсынған:| Боткин С. П.+| Стражеско Н.Д.| Пастернацкий| Зимницкий Н.С.| Образцов В. П.~ Қалыпты жағдайда бүйрек пальпациясы:| пальпацияланбайды+ | шалқасынан жатқанда| түрегеп тұрғанда| 1\3 бөлігінің пальпацияланады| кез – келген қалыпты толық пальпацияланады

~ Нефроптоздар дәрежесі:| үш дәрежелі+ | екі дәрежелі| төрт дәрежелі| бес дәрежелі| нефроптоздар дәрежесіне қарай жіктелмейді~ «Кезбе бүйрек» дегеніміз:| бүйрек іш қуысының кез – келген жерінде пальпацияланады+ | пальпациялағанда бүйректің проксимальды – диастальды бағытта 2-3 см – ге ығысуы| жатқан қалыпта пальпацияланбайтын бүйрек, түрегеп тұрғанда пальпацияланады| бүйрек тек патологиялық процесс қайталағанда пальпацияланбайды| бүйректің аномальды орналасуы~ Пальпацияланатын бүйрекке ... тән емес:| бүйрек маңы клечаткасымен бірігуі+ | баллотациялануы| пішінінің дән тәрізділігі| пальпация кезіндегі ыңғайсыз сезім| пальпациядан кейінгі өткінші протеинурия не гематурия~ Нефроптоз дәрежесін анықтау:| Образцов – Стражеско әдісімен пальпациялау арқылы+ | жатқан адамды пальпациялау арқылы| Пастернацкий симптомы арқылы| аурудың Боткин қалпында| тек бүйрек УДЗ арқылы~ Зәр ағар ауру нүктелеріне жатпайды:| қабырға доға нүктесі+ | зәр ағар ортасындағы нүкте| жоғарғы зәр ағар нүктесі| қабырға – омыртқа нүктесі| Боас нүктесі~ Пастернацкий симптомын анықтау:| перкуссия тәсілімен+ | пальпация тәсілімен| қарау тәсілімен| қан қысымын өлшеу арқылы| аускультация тәсілімен~ Пастернацкий симптомының айқын оң мәнділігі:| паранефритте+ | пиелонефритте| бүйрек тас ауруында| гломерулонефритте| радикулитте~ Қате тұжырымды табыңыз:| гломерулонефрит бір жақтылы процесс+| қуық пальпацияланбайды| босанғаннан кейін қуық шектері өзгереді| пиелонфрит қайталангуы дизуриямен сипатталады| оң мәнді Пастернацкий симпомы әрдайым бүйрек патологиясының белгісі емес~ дені сау адамның тәуліктік диурезі:| 1500 мл көлеміндей болса+| 600-800 мл болса| 500-600 мл боса| 2000 мл және одан көп болса| 800-1000 мл болса

~ «Ет жуындысы» түстес зәр бөлу ... тән| гломерулонефритте+ | бүйрек тас ауруы| қатерлі ісктер| пиелонфрит| паренхиматозы сарғаю~ Сыра түстес зәр бөлу ... кездеседі| паренхиматозы сарғаю+ | бүйрек тас ауруы| қатерлі ісктер| қатерлі ісктер| пиелонефрит~ Гематурия дегеніміз:| зәрде қан болуы+ | зәрде лейкоцит болуы| зәрде ірің болуы| зәрде гемосидерин болуы| зәр түсінің себебіне қарамай қызаруы~ Протеинурия дегеніміз:| зәрде белок пайда болуы+| зәрде тұздар пайда болуы| зәрде қан пайда болуы| ақшыл – бұлынғыр түстес зәр| зәрде цилиндр пайда болуы~ Лейкоцитурия дегеніміз:| зәрде лейкоцит болуы+ | зәрде ірің болуы| зәрде қан болуы| зәрде ірің болуы| зәр түсінің себебіне қарамай қызаруы~ Зәрдің жеміс \шіріген алма\ иістілігі:| ураттардан+ | кетонды денелерден| зәрде белок көбейгеннен| лейкоциттерден| қаннан~ Келтірілген зәрдің меншікті салмағы ... қалыпты деңгейге сәйкес келеді| 1005-1028+| 1000-1008| 1025-1040| 1005-1010| 1000-1040~ Полиурия тән патология:| қантты диабет+ | уремия| жедел бүйрек жетіспеушілігі| бүйрек туберкулезі| бүйрек рагі~ Органикалық протеинурияға жатпайды:| интоксикацияға байланысты протеинурия+ | бүйрек туберкулезындағы протеинурия| пиелонефриттегі протеинурия| бүйрек амилоидозындағы протеинурия| бүйрек рагіндегі протеинурия

~ Жалған лейкоцитурияға тән патология:| простатит+| пиелонефрит| гломерулонефрит| пиелит| цистит~ Функциональды бүйректік протеинурияға жатпайды:| қатерлі ісіктік+ | эмоциональды| салқындық| марштық протеинурия| балалардағы ортостатикалық~ Лейкоцитурия деңгейін анықтау үшін қолданылатын әдіс:| Томпсонның үш стаканды сынамасы+ | Нечипоренко сынамасы| Зимницкий сынамасы| Аддис – Каковский сынамасы| Амбурже сынамасы~ Зимницкий сынамасындағы созылмалы бүйрек жетіспеушілігіне тән өзгеріс:| изогипостенурия+ | никтурия| гиперстенурия| изостенурия | гипостенурия~ Темір жетіспеушілік анемияның ең жиі себебі:| генитальды, асқазан – шек жолдарынан қан кетуі+ | тағам құрамы жетіспеушілігі, ахилиялық гастрит болуы| ионизация сәулелерінің әсері| ауыр металл тұздары әсері | жүктілік~ Витамин В12 жетіспеушілік анемия себебі:| тағам құрамы жетіспеушілігі, ахилиялық гастрит болуы+| генитальды, асқазан – шек жолдарынан қан кетуі| ионизация сәулелерінің әсері| ауыр металл тұздары әсері | жүктілік~ Лейкоздар дамуына ықпалы мол себеп:| ионизация сәулелерінің әсері+ | генитальды, асқазан – шек жолдарынан қан кетуі| тағам құрамы жетіспеушілігі, ахилиялық гастрит болуы| ауыр металл тұздары әсері | жүктілік~ Түстік көрсеткіш - Ол:| эритроциттердің гемоглобинмен қанығу дәрежесі+ | гемоглобиннің көбеюі не азаюы| лейкоциттер көбеюі не азаюы| эритроциттер көбеюі не азаюы| эритроциттер көбеюі, гемоглобин төмендеуі~ Лейкоз диагностикасында қажетті тексеру әдісі:| стернальды пункция, трепанобиопсия өткізу+| эритроциттердің осмостық төзімділігін, қандағы билирубинді анықтау| шымшу, жгут сынамаларын өткізу, коагулограмманы анықтау| сарысулық темірді анықтау, сидероциттер мен сидеробласталарды санау| плевральды пункция

~ Сүйек миы аппараты бұзылуына ... тән емес.| оң қабырға доға тұсы ауруы, іштің кебуі, іш қатуы+ | тәбеттің бұрмалануы, бор, балшық, қағаз жеуге құмарлық| сүйек, әсіресе, омыртқа жотасы ауруы| әлсіздік, шаршау, қызу көтерілуі| қызу көтерілуі, қансырауға бейімділік~ Тері жамылғысының шие түстес қызаруы тән науқас:| эритремия+ | постгеморрагиялық анемия| В12 - жетіспеушілік анемия| жедел лейкоздар| миеломды ауру~ Тері жамылғысының сарғыш реңді боздығы:| гемолитикалық анемияда+| эритремияда| симптомды эритроцитозда| жедел лейкоздарда| гемофилияда~ Жаралы – некротикалық ангина немесе стоматит дамуы:| жедел лейкоздарда+ | эритремияда| симптомды эритроцитозда| гемолитикалық анемияда| гемофилияда~ Гунтеров глосситі сипаттамасы: | айқын қызыл, тегіс «өңделген» тіл+ | құрғақ, ақжабындымен жабылған тіл| «географиялық» тіл| тілде бөлек ақшыл сүт түстес дақтар| «түкті» тіл~ Қан тұзу ағзалары науқастарында ... пальпациялау міндетті емес.| бұлшық еттерді+ | бауырды| бездерді| омыртқа жотасын және жалпақ сүйектерді| талақты~ Қан тұзу ағзалары ауруларындағы трофикалық бұзылыстарға ... жатпайды.| иектердің қанағыштығы+ | тырнақ сынғыштығы| тырнақта сызықтар пайда болуы, олардың сынғыштығы| тері құрғақтығы| шаш түсуі~ Науқастың Сали қалпының пайдалануы:| талақ перкуссиясы және пальпациясына+ | талақ перкуссиясына| талақ пальпациясының| бауыр перкуссиясына| бауыр пальпациясына~ Қан түзу ағзалары ауруында міндетті емес қосымша тесеру әдісі:| торакоскопия+ | трепанобиопсия| стернальды пункция| бездер биопсиясы| бауыр және талақты скандау

~ Курлов бойынша талақ өлшемдер:| 6-8 см х 4-6 см+ | 6-8 мм х 4-6 мм| 3-5 см х 2-4 см| 4-6 см х 2-4 см| Курлов бойынша талақ өлшемдері анықталмайды~ Науқасың Сали қалпының сипаттауы:| басты кеудеге иіп, оң қырымен жату, жоғары аяқты бүгу+ | аяқтарын бүгіп, сол қырмен жату| тізе – шынтақ қалпымен жату| кеудені алға еңкейтіп отыру| шалқасыннан, аяқтарды бүгіп жату~ Қан тұзу ағзалары патологиясында маңызы ең төмен лабораториялық анализ:| холестерин+ | тромбоциттер және ретикулотиттер саны| қанның жалпы анализі| коагуляциялық сынамалар| сарысулық темір~ Анемиядағы систолалық шу:| қан айналымы тездегеннен пайда болған шу+ | өкпе артериясы стенозы белгісі| қақпақшалардың салыстырмалы жетіспеушілігінен пайда болған шу| қосылған миокардит салдары| қақпақшалардағы органикалық өзгерістер нәтижесі~ Пойкилоцитоз дегеніміз:| эритроциттердің түрі өзгеруі+ | эритроциттердің азаюы| эритроциттердің көбеюі| эритроциттердің көлемі өзгеруі| эритроциттердің әртүрлі боялуы~ Анизоцитоз дегеніміз: | эритроциттердің түрі өзгеруі+ | эритроциттердің азаюы| эритроциттердің көлемі өзгеруі| эритроциттердің көбеюі| эритроциттердің әртүрлі боялуы~ Қалыпты ЭТЖ деңгейі:| 5 - 15 мм/сағ+ | 1- 5 мм/сағ| 5 - 20 мм/сағ| 1 - 20 мм/сағ| 20 мм / сағ.- тан жоғары~ Ревматизмнің клиникалық белгілерінің сипаты:| көбіне жүрек – қан тамыр жүйесі зақымдалуымен өтеді+| көбіне буындар зақымдалуымен өтеді| пе,рикардитың жекелей зақымдалуымен| көбіне тамырлар зақымдалады| эндокардтың жекелей зақымдалуымен өтеді~ Ревматизм дауына басты роль атқаратын микроорганизм:| А тобындағы β – гемолитикалық стрептококк+ | стафилакокк| вирусты инфекция| пневмококк| грамм – теріс мәнді флора

~ Ревматизм дегеніміз:| инфекциялық – аллергиялық ауру+ | инфекциялық ауру| токсико – аллергиялық ауру| генетикалық ауру| қабыну – дистрофикалық ауру~ Ревматизмде көбіне зақымдалатыны:| митральды қақпақша+ | қолқа қақпақшасы| үш жармалы қақпақша| өкпе артериясы қақпақшасы| екі қақпақшаның қатар зақымдануы~ Ревматизмде 6 ай өткен соң тез қалыптасатын ақау:| митральды қақпақша жетіспеушілігі+| митральды стеноз| қолқа сағағы стенозы| өкпелік бағана стенозы| үш жармалы қақпақша жетіспеушілігі~ Ревматизмде, практика жүзінде, зақымданбайтын қақпақша:| өкпе артериясының қақпақшасы+ | қолқалық| үш жармалы| митральды| екі қақпақшаның қатар зақымдануы~ Митральды стеноз қалыптасу мерзімі:| алғашқы шабуылдан соң 2 жыл өте+ | ревматизмнің алғашқы шабуылы кезінде бірден| ревматизм шабуылынан 6 ай өткен соң| 5-6 жыл бойы қалыптаспайды| ревматизм шабуылынан 10 жыл өткен соң~ Ревматизм қалыптасуындағы ең басты инфекция оғашы:| баспа+ | созылмалы холецистит| созылмалы гастрит| пиелонефрит гинекологиялық инфекция~ Кардит, полиартрит, тері асты түйіндері, сақина тәрізді эритема ... симптомдарына жатады.| ревмокардит \ревматикалық эндомиокардит\+| миокардит| перикардит| инфекциялық эндокардит| ревматоидты артрит~ Ревматизмнің алғашқы шабуылы ең жиі кездесуі:| 7-14 жастағы балаларда+ | орта жастағы адамдарда| 50 жастан кейін| емшек жасындағыларда| кез келген жаста~ Біріншілік ревмокардиттің басталуы:| жұтқыншақ маңы инфекциясынан \баспадан\ кейін 1-3 жұмадан соң+ | бронхиттен кейін| жоғарғы тыныс жолдары инфекциясы кейін| жұтқыншақ инфекциясымен байланыстылығы жоқ| созылмалы холециститтен кейін

~ Митральды қақпақша жетіспеушілігінің ең жиі себебі:| ревматизм+ | біріктіргіш тіннің жайылмалы аурулары| бактериальды эндокардит| атеросклероз| қақпақшаның жарақатқа байланысты үзілуі~ Митральды жетіспеушілікте жүректің салыстырмалы шегінің кеңуі:| солға және жоғары қарай+ | жоғары және оңға қарай| оңға| жан - жаққа| өзгермейді~ Митральды жетіспеушілікте жүрек шегінің кеңуі:| сол қарынша және жүрекше гипертрофиясынан+| сол қарынша гипертрофиясынан| сол жүрекше гипертрофиясынан| оң қарынша және оң жүрекшегипертрофиясынан| оң қарынша және сол жүрекше гипертрофиясынан~ Митральды қақпақша зақымдануының негізгі аускультативті белгісінің естілуі:| жүрек ұшы тұсында\1 – і тыңдау нүктесінде\, өкпе артериясында+ | Боткин – Эрба нүктесінде| жүрек негізінде, 2 –і қабырға аралығында төстің сол қырында| төртінші тыңдау нүктесінде| төстің оң қырында, 2 – і қабырға аралығында~ Митральды жетіспеушілікке тән өзгеріс:| эпицентрі жүрек ұшы тұсындағы, сол жүрекше және сол қолтық бағытына тарайтын систолалық шу+ | жүрек ұшында 1 – і тон дыбыстылығы күшейген| еш қайда тарамайтын жүрек ұшы тұсында қысқа систолалық шу| жүрек ұшында 1 – і тон дыбыстылығы күшейген| жүрек ұшындағы тұрақсыз систолалық шу~ Митральды ақауы бар науқаста өкпелік гипертензия бары анықталса, осы жағдайға тән емес белгі:| мойын тамырларының білеуленуі+ | құрғақ жөтел, қан қақыру| өкпе артериясында 2 – і тон акценті және оның бөлуі| өкпенің базальды бөліктерінде крепитация естілуі| ентігу, жүрек демікпе ұстамасы~ ФКГ – да митральды жетіспеушілікке тән емес өзгерістер:| митральды қақпақша ашылғандағы қосымша тон пайда болуы+ | жүрек ұшында 1 – і тон амплитудасы төмендеуі| эпицентрі жүрек ұшындағы систолалық шу| өкпе артериясында 2 – і тон амплитудасы өсуі| өкпе артериясында 1 – і тон амплитудасы өсуі~ Митральды қақпақша жетіспеушілігіне тән емес ЭКГ синдромы:| оң жүрекше гипертрофиясы синдромы+ | сол жүрекше гипертрофиясы синдромы| сол қарынша гипертрофиясы және оның систолалық жүктемесі өсу синдромы| оң қарынша гипертрофиясы синдромы| жүрек ырғағы және өткізгіштігі бұзылуы~ Инфекциялық эндокардиттің ең жиі қоздырушысы:| жасыл түсті стрептококк+ | стафилококк| вирусты инфекция

| грам теріс флора| саңырау құлақты флора~ Инфекциялы эндокардитте ... жиірек зақымданады.| қолқа қақпақшалары+ | митральды қақпақша| үш жармалы қақпақша| өкпелік бағана| перикард~ Инфекциялы эндокардиттің даму жиілігі:| бұрын өзгерген, қақпақшаларда+ | зақымданбаған қақпақшаларда| ірі тамырлар интимасында| ірі тамырлардағы артерия – венозды сағақтарда| перикардта~ Инфекциялы эндокардит дамуына ... қатысы жоқ.| науқас жасының жастығы+ | организм иммунитеті өзгеруі| біріншілік инфекция ошағы болуы| зақымданған қақпақшалар \жүрек ақаулары\ болуы| қақпақшалардың склерозды өзгерістерге ұшырауы~ Инфекциялы эндокардиттің басты патоморфологиялық негізі:| қақпақшалардың жаралы – полипозды зақымдануы+ | қақпақшалардың бұзылуы| қақпақшалардың склерозды өзгерістерге ұшырауы| миокардтағы дистрофиялық өзгерістер| Ашоф – Талалаев гранулемалары түзелуі~ ... инфекциялы эндокардитке тән емес.| Сақина тәрізді эритема+ | Лукин – Либман симптомы| Ослер түйіншелері| Терінің «сүт қатқан кофе» түстілігі| Саусақтардың «дабыл таяқшалары» тәрізділігі~ Инфекциялы эндокардит диагностикасындағы қосымша тексерулердің бастысы:| қанның стерильдігін анықтау+ | қанның клиникалық анализі| жүректі екі проекцияда рентгендік тексеру| қанның биохимиялық анализі| ЭКГ – лық тексеру~ Инфекциялы эндокардитте ... дамиды:| қолқа қақпақшалары жетіспеушілігі+ | митральды қақпақшалары жетіспеушілігі | қолқа сағағы стенозы| үш жармалы қақпақшалар жетіспеушілігі| өкпе артериясы сағағы стенозы~ ... қолқалық жетіспеушілікті ең жиі дамытады.| Ревматизм+ | Инфекциялы эндокардит| Мерез| Қолқа қақпақшалар атеросклерозы| Қолқа қақпақшалар жарақаты~ Қолқалық жетіспеушілігі бар науқаста тахиркадияның бірден қалыптасу себебі:| диастоланы қысқарту арқылы, қанның сол қарыншаға кері ағымын азайтатын компенсациялық реакциямен+ | жүрек жетіспеушілігімен

| синус түйіні автоматизмінің бұзылуымен| симпатикалық нерв жүйесінің тонусы көтерілуімен| кезбе нерв тонусы төмендеуімен~ Қолқалық жетіспеушілігі бар науқастың басы ауру себебі:| диастолалық АҚҚ-ның төмендегенінен ми қан айналымы бұзылуымен+ | ми тамырлары түйілуімен| артериалды қан қысымы жоғарылауымен| мидың жұмсақ қабының тітіркенуімен| мида гипоксиянын дамуымен~ Қолқалық жетіспеушілігімен бар науқастың денесінің солқылдау \пульсациялау\ сезімі:| жоғарғы пульстік қысымнан+| шеткі тамырлар кедергісі жоғарылағанан | микроциркуляция бұзылғаннан | жоғары систолалық қысымымен | диастолалық қысымының төмендеуімен~ Қолқалық жетіспеушілігі бар науқастағы ентігуді және жүрек демікпесі ұстамасы тан емес: | аурудың алғашқы сатыларында пайда болады+ | ақау ұзақ уақыт компенсацияланған, сондықтан шағымдары соңғы сатыларында пайда болады| жүрек жетіспеушілігі дамығаннан | сол қарыншаның айтарлықтай гипертрофиясы қалыптасқаннан | кіші қан щеңбері тамырларында қысым көтерілгеннен~ Жоғарғы пульстік қысымның сыртқы белгілеріне ... тән емес. | прекардиальды аймақ пульсациясы+ | қарашық, жұмсақ таңдай пульсациясы| каротид биі| Мюссе симптомы| жоғарғы және жедел пульс ~ Қолқалық жетіспеушілікте жүрек ұшы соғуы:| күмбез тәрізді+ | жайылмалы, күшейген | жайылмалы, солға және төмен ығысқан| резистентті | көтеріңкі~ Жүректің ишемиялық ауруы \ЖИА\ дегеніміз:| миокардтың оттегіге деген қажеттілігі мен қан айналымы деңгейінің сәйкессіздігі+| жүрек етіндегі ошақты некроз| тән қан айналымының өткінші бұзылуы| миокардта жайылмалы түрде біріктіргіш тіннің дамуы| ошақты кардиосклероз~ Атеросклероз дамуына ... әсері жоқ.| тиреотоксикоз+ | артериальды гипертензия| қаннтты диабет| жоғарғы калориялы тағамдар мен тамақтану, семіздік| шылым шегу~ Миокард инфарктісінің стенокардиядан негізгі патоморфологиялық айырмашылығы:| жүрек етіндегі ишемиялық некроздар ошағы не ошақтары+ | жүрек етінің ишемиясы| миокардтағы тырнақты өзгерістер| миокардтағы қабыну ошақтары| жүрек етіндегі дистрофиялық өзгерістер~ Миокардттың оттегіге деген қажеттілігі мен тәж қан айналымы сәйкессіздігінің ең жиі кездесетін негізгі себебі:

| тәж тамырларының атеросклерозды тарылуы+| тәж тамырлары интимасының қабынуы| тәж тамырларының түйілуі| физикалық жүктемеде тәж қан айналымы жеткіліксіздігі| миокардтағы тырнақты өзгерістер~ ЖИА – на тән емес белгі: | шаншып ауру омыртқа жотасының кеуде бөлігі қимылына байланысты+ | сығып, күйдіріп, зілдей басып ауырады| ауру физикалық жүктемеден пайда болады| ауру сезімі төс астында орналасады| ауру ұзақтығы миокард зақымдану тереңдігіне байланысты~ Стенокардиядағы ауру сезімінің миокард инфарктісінен айырмашылығы:| ұзақтығымен+ | тарауымен | орналасуымен| сипатымен| ауыртатын себептермен~ Стенокардияға тән ауру сезімінің қайтуы:| нитроглицериннен 3-5 минут ішінде+| нитроглицериннен 15-30 минут ішінде| нитроглицериннен тарамайды| қабынуға қарсы дәрілерден| валидолмен 30 минут ішінде ~ Миокард инфарктісіне тән ауру сезіміне жатпайды: | нитроглицериннен соң бірнеше минутта қайтады+ | нитроглицериннен қайтпайды| наркотикалық анальгетиктерді қажет етеді | азот тотығыннан қайтады| стенокардияға тән аурудан ұзақ және ауыр~ ЖИА-ындағы ауру синдромы ... қатар өтеді.| мойын тамырлары білеуленуімен+ | ентігіу не тұншығумен | жабысқақ салқын термен | жүрек ырғағы және өткізгіштігі бұзылуымен| коллапспен~ Миокард инфарктісінің жедел кезеңінің ұзақтығы:| бірнеше тәулік /2-10/+| бірнеше сағат| бірнеше ай| уақытпен шектелмейді| 2 сағат~ Миокард инфарктісінің жеделдеу /11/ кезеңі:| 10-ы күннен басталып 8-і жұма аяғына дейін+ | инфарктіден соң бірнеше сағаттан соң басталады| инфаркт дамығаннан кейін 8 жұмадан соң басталады| инфарктіден соң 2-3 жұмадан соң басталады| инфарктіден соң 2 сағаттан соң басталады~ Инфарктіден кейінгі кезең белгілері:| стенокардия дамуы+ | тыртық қалыптасқан соң 2-6 ай және одан да ұзаққа созылады| ЭКГ – да патологиялық Q тісшесі сақталады| ST аралығы изосызықта| тығыз тыртық қалыптасуы

~ Науқастың салқын жабысқақ терге шомылуы, пульстің жіп тәрізділігі, систолалық қан қысымының төмендеуі, миокард инфарктісінің ... тән.| кардиогенді шокқа+ | үлкен қан айналымы жетіспеушілігіне| өкпе шеменіне| жүрек ырғағы бұзылуына| кiшi қан айналымы жетіспеушілігіне~ Науқаста ентігу, ортопноэлық мәжбүрлі қалып, өкпесінде орта-ірі көпіршікті ылғалды сырыл естілуі миокард инфарктісінің ... тән.| өкпе шеменіне+| үлкен қан айналымына жетіспеушілігіне| кардиогенді шокқа| жүрек ырғағы бұзылуына| кiшi қан айналымы жетіспеушілігіне~ Аспапты тексерулердің ішінде ЖИА – ы диагностикасына алдыменен қолданылатыны:| ЭКГ+ | ЭхоКГ| тіке проекцияда жүрек рентгеноскопиясы| технециймен миокард сцинтографиясы| тәж артериясы ангиографиясы ~ Жүректің автоматтық жұмысы:| жүректің өткізгіш жүйесіне байланысты+ | вегетативті нерв жүйесіне байланысты| миокард жиырылғыштығына байланысты| орталық нерв жүйесіне байланысты| симпатикалык нерв жүйесіне байланысты~ Жүректің өткізгіш жүйесінің құрамына ... жатпайды.| эпикард+| жиырылатын миокард| Гисс будасы және оның аяқшалары| атриовентрикулярлы түйін| синустық түйін~ Бірінші ретті автоматты орталыққа тән көрсеткішке жатпайды:| минутына 40-60 импульс беру+| синус түйіні автоматтық орталық| импульс жүректің барлық бөлігін қоздырады және жиылдырылдырады | минутына 60-90 импульс беру| минутына 20-40 импульс беру~ Нормостеникті дене пішінді адамда альфа бұрышы:| +200-тан +700-қа дейін+ | 0-ден -300-қа дейін| +700 –тан +900-қа дейін | +900-тан артық| -300-тан артық~ Жүрек ырғағы бұзылуының ең жиі себебі:| жүректегі органикалық өзгерістер+ | вегетативті нерв жүйесіндегі өзгерістер| гормональды өзгерістер| орталық нерв жүйесіндегі өзгерістер| дәрілер мен улы заттар әсері~ Нормотопты ырғақ:| синустық аритмия+| жоғарғы түйін ырғағы| төменгі түйін ырғағы

| индиовентрикулярлыырғақ| ырғақты басқару орталығының ауысуы \миграциясы\~ ЭКГ – да бірте – бірте ұзарған PQ аралығы, QRS комплексі түсіп қалуымен аяқталса және 5-6 комплекстен соң, осы өзгеріс қайталаса, оның аталуы: | Мобитц 11 типті 2-і дәрежелі а-в тежеуі+ | синустық аритмия| Мобитц 1 типті 2-і дәрежелі а-в тежеуі| 1-і дәрежелі а-в тежеуі| толық компенсаторлы экстрасистолалар~ Үшінші реттік автоматтық орталықтың орналасуы:| Гисс будасы аяқшалары+ | синус түйінінде | а-в құрамасында| Пуркинье талшыктары| жиырылатын миокард~ «Экстрасистолия» түсінігіне ... жатпайды.| жүрек бөліктерінің кезекпен жиырылуы+| жүрек бөліктерінің кезектен тыс жиырылуы| эктопиялық қозу көзі пайда болуы| толық компенсаторлы үзіліс болуы| жүректің бар бөлігінің кезектен тыс жиырылуы~ Қарыншалық экстрасистолияға тән емес белгі: | компенсаторлық үзіліс толық+ | R тісшесінің биіктеуі не S тісшесінің тереңдеуі| QRS комплексі кеңіген, Р тісшесі жазылмайды| QRS комплексінің айтарлықтай абберанттылығы| эктопиялық қозу көзі пайда болуы~ Қарыншалық экстрасистолалардың ең қауіптісі:| политопты, ерте пайда болатыны+ | бигимения| тригимения| бірен – саран | квадримения~ Гипертония ауруы анықтамасы:| қан қысымының көтерілуі ағзалар мен жүйелердегі біріншілік органикалық өзгерістермен байланыссыз ауру +| симптомдарының бірі артериальды гипертония болатын эндокринді жүйе аурулары| систолалық ААҚ-ның жеке дара тұрақты көтерілуі| қан қысымы көтерілуімен өтетін, орталық нерв жүйесінің ауруы| қысқа мерзімге бірер рет қан қысымының көтерілуі~ Симптомды артериальды гипертонияның анықтамасы| қан қысымының көтерілуі ағзалардағы, не жүйедегі аурулармен, не олардың зақымдануларымен тығыз байланысты+ | АҚҚ-ның эссенциальді көтерілуі| гипертониялық ауру| орталық венозды қан қысымының көтерілуі| бүйректік /нефрогенді/~ Шынайы артериальды гипертензияға жататын қан қысымы деңгейі:| систолалық АҚҚ-ы с.б. 160мм-ден, диастолалық АҚҚ-ы 95 мм-ден жоғары+ | систолалық АҚҚ-ы с.б. 140-тан 160 мм-ге дейін| диастолалық АҚҚ-ы с.б. 90-нан 95 мм-ге дейін| систолалық АҚҚ-ы с.б. 140 мм| диастолалық АҚҚ-ы с.б. 90 мм-ден жоғары~ Біріншілік артериальды гипертензияға жатады:

| эссенциальды+ | эндокринді| бүйректік /нефрогенді/| гемодинамикалық | орталық нерв жүйесіндегі өзгерістермен байланысты~ Гипертония ауруындағы нысана - ағзалар:| бүйрек, жүрек, ми, көз түбі тамырлары+| жүрек, бүйрек, өкпе| ми, бүйрек| жүрек, ми, аяқ-қол тамырлары| венозды жүйе~ Қан қысымы өскен науқастың басты шағымдарына ... жатпайды.| ұйқышылдық+| құлақ шулы| бас айналу, бастың зіл тартуы| ұйқысыздық, еңбекке қабілетінің төмендеуі| бастың желке тұсынан ауруы~ Ұзақ уақыт артериальды гипертониясы бар адамда ентігу, жүрек соғуы жиілеуі қосылса, бұл ... тән| сол қарыншалық жүрек жетіспеушілігі қосылуына+ | гипертензиялық криз| ЖИА қосылуына| жүрек ырғағы бұзылуына| бронхиальды астма дамуы~ Гипертонияның ауыр түріне көздің көруі төмендеуі қосылса бұл:| тор қабат тамырлары өзгергеннен+ | көз ішілік қысым көтерілгеннен| катаракта дамығаннан| көру нерві невритінен| глаукомадан~ Жоғарғы деңгейлі АҚҚ – ы асқынуы:| ми қан айналымы бұзылуы+| мидың жұмсақ қабы қабынуы| бас миының көлемді өзгеріске ұшырауына| бас ішілік гипертонияға| ЖИА~ Гипертония ауруының ауырлығын анықтайтын жағдай:| диастолалық АҚҚ – ы деңгейі+ | науқас жасы| систолалық АҚҚ – ы деңгейі| гипертониялық криз жиілігі| науқас жынысы~ Гипертония ауруының 2 – і сатысының басты белгісі:| сол қарынша гипертрофиясы және көз түбі тамырлары өзгеруі+ | гипертониялық криз дамуы| АҚҚ ы с.б. 180 мм – ден жоғары| қолқада 2 – і тон акценті болуы| инсульт дамуы ~ Гипертония ауруының 11 – і сатысына сай келетін белгі:| сол қарынша гипертрофиясы және көз түбіндегі өзгерістер+ | бүйрек жетіспеушілігі| ми қан айналымының бұзылуы| гипертониялық ретинопатия| жүрек жетіспеушілігі

~ Гипертония ауруының 111 – і сатысына сәйкес келмейтін белгі:| жүректің оң бөлігі гипертрофиясы+| бүйрек жетіспеушілігі| анамнезінде инсульт болуы| көрудің айтарлықтай төмендеу тор қабы тамырлар тромбозы| жүрек жетіспеушілігі~ Гипертония ауруының 1– і сатысына тән емес белгі:| сол қарыншаның гипертрофиясы+| АҚҚ – ының тұрақсыз қысқа мерзімге көтерілуі| анамнез қысқалығы| науқас дем алған соң АҚҚ – ның қалыпқа келуі| көз түбі тамырларында өзгеріс болмауы~ Жүрек жетіспеушілігінің 1-і сатысына ... тән емес.| жүрек жетіспеушілік белгісі тыныштық кезде бар+ | жүрек жетіспеушілік белгісі тек айтарлықтай физикалық жүктемеден соң пайда болады| тыныштық қалыпта гемодинамика және ағзалар функциясы өзгермеген| еңбекке қабілет төмендеген| қан айналым жетіспеушілігінің 1-і сатысы алғашқы, жасырын саты~ Қан айналым жетіспеушілігінің 1-і сатысына тән емес белгі:| жүрек соғуының жиілеу физикалық жүктемеде+| аралас түрдегі ентігу тыныштық кезде | аралас түрдегі ентігу айтарлықтай жүктемеден соң| еңбекке қабілет төмендеген| шаршағыштық~ Сол қарыншалық жетіспеушілік белгілерiне ... тән емес белгі.| бауыр үлкеюі+ | жүрек соғуының жиілеуі| акроцианоз| аралас түрдегі ентігу аз-кем жүктемеден соң| еңбекке қабілет төмендеуі~ Жүрек демікпесі ... тән емес белгі.| жедел он қарыншалық жетіспеушілік+| өкпе шеменімен жалғаса алады| сол қарыншаның жиырылуы жедел әлсірегеннен дамиды| кіші қан айналым шеңберіндегі тоқырмалы өзгерістерден дамиды| жедел сол қарыншалық жетіспеушілік~ Сол қарыншаның жедел жетіспеушілігінің негізгі себебі:| миокардит+ | жүректің қолқалық ақаулары| гипертониялық криз| миокард инфарктісі| жүректің митральды ақаулары~ Жүрек демікпесі ұстамасы кезіндегі науқастың мәжбүрлі қалпының аталуы:| ортопноэлық қалып+ | Фовлер қалпы| Тренделенбург қалпы| қайыр садақа сұраушы қалпы| пассивтi калып~ Жүрек демікпесі ұстамасы кезіндегі аталған объективті белгілер тән емес:| ортопноэлық қалып+ | жабысқақ салқын тер| мойын тамырларының білеуленуі сырылдардың өсуі| тұншығу мен алмасатын ентігу| өкпенің төменгі бөліктеріндегі құрғақ және ылғалды ұсақ көпіршікті

~ Төменде келтірілген өкпе шенінің объективті белгілеріне тән емес:| бауырдың үлкеюі+ | қызыл қан түстес қақырықты жөтел| өкпенің барлық аймақтарындағы орта – ірі көпіршікті ылғалды сырылдар| цианоз | тыныс алған сайын алыстан естілетін кеудедегі сырылдар~ Жедел сол қарыншалық жетіспеушілікте жүректі тыңдағанда, тамырды пальпациялағанда ... болуы тән емес белгі:| жүрек тондары айқын, дыбысты+ | жіп тәрізді не альтернацияланатын пульс| тамыр соғуы жиі, толымы аз| өкпе артериясында 11-і тон акцентті| шоқырақты ырғақ~ Жүрек демікпесі ұстамасын саралайтын науқас:| тыныс демікпесінің+ | пневмотораксқа байланысты ентігумен| пневмонияға байланысты ентігумен | психогенді ентігу| бронхиолитке байланысты ентігумен~ Крупозды пневмонияның ең жиі қоздырғышы:| плевмококк+| жасыл стрептококк| стафилококк| вирус| микоплазма~ Пневмония дамуына ... оң әсері бар.| салқын тию+ | жарақат алу| шаршау| ішімдік ішу| инфекция~ Пневмонияда инфекция таралуының негізгі жолы:| бронхогенді+ | гематогенді| лимфогенді| эндогендi инфекция| экзогендi инфекция~ Пневмонияның дамуының созылу себебі:| эндогендi инфекциянын косарлануы+| тыныс ағзаларының қосымша аурулары болуы| науқас жасының егделігі не қарттығы| шылым шегу, алкоголизм| эмперикалық антибактериальды емнің кештігі және тиімсіздігі~ Стрептококкты пневмонияға тән белгі:| iрiндi какырык+| кеуденің ауруы | абсцессті пневмониялық ошақтардың және экссудативті плевриттің асқыну ретінде тез дамуы| ентігу| қызбаның реметтикалық түрі~ Крупозды пневмонияның бастапқы сатысында естілетін дыбыс:| әлсіреген везикулярлы тыныс+ | қатаң дыбыс| күшейген везикулярлы тыныс| бронхиальді тыныс

| везикуллярлы тыныс~ Крупозды пневмонияның бауырлау фазасында естілетін тыныс:| бронхиальді тыныс+ | әлсіреген везикулярлы тыныс| күшейген везикулярлы тыныс| қатаң дыбыс| везикулярлы тыныс~ Крупозды пневмонияның шешілу сатысында естілетін тыныс:| әлсіреген везикуллярлы тыныс+ | везикулярлы тыныс | бронхиальді тыныс| қатаң тыныс| күшейген везикуллярлы тыныс~ Ошақты пневмонияда естілетін тыныс:| бронховезикулярлы тыныс+ | әлсіреген везикуллярлы тыныс | күшейген везикуллярлы тыныс| везикулярлы тыныс| бронхиальді тыныс~ Крупозды пневмонияның бастапқы және соңғы сатысына тән қосымша тыныс шуы:| крепитация+ | төмен дыбысты құрғақ сырылдар| ысқырықты құрғақ сырылдар| ұсақ көпіршікті үнсіз ылғалды сырылдар| плевраның үйкелу шуы~ Крупозды пневмонияның 1-і сатысында өкпе үстіндегі перкуторлы дыбыс:| тұйықталған – тимпаникалық+ | тұйық| ашық өкпелік| қорапты | тұйықталған~ Егер оң жауырын асты аймағында перкуторлы дыбыс қысқарса, бронхофония күшейсе және патологиялық бронхиальды тыныс естілсе, қандай патология туралы ойлау қажет?| оң жақты крупозды пневмония+ | оң өкпе абсцессі| оң жақты экссудативті плеврит| өкпе эмфиземасы| оң жақты бронхоэктазиялық~ «Тат» түстес қақырық тән патология:| крупозды пневмония+ | бронхоэктазиялық ауру| өкпе рагі| ошақты пневмония| өкпе инфарктісі~ ... өкпенің жедел абсцессінің ең жиі себебі бола алады.| Гемолитикалық стафилококк+ | Пневмококк| Стрептококк| Микоплазма| Саңырау құлақтар~ Өкпе абсцессінің жиі кездесуі:| орта жастағы ерлерде+ | жас ер адамдарда| балаларда

| жас әйелдерде| орта жастағы әйелдерде~ ... тыныс демікпесіне тән.| Іштен дем шығарудың қиындауы+| Ішке дем алудың қиындауы| Ентігу| Жүрек соғуының жиілеуі| Жайылмалы цианоз~ Тыныс демікпесінің негізгі клиникалық белгісі:| тұншығу ұстамасы+| жөтел| жүрек соғуы жиілеуі| мұрыннан дем алудың қиындауы| жайылмалы цианоз~ Тыныс демікпесіндегі қақырық:| әйнек тәрізді+ | шірік иісті | үш қабатты| көлемі мол| тат түстес~ Тыныс демікпесінде науқас қақырығындағы өзгеріс:| Шарко – Лейден кристалдары, Куршман спиралі+ | атипиялық клеткалар| эритроциттер | альвеолярлы макрофагтар| туберкулез микобактериясы~ ... тат түстес қақырық кездеседі.| Крупозды пневмонияды+ | Бронхоэктазиялық ауруда| Өкпе рагінде| Ошақты пневмонияда| Өкпе инфарктісінде~ Жедел өкпе абсцессінің 1 – і сатысына тән емес белгі:| мол қақырық түсуі+ | зақымдалған жақта кеуденің ауруы| құрғақ жөтел| дене қызуының 390 – қа көтерілуі| қалтырау~ Емдегенге қарамастан абсцесстен науқас жазылмаса, қандай мерзім шамасында патология созылмалы түріне айналды дейміз?| 3 ай+| 1 ай| 2 жұма| 1 жыл| 6 ай~ Жедел өкпе абсцессінің алғашқы кезеңінің негізгі клиникалық симптомдарына жатпайды:| канды какырык тастау+| жөтел| ентігу| кеуденің ауруы| қалтырау, тоңу~ Жедел өкпе абсцессінің екінші кезеңінің негізі клиникалық симптомдарына жатпайды:| кеуденің ауруы+| кейде қақырықта қан болуы

| қызудың төмендеуі| науқас жағдайы жақсаруы| кенеттін шірік иісті іріңді мол \50 – ден 200 мл – ге дейін\ қақырық бөлінуі~ Жөтел өкпе абсцессінің алғашқы кезеңі белгілеріне ... жатпайды.| қызудың төмендеуі+ | қабырғаны не қабырға аралықты басқанда ауырғандық| кеуденің ауруы| ентігу| құрғақ жөтел не аз – кем сілекейлі – іріңді қақырық бөлу~ Өңеш ауруына ... тән белгі.| дисфагия+| ауру сезімі| құсу| жүрек айну| қан кету~ Қылтамаққа байланысты ауру сезімінің ерекшелігі. Егер оның пайда болуы:| ас ішіп отырған болса+| кешікпей астан кейін болса| ас ішкен кезде және түнде ауырса| ас қабылдағанға дейін ауырса | аш қарынға ауырса~ Эзофагитке байланысты ауру сезімінің ерекшелігі. Егер оның пайда болуы:| ас ішіп отырғанда болса+ | астан кейін 1 сағаттан соң болса | ашқарында болса| сыздап тұрақты ауырса| ас ішкен кезде және түнде ауырса~ Гастиритке байланысты кілегей қабаттағы ... тән:| қабыну – дистрофиялық өзгерістер+| флегманозды| қабыну өзгерістері| дистрофиялық | фибриноидты~ Асқорыту ағзаларының созылмалы аурулары ішінде ең жиі кездесетіні:| созылмалы гастрит+ | эзофагит| жара ауруы| асқазан не өңеш рагі| созылмалы энтероколит~ Созылмалы гастрит дамуындағы басты экзогенді әсер:| тамақтану кестесінің бұзылуы тиімсіз тамақтану+ | ішімдік әсері| нервтік-психикалық стресс| шылым шегу| кәсіби зиянды әсерлер~ Созылмалы гастрит дамуындағы басты эндогенді әсер:| қабыну аурулары, эндрокринді бұзылыстар+| қан айналым жетіспеушілігі, тіндер гипоксиясы| аутоаллергиялық өзгерістер| аутоинтоксикация әсерлері| патологиялық өзгерген ағзалардың рефлекторлы әсерлері~ Секреторлы функциясы төмендеген созылмалы гастритпен ауыратын науқастардың басты шағымы:| анорексия+

| іш жүруіне бейімділік| іш қатуы| шаршағыштық| асқа тәбеттің төмендеуі~ Секреторлы функциясы төмендеген созылмалы гастриттің ең ауыр асқынуы:| асқазан рагі+| жара ауру| ішек жетіспеушілігі| пилоростеноз| атрофиялык гастрит~ Секреторлы функциясы төмендеген созылмалы гастрит жиірек кездесетін жас мөлшері:| 40 – 60 жас+ | 20 – 30 жас| 15 – 20 жас| 15 – ке дейін| 0-15 жас~ Секреторлы функциясы өскен созылмалы гастрит жиірек кездесетін жас мөлшері:| 20 – 30 жас+| 40 – 60 жас | 15 – 20 жас| 15 – ке дейін| 0-15 жас~ Диспепсиялық синдромға жатпайтын науқас шағымы:| эпигастрий аймағы ауруы+ | жүрек күюі| жүрек айнуы| ықылық ату| қышқыл кекірік~ Гиперацид синдромының басты белгісі:| жүрек күюі+| жүрек айнуы| шірік иісті кекірік| құсу| іш өтуі~ Асқазанның секреторлы функциясын анықтау әдістерінің ең құндысы| эндогастральды рН – метрия+ | ФГДС| асқазан рентгеноскопиясы| жіңішке зондпен зондтау| дуоденальды зондтау~ Он екі елі ішектің жара ауруы жиі кездесетін жас мөлшері:| жас әйелдерде+| жас ер адамдарда| 40 – 60 жаста| 15 жасқа дейін| барлық жаста бірдей~ Жара ауруы дамуына ... тән емес белгі.| гиподинамия әсері+ | гормональды| асқазан сөлінің пептикалық белсенділігі артуы| аспиринді ұзақ қабылдау| нервтік - психикалық~ Жара ауруының асқынуына жатпайтыны:| ішектің бітелуі+

| пенетрация| привратник тарылуы| малигнизация| қан кету~ Жара ауруы диагностикасында қолданылатын тәсілдердің ең мәліметтісі:| ФГС – фиброгастроскопия+ | асқазанды зондтау| сұрастыру тәсілі| асқазан рентгеноскопиясы| пальпация ~ Түнде, ашқарында ауру сезімі пайда болуы ... тән.| он екі елі шектін жара ауруына+ | секрециясы төмендеген гастритке| ахилиялық гастритке| асқазанның жара ауруына| қалыпты секреторлы гастритке~ Асқынбаған жара ауруына тән белгі:| тарамай бір жерден ауру+ | ұстама тәрізді, шаншып ауру| тұрақты ұзақ мерзім бойы ауру| аспен байланыссыз ауру| Эпигастрий аймағының «пышақ сұққандай» ауруы~ Егер науқаста қара құрым /кофе тұнбасы тәрізді/ құсық, қара түсті нәжіс пайда болса, қандай ауру туралы ойлау қажет?| жара ауруындағы қансырау+ | ахилиялық гастрит| вирусты гепатит| ұйқы безінің рагі| асқазан рагі~ Эпигастрий аймағының «пышақ сұққандай» ауруы, тері жамылғысының бозаруы, тілдің құрғауы, пальпациялағанда іштің қатайғаны анықталса, осы жағдай ... тән ауру:| жара ауруы \тесілуі\+| созылмалы панкреатит қайталауы| спастикалық колит| жедел холецистит| жедел гастрит~ Асқазаннан қансырау белгілеріне ... жатпайды.| аурудың жүрек айнытуы, құстыруы, бірақ жеңілдік болмауы+| салқын тер, тұншығу, жүрек соғуы жиілеуі| мелена пайда болуы| кофе тұнбасы түстес құсық болуы| шаршау, бас айналу, АҚҚ – ның төмендеуі~ ...12 елі ішектің жара ауруына тән.| Эпигастрий аймағы ауруы астан 2-4 минуттан соң+| Эпигастрий аймағының ауруы астан кейін 30-40 минуттан соң| Аурудың жүрек айнытуы, құстыруы, бірақ жеңілдік болмауы| Астан кейін аурудың күшеюі| Кофе тұнбасы түстес құсық болуы~ Жара ауруының ... асқынуында таңертеңгі мезгілде кешкілікте, қабылдаған ас қалдықтары бар мол құсық кездеседі| пилоростеноз дамығанда+ | тесілгенде| пенетрацияланғанда| қансырауда

| малигнизацияда~ Жара ауруында асқа тәбет болмай, әсіресе етті тағамдарға жиркену пайда болса, бұл оның ... тән.| малигнизацияда+ | тесілгенде| пенетрацияланғанда| пилоростеноз дамығанда| қансырауда~ Асқазанда жараның жиі орналасатын орны:| кіші иінде+| кардиальды бөлікте| алдыңғы қабырғада| үлкен иінде| пилорикалық бөлікте~ Он екі елі ішектің жара ауруында жиі кездесетін науқас шағымы:| ауру сезімі+| кекіру| жүрек айну| құсу| эпигастрий аймағының ауруы астан кейін 30-40 минуттан соң~ Он екі елі ішектің жара ауруының рентгеноскопиялық тікелей белгісі:| ойық+| қалытқы түйілуі| асқазан дисинезиясы| асқазан гиперсекрециясы| экран артынан пальпациялағанда ауырғандық~ Қуырылған және майлы тағамнан соң, оң иыққа тарайтын оң қабырғаға доға тұсында ұстама тәрізді ауырғандық ... тән.| созылмалы холециститке+| созылмалы персистикалық гепотитке| өт тас ауруына | созылмалы гастритке| созылмалы панкреатитке~ Бауырдың ... патологиясына тері асты қанталауы, мұрнынан, қызыл иектен қан кетуі тән.| вирусты гепатит+ | жедел холецистит| холангит| өт жолдары дискинезиясы| өт тас ауруы~ Кіші бауыр белгілері:| тамыр жұлдызшалары, барлық алақандар, гинекомастия, таңқурай түстес тіл+ | сарғыштық| асцит, коллатералдар| гепатомегалия, спленомегалия| диспепсия, тері қышуы~ Гепато – лиенальді синдром белгісі:| бауыр және талақтың үлкеюі+ | бауырдың үлкеюі | талақтың үлкеюі| асциттен іш көлемі өсуі| метеоризмнен іш көлемі өсуі~ Он екі елі ішектің жара ауруы белгісі: Егер эпигастрий аймағы ауруы:| астан кейін 2,5-3 сағаттан соң ауырса,+ | эпигастрий және сол жақ ауырса

| астан кейін 20 – 30 минуттан соң басталса| іш тегіс ауырса| түнде және аш қарында ауырса~ Жара ауруының ... кешегі ішкен тағам қалдықтары бар мол көлемді құсық болады.| пилоростенозында+ | тесілу| пенетрация| қансырау| малигнизация~ Тәбеттің болмауы, кез – келген тағамды көре алмай жиіркену кездесетін ауру:| асқазан рагі+| гастрит| холецистит| панкреатит| дуоденит~ Жедел гепатитті созылмалы түріне айналды деп есептеу мерзімі:| 6 ай және одан әрі+| 2-3 ай| бір ай шамасы| бір жылға дейін| бір жылдан әрі~ Гепатит этиологиясы:| вирусты инфекция+| токсикоаллергиялық әсерлер| алкогализм| токсикалық әсерлер| темекi шегу~ Созылмалы гепатит түрі:| билиарлы+| белсенді| холестаздық| люпоидты| пересисталық~ Жедел гепатиттің созылмалы түріне айналуына әсері бар:| диета сактамау+ | аяғына дейін емделмеу| ауруханадан ерте шығару| қосымша гепатотоксикалық әсер алу| диагностиканың кешігуі~ Созылмалы гепатитке тән емес белгі:| нефротикалық+ | холестаздық| диспепсиялық| астеновегетативтік| қабынғандық~ Бауыр зақымданудың басты синдромы:| бауыр – клеткалық жетіспеушілік+| диспепсиялық| астеновегетативті| ауру синдромы| портальды гипертензия~ ... бауыр зақымдалуының цитолитикалық синдромға жатады.| Бауыр – клеткалық жетіспеушілік+| Сарғаюдың көбеюі

| Ферменттер деңгейі көтерілуі| Бауыр – клеткалық жетіспеушілігінің өсуі| Қызба~ Холестатикалык синдромға жатады| тері қышуы, сарғаю+ | тұрақты ауруы сезімі| тұрақты қызба| гиперспленизм| гепатоспленомегалия~ Бауыр циррозында перифериялық қанда қандай өзгеріс бола алады?| ЭТЖ тездеуі+| эозинофилия| панцитопения| тромбоцитопения| анемия~ Бауыр антиденелердің түрі:| антистрептококкты антидене+| бірыңғай салалы бұлшық етке қарсы| митохондрийге қарсы| ядроға қарсы| гепатоциттерге карсы антидене~ Бауыр циррозы жиі кездесетін жас мөлшері:| 40 – 60 жас+ | 15 – 20 жас| 20 – 40 жас| 10 – 15 жас| 60 жастан асқандарда~ Бауыр циррозының ең жиі кездесетін себебі:| алкоголизм+ | біріктіргіш тін аурулары| тұқым қуалаушылық | зат алмасуының бұзылыстары| алиментарлы әсерлер~ Бауыр циррозымен ауыратын науқастардың басты шағымдары:| шаршау, диспепсия, оң қабырға доға тұсының ауырлау сезімі+ | қызу көтерілуі| сарғаю, ұлы дәрет тұрақсыздығы| тері қышуы, қанталауға бейімділік| ұйқының бұзылуы, майлы, қуырған асты көтере алмау~ Жедел жайылмалы гломерунефриттің ең жиі кездесетін қоздырушысы:| А тобындағы гемолитикалық стрептококк+ | стафилококктар| пневмококктар| вирустар| микоплазмалық инфекция~ Жедел гломерулонефрит дамуында ... маңызы төмен:| ішімдік, интоксикациясы+ | вирустар | салқын әсері| бактериальды инфекция| вакцинация~ Жедел гломерулонефрит белгісі:| гематурия, протеинурия, цилиндрурия, ісіктер, гипертония+| қызу көтерілуі, лейкоцитурия, бактерийурия, дизурия

| гипертония, гематурия, гипертермия| жас адамдардағы қауіпті гипертония, зәр тұнбасында өзгеріс жоқ~ Жедел гломерулофритке сәйкес келмейтін белгі:| ауру синдромы және зәрдегі өзгерістер+ | олигуриямен қатар зәр синдромы| гематурия, гипертония, ісіктер| жеке дара зәрдегі өзгерістер| селективті протеинурия~ Жедел гломерулонефрит асқынуына жататыны:| бүйрек амилоидозы+| жедел сол қарыншалық жетіспеушілік| жедел бүйрек жетіспешілігі | бүйректік эклампсия| созылмалы гломерулонефрит~ Жедел гломерулофрит асқынуларының негізгі механизмі:| шүмақ фильтрациясы төмендеуі+ | жүректің айдау функциясының төмендеуі| гиперволемия| түтікшелер реабсорбциясы төмендеуі| гипернатриемия~ Жедел гломерулонефрит ... асқынуы бола алмайды.| созылмалы гломерулонефрит+ | жедел бүйрек жетіспеушілігі| бүйректік эклампсия| бүйрек инфартісі| ісіктер қосылуы~ Нефриттерге тән емес белгі:| артериальды гипертония+ | бүйрек мөлшерлері қалыпты| нефротикалық синдром| гиперпротеинемия| ісіктік синдром~ Бүйректік эклампсия белгілері:| гипертензия, тахикардия пароксизмі, дененің құрыстауы, естен тану+ | массивті протеиурия, ісіктер, олигурия| ісіктер, гипертония,лейкоцитурия| артериальды гипертония, жүрек айну, құсу| өкпе шемені, қан қақыру, тұншығу~ ... гломерулонфритке тән емес. | Бүйректер зақымдануының ассимитриялылығы+ | Бүйрек мөлшерлерінің бірқалыпты азаюы| Жастық шақ| Жеке дара зәр синдромы| Гипертензия, жүрек жетіспеушілігі дамуы~ Екіншілік бүйрек амилоидозымен асқына алмайды:| ЖИА, атеросклероз+| туберкулез| созылмалы остеомиелит| ревматоидты артрит | лимфогрануломатоз~ Жедел гломерулонефрит соңы бола алатын жағдай:| бүйректік эклампсия+| ақаумен жазылу| созылмалы түріне айналу

| жазылу| жедел бүйрек жетіспеушілігі~ Нефротикалық синдром белгісі:| АҚҚ-ы с.б. 120/80 мм, көлемді ісіктер, қанның жалпы белогы 5 г/л, холестерин 8 ммоль/л, тәуліктік протеинурия 5,0+| ААҚ-ы с.б. 200/100 мм, протеинурия 1 промили, гематурия| ісіктер, жалпы белок 7,0 г/л, тәуліктік протеинурия 1,0, гематурия, холестерин 8 ммоль/л| АҚҚ-ы 170/90 мм, цилиндрурия, протеинурия 3,33 промили, холестерин 8 ммоль/л| протеинурия, гематурия, лейкоцитурия~ Жедел бүйрек жетіспеушілігi себебі:| интоксикация+| сепсис | сәйкессіз қан құю| ауыр металлдар тұздарымен улану| инфекция~ Созылмалы пиелонефрит қайталау белгілері:| гематурия, протеинурия+| УДЗ қорытындысында бір бүйрек мөлшері өскен| қанда лейкоцитоз, ЭТЖ сағатын 20мм-ге дейін тездеген | зәрде лейкоцитурия, бактерийурия, Нечипоренко сынамасында лейкоциттер 4000, эритроциттер 1000| субфебрильді қызу, дизурия, бел көбіне оң жақтан аурады~ Гипертониялық кризді қайтару үшін қолданылатын дәрілер:| тіл астына коринфар, көк тамырға лазикс+ | нитроглицерин, морфий, гепарин| көк тамырға строфантин, лазикс, натрий нитропурссиді| эуфиллин, преднизолон, адреналин| ампициллин, гентамицин~ Жедел тамыр жетіспеушілігінде, алғашқы көмек үшін қолданылаты дәрілер:| мезатон, кордиамин егу, иіскеуге мүсәтір спиртін беру+ | көк тамырға морфий, лидокаин| строфантин, лазикс| капотен, фурасемид| нитроглицерин тіл астына~ Анафилактикалық шокты емдегенде қолдануға болмайтын шаралар:| натрий нитропурссидін көк тамырдан тамызу+ | кордиамин, наркотик беру| науқасты жатқызып, жағын бекіту| преднизолон, адреналин, антигистаминді препараттар, кордиамин егу| нитроглицерин тіл астына~ Анафилактикалық шокта қолданылатын көмек көлемі:| нитроглицерин тіл астына+| кордиамин, наркотик беру| натрий нитропруссидін көк тамырдан тамызу| преднизолон, адреналин, антигистаминді препараттар, кордиамин егу| науқасты жатқызып, жағын бекіту~ Анафилактикалық шокта шұғыл жәрдем ретінде қолданылатын дәрілер:| вазопрессор+| спазмолитик| нитраттар| анальгетиктер| вазодилататорлар~ Кенеттен өлім синдромының шын белгісі:| ұйқы және шап артерияларында пульс анықталмауы+

| білезік артериясында пульс анықталмауы| иық артериясында АҚҚ-ы анықталмауы| қарашықтардың тарылуы| тері цианозды реңді сұр түсті~ Кенеттен өлім синдромына тән емес белгі:| қарашықтар тарылуы+ | қарашықтар кеңеюі| АҚҚ-ы анықталмауы| ірі артерияларды пульс анықталмауы| ессіздік~ Кенеттен келген өлім синдромы кезінде шұғыл көмектің басталуы:| жүрек сыртынан берілетін массаждан+ | глюкокортиостероидтардан| шокқа қарсы сұйықтықтар тамызудан| оттегі ингаляциясынан| адреналинді жүрек ішінде жіберуден~ Жүректі сыртынан массаждағанда дәрігер қолының орналасуы:| төстің төменгі бөлігінде+ | төстің ортасында| төстің жоғары бөлігінде| төстің сол қырында | төстің оң қырында~ Жүректі сыртынан массаждағанда бір минуттағы массаж саны:| 60-қа дейін+ | 40-қа дейін| 50-ге дейін| 20-ға дейін| 100-ге дейін~ Кенеттен келген өлім синдромында жүректің жиырылуын күшейту үшін енгізілетін:| адреналин+| строфантин| калий| эуфиллин| бета-блоктар~ Кенеттен өлім синдромы кезінде парасимпатикалық нерв жүйесі тонусын төмендету үшін енгізілетіні:| норадреналин+ | строфантин | адреналин| бета-блокатор| атропин

Documents

Реквизиттен кейінгі:base.ukgfa.kz/kafedra/terap_bak/vdm_mpd_kz.docx · Web viewПрезентация белгіленген уақытта, өз бетінше