VIETNAM NEWS NETWORK (VNN)P.O. Box 661162Sacramento, CA 95866Phone & Fax: 916-480-2724 Email: vnn@vnn-news.comWebsite: www.vnn-news.com

**********************************Bài Vª Hàng NgàyNgày 08 Tháng 06 Næm 2007**********************************

1- Bình LuÆn ViŒt Nam- VŠ Chuy‰n ñi MÏ Cûa NguyÍn Minh Tri‰tLš Thái Hùng

2- DiÍn ñàn QuÓc N¶i- Ngày bÀu cº QuÓc h¶i khoá XII vØa qua có thÆt là "ngày h¶i l§n cûa toàn th‹ nhân dân ViŒt Nam", hay chÌ là ngày "Çäng h¶i" cûa b¶ chính trÎ và Çäng c¶ng sän ViŒt Nam?Võ Væn NghŒ

3- Tåp Chí Á Châu- ñäng C¶ng Sän Trung QuÓc Së Phåt N¥ng Nh»ng ñäng Viên Nào Tin Vào Qu› ThÀnMinh DÛng

4- Tài LiŒu- DiÍn Væn Thuy‰t Trình VŠ Dân Chû Cûa T°ng ThÓng George W. Bush džc tåi Praha Ngày 5-6-2007 Nhân Chuy‰n Ghé Thæm C¶ng Hòa Czech Ngày 5 tháng 6, 2007

5- DiÍn ñàn Kinh T‰- NhiŒt Hoá ñÎa cÀuNguyÍn Xuân Nghïa, RFA

6- Tin TÙc Di Trú- Cäi T° Di Trú 2007: NhiŠu Tranh LuÆn VŠ HŒ ThÓng Tính ñi‹m

7- Tham Khäo- Sài Gòn vïnh viÍn không bao gi© mÃt tên, dù Çäng CSVN phong thánh cho HÒ Chí Minh Ç‹ bÎp Ç©iMÜ©ng Giang

8- TruyŒn Hay Ngoåi QuÓc

- NgÜ©i phá t° ongAgatha Christie

**********************************

1- Bình LuÆn ViŒt Nam

- VŠ Chuy‰n ñi MÏ Cûa NguyÍn Minh Tri‰t

Lš Thái Hùng (VNN)

Sau nhiŠu s¿ ÇÒn Çãi quanh viŒc C¶ng sän ViŒt Nam có th‹ hu› bÕ chuy‰n vi‰ng thæm MÏ do m¶t t© NhÆt báo tåi Singapore loan täi, Hà N¶i Çã chính thÙc thông báo là ông NguyÍn Minh Tri‰t và m¶t phái Çoàn hùng hÆu cûa Çäng C¶ng sän ViŒt Nam së vi‰ng thæm Hoa Kÿ trong 5 ngày tØ ngày 19 ljn 23 tháng 6. Trܧc khi công bÓ lÎch trình chuy‰n vi‰ng thæm này, ông NguyÍn Minh Tri‰t cÛng vØa hoàn tÃt chuy‰n vi‰ng thæm Trung QuÓc, trong 4 ngày, tØ ngày 15 ljn 18 tháng 5 vØa qua. Tuy nhiên vŠ phía Hoa Kÿ, trܧc khi lên ÇÜ©ng d¿ H¶i nghÎ ThÜ®ng ñÌnh G8 tåi ñÙc vào trÜa ngày mÒng 4 tháng 6, T°ng ThÓng Bush và B¶ ngoåi giao Hoa Kÿ cÛng chÜa chính thÙc công bÓ thÜ m©i và lÎch trình Çón ti‰p. Rõ ràng là chuy‰n Çi MÏ cûa ông Tri‰t có nhiŠu ÇiŠu tr¡c trª, không thuÆn buÒm xuôi gió nhÜ chuy‰n Çi MÏ cûa ông Phan Væn Khäi vào tháng 6, 2005. Theo tin tÙc thì ông Lê Væn Bàng, ThÙ trܪng ngoåi giao cûa Hà N¶i, Çang có m¥t tåi Hoa ThÎnh ñÓn nh¢m thäo luÆn và s¡p x‰p v§i phía Hoa Kÿ vŠ lÎch trình và nghi thÙc Çón ti‰p NguyÍn Minh Tri‰t; nhÜng vì hai phía chÜa có ÇÒng thuÆn vŠ nghi thÙc Çón ti‰p và n¶i dung thäo luÆn nên Hoa Kÿ chÜa công bÓ chæng? Hai næm trܧc Çây, Phan Væn Khäi Çã ljn Hoa Kÿ và ÇÜ®c coi là ngÜ©i ÇÀu tiên Çåi diŒn cho hàng ngÛ lãnh Çåo cao cÃp nhÃt cûa Çäng C¶ng sän ViŒt Nam vi‰ng thæm nܧc MÏ sau khi chi‰n tranh ViŒt Nam k‰t thúc vào næm 1975. Chuy‰n Çi cûa ông Khäi vào lúc Çó - trên bŠ m¥t là Ç‹ vÆn Ƕng ÇÀu tÜ và tìm s¿ hÆu thuÅn cûa Hoa Kÿ cho viŒc gia nhÆp WTO - nhÜng bên trong là Ç‹ tåo m¶t dÃu Ãn cho thành phÀn tÜ bän ÇÕ thân MÏ có ÇiŠu kiŒn bành trܧng các änh hܪng trong Çäng cÛng nhÜ d†n ÇÜ©ng cho khuynh hܧng ÇÄy månh cäi cách kinh t‰ ti‰n gÀn hÖn v§i Hoa Kÿ hÀu giäm b§t nh»ng áp l¿c cûa Trung QuÓc. Chuy‰n Çi MÏ cûa ông NguyÍn Minh Tri‰t lÀn này - ngoài nh»ng vÆn Ƕng ÇÀu tÜ và mª r¶ng thÎ trÜ©ng xuÃt cäng sang MÏ - nhóm lãnh Çåo m§i gÒm b¶ ba NguyÍn Minh Tri‰t - NguyÍn TÃn DÛng - TrÜÖng TÃn Sang muÓn tåo m¶t quan hŒ m§i v§i Hoa ThÎnh ñÓn trên các m¥t kinh t‰, chính trÎ, ngoåi giao.. Ç‹ thay Ç°i th©i kÿ mà nh»ng quan hŒ có khá nhiŠu s¿ chi phÓi cûa nhóm thân Trung QuÓc ª trong Çäng. Có th‹ nói là sau ñåi h¶i Çäng C¶ng sän ViŒt Nam lÀn thÙ X vào tháng 4 næm 2006, quyŠn l¿c chi phÓi cûa nhóm thân Trung QuÓc Çang bÎ suy y‰u - nhóm thân MÏ, Ç¥c biŒt là thành phÀn tÜ bän ÇÕ ª miŠn Nam Çã chi‰m nhiŠu vÎ trí then chÓt trong Trung ÜÖng Çäng nên Çang cÓ mª r¶ng các ÇÓi thoåi Ç‹ Çi gÀn hÖn v§i Hoa Kÿ.S¿ phát sinh hai xu hܧng thân MÏ và Trung QuÓc xuÃt phát tØ các quan Çi‹m khác nhau vŠ mÙc Ƕ cäi cách kinh t‰, ÇÒng th©i ljn tØ s¿ nhÆn thÙc

không giÓng nhau vŠ s¿ khÓng ch‰ cûa B¡c Kinh trong n¶i b¶ lãnh Çåo Çäng C¶ng sän ViŒt Nam. Tuy nhiên, do quán tính s® làm mÃt lòng B¡c Kinh vÓn có tØ lâu trong n¶i b¶ Çäng nên nhóm thân Trung QuÓc Çã tìm m†i cách khuynh loát và tåo ra nh»ng l¿c cän Ç‹ gây khó khæn cho phe thân MÏ trong quá trình thäo luÆn v§i Hoa ThÎnh ñÓn. M¶t trong nh»ng khó khæn là vÃn ÇŠ giäi quy‰t các áp l¿c cûa Hoa Kÿ vŠ m¥t nhân quyŠn và dân chû mà phía Hà N¶i Çã có nh»ng ÇÓi phó lúng túng. Vø ông Phåm Gia Khiêm, ûy viên b¶ chính trÎ, phó thû tܧng kiêm b¶ trܪng ngoåi giao Çã hÙa v§i Ngoåi trܪng Hoa Kÿ là së cÙu xét thä ông NguyÍn VÛ Bình trong chuy‰n g¥p g« hÒi ÇÀu tháng 3 næm nay, th‰ nhÜng cho ljn nay l©i hÙa này Çã không nh»ng không th¿c hiŒn mà ngÜ®c låi Hà N¶i låi gia tæng các cu¶c Çàn áp, b¡t gi» các nhà ÇÓi kháng tåi Hà N¶i và Sài Gòn, tåo m¶t s¿ phÅn n¶ trong dÜ luÆn. Chính nh»ng phiên tòa xét xº Linh Møc NguyÍn Væn Lš và các nhà lãnh Çåo Çäng Thæng Ti‰n, hay là các phiên tòa xét xº LuÆt sÜ Lê ThÎ Công Nhân, LuÆt sÜ NguyÍn Væn ñài,... Çã không chÌ làm cho công luÆn th‰ gi§i lên án mà ngay chính trong n¶i b¶ Çäng C¶ng sän ViŒt Nam, Ç¥c biŒt là nh»ng cán b¶ phø trách ÇÓi ngoåi rÃt bÃt bình.Chính trong bÓi cänh nói trên, chuy‰n vi‰ng thæm Hoa Kÿ cûa ông NguyÍn Minh Tri‰t Çang g¥p rÃt nhiŠu áp xuÃt trong n¶i b¶ Çäng và dÜ luÆn Hoa Kÿ. VŠ phía dÜ luÆn Hoa Kÿ, nh»ng Çàn áp các nhà ÇÓi kháng gÀn Çây cûa Hà N¶i së là ÇŠ tài ÇÜ®c nêu ra trong m†i cu¶c trao Ç°i gi»a ông Tri‰t v§i T°ng ThÓng Bush và m¶t sÓ chính gi§i Hoa Kÿ. S¿ kiŒn T°ng thÓng Bush g¥p g« bÓn nhà lãnh Çåo cûa bÓn t° chÙc ÇÃu tranh ngÜ©i ViŒt Nam hôm 29 tháng 5, và nhÃt là xuyên qua bài phát bi‹u trong bu°i g¥p g« các nhà ÇÃu tranh cho dân chû thu¶c 17 quÓc gia tåi C¶ng Hòa TiŒp vào ngày 5 tháng 6, cho thÃy là chính quyŠn Hoa Kÿ Çang có s¿ quan tâm Ç¥c biŒt vŠ các phong trào dân chû. Có lë Çoán trܧc phÀn nào nh»ng áp l¿c này, C¶ng sän ViŒt Nam Çang b¡n ti‰ng là së phóng thích hai nhà ÇÓi kháng mà phía Hoa Kÿ Çang quan tâm, Çó là nhà báo NguyÍn VÛ Bình và LuÆt sÜ Lê QuÓc Quân. Ông NguyÍn VÛ Bình Çang ª trong tình trång suy nhÜ®c vì m¡c nhiŠu chÙng bŒnh nhÜng låi không ÇÜ®c chæm sóc Çúng mÙc. LuÆt sÜ Lê QuÓc Quân là m¶t nghiên cÙu sinh cûa T° ChÙc NED tåi Hoa Kÿ và anh Çã bÎ b¡t ngay sau khi vŠ låi ViŒt Nam. ThÆt ra thì Hà N¶i dù có chính thÙc phóng thích hai nhân vÆt nói trên - tuy có th‹ làm nhË phÀn nào nh»ng áp xuÃt Çang Çè n¥ng lên chuy‰n Çi cûa ông Tri‰t - nhÜng vŠ cæn bän thì chÜa có m¶t dÃu hiŒu nào cho thÃy là Hà N¶i th¿c tâm trong viŒc tôn tr†ng nhân quyŠn và chÃm dÙt Çàn áp nh»ng nhà dân chû tåi ViŒt Nam. Tuy nhiên, n‰u ông NguyÍn Minh Tri‰t không ÇÜ®c Hoa Kÿ Çón ti‰p chu Çáo nhÜ m¶t vÎ 'quÓc khách' thì së làm bÃt l®i cho nhóm thân MÏ vì phe thân Trung QuÓc có thêm lš c§ Ç‹ khuynh loát trong n¶i b¶ vŠ chû trÜÖng 'coi chØng MÏ' cûa h†. Chû trÜÖng này không phäi m§i rao truyŠn trong n¶i b¶ gÀn Çây mà Çã có tØ lâu qua viŒc coi chØng chính sách 'diÍn bi‰n hòa bình' cûa MÏ; nhÜng Çã ÇÜ®c làm sÓng låi khi B¡c Kinh ÇŠ nghÎ hai phía ViŒt Nam và Trung QuÓc trª thành 'ÇÓi tác chi‰n lÜ®c', nhân chuy‰n vi‰ng thæm ViŒt Nam và d¿ H¶i nghÎ APEC - 14 cûa ông HÒ CÄm ñào vào tháng 11 næm 2006. Do Çó, nh»ng diÍn bi‰n quanh chuy‰n vi‰ng thæm Hoa Kÿ cûa ông NguyÍn Minh Tri‰t së có nh»ng tác Ƕng rÃt l§n lên hܧng Çi cûa hai nhóm thân MÏ và thân Trung QuÓc trong n¶i b¶ Çäng C¶ng sän ViŒt Nam vŠ nh»ng cäi cách cûa ch‰ Ƕ trong vài næm t§i.Nói tóm låi, chuy‰n thæm vi‰ng Hoa Kÿ cûa ông NguyÍn Minh Tri‰t không chÌ ÇÖn thuÀn là thúc ÇÄy mÓi quan hŒ ÇÓi ngoåi hay mª r¶ng thÜÖng måi v§i Hoa Kÿ mà nh¢m giúp cho thành phÀn tÜ bän ÇÕ phát tri‹n khuynh hܧng thân

MÏ trong n¶i b¶, ÇÒng th©i qua Çó, giúp cûng cÓ th‰ l¿c cûa b¶ ba NguyÍn Minh Tri‰t (Chû tÎch nܧc), TrÜÖng TÃn Sang (NguyÍn TÃn DÛng (Thû tܧng) trܧc nh»ng cän trª cûa nhóm thân B¡c Kinh.

Lš Thái HùngJune 6 2007

=END=

2- DiÍn ñàn QuÓc N¶i

- Ngày bÀu cº QuÓc h¶i khoá XII vØa qua có thÆt là "ngày h¶i l§n cûa toàn th‹ nhân dân ViŒt Nam", hay chÌ là ngày "Çäng h¶i" cûa b¶ chính trÎ và Çäng c¶ng sän ViŒt Nam?

Võ Væn NghŒ

Tôi Võ Væn NghŒ - sinh næm 1935, hiŒn nay 73 tu°i hoàn cänh già y‰u.Tôi Çang ª ÇÎa chÌ nhà sÓ nhà 277 ÇÜ©ng NguyÍn Trãi phÜ©ng Tân SÖn, thành phÓ Thanh Hoá xin ÇÜ®c bình luÆn cái g†i là ngày h¶i l§n cûa s¿ lØa bÎp, bÎp b®m tinh vi cûa Çäng c¶ng sän ViŒt Nam thông qua màn tuÒng vøng dåi bÀu cº QuÓc h¶i 12 vào ngày 20/5/2007 vØa qua nhÜ th‰ nào.ThÜa các quš vÎ Çã bi‰t, cæn cÙ hi‰n pháp nܧc C¶ng hoà xã h¶i chû nghïa ViŒt Nam 1992, thì quÓc h¶i là "cÖ quan quyŠn l¿c cao nhÃt" ª ViŒt Nam. Nó së "bÀu ra" nh»ng ngÜ©i ÇÙng ÇÀu cûa cÖ quan cao nhÃt cûa b¶ máy n¡m quyŠn trong nܧc nhÜ: Chû tÎch nܧc, Chû tÎch quÓc h¶i, Thû tܧng chính phû....và phê chuÄn các chÙc vø b¶ trܪng, thÙ trܪng, chánh án tòa tÓi cao, viŒn trܪng ki‹m sát tôi cao....CÛng theo các hi‰n pháp trܧc Çây và hiŒn hành, thì quÓc h¶i còn gi» vai trò ki‹m soát các hoåt Ƕng cûa Nhà nܧc. NhÜng th¿c t‰ thì Çäng c¶ng sän

ViŒt Nam, b¶ chính trÎ cûa ñCSVN låi ÇÙng trên ÇÀu QuÓc h¶i, vì theo ÇiŠu 4 trong Hi‰n pháp 1992 và ÇÜ®c sºa Ç°i næm 2000 ÇÜ®c ghi rõ:"ñäng C¶ng sän ViŒt Nam lãnh Çåo toàn b¶, toàn diŒn, triŒt Ç‹, tuyŒt ÇÓi các hoåt Ƕng trong xã h¶i" và th¿c t‰ tØ trܧc t§i nay các cu¶c bÀu cº QuÓc h¶i tØ khoá 1 (næm 1946... ljn khoá 12 næm 2007 này) diÍn ra theo hình thÙc: "ñäng cº + dân bÀu". Trên th¿c th¿c t‰ Ç©i sÓng cûa xã h¶i thì toàn dân bÎ công an, chính quyŠn cÜ«ng ch‰ nhân dân Çi bÀu cº! Và trong các cu¶c bÀu cº dân chû giä hiŒu Çó thì tuyŒt Çåi Ça sÓ các Çåi bi‹u QuÓc h¶i ÇŠu là Çäng viên CSVN ho¥c ít ra cÛng phäi là cäm tình cûa Çäng CSVN này... Bªi vì các chính Çäng khác ÇŠu bÎ Çäng c¶ng sän b¡t cuÓn chi‰u và bÎ cÃm không ÇÜ®c hoåt Ƕng, nhÜ ñäng Dân Chû và ñäng Xã H¶i vào næm 1986 Çã bÎ bu¶c tuyên bÓ giäi th‹ g†i là sau khi Çã hoàn thành sÙ mång lÎch sº!!! Nên trong QuÓc h¶i CSVN tØ trܧc ljn nay không có ti‰ng nói Ƕc lÆp, cÛng không có ÇÓi lÆp chính trÎ. Vì trong m¶t cái quÓc h¶i có ljn tØ 95%-99% bÎ c¶ng sän hóa, mà tuyŒt Çåi Ça sÓ là Çäng viên CSVN, và các vÎ nghÎ sÏ Çäng viên CS này chÌ ÇÜ®c nói theo chÌ dÅn cûa Çäng c¶ng sän VN, cûa b¶ chính trÎ CSVN. Cho nên vai trò ki‹m tra cûa QuÓc h¶i chÌ mang tính hình thÙc, giä dÓi, có th‹ g†i là quÓc h¶i bù nhìn ÇŠu khong co gi là sai. Ngay cÛng nhiŠu nhà lãnh Çåo cûa Çäng c¶ng sän ViŒt Nam còn phäi thÓt lên, nhÜ l©i ông Lê Quang ñåo cÓ chû tÎch quÓc h¶i: "QuÓc h¶i ta chÌ là b¶ máy giÖ tay"; hay ljn ngay cä chính ông cÓ t°ng bí thÜ, ông trùm cûa Çäng CSVN là NguyÍn Væn Linh khi còn sÓng Çã phäi thª dài: "quÓc h¶i ta chÌ là cây cänh trang trí cho Çäng!!!"...Vì vÆy, QuÓc h¶i khoá 12 m§i ÇÜ®c cái g†i là "bÀu ra" này vào ngày 20/5/2007 vØa qua, th¿c chÃt chÌ là quÓc h¶i cûa Çäng CSVN, quÓc h¶i cûa b¶ chính trÎ, chÙ Çâu có phäi quÓc h¶i cûa toàn dân ViŒt nam. Và ngày bÀu cº Çó chính là ngày "Çäng h¶i" cûa Çäng c¶ng sän ViŒt Nam chÙ không phäi là ngày h¶i l§n cûa dân t¶c ViŒt Nam mà báo chí trong nܧc làm rum beng và Òn ào len. M†i ngÜ©i dân, cä dân t¶c cÛng nhÜ cá nhân tôi phäi thÃy r¢ng Çây là m¶t ÇiŠu vô cùng xÃu h° và nhøc nhã. Bªi vì khi cÀm lá phi‰u mà mình không ÇÜ®c t¿ mình quy‰t ÇÎnh, mà phäi Çi bÀu theo quyŠn chÌ Çåo cûa m¶t sÓ ngÜ©i n¡m quyŠn chóp bu cûa Çäng c¶ng sän ViŒt Nam, cûa b¶ chính trÎ CSVN Çã áp Ç¥t, Çã chÌ ÇÎnh. ViŒc g†i t¡t là "ñäng cº" thì thÆt ra ñCSVN Çã cº ra nh»ng Ùng viên mà Çäng CS Çã ch†n l¿a rÃt kÏ và quá cäm tình, tin cÆy l¡m rÒi. Sau Çó h† m§i giao cái quyŠn làm chû ÇÃt nܧc Ç‹u cho dân mình cái quyŠn Çi bÀu theo s¿ chÌ Çåo cûa Çäng CS. Ngay khi lúc diÍn ra cu¶c bÀu cº chÜa xong thì toàn dân cÛng bi‰t thØa ai là Çåi bi‹u quÓc h¶i và sau Çó thì m†i ngÜ©i cÛng ÇŠu bi‰t ai chû tÎch nܧc, ai là chû tÎch quÓc h¶i, ai là thû tܧng, phó thû tܧng... rÒi. VÆy theo tôi thì Çäng CSVN nên làm tÃt cä cÛng ÇÜ®c, còn nhân dân thì có quyŠn gì Çâu mà Çi bÀu cho mÃt th©i gian, lãng phí tiŠn cûa công khÓ quÓc gia. BÀu ai? ai bÀu? ai bi‰t gì thÆt s¿ các Ùng viên có tài ÇÙc? ai bÀu h† mà vÅn trúng cº v§i t› lŒ phi‰u Çåt rÃt cao gÀn nhÜ tuyŒt ÇÓi tØ 99% ljn 100 %!!!??? Lá phi‰u bÀu cº cûa các cº tri có ai giám sát xem sÓ phi‰u cûa ai ÇÜ®c bÀu chính xác là bao nhiêu phÀn træm? Nói cho cùng Çó là s¿ giä dÓi, lØa bÎp nhân dân cûa Çäng c¶ng sän ViŒt Nam trong viŒc n¥n ra trò hŠ bÀu cº. Th¿c chÃt ngÜ©i mà Ç‹ t¿ dân l¿a ch†n bÀu ra thì hoàn toàn không có trong danh sách các Ùng viên. ñäng CSVN ÇŠ cº 5 ngÜ©i rÒi bäo dân ta n‰u Çi bÀu thì gåch Çi 2, toàn b¶ ÇŠu thÃy phi‰u vŠ tay Çäng CSVN, Ç‹ rÒi Çäng CS cho ngÜ©i mình ki‹m phi‰u và khi Çäng công bÓ ai th¡ng phi‰u ÇÜ®c vào gh‰

QuÓc h¶i låi ÇÜ®c Çäng c¶ng sän ViŒt Nam x‰p gh‰ ngÒi + quyŠn l¿c cho h†. VÎ trí và ch‡ ÇÙng càng cao Ç‹ cai trÎ nhân dân chÙ không phäi là Çåi bi‹u ÇÃu tranh mang låi quyŠn và l®i ích h®p pháp cho nhân dân. NhÜ vÆy là tØ trܧc ljn nay ñCSVN chÌ chuyên t° chÙc ra các trò bÀu cº gian dÓi, Ç‹ lØa bÎp cä nhân dân trong nܧc lÅn dÜ luÆn quÓc t‰ rÃt tr¡ng tr®n. Khi chÙc càng cao thì quyŠn l¿c cûa h† càng l§n, l®i l¶c cûa h† cÛng nhiŠu vô cùng. H† ra sÙc tham nhÛng bóc l¶t nhân dân, có th‹ nói: "Tham nhÛng t› lŒ thuÆn v§i quyŠn l¿c là vÆy". ñ‰n Çây, ta thÃy rõ QuÓc h¶i cûa c¶ng sän ViŒt Nam hoàn toàn dܧi s¿ chÌ huy tuyŒt ÇÓi cûa Çäng C¶ng sän ViŒt Nam, quÓc h¶i là tay sai, là công cø cûa Çäng CS và b¶ chính trÎ CSVN mà thôi. Vì vÆy Çäng c¶ng sän ViŒt Nam h† không th‹ tØ bÕ chû trÜÖng duy trì m¶t Çäng Ƕc tài, chuyên ch‰ và quÓc h¶i bù nhìn, vì nó có l®i cho h† Ç‹ duy trì ti‰p tøc mãi mãi vÎ th‰ Çè ÇÀu cÜ«i c° dân t¶c ta. M¶t ÇiŠu chÙng minh sÙc månh rªm cûa Çäng c¶ng sän ViŒt Nam là ª ch‡: "Cä nܧc có hÖn 3 triŒu Çäng viên CSVN mà quyŠn l¿c ÇiŠu hành låi chÌ là cái b¶ chính trÎ chÌ có vÕn vËn hÖn 1 chøc ông to. MÃy ông l§n này h† chÌ huy hÖn 84 triŒu dân, b¡t toàn dân phäi ræm r¡p tuân thû. B¶ chính trÎ có m¶t nhúm ngÜ©i mà quy‰t ÇÎnh mång sÓng cä gÀn 90 triŒu con ngÜ©i, quy‰t ÇÎnh s¿ sÓng ch‰t cho cä m¶t dân t¶c. N‰u có ai nói ngÜ®c š hay chÓng ÇÓi låi dù chÌ là quan Çi‹m ôn hòa là h† Çã có quân Ƕi, công an, nhà giam, toà án, viŒn ki‹m sát và b¶ tÜ pháp... Ç‹ s¤n sàng th£ng tay Çàn áp, khûng bÓ, b¡t giam, tù Çày... ngay lÆp tÙc. ñ¥c biŒt cái g†i là M¥t trÆn Dân t¶c T° quÓc ViŒt Nam th¿c chÃt nhÜ là cái anh bù nhìn rÖm có chÙc næng chÌ trÕ cho mÃy ông l§n b¶ Chính trÎ Ç‹ giúp viŒc Ç¡c l¿c cho Chính phû CSVN trong viŒc Çàn áp nhân dân trong cä suÓt hÖn 1/2 th‰ k› qua. Toàn dân ta ÇŠu bÎ Çäng c¶ng sän ViŒt Nam bÎp b®m, lØa Çäo, dÓi trá, nó æn trên ngÒi chÓc trên ÇÀu, trên c° các tÀng l§p cÀn lao, cÛng nhÜ toàn dân t¶c. Nån nhân cûa s¿ áp bÙc, bóc l¶t tŒ håi này, Çó là công nhân lao Ƕng và nông dân lao Ƕng bÎ Çäng c¶ng sän Çè bËp b¢ng hai cái búa + liŠm mà h† t¿ tôn cho là "giai cÃp lãnh Çåo cách mång".NhÜng lÎch sº và th©i Çåi Çã sang trang rÒi, nhân dân ti‰n b¶ trên th‰ gi§i vui mØng: toàn b¶ loài ngÜ©i yêu chu¶ng t¿ do, dân chû trên toàn th‰ gi§i cÛng nhÜ cá nhân các T°ng thÓng Bush, thû tܧng Úc, các nguyên thû các nܧc EU, các nܧc trong khÓi APEC Çã thÃy ÇÜ®c r¢ng Çäng c¶ng sän ViŒt Nam có cái miŒng "hay æn mà nhác làm" chÌ thích cai trÎ, Çè ÇÀu cÜ«i c° ngÜ©i khác, æn tøc nói phét giÕi nhÃt th‰ gi§i mà thôi. Ngày ViŒt Nam Çã ra nhÆp WTO ngày 7/11/2006 là ngày mà ViŒt Nam trª thành h¶i viên cûa WTO, cÛng là ngày chÃm dÙt các chính sách kinh t‰, chÌ huy Ƕc tài, Ƕc Çoán cûa nhà nܧc CSVN theo mô hình "ÇÎnh hܧng XHCN" låc hÆu Ç‹ ti‰n lên nŠn kinh k‰ thÎ trÜ©ng, phÃn ÇÃu xây d¿ng dân chû, t¿ do, Ça Çäng Ça nguyên, chÃm dÙt ch‰ Ƕ Ƕc tài và bao cÃp CS ki‹u tråi lính, dÀn dÀn xoá bÕ cái ÇÎnh hܧng XHCN man trá, thÓi tha.NhÜng Çã là kinh t‰ thÎ trÜ©ng cånh tranh thì m†i t° chÙc chính trÎ, xã h¶i ÇŠu vÆn hành theo quÏ Çåo cÖ ch‰ thÎ trÜ©ng, không ai có quyŠn áp Ç¥t "Cái tôi" cûa m¶t sÓ ít ngÜ©i Çè lên cái "chúng ta" cûa toàn dân t¶c. ñó m§i th¿c s¿ là công b¢ng, dân chû, væn minh m§i Çúng là nhà nܧc cûa dân, do dân và vì dân. N‰u còn ch‰ Ƕ Ƕc tài Çäng trÎ CSVN áp Ç¥t, thì Çó chÌ là s¿ vi phåm luÆt pháp và vi hi‰n. Th¿c chÃt Çó là Nhà nܧc cûa Çäng CS, do Çäng CS, và vì Çäng CS mà cä dân t¶c ViŒt Nam 84 triŒu dân phäi gánh ách nô lŒ cûa do Çäng c¶ng sän ViŒt Nam cûa m¶t nhóm ngÜ©i cÀm quyŠn Ç¥t lên ÇÀu cä dân t¶c ta.

Do Çó, cu¶c bÀu cº quÓc h¶i khoá 12 ngày 20/5/2007 là cu¶c bÀu cº Ç‹u và hoàn toàn giä dÓi do ñäng c¶ng sän ViŒt Nam "sáng lÆp và duy trì" suÓt hÖn 1/2 th‰ k› qua. Chúng Çã áp Ç¥t lên ÇÃt nܧc ta chû thuy‰t C¶ng sän ÇÀy bÃt công và t¶i ác, gây muôn vàn sai lÀm và t¶i l‡i cho toàn th‹ dân t¶c ta. Nhân dân ta chÜa ÇÜ®c giäi phóng th¿c s¿, chÜa ÇÜ®c m¶t ngày hܪng quyŠn dân chû Çích th¿c. ñó là cái ách nô lŒ cûa con cháu Låc HÒng, Con RÒng cháu Tiên, mà trên th¿c t‰ Çã bÎ Çäng c¶ng sän ViŒt Nam bóc l¶t tÆn xÜÖng tÆn tu› ljn hao mòn kiŒt quŒ. QuyŠn con ngÜ©i Çích th¿c cûa nhân dân nhÜ: t¿ do tÜ tܪng, t¿ do ngôn luÆn, t¿ do báo chí, t¿ do lÆp h¶i và Çäng phái, t¿ do Ùng cº và bÀu cº... ÇŠu bÎ Çäng c¶ng sän ViŒt Nam tܧc džat tr¡ng tr®n và lØa mœ b¢ng cách sº døng chiêu bài cái g†i là "chû quyŠn ÇÃt nܧc hay bän s¡c dân t¶c hão huyŠn!!!". VÆy nên chÌ có cách giäi th‹ s¿ Ƕc quyŠn, xóa bÕ s¿ Ƕc tài tòan trÎ cûa Çäng c¶ng sän ViŒt Nam së mang låi niŠm vinh hånh cho cä dân t¶c. Nói m¶t cách th£ng th¡n, ng¡n g†n là chÌ còn cách duy nhÃt Çúng Ç¡n và cÀn làm ngay trܧc tiên là nên t¿ giäi tán toàn b¶ Çäng CSVN hiŒn nay Ç‹ trä låi quyŠn t¿ quy‰t, cÛng nhÜ m†i quyŠn t¿ do dân chû, nhân quyŠn cho nhân dân ViŒt Nam, thì Çó m§i chính là giäi pháp h»u hiŒu duy nhÃt Çúng và ít lãng phí thì gi© và tiŠn båc cho ÇÃt nܧc ta mà thôi.Dân chû hóa toàn diŒn Ç©i sÓng chính trÎ, væn hóa, kinh t‰, xã h¶i cho t° quÓc ViŒt nam chúng ta m¶t cách Çích th¿c së ÇÜ®c cä th‰ gi§i së ÇÒng tình, loài ngÜ©i ti‰n b¶ trên toàn cÀu së tôn vinh dân t¶c ta mãi mãi Ç©i sau./.

Hà N¶i Ngày 5 tháng 6 næm 2007Võ Væn NghŒ kš tênñiŒn thoåi di Ƕng: nhÜ cÛ Çã công bÓ qua m¶t sÓ bài vi‰t trܧc Çây

=END=

3- Tåp Chí Á Châu

- ñäng C¶ng Sän Trung QuÓc Së Phåt N¥ng Nh»ng ñäng Viên Nào Tin Vào Qu› ThÀn

Minh DÛng (VNN)

CÀu ThÎ là tåp chí lš luÆn vŠ chû nghïa Mác-Lênin và tÜ tܪng Mao Tråch ñông cûa Çäng C¶ng sän Trung quÓc trong sÓ m§i nhÃt ÇÜ®c phát hành gi»a tháng 5/2007 Çã dành gÀn nhÜ nguyên sÓ cho chi‰n dÎch bài trØ nån tin vào qu› thÀn cûa nh»ng cán b¶, quan chÙc và Çäng viên. BÃt cÙ bài vi‰t nào trong sÓ này ÇŠu có m¶t k‰t luÆn tÜÖng t¿ giÓng nhau là ÇŠ nghÎ phåt thÆt n¥ng nh»ng ngÜ©i Çã Çi theo chû nghïa Mác-Lê rÒi mà vÅn còn tin vào qu› thÀn, nhÜ th‰ là phá hoåi chû nghïa C¶ng sän.T© tåp chí này nói rõ là trong mÃy thÆp niên trª låi Çây hÀu h‰t các quan chÙc, cán b¶ khi xây nhà ÇŠu m©i thÀy ñÎa ljn xem ''Phong Thûy'' Ç‹ quy‰t

ÇÎnh nhà nên xây theo hܧng nào, sÖn màu gì, ÇÒ Çåc trong nhà thi‰t trí ra sao cho gia Çình làm æn phát tài mà không bÎ qu› thÀn trØng phåt. Quan chÙc, cán b¶ xây nhà riêng mà kêu thÀy ñÎa t§i xem phong thûy Çã là không ÇÜ®c, th‰ mà nhiŠu chính quyŠn ÇÎa phuÖng khi cho xây các công th¿ cÛng m©i thÀy ñÎa ljn xem. Ÿ tÌnh Tr†ng Khánh, Hà Nam, Quäng ñông... m‡i khi chính quyŠn có m¶t k‰ hoåch ÇÀu tÜ nào Çó là nh»ng cán b¶ trách nhiŒm chåy vào chùa ÇÜa tiŠn cho tæng sÜ ª Çó nh© lÆp m¶t bàn th© th¡p hÜÖng cúng bái suÓt ngày Çêm cho ljn khi k‰ hoåch ÇÀu tÜ chÃm dÙt. Hàng næm ljn th©i kÿ hoán chuy‹n quan chÙc Çi nÖi này nÖi khác là lúc mà mÃy ông thÀy phong thûy cÛng nhÜ chùa chiŠn làm æn ÇÜ®c nhÃt. Không muÓn bÎ thuyên chuy‹n Çi nÖi khác ho¥c cÀu mong thæng quan ti‰n chÙc là Çäng viên nào cÛng m©i thÀy ÇÎa hay vào chùa cúng bái. Nh»ng hành Ƕng nhÜ th‰ là không còn tin vào chû nghïa Mác-Lê mà tin vào qu› thÀn, Çáng Çem ra trØng trÎ.M¶t t© báo phát hành tåi HÒng Kông vào ÇÀu tuÀn qua nói r¢ng viŒc Çäng C¶ng sän Trung quÓc cÃm Çäng viên các cÃp không ÇÜ®c tin vào qu› thÀn là quyŠn cûa h†, nhÜng không phäi vì th‰ mà ra lŒnh cÃm không cho xuÃt bän nh»ng cuÓn sách nói vŠ Phong Thûy. Ông thÀy ñÎa n°i ti‰ng ñàn Minh SÖn than v§i kš giä HÒng Kông r¢ng "hai cuÓn sách nói vŠ 100 ÇiŠu cÃm kœ ÇÓi v§i Phong Thûy Ç‹ mà tránh sách cûa tôi xuÃt bän cách Çây hÖn 10 næm ÇÜ®c nhiŠu ngÜ©i mua Çã bÎ cÃm lÜu hành vào mùa hè næm ngoái. M¶t cuÓn Phong Thûy khác mà tôi Çã vi‰t xong, phäi hiŒu Çính låi rÃt nhiŠu ch‡ cho khÕi bÎ g†i là phän Ƕng cÛng bÎ Ñy ban ki‹m duyŒt sách báo Trung ÜÖng phán cho là sách có n¶i dung phong ki‰n, mê tín gây änh hܪng xÃu cho xã h¶i. Nói thÆt cho kš giä nghe, th©i Çåi này mà cÃm nhÜ th‰ là m¶t trò hŠ, không xuÃt bän ÇÜ®c ª Trung quÓc thì tôi së ÇÜa bän gÓc sang Singapore in và phát hành ª Çó thì nhà nܧc có cÃm ÇÜ®c không, mà cÃm làm sao n°i. Sách tܧng sÓ, sách coi chÌ tay, sách nói vŠ phong thûy mà hiŒu Ùng là th©i Çåi nào cÛng bán chåy." Theo báo HÒng Kông thì ª Trung quÓc bây gi© nghŠ làm thÀy ñÎa rÃt ph° thông, những ngÜ©i n°i ti‰ng nhÜ ông thÀy phong thûy ñàn Minh SÖn thì rÃt bÆn r¶n, khó mà m©i ÇÜ®c ông, phäi là ngÜ©i có tiŠn, có quyŠn mà phäi m©i trܧc cä 6 tháng m§i mong ông ta ljn xem cho. N‰u xem mÒ mã, nhà cºa cho quan chÙc, cán b¶ thì ông ta lÃy tiŠn công m‡i lÀn khoäng 5000 ÇÒng nhân dân tŒ (tÜÖng ÇÜÖng 750 mÏ kim), n‰u là xí nghiŒp hay công th¿ thì giá cao gÃp 10 lÀn. Theo các nhà xã h¶i h†c thì viŒc tin vào l©i các ông thÀy ÇÎa khi xây nhà xây cºa, xây mÒ mä cho ông bà cha mË Ç‹ cÀu mong cho gia Çình ÇÜ®c yên °n là m¶t phong tøc có tØ ngàn xÜa cûa Trung quÓc, nhÜng khi c¶ng sän n¡m quyŠn thì ch£ng có ngÜ©i dân nào dám công khai m©i thÀy ÇÎa vŠ xem cho gia Çình mình vì hai lš do: thÙ nhÃt không dám làm trái låi chính sách vô thÀn cûa chû nghïa c¶ng sän, và thÙ hai là khi tÃt cä ÇŠu bÀn cùng hóa thì còn mÃy ai nghï ljn chuyŒn m©i thÀy ÇÎa vŠ coi Ç‹ xây nhà, xây mÒ mä. Bây gi© quan chÙc, cán b¶ có tiŠn rØng båc bể rÒi thì chuyŒn h† m©i thÀy ÇÎa vŠ coi phong thûy cho gia Çình là ÇiŠu cÛng dÍ hi‹u, bäo h† làm nhÜ th‰ là không tin vào chû nghïa Mác-Lê thì không Çúng vì thÆt ra h† Çã không tin tØ lâu, và hiŒn tÜ®ng Çäng viên không còn tin vào chû thuy‰t Mác-Lê b¡t ÇÀu ph° bi‰n k‹ tØ khi chû nghïa c¶ng sän ª Liên Xô cáo chung. LÓi sÓng cûa cán b¶, quan chÙc Çäng viên nói lên ÇÜ®c ÇiŠu này chÙ không cÀn chÙng minh b¢ng lš luÆn.

***

H¶i NghÎ ASEAM Lên Án Låi Lên Án Mi‰n ñiŒn VŠ Tình Trång Nhân QuyŠnNgày 29 tháng 5 vØa qua, ngoåi trØ Mi‰n ñiŒn, ViŒt Nam, Trung quÓc và B¡c TriŠu Tiên còn tÃt cä các quÓc gia tham d¿ h¶i nghÎ ASEAM ÇÜ®c t° chÙc tåi Hamburg, ñÙc quÓc, ÇŠu kš tên vào bän NghÎ quy‰t ASEAM yêu cÀu chính quyŠn quân phiŒt Mi‰n ñiŒn phäi trä t¿ do ngay cho nhà ÇÃu tranh dân chû là bà Aung San Suu Kyi. NghÎ quy‰t này ÇÜa ra ngay sau khi nhà cÀm quyŠn Mi‰n ñiŒn gia hån th©i gian quän thúc tåi gia bà Suu Kyi thêm m¶t næm n»a. Theo tin tØ các nhà ngoåi giao Tây phÜÖng ª Rangoon, tÙc là thû Çô cÛ cûa Mi‰n ñiŒn, thì hôm 25 tháng 5, cänh sát b¶ N¶i vø Çã ljn nhà bà Suu Kyi Ç‹ džc lŒnh gia hån th©i gian quän ch‰ thêm m¶t næm n»a. ñiŠu Çáng nói là trܧc Çây chính quyŠn Mi‰n ñiŒn ti‰n hành viŒc này trong âm thÀm, nhÜng lÀn này h† muÓn cho th‰ gi§i bi‰t nên Çã ljn nhà bà Aung San Suu Kyi b¢ng m¶t Çoàn xe 3 chi‰c và còn loan báo cho các kš giä nܧc ngoài bi‰t vŠ chuyŒn này. CÛng theo các nhà ngoåi giao này thì m¶t tuÀn trܧc khi chính quyŠn Mi‰n ñiŒn kš gia hån lŒnh quän ch‰ thêm m¶t lÀn n»a, 57 nhân vÆt n°i ti‰ng th‰ gi§i nhÜ c¿u T°ng thÓng Clinton cûa Hoa Kÿ, ông Kim ñåi Trung, c¿u T°ng thÓng Hàn quÓc và cÛng là ngÜ©i Çoåt giäi Nobel Hòa Bình Çã gªi thÖ cho ngÜ©i ÇÙng ÇÀu Mi‰n ñiŒn là tܧng Than Shwe Ç‹ yêu cÀu trä t¿ do cho bà Aung San Suu Kyi, nhÜng chính quyŠn quân phiŒt Mi‰n ñiŒn làm lÖ, coi nhÜ không có chuyŒn này.Theo tin cûa hãng thông tÃn AP thì khi ÇÜ®c bi‰t bà Aung San Suu Kyi bÎ gia hån quän ch‰ thêm m¶t næm n»a, nhiŠu ngÜ©i dân sÓng ª Rangoon Çã xuÓng ÇÜ©ng bi‹u tình phän ÇÓi bÃt chÃp s¿ Çàn áp cûa cänh sát, Çoàn bi‹u tình quy tø trên 500 ngÜ©i và bÎ cänh sát sº døng vÛ l¿c giäi tán khi‰n cho nhiŠu ngÜ©i bÎ thÜÖng, m¶t sÓ ngÜ©i mà nhà cÀm quyŠn Mi‰n ñiŒn cho là lãnh Çåo cu¶c xuÓng ÇÜ©ng này bÎ b¡t và nay chÜa bi‰t h† bÎ giam gi» ª Çâu. Theo các phân tích gia vŠ th©i cu¶c ª ñông Nam Á, sª dï lÀn này chính quyŠn tܧng Than Shwe ra tay công khai vì hai lš do chính. ThÙ nhÃt có s¿ h‡ tr® månh më Çàng sau cûa Trung quÓc không chÌ b¢ng l©i nói mà b¢ng cä hành Ƕng qua viŒc kš các hiŒp ܧc khai thác tài nguyên và sº døng nh»ng häi cäng cûa Mi‰n ñiŒn vào tháng 2 vØa rÒi trong chuy‰n Çi Trung quÓc cûa Thû tܧng Mi‰n ñiŒn là ông Soe Win, tuy r¢ng s¿ viŒn tr® cûa Trung quÓc không nhiŠu nhÜng ít ra còn nuôi sÓng ÇÜ®c chính quyŠn quân phiŒt trong m¶t th©i gian; và lš do hai là khi thÃy chính quyŠn c¶ng sän ViŒt Nam vào ÇÀu næm nay công khai Çàn áp th£ng tay nh»ng ti‰ng nói dân chû mà c¶ng ÇÒng th‰ gi§i chÜa có phän Ùng månh. Cä chính quyŠn quân phiŒt Mi‰n ñiŒn lÅn chính quyŠn CSVN ÇŠu sai lÀm trÀm tr†ng trong cách suy nghï, n‰u chÌ muÓn duy trì tình trång ÇÃt nܧc bÎ trì trŒ nhÜ hiŒn tåi ho¥c phát tri‹n theo lÓi hoang dã thì ch£ng nói làm chi, còn nhÜ muÓn thÆt s¿ hòa nhÆp vào c¶ng ÇÒng th‰ gi§i væn minh ti‰n b¶ thì ít nhÃt phäi tuân thû các ÇiŠu lŒ cæn bän mà th‰ gi§i Çã quy ÇÎnh. Ngoài ra lÀn này th‰ gi§i cÛng Çang phän Ùng månh ÇÃy chÙ, bän lên ti‰ng cûa h¶i nghÎ ASEAM tåi Hamburg, ñÙc quÓc, yêu cÀu chính quyŠn quân phiŒt Mi‰n ñiŒn trä t¿ do cho nhà ÇÃu tranh dân chû Aung San Suu Kyi là m¶t b¢ng

chÙng. ViŒc T°ng thÓng Bush và Phó T°ng thÓng Cheney cùng v§i nh»ng nhân vÆt cao cÃp trong tòa nhà tr¡ng cûa Hoa Kÿ ti‰p xúc v§i đại diện 4 tổ chức đấu tranh dân chủ trong c¶ng ÇÒng ngÜ©i ViŒt Häi Ngoåi vào ngày 29/5/2007 không phäi là m¶t phän Ùng månh ÇÓi v§i nh»ng viŒc làm sai trái cûa Hà N¶i hay sao.

=END=

4- Tài LiŒu

- DiÍn Væn Thuy‰t Trình VŠ Dân Chû Cûa T°ng ThÓng George W. Bush džc tåi Praha Ngày 5-6-2007 Nhân Chuy‰n Ghé Thæm C¶ng Hòa Czech Ngày 5 tháng 6, 2007

T°ng thÓng Bush: Kính thÜa T°ng ThÓng IIves, B¶ TrÜÕng Ngoåi Giao Schwarzenberg và qúy khách danh d¿: Laura và tôi rÃt vui khi ÇÜ®c trª låi Prague, và chúng tôi tri ân s¿ chào mØng nÒng hÆu cûa qúy vÎ tåi sänh ÇÜ©ng lÎch sº này. Ngày mai, tôi së tham d¿ ThÜ®ng ñÎnh G-8, nÖi mà tôi së g¥p g« các nhà lãnh Çåo cûa nh»ng nŠn kinh t‰ hùng månh nhÃt th‰ gi§i. TrÜa ngày hôm nay, tôi Çang ÇÙng cùng nh»ng con ngÜ©i là Çåi diŒn cho m¶t sÙc månh còn vï Çåi hÖn - Çó là sÙc månh cûa lÜÖng tri. Trong sänh ÇÜ©ng này có s¿ hiŒn diŒn cûa nh»ng nhà ÇÓi kháng và hoåt Ƕng dân chû tØ 17 quÓc gia kh¡p næm châu. Qúy vÎ có nh»ng truyŠn thÓng khác biŒt, có niŠm tin tôn giáo khác nhau, và phäi ÇÜÖng ÇÀu v§i nh»ng thº thách khác nhau. NhÜng qúy vÎ Çã Çoàn k‰t trong m¶t niŠm tin v»ng ch¡c r¢ng: t¿ do là quyŠn bÃt khä thÜÖng lÜ®ng cûa m‡i con ngÜ©i, và con ÇÜ©ng dÅn ljn m¶t nŠn hòa bình v»ng bŠn trong th‰ gi§i cûa chúng ta con ÇÜ©ng giäi phóng.H¶i nghÎ này là do sáng ki‰n cûa ba nhà hoåt Ƕng cho t¿ do n°i ti‰ng trong th©i Çåi cûa chúng ta: Jose Maria Aznar, Vaclav Havel, và Natan Sharansky. Tôi cám Ön h† Çã m©i tôi ljn nói chuyŒn v§i m¶t cº t†a Çáng ngÜ«ng m¶, và tôi cám Ön h† vì Çã chÙng minh cho th‰ gi§i thÃy r¢ng m¶t cá nhân có Çåo ÇÙc và dÛng cäm có th‹ thay Ç°i ti‰n trình cûa lÎch sº. ThÆt là xÙng Çáng khi chúng ta tø h†p tåi C¶ng Hòa Czech - trái tim cûa Âu Châu và cu¶c tranh ÇÃu vì t¿ do tåi løc ÇÎa này. Chín thÆp niên trܧc Çây, Tomas Masaryk Çã công bÓ nŠn Ƕc lÆp cûa Czechoslovakia d¿a trên "lš tܪng dân chû hiŒn Çåi." NŠn dân chû Çó Çã bÎ ng¡t quãng, ÇÀu tiên là bªi ch‰ Ƕ

Nazis, và k‰ ljn là C¶ng Sän Çã cܧp chính quyŠn trong m¶t cu¶c Çäo chánh Çáng xÃu h° dÅn ljn cái ch‰t cûa B¶ Trܪng Ngoåi Giao ngay tåi sân cûa sänh ÇÜ©ng này. Xuyên qua s¿ chi‰m Çóng kéo dài trong tæm tÓi cûa Soviet, th‹ diŒn th¿c s¿ cûa quÓc gia này Çã không bao gi© bÎ ng© v¿c. Th‰ gi§i Çã møc kích th‹ diŒn Çó trong cu¶c cäi cách Mùa Xuân Prague và nh»ng yêu sách h®p lš cûa Hi‰n ChÜÖng 77. Nh»ng n‡ l¿c này Çã ÇÜ®c Çáp trä v§i xe tæng, dùi cui, và s¿ b¡t b§ cûa mÆt vø. NhÜng båo l¿c Çã không th‹ có ti‰ng nói sau cùng. Næm 1989, h¢ng ngàn ngÜ©i Çã tø h†p tåi Quäng TrÜ©ng Wenceslas Çòi t¿ do. Nh»ng nhà hát nhÜ Magic Lantern Çã trª thành b¶ chÌ huy cûa nh»ng nhà ÇÓi kháng. Công nhân Çã r©i bÕ xܪng Ç‹ ûng h¶ cu¶c Çình công. ChÌ trong vài tuÀn lÍ, ch‰ Ƕ Çã søp Ç°. TØ m¶t tù nhân, Vaclav Havel Çã trª thành lãnh Çåo quÓc gia. Và dân t¶c Czechoslovakia Çã gi¿t sÆp BÙc Màn S¡t b¢ng cu¶c Cách Mång Nhung. Kh¡p Âu Châu, bÓi cänh tÜÖng t¿ cÛng Çang xäy ra. Tåi Ba Lan, m¶t phong trào khªi xܧng tØ m¶t xܪng Çóng tàu Çã giäi phóng cä m¶t quÓc gia. Tåi Hungary, nhiŠu ngÜ©i Çã tø tÆp tåi Quäng TrÜ©ng Anh Hùng Ç‹ tiÍn ÇÜa m¶t nhà cäi cách Çã bÎ gi‰t- và ÇÒng th©i chôn luôn cä ch‰ Ƕ C¶ng Sän. Tåi ñông ñÙc, nhiŠu gia Çình Çã tø tÆp Ç‹ cÀu nguyŒn - và h† Çã tìm thÃy sÙc månh Ç‹ kéo sÆp m¶t bÙc tÜ©ng. Ch£ng bao lâu sau, các nhà tranh ÇÃu Çã xuÃt hiŒn tØ nh»ng gác xép và hÀm nhà th© Ç‹ giành låi chû quyŠn trên nh»ng con ÇÜ©ng cûa Bulgaria, Romania, Albania, Latvia, Lithuania, và Estonia. HiŒp Чc Warsaw Çã bÎ tan rã m¶t cách ôn hòa ngay tåi sänh ÇÜ©ng này. Và sau bäy thÆp niên Çàn áp, Liên Bang Soviet Çã không còn tÒn tåi. Sau nh»ng thành quä ÇÀy kinh ngåc này là s¿ chi‰n th¡ng cûa t¿ do trong cu¶c chi‰n tÜ tܪng. NgÜ©i c¶ng sän có š thÙc hŒ lj quÓc mà h† t¿ nhÆn bi‰t rõ hܧng Çi cûa lÎch sº. NhÜng sau cùng, nó Çã bÎ khuÃt phøc bªi nh»ng con ngÜ©i bình thÜ©ng muÓn sÓng cu¶c Ç©i theo š cûa h†, muÓn th© phÜ®ng ThÜ®ng ñ‰ cûa h†, và muÓn nói s¿ thÆt v§i con cái cûa h†. NgÜ©i c¶ng sän có s¿ cai trÎ tàn khÓc cûa Brezhnev, Honecker, và Ceausescu. NhÜng sau cùng, nó Çã thua xa tÀm nhìn cûa Walesa và Havel, thua xa s¿ dÛng cäm cûa Sakharov và Sharansky, thua xa quy‰t tâm cûa Reagan và Thatcher, thua xa s¿ vô úy cûa (ñÙc Giáo Hoàng) John Paul. TØ kinh nghiŒm này, m¶t bài h†c rõ ràng Çã xuÃt hiŒn: T¿ Do có th‹ bÎ kháng c¿ ho¥c trì hoãn, nhÜng T¿ Do không th‹ bÎ tØ chÓi. TØ ngày ÇÜ®c giäi phóng, nh»ng quÓc gia Trung và ñông Âu Çã träi qua nhiŠu khó khæn trên bܧc ÇÜ©ng chuy‹n ti‰p qua nŠn dân chû. Lãnh Çåo các quÓc gia này Çã phäi ti‰n hành nh»ng cäi cách khó khæn cÀn thi‰t Ç‹ gia nhÆp NATO và Liên Âu. NgÜ©i dân Çã giành låi t¿ do trong vùng Balkans và xa hÖn. HiŒn nay, sau nhiŠu th‰ k› cûa chi‰n tranh và Çau kh°, Âu Châu cuÓi cùng Çã ÇÜ®c an hÜÕng hòa bình. Th©i Çåi m§i Çã mang låi nh»ng mÓi Çe doå m§i cho t¿ do. Ÿ nh»ng góc tÓi tæm và bÎ Ùc ch‰ cûa th‰ gi§i, nhiŠu th‰ hŒ Çang l§n lên không có ti‰ng nói ÇÓi v§i chính quyŠn cûa h† và không có hy v†ng gì ª tÜÖng lai. Cu¶c sÓng bÎ Ùc ch‰ tåo nên s¿ hÆn thù, và ÇÓi v§i nhiŠu ngÜ©i, s¿ hÆn thù bi‰n thành chû nghïa giáo ÇiŠu, c¿c Çoan và båo Ƕng. Th‰ gi§i Çã chÙng ki‰n hÆu quä ngày 11 tháng 9 næm 2001, khi khûng bÓ có cæn cÙ tåi Afghanistan Çã gºi 19 kÈ quy‰t tº Ç‹ gi‰t gÀn ba ngàn ngÜ©i vô t¶i tåi Hoa Kÿ. M¶t sÓ ngÜ©i quan niŒm chÌ nên phän Ùng trong phåm vi nhÕ ÇÓi v§i cu¶c tÃn công này. Trên th¿c t‰, vø khûng bÓ 9/11 là b¢ng chÙng cûa mÓi nguy

hi‹m r¶ng l§n hÖn nhiŠu - Çó là m¶t phong trào HÒi Giáo båo Ƕng quÓc t‰ Çang Çe d†a con ngÜ©i ª kh¡p m†i nÖi. Tham v†ng cûa nh»ng ngÜ©i c¿c Çoan là xây d¿ng m¶t lj quÓc Ƕc tài bao phû lãnh ÇÎa HÒi Giáo hiŒn nay và trܧc Çây, bao gÒm m¶t phÀn cûa Âu Châu. Chi‰n lÜ®c cûa h† Ç‹ Çåt ÇÜ®c møc tiêu là làm cho cä th‰ gi§i s® hãi t§i Ƕ phäi ÇÀu hàng h† b¢ng cách ti‰n hành nh»ng chi‰n dÎch khûng bÓ gi‰t ngÜ©i tàn båo. ñ‹ ÇÓi phó v§i kÈ thù này, Hoa Kÿ và ÇÒng minh Çã tÃn công v§i l¿c lÜ®ng quân Ƕi, tình báo và cänh sát. Tuy nhiên, trÆn chi‰n này không chÌ là m¶t cu¶c xung Ƕt quân s¿. NhÜ th©i Chi‰n Tranh Lånh, nó là m¶t cu¶c chi‰n š thÙc hŒ gi»a hai quan Çi‹m hoàn toàn khác nhau vŠ nhân loåi. M¶t bên là nh»ng thành phÀn c¿c Çoan hÙa hËn thiên Çàng, nhÜng th¿c hành lÓi sÓng Çánh ÇÆp công khai, Çàn áp phø n» và n° bom t¿ sát. Bên kia là Çåi Ça sÓ nh»ng ngÜ©i trung dung - k‹ cä h¢ng triŒu tín h»u HÒi Giáo - v§i niŠm tin r¢ng Ç©i sÓng m‡i ngÜ©i ÇŠu có nhân phÄm và giá trÎ mà không m¶t th‰ l¿c nào trên trái ÇÃt có th‹ lÃy Çi. VÛ khí månh nhÃt trong công cu¶c chÓng låi chû nghïa c¿c Çoan không phäi là Çån hay bom - mà là l©i kêu g†i toàn cÀu cho t¿ do. T¿ Do là thi‰t k‰ cûa Tåo Hóa, và là khát v†ng cûa m†i tâm hÒn. T¿ do là cách tÓt nhÃt Ç‹ phát huy s¿ sáng tåo và tiŠm næng kinh t‰ cûa m¶t quÓc gia. T¿ do là trÆt t¿ xã h¶i duy nhÃt dÅn ljn công lš. Và t¿ do cûa con ngÜ©i là cách duy nhÃt Ç‹ Çåt t§i nhân quyŠn. Mª r¶ng t¿ do không chÌ là ÇiŠu b¡t bu¶c cûa luân lš - nó là con ÇÜ©ng th¿c t‰ duy nhÃt Ç‹ bäo vŒ ngÜ©i dân lâu dài. NhiŠu næm vŠ trܧc, Andrei Sakharov Çã tØng cänh báo r¢ng quÓc gia nào không tôn tr†ng quyŠn cûa công dân mình thì quÓc gia Çó së không bao gi© tôn tr†ng quyŠn cûa nh»ng quÓc gia lân bang. LÎch sº Çã chÙng minh r¢ng Andrei Sakharov nói Çúng. Nh»ng quÓc gia có trách nhiŒm v§i nhân dân cûa mình không tÃn công lÅn nhau. Dân chû giäi quy‰t các vÃn ÇŠ b¢ng phÜÖng thÙc chính trÎ thay vì Ç° l‡i cho nh»ng con dê t‰ thÀn bên ngoài. Khi ngÜ©i trÈ có th‹ bÃt ÇÒng š ki‰n v§i lãnh Çåo công khai së ít có khuynh hܧng theo chû thuy‰t båo Ƕng. Nh»ng quÓc gia tôn tr†ng t¿ do cûa công dân cûa h† së không ûng h¶ nh»ng thành phÀn c¿c Çoan - h† së liên k‰t Ç‹ Çánh båi khûng bÓ. Vì tÃt cä nh»ng lš do này, Hoa Kÿ cam k‰t phát huy t¿ do và dân chû nhÜ là phÜÖng cách Ç‹ loåi trØ c¿c Çoan và Çàn áp. Và chúng ta có m¶t møc tiêu mang tính chÃt lÎch sº trܧc m¥t. Trong diÍn væn Çæng quang nhiŒm kÿ hai, tôi Çã thŠ là Hoa Kÿ së Çåt t§i møc tiêu tÓi hÆu là tiêu diŒt Ƕc tài trên th‰ gi§i. Có ngÜ©i cho r¢ng viŒc làm này khi‰n tôi Çû tiêu chuÄn Ç‹ trª thành "t°ng thÓng ÇÓi kháng". N‰u tranh ÇÃu vì t¿ do trên th‰ gi§i khi‰n tôi trª thành nhà ÇÓi kháng, tôi hãnh diŒn ÇÜ®c mang danh hiŒu này. Hoa Kÿ theo Çu°i nghÎ trình t¿ do b¢ng nhiŠu cách - có cách công khai và có th‹ nhìn thÃy rõ, có cách im l¥ng không møc kích ÇÜ®c. ChÃm dÙt khûng bÓ Çòi hÕi s¿ h‡ tr® ÇÓi v§i nh»ng l¿c lÜ®ng cûa lÜÖng tâm Ç‹ phá hûy tØ ngay trong lòng nh»ng ch‰ Ƕ Çang trÃn áp xã h¶i. Nhà ÇÓi kháng Soviet Andrei Amalrik so sánh m¶t quÓc gia Ƕc tài nhÜ là m¶t ngÜ©i lính luôn luôn chïa súng vŠ phía kÈ thù - cho ljn khi mÕi tay và tù nhân trÓn thoát. Møc tiêu cûa th‰ gi§i t¿ do là tåo áp l¿c lên cánh tay cûa nh»ng nhà Ƕc tài trên th‰ gi§i - và tæng cÜ©ng sÙc månh cho nh»ng tù nhân Çang cÓ g¡ng ÇÄy nhanh s¿ søp Ç° cûa Ƕc tài. Vì vÆy tôi Çã Çích thân g¥p g« nh»ng nhà ÇÓi kháng và hoåt Ƕng dân chû tØ nh»ng quÓc gia Ƕc tài nhÃt bao gÒm Belarus, Burma, Cuba, B¡c Hàn, Sudan

và Zimbabwe. Tåi h¶i nghÎ này, tôi mong muÓn ÇÜ®c g¥p nh»ng nhà ÇÓi kháng khác tØ Iran và Syria. M¶t trong nh»ng nhà ÇÓi kháng là Mamoun Homsi. Trong næm 2001, ông là thành viên Ƕc lÆp cûa quÓc h¶i Syria Çã công bÓ m¶t tuyên ngôn Çòi hÕi chính quyŠn phäi tôn tr†ng nhân quyŠn. Vì hành Ƕng ôn hòa này, ông Çã bÎ b¡t và bÎ cÀm tù nhiŠu næm cùng v§i nh»ng nhà tranh ÇÃu khác cho m¶t Syria t¿ do. M¶t nhà ÇÓi kháng khác mà tôi së g¥p tåi Çây là Rebiyah Kadeer tØ Trung Hoa, nh»ng ngÜ©i con trai cûa bà Çã bÎ cÀm tù, mà theo chúng tôi nghï, là Ç‹ trä thù nh»ng hoåt Ƕng tranh ÇÃu cho nhân quyŠn cûa bà. Nh»ng tài næng nhÜ Rebiyah là tài nguyên l§n lao nhÃt cûa quÓc gia h†, có giá trÎ hÖn gÃp nhiŠu lÀn nh»ng vÛ khí cûa quân Ƕi ho¥c dÀu hòa dܧi lòng ÇÃt. Hoa Kÿ kêu g†i nh»ng quÓc gia Çang bóp nghËt ÇÓi kháng hãy chÃm dÙt Çàn áp, hãy tin tܪng ngÜ©i dân, và tôn tr†ng quyŠn t¿ do mà công dân cûa h† xÙng Çáng ÇÜ®c hܪng. Có nhiŠu nhà ÇÓi kháng Çã không th‹ tham d¿ ÇÜ®c vì h† Çang bÎ cÀm tù ho¥c quän ch‰ tåi gia m¶t cách bÃt công. Tôi mong Ç®i có m¶t ngày trong h¶i nghÎ nhÜ th‰ này có s¿ hiŒn diŒn cûa Alexander Kozulin cûa Belarus, Aung San Suu Kyi cûa Burma, Oscar Elias Biscet cûa Cuba, Linh møc NguyÍn Væn Lš cûa ViŒt Nam, Ayman Nour cûa Egypt - Con gái cûa m¶t trong nh»ng nhà ÇÓi kháng hiŒn có m¥t tåi sänh ÇÜ©ng này. Tôi muÓn nói v§i cô Ãy và tÃt cä nh»ng gia Çình cûa nh»ng nhà ÇÓi kháng r¢ng: Tôi tri ân lòng dÛng cäm cûa qúy vÎ. Tôi cÀu nguyŒn cho qúy vÎ ÇÜ®c Ön an ûi và sÙc månh, và tôi kêu g†i nh»ng ngÜ©i thân yêu cûa qúy vÎ ÇÜ®c trä t¿ do ngay lÆp tÙc và vô ÇiŠu kiŒn.Trong cái nhìn cûa Hoa Kÿ, nh»ng nhà ÇÓi kháng dân chû ngày hôm nay là nh»ng lãnh Çåo dân chû cûa ngày mai. Vì vÆy chúng tôi ti‰n hành nh»ng bܧc m§i Ç‹ gia tæng s¿ h‡ tr®. Chúng tôi gÀn Çây Çã thành lÆp QÛy H‡ Tr® Nhân QuyŠn Ç‹ cung cÃp ngân qÛy cho dÎch vø pháp lš và y t‰ cho nh»ng nhà hoåt Ƕng dân chû bÎ b¡t gi» ho¥c bÎ hành hung bªi nhà cÀm quyŠn. Tôi hoàn toàn ûng h¶ HÒ SÖ Prague mà h¶i nghÎ d¿ trù së Ãn hành, v§i công bÓ r¢ng "bäo vŒ nhân quyŠn là tÓi cÀn thi‰t ÇÓi v§i nŠn an ninh và hòa bình quÓc t‰." Chia xÈ møc tiêu cûa tuyên ngôn này, tôi Çã yêu cÀu Ngoåi Trܪng Rice chÌ thÎ cho tÃt cä các ñåi SÙ Hoa Kÿ tåi nh»ng quÓc gia thi‰u t¿ do: Phäi tìm và g¥p nh»ng nhà hoåt Ƕng dân chû. Tìm ljn nh»ng ngÜ©i tranh ÇÃu nhân quyŠn. Nh»ng ngÜ©i Çang sÓng dܧi m¶t th‹ ch‰ Ƕc tài cÀn bi‰t r¢ng h† không bÎ lãng quên. NgÜ©i dân B¡c Hàn sÓng trong m¶t xã h¶i khép kín, ÇÓi kháng bÎ Çàn áp khÓc liŒt, và h† bÎ c¡t ÇÙt liên hŒ ÇÓi v§i anh chÎ em cûa h† ª miŠn Nam. NgÜ©i dân Iran là m¶t dân t¶c tuyŒt v©i, có quyŠn våch ra hܧng Çi cho tÜÖng lai cûa chính mình, nhÜng t¿ do cûa h† Çã bÎ khܧc tØ bªi m¶t thi‹u sÓ c¿c Çoan theo Çu°i vÛ khí nguyên tº, ngæn ch¥n quÓc gia này Çåt ljn m¶t vÎ trí xÙng Çáng trong nh»ng quÓc gia ti‰n b¶. NgÜ©i dân Cuba Çang tuyŒt v†ng Ç‹ có t¿ do - và là m¶t quÓc gia Çang ti‰n vào giai Çoån chuy‹n ti‰p, chúng ta phäi nhÃt ÇÎnh Çòi hÕi t¿ do bÀu cº, t¿ do ngôn luÆn và t¿ do h¶i h†p. Và tåi Sudan, t¿ do bÎ tØ chÓi và nhân quyŠn bÎ vi phåm bªi chính quyŠn Çang theo Çu°i ch‰ Ƕ diŒt chûng v§i chính công dân cûa h†. Thông ÇiŒp cûa tôi ÇÓi v§i nh»ng ai Çang sÓng dܧi ách Ƕc tài là: Chúng tôi së không bao gi© miÍn thÙ cho nh»ng kÈ Çàn áp các bån. Chúng tôi së luôn luôn tranh ÇÃu vì t¿ do cûa các bån.

T¿ do cÛng Çang bÎ tÃn công tåi nh»ng quÓc gia Çã có qúa trình phát tri‹n. Tåi Venezuela, lãnh Çåo Çã dùng hå sách mÎ dân Ç‹ hûy bÕ dân chû, gia tæng s¿ ki‹m soát và duy trì quyŠn l¿c. Chính quyŠn cûa Uzbekistan ti‰p tøc bÎt miŒng nh»ng ti‰ng nói Ƕc lÆp b¢ng cách bÕ tù nh»ng nhà hoåt Ƕng nhân quyŠn. Và ViŒt Nam gÀn Çây Çã b¡t gi» và cÀm tù nhiŠu nhà hoåt Ƕng tôn giáo và chính trÎ ôn hòa. Nh»ng diÍn ti‰n này rÃt dÍ làm ngã lòng, nhÜng còn có nhiŠu lš do Ç‹ låc quan. Vào ÇÀu næm 1980, chÌ có 45 quÓc gia dân chû trên trái ÇÃt. Bây gi© có t§i 120 quÓc gia dân chû - hiŒn có nhiŠu ngÜ©i sÓng trong t¿ do nhÃt tØ tru§c ljn nay. Và Çó là trách nhiŒm cûa nh»ng ai Çang ÇÜ®c hܪng ân phúc cûa t¿ do Ç‹ giúp nh»ng ai Çang tranh ÇÃu cho t¿ do cûa ÇÃt nܧc h†. Vì th‰, Hoa Kÿ Çã gia tæng gÀn gÃp Çôi ngân qÛy ÇÓi v§i nh»ng d¿ án dân chû. Chúng tôi Çang c¶ng tác cùng nh»ng quÓc gia G-8 Ç‹ ÇÄy månh s¿ thæng ti‰n cûa xã h¶i công dân tåi Trung ñông qua nh»ng d¿ án nhÜ DiÍn ñàn Cho TÜÖng Lai. Chúng tôi c¶ng tác sát cánh cùng nŠn dân chû m§i tåi Ukraine, Georgia và Kyrgyzstan. Chúng tôi chúc mØng nhân dân Yemen v§i cu¶c bÀu cº t°ng thÓng lÎch sº, và nhân dân Kuwait v§i cu¶c bÀu cº cho phép phø n» Çi bÀu và Ùng cº lÀn ÇÀu tiên. Chúng tôi ûng h¶ månh më nhân dân Lebanon và Afghanistan và Iraq khi h† bäo vŒ nh»ng g¥t hái dân chû chÓng låi kÈ thù c¿c Çoan. Nh»ng ngÜ©i này Çang hy sinh l§n lao cho t¿ do. H† xÙng Çáng ÇÜ®c s¿ ngÜ«ng m¶ cûa th‰ gi§i, và xÙng Çáng ÇÜ®c s¿ h‡ tr® v»ng bŠn cûa chúng ta. Hoa Kÿ ÇÒng th©i dùng änh hܪng cûa mình Ç‹ thúc ÇÄy nh»ng ÇÓi tác quan tr†ng nhÜ Ai CÆp, Saudi Arabia, và Pakistan ti‰n ljn t¿ do. Nh»ng quÓc gia này Çã dÛng cäm hành Ƕng chÓng låi thành phÀn c¿c Çoan, cùng v§i nh»ng bܧc Ç‹ gia tæng t¿ do và s¿ minh båch. Tuy nhiên, h† còn có m¶t khoäng cách rÃt l§n Ç‹ ti‰n t§i. Hoa Kÿ së áp l¿c nh»ng quÓc gia này mª r¶ng hŒ thÓng chính trÎ, cho ngÜ©i dân ti‰ng nói månh hÖn. ñiŠu không th‹ tránh ÇÜ®c là viŒc này tåo ra s¿ cæng th£ng. NhÜng s¿ quan hŒ cûa chúng tôi ÇÓi v§i nh»ng quÓc gia này Çû r¶ng và sâu Ç‹ gánh s¿ cæng th£ng này. MÓi quan hŒ cûa chúng tôi v§i Nam Hàn và ñài Loan trong Chi‰n Tranh Lånh chÙng minh r¢ng, Hoa Kÿ có th‹ duy trì tình bån và cùng lúc thúc ÇÄy m¶t quÓc gia hܧng ljn dân chû. Chúng tôi cÛng áp døng bài h†c này trong quan hŒ v§i Nga và Trung Hoa. Hoa Kÿ hiŒn có mÓi quan hŒ v»ng månh v§i nh»ng quÓc gia này. Tình bån cûa chúng tôi v§i nh»ng quÓc gia này rÃt phÙc tåp. Trong nh»ng lãnh v¿c mà chúng tôi chia xÈ quyŠn l®i, chúng tôi c¶ng tác v§i nhau. Trong nh»ng lãnh v¿c khác, chúng tôi có th‹ bÃt ÇÒng š ki‰n månh më. Nh»ng nhà lãnh Çåo Trung Hoa tin r¢ng h† có th‹ mª r¶ng kinh t‰ quÓc gia mà không cÀn mª r¶ng hŒ thÓng chính trÎ. Chúng tôi không ÇÒng š.Tåi Nga, cu¶c cäi cách tØng hÙa hËn thêm sÙc månh cho công dân Çã bÎ trÆt ÇÜ©ng rÀy v§i nh»ng dÃu hiŒu Çáng lo ngåi cho s¿ phát tri‹n dân chû. M¶t phÀn cûa mÓi quan hŒ tÓt là khä næng ÇÓi thoåi công khai vŠ s¿ bÃt ÇÒng š ki‰n. Vì vÆy Hoa Kÿ së ti‰p tøc xây d¿ng mÓi quan hŒ cûa chúng tôi ÇÓi v§i nh»ng quÓc gia này - mà vÅn së không tØ bÕ nh»ng nguyên t¡c và giá trÎ cûa chúng tôi. Chúng tôi bi‰t r¢ng xã h¶i t¿ do ti‰n tri‹n theo tÓc Ƕ khác nhau tåi nh»ng quÓc gia khác nhau. M¶t ÇÙc tính cûa dân chû là phän änh lÎch sº và phong tøc ÇÎa phÜÖng. Tuy nhiên, có nh»ng giá trÎ dân chû cæn bän mà các nŠn dân chû ÇŠu có chung nhÜ t¿ do ngôn luÆn, tôn giáo, báo chí, và t¿ do tø h†p, nŠn pháp trÎ bªi các tòa án Ƕc lÆp, quyŠn tÜ h»u, và các Çäng phái chính trÎ ÇÜ®c cånh

tranh t¿ do và công b¢ng trong các cu¶c bÀu cº. Nh»ng quyŠn và cÖ ch‰ này là nŠn täng cûa nhân phÄm con ngÜ©i, và trên con ÇÜ©ng tìm ljn t¿ do, các quÓc gia së tìm thÃy Hoa Kÿ là m¶t c¶ng s¿ trung thành. Mª r¶ng tÀm v§i cûa t¿ do là sÙ mång có th‹ Çoàn k‰t các nŠn dân chû trên th‰ gi§i. Có nh»ng Çóng góp l§n lao nhÃt Çang ljn tØ nh»ng quÓc gia v§i kš Ùc Ƕc tài gÀn Çây nhÃt. Tôi cám Ön s¿ ûng h¶ cûa C¶ng Hòa Czech v§i nh»ng d¿ án dân chû tåi Belarus, Burma và Cuba. Tôi cám Ön ñÙc QuÓc, Poland, C¶ng Hòa Czech, Hungary, Slovenia, Georgia, Lithuania, Estonia và Croatia v§i s¿ Çóng góp cho QÛy Dân Chû Liên HiŒp QuÓc. Tôi tri ân quy‰t tâm tham gia cûa nh»ng nŠn dân chû m§i tåi Trung và ñông Âu vào Afghanistan và Iraq. Tôi rÃt cäm kích nh»ng quÓc gia này Çang s¤n sàng làm nh»ng viŒc khó khæn cÀn thi‰t Ç‹ nh»ng ai muÓn t¿ do có th‹ ÇÜ®c sÓng trong xã h¶i t¿ do. Trong m†i phÜÖng cách này, nghÎ trình t¿ do së tåo ÇÜ®c s¿ thay Ç°i. Công viŒc ti‰n hành rÃt khó, và së ti‰p tøc khó khæn. Së có nh»ng chi‰n th¡ng và thÃt båi, së có nh»ng ti‰n tri‹n và trª ngåi. ChÃm dÙt Ƕc tài không th‹ th¿c hiŒn qua Çêm. Và dï nhiên, møc tiêu này luôn bÎ phê bình. Có ngÜ©i nói r¢ng chÃm dÙt Ƕc tài có nghïa là "cÜ«ng bách giá trÎ cûa chúng ta" lên nh»ng ngÜ©i không cùng chia sÈ nh»ng giá trÎ Çó, ho¥c là ngÜ©i ta Çang sÓng tåi nh»ng vùng trên trái ÇÃt mà t¿ do không th‹ tÒn tåi. ñiŠu này Çã bÎ Çánh båi v§i b¢ng chÙng r¢ng m‡i khi con ngÜ©i ÇÜ®c quyŠn l¿a ch†n, thì h† ch†n t¿ do. Chúng ta Çã chÙng ki‰n nhân dân tåi Latin America Çã bi‰n ch‰ Ƕ Ƕc tài thành dân chû, và nhân dân Nam Phi Çã thay th‰ ch‰ Ƕ kÿ thÎ chûng t¶c b¢ng m¶t xã h¶i t¿ do, nhân dân Indonesia Çã chÃm dÙt th‹ ch‰ Ƕc tài lâu Ç©i trên quê hÜÖng h†. Chúng ta Çã chÙng ki‰n nhân dân Ukrainia trong nh»ng chi‰c khæn màu cam Çòi lá phi‰u ÇÜ®c ljm. Chúng ta Çã chÙng ki‰n h¢ng triŒu ngÜ©i dân Afghanistan và Iraq chÓng låi khûng bÓ Ç‹ bÀu cº m¶t chính quyŠn t¿ do. Tåi m¶t phòng phi‰u ª Baghdad, tôi Çã xúc Ƕng v§i l©i nói cûa m¶t cº tri bÎ cøt m¶t chân: "tôi së bò ljn Çây n‰u cÀn." Tôi hÕi nh»ng ngÜ©i phê bình r¢ng: có phäi dân chû Çã bÎ cÜ«ng ép lên ngÜ©i Çàn ông Çó? Có phäi t¿ do là giá trÎ mà ông không trân tr†ng? S¿ th¿c là chÌ có nh»ng thành phÀn giáo ÇiŠu, c¿c Çoan và Ƕc tài m§i cÜ«ng bách giá trÎ cûa mình lên ngÜ©i khác. Và vì vÆy mà ngÜ©i c¶ng sän Çã Çàn áp Mùa Xuân Prague, bÕ tù m¶t nhà vi‰t kÎch bän công khai và run s® trܧc m¶t Giáo Hoàng gÓc Ba Lan. LÎch sº cho thÃy r¢ng sau cùng, t¿ do khuÃt phøc s¿ s® hãi. Và khi có cÖ h¶i, t¿ do së khuÃt phøc s¿ s® hãi tåi m‡i quÓc gia trên trái ÇÃt. M¶t møc tiêu n»a - chÓng ÇÓi vì chÃm dÙt Ƕc tài së mang låi s¿ bÃt °n. Nh»ng ngÜ©i phê phán chÌ vào nh»ng båo Ƕng tåi Afghanistan, Iraq, Lebanon nhÜ là nh»ng b¢ng chÙng r¢ng t¿ do së làm cho ngÜ©i dân b§t an toàn. NhÜng hãy nhìn vào Ç‹ thÃy ai là ngÜ©i Çang gây ra båo Ƕng. Chính nh»ng thành phÀn khûng bÓ và c¿c Çoan. ñây không phäi là ÇiŠu trùng h®p khi h† nh¡m vào nh»ng nŠn dân chû non trÈ tåi Trung ñông. H† bi‰t r¢ng s¿ thành công cûa nh»ng xã h¶i t¿ do là mÓi Çe d†a chí tº cho tham v†ng - và ngay cä s¿ sÓng còn cûa h†. ViŒc kÈ thù cûa chúng ta chÓng trä låi không phäi là m¶t lš do Ç‹ nghi ng© dân chû. Nó là m¶t b¢ng chÙng r¢ng h† nhÆn bi‰t sÙc månh cûa dân chû. Nó là b¢ng chÙng r¢ng chúng ta Çang n¢m trong cu¶c chi‰n. Và nó cÛng là b¢ng chÙng r¢ng nh»ng quÓc gia t¿ do phäi làm bÃt cÙ ÇiŠu gì cÀn Ç‹ chi‰n th¡ng. Tuy nhiên, có ngÜ©i tranh cãi r¢ng có m¶t møc tiêu an toàn hÖn Çó là s¿ °n ÇÎnh, nhÃt là tåi Trung ñông. VÃn ÇŠ là theo Çu°i s¿ °n ÇÎnh v§i cái giá phäi trä

là t¿ do së không dÅn ljn hòa bình - nó dÅn ljn ngày 11 tháng 9, næm 2001. Chính sách chÃp nhÆn Ƕc tài là m¶t thÃt båi vŠ chi‰n lÜ®c và Çåo ÇÙc. ñó là m¶t l‡i lÀm mà th‰ gi§i không th‹ tái phåm trong th‰ k› 21. NhiŠu ngÜ©i khác e s® r¢ng dân chû së ÇÜa nh»ng l¿c lÜ®ng nguy hi‹m lên n¡m chính quyŠn, nhÜ Hamas trong lãnh th° Palestine. BÀu cº không phäi lúc nào cÛng Çem låi k‰t qûa mong muÓn, và dân chû Çòi hÕi nhiŠu hÖn là chÌ có m¶t chuy‰n Çi ljn phòng phi‰u. Dân chû Çòi hÕi Çäng phái ÇÓi lÆp có š nghïa, m¶t xã h¶i công dân sinh Ƕng, m¶t chính quyŠn thi hành pháp lš và Çáp Ùng nhu cÀu cûa ngÜ©i dân. BÀu cº có th‹ gia tæng s¿ thành hình cûa nh»ng cÖ ch‰ nhÜ th‰. Trong m¶t th‹ ch‰ dân chû, ngÜ©i dân së không bÀu cho m¶t cu¶c sÓng vïnh viÍn trong båo l¿c. ñ‹ ti‰p tøc n¡m quyŠn, dân cº phäi l¡ng nghe ngÜ©i dân và theo Çu°i nh»ng nguyŒn v†ng cho hòa bình - n‰u không, trong th‹ ch‰ dân chû, cº tri së truÃt ph‰ h† qua cu¶c bÀu cº t¿ do. Sau cùng, có nh»ng tranh chÃp cho r¢ng viŒc chÃm dÙt Ƕc tài là không th¿c t‰. Có ngÜ©i Çã tranh luÆn r¢ng mª r¶ng dân chû trên toàn cÀu là viŒc khó lòng Çåt ÇÜ®c møc tiêu. ñiŠu này không có gì m§i. Chúng ta Çã nghe nh»ng phê bình này trܧc Çây xuyên qua chiŠu dài cûa lÎch sº. Trong m‡i giai Çoån cûa Chi‰n Tranh Lånh, có ngÜ©i Çã tranh luÆn r¢ng bÙc tÜ©ng Bá Linh là vïnh viÍn, và ngÜ©i dân sÓng phía sau BÙc Màn S¡t së không bao gi© có th‹ chi‰n th¡ng kÈ Çàn áp h†. LÎch sº Çã gºi m¶t thông ÇiŒp khác. Bài h†c là së luôn luôn có nh»ng kÈ nghi ng© t¿ do. NhÜng Çó không phäi là tÃt cä câu chuyŒn. Còn có nh»ng con ngÜ©i nhÜ các bån, và nh»ng ngÜ©i thân thÜÖng mà qúy vÎ Çåi diŒn ngày hôm nay - nh»ng con ngÜ©i dÛng cäm Çã måo hi‹m tÃt cä vì lš tܪng. Trong diÍn væn ÇÀu tiên, T°ng ThÓng Vaclav Havel Çã công bÓ: "H«i nhân dân, chính quyŠn Çã ÇÜ®c trä vŠ trong tay qúy vÎ!" Ông Çã lÆp låi š tܪng bài diÍn væn ÇÀu tiên cûa Tomas Masaryk ngÜ©i Çã trích dÅn nhà giáo TiŒp cûa th‰ k› 17 tên Comenius. Ông Çã gªi thông ÇiŒp: T¿ do không có gi§i hån th©i gian, T¿ do không thu¶c vŠ riêng m¶t chính quyŠn ho¥c m¶t th‰ hŒ nào, mà T¿ do là ܧc mÖ và là quyŠn cûa m†i con ngÜ©i, m†i quÓc gia trong m†i th©i Çåi. Hoa Kÿ tin tܪng vào thông ÇiŒp Çó. Nó Çã là nguÒn cäm hÙng cho tiŠn nhân d¿ng nܧc cûa chúng tôi, khi tuyên bÓ r¢ng "con ngÜ©i ÇÜ®c sinh ra bình Ç£ng". ñây là niŠm tin Çã dÅn ÇÜ©ng cho chúng tôi Ç‹ giúp giäi phóng løc ÇÎa này, và ÇÙng chung v§i nh»ng quÓc gia bÎ giam cÀm trong cu¶c ÇÃu tranh trÜ©ng kÿ cûa h†. ñây cÛng là s¿ thÆt Çã dÅn ÇÜ©ng cho quÓc gia cûa chúng tôi Ç‹ chÓng låi chû nghiã giáo ÇiŠu, c¿c Çoan, khûng bÓ và Ƕc tài trên th‰ gi§i hôm nay. Và Çây cÛng là lš do tôi tin tܪng mãnh liŒt vào nh»ng ngÜ©i hiŒn diŒn trong sänh ÇÜ©ng này. Tôi r©i Prague v§i niŠm tin ch¡c ch¡n r¢ng lš tܪng t¿ do së không mŒt mÕi, và tÜÖng lai cûa nó Çang ª trong tay nh»ng ngÜ©i tài giÕi nhÃt. V§i niŠm tin v»ng ch¡c vào sÙc månh cûa t¿ do, các bån së tác Ƕng lên tinh thÀn dân t¶c cûa các bån, së lãnh Çåo quÓc gia cûa các bån, và giúp thay Ç°i th‰ gi§i. Xin cám Ön Çã Çón nhÆn tôi. Xin ThÜ®ng ñ‰ ban phúc lành cho tÃt cä qúy vÎ.

=END=

5- DiÍn ñàn Kinh T‰

- NhiŒt Hoá ñÎa cÀu NguyÍn Xuân Nghïa, RFA

Ngày thÙ Ba mùng 5 tháng Sáu, h¶i nghÎ thÜ®ng ÇÌnh cûa nhóm G-8 nhóm h†p tåi ñÙc së có m¶t nghÎ trình bÓc khói là hiŒn tÜ®ng ÇÎa cÀu bÎ hâm nóng vì khí thäi, cho nên, tám nܧc công nghiŒp hàng ÇÀu th‰ gi§i së phäi cùng tìm ra giäi pháp ngæn ch¥n cho nhân loåi. DiÍn Çàn Kinh t‰ së tìm hi‹u vŠ vÃn ÇŠ Ãy qua cu¶c trao Ç°i sau Çây cùng kinh t‰ gia NguyÍn Xuân Nghïa.

HÕi: ThÜa ông NguyÍn Xuân Nghïa, h¶i nghÎ thÜ®ng ÇÌnh quy tø lãnh Çåo cûa tám nܧc công nghiŒp hàng ÇÀu th‰ gi§i së nhóm h†p ba ngày k‹ tØ ThÙ Ba tåi Heiligendamm gÀn ven bi‹n Baltic ª miŠn B¡c nܧc ñÙc. Tuy nhiên, các cu¶c bi‹u tình phän ÇÓi tØ cuÓi tuÀn tåi thành phÓ Rostock gÀn bên låi bÃt ng© gây båo Ƕng khi‰n cä ngàn ngÜ©i, k‹ cä bÓn træm cänh sát ñÙc, bÎ thÜÖng. Bi‰n cÓ Ãy khi‰n dÜ luÆn t¿ hÕi là nghÎ trình næm nay cûa ThÜ®ng ÇÌnh G-8 có ti‰n hành ÇÜ®c không, khi mà vÃn ÇŠ ÇÎa cÀu bÎ hâm nóng Çang là mÓi quan tâm cûa nhiŠu quÓc gia trên th‰ gi§i, k‹ cä ViŒt Nam.NguyÍn Xuân Nghïa: K‹ tØ ThÜ®ng ÇÌnh cûa T° chÙc ThÜÖng måi Th‰ gi§i WTO tåi Seattle cûa Hoa Kÿ næm 1999, m†i h¶i nghÎ quÓc t‰, nhÃt là các h¶i nghÎ liên hŒ ljn kinh t‰ toàn cÀu, ÇŠu g¥p s¿ chÓng ÇÓi cûa rÃt nhiŠu

thành phÀn. H† là nh»ng ngÜ©i chÓng låi chû nghïa tÜ bän, chÓng låi kinh t‰ thÎ trÜ©ng và toàn cÀu hoá, chÓng chính sách thÜÖng måi cûa các xÙ công nghiŒp và trong các cu¶c bi‹u tình Ãy, thành phÀn chû trÜÖng vô chính phû dܧi lá c© Çen và nhiŠu phÀn tº bÃt häo Çã nhân các cu¶c bi‹u tình mà gây båo Ƕng và phá phách.ñiŠu Ãy gÀn nhÜ Çã thành thông lŒ và thiŒt håi nhiŠu hay ít có khi låi tùy thu¶c vào khä næng xº lš cûa l¿c lÜ®ng cänh sát cûa quÓc gia Çæng cai t° chÙc. Tuy nhiên, dù mÙc båo Ƕng næm nay có Ç¥c biŒt d» d¶i, ThÜ®ng ÇÌnh G-8 vÅn së ti‰n hành và lãnh Çåo tám quÓc gia công nghiŒp th‰ gi§i là Anh, Canada, ñÙc, Hoa Kÿ, Liên bang Nga, NhÆt Bän, Pháp và Ý së phäi dành th©i gi© thäo luÆn vŠ viŒc ngæn ngØa hiŒn tÜ®ng nhiŒt hoá ÇÎa cÀu.

HÕi: HiŒn tÜ®ng ÇÎa cÀu bÎ hâm nóng không phäi là m¶t vÃn ÇŠ m§i nhÜng vì sao låi Çáng lo ngåi ljn n‡i nhóm G-8 phäi cÓ ngæn ngØa nhÜ vÆy?NguyÍn Xuân Nghïa: NgÜ©i ta có nghiŒm thÃy là khí hÆu ÇÎa cÀu có trª nên nóng hÖn m¶t cách bÃt thÜ©ng tØ mÃy chøc næm nay và cho r¢ng vì Çà công nghiŒp hoá gia tæng khi‰n các nܧc Çã tåo ra nhiŠu khí thäi Ƕc håi, nhÃt là thán khí. Các loåi khí này bao phû tÀng khí quy‹n cûa ÇÎa cÀu mà không thoái ra ngoài và gây ra m¶t hiŒn tÜ®ng tÜÖng t¿ nhÜ nhà ki‰ng trÒng cây, gi» khí nóng và hÖi Äm quanh trái ÇÃt. N‰u loài ngÜ©i không ngæn ngØa ÇÜ®c nån nhiŒt hoá ÇÎa cÀu Çó, các täng bæng tuy‰t cûa Nam và B¡c c¿c có th‹ tan khi‰n m¿c nܧc bi‹n dâng cao và nhiŠu quÓc gia së bÎ løt l¶i, m¶t phÀn lãnh th° có th‹ bÎ chìm dܧi nܧc. NgÜ®c låi, khi bæng Çá tan thì thŠm løc ÇÎa cûa m¶t sÓ nÖi së låi mª r¶ng hÖn và viŒc khai thác khoáng sän bên dܧi låi là m¶t tri‹n v†ng gây tranh cãi g»a các nܧc vŠ luÆt bi‹n. Câu chuyŒn vì vÆy rÃt nhiêu khê r¡c rÓi và liên hŒ ljn rÃt nhiŠu vÃn ÇŠ.

HÕi: Vì là m¶t quÓc gia ª ven bi‹n, ViŒt Nam có nên quan tâm ljn hiŒn tÜ®ng Ãy không?NguyÍn Xuân Nghïa: ThÜa n‰u giä thuy‰t bi quan Ãy mà xäy ra, ViŒt Nam së là m¶t trong 10 nܧc bÎ thiŒt håi nhÃt, Ãy là ta cæn cÙ trên m¶t công trình nghiên cÙu mà Ngân hàng Th‰ gi§i m§i ph° bi‰n vào tháng Hai vØa qua. Thí dø nhÜ n‰u m¿c nܧc bi‹n dâng cao thêm næm thܧc, thì 16% diŒn tích ÇÃt Çai cûa ViŒt Nam së bÎ chìm dܧi nܧc, 35% dân sÓ tÙc là khoäng 30 triŒu ngÜ©i phäi di tän tåi các vùng châu th° sông HÒng và sông Cºu Long, và t°ng sän lÜ®ng GDP së mÃt 35%. M¥c dù Çây m§i chÌ là giä thuy‰t, ta cÛng Çã thÃy hÆu quä tai håi cho các nܧc nghèo, chû y‰u sÓng nh© nông nghiŒp và chÜa có t° chÙc Çû h»u hiŒu Ç‹ ÇÓi phó. Trong 10 nܧc có th‹ bÎ thiŒt håi n¥ng thì ViŒt Nam ÇÙng ÇÀu vì ÇÎa dÜ hình th‹ cûa mình.

HÕi: Trª låi ThÜ®ng ÇÌnh cûa nhóm G-8, thì vì sao nhiŠu nܧc låi có vÈ phän ÇÓi lÆp trÜ©ng cûa Hoa Kÿ vŠ giäi pháp Ùng phó?NguyÍn Xuân Nghïa: ñây là loåi hÒ sÖ phÙc tåp nhÃt th‰ gi§i vì liên hŒ ljn quá nhiŠu lãnh v¿c, tØ môi sinh ljn kinh t‰ và thÆm chí an ninh cûa nhiŠu quÓc gia, cho nên ta không ngåc nhiên khi có khác biŒt vŠ quan Çi‹m lÆp trÜ©ng. Trܧc h‰t ta hãy nói vŠ xuÃt xÙ cûa mâu thuÅn. Næm 1997, các nܧc công nghiŒp Çã nghiên cÙu vÃn ÇŠ và kêu g†i th‰ gi§i cùng kš k‰t m¶t thÕa ܧc dܧi s¿ bäo tr® cûa Liên hiŒp quÓc g†i là NghÎ ÇÎnh thÜ Kyoto Ç‹

phÓi h®p viŒc ÇÓi phó v§i nh»ng Ç°i thay vŠ khí hÆu ÇÎa cÀu, th¿c t‰ là ngæn ngØa hay giäm thi‹u nån nhiŒt hoá ÇÎa cÀu.T§i tháng Næm næm nay, có 171 quÓc gia Çã kš NghÎ ÇÎnh thÜ này, k‹ cä Hoa Kÿ dܧi th©i T°ng thÓng Bill Clinton, nhÜng ông Clinton không chuy‹n qua xin QuÓc h¶i phê chuÄn vì cho r¢ng væn kiŒn có nhiŠu Çi‹m cÀn ÇiŠu chÌnh. Dù vÆy, ThÜ®ng viŒn MÏ vÅn t¿ š bÕ phi‰u chÓng v§i t› lŒ 95%, 95 ngÜ©i chÓng và không NghÎ sï nào thuÆn. Th¿c t‰ thì MÏ coi nhÜ rút khÕi quy ÇÎnh cûa væn kiŒn này tØ næm 2001.

HÕi: LÆp trÜ©ng cûa Hoa Kÿ khi Çó là gì mà ThÜ®ng viŒn MÏ låi không ÇÒng š?NguyÍn Xuân Nghïa: Trܧc h‰t, vŠ m¥t khoa h†c, ngÜ©i ta chÜa tin h£n là Çã có mÓi liên hŒ nhân quä gi»a Çà công nghiŒp hoá và hiŒn tÜ®ng nhiŒt hoá ÇÎa cÀu. ThÙ hai, NghÎ ÇÎnh thÜ Kyoto yêu cÀu các nܧc công nghiŒp t¿ nguyŒn c¡t giäm dÀn lÜ®ng khí thäi cæn cÙ trên ÇÎnh mÙc cûa næm 1990, mà låi không Çòi hÕi nh»ng ÇiŠu kiŒn Ãy cho các nܧc Çang phát tri‹n, ÇÙng ÇÀu là Trung QuÓc và ƒn ñ¶, vÓn cÛng Çang tiêu thø næng lÜ®ng rÃt månh cho nên n‰u chÃp hành nh»ng quy ÇÎnh Ãy, kinh t‰ Hoa Kÿ së bÎ thiŒt håi m¶t cách bÃt công. ThÙ ba, giäi pháp mà NghÎ ÇÎnh thÜ này ÇŠ ra là xÙ nào mà thäi ra khí Ƕc ít hÖn ÇÎnh mÙc thì có th‹ bán låi phÀn dÜ Çó cho nܧc khác së không giäi quy‰t ÇÜ®c vÃn ÇŠ. ThÙ tÜ, sau khi kš k‰t và phê chuÄn, nhiŠu nܧc Âu châu låi không c¡t giäm khí thäi theo v§i ti‰n Ƕ nhÜ h† cam k‰t nên trong th¿c t‰ thì NghÎ ÇÎnh thÜ này coi nhÜ vô hiŒu trܧc khi Çáo hån vào næm 2012 t§i Çây. Xin nói thêm là ngoài MÏ, Australia cÛng Çã kš mà không phê chuÄn.

HÕi: Bây gi©, 10 næm sau NghÎ ÇÎnh thÜ Kyoto, các xÙ công nghiŒp tính sao vŠ vÃn ÇŠ này?NguyÍn Xuân Nghïa: Tình hình th‰ gi§i có thay Ç°i trong 10 næm vØa qua và ngày càng có nhiŠu quÓc gia quan tâm ljn vÃn ÇŠ trên, k‹ cä Hoa Kÿ, khi nån nhiŒt hoá ÇÎa cÀu Çang ÇÜ®c xem nhÜ là m¶t vÃn ÇŠ an ninh, nghiêm tr†ng không kém gì nån khûng bÓ. Tåi Âu châu, sau khi Liên bang Nga sº døng võ khí næng lÜ®ng là khí ÇÓt Ç‹ b¡t bí xÙ Ukraine vào ÇÀu næm ngoái khi‰n các nܧc trong Liên hiŒp Âu châu bÎ vå lây, vÃn ÇŠ næng lÜ®ng và nhÃt là t¿ túc næng lÜ®ng Çi cùng loåi næng lÜ®ng såch, cÛng Çã trª thành m¶t Üu tiên vŠ an ninh. Thû tܧng ñÙc Angela Merkel vì vÆy Çã ÇÜa ra sáng ki‰n cäi thiŒn månh më hÖn tØ ÇÀu næm nay trong khuôn kh° Liên hiŒp Âu châu khi ñÙc Çang là chû tÎch luân phiên cûa cÖ ch‰ này. Th‰ rÒi, vì cÛng là quÓc gia lãnh phÀn t° chÙc ThÜ®ng ÇÌnh G-8 næm nay, ñÙc Çã cùng các nܧc Âu châu ÇŠ nghÎ m¶t k‰ hoåch phÓi h®p v§i các nܧc ngoài Âu châu. NhÜng hôm 31 tháng Næm vØa qua T°ng thÓng Hoa Kÿ George W. Bush Çã ÇŠ nghÎ m¶t giäi pháp khác ÇÓi v§i m¶t vÃn ÇŠ mà Hoa Kÿ cÛng ÇÒng š là nghiêm tr†ng.

HÕi: Và có phäi là vì s¿ dÎ biŒt gi»a hai ÇŠ nghÎ cûa Âu châu và Hoa Kÿ nên ngÜ©i ta m§i cho là có mâu thuÅn gi»a hai khÓi hay không?

NguyÍn Xuân Nghïa: ThÜa Çúng vÆy. TØ phía Âu châu, m¶t sÓ dÜ luÆn cho r¢ng cuÓi cùng thì Hoa Kÿ cÛng Çành công nhÆn là có vÃn ÇŠ phäi giäi quy‰t, nhÜng T°ng thÓng Bush vÅn thoái thác mà ÇŠ ra giäi pháp khác; thÆm chí

ngÜ©i ta còn k‰t án Hoa Kÿ là cÓ tình Çánh låc hܧng ho¥c có š ÇÒ phá hoåi ÇŠ nghÎ cûa Âu châu. ñÒng th©i, m¶t sÓ dÜ luÆn Hoa Kÿ xÜa nay vÅn chÌ trích Chính quyŠn Bush cÛng nhân dÎp này Çä kích lÆp trÜ©ng cûa T°ng thÓng MÏ. VÃn ÇŠ th¿c ra không ÇÖn giän nhÜ vÆy.

HÕi: N‰u vÆy, låi xin ông trình bày n¶i vø cho rõ ràng hÖn?NguyÍn Xuân Nghïa: Nói v¡n t¡t thì Hoa Kÿ coi nhÜ NghÎ ÇÎnh thÜ Kyoto không Çåt møc Çích yêu cÀu, nên muÓn lÆp ra m¶t cÖ ch‰ giäi quy‰t vÃn ÇŠ n¢m bên ngoài phåm vi cûa Liên hiŒp quÓc. Cø th‹ là T°ng thÓng Bush ÇŠ nghÎ 15 quÓc gia có lÜ®ng khí thäi cao nhÃt th‰ gi§i hãy cùng lÆp ra cÖ ch‰ tìm giäi pháp ÇÓi phó. ñi‹m then chÓt cûa ÇŠ nghÎ là phäi kéo các nܧc h»u trách khác ngoài khÓi Âu châu, NhÆt Bän và MÏ vào k‰ hoåch này. Phía Âu châu thì muÓn ti‰p tøc các cam k‰t trong khuôn kh° Kyoto, nhÜng tØ nay ljn næm 2020 së còn ÇÄy månh hÖn viŒc c¡t giäm thán khí thêm 20%, sº døng næng lÜ®ng tái tåo thêm 20%, dùng næng lÜ®ng gÓc khoáng sän, chû y‰u là xæng dÀu, chÌ chØng 10% cho yêu cÀu vÆn täi, tÙc là phäi có næng lÜ®ng thay th‰ xæng dÀu, và quan tr†ng nhÃt, Âu châu së ti‰t kiŒm næng lÜ®ng nói chung thêm 20%.Then chÓt ª Çây là viŒc ti‰t giäm này ÇÜ®c tính chung cho cä Âu châu, trong Çó có quÓc gia Çã ti‰n lên trình Ƕ næng lÜ®ng såch hay tái tåo khá cao nhÜ ñan Måch ch£ng hån, së gánh h¶ cho các nܧc khác. ñÒng th©i, nhiŠu nܧc nhÜ Pháp hay PhÀn Lan thì Çã khai thác næng lÜ®ng nguyên tº nhÜ loåi næng lÜ®ng tái tåo, nhÜng có xÙ khác låi chÓng næng lÜ®ng nguyên tº, nhÜ trÜ©ng h®p cûa Austria hay Ireland. Trong khi Ãy, phía Hoa Kÿ låi g¥p loåi vÃn ÇŠ khác.

HÕi: Ông có th‹ trình bày rõ hÖn vŠ nh»ng vÃn ÇŠ này hay không? NguyÍn Xuân Nghïa: Nói chung, dÜ luÆn công chúng MÏ ít nhåy cäm vŠ vÃn ÇŠ môi sinh nhÜ dÜ luÆn Âu châu và Çây là lš do chính khi‰n QuÓc h¶i MÏ Çã không muÓn phê chuÄn NghÎ ÇÎnh thÜ Kyoto tØ khi ông Bush chÜa là T°ng thÓng MÏ. Trܧc Çây, chÌ có nh»ng nhóm áp l¿c vŠ môi sinh tåi MÏ m§i tranh ÇÃu månh vŠ vÃn ÇŠ này, trܧc s¿ th© Ö cûa chính gi§i và s¿ thø Ƕng cûa doanh gi§i. Th‰ rÒi, lÀn ÇÀu tiên vào ÇÀu næm 2006, T°ng thÓng Bush báo Ƕng vŠ nån "nghiŒn dÀu" cûa Hoa Kÿ trong bài diÍn væn vŠ Tình hình Liên bang, là bài diÍn væn quan tr†ng nhÃt trong næm vŠ chính sách. Khi Çó, mÓi quan tâm cûa Hoa Kÿ m§i chÌ là s¿ lŒ thu¶c quá Çáng vào nguÒn næng lÜ®ng dÀu khí nhÆp cäng tØ Trung ñông. GÀn Çây vø này m§i ÇÜ®c coi nhÜ m¶t vÃn ÇŠ an ninh quÓc gia khi nhìn vào hÆu quä cûa nån nhiŒt hoá ÇÎa cÀu, là ÇiŠu mà m¶t sÓ tܧng lãnh hÒi hÜu cÛng b¡t ÇÀu nêu ra.

HÕi: Nghïa là dÜ luÆn Hoa Kÿ quan tâm ljn vÃn ÇŠ trܧc h‰t vì lš do an ninh?NguyÍn Xuân Nghïa: ThÜa Çúng vÆy, nhÜng công chúng MÏ cÛng Çã chú š nhiŠu hÖn ljn môi sinh và m¶t vÃn ÇŠ tiŠm Än bên dܧi là næng lÜ®ng. Thí dø nhÜ m¶t sÓ ti‹u bang miŠn ñông B¡c và nhÃt là ti‹u bang California Çã Çi bܧc ÇÀu trong viŒc hån ch‰ sº døng næng lÜ®ng gây ô nhiÍm và các doanh nghiŒp cÛng nhìn thÃy trong Çó nhiŠu cÖ h¶i kinh doanh Ç‹ khai thác công nghŒ m§i nên ûng h¶ trào lÜu này, nhÜng không vì cùng m¶t Ƕng l¿c v§i các nhóm bäo vŒ môi sinh.

K‰t h®p mÓi lo vŠ an toàn næng lÜ®ng và an toàn môi sinh lÅn cÖ h¶i kinh doanh m§i, Hoa Kÿ b¡t ÇÀu có s¿ ÇÒng thuÆn bên trong vŠ nhu cÀu xº lš vÃn ÇŠ, là ÇiŠu không có mÜÖi næm vŠ trܧc. Y‰u tÓ then chÓt và khác biŒt v§i Âu châu ª Çây là dân MÏ quan tâm nhiŠu hÖn ljn an ninh và chÃp nhÆn hy sinh hay ti‰p giäm tiêu thø vì mÓi lo an ninh hÖn là vì e s® ô nhiÍm môi sinh. Th‰ rÒi, Çäng Dân chû låi th¡ng cº trong cu¶c bÀu cº QuÓc h¶i næm ngoái nên Çã ÇÄy vÃn ÇŠ môi sinh lên hàng Üu tiên và muÓn ÇÜa ra nh»ng giäi pháp m§i b¢ng luÆt lŒ có khi låi mâu thuÅn v§i NghÎ ÇÎnh thÜ Kyoto.

HÕi: T°ng k‰t låi thì các nܧc công nghiŒp hàng ÇÀu ÇŠu cùng quan tâm ljn m¶t vÃn ÇŠ chung cûa ÇÎa cÀu và nay phäi tìm giäi pháp phÓi h®p? Th‰ còn các nܧc nghèo khác?NguyÍn Xuân Nghïa: Chúng ta thÆt s¿ Çang có m¶t s¿ ÇÒng thuÆn hi‰m hoi khi tÃt cä các nܧc công nghiŒp - trØ Liên bang Nga dù là m¶t thành viên cûa nhóm G-8 - ÇŠu coi viŒc bäo vŒ môi sinh và ti‰t giäm thán khí là m¶t Üu tiên. Bây gi©, các nܧc Çó cÓ ti‰n t§i m¶t s¿ ÇÒng thuÆn khác là vŠ cách thi hành Ç‹ các nܧc tân hÜng nhÜ Trung QuÓc hay ƒn ñ¶ cÛng phäi gánh vác trách nhiŒm cûa mình hÀu bäo vŒ ÇÎa cÀu chung cûa nhân loåi.Theo thi‹n š thì ThÜ®ng ÇÌnh tuÀn này së khó Çåt thoä thuÆn lÆp tÙc, nhÜng phía MÏ Çã ÇŠ ra th©i hån là tØ nay ljn cuÓi næm phäi ÇÒng š vŠ nh»ng cam k‰t ti‰t giäm. Khi cä th‰ gi§i ÇŠu quan tâm ljn m¶t vÃn ÇŠ hŒ tr†ng nhÜ vÆy, ngÜ©i ta hy v†ng là các nܧc tiên ti‰n së s§m tìm ra giäi pháp °n thÕa cho m†i thành phÀn trong nܧc và phù h®p v§i yêu cÀu cûa tØng nܧc hay tØng khÓi quÓc gia. VŠ các nܧc nghèo thì ViŒt Nam cÛng nên chú š ljn hÒ sÖ này vì nó së chi phÓi chính sách ÇÀu tÜ và næng lÜ®ng cûa mình, và së bÎ theo dõi kÏ hÖn vŠ viŒc bäo vŒ môi sinh./.

=END=

6- Tin TÙc Di Trú

- Cäi T° Di Trú 2007: NhiŠu Tranh LuÆn VŠ HŒ ThÓng Tính ñi‹m

Møc di trú và bäo lãnh do Væn Phòng tham vÃn di trú Robert Mullins International Çäm trách h¢ng tuÀn, nh¢m møc Çích thông báo các tin tÙc th©i s¿ liên quan ljn vÃn ÇŠ Çoàn tø gia Çình, rÃt h»u ích cho quš vÎ nào quan tâm ljn viŒc bäo lãnh thân nhân. M†i Çóng góp š ki‰n xin liên låc 1-800-411-0495

VØa qua, chúng ta Çã có dÎp nói vŠ HŒ thÓng Tính Çi‹m cho các loåi chi‰u khán (visa) di dân Çang ÇÜ®c bàn thäo tåi QuÓc h¶i Hoa Kÿ. V§i hŒ thÓng tính Çi‹m này, tÃt cä ÇÜÖng ÇÖn xin chi‰u khán di dân së ÇÜ®c duyŒt xét d¿a trên lš lÎch và tiêu chuÄn, và s¿ hiŒn diŒn cûa ngÜ©i thân ª Hoa Kÿ chÌ ÇÜ®c tính 10% sÓ Çi‹m. ñiŠu này cho thÃy ngÜ©i thân tåi Hoa Kÿ chÜa h£n là ngÜ©i bäo lãnh theo Çúng nghïa cûa nó nhÜ trܧc Çây.Theo d¿ luÆt Çang ÇÜ®c bàn thäo, các diŒn bäo lãnh con trên 21 tu°i và anh chÎ em cûa công dân Hoa Kÿ và ThÜ©ng trú nhân së bÎ hûy bÕ, và h† së phäi

n¶p ÇÖn xin chi‰u khán di dân theo HŒ thÓng Tính Çi‹m hay HŒ thÓng Ban thܪng. Møc Çích cûa QuÓc h¶i Hoa Kÿ lÆp nên HŒ thÓng Tính Çi‹m là Ç‹ "Çáp Ùng nhu cÀu l®i ích quÓc gia và kinh t‰ Hoa Kÿ". NhÜng ÇiŠu này th¿c hiŒn ra sao?Nh»ng ngÜ©i bäo lãnh ngÜ©i thân cûa mình qua diŒn Çoàn tø gia Çình không chÌ là nh»ng ngÜ©i duy nhÃt than phiŠn vŠ HŒ thÓng Tính Çi‹m m§i này. Hai nhóm xin chi‰u khán khác cÛng Çã phän ÇÓi d» d¶i: ñó là các doanh nhân ngoåi quÓc và nh»ng ngÜ©i ngoåi quÓc có "khä næng vÜ®t tr¶i". H† phän ÇÓi HŒ thÓng Tính Çi‹m vì diŒn cûa h† cÛng loåi bÕ. Các chi‰u khán diŒn EB, diŒn L, và diŒn H cÛng së bi‰n mÃt. Và cÛng chÜa ai bi‰t rõ sÓ phÆn cûa nh»ng tÃm ThÈ Xanh së ÇÜ®c cÃp cho nh»ng nhà ÇÀu tÜ và các nhân viên ngoåi quÓc làm ngành y t‰ së ra sao.S¿ thÆt là HŒ thÓng Tính Çi‹m së có s¤n chi‰u khán cho bÃt kÿ ai muÓn xin chi‰u khán di dân, nhÜng hŒ thÓng m§i này së nhÆp chung tÃt cä các loåi chi‰u khán vào trong m¶t nhóm. Không ai có th‹ tiên Çoán th©i gian duyŒt xét cÃp chi‰u khán theo HŒ thÓng Tính Çi‹m, nhÜng m¶t sÓ ngÜ©i Çoán r¢ng cÛng phäi ch© Ç®i nhiŠu næm. ñiŠu th¿c t‰ là các chû nhân tåi Hoa Kÿ có š muÓn ch© Ç®i các nhân công ngoåi quÓc quá lâu nhÜ vÆy hay không? Có lë là không.ñÓi v§i nh»ng ngÜ©i ngoåi lŒ trong bÃt cÙ lãnh v¿c nào - vÆn Ƕng viên th‹ thao, giäi trí, doanh nghiŒp, khoa h†c, nghŒ thuÆt - n‰u muÓn có ThÈ Xanh, h† phäi n¶p ÇÖn xin qua HŒ thÓng Tính Çi‹m. ñiŠu này cho thÃy ThÜ®ng viŒn có vÈ muÓn giäm s¿ quan tâm v§i nh»ng di dân có nh»ng khä næng ngoåi hång. NhiŠu ngÜ©i nhÆn ÇÎnh r¢ng cách suy nghï cûa ThÜ®ng viŒn không Çúng nhÜ tinh thÀn h† nghï là d¿ luÆt së phøc vø cho quyŠn l®i quÓc gia và nŠn kinh t‰ cûa Hoa Kÿ.ñã có nhiŠu sáng ki‰n n°i bÆt vŠ khoa h†c thành t¿u bªi nh»ng ngÜ©i di dân ngoåi quÓc có khä næng ngoåi hång. H† Çã ljn Hoa Kÿ dÍ dàng trܧc Çây v§i chi‰u khán diŒn EB-1. H† ljn nܧc MÏ vì nÖi Çây có nhiŠu phÜÖng tiŒn làm viŒc không th‹ tìm thÃy ª quê hÜÖng h†. Nh»ng cÓng hi‰n cûa h† vŠ khoa h†c ÇÜ®c thành t¿u tåi Hoa Kÿ Çã mang låi l®i ích cho tÃt cä m†i ngÜ©i.Ngay cä nh»ng Ƕi banh dã cÀu cÛng bÎ änh hܪng bªi hŒ thÓng tính Çi‹m m§i. Cho ljn nay, nhiŠu ngÜ©i chÖi dã cÀu chuyên nghiŒp ljn tØ các nܧc nói ti‰ng Tây Ban Nha, và h† ÇÜ®c cÃp ThÈ Xanh nh© khä næng xuÃt s¡c cûa h† vŠ môn th‹ thao. Và ÇiŠu này không th‹ xäy ra v§i HŒ thÓng Tính Çi‹m m§i.K‰t luÆn cho thÃy khó th‹ tìm nhiŠu ngÜ©i ûng h¶ HŒ thÓng Tính Çi‹m cho vÃn ÇŠ di dân. ChÌ có nh»ng dân bi‹u chÓng di dân m§i ûng h¶ nó mà thôi.

***

Trong m¶t diÍn bi‰n quan tr†ng khác vŠ di trú: Væn Phòng Công Dân và DÎch Vø Di Trú Hoa Kÿ (USCIS) vØa chính thÙc loan báo vŠ lŒ phí gia tæng khá cao cho các loåi ÇÖn liên quan ljn di trú, và së ÇÜ®c áp døng k‹ tØ ngày 30 tháng 7 næm 2007 s¡p t§i. M¶t sÓ ÇÖn thông døng mà chúng ta thÜ©ng bi‰t ljn nhÜ:- ñÖn I-90: Gia hån ho¥c Ç°i ThÈ Xanh, tØ 260 MÏ kim (k‹ cä lŒ phí læn tay) lên $370 MÏ kim.- ñÖn I-129F: Bäo lãnh diŒn hôn thê-hôn phu, tØ 170 MÏ kim lên 455 MÏ kim.

- ñÖn I-130: Bäo lãnh ngÜ©i thân trong gia Çình (gÒm cha mË, con, anh chÎ em), tØ 190 MÏ kim lên 355 MÏ kim.- ñÖn I-485: Chuy‹n diŒn xin ThÈ Xanh ThÜ©ng trú nhân, tØ 325 MÏ kim lên 1,010 MÏ kim (trÈ em dܧi 14 tu°i, n‰u n¶p cùng v§i ÇÖn cûa cha hay mË, tØ 225 MÏ kim lên 600 MÏ kim. N‰u n¶p m¶t mình, tØ 225 MÏ kim lên 930 MÏ kim. NgÜ©i cao niên trên 79 tu°i: 930 MÏ kim).- ñÖn N-400: Xin nhÆp quÓc tÎch MÏ, tØ 400 MÏ kim (k‹ cä lŒ phí læn tay) lên 595 MÏ kim.- ñÖn N-600: Xin chÙng chÌ công dân Hoa Kÿ, tØ 255 MÏ kim lên 460 MÏ kim.Sª di trú cho bi‰t nh»ng lŒ phí m§i Çã bao gÒm lŒ phí læn tay cho nh»ng loåi ÇÖn nào cÀn læn dÃu tay. Qúy vÎ nào muÓn bi‰t thêm các lŒ phí m§i cho các loåi ÇÖn khác, xin liên låc v§i các væn phòng di trú, ho¥c xem trên website: www.uscis.gov.- HÕi: Có Çúng là loåi chi‰u khán IR-5 bäo lãnh cha mË cûa công dân MÏ së bÎ giäm sút không?- ñáp: K‰ hoåch cûa ThÜ®ng viŒn yêu cÀu gi§i hån con sÓ 40.000 chi‰u khán cho diŒn bäo lãnh IR-5. NhÜng ÇiŠu này có th‹ thay Ç°i. Tãt cä sÓ lÜ®ng phân chia chi‰u khán vÅn Çang ÇÜ®c bàn thäo.- HÕi: Có phäi d¿ luÆt cûa ThÜ®ng viŒn cho phép cÃp nh»ng loåi chi‰u khán khác cho cha mË cûa các công dân Hoa Kÿ?- ñáp: D¿ luÆt nói r¢ng së cho phép cha mË cûa các công dân Hoa Kÿ vi‰ng thæm nܧc MÏ tÓi Ça 100 ngày m‡i næm. Và có th‹ sº døng sÓ ngày này trong nhiŠu chuy‰n Çi khác nhau.

Quš Ƕc giä quan tâm ljn viŒc bäo lãnh thân nhân muÓn có thêm tin tÙc cÆp nhÆt, xin theo dõi qua báo chí hay Çón nghe chÜÖng trình phát thanh cûa chúng tôi vào m‡i tÓi thÙ TÜ tØ 7PM và sáng Chû NhÆt tØ 11:00AM, trên các làn sóng 1110AM, 1430AM, 1500AM, và 106.3FM. Ho¥c quš vÎ liên låc v§i m¶t trong nh»ng væn phòng Robert Mullins International gÀn nhÃt: Westminster: (714) 890-9933 , San Jose (408) 294-3888, Oakland-San Francisco: (510) 533-8228, Sacramento (916) 393-3388 hay qua Email: info@rmiodp.com.

=END=

7- Tham Khäo

- Sài Gòn vïnh viÍn không bao gi© mÃt tên, dù Çäng CSVN phong thánh cho HÒ Chí Minh Ç‹ bÎp Ç©i

MÜ©ng Giang (VNN)  Næm ƒt Mùi (1295), Nguyên Thành Tôn cº m¶t phái Çoàn sÙ giä, t§i thæm vua Chân Låp là Cindravarman (1295-1307), nhân tiŒn nh¡c nܧc này vŠ viŒc không triŠu cÓng cho Tàu. Trong Çoàn, lúc Çó có tuÿ viên Châu ñåt Quan, Çã ghi låi cu¶c du hành, qua các thiên kš s¿ nhÜ 'Chân Låp phong th° kš, Thành

trai tåp kš, C° kim thuy‰t häi, ñÒ thÜ tÆp thành..' vŠ sau ÇÜ®c danh sï Ngô Khâu Diên, ca tøng h‰t l©i trong tác phÄm 'Trúc tÓ sÖn phòng thi tÆp'.CÛng nh© nh»ng ghi chép cûa h† Châu, chúng ta ngày nay m§i bi‰t ÇÜ®c th¿c trång cûa vùng Thûy Chân Låp (Nam PhÀn), qua thûy l¶ tØ cºa ñåi (MÏ Tho), t§i các vùng ÇÃt cûa miŠn Løc Chân Låp (Kampuchia ngày nay) nhÜ Trà Nam (tÙc Tch'a Nan, tÌnh Kompong Chhnag), Bàn L¶ Thôn (Panlon Is'one),PhÆt Thôn (Fo Is'one), ñàm DÜÖng (Bi‹n HÒ Ó Tân Yang Tonlésap) và kinh Çô lúc Çó là Angkor, tÙc ñ‰ Thiên ñ‰ Thích.Theo bút kš ghi låi, ª Çâu cÛng chÌ thÃy cänh hoang tàn cô quånh, hÀu nhÜ toàn là cÕ kê lau lách, không m¶t bóng cây xanh, vÜ©n tÜ®c, ru¶ng rÅy và s¿ sÓng hay bܧc chân cûa con ngÜ©i, ngoài tre nÙa và tØng Çàn trâu rØng tø h†p trong các ÇÀm lÀy bùn sình, d†c theo hai b© sông.Çøc ngÀu và Ç¥c sŒt nh»ng Çám løc bình lang thang xuôi ngÜ®c.ñ†c 'ñÃt ViŒt tr©i Nam', cûa Thái Væn Ki‹m, ta thÃy tác giä Çã h‰t lòng ca tøng Sãi VÜÖng NguyÍn Phúc Nguyên (1613-1635), và TrÀn Nhân Tông thܪ trܧc, vì hai ngài nghï t§i non nܧc, nên vua TrÀn thì Çã gã HuyŠn Trân Công Chúa cho vua Ch‰ Mân, vØa ÇÜ®c thêm hai châu Ô-Rí (Quäng TrÎ-ThØa Thiên), låi vØa có ÇÜ®c m¶t ÇÒng minh Chiêm Thành lúc Çó, rÃt hùng månh ª phÜÖng Nam, Ç‹ hai nܧc cùng lo chÓng gi¥c Mông C°.. Sau Çó, chúa Sãi VÜÖng cÛng vÆy, Ông Çã vì nܧc, nên Çem hai ngÜ©i con gái cÜng là Ng†c Khoa gã cho vua Chiêm Thành Po Romé và Ng†c Vån lÃy vua Chân Låp Chei Chetta II. Nh© vÆy ñàng Trong m§i có hòa bình ª nam phÜÖng, tåo cÖ h¶i cho ngÜ©i dân ThuÆn-Quäng t§i ÇÜ®c miŠn Thûy Chân Låp lúc Çó Çang bÎ bÕ hoang Ç‹ khai khÄn làm æn vì lãnh th° cûa Chúa NguyÍn rÃt hån hËp, không có bao nhiêu ÇÒng ru¶ng, trong Çó ÇÃt Çai hÀu h‰t ÇŠu xÃu vì s¿ xâm th¿c cûa cát bi‹n, ÇÃt núi, không trÒng tr†t ÇÜ®c là bao, dù nông dân Çã tÆn l¿c.Næm 1698, sau khi bình ÇÎnh xong ThuÆn TrÃn, ThÓng SuÃt NguyÍn Hºu Cänh ÇÜ®c lŒnh Chúa NguyÍn Phúc Chu vào Nam Ç‹ mª r¶ng b© cõi ñåi ViŒt. Cùng theo Çoàn quân Çi mª ÇÃt phÜÖng Nam, lúc Çó có rÃt nhiŠu di dân theo khai hoang lÆp nghiŒp. NhÜng tÃt cä tØ quân cho t§i dân, ai nÃy ÇŠu không khÕi kinh hoàng båt vía, trong cänh bÖ vÖ nÖi ÇÃt lå muôn trùng: 't§i Çây xÙ sª lå lùng, con chim kêu phäi s®, con cá vàng cÛng kinh' và 'chèo ghe s® sÃu c¡n chÜn, xuÓng sông s® ÇÌa, lên rØng s® ma'. S¿ kiŒn này cÛng Çâu khác gì hoàn cänh cûa ngÜ©i ViŒt trܧc Çó, khi theo chúa NguyÍn Hoàng, t§i khai khÄn lÆp nghiŒp các vùng ÇÃt miŠn Trung bÕ hoang cûa ngÜ©i Chiêm, tØ Bình ñÎnh vào t§i Bình Tuy ngày nay. TÃt cä Çã nói lên m¥t thÆt cûa miŠn ÇÒng b¢ng sông Cºu Long và ÇÎa danh Sài Gòn, thuª xa xÜa hÖn 300 næm vŠ trܧc, khi mà ông cha ta tØ miŒt ngoài vào Çây khÄn hoang lÆp vÜ©n. TÃt cä thÆt s¿ là vùng ác ÇÎa, ma thiêng nܧc Ƕc, ch£ng nh»ng trên rØng hoang ÇÀy rÄy thú dº, mà ngay dܧi sông cÛng Ç¥c nghËt ngÜ kình. CÛng may các vÎ tiŠn nhân trong Çó hÀu h‰t là các Chúa NguyÍn Nam Hà, nhÃt là Sãi VÜÖng, HiŠn VÜÖng và QuÓc Chúa NguyÍn Phúc Chu, cùng v§i các danh tܧng NguyÍn Hºu Cänh, NguyÍn CÜ Trinh, NguyÍn Cºu ñàm, NguyÍn Væn Thoåi, Lê Væn DuyŒt.. và lÜu dân ThuÆn-Quäng lúc Çó, Çã lÃy mÒ h¶i nܧc m¡t, cùng v§i xܧng máu và s¿ quy‰t tâm vÜ®t qua m†i nguy hi‹m tai h†a ch‰t ngÜ©i, mà ngày nay chúng ta con cháu m§i có ÇÜ®c miŠn Çát Nam PhÀn trù phú, cÛng nhÜ thû Çô yêu dÃu Sài Gòn, Ç‹ cho c¶ng sän ÇŒ tam quÓc t‰, sau ngày 30-4-1975 vào cܧp cûa và Ç°i tên.Theo TrÎnh Hoài ñÙc trong 'Gia ñinh thành thông thái', ngay tØ næm 1623, thì dân ViŒt Çã ljn làm æn tåi Sài Gòn lên t§i 10.000 ngÜ©i, nên Sãi VÜÖng

NguyÍn Phúc Nguyên Çã cho thu thu‰ thÜÖng chính cÛng nhÜ lÆp ÇÒn binh, tråi quân Ç‹ bäo vŒ an ninh và tài sän cûa lÜu dân ViŒt. NhÜ vÆy Sài Gòn Çã trª thành vùng ÇÃt quan tr†ng cûa Nam Hà, tØ nºa th‰ k› XVII. NhÜng theo Lê Quš ñôn trong 'Phû biên tåp løc', thì ÇÎa danh Sài Gòn, m§i thÆt s¿ chính thÙc vào sº sách, tØ tháng 2-1674, khi HiŠn VÜÖng sai NguyÍn DÜÖng Lâm vào bäo vŒ cho Phó VÜÖng Chân Låp là N¥c N¶n, Çóng Çô ª Çây. CÛng tØ Çó Sài Gòn Çã thay Ç°i không ngØng theo s¿ bi‰n chuy‹n cûa lÎch sº dân t¶c, mà khªi ÇÀu là viŒc Kinh LÜ®c SÙ NguyÍn Hºu Cänh næm 1698, d¿ng dinh Phiên TrÃn, lÆp huyŒn Tân Bình và khai sinh ra Çô thÎ Sài Gòn. Næm 1890 Chúa NguyÍn Phúc Ánh xây thành Bát Quái nguy nga tráng lŒ v§i m¶t chu vi t§i 648m. Thành này ÇÜ®c Vua Minh Mång phá bÕ næm 1836, Ç‹ xây Gia ñÎnh Thành và tÒn tåi t§i 17-2-1859, m§i bÎ th¿c dân Pháp và Tây Ban Nha phá xÆp. TØ Çó Sài Gòn sÓng dܧi gót giÀy nô lŒ cûa ngoåi xâm nhÜng Çã không bÎ gi¥c dày xéo xóa tên, trái låi còn ÇÜ®c trân quš, n°i danh thành 'Hòn ng†c ViÍn ñông' m¶t th©i lØng lÅy. Ngày 3-9-1945, NhÆt ÇÀu hàng ñÒng Minh vô ÇiŠu kiŒn. ThØa dÎp chính quyŠn VN lúc Çó Çang bÎ bÕ ngÕ vì s¿ søp Ç° cûa Chính phû TrÀn Tr†ng Kim, s¿ thoái quyŠn bÃt ng© cûa Vua Bäo ñåi, nên ViŒt Minh n°i dÆy cܧp chính quyŠn. Cùng lúc th¿c dân Phap cÛng theo chân quân Anh ƒn, tái chi‰m Sài Gòn dÍ dàng, nh© s¿ góp công cûa Ñy Ban Hành Chánh, do TrÀn Væn Giàu, NguyÍn Væn TrÃn, DÜÖng Båch Mai, NguyÍn Væn Tåo.. cán b¶ c¶ng sän ÇŒ tam trá hình trong M¥t TrÆn ViŒt Minh lúc Çó chÌ lo thanh toán các thanh phÀn ÇÓi lÆp, ruÒng b¡t thû tiêu, chÌ di‹m sát håi các lãnh tø quÓc gia, trong sÓ này có ñÙc Huÿnh Phú S°, giáo chû PhÆt Giáo Hòa Häo, k‹ cä ngÜ©i anh em c¶ng sän ÇŒ tÙ, làm cho tiŠm l¿c kháng chi‰n chÓng Pháp tåi Sài Gòn và Nam PhÀn bÎ chia rë, y‰u kém.RÒi l®i døng lòng nhân tØ, tình ÇÒng bào và lŒnh hÜu chi‰n vào ngày T‰t Nguyên ñán thiêng liêng nhÃt trong næm cûa dân t¶c, HÒ Chí Minh và Çäng ViŒt C¶ng, ra lŒnh t°ng tÃn công kh¡p lãnh th° VNCH, tØ bên này cÀu HiŠn LÜÖng tåi Vï tuy‰n 17, vào t§i chÓn tÆn cùng cûa ÇÃt ViŒt ª Cà Mâu, trong dÎp t‰t MÆu Thân 1968. Thû Çô MiŠn Nam, bao gÒm Sài Gòn-Ch® L§n-Gia ñÎnh, bÎ c¶ng sän quÓc t‰ tÃn công 2 lÀn, Ç®t I vào dÎp T‰t và lÀn 2 trong tháng 5-1968. Ngoài s¿ thiŒt håi vÆt chÃt, nhÃt là « nh»ng chÓn th© phøng tôn nghiêm, bÎ c¶ng sän chi‰m Çóng, Ç¥t súng Çån Ç‹ tÃn công ÇÒng bào và QLVNCH, nŠn Çã bÎ bom Çån cûa cä hai phía tàn phá, cùng v§i nhiŠu khu v¿c sinh sÓng làm æn cûa ngÜ©i dân lÜÖng thiŒn. Sài Gòn kinh hoàng trܧc cänh tàn phá và ngÜ©i ch‰t vì VC, Çâu có khác gì cänh quân Tây SÖn thuª trܧc ÇÓt phá ñÒng Nai, Biên Hòa, Gia ñÎnh, Ç‹ trä thù dân chúng ª Çây, Çã theo chúa NguyÍn Ánh chÓng låi h†. NhÜng cuÓi cùng nh© s¿ hy sinh xÜÖng máu cûa ngÜ©i lính miŠn Nam, nên VNCH vÅn ÇÙng v»ng và Sài Gòn vÅn là Hòn Ng†c ViÍn ñông trân quš cûa th‰ gi§i t¿ do, cho t§i trÜa 30-4-1975, qua lŒnh cûa T°ng ThÓng DÜÖng Væn Minh, b¡t dân lính buông súng, rã ngÛ và ÇÀu hàng gi¥c xâm lang, m§i chÎu gøc ngã trܧc båo l¿c.Sau khi dËp bÕ cái quái thai cûa th©i Çåi, ÇÜ®c g†i là 'M¥t TrÆn Giäi Phóng MiŠn Nam', ngày 20-12-1976 c¶ng sän ÇŒ tam quÓc t‰, qua quyŠn hành cûa kÈ th¡ng trÆn, lÆp nܧc C¶ng Hòa Xã H¶i Chû Nghïa VN gÒm hai miŠn Nam-B¡c, thû ÇÒ cä nܧc là Hà N¶i, næm Çó có 800.000 dân k‹ cä ngoåi ô. Còn Sài Gòn, thû Çô cûa MiŠn Nam, vùng ÇÃt thiêng cûa dân t¶c, ÇÜ®c tåo d¿ng b¢ng máu lŒ xÜÖng thÎt cûa tiŠn nhân, qua bao nhiêu th‰ hŒ k‹ cä quân dân VNCH trong 20 næm (1955-1975), bÎ c¶ng sän quÓc t‰ cÜ«ng doåt, Ç°i tên là thành phÓ HÒ Chí Minh, giá trÎ chÌ là m¶t thành phÓ ÇÎa phÜÖng, nhÜ nh»ng thành phÓ lÖn trong nܧc Häi Phòng, Vinh, Hu‰, ñà N£ng, CÀn ThÖ.. dù Sài

Gòn næm Çó có dân sÓ Çông nhÃt nܧc là 1.860.000, n‰u c¶ng thêm vùng ngoåi ô, gÒm 6 huyŒn Bình Chánh, Thû ñÙc, Hóc Môn, Cû Chi, Nhà Bè và Duyên Häi, t°ng c¶ng là 2.680.000 ngÜ©i.Ba mÜÖi hai næm qua, k‹ tØ ngày Sài Gòn bÎ mÃt tên, mà thÆt s¿ chÌ mÃt trên các væn kiŒn cûa Çäng c¶ng sän chÙ nÖi tâm hÒn cûa ngÜ©i ViŒt trong và ngoài nܧc, Çâu có ai thèm xài cái xú danh này, dù là giai Çoån hung hi‹m nhÃt (1975-1990). Sau khi thiên Çàng xã nghïa bÎ søp Ç° tåi ñông Âu và Liên Xô, b¡t bu¶c Çäng VC phäi mª cºa Ç‹ ki‰m sÓng và cÙu mình. CÛng k‹ tØ Çó cho t§i nay (2007), ngÜ©i VN trong và ngoài nܧc, hÀu nhÜ không còn ai nh§ t§i thành HÒ, k‹ cä nh»ng lúc bÎ b¡t bu¶c, h† vÅn nói trÕng là thành phÓ mà thôi. MÃy lúc gÀn Çây, có m¶t sÓ væn nô trong nܧc, trܧc vÃn nån cûa ÇÒng bào vŠ viŒc tåi sao phäi Ç°i tên Sài Gòn, Çã trä l©i Çó là Ç‹ ghi nh§ công Ön cûa m¶t sÓ danh nhân, nên Çäng Çã lÃy tên làm m¶t sÓ ÇÎa danh nhÜ TP.HCM, ÇÜ©ng NguyÍn Væn Tr°i, công viên Lê Væn Tám, trÜ©ng Võ ThÎ Sáu, kênh Lê Anh Xuân.. rÒi còn vi‰t thêm, vì anh thanh niên NguyÍn Væn Ba, Çã xuÃt dÜÖng cÙu nܧc tåi b‰n ñÀu RÒng vào næm 1911, nên phäi Ç°i tên Sài Gòn, Ç‹ k› niŒm. LuÆn ÇiŒu y chang nhÜ viŒc thÀy Thành t§i dåy h†c ª trÜ©ng Døc Thanh Phan Thi‰t, nên Çäng phäi tÎch thu gia sän cûa NguyÍn Thông và ÇÒng bào quanh vùng CÒn CÕ-ñÙc Nghïa, d†c theo b© sông Cà Ty (ÇÜ©ng TrÜng NhÎ), Ç‹ lÆp nhà bäo tàng cho 'bác' ÇÜ®c sÓng mãi trong quÀn, chúng Bình ThuÆnVì gÀn h‰t cán b¶ cao cÃp cûa Çäng c¶ng sän VN ÇŠu xuÃt thân tåi Liên Xô, tØ HÒ Chí Minh, TrÀn Phú, Lê HÒng Phong.. xuÓng t§i các th‰ hŒ ÇÜÖng cÀm quyŠn hiŒn nay nhÜ Nông ñÙc Månh, TrÀn ñÙc LÜÖng, Phan Væn Khäi, cho nên viŒc Çäng c¶ng sän VC, sao y bän chánh tØ Çäng CS mË LX, Çem vŠ Ùng døng tåi VN, cÛng là ÇiŠu bó bu¶c. Tåi Liên Xô, sau cách mång 1917, Lenin triŒt hå Sa Hoàng, Ç°i c©, ch‰ Ƕ, xây tÜ®ng Çài, læng, ܧp xác và Ç°i luôn tên cûa thành phÓ l§n thÙ 2 cùa Nga, vÓn là nÖi sinh quán cûa mình (k‹ cä Putin sau này), tØ tên nguyên thûy ST.Petersburg thành Leningrad (hiŒn có 4.456.000 dân). Sau Çó Staline cÛng b¡t chܧc Lenin, Ç°i thành phÓ sinh quán cûa mình là Volgograd thành Stalingard (hiŒn có 999.000 ngÜ©i). NhÜng Ç©i là m¶t cu¶c b‹ dâu trܧc m¡t, nên Çâu có ai ng© ÇÜ®c ngày mai, nhÜ chuyŒn bên Tàu, khi Trung C¶ng chi‰m ÇÜ®c Løc ÇÎa, Çã nhân danh kbäo c°, væn hóa, nghŒ thuÆt.. mà thÆt s¿ là Çào mã ngÜ©i khác Ç‹ cܧp vàng båc châu báu, nên ra lŒnh cho khai quÆt tÃt cä các læng m¶ cûa hÀu h‰t các vΠlj vÜÖng Trung Hoa, tØ TÀn Thûy Hoàng, Hán Cänh ñ‰, Võ T¡c Thiên.. ª ÇÒng b¢ng Guanzhong, tây b¡c tÌnh Shannxi (72 hoàng lj), cho t§i m¶ cûa Càn Long, TØ Hi.. nh»ng vÎ vua Mãn Thanh, tåi vùng Çông b¡c nܧc Tàu. Næm 1991, ch‰ Ƕ c¶ng sän bÎ cáo chung tåi ñông Âu và Liên Xô, ngoài viŒc hai thành phÓ Leningard và Stalingard ÇÜ®c lÃy låi tên cÛ, các tÜ®ng Lenin tåi Måc TÜ Khoa và cä nܧc bÎ gi¿t xÆp, thäm nhÃt là bÙc tÜ©ng bŠ th‰ tåi quäng trܪng ÇÕ cûa thû Çô bÎ ÇÒng bào chém ÇÀu. Riêng lá c© máu búa liŠm cûa Liên Xô, ÇÜ®c xài tØ næm 1917 t§i ÇÀu næm 1992, cÛng ÇÜ®c thay th‰ b¢ng lá c© tam tài n¢m ngang v§i ba màu tr¡ng xanh lÖ và ÇÕ cûa nܧc Nga, Çã có tØ th‰ k› XIX, v§i š nghïa thiêng liêng, nói lên s¿ hình thành cûa nܧc này, do ba chûng t¶c: Båch Nga (màu tr¡ng), Ukraine (màu xanh lÖ, nay Çã tách riŠng thành m¶t nܧc Ƕc lÆp) và ngÜ©i Moskva (màu ÇÕ).Nh»ng ngày máu lºa cuÓi tháng 4-1975, nhiŠu ngÜ©i uÃt hÆn Çau kh° bÕ nܧc ra Çi trong tuyŒt v†ng và tin ch¡c r¢ng cä Ç©i mình së ch£ng bao gi© ÇÜ®c trª vŠ quê hÜÖng, trong Çó có Sài Gòn, bªi vÆy NguyÍn ñính Toàn Çã vi

‰t 'Sài Gòn Öi ta Çã mÃt ngÜ©i nhÜ ngÜ©i Çã mÃt tên'. NhÜng bây gi© thì ai cÛng ngang nhiên, dõng dåc vŠ Sài Gòn hàng chøc lÀn và ngay trܧc m¥t công an VC, ai cÛng xài tên Sài Gòn, chÙ có ngÜ©i nào nói t§i TP.HCM? NhÜ vÆy Saìgòn Çâu có mÃt tên, vì ngÜ©i ViŒt, Nܧc ViŒt vÅn còn. Nên chuyŒn lÃy låi cái tên chính thÙc chÌ còn là vÃn ÇŠ th©i gian mà thôi, vì cu¶c bi‹n dâu, Çâu ai bi‰t trܧc mà ng©? Theo tin cûa Reuters ngày 28-9-2005, thì các chóp bu ñiŒn CÄm Linh, trong Çó có Putin, Çang cÙu xét viŒc ÇÆp bÕ læng Lenin, lãnh tø ÇÀu tiên cûa Çäng c¶ng sän ÇŒ tam quÓc t‰, ch‰t næm 1924, ÇÜ®c xây tåi Quäng trÜ©ng ñÕ ª thû Çô Moscow, Çem chôn theo š cûa dân Nga, Çã Çòi hÕi tØ næm 2001 t§i nay vÅn chÜa nhúc nhích?Nh»ng ngày còn sÓng trong nܧc, bÃt cÙ nghe ai hát lén bài hát ÇÀu tiên tØ häi ngoåi v†ng vŠ quê hÜÖng VN Çang qu¢n quåi ngoi ngóp trong ÇÎa ngøc ÇÕ, khi‰n ai cÛng phäi khóc. ñó là bài 'Vïnh BiŒt Sài Gòn' cûa Nam L¶c, trܧc næm 1975 là m¶t sï quan cûa QLVNCH, m¶t nhåc sï tài tº, chuyên môn gi§i thiŒu hÀu h‰t các chÜÖng trình 'Nhåc TrÈ cûa Sài Gòn' trong thÆp niên 60-70. Thiên hå chÜa kÎp khô h‰t nܧc m¡t hÆn h©n, thì ViŒt DÛng låi làm cho ngÜ©i ngÜ©i thét lên thành ti‰ng, khi anh vi‰t ' M¶t Chút Quà Cho Quê HÜÖng':'Em gºi vŠ cho anh dæm bao thuÓc láanh ÇÓt cu¶c Ç©i mòn trên ngón taygªi vŠ cho mË dæm chi‰c kim maymË may h¶ con quê hÜÖng quá dža Çàycon gªi cho cha m¶t manh áo tr¡ngcha m¥c m¶t lÀn khi ra pháp trÜ©ng phÖi thây..'Nh»ng l©i ca th¡m thi‰t cûa m¶t th©i, nghe hoài vÅn thÃy ÇÙt ru¶t. + S€I G¼N TRÐC NG€Y 1-5-1975:Sài Gòn khªi thûy chÌ là m¶t làng Çánh cá nhÕ cûa ngÜ©i Miên, n¢m ª vÎ trí giao lÜu cûa Råch B‰n Nghé-Sông Sài Gòn và trª nên quan tr†ng, sau khi ÇÜ®c ch†n làm thû Çô miŒt rØng cûa Phó vÜÖng Miên, cai quän miŠn Thûy Chân Låp, nên m§i ÇÜ®c g†i là Prey Nokor. Trong lúc Çó hÀu h‰t lÜu dân ViŒt ÇÀu tiên, t§i khÄn hoang lÆp Ãp trên ÇÃt Miên, ÇŠu tÆp trung ª khu v¿c Çông b¡c, vùng Mõ Xùy-ñÒng Nai, cách Sài Gòn chØng 30 km. TÃt cä cÛng nh© công lao cûa Hoàng HÆu Ng†c Vån, nên triŠu Çình Chân Låp Çã cho phép ngÜ©i ViŒt vào ÇÃt Miên lâp nghiŒp m¶t cách dÍ dàng. Næm 1698 Preykor Ç°i thành Sài Côn,ÇÜ®c mô tä là r¶n rÎp trù phú. NhÜng næm sau (1699) bÎ vua Chân Låp là N¥c Thu, ra lŒnh ÇÓt phá nhà cºa và tàn sát (cáp DuÒng) lÜu dân ViŒt tåi Çây. Trܧc tình cänh nguy ngÆp cûa ÇÒng bào, nên Chúa NguyÍn Phúc Chu, Çã phái ThÓng SuÃt NguyÍn Hºu Cänh, Çem quân hai Dinh Bình Khang-Bình ThuÆn vào Nam, h®p v§i hai c¿u tܧng nhà Minh là TrÀn ThÜ®ng Xuyên, DÜÖng Ngån ñÎch, lúc Çó Çang cùng 3000 binh sï dܧi quyŠn, ÇÜ®c Chúa NguyÍn, cho khai phá vùng ñông PhÓ, L¶c Dã, MÏ Tho.., Ç‹ lÆp các làng ÇÎnh cÜ Minh HÜÖng. TÃt cä cùng nhau bình ÇÎnh Chân Låp, Çánh ÇÜ°i N¥c Thu chåy vŠ Nam Vang. Sau khi tình hình kh¡p vùng Çã °n ÇÎnh, NguyÍn H»u Cänh trä låi ÇÃt Løc Chân Låp cho vua Miên, rút quân vŠ nhÜng trên ÇÜ©ng lui quân, thì nhuÓm bŒnh và mÃt tåi Råch GÀm (ñÎnh TÜ©ng), vào ngày mÒng 9 tháng 5 næm Canh Thìn (1700), lúc Çó chÌ m§i 51 tu°i. ñÜ®c tin buÒn trên, cä nܧc, tØ triŠu Çình, xuÓng t§i dân chúng, ai cÛng thÜÖng ti‰c m¶t ÇÃng anh hùng cái th‰, có công lao rÃt l§n ÇÓi v§i ÇÃt nܧc và dân t¶c ViŒt Nam, trên ÇÜ©ng

mª mang b© cõi vŠ phÜÖng Nam. Vì vÆy gÀn nhÜ kh¡p nÖi ª ñàng Trong, nhÃt là Nam PhÀn, nÖi nào cÛng có ÇŠn th© NguyÍn Hºu Cänh, dù theo tài liŒu, thì Ông ÇÜ®c chôn ª Biên Hòa, Ông thu¶c dòng dõi cûa NguyÍn BÆc (ñ©i nhà ñinh), NguyÍn Trãi (HÆu Lê), còn NguyÍn Hºu Bài (Nhà NguyÍn) cÛng là con cháu cûa Ông. NgÜ©i Chân Låp cÛng lÆp ÇŠn th© ông tåi Nam Vang,, vì kính phuc ÇÙc Ƕ nhân tØ cûa m¶t tܧng lãnh VN..Theo TrÎnh Hoài ñÙc, tØ næm 1698 trª Çi, Nam Hà Çã thi‰t lÆp ÇÜ®c chính quyŠn tåi Sài Gòn, d¿a theo qui ch‰ cûa nhà HÆu Lê, vì lúc Çó các Chúa NguyÍn tuy Çánh nhau v§i H† Trinh nhÜng vÅn còn thÀn phøc Vua Lê. Mãi t§i næm 1744, Chúa NguyÍn Phúc Khoát m§i xÜng vÜÖng hiŒu, d©i phû chúa vŠ kinh thành Phú Xuân (Hu‰), Çúc Ãn tín và chia b© cõi ñàng Trong, tØ Nam BÓ Chính vào t§i Hà Tiên, thành 12 dinh, 1 trÃn, Ç¥t HuyŒn Tân Bình (Gia ñÎnh) làm Phiên trÃn dinh.. Sau khi ThÓng SuÃt Kinh LÜ®c SÙ NguyÍn Hºu Cänh mÃt, lÀn lÜ®t các quan võ cao cÃp nhÃt th©i Ãy, lÀn lÜ®t thay th‰ nhÜ TrÜÖng Phúc Vïnh (1731), gi» chÙc ñiŠu Khi‹n. Næm 1753 quan Kš løc BÓ Chính Dinh là NguyÍn CÜ Trinh, gi» chÙc Tham mÜu, chÌ huy 5 Dinh Bình ThuÆn, TrÃn Biên, Phiên TrÃn, Long HÒ. ñÒng th©i kiêm Kinh LÜ®c SÙ, cai trÎ luôn ÇÃt Løc Chân Låp. Næm 1772 Chúa NguyÍn Phúc ThuÀn cº NguyÍn Cºu ñàm con NguyÍn Cºu Vån làm ñiŠu Khi‹n Sài Gòn, kiêm ThÓng SuÃt các Dinh. Ông là ngÜ©i ÇÀu tiên cho Ç¡p lûy ÇÃt, bao quanh các ÇÒn dinh, chåy d†c theo Råch ThÎ Nghè, sông Sài Gòn Ç‹ ngæn ngØa các cu¶c tÃn công cûa ngÜ©i Miên. Næm 1776 bÎ quân TrÎnh tØ ñàng Ngoài tÃn công, Chúa NguyÍn Phúc ThuÀn cùng hoàng gia, bÕ Phú Xuân, chåy vào Sài Gòn nhÜng næm sau (1777), låi bÎ NguyÍn L» (Tây SÖn) tÃn công, nên Chúa NguyÍn phäi chåy vŠ Dinh TrÃn Biên. TØ Çó, trong suÓt 10 næm (1777-1787), Sài Gòn trª thành bãi chi‰n trÜ©ng gi»a hai phe Chúa NguyÍn và Nhà Tây SÖn. CuÓi cùng vào tháng 8-1788, Chúa NguyÍn Ánh (cháu NguyÍn Phúc ThuÀn bÎ Tây SÖn gi‰t) m§i chi‰m låi ÇÜ®c Sài Gòn.Næm 1802 Vua Gia Long Çánh båi Nhà Tây SÖn và thÓng nhÃt ÇÃt nܧc tØ B¡c vào Nam, Çóng Çô tåi kinh thành Hu‰ thu¶c tÌnh Quäng ThuÆn (ThØa Thiên). Sài Gòn và toàn cõi Nam PhÀn, ÇÜ®c giao cho quan T°ng TrÃn Lê Væn DuyŒt, là m¶t trong nh»ng tܧng lãnh tài ba, Çåo ÇÙc cûa Nhà NguyÍn. Vùng ÇÃt cuÓi cùng vûa miŠn Thûy Chân Låp, ÇÜ®c sáp nhÆp vào lãnh th° cûa ñåi Nam, næm 1840 là Sóc Træng, k‰t thúc cu¶c Nam ti‰n cûa ngÜ©i ViŒt, tØ Quäng Bình vào t§i Hà Tiên, kéo dài hÖn 800 næm.Næm 1858 th¿c dân Pháp b¡t ÇÀu xâm læng VN, chi‰m Sài Gòn lúc Çó, theo tài liŒu cûa m¶t ngÜ©i Pháp tên Barrière vi‰t trong 'Histoire de l'expédition en Cochinchine en 186', thì Çây không phäi là m¶t thành phÓ, mà chÌ là các làng måc rãi rác, trên ÇÎa Çi‹m cûa Sài Gòn ngày nay. Riêng lÜu dân Trung Hoa ÇÀu tiên t§i lÆp nghiŒp tåi Biên Hòa tØ næm 1860 nhÜng thành phÓ này Çã bÎ quân Tây SÖn tàn phá næm 1778. Do Çó m†i ngÜ©i phäi chåy vŠ Råch B‰n Nghé lánh nån và xây d¿ng ª Çây thành phÓ Ch® L§n. Khi Lê Væn DuyŒt làm T°ng TrÃn Gia ñÎnh Thành, Çã chÌnh trang låi Ch® L§n, thi‰t lÆp giang cäng, träi Çá d†c theo Råch B‰n Nghé và cho xây cÃt nhiŠu kho hàng ª cä hai bên b©. Ngoài ra còn cho Çào nhiŠu kênh, bi‰n các vùng ÇÃt thÃp trÛng nܧc thành ru¶ng lúa. Hàng hóa và ghe thuyŠn kh¡p nÖi, nh© có Råch B‰n Nghé (Trung Hoa) và kênh Çào nên ra vào Ch® L§n tÃp nÆp. Tính t§i næm 1861, Ch® L§n có 40.000 dân và 500 nhà l®p ngói, ban Çêm thành phÓ ÇÜ®c soi sáng bªi Çèn dÀu ph¶ng. Tóm låi trong th©i Pháp thu¶c, ª Çây có hai thành phÓ riêng biŒt: NgÜ©i ViŒt và m¶t sÓ ít ngÜ©i Hoa sÓng ª Sài Gòn. Còn Ch® L§n là thành phÓ cûa ngÜ©i Hoa, ngæn cách nhau bªi m¶t nghïa ÇÎa l§n. ñŠ

ÇÓc Le Page (1859) và Bonnard (1861) là nh»ng ngÜ©i có công, ti‰p nÓi công trình dang dª cûa T°ng TrÃn Lê Væn DuyŒt, trong viŒc chÌnh trang, xây d¿ng và mª r¶ng Sài Gòn-Ch® L§n thành Hòn Ng†c ViÍn ñông. TØ næm 1954-30/4/1975, Sài Gòn-Ch® L§n nhÆp chung thành m¶t và là thû Çô cûa VNCH. NhÜng Ch® L§n vÅn là trung tâm thÜÖng-công nghiêp sÓ 1 cûa MiŠn Nam, gi» vai trò nhÆp-xuÃt cäng m†i sän phÄm ch‰ bi‰n, k‹ cä lúa gåo cûa ÇÒng b¢ng sông Cºu Long. Trong lúc Çó Sài Gòn là m¶t thÜÖng cäng, thành phÓ Âu hóa v§i nhiŠu cao Óc, trÜ©ng h†c, các gian hàng buôn bán và là trung tâm hành chánh cûa Chính Phû. - Sài Gòn th©i Pháp thu¶c (1861-1954):Khi th¿c dân Pháp xâm læng Nam Kÿ, chi‰m Sài Gòn Çã có š ÇÒ coi vùng ÇÃt này nhÜ là lãnh th° cûa chính quÓc. Vì vÆy thành phÓ Çã ÇÜ®c chÌnh trang và xây d¿ng nhanh chóng, Ç‹ Çáp Ùng v§i tình hình chính trÎ và quân s¿ lúc Çó.. Trܧc Çây, thành c° Sài Gòn và Ch® L§n th©i nhà NguyÍn ÇÜ®c bao b†c bªi hai con råch Tàu Hû, ThÎ Nghè và sông Sài Gòn,n¡m Üu th‰ vŠ quân s¿ lÅn kinh t‰. Chính Chúa NguyÍn Ánh trong th©i gian tÄu quÓc, Çã nhìn thÃy s¿ l®i håi cûa Sài Gòn, nên quy‰t tâm chi‰m låi trong tay NguyÍn Lº, Ç‹ làm hÆu phÜÖng và cæn cÙ chính cho quân NguyÍn, chÓng låi Nhà Tây SÖn.Qua các bän ÇÒ c° còn lÜu tr» tåi Nha ñÎa DÜ VN, ta thÃy ÇÀu tiên Sài Gòn-Ch® L§n, gÀn nhÜ phát tri‹n riêng biŒt. CÛng trong th©i gian này tình trång dân sÓ tåi hai thành phÓ tæng trܪng nhanh chóng, vì vÆy Pháp Çã mª nhiŠu trøc l¶ giao thông trong hai thành phÓ. Sau khi ñŒ nhÃt th‰ chi‰n 1 chÃm dÙt, th¿c dân trª låi khai thác tài nguyên ñông DÜÖng mà VN là quan tr†ng nhÃt. TØ Sài Gòn Ch® L§n, Pháp di dân t§i miŠn ñông là vùng ÇÃt xám Çó rÃt phì nhiêu, Ç‹ lÆp các ÇÒn ÇiŠn trÒng cao su, cà phê, trà, mía, thuÓc lá.. ñÒng th§i Pháp cÛng di dân vŠ ÇÒng b¢ng sông Cºu Long, Çào kênh, mª r¶ng ÇÃt Çåi trÒng lúa. S¿ phát tri‹n kinh t‰ Nam Kÿ, gi»a hai cu¶c th‰ chi‰n, làm tæng thêm s¿ thÎnh vÜ®ng cûa Giang Cäng Sài Gòn, nhát là viŒc xuÃt cäng gåo. CÛng tØ Çó nhiŠu nhá máy xây lúa, các khu công nghŒ ch‰ bi‰n.. gÀn nhÜ tÆp trung ª Ch® L§n, thu hút cÜ dân cä nܧc Ç° xô vŠ thû Çô cûa Nam Kÿ lÆp nghiŒp, nh© s¿ phát tri‹n cûa các hŒ thÓng thi‰t l¶ xuyên ViŒt tØ B¡c vào t§i Sài Gòn, MÏ Tho và L¶c Ninh. ñÜ©ng b¶ lên t§i Nam Vang cûa Cao Mên, ÇÜ®c khai thác tØ næm 1936 trong th©i gian Doumer làm Toàn quyŠn ñông DÜÖng. M¥c dù Çã có ÇÜ©ng xe lºa và ÇÜ©ng b¶ nÓi liŠn nhÜng trܧc næm 1945, gi»a Sài Gòn Ch® L§n vÅn còn ngæn cách bªi khu nghïa ÇÎa, nhiŠu ÇÀm lÀy, ru¶ng trÒng lúa và các khu vÜ©n trÒng cây æn trái.Sau ngày 3-9-1945, NhÆt thua trÆn ÇÀu hàng ñÒng Minh và rút h‰t vŠ nܧc. Ngay lúc Çó, th¿c dân Pháp ÇÜ®c Anh giúp Ç«, Çã trª låi cÜ«ng chi‰n VN m¶t lÀn n»a. Chi‰n tranh long tr©i lª ÇÃt kh¡p toàn cõi ñông DÜÖng, kéo dài suÓt 9 næm (1946-1954), gây cänh nhà tan ngÜ©i ch‰t nhÜng thäm thê nhÃt, vÅn là tuyŒt l¶ cûa ÇÒng bào, trong th©i lºa Çån, m¶t c° hai tròng cûa gi¥c Pháp xâm læng và c¶ng sän núp trong M¥t TrÆn ViŒt Minh, tha hÒ nhiÍu nhÜÖng bá tánh, nhÃt là nh»ng ngÜ©i không chÎu theo phe Çäng v§i chúng. Do vÆy mà dân chúng kh¡p nÖi, nhiŠu ngÜ©i phäi bÕ làng måc, ÇÒng ru¶ng, chåy vŠ Sài Gòn lánh nån, làm cho dân sÓ ª Çây tØ næm 1946 t§i 1954, tæng thêm 4 lÀn (492.000 ngÜ©i Ó 1.900.800 ngÜ©i).CuÓi cùng quân viÍn chinh Pháp Çã bÎ toàn dân VN Çánh båi tåi ñiŒn Biên Phû nhÜng thäm thê thay cho sÓ phÆn cûa m¶t dân tôc nhÜ®c ti‹u trܧc s¿ s¡p Ç¥t cûa cái g†i là Liên HiŒp QuÓc, nên ÇÃt nܧc låi chia Çôi, làm cho nºa phÀn

giang sÖn gâm vÓc cûa HÒng Låc, Çã phäi ngÆm ngùi Ç¡ng cay, l†t vào th‰ l¿c cûa HÒ Chí Minh và Çäng c¶ng sän. Ngày 20-7-1954, hiŒp ÇÎnh phân Çôi ÇÃt nܧc chính thÙc ÇÜ®c kš tåi Genève, lÀn n»a Çã làm hÖn cä triŒu ÇÒng bào MiŠn B¡c, trÓn chåy vào Nam tÎ nån c¶ng sän, trong sÓ này có 850.000 ngÜ©i Ç° xô vŠ thû Çô Sài Gòn-Ch® L§n. Ngày 7-7-1954 n¶i các Ngô ñình DiŒm chính thÙc ra m¡t quÓc dân VN, trong m¶t giai Çoån c¿c kÿ h°n loån nhÃt cûa ÇÃt nܧc v§i tình trång sÙ quân nhÜ th©i nhà Ngô và trên h‰t nån nhân mãn tåi thû Çô. - Sài Gòn th©i VNCH (1955-1975):Ngay khi thu hÒi ÇÜ®c nŠn Ƕc lÆp tØ th¿c dân Pháp, chính phû VNCH Çã n° l¿c chÌnh trang và mª r¶ng thành phÓ Sài Gòn-Ch® L§n-Gia ñÎnh, Ç‹ giäi quy‰t tình trång gia tæng dân sÓ. Thành phÓ ÇÜ®c mª r¶ng kh¡p nÖi, ngoåi trØ phía bên Thû Thiêm vì s¿ ngæn cách bªi con sông Sài Gòn quá r¶ng, không có cÀu b¡c ngang sông và vùng bên Çó có nhiŠu ao hÒ, trÛng thÃp nên thÜ©ng bÎ løt. NhiŠu cÀu m§i ÇÜ®c b¡c ngang kênh Tàu HÛ và Kinh ñôi, cùng v§i ÇÜ©ng xe lºa và nhiŠu ÇÜ©ng xá chåy song song v§i hai con kênh trên, khi‰n ranh gi§i gi»a Sai Gòn-Ch® L§n, ÇÜ®c thu hËp. Trong giai Çoån này, Çã có nhiŠu xóm nhà bình dân, m†c lên ª vùng ven biên, gÒm khu nhà sàn và nhà ghe d†c theo hai b© kinh Tàu HÛ, tØ CÀu Quây t§i Ch® Quán, d†c theo b‰n Hàm Tº, Bình ñông và b‰n Phåm Th‰ Hi‹n (kinh ñôi).ñ‹ giäi quy‰t nån nhân mãn tåi thû Çô, ngoài viŒc hÒi hÜÖng cûa quân viÍn chinh Pháp và ngÜ©i ViŒt có quÓc tÎch nܧc này. T°ng thÓng Ngô ñình DiŒm Çã ban hành các Dø sÓ 7 (1955), Dø sÓ 57(1956), nh¢m møc Çích khuy‰n khích nông gia có ru¶ng trª vŠ ti‰p tøc canh tác, n‰u bÕ hoang së bÎ truÃt h»u Ç‹ phân phÓi cho ngÜ©i khác. ñåo luÆt trên, cÛng nh¢m th¿c hiŒn chính sách cäi cách ÇiŠn ÇÎa cûa Chính phû QuÓc Gia, giúp tá ÇiŠn trª thành chû ÇiŠn, b¢ng chính sách tÎch thu ru¶ng cûa nh»ng chû ÇiŠn có trên 100 mãu tây. Ru¶ng này ÇÜ®c bán låi cho tá ÇiŠn, qua hình thÙc Tín Døng, trä góp cho chính phû trong 12 næm. Ngoài ra còn có Chính Sách Dinh ñiŠn và Khu Trù MÆt, dành cho ÇÒng bào Di CÜ MiŠn B¡c và ñÒng Bào nghèo ª MiŠn Trung cÛng nhÜ trên các tÌnh Cao Nguyên Trung PhÀn.. Tåi các Khu Dinh ñiŠn m§i này, nông dân ngoài ru¶ng ÇÜ®c cÃp tùy theo nhân khÄu (tØ 1-2 mÅu), còn có quyŠn khÄn hoang t§i 5 mÅu ÇÃt. Còn Khu Trù MÆt thì dành riêng cho các gia Çình sÓng rãi rác ª nh»ng vùng xa x¶i các trøc giao th¶ng, quÆn, tÌnh.., ÇÜ®c dÒn vŠ Çây sinh cÖ lÆp nghiŒp. ñây là m¶t ÇÎa Çi‹m chuy‹n ti‰p, gi»a nông thôn và thành thÎ, nên có Çû cÖ sª hå tÀng, trÜ©ng h†c, ch® búa và bŒnh xá. TÃt cä miÍn phí, nhà có ÇiŒn và ÇÃt vÜ©n trÒng các loåi cây æn trái. Tóm låi chÌ trong 3 næm (1955-1957), chính phû Çã thi‰t lÆp ÇÜ®c 72 Khu Dinh ñiŠn + Trù MÆt ª Cao Nguyên Trung PhÀn, 37 ª MiŠn Trung và 97 Khu tåi Nam PhÀn. Nh© vÆy Çã giäm b§t 250.400 ngÜ©i tåi Sài Gòn (80.325 ÇÒng bào miŠnB¡c di cÜ + 70.075 dân MiŠn Trung + sÓ dân ñô Thành tình nguyŒn).Ngoài ra Chính Phû còn th¿c hiŒn nhiŠu công trình chÌnh tranh thành phÓ nhÜ dËp bÕ thi‰t lô Sài Gòn-MÏ Tho và hŒ thÓng ÇÜ©ng xe lºa ÇiŒn trong thành phÓ, mª r¶ng các Çåi l¶ chính, xây hai cÀu Phan Thanh Giän và ThÎ Nghè, Ç‹ mª r¶ng thành phÓ ra Xa l¶ Biên Hòa.. M¶t hŒ thÓng xe bušt công c¶ng c¶ng, nÓi liŠn trung tâm thû Çô v§i các quân ven biên Tân Bình, Bình Thånh, Phú NhuÆn, khi‰n cho dân sÓ vùng này, tØ 64.700 (1951) tæng lên 236.000 (1959).Ngày 20-12-1960, HÒ Chí Minh và c¶ng sän Hà N¶i, låi phát Ƕng cu¶c chi‰n tranh xâm læng VNCH, qua bình phong MTGPMN, theo chi‰n thuÆt cÓ h»u '

lây nông thôn bao vây thành thÎ ', gây bÃt °n Ç©i sÓng cûa ÇÒng bào kh¡p nÖi, khi‰n cho nhiŠu ngÜ©i låi bÕ h‰t tài sän, ru¶ng vÜ©n, Ç‹ chåy ngÜ®c vŠ Sài Gòn lánh nån. RÒi thì chính bi‰n 1-11-1963, Anh em T°ng ThÓng Ngô ñình DiŒm bÎ sát håi dã man trên chi‰c Thi‰t VÆn Xa, tØ Ch® L§n vŠ B¶ T°ng Tham MÜu. DÜÖng væn Minh lên n¡m quyŠn Chû TÎch H¶i ñÒng QLVNCH, ra lŒnh Çình chÌ chÜÖng trình chÌnh trang thû Çô, ÇÒng th©i giäi toä và dËp bÕ các Khu Dinh ñiŠn và Trù MÆt cûa T°ng ThÓng Ngô ñình DiŒm. S¿ kiŒn trên Çã làm hÕng chi‰n lÜ®c giãm dân thành phÓ và trên h‰t cô lÆp ViŒt C¶ng trà tr¶n sÓng bám vào dân, tåo cÖ h¶i cho c¶ng sän trª låi n¢m vùng và len lõi vào dân Çang sÓng tåi các ƒp ñ©i M§i (Tân Sinh), sau khi bÕ h‰t các vòng rào chi‰n lÜ®c, phòng thû.Sau 3 næm (1963-1966) xáo tr¶n chính trÎ vì nån loån tܧng, kiêu tæng và cha cÓ ông tr©i, làm cho tình hình cä nܧc cÛng nhÜ tåi thû Çô nát bét vì s¿ tranh dành quyŠn l¿c cûa m†i phe nhóm, tåo cÖ h¶i cho VC hÒi sinh, Çánh phá kh¡p nÖi, khi‰n cho dân chúng nông thôn bÒng b‰ chåy vŠ các thÎ trÃn, tÌnh lœ và thû Çô lánh nån, làm cho vÆt giá leo thang, thÃt nghiŒp trÀm tr†ng, nÄy sinh nhiŠu tŒ Çoan xã h¶i nhÜ tr¶m cܧp, gi‰t ngÜ©i, hút xách, Çï Çi‰m, lÃy MÏ và quân Ƕi ñÒng Minh có m¥t tåi VNCH. Tháng 7-1967, NguyÍn Væn ThiŒu Ç¡c cº T°ng ThÓng ñŒ NhÎ nŠn C¶ng Hòa MiŠn Nam. TØ Çó Ông låi ti‰p tøc s¿ nghiŒp phát tri‹n Thû ñô nhÜ mª mang hŒ thÓng giao thông vÆn täi, th¿c hiŒn chÜÖng trình làm ÇËp thành phÓ, xây cát cÜ xá, nhà ª. Ngoài ra còn xây d¿ng nhiŠu xí nghiŒp tåi Thû ñÙc và Khu K› NghŒ Sài Gòn-Biên Hòa. VŠ quân s¿, Ç‹ ÇÓi phó v§i c¶ng sän miŠn B¡c Çang xâm læng MiŠn Nam, T°ng ThÓng ThiŒu ti‰p tøc chi‰n lÜ®c dang dª cûa CÓ T°ng ThÓng DiŒm, qua Chi‰n DÎch PhÜ®ng Hoàng (1969-1970), sau trÆn MÆu Thân (1968) Ç‹ bình ÇÎnh nông thôn. Nh© vÆy QLVNCH Çã ÇÄy lui VC trª låi rØng núi, mÆt khu, ÇÒng th©i ki‹m soát hÀu h‰t dân chúng MiŠn Nam VN tåi Cao Nguyên cÛng nhÜ miŠn ñÒng B¢ng tØ Quäng TrÎ vào t§i Hà Tiên. Tæng cÜ©ng an ninh tåi khu Trù MÆt, Dinh ñiŠn, ƒp ñ©i M§i v§i các l¿c lÜ®ng ñÎa PhÜÖng Quân + Nghïa Quân + Nhân Dân T¿ VŒ và Cán B¶ Xây D¿ng Nông Thôn.. CuÓi cùng Chính Phû låi ti‰p tøc chÜÖng trình cäi cách ÇiŠn ÇÎa còn dang d« cûa T°ng ThÓng DiŒm nhÜng vÃp phäi s¿ lÃn ÇÃt dành dân cûa c¶ng sän. Do trên Chính Phû låi phäi xây d¿ng nhiŠu làng måc m§i trên các QuÓc L¶, Ç‹ ÇÎnh cÜ dân chúng trong các vùng xa xôi bÎ gi¥c tåm chi‰m, khi‰n ÇÒng ru¶ng thôn xóm låi bÎ bÕ hoang, vì nhiŠu ngÜ©i vŠ các thành phÓ sinh sÓng, lánh nån.Tóm låi tØ ngày Ƕc lÆp (tháng 7-1954) cho t§i cuÓi tháng 4-1975, dù bÎ HÒ Chí Minh và cong sän ÇŒ tam quÓc t‰ xâm læng phá hoåi không ngØng nhÜng chính phû VNCH, cÛng Çã cÓ g¡ng k› nghŒ hóa ÇÃt nܧc, mª r¶ng các xí nghŒp kh¡p nÖi tåi thû Çô, nhÃt là ngành dŒt và ch‰ bi‰n th¿c phÄm, hóa h†c, dÜ®c liŒu, ÇiŒn và các loåi máy móc.. v§i sÓ lÜ®ng thÓng kê là 8132 cª sª l§n nhÕ. Sài Gòn cÛng là nÖi tÆp trung tÃt cä cÖ quan ÇÀu não cûa chính phû nhÜ các b¶, quÓc h¶i, tòa Çåi sÙ cûa các phái b¶ ngoåi giao. Tính ljn cuÓi tháng 4-1975, thû Çô (Sài Gòn-Ch® L§n-Gia ñÎnh) v§i t°ng sÓ trên 4 tiŒu dân, là m¶t trong nh»ng thành phÓ ÇËp Çë tráng lŒ nhÃt th‰ gi§i, là m¶t thÎ trÜ©ng tiêu thø to l§n nhÃt VN vì có m¶t Çåi giang cäng thuÆn l®i, v§i sÓ hàng hóa xuÃt nhÆp lên t§i 7,5 triŒu tÃn h¢ng næm, Çó là chÜa k‹ t§i Tân Cäng và Giang Cäng nhÆp Xæng DÀu tåi Nha Be. Thû Çô® Sài Gòn còn có phi cäng quÓc t‰ Tân SÖn NhÃt, vô cùng tÃp nÆp v§i hÖn 1.070.000 hành khách Çi vŠ (næm 1970) v§i ÇÀy Çû các hãng hàng không quÓc t‰, nên ÇÜ®c mŒnh danh là Chicago Châu Á. Riêng Hàng Không VN Çãm trách các ÇÜ©ng bay quÓc n¶i, tåi các phi trÜ©ng tÓi tân vØa ÇÜ®c thi‰t lâp ª Hu‰, ñà N£ng,

Qui NhÖn, Pleiku, Ban Mê thu¶c, ñà Låt, Nha Trang, Tháp Chàm, Phan Thi‰t, Biên Hòa, VÛng Tàu, CÀn ThÖ, Phú QuÓc, MÏ Tho..Sài Gòn là vÆy Çó, VNCH là vÆy Çó, thäm thay tÃt cä bÎ søp Ç° hoàn toàn vào trÜa ngày 30-4-1975, qua lŒnh ÇÀu hàng cûa T°ng ThÓng DÜÖng Væn Minh. + TH€NH H— (5/1975 - 5/2007), CÁI Gµ C¬NG C¹:Ngay khi Sài Gòn vØa l†t vào tay gi¥c, tháng 5-1975 VC lÆp Ñy ban quân quän thû Çô và Ñy ban cách mång tåi các tÌnh, ra lŒnh phong tÕa ngân hàng và chi‰m Çoåt tÃt cä các xí nghiŒp cä nܧc, công hay tÜ, tØ l§n t§i nhÕ. B¡t ÇÀu tØ Çó, các xí nghiŒp ÇÜ®c ÇiŠu hành bªi m¶t thành phÀn quän ly mÖi, gÒm toàn cán b¶ c¶ng sän miŠn B¡c hay tÆp k‰t. Riêng chû nhân th¿c s¿ cûa xí nghiŒp thì gi» vai trò 'cÓ vÃn kÏ thuÆt'. ñÒng th©i ra lŒnh ki‹m kê h‰t các cÖ sª công nghiŒp nhÕ và nhà buôn. nhÜng ác liŒt nhÃt vÅn là hai Ç®t cܧp cûa, qua cái danh tØ mÏ lŒ: ñánh TÜ Sän Måi Bän.Vào tháng 9-1975, VC ra lŒnh b¡t giam hay quän thúc tåi nhà, tÃt cä Çåi k› nghŒ gia, thÜÖng gia, chû cao Óc, khách sån, nhà hàng, nhà in, tiŒm sách báo.. tÃt cä hÖn 100 ngÜ©i. H† bÎ Çu°i ra khÕi cºa, sau khi toàn b¶ tài sän gÒm nhà cºa, xí nghiŒp, xe c¶, tiŠn båc vàng ng†c.. bÎ Çäng trÃn l¶t h‰t. ñÒng lúc là Ç®t Ç°i tiŠn ÇÀu tiŠn. CÛng tØ Çó ÇÒng båc VNCH không còn giá trÎ và ÇÜ®c Ç°i thành tiŠn M¥t TrÆn, tÓi Ça m‡i gia Çình ÇÜ®c 200 ÇÒng (tÜÖng ÇÜÖng 100.000 tiŠn VNCH). Theo VC, miŠn Nam lúc Çó có hai loåi tÜ bän là TÜ sän thÜÖng nghiŒp bao gÒm Çåi thÜÖng gia, trung thÜÖng gia, chû tiŒm æn. ÇÜ®c Çäng gán t¶i bóc l¶t nhân dân, ÇÀu cÖ tích trº Ç‹ trøc l®i, nên phäi có t¶i.Còn gi§i buôn bán nhÕ và các ti‹u công nghŒ.. là thành phÀn sän xuÃt có ích cho xã h¶i chû nghïa nhÜng cÛng phäi ÇÜ®c cäi tåo Ç‹ theo Çúng ÇÜ©ng lÓi cûa ch‰ Ƕ ÇŠ ra.TØ thàng 3 -5/1978, Ç‹ tiêu diŒt và xóa s° nh»ng gì còn låi cûa nŠn kinh t‰ VNCH trܧc næm 1975, VC låi Çánh tÜ bän miŠn Nam Ç®t 2 vào ngày 23-3-1978, vô cùng qui mô và ác liŒt, ch£ng nh»ng tåi thû Çô Sài Gòn, mà ª kh¡p các thành thÎ tØ vÌ tuy‰n 17 vào tÆn Cà Mâu, Råch Giá, Hà Tiên. LÀn này coi nhÜ vïnh tuyŒt, vì tÃt cä tài sän cûa ngÜ©i miŠn Nam, tØ tiŠn båc, vàng ng†c, nhà cºa, cÖ sª thÜÖng måi, lŠu nܧc m¡m, nhà máy xay lúa, ghe thuyŠn Çánh cá, xe Çò, xe vÆn täi và các loåi xe nhÕ.. ÇŠu bÎ Çäng cܧp gi¿t, tÎch biên m¶t cách công khai. Tàn nhÄn hÖn, Çäng còn ra lŒnh cho nh»ng nån nhân tay tr¡ng này, trong vòng m¶t tháng phäi ra khÕi Sài Gòn, Ç‹ Çi kinh t‰ m§i. Riêng tåi Sài Gòn, tính ljn ngày 3-5-1978 Çã có hÖn 30.000 ngÜ©i bÎ Çu°i khÕi mái Ãm gia Çình và nÖi chôn nhao c¡t rÓn, Ç‹ vÃt vܪng tha phÜÖng t§i các vùng g†i là kinh t‰ m§i, ÇÜ®c thi‰t lÆp sát biên gi§i ViŒt-Miên trong các tÌnh Tây Ninh, Bình Long, Phܧc Long, An Xuyên, An Giang, ñÒng Tháp MÜ©i, Châu ñÓc Lâm ñÒng.. hay gÀn hÖn n‰u còn chút tiŠn chåy ch†t, së ÇÜ®c ÇÜa t§i các nông trÜ©ng tÆp th‹ Lê Minh Xuân, NhÎ Xuân, Thái MÏ, Phåm Væn C¶i 1 và 2, ª Cû Chi và HÆu Nghïa. Tóm låi ª Çâu ÇÒng bào cÛng lâm vào tuyŒt l¶, dù là công nhân tåi các nông trÜ©ng v§i ÇÒng lÜÖng ch‰t Çói. Riêng chû nhân xe Çò, ghe bÀu, tàu Çánh cá, xe vÆn täi.. ÇÜ®c xem là thành phÀn tÜ sän dân t¶c nên trª thành xí nghiŒp công tÜ h®p doanh nhÜng do nhà nܧc quän lš, cán b¶ Çäng làm giám ÇÓc, còn ngÜ©i chû thÆt s¿, thì lên chÙc cÓ vÃn k› thuÆt. Tuy nhiên gi§i này còn ÇÜ®c chút an ûi, là ÇÜ®c cho phép ª lai thû Çô, có h¶ khÄu tem phi‰u và hܪng qui ch‰ công nhân viên nhà nܧc, tØ 60-85 ÇÒng båc HÒ. Có m¶t ít ÇÜ®c lãnh lÜÖng ÇÒng hóa chuyên viên, lÜÖng 105 ÇÒng. NhÜng lª h‰t rÒi, có không muÓn cÛng Çành chÎu. Sau rÓt là nh»ng ngÜ©i

buôn bán nhÕ, ÇÜ®c Çäng cho hành nghŠ trong các khu v¿c tÆp trung, v§i giá cä Çã có s£n.Ngày 25-4-1978, thû tܧng Phåm Væn ñÒng Çã kš m¶t nghÎ ÇÎnh tuyŒt mÆt, mang sÓ 78, quy‰t ÇÎnh thÓng nhÃt tiŠn tŒ cä nܧc và ÇÜ®c thi hành b¡t ÇÀu ngày 3-5-1978. CÛng Phåm Væn ñÒng kš thêm m¶t nghÎ ÇÎnh ngày 31-3-1978, bãi bÕ tÜ thÜÖng chuyÍn vÆn hàng hóa tØ nông thôn ra thành thÎ. Chính sách b‰ quan tÕa cäng, phong tÕa thành phÓ này, v§i møc Çích làm tê liŒt giao thông gi»a các tÌnh, chia các vùng ÇÃt ª miŠn Nam cûa VNCH thành các quÓc gia riêng biŒt. TÃt cä theo Çúng ÇŠ cÜÖng ÇÎnh hܧng cûa Lê DuÄn, muÓn bi‰n m‡i huyŒn là m¶t ÇÖn vÎ kinh t‰ th©i bình và là m¶t Sô Vi‰t NghŒ Tïnh, m¶t ÇÖn vÎ chi‰n ÇÃu trong th©i loån. NhÜng trên h‰t là phäi cô lÆp thû Çô Sài Gòn v§i các tÌnh miŠn Nam, qua thiên la ÇÎa võng ki‹m soát trên b¶ cÛng nhÜ ÇÜ©ng thûy. Tóm låi chÌ m§i mÃy næm Sài Gòn bÎ mÃt tên, VC Çã Çåt ÇÜ®c møc Çích cách mång, là bÀn cùng hóa gi§i tÜ sän thû Çô, æn mày hóa cä miŠn Nam, hûy bÕ nên kinh t‰ thÎ trÜ©ng Çê thay th‰ b¢ng chính sách kinh t‰ hoåch Ç5nh quÓc doanh Çem tØ miŠn b¡c vào. K‰t quä tÃt cä hàng hóa và sän phÄm tåi các tÌnh thÎ ngoài Sài Gòn, bΠ٠džng vì không xuÃt tÌnh ÇÜ®c nên cuÓi cùng phäi bán tháo Ç°, rë måt cho NH€ NÐC. TØ Çó Çäng låi chª nh»ng thÙ này vŠ Sài Gòn, bày bán trong các cºa hàng, xí nghiŒp, khu ch® cûa ÇÒng bào vØa bÎ tÎch biên, v§i s¿ Ƕc quyŠn.NhÜng võ quít dÀy có móng tay nh†n, kÈ cܧp luôn g¥p bà già, Çó là m¶t chân lš. VC Ƕc ác, bÃt lÜÖng, båo tàn nhÜng låi quá ngu si, luôn tܪng m†i ngÜ©i im l¥ng trܧc hành Ƕng thäo khÃu cûa Çäng và cán b¶, là Çã ÇÒng tình và s® chúng. Vì vÆy chúng låi càng tham lam, hÃp tÃp, Çem các luÆt lŒ rØng rú thú vÆt cûa cái g†i là xã h¶i chû nghïa, cùng v§i chính sách tÆp th‹ hóa cÜ«ng bách ÇÃt Çåi, Ç‹ khÓng ch‰ và n¡m Ƕc quyŠn kinh t‰ cûa ngÜ©i miŠn Nam ª thành thÎ cÛng nhÜ nông thôn. TÙc nܧc v« b©, VC bÎ d¶i ngÜ®c vào tÜ©ng, vì g¥p phäi s¿ chÓng ÇÓi cûa toàn th‹ ÇÒng bào VNCH, ch£ng nh»ng tåi Sài Gòn-Ch® L§n mà ngay cä nông thôn miŠn Nam. HÆu quä nông dân không bán nông sän cho Çäng theo gia rë mat, khi‰n cho hŒ thÓng thÜÖng nghiŒp quÓc doanh xÆp tiêm vì khan hi‰m nhu y‰u phÄm, làm cho giá cä tæng v†t. M¶t s§ l§n nông dân tåi các tÌnh ÇÒng b¢ng sông Cºu Long, nåi lš do sÜu cao th‰ n¥ng, nên t¿ š bÕ ru¶ng ÇÃt hoang không thèm canh tác. Do trên nån ch® Çen, ch® tr©i phát tri‹n kh¡p nÖi v§i tình trång låm phát, dù kh¡p nÖi ÇÀy nghËt các tråm ki‹m soát nhÜng hàng chui tØ ngoài vÅn Ç° vŠ Sài Gòn, Çû cä gåo thÎt cá rau quä, vì Çã móc ngo¥t, hÓi l¶, bÕ chân v§i công an và cán b¶ ÇÎa phÜÖng..Tình trång dân Çói låi càng bi thäm hÖn, trܧc thäm cänh cûa nh»ng gia Çình bÎ Çu°i lên vùng kinh t‰ m§i, nhÃt là ª các chÓn ma thiêng nܧc Ƕc sát biên gi§i ViŒt-Miên, do Çói rách, tÆt bŒnh, nên låi liŠu ch‰t quay vŠ Sài Gòn, sÓng cänh ÇÀu ÇÜ©ng xó ch®. Trong sÓ này, phÀn l§n là thành phÀn quân, công, can, cänh và cä thÜÖng ph‰ binh VNCH. Vì CS Hà N¶i luôn coi MiŠn Nam nhÜ m¶t thu¶c ÇÎa, nên khi vào ÇÜ®c Sài Gòn nh© may m¡n, Çã vÖ vét h‰t các chi‰n l®i phÄm vŠ B¡c, k‹ cä nh»ng nguyên vÆt liŒu rÃt cÀn thi‰t cho s¿ phát tri‹n nŠn công k› nghŒ VN. TØ sau næm 1977, hÀu h‰t các cÖ sª công k› nghŒ luyŒn kim, dŒt, ch‰ bi‰n thÜc phÄm tåi Sài Gòn và vùng phø cÆn, lâm vào tình trång khûng hoäng trÀm tr†ng vì nguyên liŒu Çã kiŒt quŒ. ñây cÛng là th©i gian VC bÎ th‰ giÖi bên ngoài, tØ MÏ, Trung C¶ng, NhÆt, các nܧc trong HiŒp H¶i ñông Nam A.. cho t§i ƒn ñ¶, Liên Âu.. tÄy chay và quay

m¥t, trܧc nh»ng hành Ƕng th¿c dân trong nܧc, cÛng nhÜ Çã công khai làm nô lŒ cho Liên Bang Sô Vi‰t tåi Châu Á.Ngày 9-6-1980, TrÜÖng NhÜ Täng b¶ trܪng ma trong chính phû dõm, cûa cái m¥t trÆn ba làng GPMN, chåy thoát ra ngoài, t§i Ba Lê h†p báo, tÓ cáo c¶ng sän Hà N¶i tham tàn båo ác, ngu dÓt rØng rú, nên chÌ m§i m¶t th©i gian ng¡n cai trÎ MiŠn Nam, Çã làm cho Sài Gòn søp Ç° toàn diŒn vŠ kinh t‰, thi‰u thÓn lÜÖng th¿c và tŒ nån tham nhÛng bÃt công cºa quyŠn, Çã khi‰n cho hÀu h‰t các công ty h®p doanh còn låi khánh tÆn vì thu‰ theo luÆt rØng. CÛng nh© Çäng quy‰t tâm cäi tåo kinh t‰, mà dân nghèo càng nghèo, bÃt công bÃt bình Ç£ng xã h¶i càng trÀm trong gÃp træm lÀn trܧc ngày 30-4-1975, vì s¿ ham muÓn hܪng thø vÃt chÃt tiŒn nghi, cûa cán b¶ Çäng tØ trên xuÓng dܧi, nghïa là chÌ cÀn có tiŠn Çút lót, thì viŒc gì cÛng tÓt, cÛng xong.ñ‹ lÃy låi nŠm tin cÙu Çäng, ngày 3-2-1980, nhân k› niêm thành lÆp 50 næm ÇŒ tam c¶ng sän quÓc t‰, t°ng bí thÜ Lê DuÄn Çòi diŒt trØ nån tham nhÛng, hÓi l¶, låm quyŠn và hÙa tÆn diŒt, qua chính sách 'ba l®i ích', låi tåo cÖ h¶i thêm cho cán Çäng tham ô l¶ng quyŠn, móc ngo¥t v§i gian thÜÖng Çem hàng hóa trong các cºa hàng quÓc doanh bán ra thÎ trÜ©ng ch® Çen. Ba Tàu Ch® L§n låi tr°i dÆy, Çóng vai trung gian các nghiêp vø mua bán chui, gi»a các Ba Tàu HÒng Kông, ñài Loan, Thái Lan, Tân Gia Ba, Mã Lai, b¢ng cách chª hàng hóa b¢ng thuyŠn tàu t§i tÆn häi phÆn VN, Ç‹ Ç°i chác vàng, mÏ kim ho¥c các th° sän VN nhÜ gåo, tôm cá Çông lånh.. Nh© các dÎch vø chui béo bª này, mà các cán Çäng giàu to nhanh chóng, trª thành nh»ng tÜ bän ÇÕ, trong xã nghïa thiên ÇÜ©ng. Cu¶c dành æn, Çã khi‰n hai phe Çäng giáo ÇiŠu và Çäng canh tân, thanh toán công khai Ç£m máu tåi Sài Gòn, làm B¡c B¶ Phû phäi xét låi vì Çã nóng m¥t, trong cänh trâu c¶t nhìn trâu æn cÛng thÃy thèm. - Chi‰n Cu¶c ñ£m Máu, Gi»a TÜ Bän ñÕ Hà N¶i Và Sài Gòn:Cu¶c ÇÓi ÇÀu gi»a hai nhóm tÜ bän ÇÕ Hà N¶i và Sài Gòn, thÆt s¿ Çã bùng n°, sau kÿ Çåi h¶i Çäng lÀn thÙ V (27-31/3/1982), qua nhiŠu thay Ç°i chính trÎ n¶i b¶, khi‰n thû tܧng Phåm Væn ñÒng, låi phäi cäi t° n¶i các lÀn thÙ ba (1980-1982), có 6 cán b¶ trung ÜÖng Çäng bÎ loåi khÕi b¶ chính trÎ, trong sÓ này có NguyÍn Lam, TrÀn PhÜÖng, ñinh ñÙc ThiŒn, NguyÍn Thành ThÖ và Võ Nguyên Giáp. Riêng Võ Væn KiŒt bÎ bÙng gÓc Thành Ñy Thành HÒ, vŠ Hà N¶i ngÒi chÖi sÖi nܧc, trong chÙc vø phó thû tܧng kiêm chû tÎch ûy ban k‰ hoåch nhà nܧc, k‹ cä tܧng công an Mai Chí Th† (m§i theo bác vŠ chÀu t° Mac-Lê) cÛng bÎ lung lay ÇÎa vÎ.Phó thû tܧng ñ° MÜ©i ÇÜ®c Çäng giao thi hành chính sách sºa sai tåi thành HÒ, v§i nhiŒm vø Çánh tÜ sän thÜÖng nghiŒp, trØng trÎ cán Çäng hû hóa tham ô, b¡t ÇÀu thi hành vào tháng 5-1983. Møc Çích cÛng chÌ là triŒt tiêu các cºa hàng IMEX tåi các quÆn trong thành HÒ, vì lúc Çó tÃt cä hàng hóa xuÃt nhÆp ÇŠu do cºa hàng trung ÜÖng IMEX tåi Çܪng NguyÍn HuŒ Ƕc quyŠn. Cùng lúc Hà N¶i ban hành nhiŠu s¡c thu‰ n¥ng nŠ, Çánh vào gi§i ti‹u thÜÖng tåi Ch® B‰n Thành và các khu thÜÖng måi trong QuÆn NhÃt, khi‰n cho nhiŠu cÖ sª phäi xÆp tiŒm nhÜ Nhà Hàng Chí Tài, Tài Nam, Paris, Cola.., Çành hi‰n cho Çäng, sau Çó thành công ty h®p doanh. ñ¶c hi‹m hÖn, ñ° MÜ©i còn mª chi‰n dÎch Çánh gi§i tÜ thÜÖng bán lë, hàng rong trên vŒ ÇÜ©ng, viŒn c§ chÌnh trang thành phÓ. ñÓi v§i ÇÒng bào có thân nhân nܧc ngoài, ñ° MÜ©i ban lŒnh hån ch‰ sÓ quà cáp và qui ÇÎnh tiŠn nhÆn ÇÜ®c, phäi bÕ vào quÏ ti‰t kiŒm. Hành Ƕng quái quï này, khiên cho ngoåi viŒn cûa ViŒt kiŠu tøt giãm trÀm tr†ng, vì không ai muÓn cûa mÒ hôi nܧc m¡t, l†t vào tay Çäng.

Trong dÎp này ñ° MÜ©i Çã thanh toán ÇÜ®c nhiŠu ngàn tÜ bän ÇÕ, trong Çó c¶m nhÃt có giám ÇÓc xí nghiŒp liên hiŒp Cºu Long,bÎ tÎch thu trên 20 kš lô vàng ròng. Cùng v§i nhiŠn cán Çäng cao cÃp tham ô trong các cºa hàng IMEX nhÜ Cholimex, Sidimex, Gidimex..M¥c kŒ cho ÇÒng bào cä nܧc bÃt mãn vì sÜu cao thu‰ n¥ng, låm phát, khan hi‰m th¿c phÄm, thÃt nghiŒp và tham ô càng l¶ng hành, Hà N¶i vÅn theo Çúng ÇÜ©ng hܧng TÂN CH´NH SÁCH (NEP) cûa Liên Xô ÇŠ ra, ban hành nghÎ quy‰t cûa b¶ chính trÎ trong phiên h†p ngày 17-12-1984 Ç‹ tÆp th‹ hóa ÇÃt Çai miŠn Nam và ki‹m soát tÜ thÜÖng. Thêm vào, là nghÎ quy‰t sÓ 8-1985, bãi bÕ ch‰ Ƕ bao cÃp, Ãn ÇÎnh låi giá hang quÓc doanh gÀn b¢ng giá tåi thÎ trÜ©ng. CuÓi cùng là ñ˜I TI“N MI lÀn thÙ ba, vào ngày 14-9-1985, làm cho tiŠn HÒ lÀn n»a bÎ phá giá t§i 90%, so v§i tiŠn trܧc. ñây cÛng là cÖ h¶i Ç‹ Çäng ViŒt C¶ng có cÖ h¶i vàng ròng, Çë ra chính sách buôn bán nô lŒ m§i trong th‰ k› XX, m¶t m¥t Çäng ÇÀy äi ÇÒng bào måt rŒp vì bÎ cܧp cån tài sän qua ba Ç®t Çánh tÜ sän và Ç°i tiŠn, t§i các vùng ÇÃt ma thiêng nܧc Ƕc, trên cao nguyên và sát biên gi§i Ç‹ mª các ÇÒn ÇiŠn cao su, trà, cà phê.ÇÜ®c trä b¢ng lÜÖng công nhân viên ch‰t Çói. NhÜng quan tr†ng nhÃt là xuÃt ngÜ©i làm vÆt lao Ƕng, Ç‹ Ç°i lÃy ngoåi tŒ tåi các nܧc Liên Xô, ñông ñÙc, TiŒp Kh¡c.. mà theo thÓng kê Çã có t§i cä træm ngàn ngÜ©i. Tuy nhiên tÃt cä k‰ hoåch cûa Çäng hÀu nhÜ thÃt båi hoàn toàn, dân chúng nghèo Sài Gòn vÅn bám trø tåi ch°, mua hàng chui tåi ch® tr©i ch® Çen Ç‹ sÓng, mà không cÀn vào tem phi‰u tq5i cºa hàng quÓc doanh. NŠn kinh t‰ ch® tr©i-ch® Çen phát tri‹n lên tÆn mây xanh, giúp cho ngÜ©i nghèo tåi thû Çô cÛng nhÜ các thành phÓ l§n khác cûa miŠn Nam, khÒng thèm Çi kinh t‰ m§i, m¥c cho công an b¶ Ƕi hù d†a, b¡t b§ và khûng bÓ. - Sài Gòn bây gi© cái gì cÛng có:NhÜ l©i Tú Trinh quäng cáo, Sài Gòn bây gi©, qua danh xÜng Thành HÒ cái gì cÛng có, sau khi Çäng VC lâm vào ÇÜ©ng cùng ngay lúc thành ÇÒng xã nghïa Liên XÓ và ñông Âu tan rã và søp Ç°, cúp h‰t nguÒn viŒn tr® nuôi sÓng B¡c B¶ Phû. ñói và gÀn ch‰t, nên Çäng VC Çành mª cºa, trãi thäm ÇÕ ch£ng nh»ng quì rܧc tÜ bän ÇÕ tr¡ng, mà ngay cä kÈ thù không Ƕi tr©i chung là Hoa Kÿ và NgÜ©i ViŒt ti nån kh¡p th‰ gi§i, m¶t th©i tØng bÎ Hà N¶i phÌ báng, chºi b§i là nh»ng thành phÀn phän quÓc, c¥n bã cûa xã h¶i, trÓn ra nܧc ngoài; gái thì làm Çi‰m, trai æn cܧp lÜu manh, Çâu có chØa ai, dù là kÏ sÜ, bác sï, tܧng tá, nhà væn, nhà báo, k‹ cä sÜ cha và mË MÏ-Pháp..CÛng nh© mª cºa cÙu Çäng, mà tØ næm 1990 t§i nay, thành HÒ không nh»ng hóa rÒng mà là xÙ cáo, tÜng bØng nhäy v†t qua tuyên truyŠn trên báo Çäng và nh»ng luÆn ÇiŒu tâng bÓc b® Çít cûa m¶t vài t© báo ViŒt ng» và Çài ngoåi quÓc có chÜÖng trình ti‰ng ViŒt, la làng quäng cáo dùm cho Çäng VC, nào là næm du lÎch, næm vÆn Ƕng ngoåi giao, næm ÇiŒn khí hoá, næm thanh l†c hành chánh, næm chÃn chÌnh kinh t‰.. rÒi næm ÇÓi tác và giao lÜu cûa ViŒt kiŠu sau khi Çã Çi h‰t bi‹n.. NhÜng tÃt cä nh»ng ngÜ©i vŠ nܧc thæm nhà, k‹ cä nh»ng ngÜ©i già gÀn xuÓng ÇÃt, cÛng ráng trª låi quê hÜÖng thÙ hai Ç‹ hܪng tr® cÃp và tiŒn nghi, chÙ có ai ngu ª låi hòa h®p, hòa giäi v§i VC Ç‹ bÎ tham nhÛng bóc trÖ xÜÖng thÎt? Sài Gòn là thiên Çàng hå gi§i cûa nh»ng ViŒt KiŠu tÎ nån CS, m¶t th©i liŠu ch‰t bÕ nܧc ra Çi t§i xÙ ngÜ©i, qua bao næm cÀy tóe lºa, làm h¶c máu, tìm Çû m†i cách lÜ©ng gåt chính phû lÅn ÇÒng hÜÖng Ç‹ có nhiŠu tiŠn, rÒi vai vác bÎ båc lÈ kè, ngåo nghÍ nhÜ Simonov hay Don Quichotte, to ti‰ng r¢ng ta là ViŒt KiŠu, æn chÖi xã láng, vung tiŠn qua

cºa s°, tåi các sòng båc ôm, karaoké hít, matxa l¡c, h§t tóc Çôi.. cho t§i khi bÎ trÃt l¶t såch túi. Lúc Çó ViŒt KiŠu ta låi trª låi MÏ và m†i nÈo ÇÜ©ng häi ngoåi, ti‰p tøc cÀy, gåt, khóc lóc v§i các chính phû bän ÇÎa Ç‹ có tiŠn ti‰p và trª låi quê nhà, vung tiŠn qua cºa s°, trä thù dân tôc, mà trܧc khi ÇÜ®c vÜ®t bi‹n tìm t¿ do không có dÎp.Và nhÜ th‰ thành HÒ cái gì cÛng có, bách chi‰n bách th¡ng lØng lÅy nhÃt vÅn là nån bæng Çäng Mafia VC, ÇÙng ÇÀu là chû soái Nam Cam nghe nói Çã bÎ tº hình tåi pháp trÜ©ng Thû ñÙc, vào m¶t bu°i sáng mÎt mù sÜÖng khói, tº t¶i bÎ trùm ÇÀu, còn dân chúng chÙng ki‰n thì ÇÙng nhìn rÃt xa, nên có ai bi‰t Çâu mà mò? Bæng Çäng tr¶m cܧp hoành hành cä nܧc, ch£ng nh»ng tåi Hà N¶i mà ngay tåi Sài Gòn, nÖi nào cÛng có và Çây là m¶t trong nh»ng tai ÜÖng thäm khÓc nhÃt trong cÆn sº th©i HÒ. Nh© s¿ bao che cûa cán Çäng, tØ trung ÜÖng xuÓng t§i khu phÒ, Sài Gòn có t§i 39 bæng Çäng tr¶m cܧp, suÓt ngày ki‹m soát sinh hoåt cûa ngÜ©i dân lÜÖng thiŒn, kh¡p phÓ phÜ©ng, xí nghiŒp t§i các trung tâm buôn bán tåi các ch® B‰n Thành, Bàn C©, Hòa HÜng, Xóm Cûi,Kim Biên, An ñông, ThÎ Nghè, Gò VÃp, Tân ñÎnh.. các bên xe MiŠn Trung, Løc TÌnh, Bình TriŒu, Ch® L§n.. và ÇÓi tÜ®ng chính là ViŒt KiŠu, Ngoåi KiŠu.Thành HÒ nói riêng, Çäng VC nói chung ngày nay, ÇÙng ÇÀu th‰ gi§i vŠ quÓc nån tham nhÛng, nhÜ Phåm TrÀn Çã vi‰t 'tham nhÛng VN nay thª ra nhÜ khói'. Tham nhÛng dám bán cä ÇÃt biên gi§i, lãnh häi, Çäo và vÆn mŒnh cûa dân t¶c HÒng Låc cho Trung C¶ng, Nga, M›, b†n tàu tr¡ng, NhÆt, ñåi Hàn, Liên ƒu, Thái Lan.. Ç‹ lÃy vàng båc chuy‹n ra ngoåi quÓc, ch© ngày Ç°i Ç©i s¡p t§i, có ÇÜ®c Ç©i sÓng an nhàn nhÜ b†n khoa bäng trí thÙc, chính trÎ gia, tܧng tá VNCH, Çâm sau lÜng QLVNCH, trÓn chåy ra ngoåi quÓc trܧc ngày miŠn Nam thÃt thû 30-4-1975. Võ Væn KiŒt rÒi Phan Væn Khäi, tØng ÇÜ®c Lê DuÄn, ñ° Mܧi giao trách nhiŒm thanh tra và bài trØ tham nhÛng nhÜng làm sao dËp ÇÜ®c vì tham nhÛng là do b†n chúng bày ra và n‰u không nh© vào nh»ng tŒ Çoan này, ngày nat các cán cao cÃp Çäng trong B¡c B¶ Phû, ma danh sách giàu nhÃt th‰ gi§i vÄn là VÕ Væn KiŒt, ñ° Mܧi, Phan Væn Khäi, TrÀn ñÙc LÜÖng, Lê ñÙc Anh, NguyÍn TÃn DÛng, Nông ñÙc Månh, Tôn N» ThÎ Ninh, NguyÍn Minh Tri‰t.. và 'bác' Næm Cam, nghe nói Çã ch‰t nhÜng vàng ng†c Çô la Çã chuy‹n h‰t ra nܧc ngoài.Thành HÒ hiŒn nay Çang bách chi‰n bách th¡ng trܧc con sÓt Karaoke, Parabol, phim Sex, bán buôn b¢ng cÃp giä và nh»ng quäng cáo du lÎch, cái gì cÛng có. Sài Gòn trܧc tháng 4-1975 là nÖi buôn PhÆt bán Chúa, nh© vÆy c¶ng sän ÇŒ tam m§i có cÖ h¶i nhu¶m ÇÕ hoàn toàn VN. Thành HÒ sau thang 5-1975 là thÎ trÜ©ng tiêu thø c° vÆt VN và là chÓn kinh doanh thân linh, ma quÌ, có nhÜ vÆy Çäng m§i lÆp chùa Ç‹ Çúc tÜ®ng HÒ T¥c Çem lên bàn th©, ngÒi ch‹m chŒ chung v§i PhÆt, ñÙc QuÓc T° Hùng VÜÖng. Tåi Hu‰, qua nh»ng danh tØ hoa mÏ nhÜ Festival hay trùng tu, Ç‹ có c§ phá hoåi và æn c¡p c° vÆt trong thành n¶i, th©i vua Gia Long và Minh Mång nhà NguyÍn. Thû phåm tr¶m ÇÒ c° chính là NguyÍn Khoa Thanh (chû tÎch UBND Hu‰). ñây là nh»ng c° vÆt lÎch sº cûa dân t¶c, ÇÜ®c cán b¶ trong Ƕi kiÈm kê tÄu tán, rÒi Çem bán cho m¶t công ty Hòa Lan có tên Recherches Historis, trong nh»ng ngày ÇÃu giá vào tháng 4-1994, vÖi 239 món hàng trÎ giá 5 triŒu Çô la nhÜng bán v¶i vàng, Ç° tháo nên chÌ có 56.000$ US. S¿ kiŒn trên Çã làm cho cÖ quan UNESCO thÃt v†ng và bÃt l¿c nhÜng ai làm gì ÇÜ®c VC, nay qua bŒ d¿a v»ng ch¡c cûa siêu cÜ©ng MÏ. Ma tuš tØ Tam Giác Vàng, ÇÜ®c Hà N¶i thông ÇÒng v§i Lào C¶ng Ç‹ liên hŒ v§i trùm Khum Sa, qua phÜÖng tiŒn cûa b¶ Ƕi công

an biên phòng, chuy‹n th£ng t§i ñà N£ng, Ç‹ phân phÓi kh¡p các nܧc ñông Nam Á và tràn ngÆp thành HÒ.Nghèo Çói tuyŒt v†ng Çã ÇÄy m†i tÀng l§p ÇÒng bào vào cuÓi ÇÜ©ng hÀm, nên h† chÌ còn bi‰t tin vào nh»ng may rÛi cu¶c Ç©i, nhÜ rÛ nhau Çi tìm vàng ª Hi‰u Liêm (Phܧc Long), Tà Pao (Bình Tuy), Ba Thê (An Giang).. Ç‹ mong m¶t s¿ Ç°i Ç©i. ñây cÛng là cÖ h¶i Ç‹ cho b†n kinh doanh thÀn thánh ma quÌ hÓt båc, qua nh»ng màn thông ÇiŒp, phán quy‰t, sÃm truyŠn. Trong khi Çó Çâu Çâu cÛng có nh»ng ông bà cô cÆu, thÀn thông quãng Çåi, chuyên môn ch»a bŒnh b¢ng bùa phép, qua các bÆc tu hành lØng danh nhÜ ñåi ñåo Tiên Cô, ThÀy Bùa, ThÀy Mo, ThÀy TÜ Nܧc Lånh.. thÀy cô nào ti‰ng tæm cÛng lØng lÅy, ch£ng nh»ng ª thû Çô mà còn vang d¶i cä nܧc. TÃt cä ÇŠu là sän phÄm cûa th©i mª cºa Ç°i m§i, khi‰n cho ngÜ©i dân ch£ng nh»ng Çói lånh mà còn mÃt h‰t niŠm tin cu¶c Ç©i, nên phÀn l§n bÎ bŒnh tâm thÀn, m¶ng du, t› lŒ ngÜ©i bŒnh chÌ thua A Phú Hän mà thôi.Tóm låi thành HÒ ngày nay cái gì cÛng có, xoay tròn qua 3500 dÎch vø v§i nh»ng bàn tay nÓi dài, ch¢ng chÎt không khác gì hŒ thÓng ÇÜ©ng mòn mang tên 'bác' ngày xÜa. ñã cܧp cån h‰t tài sän cûa miŠn Nam trong nܧc, qua ba Ç®t Çánh tÜ sän và Ç°i tiŠn, Çäng VC qua ñ° MÜ©i, còn bày ra chi‰n dÎch 'kiŠu hÓi', theo pháp lŒnh kš ngày 22-9-1993 Ç‹ móc túi mÃy triŒu nån nhân, vì Çäng phäi vÜ®t biên vÜ®t bi‹n tÎ nån sÓng Ç©i lÜu vong kh¡p m†i nëo ÇÜ©ng th‰ gi§i. NhÜng muÓn là m¶t chuyŒn, nên dù VC Çã lÆp nhiŠu cÖ sª kinh tài ª häi ngoåi nhÜ Vinexco, Far East Express, VN Express.. Ç‹ móc nÓi tuyên truyŠn ÇÒng bào nhÜng phÀn l§n h¢ng t› båc, ÇÜ®c gªi vŠ nܧc cho thân nhân qua con ÇÜ©ng chui, chÙ Çâu có ai ngu gºi chính thÙc, Ç‹ Çóng cho Çäng t§i 4 loåi thu‰? Thua bài cào, VC gª me qua ngành du lÎch mà cao Çi‹m b¡t ÇÀu tØ næm 1995, v§i s¿ h®p tác cûa các công ty du lÎch ngoåi quÓc nhÜ EW và A.I.O tour (Japan), ñài Loan.. trø sª Ç¥t tåi Imex cÛ, ÇÜ©ng NguyÍn HuŒ, Çã bÎ cháy ngày 14-10-1991. Kèm theo trong dÎch vø béo bª này cûa Hà N¶i, là dÎch vø kinh doanh phim SEX. Trong khi Çó, thành HÒ cÛng tÜng bØng nån tÄu tán vàng, Çô la trong nܧc, ra ngoåi quÓc nhÃt là các nܧc ñÒng Nam Á, qua các cºa khÄu ª biên gi§i Hoa ViŒt, NghŒ An, Tây Ninh, Long An, Châu ñÓc.. tÃt cä ÇŠu cûa b†n tÜ bän ÇÕ, cán b¶ gÓc, chuy‹n ra ngoåi quÓc r»a thành tiŠn såch, trܧc khi gºi ti‰p vào các ngân hàng quÓc t‰.. nhÃt là Thøy Sï hay chuy‹n ngân cho ViŒt kiŠu tåi Hoa Kÿ, Úc, Canada, Châu Âu.. Ç‹ mª tiŒm vàng, ra báo, mª Çài phát thanh, tàu Çánh cá, mua nhà.. RÒi thì nh»ng dÎch vø làm giÃy t© giä måo, trong các chÜÖng trình ODP, HO, Con lai, k‰t hôn.. tràn lan kh¡p MiŠn Nam, nhÃt là tåi thành HÒ.. giúp cho m¶t sÓ l§n can b¶ và gia Çình ViŒt C¶ng, sau khi tham nhÛng tom góp ÇÜ®c m¶t tài sän l§n, mua giÃy t© giä måo, cܧi v® chÒng giä, Ç‹ trÓn ra häi ngoåi hܪng thø..Phú quš sinh lÍ nghïa, giàu có thì phäi xài tiŠn, không nh»ng chÌ có cán Çäng, tÜ bän ÇÕ, b†n thÜÖng buôn tÜ bän ngoåi quÓc, mà cä ViŒt KiŠu bÓn phÜÖng vŠ, vung tiŠn qua cºa s°, Ç‹ phanh thây xé xác nh»ng ngÜ©i con gái, Çàn bà nghèo vô t¶i VN, vì tiŠn phäi bán thân cho thú vÆt tåi các tø Çi‹m æn chÖi hay trá hình ª các khách sån hång sang Bông Sen, B‰n Thành, Cºu Long, Hܧng DÜÖng, Häi Âu, Hoa Sen, Lê Lai, H»u NghÎ,... ÇÒng lúc v§i nh»ng trung tâm du hí Bình Qu§i 1-2, ñÀm Sen, HÒ Kÿ Hòa và SuÓi Tiên. NÖi nào dù ª trong khách sån hay ngoài tr©i, Çäng qua thân xác cûa ngÜ©i phø n» VN, tha hÒ trÃn l¶t nh»ng con thiêu thân, quy‰t lòng vung tiŠn, Ç‹ trä thù dân t¶c.

Thành HÒ cái gì cÛng có mà bó tay không th‹ giäi quy‰t ÇÜ®c, vÅn là tham nhÛng, tŒ doan xã h¶i và nån nhân mãn. ñ‹ giäi quy‰t, Çäng theo Mao-ñ¥ng-Giang-HÒ, ban hành chính sách cai Çë, tØ sau trÆn mùa hè ÇÕ lºa 1972, do ñåi TÙÖng Anh Hùng ñiŒn Biên là Võ Nguyên Giáp phø trách, qua hàm Phó Thû Tܧng Çäng VC. Theo lŒnh, m‡i gia Çình chÌ ÇÜ®c tÓi Ça 2 con, sau Çó ÇÜ®c phá thai h®p pháp. ñÓi v§i Hoa kiŠu tØ trܧc t§i nay tåi thû Çô, vÅn sÓng riêng biŒt nhÜ m¶t nܧc khác nܧc VN, ª Ch® L§n theo thÓng kê næm 1958 Çã có 600.000 ngÜ©i, chi‰m t› lŒ 75% Hoa KiŠu cä nܧc. Sau ngày 30-4-1975, Hoa KiŠu Ch® L§n lÆp tÙc phän ñài Loan, theo Trung C¶ng Ç‹ d¿a hÖi hù VC nhÜng vÅn bÎ Çäng hÓt sach qua ba lÀn Çánh tÜ sän và Ç°i tiŠn. Sau Çó Hoa KiŠu càng thê thãm hÖn, khi VC và TC trª m¥t, m¶t sÓ nghèo bÎ Çi kinh t‰ m§i, trong lúc nh»ng kÈ có tiŠn chung vàng cho Çäng Ç‹ ÇÜ®c chính thÙc xuÃt ngoåi, lên t§i 250.000 ngÜ©i, trong Çó ngÜ©i Tàu chi‰m t§i 85%. NhÜng Hoa Çi b§t, Çã có Liên Xô và các nܧc ñông Âu Ç° xô vào thành HÒ tØ næm 1977 nhÜng tÆp trung tåi các cæn cÙ cÛ cuä MÏ ª trong phi trÜ©ng Tân SÖn NhÃt, k‹ cä du hš cÛng ÇÜ®c dành riêng ª các khách sang sang tr†ng nhÜ Cºu Long (Majestic), ThÓng NhÃt (Carevelle), H»u NghÎ (Palace) và B‰n Thành (Rex)..NhÜng Tàu Çi rÒi Tàu låi vŠ, ch£ng nh»ng Hoa kiŠu mà còn Çû Tàu tr¡ng, Tàu ÇÕ. TÃt cä Çang làm chû thành HÒ nhÜ trܧc tháng 4-1975 Çã khÓng ch‰ m†i sinh hoåt cûa Sài Gòn. Ba mܧi hai næm qua, thành HÒ là th‰ Çó, cho nên ngÜ©i ViŒt dù có thÜÖng nh§ Sai Gòn t§i ÇÙt ru¶t, vÅn không ai muÓn nh¡c t§i cái tên HÒ Chí Minh Çang hi‰p dâm Hòn Ng†c ViÍn ñông, dù bi‰t ch¡c s§m mu¶n gì thû Çô yêu dÃu cÛng ÇÜ®c mang tên Sài Gòn nhÜ tiŠn nhân ta Çã g†i tØ hÖn ba træm næm trܧc. Xóm CÒnTháng 5-2007MОNG GIANG

=END=

8- TruyŒn Hay Ngoåi QuÓc

- NgÜ©i phá t° ong

Agatha Christie

Vào m¶t bu°i chiŠu ÇËp tr©i tåi ngôi làng xinh ÇËp vùng ngoåi ô, thanh tra Poirot thong thä ljm bܧc trên con ÇÜ©ng cát mÎn dÅn ljn ngôi biŒt th¿ nên thÖ có vÜ©n hÒng bao quanh.ñÙng trܧc cánh c°ng g‡ sÖn tr¡ng, Poirot ÇÜa tay bÃm chuông. Chính chû nhân - John Harisson - ra mª cºa cho ông. ñó là m¶t ngÜ©i Çàn ông trung niên, cao l§n, khá bänh trai, tuy nhiên nܧc da không ÇÜ®c tÓt, mai mái xanh nhÜ ngÜ©i có bŒnh. Ông ta vui mØng khi nhÆn ra Poirot:- Ôi anh Poirot, ng†n gió nào ÇÜa rÒng ljn nhà tôm vÆy?- Tôm ljn nhà rÒng thì Çúng hÖn. VÜ©n hÒng cûa anh ÇËp quá.Harisson chÌ vào b¶ bàn gh‰ mây Ç¥t dܧi giàn hoa thiên lš:

- Anh ngÒi chÖi Ç‹ tôi vào trong tìm cái gì uÓng cho vui.- Anh cho tôi m¶t ly sô Ça không whisky.Harisson trª ra ngay:- Hôm nay anh ränh r‡i Ç‹ Çi du ngoån ÇÃy à? Anh làm tôi ngåc nhiên quá.- Không Çâu, tôi Çang trên ÇÜ©ng Çi ÇiŠu tra m¶t vø án.Harisson nhìn Poirot:- Có nghiêm tr†ng l¡m không?- H‰t sÙc nghiêm tr†ng, vì Çây là m¶t vø gi‰t ngÜ©i.- Trong vùng này Ü?Poirot gÆt ÇÀu. Harisson nhún vai:- VÆy thì anh lÀm rÒi. SuÓt tuÀn nay tôi ª nhà nhÜng không nghe m¶t tin tÙc gì vŠ vø án cä.- ñúng. Vì vø gi‰t ngÜ©i chÜa xäy ra và b°n phÆn cûa tôi là ngæn chÆn t¶i ác Çó.M¶t vài con ong vò vë bay läng Çãng trên nh»ng cành hÒng. Poirot nhìn vŠ phía chåc cây gÀn hàng hiên:- T° ong khá l§n ÇÃy, phäi phá Çi thôi.Câu chuyŒn Ƕt ng¶t xoay sang hܧng khác. Harisson gÆt ÇÀu:- Tôi cÛng có š ÇÎnh nhÜ vÆy nên Çã nh© Linston làm viŒc này. Anh nh§ Linston chÙ, anh chàng Çã tØng có m¥t trong b»a æn dåo chúng ta vØa m§i quen nhau Çó.- Tôi nh§ rÒi. VÆy anh ÇÎnh diŒt t° ong b¢ng cách nào? Có dùng Cyanur Kali không?- Không, Çó là loåi thuÓc Ƕc gi‰t ngÜ©i rÃt nguy hi‹m. Linston chÌ cÀn phun xæng vào t° ong là Çû.- Anh có tin là Linston së dùng xæng Ç‹ diŒt t° ong không?- Sao anh låi nói th‰?- VØa rÒi tôi có ghé cºa hàng bán thuÓc, tình c© thÃy trong s° có ghi tên Linston mua m¶t lÜ®ng Cyanur Çáng k‹.- Ña, chính anh ta cam Çoan v§i tôi là không bao gi© dùng chÃt Ƕc Ç‹ diŒt t° ong cÖ mà.Poirot im l¥ng nhìn ng¡m nh»ng cánh hÒng lung linh trong gió. M¶t lát, ông quay sang Harisson, nhìn chæm chú:- Anh có cäm tình v§i Linston không?- Tôi... sao anh låi hÕi kÿ cøc vÆy?- Xin l‡i anh, tôi muÓn nói v§i anh m¶t s¿ thÆt. Anh nên ÇŠ phòng, Linston có th‹ gi‰t anh ÇÃy. Anh là tình ÇÎch cûa anh ta kia mà. Có Çúng th‰ không?- ñúng nhÜng mà... không. Molly yêu tôi và ÇÒng š lÃy tôi mà.- NhÜng cô Ãy trܧc kia là ngÜ©i yêu cûa Linston.- Poirot, tôi cam Çoan là anh Çã lÀm. Linston là ngÜ©i quân tº. Dù bi‰t Molly bÕ rÖi anh ta Ç‹ lÃy tôi, anh ta vÅn bình tïnh gi» hòa khí gi»a chúng tôi.- M¶t con ngÜ©i kín Çáo thÜ©ng nuôi lòng thù hÆn sâu s¡c, ch© cho ljn lúc thuÆn tiŒn...Harisson l¡c ÇÀu mÌm cÜ©i:

- Không có Çâu!Thanh tra Poirot ch®t n°i nóng:- NgÜ©i Anh các anh thÆt là kÿ cøc. Các anh tܪng mình có khä næng lØa thiên hå thì luôn luôn tÓt bøng không hŠ bi‰t trä ÇÛa là gì. Các anh ngây ngô quá, coi chØng u°ng mång vô ích ÇÃy.- Nghïa là anh muÓn tôi cänh giác, ÇŠ phòng Linston? Cäm Ön anh, nhÜng ngÜ©i Anh chúng tôi không phäi lúc nào cÛng muÓn c¡m dao vào lÜng tình ÇÎch cûa mình. Anh hoàn toàn không hi‹u Linston, anh ta không bao gi© hå thÃp nhân phÄm cûa mình b¢ng cách ÇÀu Ƕc kÈ khác. Anh ta låi hiŠn lành, m¶t con ruÒi cÛng không muÓn ÇÆp n»a là.- NhÜng Linston s¡p gi‰t ch‰t hàng ngàn con ong. Tôi xin hÕi anh m¶t câu, mÃy gi© anh ta ljn Çây Ç‹ diŒt t° ong?- ñúng chín gi© tÓi nay, nhÜng anh Poirot à...- Thôi, tôi có viŒc phäi Çi ngaœ Linston có dùng Cyanur hay không thì m¥c xác anh tå TÓi nay tôi së ljn, tôi rÃt thích xem diŒt t° ong. Ch¡c Çó là m¶t môn th‹ thao m§i cûa ngÜ©i Anh.Không Ç®i bån trä l©i, Poirot ÇÙng dÆy, nhanh nhËn Çi ra c°ng. Træng non vØa lên sau r¥ng cây xå Tr©i trong và mát. Poirot ti‰p tøc Çi vŠ phía cuÓi làng, không khí ª Çây thÆt trong lành. Ông ÇÜa tay xem ÇÒng hÒ. Còn s§m quá. Ông bܧc vào m¶t quán nhÕ g†i m¶t chén xúp nhË.Vài phút trܧc chín gi©, Poirot Çã có m¥t trܧc ngôi biŒt th¿ cûa Harisson. Ông thÃy m¶t thanh niên ÇÄy cánh c°ng sÖn tr¡ng bܧc ra ngoài, Çó là Linston. Anh ta cÛng vØa nhÆn ra Poirot:- Chào ông. Ông Çi Çâu th‰ này?- Chào anh bån trÈ. Tôi ljn xem anh diŒt t° ong Çây. Sao, anh diŒt xong rÒi à?- DiŒt cái gì? Ông nói tôi chä hi‹u gì cä. Ông Harisson nh¡n tôi ljn có chút viŒc, th‰ thôi. Chào ông nhé.Linston v¶i vã Çi ngaœ Poirot nhìn theo chép miŒng:- Anh ta ÇËp trai nhÜng có vÈ nhu nhÜ®c.Poirot bܧc vào, bæng qua nh»ng khóm hÒng và b¡t g¥p Harisson Çang ngÒi im nhÜ pho tÜ®ng, cånh chi‰c bàn dܧi mái hiên. Ông chä thèm nhìn låi khi Poirot ljn gÀn:- Anh vÅn bình yên chÙ?Không nghe trä l©i Poirot hÕi ti‰p:- Anh không cäm thÃy khó chÎu chÙ?Harisson g¡t:- Anh nói v§ vÄn gì th‰? Sao låi khó chÎu? Khó chÎu vì cái gì?Poirot chÆm rãi:- Khó chÎu vì gói carbonat mà tôi Çã nhét vào túi áo anh lúc nãy Çó.Harisson ÇÙng bÆt lên:- Anh nói sao? Anh chÖi trò gì v§i tôi th‰?Nhìn nét m¥t bàng hoàng cûa Harisson, Poirot tØ tÓn:- Anh bi‰t không, vì Ön nghïa, m¶t tên móc túi chuyên nghiŒp Çã dåy cho tôi thành thåo m¶t món nghŠ. ñó là biŒt tài th†c tay vào túi bÃt cÙ ai mà ngÜ©i

Çó không hŠ hay bi‰t. Tôi có th‹ lÃy ÇÒ vÆt trong túi ngÜ©i ÇÓi diŒn rÒi thay vào Çó m¶t thÙ khác rÃt dÍ dàng.Poirot lÃy ra khÕi túi mình gói nylon chÙa m¶t ít tinh th‹ tr¡ng, ng¡m nhìn và lÄm bÄm:- Rõ ràng, mang Cyanur theo cách này là thi‰u khôn ngoan.Ông låi lÃy trong túi ra m¶t chai nܧc nhÕ, hòa m¶t ít Cyanur vào rÒi l¡c månh, xong ti‰n vŠ phía chåc cây có t° ong vò vë, Ç° nܧc vào t° rÒi lùi låi ch© k‰t quä. Vài con ong trª vŠ, vØa chåm ljn t°, b‡ng co giÆt và læn quay ra ch‰t. Poirot l¡c ÇÀu rÒi quay trª låi, nói v§i Harisson:- Ch‰t nhanh thÆt.NhÜ vØa qua cÖn choáng, Harisson hét lên:- Hãy nói Çi, anh Çã bi‰t ÇÜ®c ÇiŠu gì?- NhÜ tôi Çã nói, tôi thÃy tên cûa Linston trong s° ghi chÃt Ƕc ª cºa hàng. NhÜng có ÇiŠu tôi không nói v§i anh là sau Çó tôi Çã g¥p Linston, Linston nói chính anh Çã nh© anh ta mua Cyanur Ç‹ diŒt ong. Tôi hÖi ngåc nhiên vì tôi bi‰t anh luôn phän ÇÓi viŒc dùng Cyanur, vì chÃt này quá nguy hi‹m. Khi Çó, tôi cÛng Çã ÇÜ®c chÙng ki‰n cänh âu y‰m gi»a Molly và Linston, chÙng tÕ h† Çã làm lành v§i nhau. Có th‹ Molly nhÆn l©i lÃy anh trong m¶t cÖn bÓc ÇÒng vì giÆn Linston mà thôi.NgØng m¶t lát, Poirot nói ti‰p:- Tôi còn bi‰t m¶t ÇiŠu n»a, cæn bŒnh nan y cûa anh... bác sÏ Çã bó tay rÒi, phäi không?- Vâng, tôi chÌ còn sÓng hai tháng n»a.- Harisson, tôi Çã džc ÇÜ®c trong m¡t anh s¿ hÆn thù. Hôm nay, Çi qua vùng này, tình c© tôi thÃy tên Linston trong s° hiŒu thuÓc, tôi Çã tìm g¥p anh ta trܧc khi ljn thæm anh. Tôi Çã lÆp mÜu lØa anh, anh chÓi là không bäo Linston mua Cyanur, nói Çúng ra là anh giä b¶ ngåc nhiên. ñÀu tiên, viŒc tôi ljn thæm làm anh mÃt phÜÖng hܧng, sau Çó anh l®i døng tôi Ç‹ phøc vø š ÇÒ cûa anh. Tôi låi bi‰t qua Linston r¢ng, anh nh¡n anh ta ljn lúc tám rÜ«i, vÆy mà anh låi nói v§i tôi là chín gi©. Anh hy v†ng khi tôi ljn thì âm mÜu Çã hoàn thành rÒi, phäi không?- Âm mÜu gì?- Anh t¿ tº b¢ng chính Cyanur anh Ç‹ trong túi áo. Cái ch‰t cûa anh nhanh và dÍ nhÜng cái ch‰t mà anh ÇÎnh dành cho Linston là cái ch‰t kh° nhøc trong tù. Anh ta có tên trong s° mua thuÓc Ƕc, ljn thæm anh, và sau Çó anh ch‰t Ƕt ng¶t, ly nܧc anh uÓng có Cyanur, th‰ là Linston ÇŠn mång, hånh phúc tan v«, phäi chæng Çó là k‰ hoåch cûa anh?Harisson nói nhÜ khóc:- Hãy Ç‹ cho tôi ch‰t, tåi sao anh låi Çánh tráo gói Cyanur cûa tôi?- ñó là trách nhiŒm, là lÜÖng tâm nghŠ nghiŒp cûa tôi. Ngoài ra, còn m¶t lš do n»a. Tôi rÃt quš m‰n anh. Hãy nghe tôi. BŒnh anh không th‹ qua khÕi, ngÜ©i con gái anh yêu cÛng tØ bÕ anh, nhÜng vì lòng h©n ghen ích k› mà håi ngÜ©i lÜÖng thiŒn. Bän chÃt anh không ác nhÜ th‰. Nói Çi anh, anh thÃy nhË nhõm hay lÃy làm ti‰c khi tôi có m¥t lúc này?Im l¥ng m¶t lát, Harisson n¡m ch¥t bàn tay Poirot, Çôi m¡t sáng lên ánh t¿ hào vì Çã chi‰n th¡ng ÇÜ®c lòng ghen tÎ nhÕ nhen cûa mình:- Poirot Öi, anh ljn thÆt Çúng lúc!

=END=

**********************************