Нартекс. Byzantina Ukrainensis. Т. 2. 2013

P:

60- . . .

P:

60-. . .

94(4)"0375/1492" 63.3(0)4P 69P: 60- . . . // . ByzantinaUkrainensis. . 2. : , 2013. 596 .ISBN 978-966-372-490-4.

: (. . ), , ()

. . , , (). . , , ()

. . , , (). . , - ()

. . , (). . , - ()

. . , (). . , , ()

:. . , , , ()

(. . ), , - ()

(. . ), , - . . ()

(. . ), , -- , ()

. . , , , . ()

. . , , (). . , , ()

. . , , , . ()

. . , , (). . , , (). . , , ()

:. . , , . . , ,

. .

:, 61077, , , 4,

. . , .. (057) 707-53-37; e-mail: [email protected]

( )

- ()

94(4)"0375/1492" 63.3(0)4

, 2013 . . , 2013

, 2013 - (), 2013ISBN 978-966-372-490-4

: 60- . . (. . ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

. ., . . (-)Miles et scriptor rerum: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

. . () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

. . (), . . () , , De administrando imperio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

. . () . . . . . . . . . . . . . . . 71

. . () castella tumultaria - IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

. . () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

. . () 860 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

6 . . ()- : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

. ., . . (). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

. . () - XXV . . . . . . . . . . . . 170

. . () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

. . () : (XIX XX .) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

. . () III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

. . () XII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

. . () imago Trinitatis . ( ) . . . 269

. . () : ? . . . . . . . . . . . . . 281

. . () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288

. . (), . . () XXII .: ( 1833 .) . . . . . . . . . . . . . . . 295

7 . . () ? - . . . . . . . . . . . . . 310

. . () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329

. . ()En pragmati. IVIX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340

. . () . . . . . . 358

. . () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368

, . () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381

. . () . . . . . . . . . . . 392

. . () . . . . . . . . . . . .413

. . () - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418

. () V . . , ( ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426

. . () (-)- . . . . . . . . . . . . . . . 440

8 . . () : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462

. . () - . . . . . . . 474

. . ( . . ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503

Treadgold W. T. The Early Byzantine Historians. Palgrave Macmillan, 2010.XVII, 431 p. (. . , . . ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527

. ., . . () , 20092011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531

- (910 2012 .) (. . , . . ) . . . . . . 580

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592

: 60- . .

18 1953 . . , , , - ,

.

, , , . , (1927 .), , , - . , (1929 .), - . 3 - , , , .

. , 1969 .

10 . .

, , , . , , - . , , , , , , , , . - , - . . . .

. . - ( - ). - : , - . . , . . . - . , - - . . . , , - IX ., - , -- , , . . .

1971 . . . - . . . : - . . . , . . . -, . . . , ,. . . , ,. . . . - , . . , , -, , , - .

. . . . . , , ,

11 : 60- . .

, . . - . . , - , - (. . , 19711973, 1975 ., . . , 1974 .), - IV (. . , 1974 .) (. . , 1972 .).

- . . , IVI . . . . -, . - , - . . . . , , - .

. . () - . , 1974 .

12 . .

.

, , 19761979 . . . . . , 30 -. - . . . , 1978 . - . 19791980 - , , 1982 . . 1986 . , 1988 . .

2000 . . . - . . . 2002 . , 17 2007 . - . 20092010 , . 2010 . . . -

. . . . . 2010 .

13 : 60- . .

. . . 29 2011 . 206- .

, - , . . -. 1982 . . . - . . - I . . . V . . .. , . . . -. - , . . . , - . . . . . , , .

1981 . - , 1963 .

. . ( ) . 1981 .

14 . .

. . . . . , - . . , - 1986 . . . , 1993 . . . - , 80- . , - IVIX . . . - , . . .

23 1998 . . . . -. -: . . . , ( -- ) . . . - ,

. : . . , . . , . . ,

. . , . . , . . . 1998 .

15 : 60- . .

, , . - . . . . 2000 . - , - . , - , - .

. . , - , , -, , ,, . - , - , - . 2013 . , - .

. . -, , , . - , , , , . , -, . , - (-, ) . , , , , , , .

, , ... , . . , ., , , . , . ,

16 . .

, . , !

, , ... . , . , , -. , , , , , , , , . .... , , , ..., , .

, , - . . - , - , -1, -. , - . , - , , - , , - . , - .

. . , , - , , . , , . 19982000 . . . . 1999 . -- , -

17 : 60- . .

- , - . 10 1999 .. . . . 64. 051. 10 - - , 2006 . - . 26. 234. 01 - 07.00.04 07.00.09 . 2007 . . . - , 2009 . - . . . , .

1987 1990 . . . - , - , (IX ) , -.

. : . . , . , ,. . ( ), . . ( ). , 1997 .

18 . .

- , . . .

1996 . . . , . . . , , , 0,5 , - . - . , , , - . . - tegula laconica. IIIII ., ,, , . .

. . , - . . . . ( . . ) - . . , -. . . , - . - , . . 1990 ., . - - , . , - , , , - , .

2001 ., . . , - . . - . - . . , . . . . , - , . . ,

19 : 60- . .

. . , 2009 . - , - - . . . . , . . , - .

- . ( . . ), - 1188 . , - ( . . ), - (. ), - (. . , . . ). , - ( . . , . . ), - ( - . . ), - ( . . ), 7 - ( . . ), ( . . ), - .

. . - VIIX . , . , 19- -, , . - 20012003 . , . -, XIII . - 2,3 , 1,98 0,65 . , - , - . . - , - . , , XIII ., .

VIIX . 20012002 . - , . 20022003 . , , VIIX . , XIII ., , ,

20 . .

. , - 0,5 , - . IX . , VIIX ., 2007 ., . XIII . , - , . - 1520 . , , , -- . , , - 2070- . VII . , , . , , IX . , VII .

, 20042006 ., . . , XXI . . . . XXI . 13,2 - , XXI . -, -. 18,0 6,60 , 118,8 2. () 31 2, , , 22 2, , , 23 2. , -, , . . , , , , opus mixtum.

2006 . . - . . (, -) VII ., , , - . , , , - , .

. . , - 4050- . IX ., -

21 : 60- . .

, , -. . - , , IX ., XXI . , 2004 . , - , , .

2009 . . . , . . -.

- - . 1980 . . - 12 , , , , , XXV ., , - VIIIX : , , , -- , , 2006 . . . . ( . . ) . . . ( - ), - , - (, , , - , - , , , ).

, - . . - . ( . . . . ). . - . , , . , . . . . . - ,

22 . .

- , . , . , , , - .

. . , - . . - , , - , - - . 1990 . (, ), .

1991 . . . - ( ) , 20012009 . -- , , -, , -, , . - , , - , , -. , ,, , , , - .

, 1984 ., . . ( . . ) - ( 1988 .) ( 1996 .). 1994 .. . , 2001 . - - , - , , , ,, -, . - - , - , .

23 : 60- . .

- - , . 20012003, 20082009,20102013 . - . . - . - -, , - , , , -, , , , .

. . (. . , . . -, . . , . . , . . ) - , , - , , , , , , , , , , - . . . - . . , - 2010 . ( ), - .

-, , - . -, , - , . VI I . . . ., I . . . VI . . ., - . - , 2005 . . 200- , , , - , VIX . ,

24 . .

, - , .

. . 300 , , - , , , 1978 2013 ., 11 : - I . . . V . . . (1989 .; . . -), IVIX : . - (1998 .; 2001 . 2- ., . .), (2000 ., 2001 ., 2006 .; . . . . ); . (2003 .; . . . . ), - I . . . VI . . . (2003 .; ); Crimean Chersonesos. City, Chora, Museum, and Environs (2003 .; ); . -, , (2006 .; ); - : (2005 .; . . ); ( VI - .). (2005 .); . (2012 .; . . ); (2012 .; - . . , . . , . . , . . -). - , , .

- , , . - , (, ), , ( ), - (), (), - (, , ), (), - (), - (-, ), (), (), (). 20112012 . - . Byzantina Ukrainensis, . - . . , - - , . -

25 : 60- . .

, , - . . . . , , , - . . , -- . . , . . , , . . .

. . , , , (. . , . . -, . . , . . , . . , . . ,. . , . . , . . .), . . , .

. . - . 1981 . - . . I . . . V . . .. 1981, 1985, 1987, 1995 . - , . 1987 . - . - 1999 . III , 2002 . I . 2003 . . 2005 . , - 200- ( 22 20 2005 .). 2007 . - .

2011 . . . , ( ) . XII - - . . . . II . , 7 2012 . . , - (), , . . .

26 . .

- .

, - - , , , , . , 40- . XIX . , . . . - , , - . XVIII, XX,XXI , , -, , , - , .

. .

. . . 2012 .

. . , . .

MILES ET SCRIPTOR RERUM:

, - . . . , , - , , Notitia Dignitatum. , , , , : -, , -, . , 1. IV ., -, , - , , - 2.

, - IV . Res gestae - . . - IV . : , , 3. - -.

, , - . , (Amm., XXXI, 16, 9)4 , , , ,, , , , - .

28 . . , . .

333 . -, , 353 ., , , - (Amm., XVI, 10, 21)5, - 20 . . , --6.

, . (Amm., XIX, 8, 6)7. - - (Amm., XV, 5, 22)8. , , 9. - , ,, . , (comes Orientis(( ) , -s 10.

protectores domestici 350 . (Amm., XIV, 9, 1;XI, 5, 22; XVI, 10, 21) -. 356/7 ., , (Amm., XVI, 2, 8). -, - , . 357 . , (Amm., XVI, 10, 21; XVIII, 8, 11). 363 . - , (Amm., XXIV, 1, 5). , , . 80- , - . , 383 397 11., 390 . - , - , 391 .12.

, - Res Gestae, . , , 13.

, , . , - , - XIX .14, , Res Gestae, , 15.

29Miles et scriptor rerum: ...

. . . 16; 32 , . . -, . , , , . - , , . . - , .

, , : - . , .

, . . , - . -, , Res Gestae. - , , , IV , 17.

, - , . . . -, -, . -, , -- III . , .

, . , (Aurel. Vict., De aes., 11, 1213). , , , - , - , , - .

, . . , , 18. , - , - . - . , , , 19. , , , - . , - . , , - , , - . , - , ,

30 . . , . .

, , -; , , - , (Amm., XIV, 6); , ,, (Amm., XXVIII, 627). , , , . , , - 20.

,-, . , , - 21. , Res Gestae - 22 .

, . . . Res Gestae , -, 23. . , - , , , .

31 ; 18 ( XIV XXXI). , ; 25 (353378 .). , 13 96 . 352 . , , - Res Gestae, , , IV , , .

, , - , , , , , . - . , - , . , - . . , , , - , . . . , - , , , - . , .


, 24, - 25.

. , , - , . (Amm., XV, 1, 1; 9, 6; XXII, 8, 1)26. , (Amm., XVI, 7, 8)27. , , . , - 28.

, , , , 29. , , , , , - (Amm., XVII, 14, 3; XVIII, 6, 17). , , - , . , - (Amm., XVIII, 6, 18; 19).

Res Gestae - (Amm., XVI, 7, 8; XXVIII, 1, 15)30. , - (tabularii principis publicii).

, - , -. - , 31. , 32. , - .

, - 33. -, . :

1) ;2) ; ,

, , , -, , , , Res Gestae. : -, -, ; -, , , 34.

32 . . , . .

, . . . . - , , , , , , -, 35.

, Res gestae, - . , -, , -, . , , .

, , - . . -, Res gestae, IV ., , , , , 36 . - ,, , - , 37. - , , , -, 38. -, -, , , - , . , 39.

, , - , -, . , , - , , . . , , Res gestae, - 40. ... , , - ...41. - , . - , (XIX, 2, 3) , ut retullimus sqepe ( ) , , , , . - , 42.


. , Res gestae: - , . , , , 363 ...43.

, - . , , , , , . -, , , - ., , , , Notitia Dignitatum . , (Amm., XXV, 6, 3; XXVI, 7, 13;XXVII, 8, 7), , - (Amm., XXVI, 7, 17); Notitia auxilia palatina44. Preventores , Notitia, milites (ND, Oc., XL, 19). , : 374 . , , , - (Amm., XXX, 1, 7).

Numerus (Amm., XXVI, 5, 3;XXVII, 10, 6)45, (Amm., XXIX, 3, 7), (Amm., XXIV, 4, 23;XXV, 10, 9; XXVII, 8, 7)46 (Amm., XXV, 1, 7)47. . manipulus, centuria cohors, -, , , .

turma (Amm., XVI, 12, 7; XVIII, 6, 16;9, 4). , - (Amm., XV, 4, 9) (Amm., XXIII, 3, 4; XXV, 1, 4). , , (Amm., XXVI, 7, 9)48.

, , -- , auxilia milites auxiliarii. , Res Gestae , - : - (Amm., XVIII, 2, 6)49. , -, , , . , . , (barbara feritas)ss(Amm., XX, 4, 6) , .

34 . . , . .

-, ? , , , ?

, , , , . , , , -. - , , .

50 (Amm., XV, 5, 22) -. , -, : , Lanciarii seniores (ILS(( , 2788). , , -, .

. Res Gestae , (Amm., XXIII, 3, 4). , , - , 51. - , , , .

. , - , 52. (359 .), - II (Amm., XVIII, 6, 2023). . , - , , 53. , - - , , . , . - - , emissarii (Amm., XVI, 9, 3), speculatores (Amm., XXVI, 6, 5). . ,, , , - (Amm., XV, 5, 21), 54. : , ,


, , , -- , - .

, - , .

, , - ? : 10 . Res Gestae - , . , , . , , - , 55. - : , , . , - , , . , . , , , , , . , , , - , , , 56.

, - , , . , , , - 57.

. . : , - , , , - , - , IV .58. - , . , - ( (( ).

, , - , - - 59.

, III - IV . , , , ,

36 . . , . .

. -, , . armatus , , , 60. 61, , .

, , - , (Amm. XVI, 12, 20; Veg., II, 2; 15). - , , armatus - , , . , , - 62.

. . . .

, cohortesarmatae (Amm., XX, 5, 1; XXIV, 4, 18; XXV, 1, 16). armatae , , - . , , - , , , , 63. II (357 .).


: , ..., (Amm., XVI, 10, 8).

-, , , , Res Gestae, , , . , , . - . , , , , , , - , , Notitia Dignitatum, -, (ND, Or., V, 67; VIII, 54, IX, 49)64., , , IV .

, , . Notitia Dignitatum. VII , , - , (magister equitum Galliarum(( ), -, , , - I65. , , , . , . - , , Notitia, - , (intra Italiam) (. . 1).

1. VII Notitia Dignitatum

NOTITIA DIGNITATUM, OC., VII , /

3 IOVIANI SENIORES LEGIO PALATINA IOVIANI

4 HERCULIANI SENIORES LEGIO PALATINA HERCULIANI

5 DIVITENSES SENIORES LEGIO PALATINA DIVITENSES

6 TUNGRECANISENIORES LEGIO PALATINA TUNGRICANI IUNIORES

7 PANNONICIANI SENIORES LEGIO PALATINA MOESIACI

8 MOESIACI SENIORES LEGIO PALATINA MOESIACI

Armati .

. . .

38 . . , . .

NOTITIA DIGNITATUM, OC., VII , /

9 CORNUTI SENIORES LEGIO PALATINA CORNUTI

10 BRACHIATI SENIORES AUXILIA PALATINA BRACHIATI

11 PETULANTES SENIORES AUXILIA PALATINA PETULANTES

12 CELTAE SENIORES AUXILIA PALATINA CELTAE

13 HERULI SENIORES AUXILIA PALATINA HERULI

14 BATAVI SENIORES AUXILIA PALATINA BATAVI

15 MATTIACI SENIORES AUXILIA PALATINA ------------------------------

16 IOVII SENIORES AUXILIA PALATINA IOVII

17 VICTORES SENIORES AUXILIA PALATINA VICTORES

32 REGII LEGIO COMITATENSIS REGII

--------------------------------- --------------------------------- --------------------------------- PRIMANI

--------------------------------- -------------------------------- --------------------------------- ASCARII

, Primani, - Moesiaci Ascarii, , , . - , Notitia:-, , Regii66, ; -, . -, - , IV - . , auxilia67; Notitia , ( , . .). . -, - 68.

, - . . , , Regii, seniores. - , , . , . , Tungricani iuniores(Amm., XXVI, 6, 12), Tungricani (Amm., XXVII, 1, 2). No-titia . , - . , , , - seniores iuniores.

. Notitia . , , ,

. 1


Moesiaci iuniores, VII - Notitia, , , . , , , , - , , iuniores, seniores. , , - Moesiaci seniores Notitia Pannoniciani seniores. -, : - (Pannonica(( ) (Moesiaca(( ) (Amm., XXIX, 6, 13)69, 373 . . Notitia . , - , Pannoniciani seniores Moesiaci seniores. , (Amm., XX, 1, 3)70, Pannonicianiseniores Moesiaci seniores.

, , , - 360 .(Amm., XX, 4, 23). , , . , - .

, - . - , - . - . -, , , . , , , 71. , , - . , -, , ,, , .

, , - 9 : 4 , 3 - 2 (Iul., Ad Ath., 280cd)72. , - . , , (, , ), , , - (Amm., XX, 4, 23)73. , ,

40 . . , . .

( (( ), - (Zos., III, 8, 34)74.

, . 75, .. , - , , , . - . , - () , .

, . , - , , - 360 . , 2- - (Amm., XVIII, 8, 2)76, (359 .) , . . (Amm., XXI, 5, 6), (Soz., V, 1, 3), 360 . - - 77.

, . . - , , , , . , . 78, Notitia Dignitatum, 79. , , -. , , 80.

. , , , - . , , , , - .

. , -. , , . , - , (Zos., III, 8, 34). , , , - . , , , , 81.


, ?

, , , - . , ex numeris aliis ( ). - , Res Gestae, numeri , -, , 82. . , numeri alii , -83. , - , (, ) 84. -, 300 .

. , - auxiliariis () trecentenis ( )85. , auxiliarius, , auxili ( ), - , , 300 , .

, - . , auxiliariis trecentenis, , , - de Scutariis autem et Gentilibus86.

, , , -, , - 300 , , , -. auxiliariis trecentenis, , - de Scutariis autem et Gentilibus, , , 87.

, , super r de ()88, 89. . 90, , , , , - (, , ), , super , , .

, , , , , - -. , auxiliariis trecenteniis - . , ,

42 . . , . .

, , 91. - (numeri alii(( ), , , , - . : , , 300 500 92, 300 . , , , - , . . .

, , , - , . , - , - , 6 , , , Notitia Dignitatum, - uxilia ( , , (Amm., X, 4, 2; 5, 9; I; 3, 2; XVI, 12, 45; XX, 1, 3; 4, 2; XV, 5, 30;XVI, 12, 43; 11, 9); 3 : (Amm., XVI, 12, 49) (numeri(( ) (Amm., X, 1, 3), .

, . . , , , Regii EmesensiIudaei, . , , 93. , , , 306 . , 94.

, Notitia Dignitatum, , - . , , , , - , . -, , , 357 . , , . , , , . , , , . , , Notitia Dignitatum: , - .

, . , - 3 7 . , 357 .


6 4 , - . -, , 360 . , (, ). . , , , , , .

, - : 4 - ( ), , 4- (Aeruli et Batavi((cumque Petulantibus Celtae); 3 (ee ) 300 (ex numeris aliis trecenteni(( ), 3- ; , ( ) 2 - , (de Scutariis((autem et Gentilibus).s

, - - . , , , . (Amm., I, 16, 9)95. , - , , - , 96. , - , . , . - , . , - . , .

-, , , . - , miles (), , , , , - .

, -, , - , - ,

44 . . , . .

- IV ., 97.

1 Le Bohec Y. Larme Romaine sous le Bas-Empire. Paris, 2006. P. 11.2 . P. 124.3 . . : - . C, 2004. . 7.4 Miles quondam Graecus.5 ...Adulescentes eum sequi iubemur.6 Seyfarth W. Einfhrung // Ammianus Marcellinus. Rmische Geschichte. Darmstadt, 1968. S. 1.7 ...Iam superarer ut insuetus ingenuus ( , - (. . . . . ).8 Tribunis et protectoribus domesticis decem, ut postularat, ad iuvandas necessitates publicas eiconiunctis. inter quos ego quoque eram cum Veriniano collega ( - - . (. . . . . -).9 Trombley F. Ammianus Marcellinus on fourth-century warfare: a protectors approach to historicalnarrative // Late Roman World and Its Historian: Interpreting Ammianus Marcellinus. London; New-York, 1999. P. 1718.10 Thompson E. A. The Historical Work of Ammianus Marcellinus. London, 1947. P. 2.11 . . . . // . - . ., 1994. . 5.12 . . 19.13 . . // . 1959. 4. . 45; . . // . 1968. . 28. . 39.14 Wilffl in E. Stilistische Nachahmer des Tacitus // Philologus. 1870. 19. . 557560; Wirz H.HHAmmianus Beziehungen zu seinen Vorbildern Cicero, Sallustius, Livius, Tacitus // Philologus. 1877. 35. . 627636.15 Wilshire L. E. Did Ammianus Marcellinus Write a Continuation of Tacitus? // The Classical Jour-nal. 1973. Vol. 68 (3). P. 222.16 Fletcher G. B. A. Stylistic borrowings and parallels in Ammianus Marcellinus // Revue de philologiede litterature et dbistorie anciennes. 1937. . 378395.17 Wilshire L. E. Op. cit. P. 221.18 Ibid. P. 222.19 , , (Amm., XXII, 7, 6:XXVII, 3, 3; XXVII, 9, 8).20 Wilshire L. E. Op. cit. P. 224; . . // . 1968. . 28. . 47.21 . . // . 1959. 4. . 49.22 Wilshire L. E. Op. cit. P. 225.23 Fornara C. W. Studies in Ammianus Marcellinus: II: Ammianus Knowledge and Use of Greek and WWLatin Literature // Historia: Zeitschrift fr Alte Geschichte. 1992. 41 (4). P. 433 et sq.24 Crump G. A. Ammianus Marcellinus and the Late Roman Army // Historia. 1973. 22. P. 102103.25 . . // . 1959. 4. . 42: ... , . , .


26 . . : // . 2008. 4. . 135.27 ...ntiquitates replicando conplures invenire non potui.28 . . 4 . . 2. ,1994. C. 191.29 . . . . . 135; 137, . 30.30 . . 137.31 Liebeschuetz J. H. W. G. Pagan historiography and the decline of the Empire // Greek and RomanHistoriography in Late Antiquity: Forth to Sixth Century A.D. Leiden, 2003. P. 188.32 Ibid. P. 187-188.33 Ibid. P. 184-185.34 Ibid. P. 188.35 Ibid.36 Mller A. Militaria aus Ammianus Marcellinus // Philologus. 1905. 64. S. 573 et sq.37 Sabbah G. Larme romaine de Diocltien Valentinien I. Les sources littraires // Larme romainede Diocltien Valentinien I. Actes du Congrs de Lyon (1214 septembre 2002). Lyon, 2004. . 38.38 OBrien P. Ammianus Epicus: Virgilian Allusion in the Res Gestae // Phoenix. 2006. 60 (3/4). PP. 275, note 3.39 , . - , , , - ; , . , - , . , , . , , -, . , , , , (Amm., XXIII, 4, 89; . . . . . ). - - . , , -, (Amm., XXIV, 2, 18; 19). , . : -, , , ?40 . // Para bellum. -- . 2008. 29. . 6.41 . . 17.42 . . 15-16.43 . // Para bellum. -- . 2008. 30. . 49.44 Iovii: ND, Or., XXXIX. 21; Oc., V, 23=168=VII, 16; V, 36=184=VII, 42; Oc., V, 64=212=VII, 76;Victores: ND, Or., XXXIX. 21; O., V, 22=63; 18; O., VII, 17, V, 37=185=VII, 126).45 Amm., XXVI, 5, 3: militaris partiti numeri; XXVII, 10, 6: cum Illyriis et Italicis numeris.46 Amm., XXIV, 4, 23: Exsuperius de Victorum numero miles; XXV, 10, 9: Erulorum e numeromiles... XXVII, 8, 7: Cum consecuti Batavi venissent et Heruli Ioviique et Victores, fi dentes viribusnumeri....47 Tertiacorum equestris numerus.48 ...Concitatae equitum peditumque turmae.49 ...uxiliarii milites semper munia spernentes huius modi.50 . . - IV . . // . . . 276. . 2. . . 49 ( ). . 111. - XVIII ., ,

46 . . , . .

, . - . . : ,domestici i protectores, - , , IVV .; - , , , - ... , , , , , , . VI . - - , . , , : , , - , . , . (Procop., HA, XXIV, 2425; . . . ).51 Austin N. J. E. Ammianus on Warfare: An Investigation into Ammianuss Military Knowledge. Bruxelles, 1979. P. 1217.52 Ibid. P. 1314.53 Ibid. P. 14.54 Ibid. P. 14.55 Vogler Ch. Les offi ciers de larme romaine dans loeuvre dAmmien Marcellin // La hirarchie(Rangordnung) de larme romaine sous le Haut Empire. Actes du Congrs de Lyon (1518 septembre1994. Paris, 1995. P. 389.56 , , (Ioh. Lyd., Demagistrat., I, 47).57 Le Bohec Y. Op. cit. P. 67.58 . . - IV - . . // . . . 276. . 2. . . 49 ( -). . 38 .59 Le Bohec Y. Op. cit. P. 12.60 ...rmatos si latine loqui volumes, quos appellare vere possumus? Opinor eos qui scutis telisqueparati ornatique sunt (Cicero, Cecina, 60).61 Janniard S. Armati, scutati et la categorisation des troupes dans lAntiquit tardive // Larme romaine deDiocltien Valentinien I. Actes du Congrs de Lyon (1214 septembre 2002). Lyon, 2004. . 390.62 Ibid. P. 392.63 Ibid. P. 391.64 In numeris militat.65 Brachiati iuniores Batavi iuniores, , , - , .66 . .67 : (Amm., XXIX, 6, 13) (Amm., XXVI, 6, 12; XXVII, 1, 2), (Amm., XXXI, 18, 8); (Amm., XXII, 3, 2;XXV, 6, 2). : (Amm., XVIII, 9, 3;ND, Or., XXXIX, 21; Oc., XXXVII, 18; Or., XL, 19). (Amm., XVI, 12, 45; XX, 1, 3;4, 2; XXVII, 1, 26) (Amm., , 4, 2; 5, 9; I; 3, 2; XXII, 12, 6; XXXI, 10, 4), (Amm., XV, 5, 30; XVI, 12, 43; 11, 9), (Amm., XXV, 6, 3;XXVI, 7, 13; XXVII, 8, 7). ., , - (. 350 .) (Amm., XVIII, 9) 359 . ; (360 .) (Amm., , 4, 2), - 378 . (Amm., XXXI, 10, 4).68 .: . . IV ( ). , 2011. C. 240241.


69 Legiones motae sunt duae, Pannonica et Moesiaca.70 Numerisque Moesiacorum duobus.71 Paschoud F. Notes // Zosime. Histoire nouvelle. En 3 t. T. II Paris, 1979. P. 84.FF72 , .73 ...Decentium tribunum et notarium misit auxiliares milites exinde protinus abstracturum Aerulos et Batavos cumque Petulantibus Celtas et lectos ex numeris aliis trecentenos, hac specie iussos adcelera-re, ut adesse possint armis primo vere movendis in Parthos. Et super auxiliariis quidem et trecenteniscogendis ocius profi cisci Lupicinus conventus est solus, transisse ad Brittannias nondum conpertus,de Scutariis autem et Gentilibus excerpere quemque promptissimum et ipseperducere Sintula iubetur Caesaris stabuli tunc tribunus.74 ... ....75 . : Paschoud F. Op. cit. P. 84.FF76 Namque duarum turmarum equites circiter septingenti ad subsidium Mesopotamiae recens exIllyrico missi.77 Paschoud F. Op. cit. P. 84.FF78 Ibid. P. 8485.79 Batuai seniores (vexillatio Palatina in Gallia(( ): Oc., VI, 5 = 47=VII, 167; iuniores (id.): Oc. VI,9=51=VII, 169.80 : - . , , , (Amm., XVI, 12, 4445).81 Paschoud F. Op. cit. P. 8485.FF82 Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus. T. XX Groningen,1987. P. 58.83 Ibid.84 . . ( 2) // - . . 2. 2010. . 4. C. 113.85 Et super auxiliariis quidem et trecentenis cogendis ( , ).86 Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus. T. XX Groningen, 1987. P. 59:Et super auxiliariis quidem et trecentenis cogendis ... de Scutariis autem et Gentilibus (, ... ).87 Et super auxiliariis quidem et trecentenis cogendis ocius profi cisci Lupicinus conventus est solus( , , , - ).88 ...; ....89 Sprachlicher und historischer Kommentar zu Ammianus Marcellinus XVI. Groningen, 1972. S. 40.90 Fornara C. W. Op. cit. P. 438.WW91 , - . , , , , - , , ,. ., , , . . (Zos., IV, 7, 1).92 . . IV ( ). , 2011. C. 142145.93 Zuckerman C. Les Barbares romains: au sujet de lorigines des auxilia ttrarchiques // Larmeromaine et les barbares du III au VI sicle. Mmoires publis par lAssociation franaise dArchologieMrovingienne 1993. 5 P. 19.94 Le Bohec Y. Op. cit. P. 61.95 ...Quos id, si libuerit, adgressuros, procudere linguas ad maiores moneo stilos.96 Crump G. A. Op. cit. P. 102103.97 Sabbah G. Op. cit. . 38; . . . . . 134; . . . . . 39.

. .

, . - . ( VII .)., , , . ( ---), , - . , VI .

, , - (Flavius Cresconius CorippusAfricanus Grammaticus) , , - , ( )1, . , . . , -, . . , , . . - - , . . . - , . . -2 , . . 3 . -- 10 . . 4.

- . - 5.

. , -6.

49

, , , ? , -, ,Pax Romana, , , 7.

, - . , , - . . ? - - , - - . , , 8. , -, : , , , , , - , - . , , .

, - , . , , , - , , -. , ( - ). : - -, , , . -, , I . - , , (Ioh. I. 106109) :

Extendens geminas partier cum lumine palmasAd caelum sic laetus ait: tibi Gloria simper,Summe dues, victos tandem post tempora PersasCernere quod merui nostril virtute Iohannis.

- . , - ,

50 . .

, cernere ... merui , 9.

, , - . , - , , (Ioh. I. 286305). , . - (), . , , . - (omnipotens) 10, (creator). , , - , (15), - V .11, I (I, 6566 133 .). - - : , arduus ... aether (Georgic. I.325) machine mundi (Lucret. V.95).

. . -, , , , . -, - . , , . , , . , , , , te principe princeps , - 12. - . , : sancte, favens, placidus, pius. - , 13. , , , , . , , , , . , - - , , .

, - , , , - . , , 14. ? , - . . -. Ioh. VI. 98103. -

51

- . templum, sacerdos, munus, libamen , - . , - , munus , summus sacerdos, , , munus more, , : Christoque ...sanxit, , munus - .

(Ioh. VIII. 318369) -, , . . , () , . . , , 5 : , -, munus, , , -, . - , , , , 15.

, , . - , , - . , -, , , , - , . , . favente deo (Ioh. III. 299), iracente deo (Ioh. III. 457). - . - , : , (Ioh. I. 151153).

: vana est hominum vigilantia certe / non vigilante deo (Ioh. VII. 3839)16. , , , :

Talibus orantis fl etus et verba receiptSuscipiens dominus: validis mitiscere ventisImperat... (Ioh. I. 310312).

, , , (Ioh. VII. 107108).

52 . .

, , , . , - 17. - , , -, . , I . , , . , . 12 , , , . , , , , - . (tristis imago) (Ioh. I. 243), , , - . ( , ) . cognate tenebris (Ioh. I. 244), , . , -, , (Ioh. I. 245). (Ioh. I. 251) . , , , (Ioh. I. 253) , , .

(Ioh. I. 259260). , . . -, (Ioh. I. 265) (Ioh. I. 266). - - , , (Ioh. VIII. 576). , , , -. , , - .

, , , ,, . , -, . - . , , placidus candidus. , . -, , , , .

- , - . - , , , . -

53

, , , . , - (Ioh. I. 336340). - ; - - 18 - . ut ferunt, ut aiunt, fertur , 19.

- - . (Ioh. I. 130), (Ioh. I. 259), (Ioh. II. 157), (Ioh. II. 418), - (Ioh. III. 324) (Ioh. VII. 70). , , , , - . , , -. , , - .

, , . , -, . , , (Ioh. Praef. 28, 37;I. 8; III. 334335). . - , (Ioh. III. 3637;V. 34; VIII. 136). - , , , , . , , , . , , , - 20.

, , , (Ioh. V. 395397), , . , , 21, - , -. , , -, ire sub umbras (Ioh. I. 488), annus/ miscuerat superis manes(Ioh. III. 347348) mittat ad umbras (Ioh. V. 264; VII. 429). , - , (Stygias undas: Ioh. I. 401), (Ioh. IV. 213) (Ioh. VI. 12),

54 . .

(, Aen. III, 215; IV. 660; VII. 773; IX. 91) .

, fatum,fortuna sors. - . , , -, . , . fatum? , -, . , , , 22, - (Ioh. III. 155). , , - . , -, .

. , , - , - . ,, . , , -, , . - - , - . , , ; - , , .

, , - . , , (, ). - . -. -, , , - (Ioh. III. 8485). , , , - . , , ,

55

(Ioh. VI. 147148), , , . , , , .

. , -, , , (Ioh. II. 109), , , (Ioh. II. 110111). , (Ioh. V. 39). , - (Ioh. V. 2227). , , - (Ioh. V. 495). , , , , , , , , - , , . , , magica arte, - , - .

: (Ioh. VIII. 305306) 23, , , . -, , , - , , - (Ioh. VIII. 308315).

, , , , - . , . (Ioh. III. 81) , , - (horrida sacra) (Ioh. III. 84), , vittata sacerdos () omnigenum pecus ( ) (Ioh. III. 87). . , , -: , (Ioh. III. 9293). , , , , , - . , , , (Ioh. III. 98). . , . , , , , (Ioh. III. 107140). - , .

56 . .

, (Ioh. III. 125126). (Ioh. III. 141) - , , , - .

, - (Ioh. VI. 145176). - . , , , . , - , . , , , . , , , , - , , , . , . , , , - (Ioh. VI. 177187).

, -, - ? -, , - . , , - , , - . , , , , , , , -, , - . ? - , , . - , . - - .

, , - : -, , - . - , , .

57

, - . , , - (Ioh. II. 111112). -, (Ioh. VI. 149150). , , - (Ioh. III. 125126).

- : , . - , (Ioh. I. 293300).

, - , , , .

1 . . // . . . . . 1 (96). . 17. ,2011. . 3337.2 . ., . ., . . (VVI .):[ ] // : 9 / ; - . . . . . .: , 1984. . 2. . 446449.3 . . IVX . // -. ., 1974. . 2476.4 Shea G. W. Introduction // The Iohannis or De Bellis Libycis of Flavius Cresconius Corippus. Lewiston, 1998. P. 162.5 . . : // - . . . . . 19 (138). . 24. , 2012. . 2332. . : . . - // . 1952. . 5. . 1548.6 . . // . 2012. , 2012. . 199205.7 . Pro Lege Manilia, Vergil. Aen. 6.8 , , VI . .: Shea J. Introduction // The Poemsof Alcimus Ecditius Avitus. Tempe, Arisona, 1997.9 . Vergil. Aen. I, 93; , - , supplicatio Cic. Cat. III. 6. 15, , , Hor. Od. III. 26.36.10 (Aen. II. 689; IV. 206; V. 687; IX. 625 .).11 (X. Psalmi cum Odis / ed.A. Rahlfs. Gottingen, 1967). .: Charles R. H.The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament. Oxford, 1913. P. 612619.12 .: Hussey J. M.The Byzantine World. N.Y., 1961. P. 12. - .: Baynes N. H., Moss H. St. Byzantium. Oxford, 1948. P. 268269.

58 . .

13 - . . (De Patientia), (De Oratione), (Ad Novatianum).14 , , (VI. 212 .), (VIII. 280 .) .15 Peregrinatio Aetheriae,passim.16 126.17 , , . .: Euseb. Hist. Eccl. V. 16, 610. , - , . : ? (Vigiliae Christianae. 43. 1989. . 367).18 ., Ovid. Met. II, 1 ff.19 ., Verg. Aen. I. 15.20 , , II , .21 , tonans .22 fatum, , .: The Oxford Latin Dictionary. Oxf.,1982 (fatum: 6A).23 , , - , (10:114) , (1.155) .

. . , . .

, ,

DE ADMINISTRANDO IMPERIO

, . -, . , , - . . - - De administrando imperio ( ).

, 38 - : [], , -, . , , . , , -, , . , --. , , , ; , . , . , , , , , - - , . . , - ( ), , - . , , , . , , - -, - , , ...1.

60 . . , . .

, , -, 2.

, 39 , IX ., - , , : , - . , , , [-] . ,, , , . , . , - , . ( ), 3 . -, , , . : () , (), (), (), (), (), () ( )4. , - , .

40- - , : , - , . , 5.

, , , ., , . , -. , . -. - . , . . , , .

. . - , : , , 948 ., - 6.

8- : - - : , , , , , ,

61 , ...

, : , - , [] , , . 7 .

40- : , , . , , , - : , , , . , , , -, , , , , , , , , , . , , , , , . , , -, 8.

, - . , , . , -, .

1978 . . - , , : - , . , -, , , , 9.

, - . . - : , - . ; ( ), ; (-); - . , , , . , -. , . ... -, , -... , , . -, , , ...10. , , , - , , . : , ., , .

62 . . , . .

- 11, , 12, , , . , - . . . : -, , - , VI VII ., (, ) , -, , 13. . -, , , - , 14.

, -. . . : VI . ( VIVII ., IX ., XI ., XIXIV ., XIXIII .). - , - 15. , 16. (. magyar),r, 17.

., . , : - 18. . . -- (. szkely), yy 19. . . - , - -, (). , 20. . . , - , (), , - - . , - . , 21.

. . , , , X . , , 22. - - . . : , - , . , , [], -, , . [] . [] . [] -, [ ] [] [-

63 , ...

] [] .... [] [] , [] . , [] . [] [ ] , [] , 23 . - , . .

, - . , . , , - , : , , 24. , . , 25. . . , 26 . .

((( , ), (. kz). *atel ~ *etel, ( ), . , . , . . , . , . 27. , , , , 28.

, , ((( ), , - ((( ). - . : 1) (. -); 2) (. . ); 3) (. ); 4) (. ); 5) - (. ); 6) , (. )29. - , , . . -, , , 30 . , -.

((( ) -. , - . ., . .

64 . . , . .

: , , , ogus. , - . . -, , . ; liba . - , , . vorshud (), . , - 31 . . . , . , , , , .

- . . , , , , 32 . - , .

, - . , , , : ((( ), ( (( ), ((( ), 33, , - . 34 . , , , -, , : ((( ), ((( ), ( ), ((( ) ~ ((( ), ((( ) , , , 35. - , ? - - / -ia , - , , .

- , , -: .

-: . . , . lewada < c ( -). , . 36. -, puszta , , , , . mez .

, , -, . .

65 , ...

(XIII .), - . , , ( . , . .), . , 37.

. c 38. lingua franca , . - , - . , , , .

Levente (Levente(( , 10121046 1047, Vazula, ,. ) . levente , , ? , . . levente - : . levent ( (( ), (< . levante, , Levante ) > . , . . levente . legny , . , . 39.

(), 40 , , . . , , IX . 41,, , . - , (-) . , , . , - , ((( ) .

39 (. ), - : , . , , , [-] . , , , , . , . , , - . ( ), - 42.

66 . . , . .

. . , / (*Kapr), rr 43.. . - : ... ( , , , - - ), , - ( ). , - . , , , 44. , . kbor , 45.

- 38 : , , -, , , -...46. , VIII . . - , 752 ., 47. - ((( ) . , . - - VIII . - , . . - 48., .

, - , - - . , 752 . , , -, , .

- ((( )49, ., . , - 752 . , , . . , 50. . . , - - VIII . . - . , -

67 , ...

, , , 51.

. - , . -, . -, , asphales, , 52.

, , , , , - : szavatart , , , , . t . , , , , IX . h, .

-, . . , dnKh, , d b L* , - : , , ((( ) , ( ), 53. - , dnK h, lJ 54. , .

, gyula - , . - ll, ( ) ( - kuk4kk , g, l, y ). . () 55, ,. -. , , ,, ().

. gyula lJ (*ula, *l,*gla), a dnK (K knd). , gyula buyuruq WrIwB, , - gyula *gyla, *gyle, *gyila, *gyla dnK K RdnK . *K knd(r(( )r 56,. . , , . gyula.

gyula IXX ., , GestaHungarorum, Chronica picta, - (Tuhutum)57. Dyula .

, - Apulum (. Gyulafehrvr , . Alba Iulia). Gyula Jlius58, - , - Ceasar. .rr kaisar, . Keiser . (. cr). r gyula Jlius ,

68 . . , . .

Karl (.l Kroly59yy ) (742814) : . . , . krl > . kirly?

, -, dnK (K knd) e Cundu60 - : . #, . *kndz < -. *kuningaz (. konungr, . cynin, . Knig, .king)? , , , -. konung- *knd *knd:konung- > . *knnd- > *knd, ., *kndz, .r . knyv .

*, . * Karl, . . kirly , . , , -. - .

(* ) , -, . qala ( , -((, , , ), : -. ((( ), . qalaan , 61. l r [l/r] r l r - , , , ., , .

, , - , - , .

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . -. -.

69 , ...

1 . / . . . . . -. ., 1991. . 158161.2 . . . 161163.3 . . . 1621634 . . . 162163.5 . . . 166167.6 . . . 383.7 . . . 4445.8 . . . 166167.9 . // - . ., 1978. . 56.10 . . , , , - -. ., 1869. . 2627.11 . . , , , - -. . 25.12 . . . 158161.13 . . . ., 1997. . 130131.14 Rona-Tas A. Hungarians and Europe in the Early Middle Ages. An Introduction to Early HungarianHistory. Budapest, 1999. P. 282.15 . . 1. // . http://www.getsoch.net/istoricheskij-opyt-mezhetnicheskix-otnoshenij-na-evrazijskom-prostranstve/16 . . : // : . , , (, 24 1980 .). ., 1980.17 . . . 162163.18 . . , , , - -. ., 1869. . 25.19 . . , , , - -. . 26, 46.20 Vernadsky G. Ancient Russia. New Haven, 1943. P. 241242. 21 . . // -. ., 1989. . 1517.22 . . . , 1954. . 35.23 . . - 921922 . , 1956. . 139.24 . . - 921922 . . 130.25 - - , 1235 . // . . V. , 1863. . 9981002; . . XIIIXIV . // . . III. ., 1940. . 71112. 26 . . - . , 1999. . 108.27 . . ., 1989. . 154155, 388. . . - .-. atala ; , -, , (a , + tala ), .: . . . ., 1984. . 229.28 . . . 160161, 164165, 393.29 . . . 392, . 3; . : . 836889 . // . . VI. , 1998. . 667.30 . . - . . 108.31 Vernadsky G. Ancient Russia. P. 241242.32 . . . ., 1990. . 206.

70 . . , . .

33 . . ., 1989. . 158159, 172173, 391392, 403.34 . . . 172173, 403.35 . . . 4243, 5051, 172173, 156157,162163, 390, 394, 403.36 . ., . . // . : , - / (, 1621 2003 .). , 2003.37 Paludes autem Meotidas adeuntes annos (annis) V immobiliter permanserunt. Anno ergo VI exeuntesin deserto loco sine maribus in tabernaculis permanentes uxores ac pueros fi liorum Belar casu repererunt (reperiunt), quos cum rebus eorum in paludes Meotidas cursu celeri deduxerunt. Accidit autem princi-pis Dule Alanorum duas fi lias inter illos pueros comprehendi, quarum unam Hunor et aliam Mogor sibi(suam) sumpsit in uxorem. Ex quibus mulieribus omnes Hunni sine Hungari originem assumpsere. Simonis de Keza. Gesta Hungarorum // Historicae Hungaricae fontes domestici. Pars Prima Scripto-res: 2. Lipsae, 1883. P. 5556; Nady B. A czodasrarvas modaja // Ethnographia. N 38. Budapest,1927. Old. 164; . . . . 198199.38 .: . ., . ., - . ., . . . ., 1985. . 8384.39 .: . 7- . , 1982. . 3 ( ). . 206207, 209.40 . . ., 1991. . 158161;41 . . , , , - -. ., 1869. . 2526.42 . . ., 1989. . 162163, 394; - . / . . . . . . ., 1991. . 162163.43 ., . - . .; , 1997. . 7879.44 . . . ., 1997. . 171.45 - . ; , 1961. . 421422.46 . . ., 1991. . 158161.47 Moravcsik Gy. Commentary // Constantine Porphyrogenitus. De Administrando Imperio. V. 2. London., 1962. P. 147; . . . ., 1962. . 349; . . - . . 145.48 . . . ., 1990. . 83.49 . . . 158159.50 Marquart J. Osteuropische und ostasiatische Streifzge. Leipzig, 1903. S. 354051 . . XXI . ., 1963. . 214, . 115.52 Rona-Tas A. Hungarians and Europe in the Early Middle Ages. An Introduction to Early HungarianHistory. Budapest, 1999. P. 288.53 . . , , , - -. . 114116, . 48; . -. ., 1989. . 166167.54 . . , , , - -. . 2627.55 Gyula (title) // http://en.wikipedia.org/wiki/Gyula_(title).56 Doerfer K. Trkishe und mongolische Elemente im Neupersischen und besonderer Bercksichtigunglterer neupersischer Geschichtquellen, vor allem der Mongolen- und Timuridenzeit. Bd. III: trkischeElemente im Neupersichsen (im bis kf). Wiesbaden, 1967. S. 36, 610.57 Gesta Hungarorum // http://en.wikipedia.org/wiki/Gesta_Hungarorum; Chronicon Pictum // http://en.wikipedia.org/wiki/Chronicon_Pictum.58 - . . 290.59 - . . 347.60 Doerfer K. Trkishe und mongolische Elemente im Neupersischen. S. 610.61 . . // . 1991. 3 (6).

. .

., -, , 1.

Introductio. i ii ii VII - (913959 .) i ii. , 2, . VII , - , - , . iiii . i, - , i i i, i-, i, ii. i ii ii 1962 .3. i ii i i i ii4. i i i- , i, i , - i ii5.

6 7 , - , . - , . - , , , 8.

, , - . , . , , (, -).

72 . .

9, . , Lnzenionoi -, , , , - 10. , ( , , 11), - , . , -- 12. , . . , , - . , , VII . , - ( ), - - 13. lengyel 14 . ( .), 15. - ( ). - , . . I . , , .981 . . - , , . -, . - , 16 17. , - , , 18. - - . VII .

. ii ii ii i-i i , -

73

. i i i i i i i i -i i. i i i i - i19, 20, ii21, 22, i23, 24, 25, -26 27.

, i - ii , , ii i ii, , ii 28. , - , 29.

i, - i - 30.

, , 31 30, ii i i i (. i 1991 .):

..., i i, i -i, i, i i i,i i , . i . i i Ii...

... ii, - i...

...i i i i i i i-, i , i . i , i, i i, i , i i i i ...

... i, i, , i ii . ii, i i i,i i, i ii i, i i, i ii. i , i i, i - i, i , i i i 30 i. , 30 i, ....

ii I . i i31, - .

ii i i ii i ii i i. 32 i i i - : Grossfrangia, ii i ,i Frangia i Regnum Italicum. i i - 33. , Regnum Italicum i- I 962 ., i i .

74 . .

i ii (i Bagoaria, Baioaria, Bavor ) ii ii I 34. i i i, ii 35. ii ii - i ii i i . i36. i -i i i i i. i i, ii 37.

ii ii., ii i -

VII , - ( ): . . ( (( ), - (). , . - , , , - , . i i i i i. i , i . i i i (). , i i i . , i 30 i. ii 2535 , 80 . ii, i i i i, i50 . i i , 30 i . i i, . . , i i. i, i : i 30 i i i ii . 30 .

,, ? i 13 : ... -: i i i, ii ii, i i, [ . .], i i . i i i....

, , i i.38 i i, i , , i , i. - ii i , i i i i39. i i 13 i i ii , .

75

i , , i i i , . - i - . , , , -, .

, ii, i896 . i i i ii i --i ii40, i ii. i 948952 . i - i i , i, i . i i41 . ii, ( - i i ii) , i, i, ( i ), i 37 i . i I 42 i43 . ii i i . i - i i i44.

ii i ii . . , i-i , i i 992 . i i 45. i 992/993 . i, i i i i ii . I i i i .

... , . - , : , : ; , , ...46.

, , - . -, .

:... , , , ....

, . , , - -, . , : - (- ), ( ), (- ) (- ).

76 . .

i 907 911 . i , , i i i i . ( i 5060 ), , . i i i i , - i. , i i, i ii. , i, i i i , .

i 992 . 47, 993 . 48 : . 981 . i i . - i I, i i , i i i49. 992/993 .? i - i , i , ii i i -. ii, , i i . i , -. i i . i . - ii i ii . i i i .

i i i ii (. 11601223), i , , i ii i - i ii . i i i i i i - i i 966 981 .: i i, ii i, i, i i 50. i i , i i-i, i .

i i (879899/901) , i i, i i i i (887899 .), 892 . i i, ii i ii 51. [[[ ]ii i i [ii-i] i ii , ii i i i[i, 1213]. - , , i [i]52, i - . i i. i i i . , ,

77

i, i . , , ii i i -. i i i - i ii - i, ii ii 53.

ii i i iii i i54. . -i55. i i i i , -, , , , , , ( 13),i i i 56.

, , , i 57. -i i .

i ii i i . i, , . i . ii i ii i i ii i, i , -i. ii i iii i ...i ? i ii [i . .], i i i, i, ii i ? ii, I . -i i i. i [i] 58.

i . i - , i : i i i i, i i i (i, 12). i ii i. I . i.

i i i . i: , , 59. ii i . ii i i 60. i, i , . , . . i 874885 . i i 61.

, , ii i iii i ,i . i , i .

- . i i - (870894) i i i i i (. .) i - ii (I .). i i- Grwab i Suwayyat Balk [i ] k Garawat i t Suwiyyat Malik [ii]k 62. i i . . , ii i, ,

78 . .

i i, i i. i i i i ii , i i , 63. i i i, i i i i i i i i i i , . i i i - ii i i. ii i i, i (). i,i -, I . i i64. i i i i -. ii i i i. -i i i i. i i . i i i. i, ii, i , i , i iii i i i i i. - 65.

i -i (947) , i i, i 66. i i i ii i ii.

i i, i i (982 .),i i, ii , ii // i , , i , i , i i . i 3 i ii i ii 67. Ii i-. i , i i. , , i -. i . , i . i i(i i i), i ii. i i I ., ii i i i-i i, ii. i - i i 68. i , i ii i i, , i i . i i i, i i. , i. i i i i i, . i, ii -i i69, i i .

, , - i , i I . i - .

79

. , , 929 ., 940970 . i. , i i i. , i i i. - i i i , i 70 . ii , i . - i i , i i , -. i, i- i i i . i i, . , .

( i 1086 . . . .) . 1086 . i IV i i-- (10401089/90 .), i I. i -i i i ii. 1086 . i i - 983 . i. i, i ii i, i,i I . , - ii i i. i1086 . iii i 973 ., i- (972974) i I (+ 973 .), ii i i IX . 71:

i ii i : (Pssouane), i i - (Chrouati et altera Chrowati): (Zlasane), (Trebouane), (Poborane), i (Dedolize) i, i i (Milcianorum). i i i i (Bug)i i i (Ztir) ... i (Cracouua) i , (Vag) i i i, i , i (Cracouua). i, i i, - i, ii [ . .]...72 .

. i , -i i . i , i i i, i - i . , . -. 560 . i , - i i i ( i i). i ii i, i, ii -i i 73.

. i, i , - i, i i i - 74, ,

80 . .

75 . i76 , -i .

i i i. i 1086 .i i i . -. ii [i . .] i : , , ...

i , 981 . i i i i , i ii -, i, 77. , i , i i ii - i, 981 . i .

. . ( i i i ii -) - . , , - , . XVIII . , 78, . , - , , , . : Lendizi (), - Thafnezi (, . ) Prissani ((( ), Zeruiani () Velunzani (). Prissani (), - , . i Zlasani i 1086 ., , ( i, i i . .i i i ). 70 . i - i 79.

i (i) i i ii -, i i 1086 .: rebouane, Poborane, Dedolizi. i , i i ii i i i i i. i ii i. ii i i , i i . i -i i i ( , ), . i( i, -i), . i i, . i i ii 1086 . i - i i . i -i80. ii ii, i i , ii i (53 ) i i- ii i , .

81

Poborane i 1086 . ii Tobrzanie i ii. Ii i i i i - i . i i i . i . i ii i - ()(( i i i -i . i . , ii i, i i -.

ii ( - i), . i i ii -81, , 82, , , , 83.

i . I i i 1086 ., i i, i , - . . 6080 . . i , i i (i ii i)i 84. i i i, i 1086 . ii i , i . i i i ii , i 1086 ., - i . .

ii, ii - i, I . i ii i i- , (). i , i (i i) i i. i , . i - i, ii I-ii85. i . I - i- .86. i i i, - ii ., -i i.

, , -, VII -. , i . , i. ii -i , , . i ii i - , - , . ii i i i i iii ii , . , . , - , .

82 . .

: ? - , , i -i i i i i i - i i i i, , i i i. i , i i: ( -i ), -- ( ), ( . , i ) i ( ). i i i , i . . i i-, , i i- i i . I - (871894), , i i i, i i . , , i i87. i i i i 88.

ii i - i, I- , , ii , . . i, , i, -, , i, , i, i, , i, , , , i i i i. . , i i , , , i i- i i i i i i.

i i i i-. i . i, , i 89.

i i, i, i i i . , - i ii , i i ii , . i , i i . Bel Wel, velochrobati () i. . i i i 90. , , i i i i - i i i91, ii ii i . . i ii92. i I, ii i ii - i i93. -, -. , , . , . ,

83

, , , 94, 95, 96.

- VII. , . 97 iii i i i. -98 , ii iii i ii 99. i i i , , XIVXV ., - , . , .100, .

-, , , ?

i iii i, ii i ii , i i . i - ii i. ii i . , , , i ii i. ii i ii i . i i i ii. i - 0,31,1 . i i 1,5 0,4 2,2 1,0 i. i i i. ii ii. i i iii i -i i, .i . i i i i i. i i - i i, i i i i. i . ii -i - i . i i i. i ii i i i i. . i i -ii i . i .101.

i 102, - , . (. ). , , - , , . -i VIIVIII . i i i i i . i i- i i,

84 . .

. i i i ii, i i . . i .

i i 103. - , ii -i i ii i104. i . i i, -. i i- i i . i i-i i . ii i -i 105. ii i i i ii i, ii , ii - i 106. i i, i. i i i i i i i . 107. - i i.

VIIIIX . - , i i VVII . . i 108.

i i - i i i . i i i , - , III . . ., ii i 109. i i, 110. , i i. i-i i i , i . ii ii,i i i 111. i i i . , , i - . ii i i i , - i, i i ( ii ). i, - . i i - , ii . i i i ii i 112. VIVII . i i-ii ii i .

i , VI . i (-) i i i . i ii i i i i. i i-

85

i, i iii ...113.

1893 . i i -i i114. i i-ii i ii , i i i i i-, , , i , ii i . -i (, , i, -i .; , i, i i, , - - I-i .; i -i - i . i i - ).i i i i. ii i . i i i - i: i i , i i , . i i i i, i i i- i. i iii . , ,, i, i, , i . i i i , i, i, , i ii. i i, ii i i, ii -i .

i I , i, , , ii, , - , , , , - -i, , -i i . i. i i - i , i ii i i ii . ii , , i i i (i II . V .) VI . i i - 115.

. i i . , i - i i. i 116.

i iii i . . - i i , ii i , -, ii , i i , i . i 117.

, , i , i ii. ii IV . ii i

86 . .

- . V . i ii -, i. VI . 118.

- . 119.

- . -, () ( -)120. .

. 121, . , 122. - . - 123.

. , 124. [ [[ ]. . . IV . - . . - . , , - -. , - , , . . , .

. - - .125. - 448 . - - , 126. V . . , - . (251253), , Venedicus. - [[[ ] .

-127. , -, , . . . - , ,

87

- -: , . - : , - , . VIIIIX . , , (). , . - . , , - . -- , .

, : . - : . -, . - . . , . , , . IIIV . ,, , - , , - . 128. ( - ), VVI . , ( ) , -, . . . 129.

VIIX . . - . 130. , , (), ( VII .)131, , ( VI VII .)132. , - .

- - 133. - , ,

88 . .

134, 135 136, . , - , , , . , . , - ( 137).

. - VI . - . , . , . 626 . .

- . - , , : (Terbegovci, Trbove, Trbovii,Trbovlje, Trebanjski vrh, Treba vas, Trebe, Trebeaj, Trebelno, Trebene, Trebenista,Trebesinj, Trebeevo, Trebcz, Trebe, Trebeino, Trebie, Trebija, Trebijovi, Trebimlja,trebino, Trebinje, Trebite, Trebiani, Trebiat, Trebnja Gorica, Trebnje, Trebnjivrh, Treboje, Trebo, Trebotin, Trebovec, Trebovi, Trebovljani, Trebovlje 53 ), - (Prasjani 1 ), (Dulebe, Dulepska 2 ), ( Buec, Buici, Buin, Buinija, Buii 8 ), (Luane,Luica, Luice 10 ), (Velinci, Velino, Veljun 5 ) (erin, erjenci, ervaci, erva, ervai, erovii, erovljani 51 ). , - (Obrovo, Obrov, Obrovac . .). .

. , - 31 , - (610641). , 614 .138. 626 .139. 140 -141, - 630 .. 623 ., 142, 29 31, 30. , , 791 .143, - .

30 31 . , 29 30 , , . , -

89

. , 30 144. , 145. - 146 147 . , 30 , . - . - . . , 29, , , , . , . , 30, , . - , , , , 148. .

. 559 . - , . 565 . . . . 568 . , . VI . . , , ( , - ) -. , , .

? , 602 . , 149. 604 . - - . 150. 1217 . (Corveto loco Cremonenses151), 602604 .

. 591 . - . 152. 587 . . 592 . -. , -, .

90 . .

592 . 593 . - 2 . 153. - , 154. , -, 155. 598 . , , . 600 . , , , . 600 . - , . 600614 .( 614 .).

587614 . , , , - . . , VII ., - . 587593 . VIII . , Horvatzsidany, Horvatino. - , . - .

626630 . . , . , 11 (), , -, 156.

In fi ne. , , , , , , . , , , ( (( ) , , XVI . - .

. , . , . , . - . . . - , , , .

, , . - . , , - 157. .

91

, .

, , , . , , - . (), - - - 158, - . ( , ), ( 53 ). - , . . , , , , - 159.

. (), . - -, . , , - 160. , . - , , - . (19171990) -, - , ( ) 161. , , .892 ., , [, 888893 .], 162. , , , - ( 1360 .163, V .).

- . (-): * 996/7 + 1060/61164. - (10151018), , . 1030 . . , , -, .

92 . .

. . . , , . - . , VIIVIII . . 1032 . -, , - . . . -, 1320- . . , . , , , , , . - . . . .

. . , -. -. -, , , , -. , , , . , , . , . - , - . .

- - . , . . . . . , , . . .

, 165. , -. - . -. : . , , . . , , , 1015 .

93

, , , 166.

, . ( , , ) , - , , . .

1.: . ., . ., . ., . ., . ., . ., . . . / . . . . . -. , 2011. . 282345 .2 Raki F. // Rad Jugoslovenske Akademije Znanosti i Umjetnosti. T. 59. 1881. S. 201218; Jagi V.Ein kapitel aus der Geschichte der Sudslavischen Sprachen // Archiv fr Slavische Philologie. T. 17. Berlin, 1895. S. 4787; Brckner A. Wzory etymologii i krytyki rdowej // Slavica. . 3. 19241925. S. 207211.3 Constantine Porphirogenitus. De administrando imperio. Vol. II. Commentari by F. Dvornik,R. J. Jenkins, B. Lewis, Gy. Moravcsik, D. Obolensky, S. Runciman. London, 1962.4 . , 1982. C. 267333; . / .. . . . . , 1991.5 Lonar M. Porfi rogenetova seoba Hrvata pred sudom novije Literature // Diadora. . 14. 1992. S. 375443.6 . . : - // Rossica antique. 2006. . -, 2006. . 4073; . : - . -, 2006; . , : // . . . 3. , 2006. . 3166; . :- // Confraternitas. / : , , . . 15. ,20062007. . 5561; . , ...: - // . . 1. , 2007. . 1344; [Majorov A. V.] Velika Hrvatska. Etnogeneza i rana povijest Slavena prikarpatskogapodruja. Zagreb, 2012.7 . i i i // i . 1993. 56. . 210,57; . ii i // . i . . 1. i, 1998. . 4979; . i i // ii : i i i i i. i, 2001. . 195210; . - - // - ( VIII .). .4. , 2004. . 105132; . ? - // . . 8. , 2004. . 3845; . - // - . 2. . 2005. . 1. . 133146; . . . . // Rossica Antiqua. 2006. . -, 2006. . 639; . [.] . . : . -, 2006. 209 . // . . 256. , 2008. . 705707; . : // . . 57. , 2008. . 4262; . : // .

94 . .

31 2008 . , 2009. . 314; . : - // . 2009. 5. . 1234; . . .: // . . . 45. , 2010. . 1354; . : // redniowiecze

Polskie Powszechne. T. 2 (6). Katowice, 2010. S. 3566; . . . . // . , 2010. 3 (21). . 549, 159169; . - . .: // . - . ,2011. . 1046; . : - . // . . 4772.8 ., : . // Rossicaantiqua. -, 2011. 2. . 14. , , , ( . .(( Borna dux Guduscanorum. . // : . . 6. , 2006. . 521; . : - // Studia Slavica et BalcanicaPetropolitana. 2008. 2. . 94115; . // -. . 4. , 2009. . 93101; . . - // Studia Slavica et Balcanica Petropolitana. 2010. 2. . 135160).9 owmiaski H. Pocztki Polski. T. 4. Warszawa, 1970. S. 491493.10 Labuda G. Narodziny polsko-ukrainskiej granicy etnicznej w polskiej historiografi i // Pocztkissiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-slowackie w redniowieczu. Rzeszw, 1996. S. 917;Parczewski M. Pocztki ksztatowania si polsko-ruskiej rubiey etnicznej w Karpatach. U rodel roz-padu Sowiaszczyzny na odam wschodni i zachodni. Krakw, 1991; Id., Badania nad kultur wczes-nosowiask // Archeologia i prahistoria polska w ostatnim pwieczu / Pod red. M. Kobusiewiczai S. Kurnatowskiego. Pozna, 2000. S. 413421; Id., Quellen zur slawischen Besiedlung im Karpa-tengebiet. Bd. 1 / Hrsg. Von M. Parczewski. Krakw, 2001; Id., Problem Ldzian a ksztatowanie sipolsko-ruskiej rubiey etnicznej // Civitas Schinesghe cum pertinentiis / Red. W. Chudziak. Toru,2003. S. 151165; Fokt K. Chorwacja Plnocna midzy rzeczywistoci, hipotez a legend // ActaArcheologica Carpathica. T. 38. Krakw, 2003. S. 135155; Id., Zagadka plemion z nad Bugu,Sanu, Dniestru i Styru // Przegld historyczny. T. 45. Warszawa, 2004. S. 441455; Florek M. To-pografi a plemienna Midzyrzecza Wieprza i Bugu na przeomie I i II tysiclecia i zagadnienie GrodwCzerwiaskich w swietle rde pisanych i archeologicznych // Pogranicze polsko-ruskie we wczes-nym redniowieczu na Lubelszszynie / Skarby z przeszoci. Lublin, 2009. S. 2334. 11 Nalepa J. Prapolski bastion toponimiczny w Bramie Przemyskiej i edzanie // Pocztki ssiedztwa.Pogranicze etniczne polsko-rusko-slowackie w redniowieczu. Rzeszw, 1996. S. 4764.12 owmiaski H. Ldzianie // Slavia Antiqua. T. 4. Warszawa, 1953. S. 97114.13 . . - . , 1988. . 9.14 Lehr-Spawiski T. Ldzice Ldzanie Lachowie // Opuscula Casimiro Tymieniecki septuagenariodedicate. Pozna, 1959. S.195207; . . I . // - c . , 1981. . 160.15 . . // . . - -. . 9. , 1952. . 4849.16 . - // . . : . . 10. , 2007. . 47; . // - - . . 15. , 2007. . 256270; . // . -. : . . 12. , 2008. . 4749.17 . . - . , 1979. . 186187; . -

95

. // - . . . 2. , 2002. . 1315; . - ( V .) // (). 2002. 4. . 321.18 Fokt K. Zagadka plemion z nad Bugu, Sanu, Dniestru i Styru. S. 450.19 Niderle L. Slovanske staroitnosti. D.2. Sv.1. Praha, 1906. S. 250261.20 Modelski T. E. Z onomastyki i terminologii redniowecznej // Kwartalnik Historyczny. T. 34. Lww, 1920. S. 1114.21 ii F. Povijest Hrvata v vremije narodnih vladara. Zagreb, 1925. S. 8688.22 Hauptmann L. Dolazak Hrvata // Zbornik Kralja Tomislava. Zagreb, 1925. S. 8688.23 Widajewicz J. Pastwo Wislan. Krakw, 1947. S. 1630.24 Labuda G. Piersze pastwo sowiaskie pastwo Samona. Pozna, 1949. S. 203; Id., Studia nad pocztkami pastwa polskiego. Pozna, 1988.25 Zasterova B. Hlavni problemy z poatku dejin slovanskych narod // Vznik a poatky slovan. T. 1. Praha, 1956. S. 3445.26 owmiaski H. Pocztki Polski. T. 2. Warszawa, 1964. S. 114130.27 . ii i ? // . . 1. i, 1998. . 4979; . - - // - . . 4. , 2004. . 105132.28 Saka S. Iranische Herhunft des Kroatischen Volksnamens // Orientalia Christiana Periodica. T. 15. 1949. S. 313340.29 . , : - // . . . 3. ,2006. . 3165; . : - . -, 2006. . 175.30 Marquart J. Ostereuropaishe und ostasiatishe Streifzruge. Leipzig, 1903. . 129139; Haupt-mann L. Dolazak Hrvata. S.88120; Hruby V. Puvodni Hranice Biskupstvi Prazskeho a hranice Rieeske v 10 stoleti // asopis Matice Moravske. T. 50. 1926. S. 104; Perich L. Slezko. Praha,1945. S. 45; Dvornik F. The making of Central and Eastern Europe. London, 1949. P. 392; - . . . -, 1948. C. 245; . . // . . - . 9. , 1952. . 4350; i . . i // ii . , 1957. . 357; . i i i // i . 1993. 56. . 2; . i i i i i // -ii ii i. . 1. iI. . i (19151995). i, 1998. . 286294.31 . . // . , 1949. 1. . 4157; Moravcsik Gy. Byzantinoturcica. Bd. 2. Budapest, 1958. P. 1317, 320327;Krist Gy., Makk F., Szegfu L. Adatok korai helyneveink ismerethez. 1 k. Szeged, 19731974. 321332 old; . . // . ., 1976. . 198217; Ligeti L. A magyar nyelv trk kapcsolatai a honfoglals elt s az rpd-korban. Budapest,1986. 321332 old.32 .: Ohnsorge W. Konstantinopol und der Okzident. Darmstadt, 1966.33 Kunstmann H. Wer waren die Weisskroaten des byzantinischen Kaisers Konstantin Porphyrogenetos// Die Welt der Slaven. 29/1. N.F. VII. 1984. S. 111122.34 . - VII // . . 44. 1983. . 6068.35 Banduri A. Animadversiones in Constantini Porphyrogeniti Libros de thematibus De administrandoImperio.., T. 2. Paris, 1711. P. 9192.36 Mikoczi J. Otiorum Croatiae liber unus. Budae, 1806. P. 78.37 Niderle L. Slovanske staroitnosti. D. 2. Sv. 2. Praha, 1910. S. 252; . . - i // i . , 1993. . 2022.38 Constantine Porphirogenitus. De administrando imperio. Vol. II. . 63.39 . . 339.

96 . .

40 . , . . ., 1884; . . , // SeminariumKondakowianum. T. 6. Praha, 1933. C. 166; Gregoire H. Byzance, les Khazars, les Magyars et les Petchenegues // VII CIEB. Resumes des comm. Paris, 1940. P. 67; Grousset R. LEmpire dessteppes. Paris, 1941. P. 238; Feher G. Zur Geschichte der Steppenvolker von Sudrussland im 9-10 Jh. // Studia slavia ASH. T. 5. 1955. P. 257326; Jettmar K. Die fruher Steppen-Volker. Baden-Baden,1965; Boba I. Nomads, Northmen and the Slavs, Easten Europa in the Ninth Centery // Slavo-Orientalia. Bd. 2. Wiesbaden, 1967. P. 1011; Diaconu P. Les Petchenegues Bas-Danube. Bucureti, 1970;Shepard J. The Russian Steppe Frontier and Black Sea Zone // The Byzantine Black Sea. Athenes,1979. P. 218237.41 . . . , 1986. . 153154.42 Boilow I. Les Petchenegues dans lhistoire des terres du Bas-Danube // Etudes Balkaniques. Sofi a,1971. 3. P. 170175.43 Gyrffy Gy. Sur la question de latablissement des Petchenegues en Europe // Acta orientalia ASH. T. 25. Budapest, 1972. P. 283292.44 . . -. . 1. . 213.45 . .210.46 . . 1. . 56.47 . . 1. . 122.48 . . 2. . 106.49 . . I . . 160.50 Monumenta Poloniae Historica. T. 2. Lww, 1872. P. 23.51 Ekblom R. Alfred the Great as Geographer // Studia Neophilologica. T. 14. Uppsala, 1941/1942. P. 142; owmiaski H. Pocztki Polski. T. 2. Warszawa, 1964. S. 144145.52 Boswort J. King Alfreds Anglo-Saxon version. London, 1859. P. 37; Labuda G. rda skan-dynawskie i anglosaskie do dziejw sowiaszyzny. Warszawa, 1961. S. 95.53 Niderle L. Slovanske staroitnosti. D. 3. Praha, 1911. S. 128.54 Boswort J. King Alfreds. . 37.55 Labuda G. rda skandynawskie i anglosaskie do dziejw sowiaszyzny. S. 9698.56 Maszyski K. Kultura ludowa sowian. Cz. 2. Zesz. 2. Krakw, 1939. S. 1548, mapa fi g. 391.57 . . . , 1979. . 28.58 . . -. , 1985. C. 159.59 . : . . I . . 151.60 owmiaski H. Pocztki Polski. T. 2. S. 150151.61 Magnae Moraviae fontes historici. D. 2. Brno, 1967. S. 154156; Pramene k dejnam VelkejMoravy / Vyd. P. Patko. Bratislava, 1968. S. 242.62 Lewicki T. Swiat sowiaski. S. 347349.63 owmiaski H. Pocztki Polski. T. 2. S. 155157.64 Kupfer F., Lewicki T. rda hebrajske do dziejw Sowian i niektorych innych ludw rdkowejEuropy. WrocawWarszawa, 1956. S. 3260.65 . i I i i ? // - . . 4. -i, 1993. . 716.66 Lewicki T. Swiat sowiaski. S. 25.67 Hudud al-Alam The Regions of the World A Persian Geography 372 A. H. 982 A. D / By V. Minorski. London, 1937. P. 159.68 Marquart J. Ostereuropashe. P. 471.69 . - // V - . . 3. , 1987. . 1115.70 Chaloupecky V. Knie svaty Vaclav // esky asopis historicky. T. 47. 1946. S. 47.71 Kozowska-Budkowa Z. Repertorjum polskich dokumentw doby piastowskiej. Krakw, 1937. S. 1315; Labuda G. Czeskie chrescijastwo na Slsku i w Malopolsce w X i XI wieku // ChrystianizacjaPolski poludniowej. Krakw, 1994. S. 9294.72 Codex diplomaticus et epistolaris Regni Bohemiae / Ed. G. Friedrich. T. 1. Praha, 18941897. P. 93; Vaneek V. Pevnich tisic let. Praha, 1949. S. 126.73 Niderle L. Slovanske staroitnosti. D. 2. Sv. 1. Praha, 1906. S. 193, 224.

97

74 owmiaski H. Pocztki Polski. T. 2. Warszawa, 1964. S. 174.75 Ktrzyski W. Granice Polski w X wieku // Rozprawy Polskiej Akademii Umiejtnosti. WydziaHistoryczno-Filozofi czny. T.35. 1894. S. 2.76 Widajewicz J. Pastwo Wilan. Krakw, 1947. S.15.77 i . i . i i // 1930. 1. C. 11.78 . . : // - . . 57. , 2008. . 4262; . : // . 31 2008 . , 2009. . 314; . : - - // . 2009. 5. . 1234; . : // redniowiecze Polskie Powszechne. T. 2 (6) / Red. Idzi Pani, Jerzy Sperka. Katowice, 2010. S. 3566; . : - // . - . , 2012. . 4772.79 . . 78.80 Mynarska-Kaletynowa M. // Sownik staroytnoci sowiaskich. T. 6. Cz. 1. Warszawa,1977. S. 190191.81 Szafarzyk P. J. Sowiaskie staroitniti. T. 2. Pozna, 1844. S. 100, 776.82 Kraliek A. Der sogenannte bayerische Geograph und Mhren // Zeitshrift der Vereins fr die Ges-chichte Mahrens und Schlesiens. T. 2. 1898. S.226; Zeuss D. Die Deutschen und die Nachbarstam-me. Helderberg, 1925. S. 615; Kucharski E. Polska w zapisce karoliskiej zwanej newasciwe Geo-grafem Bawarskim // Pamitnik IV Powszechnego Zjazdu historykw Polskich. T. 1. Sekcija 2. Lww, 1925. S. 615; Spal J. Jmena zapadnich Slovanu u Geografa Bavorskeho // Slavia. . 24. 1955. Z. 1. S. 6; Pilar O. Dilo neznameho bavorskeho geografa // Historicka geografi e. . 12. 1974. S. 229.83 . . . 118119.84 I . . i i // I . i ., ii, . i, 1996. . 90104.85 . . i i // I-ii i - I. . 1. , 1997. . 176181.86 . . Ii - // i i: - : , ii, , i. , 1921 1993 . i i. i, 1993. . 2829.87 . i i i // i . 1993. 56. . 210, 54; . ii i ? . 4950; . i- i // - : , ii,, i. i, 1993. . 1921.88 Roepell R. Geschichte der europaischen Staaten // Geschichte Polens. Bd. 1. Hamburg, 1840. P. 144.89 owmiaski H. Pocztki Polski. T. 2. Warszawa, 1964. S. 112; T. 3. Warszawa, 1967. S. 6869.90 Kunstmann H. Uber den Namen der Kroaten // Die Welt der Slaven. . 27/1. 1982. P. 131136; Id.,Kamen die westslavischen Daleminci aus dalmatien ? // Die Welt der Slaven. . 28. 1983. P. 370:Id., Wer waren die Weisskroaten des byzantinischen Kaisers Konstantin Porphyrogenetos // Die Welt der Slaven. . 29/1. N.F. VII. 1984. P. 119.91 Klai N. Poganska Stara ili Vela Hrvatska cara Konstantina Porfi rogeneta // Croatica ChristianaPeriodica. G. 12. B. 21. Zagreb, 1988. S. 4962.92 Katii R. Kunstmannovi lingvisticki dokazi o seobi Slavena siuga na sjever // Starohrvatska Pros-vjeta. . 20. 1990 (1992). S. 225328.93 Mui I. Podrijetlo i pravjera Hrvata. Split, 1991.94 .: Kronsteiner O. Gab es unter den Alpenslaven eine kroatische ethnische Gruppe? // Wiener Slavistisches Jahrbuch. Bd.24. Wien, 1978. S. 137157; Wolfram H. Conversio Bagoariorum et Carantanorum: Das Weissbuch der Salzburger kirche ber die erfolgreiche Mission in Karantanienund Pannonien. WienKln, 1979; Pohl W. Das Awarenreich und die Kroatishen Ethnogenesen // Die

98 . .

Bayern und ihre Nachbarn. Teil. 1 / Hrsg. Von H. Wolfram und A. Schwarz. Wien, 1985. S. 293298; Id., Die Awaren. Ein Steppenvolk in Mitteleuropa, 567822 n. hr. Mnchen, 1988. S. 261268;Id., Osnove hrvatske etnogeneze: Avari I Slaveni // Etnogeneza Hrvata / ul. N. Budak. Zagreb, 1995. S. 8696. Steindorff L. Povijest Hrvatske od srednjeg vijeka do danas / Prjevod R. Steindorff-Andrun,S. Lipovan. Zagreb, 2006.95 ., : Margeti L. Dolazak Hrvata. Split, 2001. S. 185216; Herak E., Niki B.Hrvatska etnogeneza: pregled komponentnich etapa interpretacija (s naglaskom na euroazijske/nomadske sadraje // Migracijske i etniteme. Vol. 23. 2007. S. 251268.96 ., : Katii R. Uz poetke hrvatskih poetaka: fi loloke studije o naem najranijemsrednjovjekovlju. Split, 1993; Lonar M. Dalmatinske timologie Konstantina Porfi rogeneta // Foliaonomastica Croatica. T. 11. 2002. S. 149174; Vedri T. Povodom novog tumaenja vijesti Kon-stantina VII. Porfi rogeneta o snazi hrvatske vojske // Historijski Zbornik. T. 60. Zagreb, 2007. S. 133; Takcz M. De administrando imperio kao izvor za ranu povijest Maara, kao i o vezama Maa-ra sa susjednim narodina u 10. stoljeu // Radovi Zawod na hrvatsku povijest. Vol. 42. Zagreb,2010. S. 49.97 Hauptmann L. Dolazak Hrvata // Zbornik Kralja Tomislava. Zagreb, 1925. S. 88120; Id., SeobaHrvata i Srba // J . . 3. , 1937. C. 3061; Id., DasRegensburger Prwileg von 1086 fur das Bistum Prag // Mitteilungen des Instituts fur OsterreichischeGeschichte. T. 62. Wien, 1954. S. 147.98 Grafenauer B. Prilog kritici izvjestoja Konstantina Porfi rogeneta o doseljenju Hrvata // Historijskizbornik. T. 5. Zagreb, 1952. S. 155.99 Panteli S. Najstarija povijst Hrvata. Mainz, 1993.100 Taszycki W. Najdawniejsze polskie imiona osobowe // Rozprawy i studia polonistyczny. T. 1. Warszawa-Krakw, 1958. S. 92138.101 . . - - III . // . 1961. 3. . 5673; . . VIXIII . . , 1982. . 128.102.: . . ii . , 1969; . ii VI . , 1976; . VI . -, 1980; . ., . ., . . - VX // . 1981. 2. . 8093; . . . , 1982; . VIX . // - - . , 1985. . 324.103 . . i ii i // . i i. 1- -i . .-i. . i, 1990. . 72.104 . . ii ii i // ii i, i i 80- i - i. . i . , 1992. . 4041.105 .: . . i i i i-i -i // . i i. i i i. . 5. , 1964. 106 . . ii . . 4243; . . . . 128.107 Belosevi J. Materijalna kultura Hrvata od VII do X stoljeta. Zagreb, 1980. S. 79.108 . ., . . VIIIX . // . , 1983. . 205.109 . . . , 1975.110 Smiszko M. Kultury wczesnego okresu epoki cesarstwa rzymskiego w Maopolsce Wschodniej. Lww, 1932. S. 178.111 . . i i i i. ,1984.112 .: . : - // . . 11. , 2008. . 3564; . // . - . , 2010. . 154183.

99

113 . - // - . - . . 15. . 3. 1971. , 1973. C. 186.114 Szombathy J. Praehistoriche Recognoscierungen stour nach der Bukowina im Jahre 1893 // Jahrb. desBukowiner Landes-Museum. Bd. 2. Czernowitz, 1894. S. 1021.115 i . . ii // . . I- -i . . 1. i, 1953; . i I . . . , 1960; i . . IIIIV . . . i i . i i . // -. . 5. , 1964. . 6780.116 . I. VIXIII . ,1980. . 162165.117 . . . // 1967 . , 1968. . 169172; . - i // i - i. , 1976. . 7394; . ii I . . . , 1977; - . ., . . - // Slavia Antiqua. T. 33. 1985. . 71136.118 . ., . ., . . . , 1991. . 57.119 . . i i i // i. . 10. , 1957. . 122125; . i i. , 1964. . 5.120 Mihailescu-Birliba V. Un nouvran groupe culturel sur le territoire de Roumanie: Les fouilles deBraniste-Nemtisor (Comm. de Vinatori, dep. de Neamts) // Dacia. . 24. 1980. P. 181207.121 . . // -. 1976 . , 1977. . 312; . - // . 1977. 1; . III . . . . // . 1979. 2. . 153164; . I // . 1980. 1. . 239247; . . // . 1980 . , 1981. . 256.122 . . - . , 1975. . 319.123 . . - I . . . . // - . , 1990. . 1920.124 Szafarzyk P. J. Sowiaskie staroitnisti. T. 1. Pozna, 1843. S. 301; T. 2. Pozna, 1844. S. 315317, 544.125 . . , 1956. C. 5051, 54.126 . . - - // . , 1981. . 5296; . - ( ) // -. , 1984. . 43; . - - // . ,1987. . 24.127 . - // . . . T. 26. 1921. . 8; upani N. Prvobitni Hrvati // Zbornik kralja Tomislawa. Zagreb, 1925. S. 291, 296; Id.,Prvi nosilci etnickich imen Srb, Hrvat, Cech i Ant // Etnolog. . 2. 1928. S. 7479; Id., Znaenjebarvnega atributa v imenu Crvena Hrvatska // Etnolog. . 10/11. 19371938. S. 355376; Vasmer M.Untersuchungen uber die altesten Wohnsitze der Slaven. 1. Die Iranier in Sudrussland. Leipzig,1926. P. 56; Hauptmann L. Seoba, Hrvata i Srba // J . . 3. 1937. C. 3061; Saka S. Iranische Herhunft des Kroatischen Volksnamens // Orientalia ChristianaPeriodica. T. 15. 1949. S. 330340.128 .: . : // - . . 260. . 2. , 2010. . 723.129 . . . . 178180.

100 . .

130 . . VI . ., 1980; . . i-. i // i . 1993. 1012. . 55.131 Belosevi J. Materijalna kultura Hrvata od VII do X stoljeta. Zagreb, 1980. S. 47.132 Schmidt B. Die spate Volkerwanderungszeit in Mitteldeutschland. Halle, 1961. S. 41; Hermann J.Germanen und Slawen in Mitteleuropa. Zur Neugestaltung der ethnischen Verhaltnisse zu Beginn desMittelalters. Berlin, 1984; Id., Die Slawen in Deutschland. Berlin, 1986. S. 18.133 . . - - // . . . . , 2008. . 125139; .: . i ii i // -. , 1970. . 12. . 14; . i-i i

Documents

Нартекс. Byzantina Ukrainensis. Т. 2. 2013