(TEŞHİS) SORUN PENCERESİ

{KABUL EDİLİR DAVRANIŞLAR KABUL EDİLEMEZ DAVRANIŞLAR

SORUN PENCERESİ

{KABUL EDİLİR DAVRANIŞLAR KABUL EDİLEMEZ DAVRANIŞLAR

Kim daha rahatsız? Kimin ihtiyacı engelleniyor?

Sorunu yaşayan kişi neler yapar?

q  İç konuşmalar artar q  Uzaklaşma q  Biriktirme-toptancılık q  Savunmaya geçme q  Sen dili ile konuşma q  İletişim engellerini kullanma

Ne söylerdiniz?

İletişim engelleri

•  İletişim engelleri , kişiler arası ilişkilerde olumsuz sonuçlara sebep olabilecek ve iletişimi bozacak yüksek riskli davranımlardır.

•  İletişimi engelleyen unsurlar konuşma içine farkında olmadan sokulmaktadır. Bu engelleyicilerle konuşmak, genellikle çoğumuzda alışkanlık haline gelmiştir.

•  Problemli iletişimlerde %90 ‘ın üstünde bu engelleyicilerin olduğu tahmin edilmektedir.

İletişim engelleyicilerinin bazı olumsuz sonuçları: • Karşıdakinin öz değerini düşürebilir; • Dirençli , asi, tartışmacı olmasına neden olabilir, • Kendi problemlerine kendi çözüm yollarını bulabilme ihtimalini azaltır…

•  Sürekli tekrarlanması da kalıcı olumsuz sonuçlar doğurur. İnsanlar engelleyici bir iletişim kurduklarını daha çok ebeveynlerle, çocuklarla, patronlarla, meslektaşlarla, arkadaşlarla kurdukları iletişimlerde sorunlar yaşadıklarında anlarlar. Birçok insan iletişimde sorun yaşadıklarının farkındadır. Fakat yaşanan iletişim problemini belirleme çok kolay değildir.

Thomas Gordon, iletişim engellerini “kirli düzine (dirty dozen)” diye adlandırarak 12 başlık altında toplamıştır: •  Emretme, Yönetme •  Uyarma, Tehdit etme (Gözdağı verme) •  Ahlak bekçiliği, Vaaz verme •  Öğüt verme, Çözüm getirme •  Mantık boyutuna çekme, Tartışma •  Yargılama, Eleştirme, Suçlama •  Övme, Görüşüne Katılma, •  Etiketleme, Ad takma, Gülünç duruma düşürme •  Analiz (Tahlil) etme, Teşhis (Tanı) koyma •  Güven verme, Teskin etme, Teselli etme •  İnceleme, Araştırma, Soruşturma •  Konuyu değiştirme, İşi Alaya Vurma, Şakacı Davranma

İLETİŞİM ENGELLERİ 1.  EMRETME, YÖNETME “Yapman gerekir ............”, “Yapmak

zorundasın ..........” Hasta - Ameliyat olmak istemiyorum. Doktor - Bu ameliyatı olmak zorundasın. - Korku ya da aktif direnç yaratabilir; - Söylenenin tersini “denemeye” davet edebilir; - İsyankar davranışa ya da misillemeye yol açabilir.

Emretme

•  Emretme zorlayarak sunulmuş bir çözüm yoludur. Bir şey zorla kabul ettirilir. İsyankar davranışa ya da boyun eğici tutumlara yol açabilir. misillemeye yol açabilir, gücenilebilinir. Emredilen insanlar çok uysal ve boyun eğici olabilir. Benlik değerinin düşmesine sebep olabilir.

•  “Hemen buraya gel”, “Bunu yapmak zorundasın”.

İLETİŞİM ENGELLERİ

2. UYARMA, TEHDİT ETME (GÖZDAĞI VERME)

“........yapmazsan..........olur”, “Ya yaparsın, yoksa.........” Hasta - Bu ilacı kullanmak istemiyorum, bir yığın yan etkisi var. Doktor - Bu ilacı kullanmazsanız iyileşemezsiniz.

- Korku, boyun eğme yaratabilir; - Söz konusu sonuçların gerçekten meydana gelip gelmeyeceğini

“denemeye” yol açar; - Gücenme, kızgınlık, isyankarlığa neden olabilir.

Tehdit etme •  Tehdit etme, koşulu ya da cezayı vurgulayarak sunulan bir çözüm

yoludur. •  Sözün gerçekten yerine getirilip getirilmeyeceğini denemeye yol

açabilir. “ bu sesi şimdi durdur, yoksa bundan sonra da seni burada tutmaya devam edeceğim.”

İLETİŞİM ENGELLERİ 3. AHLAK DERSİ, VAAZ VERME “........yapmalıydın”, “senin sorumluluğun”, “.......şöyle yapmak

gerekir” Hasta - Ben kemoterapi olmam, bir de onun yan etkilerini kaldıramam. Doktor - Kendini buna hazırlamalıydın. Aslında beden senin bedenin, olacaklar da senin sorumluluğunda.

- Zorunluluk ya da suçluluk duyguları yaratır; - Karşıdakinin durumunu daha şiddetle savunmasına yol

açabilir; (Kim demiş?) - Karşıdakinin sorumluluk duygusuna güvenilmediği izlenimi

verir.

Ahlak Bekçiliği

Konuşurken sosyal norm, bazı ahlak kuralları ve dini otoriteye dayanarak ‘’meli’’ ‘’malı ‘’ şeklinde yapılan konuşmalardır. Kişinin dürüstçe kendisini ifade edebilmesini engeller. Kaygı düzeyini artırır. Ya da bahaneler üretmesine, kendisini suçlu hissetmesine sebep olabilir. Gücenmeye neden olabilir. ”… yapmak senin görevin”. “ bunu yapmalıydın” ”boşanmamalısın, çocuklara ne olacağını düşün”

İLETİŞİM ENGELLERİ 4. ÖĞÜT VERME, ÇÖZÜM GETİRME

“Ben olsam.....”, “Neden.......yapmıyorsun?”, “Bence......”, “Sana şunu önereyim....”, ‘’Bunu çözmek çok kolay. İlk önce…”

Hasta - Kaç gün daha kemoterapide kalacağım, yeter

artık. Doktor - Neden refakatçinle oyalanacak bir şey bulmuyorsun?

-  Karşıdakinin kendi sorunlarını çözmekten aciz olduğunu ima eder;

-  Karşıdakinin sorunu bütünüyle düşünüp, değişik seçenekler getirip seçenekleri denemesine engel olur.

Öğüt Verme

Öğüt verme nadir olarak olumludur. Öğüt verme sıklıkla diğer insanların zekalarına harekettir. Başkalarının yaşadıkları sorunları

anlama ve başa çıkmada kişisel kapasitelerini küçümseme anlamına gelir ve buna engel olur.

Öğüt veren karşıdakinin sorununu çok iyi anlamadan bunu yapmaktadır. İnsanlar bizimle endişelerini paylaştıklarında, yalnızca

“buzdağının üstü”nü gösterirler. Öğüt veren durumun karışıklığının, karşıdakinin hissettiklerinin ve

yüzeyin altında saklanan diğer birçok faktörün farkında olmaz.

İLETİŞİM ENGELLERİ 5. MANTIK YOLUYLA İNANDIRMA, TARTIŞMA

“İşte şu nedenle hatalısın. ...”, “Olaylar gösterir ki.. ..”, “Evet ama.......”, “Gerçek şu ki....”

Hasta - Alternatif tıp tedavilerine inanıyorum. Bu kadar ilaç yüklenmesine karşıyım.

Doktor - Evet ama alternatif tedavi bizim yaptığımız tedavinin hızına ve gücüne yetişemez ki.

- Savunucu tutumları ve karşı koymayı kışkırtır; - Karşıdakinin iletişimi kesmesine ve artık dinlememesine yol

açar; - Karşıdakinin kendini beceriksiz ve yetersiz hissetmesine neden

olabilir.