1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το νερό είναι μοναδικός φυσικός πόρος, τόσο διότι είναι απαραίτητο για την επιβίωση του ανθρώπου και των άλλων οργανισμών, όσο και διότι, σε μακροχρόνια κλίμακα, θεωρητικά η συνολική διαθέσιμη ποσότητα νερού σε κάθε περιοχή, είναι περίπου σταθερή.Το παραδοσιακό μοντέλο διαχείρισης των υδατικών πόρων, όπως και οποιουδήποτε άλλου φυσικού πόρου, στηρίζεται στην τεχνοκρατική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία σημασία έχει η οικονομική ανάπτυξη και η τεχνολογική πρόοδος και συνεπώς κάθε φυσικός πόρος αποτελεί μία από τις συνιστώσες της ανάπτυξης αυτής. Το αποτέλεσμα της μακροχρόνιας εφαρμογής του μοντέλου αυτού εκδηλώνεται τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες περιοχές, με την ανεπάρκεια νερού, η οποία οφείλεται στην αύξηση των απαιτήσεων σε νερό και την υποβάθμιση της ποιότητάς του. Η ρύπανση του νερού είναι ένα θέμα που τα τελευταία χρόνια έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις εφόσον απειλεί την υγεία µας και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής µας. Ωστόσο, θαυμαστό αποτελεί το γεγονός πως υπάρχουν αρκετοί οργανισμοί που αγωνίζονται για να περιοριστεί η ρύπανση των υδάτων. Παρά τα προβλήματα που επιφέρει σε όλους τους τομείς της ζωής µας πολλές επιχειρήσεις και κράτη εξακολουθούν να ρυπαίνουν ασυλλόγιστα τα υδάτινα οικοσυστήματα. Θα ήταν ενδιαφέρον να πραγματοποιήσουμε και εμείς µια έρευνα για να διαπιστώσουμε µόνοι µας τις συνέπειες της ρύπανσης του νερού.

1

2. ΤΟ ΝΕΡΟ

Το νερό είναι η πηγή ζωής στον πλανήτη µας. Περίπου το 70% της επιφάνειας του σκεπάζεται µε νερό. Από το συνολικό διαθέσιμο νερό στη Γη, το 97% βρίσκεται στους ωκεανούς, ενώ το υπόλοιπο 3% είναι παγιδευμένο σε παγετώνες και παγόβουνα ή βρίσκεται πολύ βαθιά στη Γη, ώστε είναι πρακτικά απροσπέλαστο. Επομένως µόνο το 0,003% του συνόλου είναι διαθέσιμο σε εμάς τους ανθρώπους υπό τη μορφή υγρασίας στο έδαφος, υπογείου νερού, υδρατμών, λιμνών και υδατορευμάτων. Το διαθέσιμο νερό συνεχώς συγκεντρώνεται, καθαρίζεται και ανακυκλώνεται µε µια διαδικασία, που ονομάζεται κύκλος του νερού. Το νερό είναι απαραίτητο για την διατήρηση της ζωής στον πλανήτη..Το νερό, το πιο κοινό υγρό στοιχείο του πλανήτη, είναι σημαντικής ζωτικής σημασίας για κάθε μορφή ζωής. Το νερό θεωρείται το πλέον σημαντικό και αναντικατάστατο θρεπτικό συστατικό για τον άνθρωπο . Αδυναμία επαρκούς πρόσληψης οδηγεί πολύ γρήγορα σε σημαντικές βλάβες.

Κύκλος του Νερού

O κύκλος του νερού είναι η συνεχής ανακύκλωση του νερού της Γης μέσα

στην υδρόσφαιρα, στην ατμόσφαιρα και στη λιθόσφαιρα(υπέδαφος). Το συνεχές της

κυκλικής διαδικασίας του κύκλου του νερού επιτυγχάνεται εξαιτίας της ηλιακής

ακτινοβολίας.

Το νερό του πλανήτη αλλάζει συνεχώς φυσική κατάσταση, από τη στερεά μορφή των

πάγων στην υγρή μορφή των ποταμών, λιμνών και των θαλασσών και την αέρια

κατάσταση των υδρατμών.

2

Πιο συγκεκριμένα, λόγω της θέρμανσης και των ανέμων στην επιφάνεια της γης, τα νερά της εξατμίζονται και μαζεύονται ως υδρατμοί δημιουργώντας τασύννεφα. Οι

υδρατμοί συμπυκνώνονται, υγροποιούνται και στη συνέχεια πέφτουν ως βροχή ή άλλες μορφές υετού, εμπλουτίζοντας έτσι τις αποθήκες νερού της γης, είτε είναι αυτές

επιφανειακές, όπως οι θάλασσες και οι λίμνες, είτε είναι υπόγειες.

Κατηγορίες νερού

Το νερό χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τα επιφανειακά και τα υπόγεια ύδατα.

3

3. ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΥΔΑΤΑ

Στην κατηγορία των επιφανειακών νερών περιλαμβάνονται υδατικά ρεύματα (ρυάκια),

ποταμοί, λίμνες, υδάτινοι ταμιευτήρες καθώς και υγροβιότοποι (wetlands). Εξαιτίας του

γεγονός ότι τα νερά αυτά συναντώνται στην επιφάνεια μπορούν εύκολα να

χρησιμοποιηθούν. Επίσης, τα επιφανειακά νερά και τα σχετικά οικοσυστήματα συμβάλλουν

στην ανάπτυξη ζωής, φυτών ή ζώων.

Η ροή του νερού στα υδάτινα ρεύματα ποικίλλει ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και

τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Μερικά υδατικά ρεύματα χαρακτηρίζονται από μικρό

ετήσιο όγκο νερού σε σχέση με το μεγάλο μέγεθος της περιοχής απορροής, όπως στον

Κολοράντο ποταμό στις ΗΠΑ, ενώ σε άλλα υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση νερού από αυτό

που μπορούν να προσφέρουν χωρίς τη χρήση ταμιευτήρων αποθήκευσης.

Τα υδατικά ρεύματα αποτελούν σημαντικό μέρος του περιβάλλοντος και αποτελούν

δείκτες για την κατάσταση που επικρατεί σε υγροβιότοπους. Τα υδατικά ρεύματα που

ρέουν σε υγροβιότοπους περιλαμβάνουν νερά που προέρχονται από περιοχές ανάντη του

ποταμού, όχθες, κανάλια, πλημμυρικές πεδιάδες, λίμνες που επικοινωνούν μεταξύ τους,

μικρές λίμνες και υπόγεια νερά (Σχήμα 1).

                            

4

4. ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ

Τα υπόγεια ύδατα αποτελούν το σύνολο των υδάτων που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους στη ζώνη κορεσμού και σε άμεση επαφή με το έδαφος ή το υπέδαφος.

Το εδαφικό νερό προέρχεται συνηθέστερα από ατμοσφαιρικά

κατακρημνίσματα (όπως βροχή, χιόνι, χαλάζι) όπου στη συνέχεια υπό την επίδραση

της βαρύτητας αλλά και άλλων δυνάμεων διεισδύει στο έδαφος και στη συνέχεια

μετακινείται προς διάφορες κατευθύνσεις μέχρι να συναντήσει κάποιο "υδατοστεγές"

στρώμα δημιουργώντας υδροφόρο ορίζοντα.

Το εδαφικό νερό αποτελεί το βασικότερο στοιχείο για την ανάπτυξη των καλλιεργειών.

Τα φυτά τροφοδοτούνται απ΄ αυτό με τον ίδιο τρόπο που λαμβάνουν τα διάφορα

θρεπτικά στοιχεία δια του ριζικού τους συστήματος. Προκειμένου όμως το εδαφικό νερό

να είναι χρήσιμο θα πρέπει αυτό να παραμένει μεταξύ συγκεκριμένων (επιτρεπτών)

ορίων. Οποιαδήποτε πτώση κάτω των επιτρεπτών ορίων, οι καλλιέργειες δεν μπορούν ν΄

αναπτυχθούν, ενώ αντίθετα οποιαδήποτε αύξηση από των επιτρεπτών ορίων μπορεί να

καταστεί επιζήμιο.

Η εκμετάλλευση του εδαφικού νερού επιτυγχάνεται συνηθέστερα με διάνοιξη φρεάτων,

υπόγειων στοών, γεωτρήσεις κ.λπ. Τα υπόγεια νερά συναντώνται σχεδόν παντού κάτω

από την επιφάνεια της γης. Αν και αποτελούν την πιο συνήθως χρησιμοποιούμενη πηγή

νερού, μόνο το 50% του πόσιμου νερού στις ΗΠΑ προέρχεται από υπόγεια νερά.

Χρησιμοποιείται επίσης για σκοπούς άρδευσης. Η διαθεσιμότητα των υπογείων νερών ως

πηγή νερού εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη γεωλογία της επιφάνειας και του

υπεδάφους καθώς και από το κλίμα της περιοχής. Το πορώδες (porosity) και η

διαπερατότητα (permeability) του κάθε γεωλογικού σχηματισμού καθορίζει την ικανότητά

του να συγκρατεί ή να επιτρέπει τη διέλευση του νερού (Σχήμα 2).

5

5. ΡΥΠΑΝΣΗ

Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα ζωής και την υγεία των ανθρώπων και των άλλων ειδών του πλανήτη. Η ρύπανση μπορεί να επηρεάζει, επίσης, την υλική και πολιτιστική βάση της ζωής, τους φυσικούς πόρους, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης και της αναψυχής. Η ρύπανση μπορεί να είναι χημική, με την εισαγωγή επικίνδυνων, βλαβερών ή και τοξικών ουσιών, ενεργειακή (θερμική, ραδιενεργή κα), βιολογική, αισθητική, ηχητική, γενετική (με την εισαγωγή π.χ. γενετικά μεταλλαγμένων ειδών).Διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, την άμεση και την έμμεση.

Άμεση Ρύπανση

Άμεση ρύπανση είναι αυτή που μπορεί να αντιληφθούμε άμεσα. Ένα παράδειγμα άμεσης ρύπανσης είναι η περίπτωση ενός ποταμού ή μιας λίμνης, όπου καταλήγουν τοξικά απόβλητα και προκαλείται άμεσος κι αιφνίδιος θάνατος ψαριών.

Έμμεση Ρύπανση

Έμμεση ρύπανση είναι η μορφή ρύπανσης, που δεν αντι- λαμβανόμαστε εύκολα, επειδή δεν είναι ορατή. Για πα- ράδειγμα, όταν καταλήγουν σε ένα ποτάμι, σε μια λίμνη ή στη θάλασσα λύματα ή απόβλητα, σε ποσότητες που δεν μπορούν τα υδατικά οικοσυστήματα να καθαρίσουν, είναι πολύ πιθανό να προκληθούν σταδιακά αλλαγές στα είδη που υπάρχουν σε αυτό.

6

6. ΜΟΛΥΝΣΗ

Μόλυνση είναι μια ειδική κατηγορία ρύπανσης, που οφείλεται σε μικροοργανισμούς. Όταν καταλήγουν σε ποτάμια, λίμνες ή στη θάλασσα βρώμικα νερά από κατοικίες, νοσοκομεία, χώρους απόρριψης σκουπιδιών κλπ μπορεί να προκαλέσουν διάφορες μορφές ρύπανσης: για παράδειγμα, ρύπανση εξαιτίας της παρουσίας χημικών, βλαβερών ουσιών, αλλά και μόλυνση εξαιτίας της παρουσίας μικροβίων και γενικότερα παθογόνων οργανισμών στα απόβλητα. Μια άλλη μορφή επιβάρυνσης των επιφανειακών και των υπόγειων νερών είναι η μόλυνσή τους, δηλαδή η παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών στα νερά. Αυτή οφείλεται κατά κανόνα σε αστικά ή κτηνοτροφικά λύματα. Η ανίχνευση των παθογόνων μικροοργανισμών στο νερό μπορεί να γίνει και έμμεσα, μέσω της μέτρησης, για παράδειγμα, των κολοβακτηριδίων, τα οποία όταν βρίσκονται σε μεγαλύτερες ποσότητες αποτελούν ένδειξη της πιθανής μόλυνσης των νερών. Υφαλμύρυνση υπόγειων νερών Η εντατική άντληση των υπόγειων νερών με ρυθμό, που δεν επιτρέπει την ανανέωση τους, προκαλεί την εισβολή αλμυρού νερού από τη θάλασσα στους υδροφορείς.΄Οταν η στάθμη του υπόγειου νερού υποχωρήσει κάτω από την στάθμη του θαλάσσιου νερού με το οποίο συνδέεται, τότε αντί να έχουμε ροή από τον υπόγειο υδροφορέα στη θάλασσα, έχουμε αντιστροφή του φαινομένου και νερό από την θάλασσα εισέρχεται στο υπόγειο νερό. Αλμυρό νερό αναμένεται να εισβάλλει σε μεγαλύτερη έκταση σε παράκτιες περιοχής, εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας (έως και εβδομήντα εκατοστά μέσα στις επόμενες δεκαετίες) λόγω της κλιματικής αλλαγής ή της μείωσης των βροχοπτώσεων.

7

7. ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Οι σπουδαιότερες πηγές ρύπανσης, οι οποίες επιβαρύνουν κατ΄αρχήν τα επιφανειακά νερά και στη συνέχεια τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, μπορεί να ταξινομηθούν στις εξής κατηγορίες: • Αστικά λύματα: Ακάθαρτα νερά πόλεων και οικισμών που προέρχονται από τις κατοικίες και διάφορες άλλες δραστηριότητες (σχολεία και πανεπιστήμια, δημόσιες επιχειρήσεις, χώροι εργασίας, τουριστικές μονάδες, νοσοκομεία, εργαστήρια και ιατρικά κέντρα, βιοτεχνίες κ.ά.). • Βιομηχανικά υγρά απόβλητα, που μπορεί να είναι παρόμοια με τα αστικά λύματα ή να περιέχουν και επικίνδυνα ή και τοξικά στοιχεία. • Γεωργικά υγρά απόβλητα, τα νερά απορροής εντατικά καλλιεργούμενων εκτάσεων που μπορεί να περιέχουν λιπάσματα ή/και φυτοφάρμακα. • Κτηνοτροφικά υγρά απόβλητα, τα υγρά απόβλητα που προέρχονται από μεγάλες ή μικρότερες μονάδες εκτροφής ζώων. • Διείσδυση θαλασσινού νερού λόγω υπεράντλησης των υπόγειων νερών ή λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας εξαιτίας της αλλαγής του παγκόσμιου κλίματος (“φαινόμενο θερμοκηπίου”). • Όξινη βροχή εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ή κατακρήμνισης των αέριων ρύπων με τη βροχή, το χιόνι, τον άνεμο ή λόγω βαρύτητας.

8

Οι δρόμοι της ρύπανσης

Συχνά, ανεπεξέργαστα αστικά λύματα των πόλεων (βρώμικα νερά από κατοικίες και διάφορες οικονομικές δραστηριότητες) μεταφέρονται μέσω των υπονόμων και του δικτύου αποχέτευσης σε υδάτινους αποδέκτες, που είναι επιφανειακοί (ρέματα, ποτάμια, λίμνες και θάλασσα) ή υπόγειοι. Οι δρόμοι του νερού γίνονται και δρόμοι της ρύπανσης. Τα επιφανειακά νερά, δηλαδή οι ποταμοί, οι λίμνες, οι λιμνοθάλασσες, οι κλειστοί θαλάσσιοι κόλποι και οι ανοιχτές θάλασσες είναι περισσότερο ή λιγότερο ευαίσθητα στη ρύπανση, ανάλογα με τη δυνατότητα ανανέωσής τους και το είδος των ρύπων που καταλήγει σε αυτά. Καθοριστικός είναι και ο ρόλος της ποσότητας του οξυγόνου που είναι διαλυμένο στο νερό. Συχνά, αέριοι ρύποι προσκολλώνται στη σκόνη και σε αιωρούμενα σωματίδια και μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις και καταλήγουν στην ατμόσφαιρα, το έδαφος ή στα νερά μακρινών περιοχών. Εξάλλου, τα πλαστικά και άλλα απορρίμματα στη θάλασσα φαίνεται να απορροφούν διάφορες τοξικές ουσίες από άλλες πηγές ρύπανσης και γίνονται ακόμα πιο επικίνδυνα για το περιβάλλον και την υγεία των διαφόρων ειδών της θάλασσας, αλλά και για τον άνθρωπο.Τα υπόγεια νερά είναι, επίσης, πολύ ευαίσθητα στη ρύπανση και έχουν περιορισμένη ικανότητα αυτοκαθαρισμού. Η κατάληξη αστικών λυμάτων, ξεπλυμάτων εδάφους από εντατική χρήση χημικών λιπασμάτων, αλλά και κτηνοτροφικών αποβλήτων στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα έχει ως κύριο αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσης των νιτρικών αλά- των. Εξαιτίας αυτής της ρύπανσης, τα υπόγεια νερά γίνονται επικίνδυνα για τον άνθρωπο και τους ζωικούς οργανισμούς.

Ρύπανση Πόσιμου Νερού

Το πόσιμο νερό είναι και θα έπρεπε να είναι το καλύτερα ελεγχόμενο μέσο διατροφής. Η νομοθεσία προσδιορίζει τις συγκεντρώσεις διαφόρων ουσιών, που επιτρέπεται να υπάρχουν μέσα στο πόσιμο νερό, ώστε να ανταποκρίνεται στις υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές, που απαιτούνται σε σχέση με το σημαντικό για τη ζωή μας αγαθό. Η τεχνολογία που διατίθεται σε αρκετές χώρες είναι σε θέση να ανιχνεύει στο νερό ιχνοστοιχεία, που βρίσκονται σε συγκεντρώσεις του δισεκατομμυριοστού του γραμμαρίου ανά λίτρο. Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες, περίπου 1200 χημικά είδη, που περιέχουν 230 δραστικές ουσίες κυκλοφορούν στο εμπόριο και χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες ως φυτοφάρμακα, λιπάσματα ή ζιζανιοκτόνα. Πολλά από τα φυτοφάρμακα είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στο χρόνο και γι’ αυτό εξαιρετικά επικίνδυνα, όταν καταλήγουν στο νερό. Το όριο που έχει υιοθετηθεί για την περιεκτικότητα σε φυτοφάρμακα είναι 0,5 μικρογραμμάρια ρια (εκατομμυριοστό του γραμμαρίου) ανά λίτρο συνολικά, και ειδικά για ορισμένα οργανο-χημικά (τα ίδια ή τα προϊόντα αποικοδόμησής τους είναι ιδιαίτερα τοξικά) το όριο είναι το 0,1 μικρογραμμάριο ανά λίτρο. Η νομοθεσία ορίζει, επίσης ότι το πόσιμο νερό δεν πρέπει να περιέχει περισσότερα από 50 milligram (χιλιοστά του γραμμαρίου) ανά λίτρο νιτρικών. Οι νιτρικές ενώσεις στα νερά προ- έρχονται, συνήθως, από τη χρήση λιπασμάτων και την απόρριψη λυμάτων και ιλύος. Οι νιτρικές ενώσεις είναι ουσίες, που υπάρχουν στη φύση, αλλά αυτό, που προκαλεί ανησυχία είναι οι ουσίες, στις οποίες μετασχηματίζονται: τα νιτρώδη και οι νιτροζαμίνες. Η μακροχρόνια κατανάλωση αυτών των ουσιών μέσω της τροφικής αλυσίδας μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία.

9

8. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ

• Μείωση του οξυγόνου που είναι διαλυμένο στο νερό. Σε αντίθεση με την ατμόσφαιρα, όπου η συγκέντρωση του οξυγόνου είναι σχεδόν πάντα σταθερή και ανεξάρτητη από τη ρύπανση, τα νερά απειλούνται συχνά με πλήρη ή μερική αποξυγόνωση (αναερόβιες συνθήκες). Όσο αυξάνεται η ρύπανση των νερών, κυρίως, με οργανικές ύλες, και ανεβαίνει η θερμοκρασία τους, τόσο μειώνεται το διαλυμένο οξυγόνο, γιατί καταναλώνεται λόγω της αερόβιας αναπνοής των μικροοργανισμών που κάνουν αποσύνθεση. Παράλληλα η μείωση του οξυγόνου οφείλεται και στην αύξηση θερμοκρασίας, λόγω της οποίας μειώνεται η διαλυτότητα των αερίων στο νερό. Όταν, λοιπόν, ρυπαίνονται τα επιφανειακά νερά με απόβλητα που περιέχουν ουσίες, που αποσυντίθενται από μικροοργανισμούς (οργανικές ύλες), εκτός των άλλων “αφαιρείται” από τα νερά και το οξυγόνο, που είναι απαραίτητο για την επιβίωση των φυτικών και ζωικών υδρόβιων οργανισμών. Οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές για τους περισσότερους υδρόβιους οργανισμούς, αφού κινδυνεύουν από ασφυξία. Έτσι, η ρύπανση με αστικά λύματα ή άλλα απόβλητα, που περιέχουν οργανικό φορτίο, μπορεί να απειλήσει με καταστροφή ένα ολόκληρο υδατικό οικοσύστημα. • Ευτροφισμός των νερών. Ανάλογα αποτελέσματα για τα επιφανειακά νερά έχει και η ρύπανση με ανόργανα άλατα που περιέχουν άζωτο και φώσφορο, που περιέχονται συνήθως σε λιπάσματα, απόβλητα κτηνοτροφικών και πτηνοτροφικών μονάδων, απορρυπαντικά και σε ορισμένα βιομηχανικά απόβλητα. Το σημαντικότερο πρόβλημα, που δημιουργεί το άζωτο και ο φώσφορος είναι ο ευτροφισμός, δηλαδή η υπερβολική ανάπτυξη αλγών (φυτοπλαγκτόν) στα επιφανειακά νερά από την υπερβολική τροφοδοσία των νερών με θρεπτικά συστατικά. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί σοβαρή διαταραχή του υδατικού οικοσυστήματος με διάφορες δυσμενείς συνέπειες, μεταξύ των οποί- ων είναι η υπερβολική ανάπτυξη ορισμένων ειδών σε βάρος όλων των άλλων, η μείωση ή και εξαφάνιση της ποικιλίας ειδών με θανάτωση ή μετανάστευσή τους. Η υπέρμετρη ανάπτυξη ορισμένων ειδών και η θανάτωση τους προκαλούν μείωση του οξυγόνου στο νερό. Όταν μειώνεται δραματικά το διαλυμένο οξυγόνο στα νερά ευνοείται η ανάπτυξη αναερόβιων βακτηριών τα οποία παράγουν υδρόθειο και συνήθως, μυρίζουμε μια οσμή κλούβιων αυγών.

10

9. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Παράδειγμα ρύπανσης των νερών

Η ρύπανση των νερών έχει κάποιες φορές ορατές επιπτώσεις. Σε άλλες, όμως, περιπτώσεις η ρύπανση δεν είναι ορατή, αλλά μπορεί να προκαλέσει μεγάλη βλάβη στην υγεία και στο περιβάλλον. Στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτεμβρίου 2004 βρήκαν φρικτό θάνατο πάνω από 30.000 υδρόβια και παρυδάτια πουλιά στη λίμνη Κορώνεια της επαρχίας Λαγκαδά, στο νομό Θεσσαλονίκης. Τα πουλιά βρίσκονταν στην μεταναστευτική τους περίοδο. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου ακολούθησαν μαζικοί θάνατοι τριών τουλάχιστον ειδών ψαριών που ζουν στη λίμνη. Στις 15 Σεπτεμβρίου 2004, η Νομαρχία Θεσσαλονίκης απαγόρευσε την αλιεία στη λίμνη, τη βόσκηση στη γύρω περιοχή και την προσέγγιση των πολιτών. Η κύρια αιτία της οικολογικής καταστροφής ήταν η μακροχρόνια ρύπανση της λίμνης.

11

10. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

1)Είστε αγρότης;Ναι.

2) Πόσα χρόνια εξασκείτε το επάγγελμα;Είμαι επαγγελματίας αγρότης για 30 περίπου χρόνια τώρα.

3)Πόσα περίπου στρέμματα καλλιεργείτε;Καλλιεργώ περίπου 500 στρέμματα.

4) Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αγροτικές καλλιέργειες που καλλιεργείτε;Καλλιεργώ χειμερινές και εαρινές καλλιέργειες. Τον φθινόπωρο οι πιο συνηθισμένες αγροτικές καλλιέργειες που καλλιεργώ είναι το σιτάρι, το κριθάρι και η ελαιοκράμβη,από την οποία παράγεται το λεγόμενο βιοντίζελ. Το βιοντίζελ είναι μια φυσική και ανανεώσιμη, εναλλακτική λύση καυσίμων για μηχανές ντίζελ, που παράγεται από φυτικά έλαια, όπως η ελαιοκράμβη. Δεν περιέχει καθόλου ορυκτέλαιο, είναι μη τοξικό και βιοδιασπώμενο. Την άνοιξη οι πιο συνηθισμένες αγροτικές καλλιέργειες που καλλιεργώ είναι το καλαμπόκι, ο ηλίανθος και το βαμβάκι.

5) Χρησιμοποιείτε λιπάσματα στις καλλιέργειές σας;Ναι. Τα λιπάσματα είναι απαραίτητα επειδή εμπλουτίζουν το έδαφος με στοιχειακό θείο, ενεργοποιούν την ανάπτυξη των ωφέλιμων μικροοργανισμών του εδάφους, ενισχύουν το αντιοξειδωτικό και το ανοσοποιητικό σύστημα των φυτών, βελτιώνουν την θρεπτική κατάσταση των φυτών και κινητοποιούν τα μη-διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους ( Σίδηρο, Φώσφορο, Ασβέστιο, Χαλκό, Ψευδάργυρο). Ωστόσο, ανά τρία χρόνια πραγματοποιείται εδαφοανάλυση και ανάλογα με το αποτέλεσμα γίνεται η κατάλληλη λίπανση.

6) Χρησιμοποιείτε φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα, παρασιτοκτόνα, εντομοκτόνα ή άλλα σκευάσματα;Ναι. Όμως αυτά χρησιμοποιούνται με μέτρο και προσοχή και δεν γίνεται υπερβολική χρήση και σπατάλη τους, έτσι ώστε να αποφευχθεί η μόλυνση του νερού και άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με τέτοιου είδους σκευάσματα. Εξάλλου, την τελευταία δεκαετία αποσύρθηκαν πολλά σκευάσματα από την αγορά λόγω της μεγάλης υπολειμματικότητάς τους.

7) Αν ναι, γνωρίζετε τις επιπτώσεις στον άνθρωπο;Φυσικά, Πάντα πράττουμε σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης που υπάρχουν πάνω στα σκευάσματα για να περιοριστούν όσο γίνεται οι επιπτώσεις στον άνθρωπο αλλά, γενικότερα, και στο περιβάλλον και τα οικοσυστήματα.

8) Χρησιμοποιείτε υπόγεια-κυρίως-ύδατα για την άρδευση των στρεμμάτων σας, σωστά;Ναι. Εδώ και τριάντα χρόνια διαθέτουμε γεωτρήσεις για την άντληση υπογείου νερού. Προσωπικά, το πότισμα των καλλιεργειών γίνεται αποκλειστικά με υπόγεια ύδατα.

12

9)Τα ύδατα αυτά είναι καθαρά και μη μολυσμένα;Στην περιοχή μας, ο δήμος πραγματοποιεί μετρήσεις (χημικές αναλύσεις) τόσο των επιφανειακών όσο και των υπογείων υδάτων προκειμένου να ελεγχθεί και να εξακριβωθεί η ποιότητα του νερού και η χημική του σύσταση για να βεβαιωθούμε ότι είναι πάντα καθαρό και κατάλληλο για ανθρώπινες δραστηριότητες.

10)Πολλές φορές τα φυτοφάρμακα και άλλες δηλητηριώδεις ουσίες περνούν στα υπόγεια ύδατα, τα οποία χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην άρδευση. Τι θα προτείνατε να γίνει ώστε να μειωθεί/αποτραπεί η μόλυνση των υπογείων υδάτων;Για να μειωθεί/αποτραπεί η μόλυνση των υπογείων υδάτων υπάρχουν πολύ αυστηρά και σκληρά μέτρα. Συγκεκριμένα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα υπόγεια ύδατα προστατεύονται από την οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων. Η οδηγία προβλέπει: « Τα κράτη μέλη προβαίνουν σε αρχικό χαρακτηρισμό όλων των συστημάτων υπόγειων υδάτων προκειμένου να αξιολογηθούν οι χρήσεις τους και οι κίνδυνοι που διατρέχουν να μην πληρούν τους στόχους για κάθε σύστημα υπογείων υδάτων σύμφωνα με το άρθρο 4. Για τον αρχικό αυτό χαρακτηρισμό, τα κράτη μέλη μπορούν να συνενώσουν διάφορα συστήματα υπόγειων υδάτων. Κατά την ανάλυση αυτή, είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται υφιστάμενα στοιχεία υδρολογίας, γεωλογίας, εδαφολογίας, χρήσεων γης, απορροών, υδροληψιών κ.λ.π.Εγώ συμφωνώ και ακολουθώ πιστά τα μέτρα που προτείνει η ΕΕ για την προστασία των υδάτων και κατά συνέπεια, την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων και κάθε ζωντανού οργανισμού.

1)Είστε αγρότης; Ναι

2) Πόσα χρόνια εξασκείτε το επάγγελμα; 50 χρόνια

3)Πόσα περίπου στρέμματα καλλιεργείτε;

770 στρέμματα περίπου

4) Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αγροτικές καλλιέργειες που καλλιεργείτε;

σιταρά , ηλίανθος , βαμβάκι , καλαμπόκι , ζαχαρότευτλα , τριφύλλια

5) Χρησιμοποιείτε λιπάσματα στις καλλιέργειές σας; ναι

13

6) Χρησιμοποιείτε φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα, παρασιτοκτόνα, εντομοκτόνα ή άλλα σκευάσματα;

ναι

7) Αν ναι, γνωρίζετε τις επιπτώσεις στον άνθρωπο;

ναι

8) Χρησιμοποιείτε υπόγεια-κυρίως-ύδατα για την άρδευση των στρεμμάτων σας,

ναι

9)Τα ύδατα αυτά είναι καθαρά και μη μολυσμένα;

ναι

14

11. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

1. Groundwater pollution risk assessment in the Quanzhou area.

Εκτίμηση κινδύνου ρύπανσης υπογείων υδάτων στην περιοχή Quanzhou.

Η Ρύπανση των υπογείων υδάτων κάτω από έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα στην παράκτια περιοχή Quanzhou απειλεί έντονα την ασφάλεια εφοδιασμού των πηγών των υπογείων υδάτων. Με βάση τις υδρογεωλογικές συνθήκες και το φορτίο της ρύπανσης σε αυτόν τον τομέα, η μέθοδος αξιολόγησης πολλαπλών δεικτών των πηγών ρύπανσης και τη βελτίωση της δραστικά, μοντέλο χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση κινδύνου για την υπόγεια ρύπανση. Η βαθμολογία και το βάρος του κάθε σημαντικού παράγοντα προσδιορίστηκαν από τον εμπειρογνώμονα μέθοδο αξιολόγησης και τριών επιπέδων δείκτη κινδύνου ρύπανσης των υπόγειων υδάτων λήφθηκαν χρησιμοποιώντας το Λογισμικό ArcGIS. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο κίνδυνος ρύπανσης των υπόγειων υδάτων σε βιομηχανικούς τομείς έντασης είναι κυρίαρχος. Γι 'αυτό είναι απαραίτητο για την κυβέρνηση να ελέγξει την εκπομπή ρύπων από τη βιομηχανία στην περιοχή Quanzhou.

2. Nitrate toxicity to aquatic animals: a review with new data for freshwater invertebrates

Νιτρική τοξικότητα σε υδρόβια ζώα: μια αναθεώρηση με νέα στοιχεία για τα ασπόνδυλα του γλυκού νερού

Τα δημοσιευθέντα στοιχεία σχετικά με την νιτρική (Δείτε τον πηγαίο κώδικα MathML) τοξικότητα σε γλυκά και θαλάσσια ζώα αναθεωρηθεί. Νέα στοιχεία σχετικά με την τοξικότητα νιτρικού άλατος στο ασπόνδυλα γλυκού νερού Echinogammarus toletanus, Echinogammarus echinocytosis και Hydropsyche exocellata παρουσιάζονται επίσης. Η κύρια τοξική δράση του νιτρικού οφείλεται στη μετατροπή των χρωστικών μεταφοράς οξυγόνου σε μορφές που είναι ανίκανες να μεταφέρουν οξυγόνο. Η Τοξικότητα νιτρικών σε υδρόβια ζώα αυξάνεται με την αύξηση των συγκεντρώσεων νιτρικών ιόντων και χρόνους έκθεσης. Αντίθετα, η τοξικότητα νιτρικού μπορεί να μειώνεται με την αύξηση του μεγέθους του σώματος, την αλατότητα του νερού και του περιβάλλοντος προσαρμογής. Τα ζώα του γλυκού νερού φαίνεται να είναι πιο ευαίσθητα σε νιτρικά άλατα από τα θαλάσσια ζώα. Μια συγκέντρωση νιτρικών από 10 mg NO3-N / l (ΗΠΑ ομοσπονδιακό ανώτατο όριο για το πόσιμο νερό) μπορεί να επηρεάσει αρνητικά, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης έκθεσης, ασπόνδυλα γλυκέων υδάτων (Ε toletanus, Ε echinosetosus, Cheumatopsyche pettiti, Hydropsyche occidentalis), ψάρια (Oncorhynchus mykiss, Oncorhynchus tshawytscha, Salmo clarki), και τα αμφίβια (Pseudacris triseriata, Rana pipiens, Rana temporaria, Bufo Bufo). Τα ασφαλή επίπεδα κάτω από αυτή τη συγκέντρωση νιτρικών συνιστάται να προστατεύσει τα ευαίσθητα ζώα του γλυκού νερού από την ρύπανση από νιτρικά άλατα. Επιπλέον, ένα ανώτατο όριο των 2 mg NO3-N / l θα ήταν κατάλληλο για την προστασία των πιο ευαίσθητων ειδών του γλυκού νερού. Στην περίπτωση των θαλάσσιων ζώων, ένα ανώτατο όριο 20 mg NO3-N / l μπορεί σε γενικές γραμμές να είναι αποδεκτή. Ωστόσο, τα αρχικά στάδια ανάπτυξης ορισμένων θαλάσσιων ασπόνδυλων, που είναι καλά προσαρμοσμένα στις

χαμηλές συγκεντρώσεις νιτρικών, μπορεί να είναι τόσο ευαίσθητα σε νιτρικά όσο ευαίσθητα ασπόνδυλα γλυκού νερού.

3. Microplastic pollution in the surface waters of the Laurentian Great Lakes

Ύπαρξη μικρών πλαστικών σωματιδίων στη λίμνη Laurentia των ΗΠΑ εξαιτίας πυκνών αστικών κέντρων που υπάρχουν δίπλα στις λίμνες.

Δείγματα Neuston συλλέχθηκαν σε 21 σταθμούς κατά τη διάρκεια μιας αποστολής τον Ιούλιο, 2012 -700 ναυτικό μίλια (~1300 χλμ) στην λίμνη Laurentia των

Ηνωμένων Πολιτειών χρησιμοποιώντας 333 μm πλέγματος Manta τράτα και αναλύθηκαν για τα πλαστικά συντρίμμια. Παρά το γεγονός ότι η μέση αφθονία ήταν περίπου 43.000 microplastic σωματίδια / km2, ο σταθμός 20, δίπλα από δύο μεγάλες

πόλεις, περιείχε πάνω από 466.000 σωματίδια / km2, μεγαλύτερη από όλους τους άλλους σταθμούς σε συνδυασμό. Η SEM ανάλυση καθορίζεται σχεδόν το 20% των

σωματιδίων μικρότερο από 1 mm, τα οποία αρχικά είχαν αναγνωριστεί ως microplastic με οπτική παρατήρηση, ήταν πυριτικό αργίλιο από τέφρα άνθρακα.

Πολλά microplastic σωματίδια ήταν πολύχρωμες σφαίρες, οι οποίες είχαν συγκριθεί και υπάρχουν υπόνοιες ότι είναι, μικροσφαιρίδια από καταναλωτικά προϊόντα που

περιέχουν microplastic σωματίδια παρόμοιου μεγέθους, σχήματος, υφής και σύνθεσης. Η παρουσία των microplastics και τέφρας του άνθρακα σε αυτά τα

δείγματα επιφάνειας, η οποία ήταν πιο άφθονη όπου συγκλίνουν τα ρεύματα της λίμνης, είναι πιθανό να υπάρχουν λόγω κοντινών αστικών λυμάτων και της καύσης

του άνθρακα σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

4. Effects on aquatic ecosystems. Journal of Photochemistry and Photobiology

Επιδράσεις στα υδάτινα οικοσυστήματα. Άρθρο Φωτοχημείας και Φωτοβιολογίας

Πρόσφατα αποτελέσματα συνεχίζουν να δείχνουν τη γενική συναίνεση ότι το όζον που σχετίζεται με αυξήσεις στην ακτινοβολία UV-B μπορεί να επηρεάσει αρνητικά

πολλά υδρόβια είδη και υδάτινα οικοσυστήματα (π.χ., λίμνες, ποτάμια, λίμνες, ωκεανούς). Η ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία διεισδύει σε οικολογικά σημαντικά βάθη

στα υδάτινα συστήματα και μπορεί να επηρεάσει συστήματα γλυκού νερού από μεγάλους παραγωγούς βιομάζας (φυτοπλαγκτόν) για τους καταναλωτές (π.χ.,

ζωοπλαγκτόν, ψάρια, κλπ) υψηλότερη στην τροφική αλυσίδα. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν το βάθος της διείσδυσης της ακτινοβολίας σε φυσικά ύδατα,

συμπεριλαμβανομένων διαλυμένων οργανικών ενώσεων των οποίων η συγκέντρωση και η χημική σύνθεση είναι πιθανό να επηρεάζεται από τις μελλοντικές συνθήκες και

την υπεριώδη ακτινοβολία. Υπάρχουν επίσης σημαντικές ενδείξεις ότι τα υδρόβια είδη χρησιμοποιούν πολλούς μηχανισμούς για την προστασία των φωτογραφιών από

την υπερβολική ακτινοβολία. Συχνά, αυτοί οι προστατευτικοί μηχανισμοί δημιουργούν αντικρουόμενες πιέσεις επιλογής για τα είδη καθιστώντας την

υπεριώδη ακτινοβολία ένα επιπλέον παράγοντα άγχους στον οργανισμό. Είναι σε επίπεδο οικοσυστήματος, όπου οι εκτιμήσεις της ανθρωπογενούς αλλαγής του

κλίματος και UV-επιδράσεις που σχετίζονται αλληλένδετες και όπου πολύ πρόσφατη έρευνα έχει κατευθυνθεί. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η επίδραση της ακτινοβολίας UV-B σε επίπεδο οικοσυστήματος μπορεί να είναι πιο έντονη στην κοινότητα και σε

επίπεδο τροφικού πλέγματος, και ως εκ τούτου σε μεταγενέστερους κύκλους στοιχείων, από ό, τι σε επίπεδα βιομάζας.

5. Effects of nitrate contamination and seasonal variation on the denitrification and greenhouse production in La Rocina Stream

Μόλυνση στην επιφάνεια του ποταμού La Rocina της Ισπανίας από γεωργική δραστηριότητα

Κλιματικές επιρροή (υπερθέρμανση του πλανήτη και μείωση των βροχοπτώσεων) θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των οικολογικών και τις τοξικολογικές επιπτώσεις

της ρύπανσης στα υδάτινα οικοσυστήματα, ιδίως σε περιπτώσεις μόλυνσης από γεωργικά νιτρικά (ΝΟ3) τα λιπάσματα. Φυσικοχημικές ιδιότητες των επιφανειακών

υδάτων και ιζημάτων από τέσσερις επιλεγμένες τοποθεσίες που ποικίλουν σε συγκέντρωση ΝΟ3 στη La Rocina Stream, ο οποίος τροφοδοτεί Marisma del Rocio

στο Εθνικό Πάρκο Doñana (South West, Ισπανία), μελετήθηκαν. Ηλεκτρική αγωγιμότητα, pH, η περιεκτικότητα σε μακρο και μικρο, συνολικού οργανικού

άνθρακα και αζώτου, και διαλύεται άνθρακα και του αζώτου επλήγησαν από κάθε σημείο δειγματοληψίας και το χρόνο δειγματοληψίας. Μολυσματικό NO3- σε

επιφανειακά ύδατα στο χώρο με την υψηλότερη συγκέντρωση ΝΟ3 (κυμάνθηκε σε 61,6 έως 106,6 mg Ε-1) ήταν ανόργανης προέλευσης, πιθανότατα από χημικά

λιπάσματα, όπως προσδιορίζεται χημικά (90% του συνόλου διαλυμένο άζωτο από NO3 -) και από την ισοτοπική ανάλυση των δ15N-ΝΟ3. Αλλαγές στις εποχιακές καιρικές συνθήκες και υδρολογικής επιπτώσεις στις θέσεις δειγματοληψίας ήταν επίσης υπεύθυνη για τις διακυμάνσεις σε ορισμένες βιολογικές δραστηριότητες

(αφυδρογονάση, β-γλυκοσιδάση, arylsulphatase, όξινη φωσφατάση και η ουρεάση) σε ιζήματα, καθώς και στην παραγωγή του CO2 αερίων θερμοκηπίου, CH4 και N2O.

Τόσο η οργανική ύλη και ΝΟ3 περιεχόμενο επηρέασε τα ποσοστά της παραγωγής φυσικού αερίου. Αυξημένη συγκέντρωση ΝΟ3 οδήγησε επίσης σε αυξημένα επίπεδα

των πιθανών απονίτρωσης μετράται ως N2O παραγωγής. Η διαδικασία της απονιτροποίησης επηρεάστηκε από ΝΟ3- μόλυνση και το σχήμα των βροχοπτώσεων, αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (CO2, CH4 και N2O ιδιαίτερα) κατά

την ξηρότερη εποχή σε όλες τις θέσεις δειγματοληψίας που μελετήθηκαν.