กลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม: กรณศกษา

วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย

อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช

โดย

นางสาววภาภรณ เครอจนทร

การวจยเฉพาะเรองนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ประกาศนยบตรบณฑต สาขาวชาบณฑตอาสาสมคร

วทยาลยพฒนศาสตร ปวย องภากรณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2560

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Ref. code: 25606030080110AIM

กลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม: กรณศกษา วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย

อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช

โดย

นางสาววภาภรณ เครอจนทร

การวจยเฉพาะเรองนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ประกาศนยบตรบณฑต

สาขาวชาบณฑตอาสาสมคร วทยาลยพฒนศาสตร ปวย องภากรณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2560 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Ref. code: 25606030080110AIM

PARTICIPATIVE COMMUNITY ENTERPRISE DEVELOPMENT STRATEGY: A CASE STUDY OF BAN LAEM HOMESTAY MANGROVE CONSERVATION GROUP COMMUNITY-

ENTERPRISE, THA SALA DISTRICT, NAKORN SRI- THAMMARAT PROVINCE.

BY

MISS WIPAPORN KRUEJAN

A SPECIAL RESEARCH SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF GRADUATE DIPLOMA PROGRAM

GRADUATE VOLUNTEER PUEY UNGPHAKORN SCHOOL OF DEVELOPMENT STUDIES

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2017

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

Ref. code: 25606030080110AIM

(1)

หวขอการวจยเฉพาะเรอง กลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม: กรณศกษา วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช

ชอผเขยน นางสาววภาภรณ เครอจนทร ชอปรญญา ประกาศนยบตรบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย บณฑตอาสาสมคร

วทยาลยพฒนศาสตร ปวย องภากรณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาการวจยเฉพาะเรอง อาจารย ดร. กนกวรา พวงประยงค ปการศกษา 2560

บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพโดยใชเทคนคการมสวนรวมในการใหขอมลโดยมวตถประสงคในการศกษา ดงน 1) เพอศกษาประวตและพฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 2) เพอศกษาการมสวนรวมในการก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 3) เพอวเคราะหสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย และ 4) เพอน าเสนอกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย การเกบรวบรวมขอมลใชวธการสงเกตการณแบบมสวนรวม การสนทนากลม และการศกษาเอกสาร ซงมเครองมอทใชในการวเคราะหกลยทธ คอ การวเคราะหสภาพแวดลอมขององคกร (SWOT Analysis) และ การวเคราะหเพอก าหนดกลยทธการพฒนา (TOWS Matrix) ในกระบวนการวจยครงนมการเลอกกลมเปาหมายแบบเจาะจง คอ ตวแทนสมาชกกลมวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย จ านวน 11 คน และผใหขอมลรวม คอ ผมสวนเกยวของหรอเครอขายในวสาหกจชมชนฯ จ านวน 5 คน รวมทงสน 16 คน ผลการศกษาแสดงใหเหนวาวสาหกจชมชนฯ มพฒนาการมาจากการรวมกลมจตอาสาอนรกษปาชายเลนในชมชน มการพฒนาพนทและกจกรรมทมงถงการสรางแหลงทองเทยวและสรางรายไดเสรมจนเกดการพฒนาเปนองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยทงนจากการศกษาไดมการวเคราะหกลยทธการพฒนาองคกรดวย TOWS MATRIX ท าใหไดมาซง

Ref. code: 25606030080110AIM

(2)

กลยทธทส าคญ 4 ดาน คอ 1) กลยทธเชงรก ไดแก กลยทธการสรางและรกษาเครอขายพนธมตรเพอการพฒนาองคกร กลยทธการสรางความรจกและการจดจ าผานสอประชาสมพนธ กลยทธการสรางการมสวนรวม และกลยทธการตลาดสรางสรรค 2) กลยทธเชงแกไข ไดแก กลยทธการเสรมพลงเพอการบรหารจดการองคกรทมประสทธภาพ กลยทธการพฒนาบคลากร กลยทธการพฒนาสอและผลตภณฑ กลยทธการพฒนาสงอ านวยความสะดวกทางกายภาพ และกลยทธการพฒนาการสอสารภายในองคกร 3) กลยทธเชงรบ ไดแก กลยทธสามคครวมใจและกลยทธการสรางความเปนเจาของรวมกน และ 4) กลยทธเชงปองกน ไดแก กลยทธการสรางการรบรและทางเลอกทหลากหลายและ กลยทธการสรางสมพนธกบชมชน ค าส าคญ: กลยทธการพฒนา วสาหกจชมชน การมสวนรวม

Ref. code: 25606030080110AIM

(3)

กตตกรรมประกาศ

การวจยเรองการศกษากลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม: กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยเปนการศกษาทใชกระบวนการมสวนรวมของกลมเปาหมายและผมสวนเกยวขอทเปนทงผรวมใหขอมล รวมท ากจกรรม รวมวางแผน และรวมรบฟงขอเสนอแนะตาง ๆ ในการศกษา นอกจากนผลการศกษายงเปนประโยชนตอชมชน องคกรวสาหกจชมชนฯ ในพนท พรอมทงหนวยงานทมการด าเนนงานพฒนาวสาหกจชมชนเชงทองเทยว ในการน าไปเปนแนวทางในการวางแผนการพฒนาหรอวางยทธศาสตรการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนเชงการทองเทยวในชมชนและพนทอน ๆ ทสนใจ การด าเนนงานสามารถบรรลเปาหมายไดดวยความรวมมอรวมใจของกล มตวแทนสมาชกวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ผน าชมชนบานหนาทพ หม 7 ทงผใหญบาน ผน าศาสนา ปราชญชมชนและชาวบานชมชนบานหนาทพ พรอมดวยครอบครวบานสวนวลลย ทใหการตอนรบและชวยเหลอแนะน าการเรยนรตาง ๆ ในชมชน การใหขอมลในการศกษาขอมลตางๆตลอดจนการดแลผวจยตลอดระยะเวลาทฝกปฏบตภาคสนาม ณ พนทบานหนาทพ รวมทงการใหค าแนะน าและขอเสนอแนะการศกษาจากสหทยมลนธทเปนองคกรพเลยงในการดแลการฝกภาคสนามในคร งน รวมทงอาจารยทปรกษาการคนควาวจ ยเฉพาะเรอง เจาหนาทวทยาลยพฒนศาสตร ปวย องภากรณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทไดใหการสนบสนนตลอดการศกษาทงการเปนทปรกษาวชาการเรยน การใชชวตทงในวทยาลยและพนทและการสนบสนนในการใชจายจนจบการศกษา นอกจากนยงมเพอน ๆ บณฑตอาสาสมครรนท 49 ในการเปนก าลงใจใหกนตลอดเวลาและครอบครวเครอจนทรของขาพเจาเองทใหโอกาสในการศกษาและใหก าลงใจในการศกษาหลกสตรบณฑตอาสาสมคร ซงผมพระคณทงหมดเปนผทท าใหขาพเจามก าลงใจในการศกษาและการด าเนนการวจยจนส าเรจ ทายนผวจยขอขอบพระคณทกทานไว ณ โอกาสน

นางสาววภาภรณ เครอจนทร

Ref. code: 25606030080110AIM

(4)

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย (1) กตตกรรมประกาศ (3) สารบญตาราง (7) สารบญภาพ (8) บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญ 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 3 1.3 ค าถามในการวจย 3 1.4 ขอบเขตของการวจย 4 1.5 นยามศพท 5 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5 1.7 ทบทวนวรรณกรรม 6

1.7.1 บรบทชมชน 6 1.7.2 แนวคดวสาหกจชมชนทางการทองเทยว 16 1.7.3 แนวคดการบรหารจดการองคกร (POLC) 20 1.7.4 แนวคดการมสวนรวม 22 1.7.5 การวเคราะหสภาพแวดลอมขององคกร (SWOT Analysis)

และการวเคราะหเพอก าหนดกลยทธ (TOWS Matrix) 24 1.7.6 แนวคดกลยทธการพฒนา 27

Ref. code: 25606030080110AIM

(5)

บทท 2 ระเบยบวธวจย 31

2.1 หนวยทใชในการวเคราะห 31 2.2 พนทในการศกษา 31 2.3 กลมเปาหมาย 31 2.4 ผใหขอมล 32 2.5 ขอบเขตของการวจย 32 2.6 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 32 2.7 การเกบรวบรวมขอมลการวจย 34 2.8 การตรวจสอบและการวเคราะหขอมล 35 2.9 การน าเสนอการวจย 36

บทท 3 ประวตพฒนาการและบรบทวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 38

3.1 ประวตพฒนาการและบรบทวสาหกจชมชนฯ 38 3.1.1 ประวตความเปนมาและพฒนาการของวสาหกจชมชนฯ 38 3.1.2 โครงสรางและบทบาทหนาท 50 3.1.3 แหลงงบประมาณ 55 3.1.4 กจกรรมการด าเนนการ 55 3.1.5 เครอขายการมสวนรวม 57

3.2 การบรหารจดการองคกร 61 3.3 การสะทอนวสาหกจชมชนฯจากเครอขาย 65

บทท 4 การสรางการมสวนรวมในการก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนฯ 68 4.1 การสรางสมพนธภาพในชมชน 68 4.2 การสรางสมพนธภาพในองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลม

โฮมสเตย 69 4.3 การสรางความเขาใจในวฒนธรรมองคกรรวมกน 70 4.4 กระบวนการเสรมพลงทม 71 4.5 กระบวนการวเคราะห SWOT Analysis และ TOWS Matrix 72

Ref. code: 25606030080110AIM

(6)

บทท 5 การวเคราะห SWOTและการวเคราะห TOWS MARTIX เพอก าหนดกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 74 5.1 วเคราะห SWOT การบรหารจดการของกลมวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบาน

แหลมโฮมสเตย 74 5.2 กลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย

อยางมสวนรวม 77

บทท 6 สรป อภปรายผลการศกษาและขอเสนอแนะ 86 6.1 สรปและอภปรายผลการศกษา 86 6.2 ขอเสนอแนะ 94

รายการอางอง 96 ภาคผนวก 100

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณกงโครงสราง 101 ภาคผนวก ข รายชอผใหสมภาษณขอมลชมชนและกระบวนการวเคราะหกลยทธ 104

ประวตผเขยน 106

Ref. code: 25606030080110AIM

(7)

สารบญตาราง ตารางท หนา

1.1 วเคราะหสภาพแวดลอมขององคกรเพอก าหนดกลยทธการพฒนา 25

Ref. code: 25606030080110AIM

(8)

สารบญภาพ ภาพท หนา

1.1 แผนทบรบทชมชนบานหนาทพ หม 7 8 1.2 กรอบการศกษาวจย 31 2.1 วธด าเนนการวจย 37 3.1 ประวต พฒนาการและบรบทวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 48 3.2 สญลกษณองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 49 3.3 โครงสรางและบทบาทหนาท 51

5.1 การวเคราะห TOWS Matrix เพอก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชน อยางมสวนรวม 78

Ref. code: 25606030080110AIM

บทท 1 บทน า 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การทองเทยวโดยชมชนเปนการทองเทยวเชงการอนรกษทค านงถงความยงยนของสงแวดลอม สงคมวฒนธรรม ซงมกระบวนการก าหนดทศทางและการบรหารจดการโดยชมชน เพอตอบสนองความตองการของผมาเยอน ซงในขณะเดยวกนมความพยายามทจะสรางความสมดลในการพฒนาและการอนรกษและกอใหเกดกระแสพฒนา 3 ดาน คอ กระแสการอนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต กระแสความตองการของตลาดการทองเทยวในดานการศกษาเรยนร และกระแสความตองการพฒนาคนโดยการมสวนรวมของประชาชนทมาจากทองถน (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2549) จากกระแสการพฒนาดงกลาวสงผลใหการพฒนาแหลงทองเทยวอยในลกษณะทเปนการทองเทยวแบบยงยน (sustainable tourism) ในรปแบบตาง ๆ ไดแก การทองเทยวเชงนเวศ เชงเกษตรกรรม เชงสขภาพ และการทองเทยวแบบโฮมสเตย ซงค านงถง ชมชนมากขนในการรบผลประโยชนและมสวนรวมในการบรหารจดการการทองเทยวทใชประโยชนจากพนทและทรพยากรของชมชน หากกลาวถงการทองเทยวชมชนแบบโฮมสเตยเปนรปแบบของการทองเทยวทเปดโอกาสใหนกทองเทยวเลอกพกกบชาวบานเพอเรยนรวถการด ารงชพ วฒนธรรมทมเอกลกษณโดดเดนเฉพาะทองถน และความสมบรณของสภาพแวดลอมในชมชน (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2544) ซงจะกอใหเกดกระบวนการเรยนรวมกนระหวางชมชนกบนกทองเทยว เปนการสรางความร ความเขาใจในวถชมชน กอเกดทศนคตทดตอชมชน พรอมทงเปนการสร างรายไดใหคนในชมชนจากการรบนกทองเทยวอกดวย (มธสร ปราบไพร, 2545) ทงนการทองเทยวแบบโฮมสเตยมการด าเนนกจกรรมโดยชมชนเอง เพอความเขาใจในวถชมชนและทรพยากรในชมชนมากทสดซงอยในรปแบบการรวมกนจดตงขนของชมชนและมการบรหารจดการภายในกลมและชมชนตามความเหมาะสมของ แตละพนท วสาหกจชมชนถอเปนการรวมกลมของคนในชมชนรปแบบหนงทเกดจากการจดตงขนเพอด าเนนกจกรรมชมชนและจดการทนชมชนอยางสรางสรรคและสรางรายไดใหแกชมชน โดยมชมชนเปนเจาของผด าเนนการ มฐานทนชมชน ทงทรพยากร ภมปญญาทองถน เชอมโยงบรณาการเปนระบบกจกรรมตาง ๆ ในชมชน ซงมกระบวนการเรยนรเปนหวใจและมการพงพาตนเองเปนเปาหมายทส าคญทสด (ส านกพฒนาเกษตร, 2547) ส าหรบวสาหกจชมชนเชงทองเทยวมการบรหาร

Ref. code: 25606030080110AIM

2

จดการทองเทยวโดยใชกระบวนการขบเคลอนขององคกรวสาหกจชมชน กลาวคอ มกระบวนการด าเนนกจกรรมอยางเปนระบบ มโครงสรางกลม กระบวนการท างาน การวางแผนการบรหารจดการหรอแผนการพฒนา เปนตน ซงกระบวนการทงหมดชมชนจะตองเปนผบรหารจดการเองและเปนเจาของกจกรรมในชมชน ทงนในระบบการบรหารจดการแบบวสาหกจจะท าใหชมชนเกดระบบการบรหารทรพยากรทมในชมชนมาใชอยางสรางสรรคและคงอตลกษณประจกษแกนกทองเทยว และเกดการมสวนรวมของคนในชมชนทนบวาเปนหวใจส าคญทสรางการพฒนาองคกรใหประสบความส าเรจอยางยงยน วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย บานหนาทพ หม 7 ต าบล ทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช เปนวสาหกจชมชนเชงทองเทยวทเกดจากการรวมกลมกนของคนในชมชนและท ากจกรรมสรางรายไดจากทนในชมชนทมอยคอทรพยากร ธรรมชาต “อาวทองค า” อนเปนแหลงอาหารและวถชวตของคนในชมชน ในขณะเดยวกนกลมวสาหกจชมชนฯ ไดพยายามผลกดนชมชนสการเปนแหลงทองเทยวเชงการอนรกษธรรมชาตและวถชมชนในรปแบบการทองเทยวโฮมสเตย และไดมการตอยอดทนในชมชนและอตลกษณชมชนมาเปนหลกในการขบเคลอนการทองเทยว อาท การปลกปาโกงกาง อาหารพนบาน วถชวตมสลม เปนตน รวมทงมการพกอาศยรวมกบชาวบานในชมชนทเขารวมเครอขายการทองเทยว พรอมกนนไดมการชกชวนคนในชมชนเขามามสวนรวมกบกจกรรมในองคกรมากขน เพอเปนการสรางรายไดเสรมใหกบชมชนจากทนของคนในชมชนเองและการเสรมงานอนรกษทรพยากรธรรมชาตของชมชน รวมดวยในเวลาเดยวกน จากการด าเนนการของกลมวสาหกจฯมารวมระยะเวลากวา 6 ป พบวา กลมวสาหกจฯประสบความส าเรจในการเปนสดยอดวสาหกจชมชนชวนเทยว ตอน ชมชนชวนชม ป 3 ของประเทศไทย และในปจจบนพยายามพฒนาและขบเคลอนวสาหกจชมชนเชงทองเทยวมาอยางตอเนองและเรมเปนทรจกในแวดวงของการทองเทยวไทย อยางไรกตามในการบรหารงานภายในองคกร กลมวสาหกจชมชน ฯ ยงคงพบอปสรรคในการขบเคลอนวสาหกจชมชน ฯ ไปสความยงยนทจะเกดการกาวรวมกนของทงคนในชมชน เศรษฐกจ และสงแวดลอมอยางสมดล เนองจากสถานการณการบรหารขององคกรยงไมเปนระบบ ขาดการวางแผนการพฒนาองคกรอยางมสวนรวมทมความชดเจน และยงไมสามารถสรางความเขาใจรวมกนใหเกดแกสมาชกในองคกรได นอกจากนการด าเนนกจกรรมบางอยางขององคกรยงไมไดรบความรวมมอจากสมาชกในองคกรเทาทควร ขาดการตระหนกถงความส าคญของการผลกดนและการวางแผนงานรวมกนระหวางสมาชกในองคกร ตลอดจนระบบการน าหรอการสงการจากผน าในองคกรยงเปนอปสรรคตอการขบเคลอนองคกรอยางมสวนรวม ซงเปนขอกงวลในดานการวางแผนหาแนวทางการพฒนาองคกรในทกดาน

Ref. code: 25606030080110AIM

3

ดวยเหตนจงน ามาสการศกษาและวเคราะหเพอก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวมทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชน ฯ โดยเรมตนจากการศกษาประวต และพฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย การศกษาการมสวนรวมในการสรางกลยทธการพฒนาองคกรฯทงดานการวเคราะหสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการจนน ามาสการน าเสนอกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชน ฯ อยางมสวนรวมทยงยนตอไป 1.2 วตถประสงค 1.2.1. เพอศกษาประวตและพฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 1.2.2. เพอศกษาการมสวนรวมในการสรางกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 1.2.3. เพอวเคราะหสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยอยางมสวนรวม 1.2.4. เพอน าเสนอกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยอยางมสวนรวม 1.3 ค าถามในการวจย

1.3.1 โจทยค าถามหลก

1.3.1.1 กลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยเปนอยางไร

1.3.2 โจทยค าถามรอง

1.3.2.1 ความเปนมาและพฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยเปนอยางไร 1.3.2.2. การสรางการมสวนรวมเพอก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยเปนอยางไร 1.3.2.3 สภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยเปนอยางไร

Ref. code: 25606030080110AIM

4

1.4 ขอบเขตของการวจย

1.4.1. ขอบเขตเชงเนอหา คอ เปนการวจยเชงคณภาพโดยใชเทคนคการมสวนรวมเพอการศกษาถงสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชนรวมถงกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบวสาหกจชมชน ฯ โดยมประเดนการศกษา ดงน 1.4.1.1 ประวตและพฒนาการวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 1.4.1.2 การสรางการมสวนรวมในการสรางกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนฯ 1.4.1.3 สภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 1.4.1.4 กลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนฯอยางมสวนรวมทเหมาะสมและยงยน

1.4.2 ขอบเขตเชงพนทและกลมผใหขอมล 1.4.2.1 เชงพนท คอ วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยบานหนาทพ หม 7 ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช 1.4.2.2 ผใหขอมลหลก คอ ประธานวสาหกจชมชน ฯ เลขาวสาหกจชมชนฯ และตวแทนจากวสาหกจชมชน ฯ ฝายตาง ๆ ไดแก ฝายบานพกโฮมสเตย ฝายเรอ ฝายอาหาร ฝายตนกลา ฝายผลตภณฑโคลน ฝายการจดการขยะ ฝายต ารวจอาสาทองเทยวเยาวชน ฝายออมทรพยบานแหลมและฝายประชาสมพนธ ทปรกษาวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช กลมเครองแกง หม 14 ผใหญบาน หม 7 ปราชญชมชน และผน าศาสนาในชมชน โดยใชวธการคดเลอกผใหขอมลหลกแบบเฉพาะเจาะจง ทงสนจ านวน 16 คน

1.4.3 ขอบเขตเชงเวลาในการศกษา คอ ระยะเวลาในการศกษาแบงออกเปน 2 ชวง ไดแก ชวงท 1 การเกบรวบรวมขอมลและองคความรทเกยวของพรอมทงวเคราะหขอมล ระหวางเดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2560 – พฤษภาคม พ.ศ. 2561 และชวงท 2 การเรยบเรยงขอมลและเขยนรายงานการวจย ระหวางเดอนมถนายน – กรกฎาคม พ.ศ.256

Ref. code: 25606030080110AIM

5

1.5 นยามศพท กลยทธการพฒนา หมายถง แนวทางการในการพฒนาและแกไขปญหาองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยเชงรปธรรมทงดานสภาพแวดลอมภายในและภายนอกองคกร พรอมทงการบรหารจดการขององคกรฯ เพอน าไปสการด าเนนงานขององคกรวสาหกจชมชนฯ ทมความสมดลกนทงในการขบเคลอนการพฒนาทประกอบไปดวยคน ชมชน เศรษฐกจและสงแวดลอม วสาหกจชมชน หมายถง องคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยทใชแนวคดการทองเทยวเขามาเปนกลไกในการสรางรายไดใหคนในชมชน โดยการน าเสนอการทองเทยวเชงอนรกษธรรมชาตและอตลกษณชมชน วถชมชนทเปนเสนหของชมชน ทงนเพอเปนการสงเสรมระบบเศรษฐกจในชมชนทเกดจากความรวมมอของชมชนไปสเปาหมายการพงพงตนเองอยางยงยน การมสวนรวม หมายถง การมสวนรวมในลกษณะทเปนกระบวนการของการพฒนาในรปแบบการวจย โดยองคกรวสาหกจชมชนฯเขามามสวนรวมในกระบวนการพฒนา ตงแตเรมตน ไดแก การรวมกนคนหาปญหาและศกยภาพของบคคลและองคกร การวเคราะหสภาพแวดลอม และรวมกนก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรฯ ทมความสอดคลองกบวถชวตและวฒนธรรมของชมชน พรอมทงสามารถน าไปปฏบตไดจรงในพนท 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.6.1 วสาหกจชมชนฯสามารถวเคราะหสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการ พรอมทงประเมนศกยภาพของชมชนและวสาหกจชมชนฯเพอวางแผนด าเนนการทองเทยวโดยชมชนทยงยนได 1.6.2 วสาหกจชมชนฯมกลยทธการพฒนาทจะเปนแนวทางในการขบเคลอนวสาหกจชมชนอยางมสวนรวมทยงยน 1.6.3 เกดการน าขอมลไปสการตอยอดจดท าคมอการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนและคมอการทองเทยวอยางเปนรปธรรมไดในอนาคต

Ref. code: 25606030080110AIM

6

1.7 ทบทวนวรรณกรรม การศกษาเรองกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม มวตถประสงคเพอศกษาประวต และพฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย การมสวนรวมในการสรางกลยทธการพฒนาองคกรฯทงดานการวเคราะหสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการและการน าเสนอกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ซงผวจยไดประมวลและสรปแนวคดทเกยวของเพอใชเปนกรอบแนวทางในการศกษาครงน ไดแก

1.7.1 บรบทชมชนหนาทพ หม 7 ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช 1.7.2 แนวคดวสาหกจชมชนเชงทองเทยว 1.7.3 แนวคดการบรหารจดการองคกร (POLC) 1.7.4 แนวคดการมสวนรวม 1.7.5 การวเคราะหสภาพแวดลอมขององคกร (SWOT Analysis) และการวเคราะหเพอก าหนดกลยทธ (TOWS Matrix) 1.7.6 แนวคดกลยทธการพฒนา

1.7.1 บรบทชมชนหนาทพ ห ม 7 ต าบลทาศาลา อ า เภอทาศาลา จ งหวดนครศรธรรมราช 1.7.1.1 ประวตศาสตรชมชน บานหนาทพ หม 7 มประวตความเปนมาทยาวนาน เรมตงแตป พ.ศ. 2350 มชาวบานประมาณ 15 ครวเรอน อพยพมาจากเมองยาม ปนง และรฐกะลนตน ประเทศมาเลเซย ผคนนบถอศาสนาอสลาม ไดเขามาท ามาหากนยงชพในแถบทะเลอาวทองค า ทาศาลา โดยการท าประมงและการหนความแหงแลงมาจากทท ากนเดม ซงเรมแรกไดมการตงบานเรอนอยรมชายหาดทะเลเพอการหลบเขามาพกยามชวงมรสมหรอเมอเจอมรสมในขณะออกเรอประมง จากนนไดมการเขามาของกลมคนทเปนญาตพนองกนเขามาอยรวมดวย พรอมทงกลมคนทมาจากตางถนเขามาตงถนฐานในพนทและเกดการรวมกลมเปนทพเรอประมง หรอหนาทพเรอ จนเกดเปนชมชนหนาทพ ครงอดตบานหนาทพมเนอทไปถงคลองเกา คอ หม 8 และมอาณาเขตไปจนสดปากพน มสภาพแวดลอมเปนชายทะเลทยาวเรมตนจากคลองปากพยงไปจนถงบานทาสง หม4 เปนทะเลทมความอดมสมบรณไปดวยสตวทเปนแหลงอาหารแกคนในพนท โดยสตวอาหารไดแก กง

Ref. code: 25606030080110AIM

7

ปลาโคน ปลาลง ปลากระบอก ปลากเลา ปลาทกง เปนตน นบวาเปนแหลงอาหารหลกของคนในชมชนพรอมทงเปนแหลงรายไดของคนในชมชนทมการน าปลาจากการประมงไปขายทตลาดทาแพ เรขายในชมชนหรอสงใหพอคาคนกลาง นอกจากนมทรพยากรปาไมทหลากหลาย ไดแก ตนสน ตนล าเจยก ผกบงทะเล ตนกลง ตนมะพราว เปนตน บานหนาทพไดมการกอตงมสยดบานหนาทพ (มสยดซดารลอามาน) เพอใชเปนสถานทในการประกอบพธทางศาสนาตางๆ เนองจากเปนชมชนทนบถอศาสนาอสลามหรอมสลม โดยคนมสลมหากไปอยทใดหรอรวมกลมทใด จะตองมการสรางมสยดเพอเปนศนยรวมจตใจของชาวมสลม และบงบอกถงวถชวต ประเพณวฒนธรรม ความเชอและความเปนอตลกษณของชมชนหรอกลมคน จากการขยายตวของประชากรในชมชนทเพมมากขน พรอมทงความเจรญทเขามารวมกบ ป พ.ศ. 2521 ชมชนหนาทพไดมการแบงหมบานออกมาเปนหม 8 หรอบานปากน า หม 8 ต.ทาศาลา เพอใหเกดการพฒนาททวถง พ.ศ. 2532 บานหนาทพ ไดมการแยกบานเพมอก 2 หมบาน ไดแก หม 14 บานแหลม และหม 15 บานบางตง โดยทงสองชมชนมวถชวตทคลายคลงกนกบบานหนาทพ โดยเฉพาะหม 14 บานแหลม ทมพนทชมชนตดชายทะเลอาวไทยเชนเดยวกน ในขณะทบานบางตงจะมพนทชมชนอกฝงของถนนสราษฏรธาน-นครศรธรรมราช โดยมลกษณะทเปนพนดนทสามารถท าการเกษตรไดและมล าคลองน าเพอใชประกอบอาชพ แตบางสวนกยงคงมอาชพประมงตามฝงทะเล ประมาณป 2533 บานหนาทพเรมมปาชายเลนเขามาตามแนวชายหาด จากการทมเรอใหญลากอวนหอย ท าใหคลนซดโคลนเชาฝง พรอมทงน าพช ตนไม เขาฝงและเกดและแตกหนอเปนตนไมตามแนวฝง จนเกดเปนปาชายเลน ทงนชาวบานกไดมการน าตนโกงกาง แสม มาปลกเพมเตมตามแนวชายเลน เพอเปนการปองกนแรงลมจากทะเล ลมมรสมตางๆ อกทงยงท าใหเกดระบบนเวศปาชายเลนทมความอดมสมบรณ เปนแหลงทอยของป ปลา ท าใหชาวบานมอาชพจากการหาป

Ref. code: 25606030080110AIM

8

ปจจบนจากการเกดปาชายเลน มการขยายของตนโกงกางจนมแถบปาชายเลนยาวจากหม 14 ไปจนถง หม 6 บานสระบว ชมชนไดมอาชพจากธรรมชาตทมระบบนเวศทสมบรณ ซงชาวบานจะจบปเปรยวมาขาย เปนทตองการของตลาดเปนอยางมาด ท าใหชาวบานมรายไดและเกดเศรษฐกจในชมชน ส าหรบการอนรกษสตวน าในทะเลและปาชายเลน ชาวบานจะมชวงฤดกาลในการหาสตว และจะไมนยมน าเรอลากใหญออกหาอาหาร ท าใหชมชนมทรพยากรทอดมสมบรณตลอดทงป โดยสภาพพนทชมชนสามารถอธบายไดดงภาพท 1.1 ตอไปน

ภาพท 1.1 แผนทบรบทชมชนบานหนาทพ หม 7 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช โดย วภาภรณ เครอจนทร, 2561.

Ref. code: 25606030080110AIM

9

พนทชมชนหนาทพมลกษณะมพนทตดชายฝงทะเลอาวไทย โดยเปนปาชายเลนและมทาเรอหรอรองเรอ ออกสทะเลในการท าอาชพประมงทงหมด 3 พนท โดยมการนบเปน รองเรอ1 เรมจากเขต หม 14 และนบรองเรอ 2 พนทโฮมสเตยชมชนหรอวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย และ รองเรอ 3 ทตดกบเขตของหม 6 บานสระบว ทงนในชมชนมประชากรอยทงหมด 525 ครวเรอน โดยแบงเปนชาย 1,000 คน หญง 1,100 คน รวมทงหมด 2,100 คน จากแผนท พบวาการตงบานเรอนจะมการแบงออกเปน 2 ฝง โดยมการกระจายตวไปตงบานเรอนทางฝงตะวนตกดวย ซงตดดวยถนนสายหลกคอ ถนนสายนครศรธรรมราช โดยบาน คอ จดต าแหนงสสม ทมการกระจายอยทวพนทชมชน โดยจะมสวนมะพราวและสวนปาลมจากสเขยวในแผนท จะมการกระจายอยกบบานเรอนดวย โดยไมไดมการแยกพนทสวนหรอพนทบานออกจากกน แตจะปลกพช ท าสวนและอาศยอยรวมกน ชมชนหนาทพตงอยหางจากอ าเภอทาศาลา 9 กโลเมตร และอยหางจากจงหวดนครศรธรรมราช 23 กโลเมตร หมบานทอดยาวขนานกบถนนนครศรธรรมราช-ทาศาลา และมแนวหมบานตดชายฝงทะเลอาวไทย ชมชนหนาทพมอาณาเขตตดตอ ดงน ทศเหนอ ตดกบ หม 6 บานสระบว ทศใต ตดกบ หม 14 บานแหลม ทศตะวนออก ตดกบ ทะเลอาวไทย ทศตะวนตก ตดกบ หม 15 บานบางตง ชนชนหนาทพมสภาพพนทราบชายฝงทะเลเปนหาดทรายสลบกบปาเลนทบถม มลกษณะพนทเปนดนทรายขาวและดนเลน ทเหมาะแกการปลกมะพราวและสวนปาลม โดยพนทชมชนจะมการปลกมะพราวและปาลมทวทกพนทตามบานเรอน นอกจากนชมชนหนาทพมลกษณะภมอากาศเปนลมทะเลและลมบกพดผานตลอดทงป อากาศอบอน มฝนตกตลอดทงป ม 2 ฤดกาล คอ ฤดฝนและฤดรอน โดยฝนจะอยในชวงเดอน กรกฎาคม - ธนวาคม ฝนจะตกหนกชวงเดอนธนวาคม และรอนจะอยชวงเดอน กมภาพนธ - มถนายน บานหนาทพหม 7 มพนททรพยากรธรรมชาตปาไมชมชน คอ ปาชายเลน จากรองเรอ ซงในทนรองเรอง หมายถง จดทาเรอประมงทจะออกสทะเล โดยมเสนทางเปนรองเรอยาวออกสทะเล โดยปาชายเลนจะมพนทจากรองเรอ ท 1 ยาวถงรองเรอท 2 และมอาณาเขตยาวไปทางรองเรอท 3 ไปอก 700 เมตร รวมพนทปาชมชนทงหมดกวางตามแนวถนน 1,500 เมตร และยาวออกสทะเล 1 กโลเมตร ซงปาชมชนจะมการรณรงคการปลกปาชายเลนเพอเปนการอนรกษสตวและระบบนเวศชมชน โดยในพนทปาชมชนสวนใหญจะเปนตนโกงกางและแสม นอกจากนยงมอาวทองค า ทอยตดกบหมบาน นบวาเปนแหลงธรรมชาตในชมชนทมความผกพนกบวถชวตตงแตอดตจนปจจบน

Ref. code: 25606030080110AIM

10

ทซงเตมไปดวยสตวทะเลทเปนแหลงอาหารของชมชน ไดแก ปเปรยว ปมา ปด า ปลา ปลาหมก หอย กง เปนตน ทรพยากรปาในชมชน สวนใหญจะนยมปลกตนมะพราวและตนปาลม โดยจะมการปลกตามพนทวางในเขตบานแตละหลงมากนอยตามทนทม และบางพนทครวเรอนกมการปลกมนอน มนส าปะหลง ออย สวนกลวย ตนตาล และพชสวนครว โดยปลกเพอเปนอาชพเสรมจากการวางเวนจากงานหลก ซงนอกจากจะมการท าสวนท าไรตามพนทของตนเองแลว ยงมการเลยงปลาในกระชงอกดวย ซงปลาทเลยงในกระชงจะเปนปลาน าจด คอ ปลาดก โดยมการเลยงแบบวถธรรมชาตกบน าล าคลองกลางหมบาน อกทงนอกจากจะมการเลยงปลาแลว ในชมชนสวนใหญมการเลยงแพะในครวเรอนละ 2-4 ตว และมการท าโครงการ 9101 ตามรอยเทาพอ ภายใตรมพระบารม เพอการพฒนาการเกษตรอยางยงยน ทมการสงเสรมการเลยงแพะในชมชน โดยมทท าการ ณ ถนนรองเรอ ระหวางรองเรอท 1 และรองเรอท 2 ชมชนหนาทพเปนชมชนอสลาม ทนบถอศาสนาอสลาม โดยมหลกการปฏบตตาง ๆ ความเชอการยดถอ ตามหลกศาสนา โดยคนในชมชนจะเปนอสลามทเรยกวา ซนน ซงยงมสวนนอยทเปนชอะห โดยคนมสลมจะมการด าเนนชวตตามหลกคณธรรมแบบอสลาม วฒนธรรมของศาสนาอสลาม ซงเปนทรจกกนดวาจะมสวนเกยวของกบชวตประจ าวนของชาวมสลมมากทสด ประเพณมมากมายซงแลวแตคนในแตละทองถนจะเปนผปฏบตกนมา แตส าหรบมสลมแลวประเพณใดกตามจะขดกบหลกค าสอนของอสลามไมได เชน ประเพณบางหมบานเวลาจดงานแลวจะตองกนเหลาและเตนร า อยางนมสลมปฏบตไมได บางแหงประเพณนงนอยหมนอย แตมสลมไมได เพราะมวฒนธรรมการแตงกายแบบอสลามอยแลวโดยวฒนธรรมการแตงกายของชาวมสลม ประกอบดวย (1) การแตงกายของชาย มสลมตองแตงกายใหสะอาดและสภาพ ตองปกปดสวนสะดอและหวเขา หามสวมเสอผาไหม พชทปกดวยไหม หามใสเครองประดบแบบผหญง หามใสทอง เงนหามแตงกายเลยนแบบผหญง (2) การแตงกายของหญง หญงมสลม (มสลมะฮ) จะแตงกายดวยเสอผาทมดชด จะแตงกายตามสมยนยมหรอแฟชนทขดตอบทบญญตไมได การแตงกายของหญงตองปกปดทกสวนของรางกาย ยกเวนเฉพาะใบหนาและฝามอเทานน ส าหรบวฒนธรรมมสลมในชมชนไดรบการสบสาน เรยนร สบทอด สงตอ บมเพาะและงอกเงย ในหมเหลาทมาจากหลกการในศาสนาอสลาม ทถกประทานลงมาในรปแบบของการด าเนนชวต พระเจาในศาสนาอสลาม ไดก าหนดหลกการปฏบตไดอยางครอบคลมในทกเรองเรมตงแตมนษยอยในทองแม การใชชวตในขณะทมชวตอยบนโลกมนษยไดรบการพจารณาผลการใชชวตหลงความตายในหลมฝงศพ อสลามก าหนดรายละเอยดตลอดทง 24 ชวโมงของการใชชวตอสลาม

Ref. code: 25606030080110AIM

11

เสนอรปแบบหรอแนวทางทดเพอใหมนษยปฏบต กอเกดความสนตในการอยรวมกนเมอเปนเชนนทกอากปกรยาในชวตของมสลมทศรทธาทแทจรง จงผกโยงอยกบวถก าหนดวฒนธรรมมสลม มทงความเปนลกษณะเฉพาะในลกษณะของกตการอยรวมกน การด าเนนชวต อาชพการศกษา อาหาร การละเลน ศลปะ ประเพณ วรรณคด ประดษฐานกรรมและในรปแบบตาง ๆ จากการศกษาพบวาประชากรบานหนาทพ มวถทเรยบงายโดยการใชชวตทมความเกยวของตามหลกศาสนาอสลาม กลาวคอ ตนเชาเพอปฏบตตามหลก คอ การละหมาด 5 เวลา ในหนงวน และมการละหมาดยมอตห (ละหมาดวนศกร) ทมสยด เฉพาะผชายเทานน พรอมทงมการท างานประกอบอาชพตามวถของแตละคนในแตละวน และในดานอาหารการยงชพ ซงมการหาอาหารเองจากทะเลและการเลยงสตว ปลกผกสวนครว และมการซออาหารส าเรจรปจากรานคาในชมชน ทมทงกบขาวและผกสด เนอสตว มาใชประกอบอาหารและมกระบวนการกรรมวถในการปรงอาหารถกตองตามหลกศาสนา 1.7.1.2 วถชวตชมชนและอตลกษณชมชน วถการด ารงชพทผกพนกบทะเลมาตงแตอดตในการท าประมงและหาสตวชายเลน อดตนบวาเปนอาชพหลกของชมชน โดยทกครอบครวจะมเรอประมงและมชวงฤดกาลในการท าประมง การท าประมงของชมชนท าใหเกดการสรางเศรษฐกจและรายไดในชมชน เรมมการแลกเปลยนสนคาและการเอออารตอกนในชมชน ปจจบนวถการด ารงชพของคนในชมชนเรมมการเปลยนแปลงจากอดต โดยการมอาชพเสรมนอกจากประมง เชน รบจางทวไป คาขาย เปนตน เนองจากการเขาถงการพฒนามากขน คนภายนอกเขามาเพมมากขนและการเขามาของการศกษาทสงขน ท าใหการใชชวตแตละวนของคนในชมชนมหลากหลาย ไมหยดนงและมการเคลอนไหวตลอดเวลาในแตละชวงเดอน นอกจากนในการท าประมงท าใหเกดการรวมกลมคนทท าประมงในการนงพดคยกนในทกวน โดยทกเชากอนออกเรอประมงหรอเมอมเวลาวาง จะมการมานงพดคยกนทรานน าชา ซงสามารถสงเกตรานน าชาชมชน จะมผคนเขาไปนงตลอดทงวน ทงนยงมผคนในชมชนจะนยมเขาไปนงรานน าชา เพอถามไถพดกนทวไป ทงเรองการเมอง อาชพ เศรษฐกจ สถานการณตาง ๆ ในสงคม เปนตน ท าใหชมชนมรานคามากกวา 10 ราน และแตละรานจะมลกคาทแตกตางกนไปเปนชวงวย จากการศกษาชมชน พบวา ประชากรในชมชนมวถชวตทเรยบงาย มความเปนอยทเปนไปตามวถการเปลยนแปลงทางสงคม ซงสวนหนงอาจจะเปนจดเดนในการรกษาอตลกษณความเรยบงายในการใชชวตในชมชน ทงนระบบความสมพนธของคนในชมชนมการชวยเหลอซงกนและกนเปนอยางด แตมความใกลชดนอยลงจากในอดต เนองจากการแขงขนทางเศรษฐกจทสงท าใหตางคนตางท างานของตวเองและมการแยกตวหางไกลกนมากขน ซงจากการเขามาของภายนอกทสงผลตอวถชวตการยงชพของชมชน เปนการเขามาของเรอพาณชยทเปนเรอใหญ ทสงผลใหเกดการท าลายระบบ

Ref. code: 25606030080110AIM

12

นเวศท เปนแหลงอาหารท าใหอาชพประมงตองลดนอยลง เนองจากปลาลดนอยลง และในขณะเดยวกนกเกดอาชพตาง ๆ เขามาใหมในชมชนอกดวย ท าใหชมชนมอาชพทหลากหลาย แตกยงเปนอาชพทยงคงไมไดมความมนคงในตลอดทงป โดยในแตละครอบครวจะมการท าอาชพเสรม เชน การลอกใบจาก ท ายาสบ การเขารวมกลมวสาหกจในชมชน คอ กลมวสาหกจบานอนรกษบานแหลมโฮมสเตย กลมวสาหกจรอยสรอยรอยใจ เปนตน อตลกษณชมชน คอ “เปนแหลงวฒนธรรมเรยนร ผคนรกสงบรมเยน ปาชายเลนมอยมาก ทองทะเลเปนแหลงอาหารของชมชน” กลาวคอ ชมชนบานหนาทพเปนชมชนทมวฒนธรรมทเหนยวแนนและเปนทรวมแหลงศนยเรยนรวฒนธรรมและศาสนา ผคนในชมชนกมความรกใครกนด มวถการอยอยางเรยบงายและรมเยน ลอมรอบดวยปาชายเลนและทองทะเลอาวทองค าทเปนแหลงธรรมชาตทมคาของชมชน 1.7.1.3 การรวมกลมในชมชน ในชมชนมการรวมกลมของผคนอยางทเปนทางการและไมเปนทางการ ซงกลมทเปนทางการ ไดแก กลมอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กลมวสาหกจชมชนบานแหลมโฮมสเตย กลมวสาหกจรอยสรอยรอยใจ กลมกองทนพฒนาบทบาทสตร กลมสจจะหมบาน กลมออมทรพยบานแหลมโฮมสเตย กลมกองทนพฒนาบทบาทสตร เปนตน และการรวมกลมอยางไมเปนทางการ ไดแก กลมประมงรานน าชารองเรอ 1และ 2 กลมผคนทวไปและวยรนทรานน าชา กลมเลยงนกกรงหวจก การรวมกลมละหมาดทมสยดทกวนศกร เปนตน การรวมกลมในชมชนจะนยมอยรวมกนทรานน าชา ซงสามารถสงเกตรานน าชาในชมชนไดวามการตงรานอยในทกซอย ซงสอถงวถการใชชวตและการเขารวมสงคม พรอมทงการแลกเปลยนประเดนเรองราวตาง ๆ ในชมชนและสงคมรวมกน 1.7.1.4 ผน าในชมชน ผน าชมชนทงทเปนทางการและไมเปนทางการในชมชน โดยผน าทเปนทางการในการปกครองชมชน คอ นายสธรรม โตะหมาด ผใหญบานหม 7 และผน าศาสนา (โตะอหมาม) คอ โตะฉ า พรอมกนนยงมผน าทเกดจากการรวมกลมท ากจกรรมตางๆในชมชน ไดแก นายทกษณ หมนหมน (ประธานกลมวสาหกจชมชนบานแหลมโฮมสเตย) มบทบาทในการท ากจกรรมในชมชนในดานการสงเสรมกจกรรมการทองเทยวชมชน อกทงยงมบทบาทในการผลกดนกลมเยาวชนในพนทในการท ากจกรรมตาง ๆ เชน กจกรรมต ารวจทองเทยวชมชน กลมนกศกษาการศกษานอกระบบ เปนตน

Ref. code: 25606030080110AIM

13

1.7.1.5 เศรษฐกจชมชน บานหนาทพชมชนทมเศรษฐกจทด มการประกอบอาชพทหลากหลาย โดยมวถชวตทดงเดมผสมผสานกบการปรบตวกบการเขามาของสงภายนอกใหสามารถอยรวมกนกบวถชวตดงเดมได ทงนเศรษฐกจของชมชนบานหนาทพ มการประกอบอาชพทหลากหลาย เพราะชมชนมเศรษฐกจทมการเคลอนไหวอยตลอดเวลา เศรษฐกจในชมชน ไดแก สวน ประมง ปศสตว รบราชการ เจาหนาทรฐ พนกงานบรษท คาขาย รบจางทวไป อาชพอน ๆ เปนตน เนองจากชมชนบานหนาทพ เปนชมชนทมความเจรญเขามาอยางรวดเรวท าใหชมชนเกดการเปลยนแปลงจากชมชนทมความเปนชนบท ไปสชมชนทมความเปนกงเมอง โดยจากการเพมขนของประชากรทงในชมชนเองและการเขามาของประชากรจากภายนอกชมชนทเขามาประกอบอาชพและพกอาศย และความเจรญเหลานกเกดการสรางอาชพหลาย ๆ อาชพในชมชน ใหคนมทางเลอกในการประกอบชพมากขนตามศกยภาพและความสนใจ ท าใหคนในชมชนมการประกอบอาชพทหลากหลาย ซงไมไดมเพยงการประมงเทานนทเปนอาชพหลกของคนในชมชนดงเดม แตปจจบนคนในชมชนประกอบอาชพหลากหลายในแตละชวงเดอนตามฤดกาล ซงมกลมอาชพในชมชนบานหนาทพ มดงน (1) ประมง ในการออกเรอของชาวประมง ชาวประมงจะออกเรอในชวงเดอน มนาคม ถงเดอน พฤศจกายนเนองจากเดอนธนวาคมเปนตนไปจะเปนชวงมรสมชาวประมงไมสามารถออกเรอได และสตวน าตาง ๆ จะถอยลงน าทะเลลกซงหากอยในน าตนจะโดนคลนซดท าใหตาย โดยในเดอน มนาคม ถงเดอนมถนายน จะไดปลา ป กง ฯลฯ เปนจ านวนมาก ชาวประมงมทาเรอเปนจดขายจดแรกโดยไมตองไปขายทตลาด คอ หลงจากทชาวประมออกเรอและกลบเขาฝงมาแลวจะมเฒาแกมารบซอถงท โดยจะเปนเฒาแกในหมบานมารบซอเพอไปสงตอในทตาง ๆ ซงไดท าแบบนจนเปนวถชวตสบทอดกนมาตงแตสมยโบราณ (2) รบจางทวไป ในการประกอบอาชพในชมชนถอวาเปนอาชพทมประชากรในชมชนท ามากในระดบหนง เนองจากสภาพแวดลอมทเออตอการประกอบอาชพรบจางทงในและนอกชมชน การเขามาของภายนอกในดานความเจรญตาง ๆ อาท การมสถานประกอบการธรกจตาง ๆ ไดแก โรงงานแกะเนอป รานสะดวกซอ เปนตน พรอมทงการใชจายของประชากรทมความตองการจายทเพมขน รวมทงการเกดอาชพในชมชนและมการจางงานกน เชน การจางเกบปาลม คนงานกอสรางทงในและนอกชมชน คนงานในเรอประมง ลกจางรานขายของทวไป ซงการรบจางท างานทวไปนน จะมอาชพทเปนประเภทการรบจางแตกตางกนไปตามแตศกยภาพของตนเอง (3) สวนปาลม ประชากรสวนใหญในชมชน นยมปลกปาลมไวในพนทของตนเอง ซงปาลมนบวาเปนพชเศรษฐกจของชมชนทเปนหลก โดยจากลกษณะดนทเปนดนรวมทรายทะเล ท าใหเหมาะแกการปลกปาลมเปนอยางมาก พรอมทงปาลมยงเปนพชทมความเปนมากบชมชน

Ref. code: 25606030080110AIM

14

ตงแตอดตจนปจจบน ท าใหการปลกปาลมของแตละครวเรอนในพนท ปจจยหนงมาจากการสบทอดมาจากบรรพบรษในอดต และการปลกพชตามเศรษฐกจในสถานการณปจจบน พรอมกนน ปาลมในชมชนยงเปนทนยมของประชากรในชมชนทจะน ามาปลกเปนทงอาชพเสรมและอาชพหลก ซงขนอยกบก าลงทรพย ทนทดน แรงงานของแตละคน (4) สวนมะพราว ในชมชนบานหนาทพ ซงนอกจากจะมการปลกปาลมเปนพชเศรษฐกจหลกในชมชนแลว ยงมมะพราวทเปนพชเศรษฐกจทส าคญและยงมการแปรรปไปเปนน ากะทขายในชมชนและตลาดใกลเคยง ประชากรในชมชนมทงการขายมะพราวเปนลกและน า ซงนอกจากนเปลอกมะพราวยงมการน ามาขายโดยการน ามาใชเปนสวนในการปลกตนไม ดอกไมตางๆ และยงมการน ากะลามะพราวมาใชสอยไดอก คอ“พรก”ซงเปนภาษาถนปกษใต คอ กะลา หรอกะลามะพราว ซงถงแมวาจะเปนวสดเหลอใชอยางหนงจากมะพราว เมอเอาเนอมะพราวออกกจะเหลอแตกะลาเปลา แตกะลามะพราวกมประโยชนใชสอยมากมาย เชน การน าไปท าเปนเชอเพลง ท าเครองใชไมสอยในครวเรอน เชน กระบวยตกน า ถวย ชาม ของแตงบาน เครองประดบ เครองแตงกาย จงเหนไดวากะลามะพราวมประโยชนและสามารถสรางรายไดใหชมชนไดหลายทาง (5) สวนตนสาค ในชมชนจะปลกรวมกบตนปาลม ซงตนสาคชาวบานจะนยมน าใบมาท าหลงคาจาก โดยจะเยบขนรปเปนหลงคาจากแลวน ามาตากใหแหง สวนเนอทอยในล าตนจะน ามาท าแปงขนมและน ามาท าอาหารใหเปด ไก ได (6) คาขาย ไดแก รานขายของช า รานน าชา รานขาวแกง รานขายวสดอปกรณทวไป ซงในชมชนหนาทพ เปนชมชนทมความเปนชมชนชมบทกงเมอง กลาวคอ “ชมชนยงคงมวฒนธรรม ประเพณ หลกการปฏบตรวมทเปนอตลกษณของชมชนรวมกน นนคอ หลกศาสนาอสลาม ทงนในการด ารงชพของคนในชมชน ยงคงมการใชชวตทมความผกพนกบทรพยากรในชมชนทมการใชในการด ารงชพมาตงแตอดตตลอดจนปจจบน ซงเปนวถการยงชพของคนในชมชนทยงมเกอกลกนทงมนษยและธรรมชาต ในขณะเดยวกนชมชนกมการเขามาของความเจรญจากภายนอกทเขามาทงในรปแบบของเศรษฐกจทอยในชมชน คานยมตาง ๆ ตามยคสมยทมการเปลยนแปลง ท าใหเกดการพฒนาของชมชนในดานเศรษฐกจทตอบสนองตอความตองการของคนในชมชนและท าใหมการหมนเวยนระบบเศรษฐกจภายในชมชนเพมมากขน” จากการมรายคาขายของทกรปแบบ ซงในชมชนบานหนาทพ มรานคาในชมชนจ านวนมากและมความหลากหลาย พรอมทงรานคาแตละรานจะมการดงกลมเปาหมายในแตละชวงวยทแตกตางกน รวมทงรานคายงถอเปนแหลงในการพบปะพดคยกนของคนในชมชน เกดการเขามาของลกคาอยางตอเนองและท าใหรานคาในชมชนสามารถด ารงอยไดแบบเอออาศยตอกน

Ref. code: 25606030080110AIM

15

(7) ปลกพชสวนครวและพชสวนอายสน ในชมชนหนาทพ ครวเรอนในทกครวเรอนนอกจากจะมการประกอบอาชพประจ าของแตละคนแลว ในครวเรอนไดมการปลกพชสวนครวและพชสวนอายสน เชน มะเขอ พรก ตะไคร ใบมะกรด มะนาว เปนตน พชทนยมรบประทานบอยมากทสด โดยเปนการปลกเพอลดตนทนการใชจายในครวเรอนและเปนการขายเลก ๆ นอยทเหลอจากการน ามารบประทาน ซงเปนอาชพเสรมทชวยสรางรายไดในครอบครวและลดรายจายไดในระดบหนง ส าหรบพชทอายสนและเปนทนยมปลกอกหนงชนด คอ มนอน ซงเปนพชทเหมาะในการปลกกบสภาพดนในชมชน โดยมนอนจะผลผลตดกบดนทมทรายรวน ซงงายตอการแทรกซมรากและการแตกเครอมนออกสดน ทงนในชมชนพบวามบางครอบครวทมการปลกมนอน ซงมนอนสามารถน าแปรรปขายโดยการตมไดเพยงอยางเดยว ท าใหยงไมมการปลกมากในชมชน เพราะหากปล กมากจะท าใหหาตลาดในการกระจายสนคายาก (8) เลยงสตว ชมชนหนาทพ นอกจากจะมการปลกพช ทงพชสวนและพชผกสวนครวแลว ในทกครวเรอนพบวาคนในชมชนมการเลยงสตวหลายชนด ไดแก แพะ ไก เปด หาน นกกรงหวจก วว ปลาดก และนกตาง ๆ ซงสตวดงกลาวเปนทงอาหารและเปนสตวเศรษฐกจทมการซอขายและสรางรายไดใหกบคนในครอบครวเพอการยงชพตอไป (9) อาชพอน ๆ ไดแก รบจางทวไป พนกงานรฐวสาหกจ, ราชการ, พนกงานบรการหางราน ในชมชนหนาทพมการเขาถงการศกษา การเขาถงความเจรญในเมองมากขน ท าใหเกดอาชพทมการสรางสวสดการความมนคงในอาชพไดมากขนและในอดตคนในชมชนมการใฝเรยนรในระดบสง ท าใหการประกอบอาชพดงกลาว จะอยในชวงวยผใหญขนไปจนถงวยเกษยณ แตในปจจบนการสงเสรมการเรยนของครอบครวในชมชนหนาทพไดมการใหความส าคญนอยลง เดก เยาวชนสวนใหญจงนยมจบแตมธยมศกษาปท 3 แลวออกมาประกอบอาชพรบจางในชมชน ทงเรอประมง รบจางทวไป เชน การลอกใบจากมวนบหร และการเขาไปท างานในกรงเทพ ฯ ส าหรบกลมวสาหกจ ไดแก (1) กลมวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย เปนวสาหกจทเปนการสงเสรมและสนบสนนกจกรรมปลกปา เพอใหประชาชน นกทองเทยวไดเหนความส าคญของปาชายเลนและเขาใจถงความส าคญของพนทปาชายเลนพรอมทงเปนการทองเทยวเชงอนรกษวถธรรมชาตทมการน าวถชวตของชมชนทเปนทนชมชน ทงทรพยากรธรรมชาต ทนวฒนธรรม ทนความรภมปญญาในดานตาง ๆ ของชมชนมาเปนจดเนนในการสรางความเปนการทองเทยวโดยชมชนทสามารถสรางรายไดใหกบชมชนและเครอขายทเขามามสวนรวมในกลมวสาหกจ ฯ อกดวย (2) กลมรอยสรอย รอยใจ เปนกลมวสาหกจทมการรวมกลมสตรทมฝมอในดานการรอยสรอยลกปดและและการเยบท าผาฮญาบหรอผาคลมศรษะของมสลม โดยมการสงขายทงปลกและสง ซงเปนกลมวสาหกจทมการด าเนนการมาอยางตอเนอง

Ref. code: 25606030080110AIM

16

(3) กลมวสาหกจชมชนสงเสรมอาชพบานหนาทพ หม 7 เปนกลมทมการกอตงมาโดยเรมจากการรวมกลมถกหมวกและท าผาคลมศรษะ ซงมการด าเนนกจกรรมไดอยางราบรนและมการตลาดทด ตอมาไดมปญหาทางการตลาดทเกดสนคาลนตลาดท าใหกลมเกดการกระจายตวและลดนอยลง แตยงมแกนน ากลมคอ นางกอบกล หวนหมาน ทยงคงพยายามทจะสรางอาชพใหสมาชกในกลมใหมเพอการสรางรายไดในชมชน ซงในกลมไดมการรวมกลมท าไขเคมและมการน ามาจ าหนายในตลาดนดตาง ๆ ในชมชน ซงรปแบบของกลมจะไมเปนทางการ โดยมการแบงกนไปท าตามบานแลวมาสงรวมกลม เมอยามทมการสงสนคา 1.7.1.6 การใชทนเดมในชมชนตอยอดอาชพ ทนในดานทรพยากรธรรมชาตปาชายเลนและทนทางวฒนธรรม วถชวต และความสมพนธเกอกลกนในชมชน โดยชมชนไดมการน าทนเหลานมาตอยอดอาชพในชมชน คอ กลมวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ทประกอบไปดวย กลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ประกอบดวย กลมบาน กลมเรอประมง กลมผลตภณฑ กลมอาหารและกลมดแลตนกลา เปนตน รวมกลมเปนวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย เ พออนรกษปาชายเลนชายฝงและสงเสรมการใชประโยชนอยางยงยน ทเกดพฒนาและสงเสรมพนทชายฝงใหเปนแหลงอนบาลสตวทะเลเพอเปนแหลงผลตอาหารจงหวดนครศรธรรมราช อกทงยงเปนการพฒนาสถานททองเทยวใหมความหลากหลายและสรางองคความรในการอนรกษใหกบนกทองเทยวโดยใชองคความรจากชมชน มการพฒนาอาชพและเพมรายไดของชมชนใหสอดคลองกบเศรษฐกจพอเพยง พรอมทงน าไปสการทชมชน รจกการรวมกลมและท างานรวมกน สรางความรกและหวงแหนทรพยากรขนบธรรมเนยมประเพณ และอนรกษวฒนาธรรมทองถนสบเนองตอไป ซงนอกจากกลมวสาหกจชมชน ฯ ดงกลาวนแลว คนในชมชนยงมการการแปรรปอาหารทไดจากการประมง มาเปนผลตภณฑอาหารทะเล ไดแก กะป ปลาแหง เปนตน และมการน าไปจ าหนายใหลกคาทอยหางไกลไดและนบวาเปนผลตภณฑทเปนหลกเดนของชมชนบานหนาทพอกดวย 1.7.2 แนวคดวสาหกจชมชนเชงทองเทยว วสาหกจชมชน หมายถง การประกอบการขนาดยอมของชมชน เพอจดการทนทมอยในชมชนอยางสรางสรรค เพอการพงพาตนเอง โดยทนทมอยในชมชนมทงทเปนตวเงน ทนทเปนทรพยากรธรรมชาต ดน น า ปา ทนทเปนผลผลต ทนความร ภมปญญา ประเพณ วฒนธรรม ความเปนพเปนนองและความไวใจกนของคนในชมชน (วชต ธาตเพชร และคณะ, 2551) นอกจากนวสาหกจชมชนยงหมายถงกจการของชมชนทเกยวกบการผลตภณฑสนคาและการใหบรการดานอน ๆ ทด าเนนการโดยคณะบคคลทมวถชวตรวมกนมความผกพนทรวมตวกนประกอบกจการขนในชมชนเพอสรางรายไดและเพอการพงตนเองของครอบครวและระหวางชมชน

Ref. code: 25606030080110AIM

17

เนองจากวสาหกจชมชนเปนกจการทด าเนนการโดยบคคลในชมชนทรวมตวกนมวถรวมกน มาด าเนนกจกรรมสรางสรรคทนชมชนทดทงทนวฒนธรรม ทนทรพยากร ทนทางสงคม มสรางรายไดเ พอการพงพาตนเองในครอบครว ชมชน ในรปแบบตาง ๆ ดงนนลกษณะการประกอบการทดตองมเอกลกษณเฉพาะตวทเปนวสาหกจชมชน ดงน (ส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน, 2548) (1) ชมชนเปนเจาของและผด าเนนการ (2) ผลผลตมาจากกระบวนการภายในชมชนโดยใชวตถดบทรพยากรทนแรงในชมชนเปนหลก (3) รเรมสรางสรรคเปนนวตกรรมชมชน (4) เปนฐานภมปญญาทองถนผสมผสานภมปญญาสากล (5) มการด าเนนการแบบบรณาการเชอมโยงกจกรรมตาง ๆ อยางเปนระบบ (6) มกระบวนการเรยนรเปนหวใจ (7) มการพงพาตนเองของครอบครวและชมชนเปนเปาหมาย ทงนในการด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชน ไดเกดการสรางเศรษฐกจในชมชนใหมการขบเคลอนและมความเขมแขง ชมชนไดรบการสงเสรมความรและภมปญญา สรางรายได การชวยเหลอซงกนและกน เกดการพฒนาความสามารถในการจดการและการพฒนาไปสการเปนผประกอบการของชมชนทสงขน ซงในการประกอบการวสาหกจชมชน ยงมการจ าแนกประเภทวสาหกจชมชนทขนอยกบความพรอมของชมชน โดยแบงได 2 ประเภท คอ 1) วสาหกจชมชนพนฐาน คอ การด าเนนการเพอการพงพาตนเองในครอบครวใหเกดความพอเพยงและมรายไดเพมขน 2) วสาหกจชมชนกาวหนา เปนการน าผลตภณฑอนเปนอตลกษณชมชนออกสตลาด โดยมการปรบปรงคณภาพผลผลต บรรจภณฑ การตลาด การขายตอเนอง เพอใหสามารถแขงขนทางการตลาดได (ดวงเดอน สมวฒนศกด, 2548, น. 20-21) แตอยางไรกตามในการพฒนาวสาหกจชมชนจะตองมการพฒนาทละขนจากขนพนฐานจนไปสขนกาวหนา ซงแตละชมชนมการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ทเหมาะสมกบสภาพพนท นน ๆ ทงทางภมศาสตรชมชนทตองสอดคลองกบสภาพดนฟาอากาศ ภมประเทศ วฒนธรรมของคนในชมชน โดยคนในชมชนตองมความสนใจ มกจกรรมรวมกนตลอดจนมการปฏสมพนธกนทางสงคมอยางสม าเสมอ ซงสอดคลองกบ ทองอนทร วงศโสภร (อางถงใน สามารถ แทนวสทธ, 2548, น.74) ทมองวาการด าเนนวสาหกจชมชนจะตองขนอยแตละความเหมาะสมของชมชน แตตองมคณลกษณะหรอกระบวนการ ดงน 1) มการวางระบบการท างาน 2) ยอมรบในความเปนผน าของสมาชก 3) ทกคนเคารพความคดเหนและรบฟงความคดเหนของคนอน 4) เปดศกยภาพตวเองพรอมรบการพฒนาศกยภาพตวเอง 5) ยอมรบความแตกตางของผอน 6) มการสอสารภายในกลมอยางทวถงและ

Ref. code: 25606030080110AIM

18

7) การเรยนรจตวทยาคนในกลม ซงมความส าคญอยางมากทจะชวยใหคนเขาใจกนและกน พรอมทงสามารถเขาถงกนมากขน ทงนเนองจากในการด าเนนวสาหกจชมชนในแตละพนทตองขนอยกบปจจยตางๆในชมชนเปนหลกในการประกอบกจกรรมวสาหกจชมชนในรปแบบตาง ๆ ท าใหวสาหกจชมชนมลกษณะกจกรรมทหลากหลาย โดยมการจ าแนกออกมาเพออธบายถงกจกรรมวสาหกจชมชนหรอรปแบบวสาหกจชมชนในลกษณะตาง ๆ ดงน (1) การแปรรปหรอการเพมมลคาผลผลตของชมชน (2) การผลตสนคาและบรการจากทรพยากรและภมปญญาของชมชน เชน การแปรรปพชผลไมตาง ๆ หตถกรรมตาง ๆ แหลงทองเทยวชมชน พพธภณฑชมชน เปนตน (3) การผลตสนคาเพอใชในชมชน เชน ปย น าปลา เครองมอเครองใชอาหารและยาสมนไพร เปนตน (4) การพฒนาระบบตลาด การบรการและสวสดการสงคม เชน รานคาชมชน ตลาดชมชน ศนยสขภาพพนบาน เปนตน ทงนวสาหกจชมชนเชงการทองเทยวกเปนวสาหกจชมชนอกหนงรปแบบของกจกรรมวสาหกจชมชนทง 4 ประเภท ทกลาวมาขางตน โดยเปนวสาหกจชมชนทเปนการบรการจากทรพยากรและภมปญญาชมชนทเปนทนทางวฒนธรรม ทรพยากรธรรมชาต วถชวตความเปนมตรไมตรของคนในชมชน ซงมาจากแนวคดการทองเทยวชมชน (Community – Based Tourism – CBT) ทมรปแบบกจกรรมการทองเทยวตามบรบทพนทของชมชนเปนอตลกษณเฉพาะ โดยการทองเทยวชมชนมชอเรยกตามลกษณะการทองเทยว ไดแก การทองเทยวเชงนเวศ การทองเทยวเชงอนรกษ เปนตน ซงการทองเทยวแตละพนทมความโดดเดนของทนหลกในชมชนทยกขนมาสรางสรรคเปนมลคาทส าคญ เชน วฒนธรรม เกษตร ทรพยากรธรรมชาต หตถกรรม เปนตน ทงนการทองเทยวโดยชมชนเปนเครองมอในการสรางความเขมแขงขององคกรชาวบานในการจดการทรพยากร ธรรมชาตและวฒนธรรม โดยกระบวนการมสวนรวมของคนในชมชนเพอก าหนดทศทางการพฒนาและรบประโยชนรวมกนจากการทองเทยว (สนธ สโรบล, 2557) ทงนในการท าชมชนทองเทยวจะตองมการเตรยมความพรอมและความเขมแขงของชมชนในการจดการทองเทยว ทงในดานคนในชมชน ทรพยากร ทนชมชน วฒนธรรม และความร อกทงการทองเทยวชมชนตองสรางความเขาใจแกผมาเยอนถงความแตกตางระหวางการทองเทยวชมชนกบการทองเทยวทวไป ซงการทองเทยวชมชนเปนการทองเทยวทสรางการเรยนรรวมกนทงแขกผมาเยอนและเจาของบาน พรอมกนนยงเปนการสรางความเขาใจชมชน ทงวถชวต วฒนธรรม การอนรกษธรรมชาตในชมชนตอนกทองเทยวอกดวย (ศนยประสานงานเครอขายการทองเทยวโดย

Ref. code: 25606030080110AIM

19

ชมชน, 2556) ทงนไดมการอธบายถงหลกของการทองเทยวชมชนและประโยชนจากการทองเทยวชมชน ดงน (1) ชมชนเปนเจาของ (2) ชาวบานเขามามสวนรวมในการก าหนดทศทางและการตดสนใจ (3) สรางเสรมความภาคภมใจในตวเอง (4) ยกระดบคณภาพชวต (5) มความยงยนดานสงแวดลอม (6) คงเอกลกษณและวฒนธรรมทองถน (7) กอใหเกดการเรยนรระหวางคนตางวฒนธรรม (8) เคารพในวฒนธรรมทแตกตางและศกดศรของความเปนมนษย (9) เกดผลตอบแทนทเปนธรรมแกคนในทองถน (10) มการกระจายรายไดสสาธารณะประโยชนของชมชน การทองเทยวชมชนไดสรางประโยชนใหกบคนในชมชนทส าคญและประจกษ โดยประโยชนทคนในชมชนจะไดรบจากการท าการทองเทยวชมชน มดงน (1) การทองเทยวชมชนมสวนในการสนบสนนการจดการธรรมชาตโดยชมชน ความอยรอดของชมชนขนอยกบทรพยากรธรรมชาต วถชวตและวฒนธรรม ทมความเชอมโยงผกพนกบดน น า ปา (2) การทองเทยวชมชน มสวนสนบสนนฟนฟวฒนธรรมทองถน วถชวตและวฒนธรรม เปนสงทบอกอตลกษณความเปนชมชน ความเขมแขงของชมชนทท าใหชมชนปรบตวอยไดในสงคม พรอมทงยงคงด ารงไวซงความเปนชมชน (3) การทองเทยวชมชน มสวนสนบสนนการพฒนาคน ความภาคภมใจในความเปนทองถน ชาตพนธของคน ความรวมมอของคนในชมชน มพนททางสงคม การยอมรบเปนหวใจส าคญของการด ารงไวซงความเปนชมชน (4) การทองเทยวชมชน มสวนสนบสนนเศรษฐกจชมชนและคณภาพชวตคนทองถน การทองเทยวเปนการดงคนจากภายนอกเขามาทองเทยวเรยนรในชมชน ซงแรงจงใจในการทองเทยว คอ วถทแตกตางและวฒนธรรมดงเดม วถทเรยบงาย ผกพนกบธรรมชาต ท าใหการทองเทยวจงเปนรายไดเสรมใหคนในชมชนไดมอาชพและยงคงไวซงวถชมชนดงเดม กลาวโดยสรป วสาหกจเชงทองเทยวชมชน เปนวสาหกจชมชนทมกจกรรมอยในรปแบบทางการทองเทยว โดยมการน าทนในชมชน ไดแก ทรพยากรธรรมชาต วฒนธรรม ภมปญญาทองถน วถชวต เปนตน ไปสรางสรรคเปนการทองเทยว ซงเปนการสรางแหลงทองเทยวในชมชน ทมรปแบบการด าเนนงานทชมชนเปนเจาของ ทงกระบวนการคด วางแผน การตดสนใจ การบรหาร

Ref. code: 25606030080110AIM

20

จดการ พรอมทงการรบประโยชนจากการทองเทยว ทงดานทรพยากร วฒนธรรม การพฒนาคน ครอบครวและคณภาพชวต นอกจากนยงมการวางโครงสรางรปแบบการบรหารจดการในรปแบบวสาหกจชมชน เพอการสรางมาตรฐานและสรางความมนคงในการด าเนนการโดยการมภาครฐเขามาคอยสนบสนนผานองคกรวสาหกจชมชน ในการศกษาครงน ผวจยไดประยกตใชแนวคดวสาหกจชมชนเชงทองเทยวมาปรบใชในการศกษารปแบบวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย เพอการสรางความเขาใจในบรบทสถานการณด าเนนงานขององคกร พรอมน าไปสการวเคราะหขอมลบนฐานขององคกรและชมชนอยางเขาใจและน าขอมลมาสการวเคราะหกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนทเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทพนทและศกยภาพขององคกรวสาหกจชมชนฯ 1.7.3 แนวคดการบรหารจดการองคกร (POLC) องคกรทดจ าเปนตองมระบบการบรหารจดการทด ซงการจดการทดเปนจดก าเนดของการด าเนนงานในองคกรใหเกดการขบเคลอนงานทมประสทธภาพและเกดประสทธผลตอองคกร ในการศกษาครงนไดมการศกษาถงการบรหารจดการองคกร ไดแก การวางแผน (planning) การจดองคการ (organization) การชน า การน าสงการ (leading) และการควบคม (controlling) หรอ หลก POLC ซงมรายละเอยด ดงน การบรหารจดการ (management) หมายถง กจกรรมหรอกระบวนการในการน าทรพยากรมาบรหารตามกระบวนการตาง ๆ เพอใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไวขององคกรอยางมประสทธภาพตามแผนทวางไว ทงนในการบรหารยงมระบบรวมไปถงการจดการองคกรทเปนการก าหนดโครงสรางองคกร การด าเนนงานภายในองคกรทเปนการจดสรรทรพยากรและบคคลใหมการเขามาอยในองคกรสามารถท างานด าเนนกจกรรมภายในองคกรทมความเกยวพนเชอมโยงกนอยางมประสทธภาพ โดยมกระบวนการตาง ๆ ในการน าทรพยากรการบรหารมาใชและด าเนนใหประสบความส าเรจและมประสทธภาพตามแผนทวางไว (วราภรณ ศรบญ, 2552, น. 28-31 และ ศรวรรณ เสรรตนและคณะ, 2539, น. 100-101) ทงน ในการบรหารจดการท จะน าไปสความส าเรจขององคกรจะตองมการประยกตใช 4 หลกหนาทในกระบวนการบรหารจดการทนบวาเปนกระบวนการของการวางแผนการจดการองคกร การกระตนและการควบคม เพอใหบรรลเปาหมายรวมกนจากการใชทรพยากรบคคลและทรพยากรอน ๆ ทมในองคกร (รงสรรค ประเสรฐศร, 2549, น. 112-115; เนตรพณณา ยาวราช, 2553, น. 3-6; กฤชวรรธน โลหวชรนทร, 2553) ไดแก การวางแผน (planning) การจดองคการ (organization) การน า (leading) และการควบคม (controlling) ซงนบวาเปนกระบวนการทส าคญในการทจะน าไปสเปาหมายขององคกรได โดยมรายละเอยดดงตอไปน

Ref. code: 25606030080110AIM

21

(1) การวางแผน (planning) เปนการวางแผนก าหนดความตองการขององคกร วางแผนการด าเนนการทงดานวธการด าเนนการ ผลการด าเนนการ หรอการวางแผนเพอรองรบถงอนาคตทจะเกดขนพรอมทงวางแผนหรอหาแนวทางตงรบแกไขปญหาตาง ๆ โดยในกระบวนการวางแผน จะมหลกการส าคญทตองค านงถงเหตและผลทมความสมพนธสอดคลองกนทงสภาพบรบท สภาพแวดลอมสถานการณในองคกร ซงจะท าใหองคกรหรอผปฏบตงานรวาจะมกจกรรมอยางไรบาง เมอใด ทไหน อยางไร กบใคร และท าเพออะไรอยางชดเจน ซงจะน าไปสแนวทางการปฏบตทถกตองและไดผล (คนตและโอดอนเนลล, 1968 อางถงใน จรพร เจรญเสยง, 2555, น. 23) (2) การจดองคการ (organizing) เปนการจดแบงหนาทการท างานของคนและงานตาง ๆ กระจายงานทไดรบมอบหมายตามความรบผดชอบ ตามความสามารถ และความถนด โดยมหลกการ 2 ประการในการจดการองคกร คอ วางคนใหเหมาะสมกบงาน ตามความร ความสามารถและใชคนใหเกดความคมคามากทสดและมความสญเปลานอยทสด และตองมการก าหนดภารกจ หนาท ความรบผดชอบทชดเจน เพอใหเกดการด าเนนงานตามภารกจขององคกรบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ (ศรอร ขนธหตถ, 2547, น. 100-120) (3) การน าและการสงการ (leading) เปนการใชแรงจงใจบคคลในการท างานดวยหรอพนกงานผใตบงคบบญชาใหมการปฏบตงานตามแผนการปฏบตงานขององคกร ซงเปนกระบวนการทมการจดการใหสมาชกไดท างานรวมกนดวยวธการตาง ๆ การน าหรอการสงการจงตองใชความสามารถในทกษะการจงใจคน ตองมภาวะผน าควบคกนไป อาท ภาวะผน าของผบรหาร การจงใจกนภายในองคกร การตดตอสอสาร การท างานเปนทม ทงนเพอเปนการสรางพลงใจใหแกคนท างานดวยกน ซงในการน าองคกรส าคญอยางยงทการกระตนของผน าตอสมาชกในองคกร ความสมพนธในการท างานรวมกนตองมความเขาใจกนรบฟงกนและกนทงสมาชกและผน า การใหโอกาสในการตดสนใจ พรอมทงการทผน าตองมกระบวนการสรางพลง ในการท างานทมรวมกน จากการทชนชม ต าหน แนะน า อธบาย ชแนะ และการพรอมรบผดชอบตอผลการกระท าขององคกรและผใตบงคบบญชาตนเอง สอดคลองกบ (Henri Fayol, 1923 อางถงใน ชเกยรต เนอไม, 2555) ทสรปวา การน าหรอการสงการ เปนกระบวนการจดการทใหสมาชกในองคกรไดท างานรวมกนไดดวยวธการตาง ๆ ซงการน าและการสงการเปนการใชทกษะความร ความช านาญ ประสบการณ และความสามารถทจะชกจงใหสมาชกในองคกรผปฏบตงานไดปฏบตงานตามแผนการเปาหมายทก าหนดไวขององคกร (4) การควบคม (controlling) เปนกระบวนการตรวจสอบตดตามประเมนผลการปฏบตงานในกจกรรมตาง ๆ ภายในองคกรของสมาชก เพอเปนการรกษาทศทางขององคกรใหมการด าเนนไปอยางตอเนองสเปาหมายไดอยางถกตองในระยะเวลาทก าหนด ปองกนการ

Ref. code: 25606030080110AIM

22

ผดพลาดอนจะน าไปสความลมเหลว ซงการควบคมเปนหนาททเปนหลกส าคญในการบรหาร ตงแตเรมกระบวนการจนจบกระบวนการทางการบรหารใหเปนไปตามแผนปฏบตการทวางไวและบรรลวตถประสงคตามกลยทธ (ทองพนชง พงษวารนทร, 2558; ศรวรรณ เสรรตนและคณะ, 2539, น. 100-101) กลาวโดยสรป การบรหารจดการเปนกระบวนการหลกทใชในการบรหารองคกรใหมการด าเนนกจกรรมภายในองคกรตามแผนทวางไว เพอสามารถบรรลวตถประสงคองคกร โดยมหลกการ 4 ประการ ไดแก การวางแผน ทเปนการก าหนดเปาหมายอละวธการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมาย การจดองคการ เปนการเตรยมงาน คน ทรพยากรในองคกรใหเกดการท างานขบเคลอนใหงานส าเรจ การน าและการสงการ เปนการจงใจ สงการและการโนมนาวผอนดวยอทธพลทมใหผอนท างานบรรลเปาหมาย และการควบคม เปนการควบคมประสทธภาพในการท างานทงเปาหมายและการปฏบตงานทถกตองตามเกณฑทตงไว ในการวจยครงน ผวจยไดประยกตใชแนวคดการบรหารจดการ (POLC) ในการศกษาสถานการณการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชน เพอสรางความเขาใจในปรากฏการณทเกดขนของการบรหารงาน โดยการน ามาวเคราะหกระบวนการในการบรหารจดการองคกร เพอการน าขอมลไปสการวเคราะหกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม 1.7.4 แนวคดการมสวนรวม หวใจส าคญของการพฒนาเชงกลยทธเพอการพฒนาองคกรชมชน มไดส าคญทกลยทธทไดจากการวเคราะหเพยงอยางเดยว แตกระบวนการทน าไปสการไดมาซงกลยทธและการน าไปใชของประชาชนหรอองคกรรวมกนนบวาเปนสงส าคญทเปนกระบวนการไดมาซงแผนพฒนา โดยกระบวนการสรางกลยทธการพฒนาองคกรจ าเปนทจะตองเกดจากการมสวนรวมจากทกฝายทเกยวของในชมชน สงคมทเขามาท างานรวมกน (อ าพล จนดาวฒนะ, 2546, น. 6-22) การมสวนรวมของประชาชนไดมความหมายทเปลยนแปลงไปตามสงคมและการเมองทเปลยนแปลงตอเนอง ซงปจจบนการมสวนรวมมความหมายทกวางขนไมใชแคการมสวนรวมทางการเมองเทานน แตหมายรวมถงความเปนประชาธปไตยในการกระท าการพฒนาตาง ๆ ในชมชน ทเนนความส าคญของการมสวนรวมของประชาชนดวยเชนกน การพฒนาแบบมสวนรวม คอ กระบวนการทใหประชาชนเขามามสวนรวมในการด าเนนการพฒนา รวมคด รวมตดสนใจ รวมแกปญหาของตวเองรวมกบการใชวทยาการทเหมาะสม (Erwin William, 1976 อางถงใน แชน ชนชวา, 2538, น. 8) หากพจารณาความหมายการมสวนรวมของประชาชน องคกรสหประชาชาต United Nation (1975 อางถงใน ธวช เบญจาธกล, 2529, น. 25-26) ไดใหความหมายวา เปนกจกรรมทมวลชนจะตองมสวนรวมในการตดสนใจในการพฒนา เขารวมด าเนนการในการใชความ

Ref. code: 25606030080110AIM

23

พยายามในการพฒนาและไดรบประโยชนรวมกนจากการพฒนา สอดคลองกบ บณฑร ออนด า (2544, น. 210-220) ทกลาวถงการมสวนรวมของประชาชนวาหมายถง การระดมชาวบานชนบทใหเขามามสวนรวมในการก าหนดปญหา ล าดบความส าคญของปญหา การแก ไขปญหาและขนตอนในการแกปญหา ซงประชาชนหากไดมสวนรวมในการตดสนใจในเรองตาง ๆ แลว ประชาชนยอมใหความยนดในการใหความรวมมอ ทงนในทศนคตการมสวนรวมของประชาชน เสร พงศพศ (2547, น. 37-39) ไดอธบายไววา การมสวนรวมของประชาชนในมตของการพฒนาชมชน คอ การแสดงออกถงสทธขนพนฐานของชมชนในการจดการชมชน จดการชวตของตนเองทมความส าคญมาก คอ การมสวนรวมในการตดสนใจก าหนดนโยบาย การบรหารจดการชมชน ซงมความสอดคลองกบ สมพนธ เตชะอธก (2548, น. 48-49) ทใหความหมายการมสวนรวมวาเปนการทประชาชนเขามามสวนรวมตงแตคดโครงการ กจกรรม โดยเรมคนหาปญหา สาเหต วางแผน ตดสนใจด าเนนงาน ระดมทรพยากร ก าหนดเปาหมาย สรปบทเรยน ตดตามประเมนผลและรบประโยชนรวมทงนทกอยางจะตองตงอยบนความเปนธรรม ในการสรางการมสวนรวมจะตองมกระบวนการหรอขนตอนทเกดจากประชาชนในการรวมก าหนด โดยสามารถแบงขนตอนการมสวนรวมได 5 ขนตอน ดงน (อคน รพพฒน, 2527, น. 320) (1) การมสวนรวมในการคนหาและจดล าดบความส าคญของปญหา (2) การมสวนรวมในการวเคราะหถงปญหาและสาเหต (3) การมสวนรวมในการเลอกวธการและวางแผนในการแกปญหา (4) การมสวนรวมในการด าเนนการแกปญหาตามแผน (5) การมสวนรวมในการประเมน วเคราะหปญหาและอปสรรค และปจจยทมสวนท าใหเกดผลส าเรจ ซงสอดคลองกบ อรทย กกผล (2552, น. 15-20) ทไดอธบายถงขนตอนการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา ทเปดโอกาสใหประชาชนเขารวมตงแตตนจนจบ ดงน (1) เรมตงแตการเกดจตใตส านกในตนเองและถอเปนภาระหนาทของตนในฐานะทเปนสวนหนงของชมชน สงคมทอย (2) รวมคดดวยกนถงปญหาของชมชน สาเหตปญหาและจดล าดบความส าคญของปญหา (3) รวมกนวางแผนด าเนนงาน แบงงาน และแบงบทบาทหนาทกน (4) รวมด าเนนงานดวยความเตมใจของประชาชน เตมก าลงความร ความสามารถ (5) รวมกนตดตามประเมนผล

Ref. code: 25606030080110AIM

24

(6) รวมรบผลประโยชน ทไมไดอยในรปแบบของเงนเทานน แตอาจจะอยในรปแบบของความสขกาย สขใจหรอความพอใจในสภาพความเปนอยทดขน ทงนการมสวนรวมของประชาชนนน ส าคญทตองค านงถงเงอนไขของการมสวนรวม 3 ประการ คอ 1) การมสวนรวมตองเกดจากความเตมใจและความสมครใจ 2) กระบวนการมสวนรวมจะตองตงอยบนพนฐานของความเสมอภาคและขดความสามารถของแตละบคคล และ 3) การมสวนรวมตองเกดจากเสรภาพ มใชการบงคบ กลาวโดยสรป การมสวนรวมเปนกระบวนการพฒนาทใหประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการพฒนาหรอกจกรรมตาง ๆ ทร เรมขน โดยเขามามสวนรวมตงแตเรมตนกระบวนการจนสนสดกระบวนการ ไดแก การรวมคดคนปญหาจากชมชน การตระหนกในความส าคญรวมกน รวมกนวเคราะหปญหาสาเหต การรวมวางแผนหาแนวทางในการแหปญหา การรวมตดสนใจในการเลอกแนวทางในการปฏบต รวมด าเนนการปฏบตตามแนวทางทเลอก รวมประเมนและตดตามผลพรอมทงรวมไดรบผลประโยชนรวมกน ทงนในการมสวนรวมจะตองตงอยบนพนฐานทส าคญ คอ ความสมครใจเตมใจในการด าเนนการรวมกนและการมสวนรวมจะท าใหเกดความรสกรวมในการเปนเจาของการพฒนารวมกน ในการศกษาครงน ผวจยไดประยกตใชแนวคดการมสวนรวมในการวเคราะหกระบวนการสรางกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนฯ โดยประยกตใชแนวคดในขอบเขตของการรวมคดคนปญหาจากชมชน รวมกนวเคราะหปญหาสาเหต การรวมวางแผนหาแนวทางในการแหปญหา และการรวมตดสนใจในการเลอกแนวทางในการปฏบต เพอการสรางความเขาใจในกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในบรบทพนทเพอการพฒนาองคกร 1.7.5 การวเคราะหสภาพแวดลอมขององคกร SWOT Analysis และการวเคราะหเพอก าหนดกลยทธ TOWS MATRIX การวเคราะห SWOT Analysis เปนเครองมอในการประเมนสถานการณ ซงวเคราะหก าหนดจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรค จากสภาพแวดลอมภายนอกตลอดจนผลกระทบจากปจจยเหลานตอการด าเนนงานขององคกร โดย SWOT มความหมายมาจากภาษาองกฤษ ไดแก S มาจาก Strengths หมายถง จดเดน หรอจดแขง ซงเปนปจจยจากภายใน W มาจาก Weaknesses หมายถง จดออน หรอจดดอย ซงเปนปจจยจากภายใน O มาจาก Opportunities หมายถง โอกาส ซงเปนปจจยทเกดขนจากภายนอก และ T มาจาก Threats หมายถง อปสรรค หรอขอจ ากด ซงเปนปจจยทเกดขนจากภายนอก โดยในการด าเนนงานขององคกร การวเคราะห SWOT จะสรางการวางแผนทดในการพฒนาเชงกลยทธทพรอมรองรบตอการเปลยนแปลง ซงในการด าเนนงานเชงธรกจจะตองมการปรบกลยทธใหสอดคลองและพยายามขจดอปสรรคตาง ๆ (นนทยา หตานวตรและ ณรงค หตานวตร, 2543, น. 60-65)

Ref. code: 25606030080110AIM

25

การวเคราะห SWOT เปนการบรหารเชงกลยทธทค านงถงความเหมาะสม สอดคลองกบบรบทองคกรทงสภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอกองคกร การวเคราะห SWOT จงเปนการคดเลอกและจดระบบขอมลทเปนปจจยตอการบรรลเปาหมายขององคกร ซงหากองคกรมการจดระบบขอมลทด ยอมสงผลใหการก าหนดกลยทธท าไดงายและใชขอมลทมไดอยางมประสทธภาพ โดยการวเคราะหจะมการวเคราะหตามรปแบบ ตารางท 1.1 ดงตอไปน ตารางท 1.1 วเคราะหสภาพแวดลอมขององคกรเพอก าหนดกลยทธการพฒนา

SWOT

จดออน W

จดแขง S

โอกาส O

WO แกไขจดออนเพอใช

โอกาสทมอยในองคกร (กลยทธเชงพฒนา/แกไข)

SO ใชจดแขงเปดโอกาสใหม

ในการพฒนา (กลยทธเชงรก)

อปสรรค T

WT หาแนวทางแกไขจดออนและเลยง

ภาวะคกคามหรออปสรรค (กลยทธเชงรบ)

ST ทใชจดแขง

ตานภาวะคกคาม (กลยทธเชงปองกน)

หมายเหต. จาก การใช TOWS MATRIX, โดย เอกกมล เอยมศร, 2554, https;//eiamsri- wordpress.com/การใช TOWS MATRIX. 1.7.5.1 การวเคราะหพฒนากลยทธสการวเคราะห (TOWS MATRIX) กลยทธทองคกรจะน าไปปฏบตควรเปนกลยทธทดทผานการวเคราะหพรอมทงเปนกลยทธทมความเปนไปไดในการน าไปปฏบตในองคกร โดยการไดมาซงกลยทธจะตองก าหนดจากการวเคราะห SWOT พรอมน ามาวเคราะหกลยทธทมความสอดคลองพรอมส าหรบการปฏบต ทงนในการวเคราะหขอมลจะน ามาวเคราะหในรปแบบความสมพนธแบบเมตรกซโดยใชตารางทเรยกวา TOWS Matrix เปนตารางการวเคราะหขอมลจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค มาก าหนดเปนกลยทธหรอยทธศาสตร (เทพศพด บณยรตนพนธ, 2554, น. 2-31)

Ref. code: 25606030080110AIM

26

ในการน าเทคนค TOWS Matrix มาก าหนดยทธศาสตรหรอกลยทธ มขนตอนการด าเนนการทส าคญ 2 ขนตอน ดงน (1) การระบจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค โดยจากการประเมนสภาพแวดลอมในขนของการวเคราะห SWOT ทงนประสทธผลของการก าหนดกลยทธทใชเทคนค TOWS Matrix จะขนอยกบความละเอยดทกแงมมของการวเคราะห SWOT (2) การวเคราะหความสมพนธระหวาง จดแขง - โอกาส จดแขง - อปสรรค และ จดออน - โอกาส จดออน - อปสรรค ซงผลการวเคราะหขอมลความสมพนธแตละคจะน ามาสการวเคราะหกลยทธหรอยทธศาสตรขององคกร โดยกลยทธสามารถแบงออกได 4 ประเภท ดงน 1. กลยทธเชงรก (SO: Strategy) เปนกลยทธทไดจากการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดแขงและโอกาสมาพจารณารวมกนเพอสรางแนวทางการพฒนาจดแขงจากโอกาสทม 2. กลยทธเชงปองกน (ST: Strategy) เปนกลยทธทไดจากการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดแขงและอปสรรค หรอขอจ ากดมาพจารณารวมกน เนองจากองคกรธรกจมจดแขงและในขณะเดยวกนกพบอปสรรคทไมสามารถควบคมไดจากภายนอก แตองคกรสามารถใชจดแขงนนมาปองกนอปสรรคขององคกรได 3. กลยทธเชงแกไข (WO: Strategy) เปนกลยทธทไดจากการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดออนและโอกาสมาพจารณารวมกนเนองจากองคกรมโอกาสจะน าสงด ๆ มาใชในการแกไขปญหาจดออนในองคกรได 4. กลยทธเชงรบ (WT: Strategy) เปนกลยทธทไดจากการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดออนและอปสรรคมาพจารณารวมกน เนองจากองคกรเผชญทงปญหาจดออนและอปสรรค ดงนนในการแกไขปญหา คอ การสรางกลยทธหรอแนวทางในการตงรบตอปญหาทไมสามารถควบคมได กลาวโดยสรป SWOT เปนกระบวนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกองคกร โดยมการวเคราะห คอ 1) การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน ไดแก จดแขงและจดออน 2) สภาพแวดลอมภายนอก ไดแก โอกาสและอปสรรค โดยการวเคราะห SWOT ทดจะตองมความละเอยดทกแงมม เพอการไดขอมลทครบถวนและมประสทธภาพทจะน ามาสการพฒนากลยทธ โดยเทคนค TOWS Matrix ซงเปนเทคนคการกระบวนการวเคราะหความสมพนธ เพอพฒนากลยทธใหไดมาซงกลยทธทสามารถน ามาใชในการพฒนาองคกรได โดยม 4 ประเภท คอ กลยทธเชงรก กลยทธเชงแกไข กลยทธเชงปองกน และกลยทธเชงรบ

Ref. code: 25606030080110AIM

27

ส าหรบการศกษาครงน ผวจยไดประยกตใชแนวคดการวเคราะห SWOT และเทคนค TOWS Matrix มาเปนกรอบในการศกษากลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม โดยน ามาเปนแนวทางในการศกษาวเคราะหขอมลและน ามาสการวเคราะหกลยทธทเหมาะสมกบองคกรพรอมทงสอดคลองกบการพฒนาในพนทชมชนและพรอมรบตอการเปลยนแปลงของสงคมทมผลตอวสาหกจชมชนอกดวย 1.7.6 แนวคดกลยทธการพฒนา กลยทธ (Strategy) หมายถง แผนปฏบตการทวางขนไว เพอการปฏบตงานอยางเปนขนตอน มความยดหยน พลกแพลงไดตามสถานการณ เปนการจดสรรทรพยากรใหมการบรหารตามเปาหมายองคกรทวางไว บรรลวตถประสงค พรอมกนน กลยทธ ยงหมายถงการเอาชนะคแขงหรอหลบหลกอปสรรค ปองกนและแกไขปญหาดวยแนวทางจากกลยทธทวางขน (ชญานน กฤตยะ-โชต, 2557) ซงแนวคดกลยทธจะมลกษณะในการประเมนปจจยภายใน ภายนอกองคกร หรอทเรยกวา SWOT ทเปนปจจยองคกรทงความสามารถภายใน การเรยนรสถานการณภายนอกองคกรรวมดวย เหมอนกบ (ศรวรรณ เสรรตน , 2539, น. 100-101) อธบายไววา กลยทธ เปนแผนการปฏบตการอธบายถงการจดสรรทรพยากรและกจกรรมอน ๆ ใหเหมาะสมกบสงแวดลอมและชวยใหองคกรบรรลเปาหมายในระยะยาว ในการด าเนนกจกรรมกลยทธเพอการน าไปสการปฏบต การจดการกลยทธนบเปนกระบวนการทส าคญในการทจะสรางกลยทธใหเกดขนเปนแผนปฏบตงานขององคกร ซงการจดการเชงกลยทธ (Strategic management) คอ กระบวนการในการประเมนสภาพแวดลอมทงภายใน ภายนอก เพอการก าหนดเปาหมาย แนวทางปฏบตงานใหสามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพและบรรลวตถประสงคระยะยาวขององคกรได ตลอดจนการด าเนนงานและการควบคมใหบรรลตามกลยทธองคกรได การจดการกลยทธจงนบวาเปนเครองมอในการชวยบรหารจดการงานองคกร ทมการคาดการณไวลวงหนาถงการเปลยนแปลงในอนาคต พรอมทงก าหนดทศทางแผนการรองรบทจะเกดขน (พกตรผจง วฒนสนธ และพส เตชะรนทร, 2542, น. 101-105) ดงนนในการจดการเชงกลยทธ จงมกระบวนการในการวางแผนสรางกลยทธทจะน าไปสการปฏบตการ โดยกระบวนการจดการเชงกลยทธม 4 ขนตอน คอ การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกองคกร การก าหนดกลยทธการปฏบตตาม และการควบคมดงน (ศรวรรณ เสรรตน, 2539, น. 100-101 ) การจดการเชงกลยทธทน าไปสการปฏบตเพอการพฒนาองคกรเปนการน ากลยทธมาเปนแนวทางในการทจะขบเคลอนองคกรใหเกดการด าเนนการตามเปาหมายได โดยกลยทธนบวาเปนกระบวนการทชวยในการบรหารจดการงานขององคกร ซงในปจจบนกลยทธการพฒนาเปนสงส าคญในการรองรบยค 4.0 ซงการมสงคมทเปนยค 4.0 หรอ Thailand 4.0 ทกษะความเชยวชาญ

Ref. code: 25606030080110AIM

28

ของการบรหารงานหรอผบรหารและบคคลในองคกรมความส าคญยงทจะน าไปสการขบเคลอนพฒนาองคกรในเชงการพฒนาตามทศทางและแนวทางวตถประสงคองคกร การพฒนาองคกรเปนกระบวนการปรบปรงและเสรมสรางศกยภาพขององคกร เพอการรบมอกบการเปลยนแปลงในอนาคตระยะยาว และสงเสรมใหองคกรขบเคลอนไปสความส าเรจ (ไมตร สนทรวรรณ, 2556) โดยในการพฒนากลมองคกร ผบรหารจะตองมความรและเขาใจการพฒนา เพอการตดสนใจในการพฒนา ซงขนตอนการพฒนากลมองคกร ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน 1) การพบปะพดคยแลกเปลยนความคดเหนไดแก การตดตอสอสารกน การจดตงโครงสราง กฎเกณฑ เพอสรางความเขาใจใหกระจางชดในกลมสมาชก 2) การแกปญหาภายในกลม ซงปญหาตาง ๆ ทเกดขนจะตองพยายามหาทางตาง ๆ ทจะแกปญหาเหลาน 3) การประสบผลส าเรจในการปฏบตงานของกลมทจะมงไปสการท าใหเปาหมายบรรลเปาหมายและ 4) การควบคมและการประเมนผล เปนการประเมนผลทมงเนนการประเมนในเรองของผลการปฏบตงานของบคคลและกลมองคกรตามบทบาทตาง ๆ ทไดรบมอบหมาย รวมทงระบบกลไกตาง ๆ ทอยในองคกรเพอการปรบปรงและหาแนวทางในการแกไข (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2544, น. 1-22) นอกจากน ศรวรรณ อญชานนทและเจรญ โซไชย (2544, น. 188-189) ไดอธบายถงขนตอนในการพฒนากลมองคกรจะตองเรมจากการคนหาปญหา วเคราะหหาสาเหต และหาแนวทางแกไขปญหาเหลานน ตลอดจนจดใหมการประเมนผลดวย ทงนในการพฒนาองคกรเพอการบรหารจดการองคกร เปนหนาทหลกทผบรหารจะมบทบาทส าคญในการเปนผน ากระบวนการตอสมาชกองคกร ในการวางแผนกลยทธการพฒนาองคกรทตองมการวางแผนแนวทางทสอดคลองกบบรบทองคกรและส งคมในป จจบ น กระบวนการบรหารจดการท เหมาะสม พรอมท งกระบวนการพฒนาองคกรทเปนระบบ ผานการจดการกลยทธเชงการ ทงนในการพฒนาองคกรนอกจากบทบาทหลกทส าคญทผน าพงค านงแลว ทกษะส าคญของผน าการบรหารจดการ เพอการวางแผนแนวทางการพฒนาองคกรทจะน ามาสการวางแผนการจดระบบการบรหารจดการองคกรเปนสงทส าคญทผบรหารทดตองเขาใจและปฏบตเปนบทบาทหลกในการพฒนาองคกร คอ หลกการบรหารจดการ (POLC) ไดแก การวางแผน หรอ Planning การจดองคการ หรอ Organizing การน า/สงการ/ชน า หรอ Leading และการควบคม หรอ Controlling กลาวโดยสรป กลยทธการพฒนาเปนแผนการปฏบตการทมการวางแผนการด าเนนงานกจกรรมในองคกร เพอการขบเคลอนองคกรสเปาหมายหรอวตถประสงคทตงไวขององคกร โดยการมกระบวนการหรอขนตอนในการสรางกลยทธท เปนกระบวนการจดการเชงกลยทธ คอ การวเคราะหสภาพแวดลอม การก าหนดกลยทธ การปฏบตและการควบคมประเมน ซงกลยทธการพฒนาจะมการกระบวนการทจะสรางการพฒนาในองคกรใหเกดขนตามเปาหมายขององคกร

Ref. code: 25606030080110AIM

29

โดยการพฒนาองคกรจะเปนกระบวนการปรบปรงและเสรมสรางศกยภาพขององคกร สงเสรมใหองคกรขบเคลอนไปสความส าเรจ ส าหรบในการศกษาครงน ผวจยไดมการศกษาแนวคดกลยทธการพฒนาองคกร เพอการน ามาวเคราะหและการวางแนวทางขนตอนในการศกษาการสรางกลยทธในพนทศกษา พรอมทงการเปนกรอบแนวทางในการศกษากระบวนการสรางกลยทธในองคกรทเหมาะสมกบทางดานการบรหารจดการในพนท จากการศกษาและประมวลแนวคดดงกลาวทงหมด ไดมการสรปเปนกรอบในการศกษา เพอใชเปนแนวทางในการศกษาครงน โดยสามารถสรปเปนกรอบการศกษาไดดงภาพท 1.2 ตอไปน

Ref. code: 25606030080110AIM

30

ภาพท 1.2 กรอบการศกษาวจย. โดย วภาภรณ เครอจนทร, 2561

กลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย

ผใหขอมลส าคญ (key informants) ตวแทนสมาชกในองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ไดแก

-ประธานวสาหกจ -เลขาวสาหกจ ฯ -ฝายบานพกโฮมสเตย -ฝายเรอ -ฝายอาหาร -ฝายตนกลา -ฝายผลตภณฑโคลน -ฝายการจดการขยะ

-ฝายต ารวจอาสาทองเทยวเยาวชน

-ฝายออมทรพยบานแหลมและฝายผมสวนเกยวของ (stakeholders)

-กลมเครองแกง หม 14 -ผใหญบาน หม 7 -ผน าทางดานศาสนา -ปราชญชมชนทางการท าเรอประมง

ผเชยวชาญดานการทองเทยวชมชน

อาจารยประจ าสาขาวชาภาษาไทยเพออาชพ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช

การมสวนรวมในการสรางกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชน ฯ

- SWOT Analysis

- TOWS Matrix

ขอมล

ประวตพฒนาการวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย

Ref. code: 25606030080110AIM

บทท 2 ระเบยบวธวจย

การศกษาในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ โดยใชเทคนคการมสวนรวมเพอการรวมวเคราะหขอมลสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการและการวเคราะหกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ผานการใชเครองมอ SWOT Analysis และ TOWS Matrix พรอมกนนยงมผใหขอมลในฐานะทปรกษาองคกรกลมวสาหกจชมชนฯในการรวมวเคราะหขอมลและใหขอเสนอแนะกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชนฯดวย โดยมวธการด าเนนการวจย ดงตอไปน 2.1 หนวยทใชในการวเคราะห การวจยในครงน หนวยทใชในการวเคราะห คอ ตวแทนสมาชกจากองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย บานหนาทพ ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช 2.2 พนทในการศกษา วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย บานหนาทพ ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช ซงเปนกลมทมการด าเนนกจกรรมการทองเทยวเชงอนรกษธรรมชาตและการทองเทยวโฮมสเตย ทน าจดเดนของชมชน คอ วถชวต วฒนธรรม ทรพยากรสงแวดลอมทเปนปาชมชน มาใชใหเกดคณคาทางการทองเทยว พรอมทงสรางรายไดเสรมใหกบคนในชมชน 2.3 กลมเปาหมาย กลมเปาหมายในการศกษาครงน คอ ประธานวสาหกจชมชน เลขาวสาหกจชมชน ตวแทนสมาชกจากกลมวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย (บานหนาทพ) ไดแก ฝายเรอ ฝายอาหาร ฝายบานพกโฮมสเตย ฝายขยะ ฝายต ารวจทองเทยวชมชน ฝายประชาสมพนธ ฝายตนกลา ฝายผลตภณฑโคลน ฝายออมทรพยสวสดการบานแหลมโฮมสเตย ผม

Ref. code: 25606030080110AIM

32

สวนเกยวของกบวสาหกจชมชน ไดแก ผน าศาสนาในชมชน กลมเครองแกงหม 14 ปราชญชมชน พรอมทงผใหญบานหม 7 และอาจารยทปรกษาวสาหกจชมชนซงเปนผเชยวชาญดานการทองเทยวชมชน รวมทงสน จ านวน 16 คน 2.4 ผใหขอมล 2.4.1 ผใหขอมลหลก ประธานวสาหกจชมชน เลขาวสาหกจชมชน ตวแทนสมาชกจากกลมวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย (บานหนาทพ) หม 7 2.4.2 ผใหขอมลในฐานะผมสวนเกยวของ ผน าศาสนาในชมชน กลมเครองแกงหม 14 ปราชญชมชน พรอมทงผใหญบาน หม 7 2.4.3 ผใหขอมลในฐานะผเชยวชาญดานการทองเทยวชมชน อาจารยประจ าสาขาวชาภาษาไทยเพออาชพ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช

2.5 ขอบเขตของการวจย ในการวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพโดยใชเทคนคการมสวนรวมกบกลมเปาหมายเพอศกษาและก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม โดยมขอบเขตเนอหาในการศกษาประวต พฒนาการ การวเคราะหสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการองคกร และการศกษากลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชน ฯ ซงการศกษาจะใชกระบวนการมสวนรวมในการวเคราะหและหาขอมลรวมกนของกลมเปาหมายในการวจย ตงแตกระบวนการไดมาของประเดนวจย การรวมวางแผนในการคดเลอกผใหขอมลส าคญในการวจย พรอมทงรวมศกษาขอมลและวเคราะหขอมลรวมกน 2.6 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 2.6.1 แบบสมภาษณกงโครงสราง เปนการสมภาษณอยางไมมโครงสราง ไมมขอบเขตค าถามทแนนอน มเพยงแตแนวทางกวาง ๆ ในการเปนแนวทางในการสมภาษณ ซงเปนกรอบค าถามเพอใหไดขอมลค าตอบท

Ref. code: 25606030080110AIM

33

ตองการและการก าหนดหวขอยอยในการถามแตละประเดนค าถาม จะแจกแจงเปนค าถามยอยทสามารถมการปรบเปลยนไดเพมเตม เพอใหเกดความชดเจนของค าตอบได ในการวจยครงนผวจยไดมการใชเครองมอการสมภาษณกงโครงสราง ในการสมภาษณผใหขอมลส าคญในฐานะผร ในประเดนประวต พฒนาการพฒนาองคกรวสาหกจชมชน ฯ โดยผใหขอมล ประกอบไปดวย ประธานวสาหกจชมชนฯ เลขา ทปรกษาองคกรวสาหกจชมชนฯและเครอขายทมสวนรวม นอกจากนผวจยไดมหลกการสมภาษณหรอขนตอนการสมภาษณ ดงน 1) แนะน าตวเอง 2) สรางมนษยสมพนธ โดยการเขารวมท ากจกรรมตาง ๆ ในโฮมสเตยและการเสรมชวยงานของชมชน 3) การเขาใจวตถประสงคในการศกษาและค าถามทตองการไดมาซงค าคอบทตองการ ซงผวจยตองเขาใจวตถประสงคของการตงประเดนค าถาม เพอการถามทตรงตามประเดน นอกจากนผวจยไดชแจงวตถประสงค กอนการจะสมภาษณทกครง เพอใหเกดความเขาใจงายและความเขาใจทตรงกนของผใหสมภาษณและ ผสมภาษณ 4) การจดบนทก ผวจยไดมการเตรยมจดบนทกในขณะทจะท าการสมภาษณตามประเดนการสมภาษณ ขนตอนนผวจยไดเตรยมเครองมอในการบนทกขอมลการสมภาษณเพมเตม คอ เครองบนทกเสยงจากโทรศพทเคลอนทอกดวย จากการศกษาในครงนไดมแบบสมภาษณจ านวน 1 ชด คอ แบบสมภาษณกงโครงสรางส าหรบผใหขอมล ซงสามารถเพมเตมหรอปรบเปลยนประเดนค าถามไดตามความเหมาะสมของสถานการณ 2.6.2 เสนเวลา หรอ Time Line เปนเครองมอทแสดงใหเหนถงสถานการณทเกดขนในแตละชวงเวลา ทท าใหเหนกระบวนการและผลกระทบทเกดขนในแตละชวงเวลา โดยผวจยไดน าเครองมอมาใชในการบนทกขอมลประวตพฒนาการขององคกรวสาหกจชมชน ฯ ซงจะมการแบงประเดนและการแบงชวงระยะเวลาส าคญตามประเดนการสมภาษณ นอกจากนยงใชบนทกขอมลทไดจากการศกษาเอกสารมอสองขององคกรวสาหกจชมชนฯอกดวย 2.6.3 การวเคราะห SWOT Analysis เปนเครองมอทใชวเคราะหสถานการณสภาพแวดลอม พจารณาถงจดออนและจดแขงของสภาพแวดลอมภายในองคกร และพจารณาถงโอกาสและอปสรรคจากสภาพแวดลอมภายนอกขององคกร เพอน ามาใชในการวเคราะหสภาพแวดลอมขององคกรและวเคราะหกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชน ฯ 2.6.4 การวเคราะห TOWS Matrix เปนเครองมอทใชในการวเคราะหกลยทธหรอแนวทางในการพฒนาองคกร โดยเปนการน าขอมลจากการวเคราะห SWOT มาวเคราะหอกรปแบบหนงเพอหาแนวทางปรบปรงพฒนาไปสเปาหมาย ทเรยกวา TOWS MATRIX ซงในกระบวนการใชเครองมอวจยนไดมการสรางการมสวน

Ref. code: 25606030080110AIM

34

รวมในการวเคราะหรวมกนของกลมเปาหมาย ทงรวมวเคราะหและเสนอแนะขอมลรวมกนในประเดนขอมลกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชน 2.6.5 แผนผงความคดหรอ Mind Mapping เปนเครองมอในการระดมความคดรวมกนและเปนการกระตนการมสวนรวมในการระดมความเหนและการแสดงออกของกลมเปาหมาย ทงนผวจยไดมการน าเครองมอมาใชในการในการเชอมโยงขอมลและการระดมความคดในประเดนดงน สถานการณการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชน ฯ มมมองหรอการสะทอนวสาหกจชมชน ฯ เปนตน นอกจากนยงมการน ามาใชในการบนทกขอมลทไดจากการสมภาษณและการสงเกตการณตาง ๆ ระหวางการศกษาวจยอกดวย 2.6.6 การสงเกตการณแบบมสวนรวม เปนการสงเกตการณโดยการเขาไปมสวนรวมในการท ากจกรรมในองคกรวสาหกจชมชน ฯ รวมกบกลมเปาหมาย จนกระทงเขาใจความรสกนกคดทกลมเปาหมายมตอปรากฏการณทางสงคมทเกดขน ซงผวจยไดเขาไปมสวนรวมในกระบวนการกจกรรมขององคกรกลมวสาหกจ - ชมชน ฯ ตงแตการวางแผนงานการท ากจกรรมขององคกรเพอรบนกทองเทยว จนกระทงการสรปงานและการเสรมชวยงานกจกรรมตาง ๆ ขององคกร ในขณะเดยวกนผวจยไดมการเกบขอมลในระหวางการท ากจกรรม มการสงเกตการท างาน กจกรรม กระบวนการ การปฏบตพรอมการรวมพดคยกบสมาชกและกลมเปาหมาย 2.6.7 แบบการบนทกขอมลหรอการจดบนทก เปนการบนทกขอมลโดยการจดบนทกในเอกสารทเตรยมไวและมการบนทกขอมลตามประเดนทศกษาวจย โดยในการวจยครงนไดมการใชเครองบนทกเสยง เพอการเกบรายละเอยดประเดนเนอหาขอมลเพมเตม 2.7 การเกบรวบรวมขอมลการวจย ในการวจยกลยทธการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชนไดมการเกบรวบรวมขอมล โดยแบงออกเปน 2 รปแบบ ดงน 2.7.1 ขอมลปฐมภม การรวบรวมขอมลทไดจากแหลงก าเนดทแทจรง ผวจยรวบรวมจากปรากฏการณจรงในพนทศกษา โดยการเกบรวบรวมขอมลภาคสนามจากกลมเปาหมายและผใหขอมล ซงผวจยไดใชวธการเกบขอมล ดงน 1) การสมภาษณจากผใหขอมลโดยตรงและมการบนทกขอมลตามแนวการสมภาษณทตองการ 2) การสนทนากลม (focus group) เปนการสนทนากบกลมเปาหมายในการรวม

Ref. code: 25606030080110AIM

35

ระดมความคดและการระดมขอมลรวมกน ในการวจยครงนไดใชกระบวนการสนทนากลมในการรวมวเคราะห SWOT สภาพแวดลอมและสถานการณกลมฯ พรอมทงน าผลมาวเคราะหดวย TOWS MATRIX เพอก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม ทงนในกระบวนการสนทนากลมจะมการแยกประเดนการสนทนายอยในการชวยระดมขอมลและกระตนการมสวนรวมในการแสดงออกรวมกน ซงในการสนทนากลมครงน ผวจยไดมบทบาทเปนผด าเนนการสนทนาและบนทกการสนทนา ซงในการบนทกขอมลมหลายรปแบบทงการท า Mind Mapping การจดบนทก และการบนทกเสยง เปนตน 3) การสงเกตการณแบบมสวนรวม เปนการเขาไปมสวนรวมในการท ากจกรรมขององคกรวสาหกจชมชนฯทงทกกระบวนการและบางสวนงาน ซงจะท าใหไดเขาถงความรสก การท างาน ความเขาใจในการท างานและสงทพบเจอในการท างานรวมกน เพอเปนการเขาถงและศกษาขอมลไดอยางลกซง 2.7.2 ขอมลทตยภม การศกษารวบรวมขอมลจากเอกสารวชาการตาง ๆ ไดแก บทความ รายงานการวจย วทยานพนธ เอกสารขอมลองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยและแหลงขอมลจากสออเลกทรอนกส 2.8 การตรวจสอบและการวเคราะหขอมล การตรวจสอบขอมลในการวจยครงน ใชวธการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา โดยการตรวจพสจนวาขอมลทผวจยไดมา มความถกตองหรอแทจรงมากนอยเพยงใด ซงมวธการตรวจสอบขอมลนนมาจากแหลงการตรวจขอมล 3 แหลง ไดแก เวลา สถานท และบคคล คอ 2.8.1 การตรวจสอบขอมลสามเสาดานขอมล การตรวจสอบขอมลทไดมาจากแหลงตาง ๆ นนมความหมายเหมอนกนหรอไม ซงถามขอมลเหมอนกนในทกแหลงขอมล แสดงวาขอมลนนมความถกตอง 2.8.2 การตรวจสอบขอมลสามเสาดานผวจย การตรวจสอบขอมลจากผวจยหรอผเกบขอมลตางคนกนวาไดคนพบทเหมอนกนหรอแตกตางกนอยางไร ซงหากพบวามขอคนพบทเหมอนกน แสดงวาขอมลนนมความถกตอง 2.8.3 การตรวจสอบขอมลสามเสาดานทฤษฎ การตรวจสอบวาถามการใชทฤษฎทหลากหลายแลว ขอมลเปนไปในทศทางเดยวกนหรอไม หากพบวาไมวาจะน าทฤษฎใดมาใช กไดขอคนพบทเหมอนกน แสดงวาขอมลนนมความถกตอง (สรายทธ กนหลง, 2555)

Ref. code: 25606030080110AIM

36

การวเคราะหขอมลจะใชเทคนคในการวเคราะห คอ การวเคราะหตามกรอบแนวคด โดยน าขอมลทไดจากการศกษามาตรวจสอบความครบถวนถกตองและความหนาเช อถอ ทบทวนวามขอมลสวนใดทยงขาดตกบกพรองหรอยงไมไดขอมลทสมบรณ และน าขอมลมาจดหมวดหมตามลกษณะของขอมลและตามวตถประสงคของการศกษาเพอตอบปญหาของการวจยตามกรอบแนวคด พรอมกนนยงน าขอมลทไดมาวเคราะหเชอมโยงกบแนวคดกระบวนการบรหารจดการ การวเคราะห SWOT และ TOWS Matrix 2.9 การน าเสนอการวจย การน าเสนอผลการวจยในครงน ใชวธการน าเสนอขอมลดวยวธการพรรณนาวเคราะห ซงเปนการบรรยาย อธบายตามขอเทจจรงตามกรอบวตถประสงคของการศกษา ในการศกษาครงนผวจยมวธการด า เนนการวจยทสามารถสรปเปนภาพท 2.1 ไดดงตอไปน

Ref. code: 25606030080110AIM

37

ภาพท 2.1 วธด าเนนการวจย. โดย วภาภรณ เครอจนทร, 2561.

Ref. code: 25606030080110AIM

บทท 3 ประวตพฒนาการและบรบทวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย

การศกษาประวตพฒนาการและบรบทขององคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย มวตถประสงคเพอสรางความเขาใจในบรบทขององคกรตงแตอดตจนถงปจจบน โดยมประเดนการศกษาดงตอไปน 3.1 ประวต พฒนาการและบรบทวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 3.2 การบรหารจดการองคกร 3.3 การสะทอนวสาหกจชมชนฯจากเครอขาย 3.1 ประวตพฒนาการและบรบทวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 3.1.1 ประวตความเปนมาและพฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย แบงไดเปน 7 ชวง ดงน ชวงท 1 จดประกายความคด นายทกษณ หมนหมน หรอ บงเลาะ ประธานวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยผซงรเรมการจดประกายความคดในการท าการทองเทยวชนชน เรมตนโดยนายทกษณ เปนชาวบานหนาทบ หม 7 อาศยอยทรองเรอ 1 บานแหลม หม 14 มอาชพขายน าชากาแฟใหแกกลมชาวประมงรองเรอท 1 ซงนอกจากนยงมการขายใหกบกลมชาวบานทวไปทนยมมานงพบปะพดคยกนทรานน าชา โดยทกเชาเวลาตสของทกวนจะมาเปดรานขายน าชา ซงเปนชวงเวลาทชาวประมงออกเรอหาปลา จากการขายน าชาทรองเรอ 1 แมวาจะเปนรานทเปนจดรวมพลของกลมชาวประมงและชาวบาน ถงกระนนรายไดกยงไมพอใชจายในครอบครว เพราะคาใชจายในการสงลกเลาเรยน ในความคดของนายทกษณมเพยงอยางเดยว ณ ตอนนน คอ “ท าอยางไรใหสงลกเรยนใหจบ กนอมนอนหลบ”ความคดนเปนแรงผลกดนใหนายทกษณสชวตและพยายามหางานท าทกวธทาง ถงแมวานายทกษณจะขายน าชาอยทรองเรอ และมวถชวตทอยกบทะเลมาตงแตเลกจนโต แตนายทกษณกไมเคยคดจะท าอาชพประมง เพราะความไมชอบและไมคดจะท าอาชพน อยางไรกดนายทกษณมความสนทสนมกบชาวประมงและอาชพชาวประมงมาตงแตจ าความได จงไดเรยนรและเขาใจวถชวตชาวประมงเปนอยางด ซงอาชพชาวประมงสวนใหญแลวมฐานะยากจนและล าบาก ลกหลานชาวประมงกมโอกาสนอยทจะไดเขาศกษาในระดบทสง เพราะพอแมไมมความสามารถในการสงเสย

Ref. code: 25606030080110AIM

39

ใหเลาเรยนได ซงการประกอบอาชพประมงจะมบางชวงทไมสามารถออกเรอประมงไดและท าใหขาดรายไดไปชวงหนง คอ ชวงมรสม เปนชวงปลายเดอนพฤศจกายนถงเดอนธนวาคม ท าใหชาวบานขาดรายไดและสงผลกระทบตอการใชชวตในแตละวนทตองมการจบจายซอของใชทกวน ดวยเหตนนายทกษณและกลมเพอนไดเลงเหนวถชวตของชาวประมงทยงอยทเดมไมเหนถงความพออยพอกนท มากขนตอความตองการของการใชจายในครวเรอน เพราะสามารถออกเรอประมงไดแคบางชวงของปเทานน และเมอถงชวงมรสมกจะวางงานไมมรายไดเสรมใด ๆ สงผลใหเกดการตดคาน าชาในรานของตนเองและมการตดหนอน ๆ ตามมา ดวยเหตนนายทกษณและเพอน ๆ จงพยายามแสวงหาความรใหม ๆ เพอน ามาประยกตใชในการประกอบอาชพในชมชน และจะตองเปนอาชพทท าในชมชน ไดอยกบพอแม ครอบครว อยางนอยเพอเปนการสรางรายไดเสรมใหตวเองในการจนเจอครอบครว ทงนแมวานายทกษณจะไมชอบการท าอาชพประมง แตนายทกษณกเปนคนทมใจรกธรรมชาตสงแวดลอมทเปนปาไม และการอนรกษวฒนธรรมชมชน ซงในชมชนหนาทพเปนชมชนทนบถอศาสนาอสลาม วถชวตและความเปนอยจงมความเปนเอกลกษณทเปนความเฉพาะในพนท พรอมกบความชอบของนายทกษณเกยวกบการดรายการทองเทยวชมชนในรปแบบโฮมสเตย การทองเทยวธรรมชาตสถานทตาง ๆ ท าใหเกดความสนใจและฉกคดขนในใจ “อยากท าโฮมสเตยในชมชน” และเกดการยอนมองทนชมชนทม ณ ตอนนคอ ธรรมชาตทสวยงามและความอดมสมบรณของทองทะเลทเรยกวา “อาวทองค า” เปนทะเลอาวไทย ทมความอดมสมบรณของอาหารและเปนแหลงอาชพของคนในชมชน ซงนายทกษณเหนการท าประมงออกเรอหาปลา การใชชวตวถชมชนมสลมทมความสวยงามของวฒนธรรมและการมสถาปตยกรรมทเปนศาสนสถานประกอบพธกรรมทางศาสนาของคนในชมชน คอ มสยดสชมพหรอมสยดซดารลอามาน จากตนทนดงกลาว จงไดมการวางแผนในการจดท าโฮมสเตยในชมชน ใหเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศขน เพอเปนแนวทางในการแกไขปญหา เปนการสรางรายได สรางความเขมแขงและเปนการสรางความมนคงทางเศรษฐกจของชมชน “โฮมสเตยชมชน” นายทกษณใหค านยามตามทตนเองไดเขาใจ คอ “การพก การอยกนรวมกบชาวบาน และเทยวในชมชน” เมอเกดแนวคดน จงไดมการรวมพดคยกบบงไรและบงหยา ชาวบานแหลม หม 14 ผทเปนทงเพอนและลกคาทมารานน าชาทกวน เรองการท าโฮมสเตย นบวาเปนเรองบงเอญทเพอนทงสองคนมความสนใจในการท าโฮมสเตย และมการพดคยเพอจะท าโฮมสเตยในชมชนและใชพนทรองเรอ 1 เปนสถานทโฮมสเตยและมกจกรรมหลก คอ การรองเรอออกทะเลดวถชาวประมงทงในฝงรองเรอและในทะเล เทยวชมชมชนวถมสลม และการปลกปาชายเลน จากการวาดภาพความฝนและความตงใจในการจะท าโฮมสเตย จงไดมการพดคยกนกบเพอนสามคน คอ บงไร บงหยาและนายทกษณถงการตงชอโฮมสเตย จากการคดชอโฮมสเตย จนไดชอวา “บานแหลมโฮมสเตย” ทมาของชอคอ เปนการใหเกยรตเพอนสองคนทมาจากบานแหลม หม 14

Ref. code: 25606030080110AIM

40

พรอมทงสถานทตงโฮมสเตย อยในเขตพนทรองเรอ 1 หม 14 บานแหลม จงไดลงมตฉนทในการตงชอ เปนบานแหลมโฮมสเตย ตงแตนนเปนตนมา ทงนรานน าชารองเรอ 1 ไดเปนทงศนยประสานงาน และภมศาสตรของการบรหารงานโฮมสเตย ชวงท 2 รเรมเสรมตอ พ.ศ. 2556 หลงจากทไดมการตงชอบานแหลมโฮมสเตย และมแนวคดอยากท าโฮมสเตย ขณะนน บงมารต มะหมน เพอนของนายทกษณ ไดมการชกชวน นายสนต หมมะหรอบงฟต มาแนะน าใหรจกกน นอกจากนยงมบงยทธ มารวมดวยอกคน ซงทงสามคนนมความสนใจและสนบสนนในการท ากจกรรมโฮมสเตยในชมชน โดยไดเขามารวมเปนทมกบนายทกษณในการรวมดวยชวยกนขบเคลอนและท ากจกรรมโฮมสเตย พรอมกนนฉใบหรอนายใบดลเลาะ หวนหมาน ปราชญผอาวโสในชมชนทางการท าเรอประมงผซงเปนนาชายของนายทกษณเหนในความตงใจในการท ากจกรรมจงไดเขารวมทมกน โดยสนบสนนการท ากจกรรมโฮมสเตยชมชนอยางตอเนองทงแนวคดรเรมและก าลงแรงกายแรงใจ และจากทมทมแค 3 คนเรมตนไดเตบโตขยายขนเปน 8 คน คอ นายทกษณ หมนหมน สไหลหมาน งวงชล, สมญา บรสทธ, มารต มะหมน, ยทธนา หมมะ, สนต หม-มะ,ใบดลเลาะ หวนหมาน และหสบ หนาห จนมการตงชอกลมวากลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย และไดมการรวมพดคยกนและเหนขอตกลงรวมกนในการน าธรรมชาตทมในชมชนเปนจดแขงของการทองเทยวชมชน จากการประชมทม ไดมการสนบสนนจากทกคนในทม มการน าทนไปซอสงของทจ าเปนและบงบอกความเปนทม คอ เสอคอปกทม เสอชชพ 6-7 ตว จดท าปายไวนล และสรางหองน า ส าหรบกจกรรมโฮมสเตยในชวงแรก สงททมคดเปนการคดเรมตนในการจดการเรอบรการปลกปาโกงกาง ออกทะเลและคนจบปลาพาเทยวในคลอง ซงเปนการสรางกลมทเขมแขงและใหเปนทรจกแกผคนทอยในชมชนและผมาเยอน จดรวมในการเขามารวมทมกนของโฮมสเตยน คอ ความมใจอาสา มใจรกในการท างานเกยวกบธรรมชาตเหมอนกน จงเปนส งทท าใหคนเหลานเขามาอยรวมกลมกนได จากการทไดสรางกลมขนนอกจากจะมการแสวงหาความรจากการดการทองเทยวจากสอตาง ๆ แลว ยงมการเขาไปดงานในตางพนท น าโดยบงมารตทเปนตวแทนในการออกไปศกษาดงานทมความเขมแขงยงยนแลวน ามาเลาสกนฟงในกลมเพอสรางพลงใจ สรางแรงผลกดนในการจะพฒนาตนเองใหดยงขนพรอมทงสรางแรงจงใจในการท างานโฮมสเตยชมชน เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2556 เปนชวงของการเปด “บานแหลมโฮมสเตย” ขน ซงเรมแรกยงเปนโฮมสเตยทตงขนมาเองและไมมใบจดทะเบยนใด ๆ โดยกจกรรมแรกของกลม คอ คายยวชน จากบานปากคลองเกา หม 8 ต.ปากพน อ.ทาศาลา ทไดทนจากบรษทเชฟรอน ในการเขามาท ากจกรรมปลกปาในชมชน น าทมโดยนายทกษณและกลมเพอน พรอมกนนกเปนวนแรกทบานแหลมโฮมสเตยเปดปายอยางเปนทางการในการเปดบานแหลมโฮมสเตย เพอตอนรบนกทองเทยวเขา

Ref. code: 25606030080110AIM

41

มาปลกปา “คายยวชน” ในกจกรรมครงแรกของการเปดโฮมสเตย กไดมบทเรยนทส าคญจากกจกรรม คอ การสรางความเขาใจของผมาเขาคายปลกปาและการสอสารผดพลาดของทมงานโฮมสเตยเอง ท าใหเกดการขาดทน แตทกคนในทมเขาใจรวมกนและยอมรบความผดพลาด พรอมทงมองวาเปนบทเรยนทดทท าใหเราจะตองมความรอบคอบ ละเอยด และสอสารกนใหดมากยงขน ผลจากกจกรรมครงนไดมเสยงสะทอนจากคายคอ “ความประทบใจทเกดขน ทงกจกรรมและการตอนรบ แมจะมสะดดบาง แตสนกมากและอยากกลบมาอก” ซงเปนจดทท าใหทมโฮมสเตยมก าลงใจในการสานตอ พรอมกนนในสวนของชมชนไดมสวนไดสวนเสยกบกจกรรมครงน คอ กลมชาวประมง รองเรอ 1 ไดรบคาตอบแทนในการพาคายยวชนไปปลกปาชายเลนททะเล ซงนบแตนเปนตนมากเรมมนกศกษา องคกรราชการ องคกรธรกจไดเขามาสนบสนน และจดกจกรรมปลกปาอยเสมอ มคนใหความสนใจมาเทยวมาชมบานแหลมโฮมสเตยจ านวนมากขน ในชวงดงกลาวนอกจากเปนวนดท ไดเปดกจกรรมโฮมสเตยวนแรกและรบนกทองเทยวเปนคายแรก ไดมนกศกษาตางชาตทเปนนกทองเทยวรอบโลก ไดปนจกรยานมาทบานหนาทบและไมมเงน นายทกษณและทมโฮมสเตย ไดเขาไปรบนกศกษาตางชาตทานนพรอมกบพาไปทานขาวทโฮมสเตย เนองดวยความเปนหวงทเปนคนตางแดนมาอยในเมองไทย อกทงยงไมมเงนตดตวมา จงไดเขาไปชวยเหลอและรวมพดคย จนไดรความวา “ชอ Wouter Cocquyt หรอนายวอเตอร เปนนกศกษาทชนชอบการเทยวรอบโลกโดยการปนจกรยาน” จากการสนทนากนไดมการเลาสเรองราวตาง ๆ ของกนและกน พรอมกบเลาความเปนมาในการมแนวคดการท าโฮมสเตยของบานแหลมโฮมสเตย บานหนาทบ มการแลกเปลยนประสบการณและแนวคดตาง ๆ ทงนนายวอเตอรไดขอพกอาศยชวคราวกบนายทกษณและทมโฮมสเตย พรอมทงขอรวมตดตามชวยท ากจกรรมตางๆในชมชนทจะพาไปไหนกสามารถไปชวยท าไดหมดจากทจะขออาศยอยดวยแคสองอาทตย ปรากฏวาไดอยดวยสามอาทตย ในสามอาทตยนทมโฮมสเตยไดพาไปท ากจกรรมในชมชนดวย ทงกอสรางบาน พาเรยนรวถชมชน ออกเรอประมง จตอาสาสอนภาษาองกฤษ และอนๆอกมากมาย ในทกครงนายวอเตอรจะมการเกบภาพการท ากจกรรมดวยทกครง ดวยความประทบใจในการท ากจกรรมและการใชชวตรวมกบชมชน นายวอเตอร จงคดท าเวบไซต Banlaem Homestay and Fishing Tour (บานแหลมโฮมสเตย แอนด ฟชชงทวร) ใหฟรในการน าเสนอเผยแพรเรองราวของชมชนสสาธารณะพรอมทงประชาสมพนธโฮมสเตยการทองเทยว นบแตนนเปนตนมาจงท าใหเกดแรงผลกดนในการทจะพฒนาบานแหลมโฮมสเตยใหเปนสถานททองเทยวชมชนในรปแบบโฮมสเตยทมความสมบรณแบบและไดรบมาตรฐาน นอกจากการเขามาของตางชาตทสรางแรงบนดาลใจใหทมโฮมสเตยแลว ยงสงผลใหคนในชมชนเกดขอสงเกตวา “ท าไมชมชนถงมชาวตางชาตเขามาทองเทยว” และทางทมโฮมสเตยจงใชกลยทธท เปนชวงจงหวะทชาวบานใหความสนใจในการเขามาของตางชาตน ในการประชาสมพนธใหชมชนเหนถงการน าทนของชมชนมาสรางมลคาในเชงการทองเทยวเชงอนรกษ

Ref. code: 25606030080110AIM

42

ธรรมชาตและใหเหนวาโฮมสเตยในชมชนการสามารถน านกทองเทยวมาเทยวไดเชนเดยวกบสถานทโดงดงอน ๆ ชวงท 3 ชวงการปรบเปลยน พ.ศ. 2556 จากการทไดมการเขามาของนายวอเตอร โฮมสเตยกเรมเปนทรจกมากขนและเรมมการเขามาของกลมนกทองเทยว ผมาเยอนทมาทงในรปแบบของคายตาง ๆ ซงสวนใหญจะเปนนกเรยน นกศกษา เขามาท ากจกรรมปลกปาชายเลน ท าใหชมชนมความคกครน พรอมทงท าใหเกดรายไดเสรมในชมชนอกดวย ทงกลมประมงรองเรอ 1 กลมชาวบานทขายสนคา และกลมโฮมสเตย อยางไรกตามแมจะมความกาวหนามากขนของการท าโฮมสเตย แตกพบวายงมการพฒนามากขนการขยายพนทโฮมสเตยมากขน อกทงพนทตรงบรเวณรอง 1 เกดความคบแคบไมสะดวกในการท ากจกรรมและบรการนกทองเทยว ทงนเพอการรองรบผมาเยอนและการท ากจกรรม พรอมทงในบรเวณโฮมสเตยเดมมความไมเขาใจกนของคนในพนท ทไมเหนดวยในการท าโฮมสเตยและไมเชอในการท าโฮมสเตยในชมชน เพราะมองวาชมชนไมไดมสงใดทจะดงดดนกทองเทยวได พรอมกบการใหค าทเปนทงขอเตอนใจและแรงกดดนในการท าโฮมสเตยวา “โฮมสเตย คอ โฮมลเก ท าในปาชายเลนทเปนทอยของลง คงไมมนกทองเทยวทไหนจะมาเทยวแบบน” ดวยเหตดงกลาวจงตองมการยายพนทตงโฮมสเตยเปนรองเรอท 2 บานหนาทบ หม 7 จากเดมท รองเรอ 1 บานแหลม หม 14 ทงนเพอการขยายพนทในการท ากจกรรมมากขน ใหมความสะดวก และการน าค าดแคลนทไดรบมาเปนแรงผลกดนใหท าไดดกวาเดมและสามารถเปนทรจกแกภายนอกได ซงเมอยายโฮมสเตยมาตงในพนทรองเรอท 2 กนบเปนการเรมตนใหม แตยงคงการใชชอโฮมสเตยตามเดม คอ บานแหลมโฮมสเตย แมจะยายสถานทมายงหม 7 บานหนาทบแลวกตาม ซงในการยายมาทใหม นายทกษณกมาพรอมกบรานน าชาและปายโฮมสเตยทตดตวมาดวย ปายทเปนปายแรกของโฮมสเตย คอ “ดนก ตกปลา ปลกปา หาหอย” แตดวยความทนายทกษณเปนคนทอธยาศยดจงท าใหมเครอขายลกคาทเปนชาวประมงในกลมรองเรอตาง ๆ มากมายพรอมกนนไดรบการสนบสนนจาก ฉใบหรอนายใบดลเลาะ หวนหมาน ในการใหการชวยเหลอทงทนทรพยใหก าลงใจในการท าตอไป และในการทมาอยรองเรอท 2 กบการนบหนงใหม ทนทม คอ สมาชกประมงรองเรอ 2 ทสนใจเขารวมโฮมสเตยในการรบนกทองเทยว ซงในระยะแรกทเพยง 3-4 ล า แตเมอเวลาผานไปกมนกศกษาและอาจารยมหาวทยาลยในนครศรธรรมราชเขามาใชพนทในการท ากจกรรมตาง ๆ พรอมทงมการรวมตวของชาวประมงมากขน และเมอไดด าเนนการมาระยะหนง จงไดมการจดงานในชมชนทเปนงานสรางความสขและตอบแทนความรวมมอของชาวประมงและชมชนในการมสวนรวมในการผลกดนโฮมสเตย อยางไรกตามแมจะไมไดเขามามบทบาทอยางเตมทและการจะเกดโฮมสเตยไดจะตองไดรบความรวมมอจากชมชน แตในระหวางการจดงานครงนไดเกดปญหา จนท าใหความเปนโฮมสเตยเกดความไมมนคงและความไมมนใจในการท ากจกรรมตอ ท าใหเรมมการขอถอนตวออกจาก

Ref. code: 25606030080110AIM

43

กลมเพอการปองกนปญหาทจะเกดขน แตนายทกษณยงเชอมนและมงมนทจะขอตงโฮมสเตยตอไป แมวาสมาชกในกลมจะเรมขอถอนตวและพยายามใหนายทกษณยกเลกโฮมสเตยเพอทนายทกษณจะไดไมตองเหนอยในการพยายามจะสรางโฮมสเตยขนมา อยางไรกตามในชวงเวลาทก าลงจะทอหรอแย มกจะมมมด ๆ ใหเหนเสมอ มมทพลกวกฤตเปนโอกาส คอ การทนายทกษณใชใจทก าลงจะหมดหวงและค าพดทหลายคนดแคลน มาเปนพลงในการทจะพยายามสรางความฝนทหวงวาจะสามารถท าได มาใชในการเปนแรงกระตนใหตวเอง และท าใหคนอนไดเหนถงสงทท า ซงในชวงเวลานน บงเทศ ผเปนสมาชกกลมเรอประมง ไดเขามาสรางก าลงใจดวยประโยคทวา “เราตองท าใหเขาเหนวาเราท าได” ดวยประโยคนท าใหรสกฮดสอกครง ความฮดสบวกเขากบความทะเยอทะยาน ความดอรน เอาจรงเอาจงของนายทกษณ ท าใหเกดการสรางกลมขนมาอกครง โดยมกลมเรอประมงรองเรอ 2 นายทกษณและฉใบ เปนหลกขบเคลอน ฉใบผเปนผอาวโสในชมชน ผซงเปนปราชญดานการท าเรอประมง คอยมาเปนทปรกษาและก าลงใจใหกลม พรอมกนนไดมการเขามาของสมาชกใหมอกหนงคน คอ บงฮสย หม 14 (บานรงนก) เขามารวมกลมดวย ซงนบตงแตนนเปนตนมามการพยายามขบเคลอนพฒนาบานแหลมโฮมสเตย เพอทอยากจะท าใหเปนแหลงทสรางรายไดเสรมใหคนในชมชนและกลมสมาชกบานแหลมโฮมสเตย ชวงท 4 การสรางเครอขายการมสวนรวม พ.ศ. 2557 การเรมตนในการผลกดนโฮมสเตยของกลมแกนน าสมาชกกลมในชมชนอยางเปนรปธรรม หลายคนกมความคดทจะชวยสนบสนนโดยเฉพาะอยางยง เจาของเรอผซงเปนแกนน าหลก น าโดย บงชย ตามกบ บงลอย แบผาด แบหมานและสมาชกเรอ ในบรเวณนน จ านวน 10 กวาล า ไดใหความรวมมอเปนอยางดมาจนถงปจจบน ท าใหกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยมความเขมแขง โดยมกลมประมงชายฝงบานหนาทพรอง 2 ในการสนบสนนกจกรรมของบานแหลมโฮมสเตยมาโดยตลอด พรอมทงไดมกลมชมชนจากหม 14 ไดแก บานเครองแกง บานรงนก หม 15 กลมทอใบลาน ทมการรวมกนเปนกลมอาชพ เขามารวมเปนเครอขายในโฮมสเตยอกดวย ซงนบวาเปนจดเรมตนทคนในชมชนและเครอขายตาง ๆ เขามามสวนรวม แตจะอยในรปแบบชวยเหลอกน ไมไดมโครงสรางบทบาททชดเจน เนองจากตระหนกวาจะไมน าวสาหกจชมชน ฯ เขาไปแทรกแซงงานของชาวบานในชมชน จากการด าเนนกจกรรมโฮมสเตยทผานมา 3 ชวงเวลาของการเปลยนแปลง จนมาเกดการรวมกลมทเปนรปธรรมในชวงท 3 บานแหลมโฮมสเตยเปนทรจกกวางขวางขน หนวยงานทงภาครฐและเอกชน หนวยงานมหาวทยาลย เชน มหาวทยาลยวล ยลกษณ มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช และหนวยงานราชการในจงหวดนครศรธรรมราช และการทองเทยวจงหวด ไดเขามาสงเสรมและเยยมชมการท ากจกรรมในโฮมสเตย ซงเปนโอกาสทดทโฮมสเตยไดสรางความสมพนธ

Ref. code: 25606030080110AIM

44

เครอขายทงการเขาไปหาโอกาสประชาสมพนธโฮมสเตยในสถานทตาง ๆ ทมการจดงานทองเทยวชมชน สถานการณโฮมสเตยแมวาจะผานบทเรยนมาหลายชวงตงแตตงโฮมสเตยครงแรก จนกระทงทเกดการรวมกลมอกครง ผทเขามาเปนสวนในการคอยสนบสนนเบองหลงในการรวมผลกดน คอ บงฟตหรอนายสนต หมมะ ผเปนนองชายของบงทกษณ โดยเปนนองชายทนบถอกนแบบเครอญาต ทมาเปนผชวยผลกดนใหเกดการขบเคลอนโฮมสเตยและการรวมสรางเครอขาย ทงนกลมกไดมภาคเครอขายเพมขนมคนใหความสนใจเขามาสนบสนนมากขน 21 เมษายน พ.ศ. 2557 กลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยไดมการจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชน ซงในตอนตนสมาชกยงคงไมเขาใจรปแบบวสาหกจชมชน เลยพยายามทจะเขารวมประชมในงานตาง ๆ จงท าใหกลมไดเกดการเรยนรแลกเปลยนในการท างานรวมกน มการรวมลงทน สนบสนนลงเงน บางคนกลงแรง และดวยความตงใจของสมาชกในขณะนน จงมมตในการจดตงเปน “กลมวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย” ซงเปนชอเตมของกลมฯพรอมทงการเปนวสาหกจชมชนจะตองมการพฒนาระบบโครงสรางการบรหารจดการใหเปนรปธรรมทมการด าเนนงานทชดเจน ทางวสาหกจชมชนจงมการเรยนรจากหลายแหลงทงภาครฐและเอกชน ชวงท 5 การจดพลแตกตอกลมการทองเทยว พ.ศ. 2558 ในปนเปนปท 3 ของกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยทไดด าเนนการมาอยางตอเนอง กลมวสาหกจชมชนฯไดรบการสนบสนนการวจยจากมหาวทยาลยวลยลกษณ ในการสนบสนนทนวจยฯในการสรางสะพานไมชวคราว ยนเขาไปในปาชายเลน 40 เมตร ท าใหในตอนตนพนทบรเวณนนกมเยาวชนทมาปลกปามพนทส าหรบเดนพกผอน ผอนคลาย และถอวาเปนแลนดมารคเลก ๆ ทเปนจดเรมตนของกลม ฯ ทงนกลมฯไดด าเนนการขอทนสนบสนนในการสรางหองครวเพอเปนจดรองรบและบรการนกทองเทยวจากกรมการทองเทยว และไดน ามาจดสรางหองครว และในปนนทางกลมฯบานแหลมไดรบเลอก ใหตด 1 ใน 10 ของชมชนสรางสรรคระดบประเทศ เปนทนาภาคภมใจของสมาชกในตอนนน นอกจากนในขณะทท างานทางดานการทองเทยวไดมโอกาสท างานรวมกบสมาคมเครอขายทองเทยวชมชนนครศรธรรมราชและไดเจอมตร เจอทปรกษาทคอยชแนะ พรอมทงในชวงหนงไดเขามาสนบสนนเงนทนในการขบเคลอนและการด าเนนงานของกลมในการตอนรบนกทองเทยวและชวยในการสนบสนนขอมลในการท ากจกรรมกบกรมการทองเทยวจนทางกลมฯไดรบรางวลชมชนสรางสรรค ในขณะเดยวกนไดมโครงการจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ซงเปนโครงการททางผใหญบาน หม 7 ในชมชนไดมการด าเนนการมาระยะหนงและในครงนทางกลมฯกไดเขามามสวนรวมในการรวมด าเนนงานกบชมชนภายใตโครงการทชอวา “ลดหนนอกระบบชมชนหนาทพ” โดยการท ากจกรรมบานป บานปลา ธนาคารปมาพรอมทงจดตงกองทนเงนฝาก คอ กลมออมทรพยบานแหลมโฮมสเตย

Ref. code: 25606030080110AIM

45

เพอสนบสนนสมาชกในการกยมและการหกรายไดจากการบรการเรอเขาเปนก าไรของกลม กลมออมทรพยทเปนการฝากเงนของกลมเรอประมงในโฮมสเตย โดยมการมอบหมายใหบงชย หรอนายวชย มณพนธ เปนผดแลในดานออมทรพยและมการจดท ากตการวมกน ตลอดชวงทไดด าเนนกจกรรมของ สสส. ไดมการสนบสนนการจดสรางบานกลางเลโดยมฉใบเปนผจดท าบานกางเล และไดรบความนยมใหหมนกทองเทยวทไดมกจกรรมกนขาวกลางเลและเลนสปาโคลน ทงนไดมรายการทองเทยวเขามาตดตอถายท ารายการทกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย คอ รายการคเลฟตะลอนทวร เมอวนท 13 กนยายน ท าใหชมชนเปนทรจกมากขนในหมนกทองเทยวและนกชม ซงเปนรายการทสรางชอเสยงใหกบกลมฯเปนอยางมากท าใหบานแหลมโฮมสเตยเปนทรจกและมตวตนมากขน นบวาเปนยคแหงจดเรมตนของการทองเทยวชมชน ภายใตชอ “กลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย” จากการทมการประชาสมพนธการทองเทยวผานรายการทว เกดการตดตอเขามาทองเทยวในชมชนเปนอยางมาก ท าใหกลมเกดการตระหนกในการบรการทพกแกนกทองเทยว โดยเรมค านงถงค าวาโฮมสเตยทสอวาจะตองมทพกกบชมชน ดวยเหตนจงมเกดการเขามามสวนรวมของคนในชมชนในสวนของการเปนบานพกโฮมสเตย ชวงท 6 การพฒนาความกาวหนาสความมนคง พ.ศ. 2559 จากการกอตงกลมอยางเปนรปธรรมชดเจน กไดเรมมการเรยนรการท ากจกรรมเพอสงคมผานทางเครอขายสภาพลเมองนครศรธรรมราช โดยการชกชวนและผลกดนของอาจารยวสตร อะหล เลขานการนายกองคการบรหารสวนต าบลทาศาลา ท าใหองคกรวสาหกจ ชมชนฯ ไดรบความไววางใจในระดบหนง ซงเปนองคกรเพอสงเสรมการอนรกษทรพยากร โดยมอาจารยสจารย แกวคง อาจารยจากมหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช เขามาใหการสนบสนนชวยเหลอในการใหขอมลวชาการทางดานการท ากจการเพอสงคมและในขณะเดยวกนกลมฯไดกาวเขาไปเปนสมาชกสมาคมทองเทยวชมชนนครศรธรรมราช และไดรวมท ากจกรรมในระดบจงหวดทเกยวกบการอบรมใหความรในการทองเทยววถชมชน ฯ และกลมวสาหกจชมชนฯถอวาเปนนองใหมของสมาคมท าใหเกดการผลกดนจากสมาคมทองเทยวชมชนใหไดพบกบเครอขายการทองเทยวชมชนทมารวมท ากจกรรมและใหขอสงเกตในการด าเนนงานเพอใหเกดการพฒนาขน การด าเนนกจกรรมการทองเทยวชมชนมาเปนระยะเวลา 4 ป มกจกรรมตาง ๆมากมายใหนกทองเทยวไดเทยวชม และในครงนไดเกดกจกรรมอกอยางทไดคนพบระหวางทไปท ากจกรรมกลางทะเล คอ โคลนหรอสปาโคลน ทเกดจากการทมการน าโคลนเขามาปาเลนใสกนระหวางท ากจกรรมและพบวาเนอของโคลนมความเนยนละเอยด อกทงยงไมมกลนเหมนของสตวหรอสง ตาง ๆ จากทะเล จากนนเปนตนมาจงมการน าโคลนเขามาสกจกรรมการทองเทยวอกดวย และดวยความทโคลนก าลงไดรบความนยมอยางมาก ท าใหโคลนจากบานแหลมโฮมสเตยไดมผวจยทานหนงทไดเขามาทองเทยว น าโคลนกลบไปวจยทจฬาลงกรณมหาวทยาลย พบวาเปนโคลนทมคณภาพ

Ref. code: 25606030080110AIM

46

เทยบเทากบโคลนทนวซแลนด (Dead Sea) ทอดมไปดวยแรธาตจ าพวกเหลก แมกนเซยมและทองแดง ทมแรธาตสง ทงนจากความส าเรจในการด าเนนกจกรรมโฮมสเตยไดมรายการทวเขามาถายท ารายการ คอ รายการชนใจไทยแลนดและรายการนกนบวาเปนอกหนงชองทางของการประชาสมพนธโฮมสเตยใหเปนทรจกมากขน พรอมกนนไดมอาจารยจากมหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช คอ อาจารยพชร สเมโทกล หรออาจารยจน ไดเขามามสวนรวมในการผลกดนวสาหกจชมชนฯเปนทงทปรกษาของกลมฝายการบรหารกลมและการพฒนากลมในทกดาน นอกจากนยงมขอคนพบจากการทไดเขามารวมท ากจกรรมและการมองเหนถงทนทรพยากรทมในชมชนทสามารถสรางเปนจดเดนในการทองเทยว คอ โคลนหรอสปาโคลนทไดมการน ามาเลนกนและไดรบการรบรองมาตรฐานจากนกวจย ซงทางกลม ฯ และทปรกษาพรอมดวยมหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช ไดเกดความคดในการท าผลตภณฑจากโคลนขนมา และออกมาในรปแบบของ สบโคลน นบวาเปนจดเรมตนทกลมวสาหกจชมชน ฯ ไดมผลตภณฑของชมชนจากทนทางธรรมชาตทส าคญ ความส าเรจทเกดขนจากความพยายามอตสาหะของกลม ฯ รวมกน ไดมการเขามาของการประเมนมาตรฐานโฮมสเตยในชมชน ซงกลมวสาหกจชมชนฯไดมการใชค าวาโฮมสเตยในการตอทายชอ ดงนนจงจ าเปนอยางยงทจะตองมการพฒนาใหการทองเทยวอยในเกณฑมาตรฐานของโฮมสเตย ถงแมวาจะมกลมชาวบานเขามามสวนรวมในการท าบานพกโฮมสเตยมากถง 10 หลง ทงนจากการเขารวมประเมนมาตรฐานโฮมสเตยทไมใชดานทพกเพยงอยางเดยว แตหมายถงการประเมนตามตวชวดของมาตรฐานโฮมสเตยทงหมด 31 ตวชวด 10 ดาน ผลการประเมนพบวาวสาหกจกลมชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ผานมาตรฐานโฮมสเตยไทยประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2559 (รบรองมาตรฐานประจ าป พ.ศ. 2560-2562) แตทงนมเพยงบานพกจาก เดม 10 หลง มผานเพยง 4 หลงเทานน คอ บานสวนวลลย บานฉใบ บานชปล และบานบงฟต อยางไรกตามถอวาเปนความส าเรจทส าคญของกลม ฯ ทไดเดนทางและพฒนาตวเองมาจนถงจดนได ทงนในดานระบบการบรหารงานกลม ฯ มรปแบบการบรหารทมการสงการอยทฝายเดยวทเปนผมบทบาทมากทสดในโฮมสเตย คอ ประธาน แมวาจะเกดความส าเรจในการเปนทรจกตอสาธารณะการไดรบรางวลการทองเทยว ซงในอกมมพบวาในระบบการสงการเพยงฝายเดยวแมจะน าไปสเปาหมายทสง แตการจะกาวไปอยางยงยน การมสวนรวมและการมความเขาใจรวมของกลม ฯ ชมชน เครอขาย กมสวนส าคญทจะขบเคลอนไปตอได ในการด าเนนงานครงน พบวา เกดอปสรรคในการทจะด าเนนกจกรรมทราบรนของกลม ฯ ซงมสาเหต คอ การประสานงานกนทไมเขาใจตรงกน ขาดความตระหนกและความเชอมนในการจะด าเนนการอยางรบทบาทหนาทขอ งสมาชก ฯ ระบบการบรหารจดการทไมชดเจนและไมมความเขาใจรวมกนในการท ากจกรรมแตละครง ซงท าใหกลมเกดขอค านงถงความหวงใยในแนวทางการพฒนาตอใหมความยงยน

Ref. code: 25606030080110AIM

47

ชวงท 7 เรยนร ทบทวน พฒนา พ.ศ. 2560 วสาหกจชมชนกลมฯไดมการวางแผนในการพฒนาและทบทวนแผนงานการด าเนนการตาง ๆ พรอมกบการจะพฒนาสงใหม ๆ ในพนทเพอดงดดนกทองเทยว และสงทปรากฏใหมในกลม ฯ คอ ขาวมนโคลนทะเลและใบโกงกางทอดกงเทมประ พ.ศ. 2561 วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยไดเขารวมประกวดชมชนชวนเทยวของการทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) และมการรบกจกรรมการทองเทยวจากหลายหนวยงาน ทงรฐ เอกชน มหาวทยาลยหรอโรงเรยนตาง ๆ พรอมทงนกทองเทยวทงทเปนกลมผจญภยและกลมพกผอนสบาย ๆ กบครอบครว ท าใหในแตละวนกลม ฯ มการตอนรบผมาเยอนอยางตอเนองไมขาดสาย นอกจากนยงมรายการมาถายท าการทองเทยวอก คอ รายการเปรยวปาก ทางชอง 3 และในปเดยวกนองคกรวสาหกจชมชนฯชนะการประกวดชมชน ชวนเทยว ป 3 ของรายการชมชนชวนเทยว ป 3 ทางชอง 9 MCOT HD สนบสนนโดยการทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) ปจจบนวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย เปนรจกและเปนทยอมรบในวงการทองเทยวและจากเรองราวการตอสและความพยายามของกลมฯท าใหเกดความส าเรจและสามารถสรางรายไดเสรมใหแกคนในชมชน สรางเศรษฐกจทมชวต และสงเสรมการอนรกษธรรมชาตสงแวดลอมในชมชนสบเนองตอไป จากประวต พฒนาการ และบรบทของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยทง 7 ชวงทกลาวมา สามารถสรปเปนภาพท 3.1 ไดดงตอไปน

Ref. code: 25606030080110AIM

48

ภาพท 3.1 ประวต พฒนาการ บรบทองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย. โดย วภาภรณ เครอจนทร, 2561.

Ref. code: 25606030080110AIM

49

เมอพฒนาการของวสาหกจชมชน ฯ กาวหนาสความมนคงในชวงท 4 และมการจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชนในชอ “วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย” เมอวนท 21 เดอน เมษายน .พ.ศ. 2557 ทตงท าการ ณ บานเลขท 107 หม 7 ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช จงไดเกดการก าหนดวสยทศน และสญลกษณขององคกร โดยมรายละเอยดโดยสงเขปดงตอไปน

ภาพท 3.2 สญลกษณองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย. จากระเบยบขอบงคบวสาหกจชมชนโฮมสเตย หนาทพ, โดย วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย, 2557, น. 1. วสยทศน คอ กาวสความยงยนทางการทองเทยวเชงนเวศนในการอนรกษปาชายเลนและวถชมชน เครองหมาย ของกลมวสาหกจชมชน อนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย (หนาทพ) ความหมายตราสญลกษณมความหมายดงน หมบานชาวประมง รมสายน า คลนขนาดเลกใหญ แสดงถง ชมชน การรวมตวของกลมชาวบาน ความผกพนกบสายน าทองทะเล เรอเลกชายฝง ผาแพรผกหวเรอ แสดงถง วถชาวบาน การประกอบอาชพ ความเชอ ศรทธา ตนโกงกาง รากไมเกยวเกาะ ใบไมสออน เขม เลก ใหญ เคลอนไหว ใหกบสายลม แสดงถงการเจรญเตบโต การพฒนาของชวต ทอยคกบธรรมชาต ดวงอาทตยก าลงจะขนจากทองทะเล แสดงถง พลงของโลก พลงของธรรมชาต

Ref. code: 25606030080110AIM

50

ทงนหากนบระยะเวลาการด าเนนกจการของกลมจตอาสาอนรกษปาชายเลนตงแตระยะเรมตน จนถงปจจบนเปนระยะเวลากวา 6 ป อยางไรกดหากนบระยะเวลาในการด าเนนกจการในรปแบบวสาหกจชมชนทมการจดทะเบยนอยางถกตองพบวาองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยมการด าเนนงานมาแลวภายใตระเบยบของวสาหกจชมชนรวมระยะเวลา 5 ป แมจะเปนชวงระยะเวลาทยาวนานแตองคกรยงไมไดมการด าเนนการตามมาตรฐานวสาหกจชมชนทวางไวไดอยางครบถวนชดเจน 3.1.2 โครงสรางและบทบาทหนาท การจดการวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย มโครงสรางองคกรและบทบาทหนาทใหสมาชกองคกรไดมการด าเนนงานกนอยางเทาเทยมและตามความถนดของแตละบคคล ซงการท างานในองคกรมความเชอมโยง ยดโยงในการมอบหมายงานกนและเพอใหเกดความงาย และความสะดวกในการท างาน ซงไดมการแบงบทบาทหนาท ดงภาพท 3.3 ตอไปน

Ref. code: 25606030080110AIM

51

ภาพท 3.3 โครงสรางและบทบาทหนาท. โดย วภาภรณ เครอจนทร, 2561.

Ref. code: 25606030080110AIM

52

การก าหนดโครงสรางของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมส -เตย เปนการท ากจกรรมรวมกนของคนทมอดมการณและเปาหมายเดยวกน ซงมการแบงบทบาทหนาทการท ากจกรรมตามความสามารถและความถนดสวนบคคล มการตงแกนน าแตละฝาย เพอการควบคม ประสานงาน และกระจายงานตอสมาชกในองคกรและชมชน โดยมรปแบบการจดตงโครงสรางตามระเบยบการจดตงวสาหกจชมชน ซงบคคลทมหนาทตามโครงสราง มาจากการพดคยเพอการวางโครงสรางองคกรจากความสมครใจในการเขารวมกจกรรม ทงในรปแบบเครอญาต มตรสหายทสนใจงานการทองเทยวชมชนและคนในชมชนทมสวนไดในการด าเนนการทองเทยว ทงนในการก าหนดโครงสรางองคกรวสากจชมชน ฯ มระบบการด าเนนงานในรปแบบการบรหารทเปนแบบธรรมชาต คอ ทกคนชวยกนท างาน เรมจากหนาทตนเองรบผดชอบและเสรมชวยงานฝายตาง ๆ ในการท ากจกรรมทมการปรบเปลยนตามความเหมาะสมของเวลา โอกาสและความพรอมของบคคล จากการวางโครงสรางและบทบาทหนาทในองคกร สามารถอธบายรายละเอยดได ดงน บทบาทหนาท (1) ประธานวสาหกจชมชน ฯ โดยนายทกษณ หมนหมน มบทบาทหนาท คอ การเปนผดแลรบผดชอบการด าเนนงานภายในวสาหกจชมชนฯทกรปแบบทงการทองเทยว การประชาสมพนธ การท ากจกรรมรวมกบชมชนและการท ากจกรรมรวมกบเครอขายของวสาหกจ ชมชน ฯ พรอมทงเปนผอ านวยความสะดวกและการกระจายงานตาง ๆ สสมาชกในองคกรและชมชน เพอใหเกดการสรางงาน สรางรายไดใหคนในชมชนและสมาชก นอกจากนยงเปนผเชอมโยงสรางเครอขายกบหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐ เอกชน ในการสนบสนนกจกรรมวสาหกจชมชน ฯ และการแสวงหาโอกาสในการขบเคลอนองคกรในรปแบบตาง ๆ (2) เลขาวสาหกจชมชนฯ โดยนายสนต หมมะ มบทบาทหนาทรบผดชอบในดานการเปนทปรกษางานตาง ๆ รวมกบประธานวสาหกจชมชน ฯ ซงมบทบาทในการรวมคด วางแผนการขบเคลอนวสาหกจชมชน ฯ ทงนยงท าหนาทในการเปนผประชาสมพนธและเปนผเสรมชวยงานอ านวยการภายในวสาหกจชมชน ฯ ใหมการบรหารและมกจกรรมขบเคลอนอยางตอเนอง พรอมทงยงมบทบาทในการแสวงหาโอกาสในการสรางความรวมกบเครอขายการทองเทยวทงภาครฐ เอกชน หนวยงานสถาบนการศกษาตาง ๆ และการสอสารการทองเทยวในรปแบบตาง ๆ (3) รองประธานฝายนอก โดยนายณฏฐา หวนเหลม มบทบาทหนาทรบผดชอบในดานการบรหารงานทเชอมโยงกบเครอขายของวสาหกจชมชนทอยในระดบชมชนและระดบหนวยงาน ซงมลกษณะงานในการประสานงานและสรางความรวมมอในการท างานรวมกนในรปแบบเครอขายผทมสวนไดสวนเสยในวสาหกจชมชน ฯ พรอมทงการออกแบบการพฒนาการขบเคลอนวสาหกจชมชนในมตใหม ๆ ทมความกาวหนาและเทาทนเทคโนโลยทเหมาะสมกบสงคม

Ref. code: 25606030080110AIM

53

สมยปจจบน ทงนในวสาหกจชมชนฯไดมการจดระบบกองทนออมทรพยในองคกรขน เพอใชขบเคลอนและบรหารภายในองคกรใหเกดการออมทรพยขององคกรและการกระจายรายไดใหชมชนได (4) รองประธานฝายใน โดยบงลอย หรอนายสมพร จนทรเรอง มบทบาทในการประสานกลมตาง ๆ ในวสาหกจชมชน ฯ โดยมการเชอมโยงการบรหารภายใน การท ากจกรรมตาง ๆ และการขบเคลอนหลกทผลกดนสมาชกในวสาหกจชมชน ฯ (5) ฝายบานพกโฮมสเตย รบผดชอบโดยนายณฏฐา หวนเหลม มบทบาทหนาทในการประสานงานบานพกทอยในเครอขายโฮมสเตยเพอการเตรยมรบการทองเทยว พรอมทงการตรวจประเมนความพรอมและมาตรฐานบานพกโฮมสเตยในเครอขาย อกทงมหนาทในการสรางเครอขายบานพกโฮมสเตยเพมขนในชมชน เพอการกระจายการมสวนรวมในการท ากจกรรมโฮมสเตยรวมกนและการกระจายรายไดสคนในชมชนมากขน (6) ฝายเรอประมง รบผดชอบโดยบงลอย หรอ นายสมพร จนทรเรอง มบทบาทหนาทในการดแลเรองการบรหารเรอแกนกทองเทยว โดยมการประสานงานและบรหารงานภายในกลมเรอเมอมการน าเรอออกไปท ากจกรรมกบนกทองเทยว ซงไดมการจดรอบควการออกเรอในการใหบรการ น าโดยบงลอยทเปนผจดในการน าเรอออกใหบรการ (7) ฝายอาหาร รบผดชอบโดยตอมะ หรอ นางสาวธารทพย หมนหมนและนางตเรยม เขตนคร มบทบาทหนาทในการบรการเรองการท าอาหารในการตอนรบนกทองเทยว โดยมการประสานงานใหสมาชกในกลมและคนในชมชนเขามามสวนรวมในการท าอาหารรวมกน เพอกระจายรายไดใหคนในชมชนไดมรายไดเสรมจากการเขามาของนกทองเทยว พรอมทงมการคดปรบปรงสตรอาหารใหม ๆ จากธรรมชาต เพอการพฒนาดานอาหารของวสาหกจชมชน ฯ ตลอดเวลา (8) ฝายตนกลาโกงกาง รบผดชอบโดยกะเหรยม นางตเรยม เขตนคร มบทบาทในการดแลและเพาะพนธตนกลาโกงกาง พรอมทงดแลรกษาตนกลาโดยมโรงเรอนเพาะช าในวสาหกจชมชน ฯ ซงการปลกตนกลาโกงกางเปนสวนหนงในกจกรรมหลกของการมาทองเทยววสาหกจชมชน ฯ (9) ผลตภณฑจากธรรมชาต รบผดชอบโดยตอมะหรอ นางสาวธารทพย หมนหมน มหนาทในการออกแบบและคดคนสตรในการท าผลตภณฑจากธรรมชาต คอ โคลนทะเลอาวทองค า บานแหลมโฮมสเตย เปนโคลนทมคณสมบตเทยบเทาโคลนจากนวซแลนดทแรธาตธรรมชาตทมประโยชนสง ซงไดมการน าไปแปรรปเปนสบโคลน สครบขดผว โฟมลางหนา มารกพอกหนา เปนตน และจะมการน าไปแปรรปเปนผลตภณฑอน ๆ ตอไป

Ref. code: 25606030080110AIM

54

(10) ฝายมคคเทศกน าทองเทยว รบผดชอบโดยนางสาวสาวน โสพลภกด หรอซอดะ มหนาทหลกในการน าเทยวแกผมาเยอนมาทองเทยวในชมชน โดยมบทบาทในการประชาสมพนธและแนะน าชมชนตอนกทองเทยวทงดานวถชวต วฒนธรรมตาง ๆ ของชมชนและธรรมชาต พรอมทงการเปนแกนน าหลกในการสรางเครอขายและฝกหดมคคเทศกยวชนในชมชนทสนใจฝกเปนมคคเทศก เพอสงเสรมกจกรรมเยาวชนในพนทใหมกจกรรมสรางสรรคและสรางรายไดเสรมใหเยาวชนในชมชน (11) ฝายต ารวจอาสาทองเทยว รบผดชอบโดย นายปรชาพล หมนหมน มหนาทในการดแลความปลอดภยนกทองเทยวและการดแลภาพรวมของความปลอดภยในชมชน ในยามทมการรบนกทองเทยวเขามาในชมชน (12) ฝายปรบปรงภมทศน รบผดชอบโดยนายใบดลเลาะ หวนหมาน มบทบาทหนาทในการดแลปรบปรงภมทศนในพนทบรเวณวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ทงการจดการขยะ การดแลความสวยงามในพนท การปรบปรงพนทและตกแตงสถานทใหสวยงามและนาประทบใจแกผมาเยอน (13) ฝายกองทนสวสดการ รบผดชอบโดยนายวชย มณพนธ มบทบาทหนาทในการดแลกองทนออมทรพยทใชในการเปนทนกองกลางในการบรหารภายในการกลมเรอ เพอการใชจายในการกยมในกลมและออมทนของคนในกลม (14) ฝายประชาสมพนธ รบผดชอบโดยนายทกษณ หมนหมน และนายสนต หมมะ โดยท าหนาทในการประชาสมพนธการทองเทยวโฮมสเตยและการดแลการประชาสมพนธทงทางสอออนไลน คอ เฟสบคบานแหลมโฮมสเตย นอกจากนยงมการประชาสมพนธโดยการออกบธจดกจกรรมในงานตาง ๆ ทหนวยงานรฐและหนวยงานการทองเทยวชมชนไดจดขน (15) ฝายประกนภย รบผดชอบโดยนายมารต มะหมน มหนาทในการท าประกนภยใหแกนกทองเทยวทเขามาเทยวในชมชน โดยมการสอบถามความสมครใจในการท าประกนเพอความสบายใจของนกทองเทยวในการเขามาทองเทยวชมชน ทงนยงเปนสรางมาตรฐานในการรกษาความปลอดภยใหผมาเยอนในชมชนอกดวย (16) ทปรกษาองคกร คอ อาจารยพชร สเมโทกล มบทบาทในการเปนทปรกษาเชงวชาการวางแผนการขบเคลอนงานกจกรรมองคกร การเขาถงแหลงโอกาสการพฒนาตาง ๆ รวมทงการพฒนาผลตภณฑชมขนทเกดจากทนในชมชนทมการน ามายกระดบใหเกดคณคาทสงขน และยงมบทบาทเปนผรวมสรางการมสวนรวมของชมชนและองคกรใหมการด าเนนการทสอดคลองกบบรบทชมชนและการด าเนนบนฐานวฒนธรรมชมชน (17) ทปรกษาองคกรฝายชมชน คอ นายสธรรม โตะหมาด ผใหญบาน มบทบาทในการเปนทปรกษาฝายชมชนในการสรางการมสวนรวมของคนในชมชนและองคกรวสาหกจ

Ref. code: 25606030080110AIM

55

ชมชนฯใหมการด าเนนกจกรรม และเออประโยชนรวมกน ทงนยงมสวนในการรวมวางแผนด าเนนแนวทางการบรหารงานทตงอยบนฐานของชมชนทสรางความมนคงยงยนในการขบเคลอนการพฒนาในชมชนตอไปได 3.1.3 แหลงงบประมาณ องคกรวสาหกจชมชนฯไดรบการสนบสนนดานงบประมาณในการพฒนาองคกรดานสถานทและสภาพพนทบรบทของโฮมสเตยจากหนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษา ซงทนในการบรหารการจดการภายในองคกรทางองคกรจดกจกรรมและหางบประมาณเอง โดยไมมงบสนบสนนจากแหลงใดทมาในรปแบบของทนทเปนเงน เน องจากองคกรมแนวคดหลกในการบรหารงาน คอ การพงพาตนเองใหมากทสดและการขบเคลอนดวยหวใจ จงท าใหองคกรมการแสวงหาโอกาสในการเขาสแหลงรายไดทเกยวของกบการทองเทยวทชมชนเพอการหารายไดเขามาบรหารและบ ารงองคกรใหขบเคลอนตอไปได สวนในดานหนวยงานทสนบสนนหรอเปนแหลงทนในการบรหารงานองคกร ประกอบดวย 5 แหลง ไดแก 1) ภาครฐ ทสนบสนนวสาหกจชมชน ในสวนงานขององคการบรหารสวนต าบลทาศาลา การทองเทยวและกฬาจงหวด การทองเทยวแหงประเทศไทย เปนตน 2) ภาคเอกชนจะอยในรปแบบของการเขามาท ากจกรรมเพอสงคมของบรษทตาง ๆ และมการสนบสนนงบประมาณเพอการบรหารองคกร 3) สถาบนการศกษา เขามาในสวนของการสนบสนนงบประมาณในการพฒนาแหลงทองเทยวในพนทชมชนโฮมสเตย ไดแก มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราชและมหาวทยาลยวลยลกษณ 4) นกทองเทยวทเขามาใชบรการ โดยคาใชจายในการเขามาทองเทยวของนกทองเทยวจะมการน ามาจดสรรเปนคาตอบแทนในการปฏบตงานของบคลากรในองคกร พรอมทงน ามาเกบไวเปนทนงบประมาณกลางขององคกร 5) การเขารวมการประกวดการทองเทยวชมชน เพอเปนการสรางพนทใหคนทวไปไดรจกวสาหกจชมชน ฯ มากขนและการสรางมาตรฐานการทองเทยวทเปนสากล อกทงยงท าใหเปนทสนใจของนกทองเทยวมากขนและในการเขารวมการแขงขนกมการมอบรางวลเปนเงนทนในการสนบสนนการขบเคลอนการทองเทยวชมชนทไดรบมาตรฐานทดตอไป 3.1.4 กจกรรมการด าเนนงาน กจกรรมวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ไดมกจกรรมทด าเนนงานในการตอนรบนกทองเทยวชมชน พรอมทงผมาเยอนในรปแบบนกทองเทยว กจกรรมของนกเรยน นกศกษา การศกษาดงานของหนวยงานตาง ๆ และการจดประชมของหนวยงาน เปนตน ซงกจกรรมทจดขนในแตละครงจะมรปแบบกจกรรมทแตกตางกนไปตามความตองการของนกทองเทยว ความพรอมของพนท และสภาพอากาศ ทงนวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมส-เตย มรปแบบการทองเทยววถชมชนทหลากหลายสามารถจ าแนกไดเปน 9 มต คอ

Ref. code: 25606030080110AIM

56

(1) หตถกรรมทอหางอวน เปนการน า “หางอวน” หรอยอดใบลานทมอยในทองถนมาท าเปนเสนตากแหงและทอเพอใชเปนอปกรณในการหาปลา โดยใชตดทปลายอวนซงมแหงเดยวในประเทศไทย (2) กลมเครองแกงแมบานมสลมะฮ บานแหลม หม 14 เปนการเรยนรการท าเครองแกงกบกลมแมบานทรวมตวกนท าพรกแกงโดยใชวตถดบทปลกเองในชมชนซงสามารถสงไปขายทประเทศสงคโปร (3) บานปบานปลา เปนการสรางบานใหป สรางทอยใหปลา เพอสรางจตส านกในการอนรกษธรรมชาตใหกบชมชน (4) ปลกปาชายเลน เปนกจกรรมสรางจตส านกดวยการอนรกษธรรมชาตและการทองเทยวทสรางความประทบใจและยงยนตลอดไป (5) สปาโคลน เปนการสมผสกบสปาธรรมชาตทามกลางบรรยากาศของทองทะเล ซงโคลนมคณสมบตในการชวยขจดสงสกปรก บ ารงผว และยงชวยลดความมนรวมไปถงอดมดวยแรธาตตาง ๆ (6) ตลาดนดชมชน เปนตลาดชาวบานทมชาวประมงออกเรอหาอาหารทะเลสดมาวางขายในราคาทไมแพง (7) หตถกรรมปากกดตนถบ เปนการเรยนรการแกะใบจากเพอสรางรายไดใหกบชมชน (8) ปาอเมซอนใตแหงอาวทองค า เปนปาโกงกางทมขนาดใหญและมความอดมสมบรณ เปนแหลงอาหารของคนในชมชน ซงเปนแหลงทอยของหอยนางรม โดยสามารถทจะทานหอยนางรมสด ๆ ในเรอไดทนท เพราะมความสด สะอาด รสชาตหวานอรอย เหมาะส าหรบผทชนชอบทานหอยนางรมสด ๆ (9) วถชวตชมชนมสลม เปนการเทยวชมวถชมชนหนาทบ หม 7 มความเปนอยเปนอตลกษณเฉพาะทมเสนหความเปนมสลม ทงดานวฒนธรรมการแตงกาย อาหาร ศาสนสถานทเปนจดเดนของชมชน คอ มสยดสชมพหรอมสยดบานหนาทพ (ซดารลอามาน) กจกรรมการละเลนยามวาง อาชพในชมชนทมความผกพนกบปาชายเลน วถชาวประมง เปนตน ในการท ากจกรรมแตละครงของนกทองเทยว จะมการเปลยนแปลงตามความเหมาะสมและความตองการของนกทองเทยวและความพรอมของชมชน เนองจากชมชนมสภาพอากาศในชวงมรสมทอาจจะท าใหเปนอปสรรคตอการท ากจกรรม ซงท าใหการท ากจกรรมแตละครงตองมการปรบเปลยนตามบรบทและสภาพแวดลอมของชมชนเปนหลก เพอเปนการท ากจกรรมทน าเสนอวถความเปนอยของชมชนดงเดมและนกทองเทยวจะไดสมผสวถชวตชมชนในทกชวงฤดกาลท

Ref. code: 25606030080110AIM

57

มความแตกตางกน โดยเฉพาะอาหาร ทเปนเอกลกษณของชมชนเรองความสดอรอยกจะมวตถดบทแตกตางกนไปตามฤดกาล 3.1.5 เครอขายการมสวนรวม พ.ศ. 2561 องคกรวสาหกจชมชนมการด าเนนงานกาวสปท 6 ซงมการเชอมโยงเครอขายการมสวนรวมในการพฒนาวสาหกจชมชนฯ และเปดรบโอกาส พรอมทงแสวงหาโอกาสทกอยางทเขามาในองคกร เตรยมพรอมรบทกเครอขายทเขามา ซงเครอขายทสนบสนนและเขามามสวนรวมในองคกรสามารถแบงได 2 ประเภท ดงน 3.1.5.1 เครอขายระดบชมชน เปนการมสวนรวมของคนในชมชนหนาทพและชมชนใกลเคยง ทเขามารวมเปนสวนหนงในการขบเคลอนองคกรและการมสวนไดรบประโยชนในการด าเนนกจกรรมตางๆขององคกร ซงเปนเครอขายทมลกษณะการรวมกลมจตอาสาท าเพอสงคม การประกอบกจการทางสงคม เชน กลมอาชพในชมชน เปนตน โดยเครอขายการมสวนรวมมทงหมด 6 กลม ดงน (1) กลมวสาหกจชมชนเครองแกงมสลมะฮ บานแหลม หม 14 เปนกลมเครอขายทเขามามสวนรวมในการตอนรบนกทองเทยว ซงจดอยในโปรแกรมการทองเทยวทวสาหกจชมชนฯไดเตรยมไวในการเรยนรวถชมชน โดยเปนกลมอาชพทรวมกลมผหญงอสลามในชมชนหรอเรยกวา มสลมะฮ มาท าเครองแกงอาหารตาง ๆ ทใชวตถดบจากชมชนผสมกบภมปญญาชมชนในการท าอาหารทเปนเอกลกษณของภาคใต คอ ความหอม เผดของเครองแกง จนเปนทมาของกลมอาชพเครองแกงในชมชน (2) กลมวสาหกจชมชนทอใบลาน บานบางตง หม 15 เปนกลมทมการท ากจกรรมจากภมปญญาชมชนและการใชวสดธรรมชาตจากชมชนในการท าผลตภณฑ ไดแก หมวก กระเปา เปนตน ซงเปนความเชอมโยงระหวางหมบาน ลกษณะการเชอมโยงและการสนบสนนกจกรรมการด าเนนการของวสาหกจชมชน ฯ มความเหมอนกนกบกลมเครองแกงมสลมะฮ หม14 บานแหลม (3) กลมอาสาสมครประชารวมใจ เปนกลมอาสาสมครในการท ากจกรรมเพอสงคมในการชวยเหลอและดแลความปลอดภยคนในชมชน เชน การเตรยมพรอมประจ าจด เวลาชมชนมกจกรรมหรองานตาง ๆ เปนตน ซงในการมสวนรวมสนบสนนกจกรรมวสาหกจชมชน ฯ เปนการเขามาอยางอาสาสมครในการดแลความปลอดภยใหกบนกทองเทยวทเขามาในชมชนและการท ากจกรรมตาง ๆ ในชมชน (4) กลมผน าชมชน หม 7 ไดแก ผน าการปกครองและผน าทางศาสนาหรอคณะกรรมการมสยด ซงในสวนการเชอมโยงและการมสวนรวมในการสนบสนนกจกรรมตาง ๆ ในวสาหกจชมชน ฯ คอการทผน ามบทบาทส าคญในการเปนทปรกษาขององคกร

Ref. code: 25606030080110AIM

58

(5) อาสาสมครต ารวจชมชน หม 7 บานหนาทพ มบทบาทเปนต ารวจประจ าชมชน ในการใหการดแลความปลอดภยและความสงบสขของชมชน ซงจะเปนผดแลดานความปลอดภยและสรางความสบายใจในการเขามาทองเทยวของนกทองเทยว (6) อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) หม 7 บานหนาทพ โดยเปนกลมอาสาสมครอยางเปนทางการทไดรบการแตงตงในหนวยงานสาธารณสข ซงนอกจากจะมหนาทตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงานสงกดในการดแลดานสาธารณสขในชมชนแลว ยงไดมสวนรวมในการท ากจกรรมตาง ๆ ของวสาหกจชมชน ฯ เชน การรบนกทองเทยว การเขาประกวดชมชนชวนเทยวโดยมบทบาทในสวนการเสรมชวยงานดานวถชมชนและการดแลดานสาธารณสขของชมชน เพอการน าเสนอตอนกทองเทยวผมาเยอนชมชนและเปนเครอขายการมสวนรวมทอยในระดบชมชนทเปนแนวรวมอยางตอเนองขององคกรเสมอมา 3.1.5.2 เครอขายระดบหนวยงาน เปนเครอขายหนวยงานทเขามามสวนรวมในการสนบสนนทงงบประมาณ กจกรรม ความร ค าปรกษาหรอค าแนะน าในการด าเนนการทองเทยวชมชน พรอมทงการเขามามสวนรวมในการพฒนาวสาหกจชมชน ฯ ในรปแบบของการท ากจกรรมเพอสงคมและการพฒนาชมชน โดยมทงสน 8 หนวยงาน ดงน (1) องคการบรหารสวนต าบลทาศาลา เปนหนวยงานภาครฐทมสวนในการสนบสนนกจกรรมวสาหกจชมชน ฯ ในสวนงานการขบเคลอนวสาหกจชมชน การพฒนาอาชพคนในชมชนและการใหค าแนะน าในดานการจดการองคกรวสาหกจชมชนตามโครงสรางของภาครฐ (2) ชมรมผลตภณฑการทองเทยวชมชน มสวนสนบสนนในการออกแบบผลตภณฑชมชน ทงการแปรรป การดแลบรรจภณฑ การตลาดหรอรปแบบการสอสารการตลาดขององคกรในชมชน (3) สมาคมเครอขายการทองเทยวจงหวดนครศรธรรมราช เปนเครอขายภาคการทองเทยวจงหวดนครศรธรรมราช ทมการรวมกนในการสนบสนนการขบเคลอนการทองเทยวชมชนและการพบปะแลกเปลยนการท างานรวมกนในสมาคมเครอขาย (4) สภาพลเมองนครศรธรรมราช เปนเครอขายทเขามามสวนรวมในการสนบสนนใหองคกรมการเขามาเรยนรการท ากจกรรมทเออตอชมชน สงคม การจดการองคกรทดตามโครงสรางทเหมาะสม พรอมทงการสรางการมสวนรวมในการท างานรวมกบชมชน ซงเปนเครอขายทเขามามบทบาทในการเสรมชวยงานในการท ากจกรรมตาง ๆ ตอสงคมขององคกรและการน าองคกรขบเคลอนเขาสการเปนองคกรทท ากจกรรมเพอสงคมในทกมต

Ref. code: 25606030080110AIM

59

(5) การทองเทยวและกฬาจงหวดนครศรธรรมราช เครอขายการมสวนรวมในการสนบสนนการทองเทยวชมชนขององคกรในการเขาสการทองเทยวทไดรบมาตรฐานและการรวมประชาสมพนธการทองเทยวของจงหวดนครศรธรรมราช ซงเปนหนวยงานทมการเขามารวมท ากจกรรมในการขบเคลอนการทองเทยวขององคกรพรอมทงการสนบสนนการพฒนาองคกรในทกมตของรปแบบการทองเทยวทมมาตรฐาน เชน โครงสรางการจดองคการ การสนบสนนกจกรรมองคกร เปนตน (6) การทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) จงหวดนครศรธรรมราช เปนหนวยงานทสนบสนนในการประชาสมพนธการทองเทยวของชมชนทองคกรไดมการด าเนนการ พรอมทงเปนหนวยงานทมการผลกดนองคกรเขาสการประชาสมพนธผานสอตาง ๆ เชน รายการทองเทยว การออกประชาสมพนธในโครงการตาง ๆ ของการทองเทยว เปนตน ซงเปนหนวยงานทสรางทงโอกาสและสรางมมมองในการพฒนาตนเองเพอเขาสมาตรฐานการทองเทยวไทย (7) สถาบนการศกษาในระดบอดมศกษา ไดแก มหาวทยาลยวลยลกษณ มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราชและสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (สพบ) เปนสถาบนการศกษาทเขามามสวนรวมในการสนบสนนทางดานวชาการขององคกร ทงดานการพฒนารปแบบการทองเทยวทตอบสนองตอกลมนกทองเทยว การท างานวจยตาง ๆ การเปนทปรกษาดแลผลตภณฑชมชน การสนบสนนการอนรกษปาชายเลนในชมชนบานหนาทพในรปแบบการท ากจกรรมในองคกร เชน การน านกศกษาเขามาศกษาเรยนรชมชน การจดการบรการชมชน การท ากจกรรมอาสา เปนตน นอกจากนสถาบนการศกษายงมการสนบสนนในการขบเคลอนการพฒนาวสาหกจชมชนทางการทองเทยวชมชนใหมความมนคง พรอมทงเปนทปรกษาในการสรางโอกาสการมสวนรวมกบเครอขายตาง ๆ ทส าคญขององคกรอกดวย (8) กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง นครศรธรรมราช สถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 44 นครศรธรรมราช ศนยสงเสรมการเรยนรและพฒนาทรพยากรปาชายเลน ท 2 นครศรธรรมราช เปนหนวยงานทสนบสนนการขบเคลอนองคกรใหเกดการพฒนาทสรางความมนคงทางการมสวนรวมจากภายนอกและการสรางการมสวนรวมของการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในระดบหนวยงาน ซงในปจจบนไดมการสรางโครงการปาในเมองอาวทาศาลา ในพนท หม 6 หม 7 และ หม14 โดยการสรางศนยเรยนรวทยาศาสตรและปาชายเลนอาวทองค า ทาศาลา เพอการสรางความมนคงและศนยการเรยนรในชมชนในพนท (9) สหทยมลนธ เปนองคกรพฒนาเอกชนทมภารกจหลกคอ ฟนฟและเสรมก าลงครอบครวใหมนคงเพอสามารถท าหนาทตอบตรหลานไดตามปกต โดยในการมสวนรวมครงน สหทยมลนธเขามามสวนรวมครงแรกกบองคกรวสาหกจชมชน โดยการสรางสมพนธกบกลมเพอการเปดพนทชมชนในการสนบสนนงานของชมชนและองคกร ซงเปนการสนบสนนงานดานการอนรกษ

Ref. code: 25606030080110AIM

60

ทรพยากรปาชายเลน พรอมทงการใหผวจยไดเขามามสวนรวมในการสนบสนนงานของวสาหกจชมชน รวมเรยนรชมชน รวมวางแผนแนวทางการพฒนา โดยการมสหทยมลนธเขามสนนสนนเสรมทงในดานการพฒนาศกยภาพองคกรวสาหกจชมชน เชน การท ากระบวนการเรยนรในกลมออมทรพย ดานการอบรมความรใหแกวสาหกจชมชน การเสรมพลงกลม เปนตน กลาวโดยสรปจากการศกษาประวต พฒนาการและบรบทวสาหกจชมชนฯ พบวาวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย เปนองคกรทพยายามสรางการมสวนรวมของคนในชมชนในการด าเนนงานวสาหกจชมชน โดยเรมจากกลมผทสนใจ มจตอาสา และผมสวนไดสวนเสยในชมชนเปนหลก ซงมการขบเคลอนในรปแบบการผลกดนเชงทางธรกจและเชงของดานสงคม ชมชน รวมดวย คอ การท ากจกรรมทเกดการสรางรายไดในองคกรเองเพอใชในการบรหารภายในองคกร พรอมทงกระตนเศรษฐกจในชมชนและเปนชองทางในการสรางรายไดเสรมใหคน ในชมชน ทงนวสาหกจชมชนมการเตบโตดวยตนเองพงพาตนเองดวยทนทมในองคกรและชมชน และใชหลกการเออประโยชนซงกนและกนของผมสวนไดเสยจากการด าเนนวสาหกจชมชน ฯ มการสรางรายไดใหทงองคกรเพอการบรหารภายในองคกรและการสรางแหลงรายไดจากกจกรรมในองคกรสชมชนใหมการสรางรายไดเสรมรวมดวย นอกจากนนองคกรวสาหกจชมชนยงมรปแบบการด าเนนการในการผลกดนเศรษฐกจในชมชน โดยการน าทนทชมชนมคอ ทรพยากรธรรมชาต ทนภมปญญาของคนในชมชน วถชวตทมความเปนอตลกษณเฉพาะในชมชนและมความเปนหนงเดยวกนมาผลกดนเพอสรางมลคาในชมชนใหมรายไดเสรมและเกดการขบเคลอนคณภาพชวตคนในชมชนมากยงขน ทงนในการสรางคณภาพมาตรฐานในการยกระดบชมชนและกลมการขบเคลอนจากการรวมตวของคนในชมชน จงไดมการตงกลมเปนองคกรวสาหกจชมชนตามระเบยบของรฐ เพอการสรางความมนคงในการด าเนนกจการในชมชนทมโครงสรางองคกรและการสรางความรวมมอในการสนบสนนกจกรรมขององคกรในสวนของภาครฐ พรอมทงมความชดเจนในการด าเนนกจกรรมองคกรวสาหกจชมชนในรปแบบการทองเทยวชมชนเชงอนรกษปาชายเลนทมคนในชมชนเปนผด าเนนการและเปนการกระจายการมสวนรวมใหคนในชมชนไดรวมรบผลประโยชนรวมดวย นอกจากนยงมลกษณะในการเปนวสาหกจชมชนทเปนการทองเทยวชมชนโฮมสเตย กลาวคอ นอกจากจะเปนชมชนทองเทยวเชงการอนรกษปาชายเลนหรอธรรมชาตแลว ยงมการพกในชมชน ซงเปนการพกรวมกบชาวบานทเขารวมเครอขายบานพกโฮมสเตยกบองคกรวสาหกจชมชนฯดวย เปนการไดแลกเปลยนเรยนรระหวางนกทองเทยวและชมชนในการอยรวมกนและเรยนรวถชวตชมชนอยางมสวนรวมอกดวย

Ref. code: 25606030080110AIM

61

3.2 การบรหารจดการองคกร จากการศกษาการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ซงเปนวสาหกจชมชนทมการด าเนนการทองเทยวโดยชมชนเชงอนรกษธรรมชาตและวถชวตชมชน ปรากฏผลการศกษาดงตอไปน 3.2.1. การวางแผน (planning) การบรหารองคกรวสาหกจชมชนฯมการวางแผนในการด าเนนงานโดยมผน าหรอประธานวสาหกจชมชน ฯ เปนผวางแผนงานและประสานงานเปนหลก ซงมลกษณะของการวางแผนตามหนาทความรบผดชอบ ส าหรบในแผนงานปฏบตการกจกรรมตาง ๆ ในการรบบรการนกทองเทยวประธานวสาหกจชมชนฯจะเปนผวางแผนเปนหลกแลวจงสงตอประสานงานมายงสมาชกในองคกรตอไป การรบงานจะมการคดเลอกงานทเหมาะสมและเขากบบรบทของชมชน อยางไรกดในดานการวางแผนงานยงมลกษณะทเรงดวนและใชรปแบบการบรหารจดการจากบนลงลางโดยไมไดมการวางแผนลวงหนา ทงนการรบงานบรการนกทองเทยวจะมรปแบบทแตกตางกนและการออกแบบในการวางแผนงานกมกมการเปลยนแปลงตอเนองตลอดเวลา เนองจากแผนในการปฏบตงานขององคกรไมสามารถจดการตามตารางหรอระบชวงเวลาและงานไวไดลวงหนา ดงนนการวางแผนงานขององคกรจงมการปรบเปลยนไปตามสถานการณและความเหมาะสมในชวงเวลานน ๆ ทงโอกาส สถานท เวลา บคคล และการมสวนรวม และการหมนเวยนบคลากรในการท างานเสมอ อยางไรกตามแมวาการวางแผนงานในการบรหารองคกรมความยดหยนในการปฏบตงาน แตความเขาใจรวมกนของผปฏบตงานยงคงไมสามารถมความเชอมโยงเปนหนงเดยวกนได ท าใหมอปสรรคในการปฏบตงานและความไมพรอมในการด าเนนงานกจกรรมทงในเรองของการวางแผนงานเพอการเชอมโยงกบชมชนในการตอนรบนกทองเทยวหรอกจกรรมตาง ๆ 3.2.2. การจดองคการ (organizing) องคกรวสาหกจชมชน ฯ มการจดโครงสรางอ านาจหนาทแบบเปนทางการ ซงใชในการก าหนดและการประสานงานของหนวยงานยอยเพอบรรลวตถประสงคตามทไดตงไว เปนการบรหารจดการองคกรทมองเปาหมายความส าเรจในการกาวไปสความยงยนทางการทองเทยวเปนหลก โดยในการจดองคการและจดสรรบคลากรด าเนนการ มการคดสรรตงแตการรบเขาเปนสมาชกกลม การเสรมทกษะทจ าเปนในการด าเนนงาน และการรกษามาตรฐานการท างานขององคกร ซงในการจดโครงสรางองคกรไดมการจดวางบทบาทหนาทออกเปนฝายตาง ๆ ตามความถนดของสมาชกองคกรแตละคน พรอมทงการจดสรรบคลากรเขามาท างานโดยการเลอกตามความสามารถและความชอบของบคคลเชนกน

Ref. code: 25606030080110AIM

62

นอกจากนองคกรยงมรปแบบการจดการทมการกระจายงานสชมชน โดยการเชอมโยงคนในชมชนเขามาท างานรวมรบนกทองเทยว ชมชนจงนบวาเปนฐานทส าคญของการท างาน ฉะนนการด าเนนการในองคกรจงมการหมนเวยนบคลากรในการด าเนนงานแตละดานตามความเหมาะสม ทงสมาชกในองคกรเองและคนในชมชน ทงนเนองจากบรบทชมชนเปนชมชนทตดทะเลพรอมทงเปนชมชนมสลมนบถอศาสนาอสลาม อาชพและวถชวตคนในชมชนจงมความเปนอตลกษณเฉพาะของวฒนธรรมและวถการเปลยนแปลงตามชวงฤดกาล การทจะบรหารจดการองคการใหมความชดเจนในการวางโครงสรางและการด าเนนงาน มความเปนไปไดยาก เพราะการด าเนนวสาหกจชมชนฯจะตองไมกระทบกบงานหลกของคนในชมชน แตจะตองมการด าเนนงานทสอดคลองไปดวยกนได ดงนนในการจดองคการเพอบรหารงาน จงมลกษณะทเปนแบบธรรมชาต คอ ในการด าเนนกจกรรมแตละครงจะวางภาพรวมคราว ๆ แลวมการคดเลอกบคคลทพรอมในการรบงานมาปฏบตงานทนท ซงบคคลนอาจจะเปนสมาชกในกลมอยแลวหรออาจจะเปนคนในชมชนทสนใจกได ซงเปนกศโลบายของกลมในการทจะพยายามสรางรายไดกระจายใหคนในชมชนและสรางการมสวนรวมใหวสาหกจชมชนอกทางหนงดวย การขบเคลอนงานองคกรวสาหกจชมชน ฯ มกระบวนการในการบรหารการขบเคลอนโดยผมสวนได สวนเสยในองคกรและผมจตอาสาเปนหลก ซงในการด าเนนการกจกรรม ตาง ๆ ในองคกร จะมการหมนเวยนผมสวนไดสวนเสยในชมชนและองคกรมาปฏบตงานรวมกนเสมอ เพอใหเกดการกระจายงานสชมชนมากขน โดยมหลกในการด าเนนงาน คอ วสาหกจชมชน ฯ และชมชน รวมเหน รวมสราง รวมปฏบต และรวมรบผลประโยชน 3.2.3. การน าและการสงการ (leading) วสาหกจชมชนฯมผน าหลก คอ นายทกษณ หมนหมน ประธานวสาหกจชมชนฯ ทเปนทงผรบงานและกระจายงานสสมาชกในองคกรและชมชน การบรหารสงการกจกรรมตางด าเนนไปในรปแบบขององคกร โดยมการด าเนนการดแลและจดการใหสมาชกในองคกรท างานรวมกน ซงตวผน ามการใชความเปนอตลกษณของตนเอง คอ การมมนษยสมพนธทดกบผอนและบทบาทในการเปนผน า มาใชในการจงใจคนในการท างานแตละครง ทงนในขณะเดยวกนประธานฯกไดมการดงบคคลตาง ๆ ในชมชนเขามามสวนรวมในองคกรอกดวย โดยการหาจดรวมในการท างานของผมสวนไดสวนเสยในชมชน ท าใหการด าเนนงานแตละครงมการปรบเปลยนบคคลท างานตลอดเวลา แตจะมแกนน าหลกหรอฝายงานหลกขององคกรทอยประจ าในหนาทนน ๆ การทสมาชกมเปาหมายรวมกน มความเชอมน เชอถอ คาดหวง ความสามารถ ความซอตรง ความจรงใจและความเปนพนองของสมาชกทกคนในองคกรเปนชมชนบานหนาทพทเปนชมชนมสลมมความกลมเกลยวเหนยวแนนเปนพเปนเปนนองกนเปนพนฐานท าใหทกคนมความไววางใจในการเปนผน าของประธานองคกร ทงนนายทกษณกมความเปนภาวะผน าทแสดงออกให

Ref. code: 25606030080110AIM

63

สมาชกไดเกดความไววางใจ คอ การมจตอาสา เสยสละ การกลาแสดงออก หมนเรยนรและคนควาแสวงหาโอกาสในการทจะขบเคลอนวสาหกจชมชน ฯ พรอมทงการด าเนนงานทค านงถงชมชนทประกอบไปดวย สงแวดลอม คน เศรษฐกจและวฒนธรรมทมสวนไดสวนเสยจากวสาหกจชมชนดวย จากการไดรบความไววางใจในบทบาทหนาท ท าใหการตดตอสอสารงานกนขององคกรนอกจากจะเปนการกระจายงานโดยประธานเปนหลกแลว การประสานงานเชอมโยงและการสงตองานกนอยในรปแบบระบบความเปนเครอญาตและความเปนพนองกนของสมาชกองคกรและคนในชมชน ท าใหการสงการหรอประสานงานจากประธานจะเปนไปโดยธรรมชาต ทไมตองมการวางแผนชดเจนหรอมก าหนดการทชดเจนแตเปนการเขาไปตดตอพดคยรปแบบงานกนทนทพรอมทงยงเปนผกระตนใหสมาชก ชมชนเกดการพฒนาและมการแสดงความเหนตาง ๆ มากขนเมอมการประชมรวมกน อยางไรกดการทประธานกลมและผน าไดรบความไววางใจในการปฏบตงานในองคกรวสาหกจชมชน ฯ ท าใหภาระงานหรอการบรหารงานทงหมดอยทผน าเพยงผเดยวเทานน แมวาการด าเนนงานเชนนจะน าไปสเปาหมายความส าเรจในงานทเรวขน แตในขณะเดยวกนท าใหไมมการสงตอหรอถายทอดงานสกลมคนหรอคนรนอน ๆ เพอมาสานตอการขบเคลอนการทองเทยวชมชนทยงยนไดหากตองมการปรบเปลยนหรอเปลยนแปลงบคคลในองคกรในอนาคต เนองจากกระบวนการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชน ฯ ปจจบนอยในรปแบบการสงการและมการกระจายอ านาจเพยงผเดยวในทกบทบาททงการเปนผไดเรยนรและเขาถงโอกาสตาง ๆ มาโดยตลอดจนนบวาเปนผเชยวชาญดานการทองเทยวโดยชมชน ในขณะทสมาชกในกลมยงไมไดมโอกาสในการเรยนรทกวางขนเนองจากความไมพรอม ท าใหสมาชกในองคกรบางสวนไมไดรบความรความเขาใจรวมกนทชดเจนและตรงกนในการด าเนนงานแตละครง รวมทงไมไดมความเขาใจในเปาหมายขององคกร ทงกระบวนการปฏบต การมใจรวมในการขบเคลอนองคกรทตอเนอง ท าใหการท างานตองรอค าสงจากผน าเพยงอยางเดยว จงท าใหการขบเคลอนของกลมตองอยทผน าหรอประธาน ส าหรบการบรหารสงการดานงบประมาณในองคกรและการกระจายรายไดองคกรทงสสมาชกและชมชน สวนกลางในบรหารจดการงบประมาณทงหมด คอ ประธานองคกรวสาหกจชมชน ฯ โดยการบรหารเงนเปนคาตอบแทนของสมาชกองคกรแตละฝายตามลกษณะ ซงตามรายไดในแตละครงของกจกรรมจากการรบบรการนกทองเทยว มการบรหารดงน แบงเปนคาตอบแทนการปฏบตงานของสมาชกองคกรและผมสวนเกยวของในการท ากจกรรมครงนนและกระจายเงนเขาสกองทนออมทรพยทมอยในองคกร 3 กองทน ไดแก กองทนเรอประมง กองทนออมทรพย และกองทนธนาคารตนไม เพอเปนทนในการหมนเวยนภายในขององคกร ส าหรบอกสวนในการแบงรายไดเขาไปท ากจกรรมดานบรหารดวยคอกจกรรมเพอชมชน เชน การท าบญมสยด การจดกจกรรมวนเดก การรวมท าบญกอสรางสงตาง ๆ ในชมชนตามวาระโอกาสทพรอมและเหมาะสม

Ref. code: 25606030080110AIM

64

อยางไรกดในการตงกองทนออมทรพยจากเดมทมอยแลว 3 กองทนดงกลาว ยงไมสามารถท าใหเกดระบบการด าเนนงานดานงบประมาณทใชจายสวนกลางทเปนระบบได องคกรจงไดมการด าเนนการในการตงกองทนกลางเพอใชเปนงบประมาณขององคกรในการใชจายสวนกลางในกจกรรมตาง ๆ ทงการบรหาร การพฒนาบคลากรในองคกร เปนตน โดยมผรบผดชอบ คอ นายณฐฐา หวนเหลม รองประธานฝายนอกของวสาหกจชมชน ฯ และไดมการด าเนนการระดมทนและเกบรวบรวมจากรายไดองคกร อยประมาณ 5,000 บาท ซงอยในชวงของการก าลงรเรมการด าเนนการ ในปจจบนผน าองคกรไดพยายามสรางการแลกเปลยนเรยนรใหสมาชกในกลมใหเรยนรทจะบรหารจดการองคกรรวมกน โดยการผลกดนบคคลทมความสนใจและพรอมทจะเรยนรไดออกไปเรยนรผานกจกรรมตาง ๆ ทองคกรเขารวม ทงการประกวดชมชนทองเทยว การจดกจกรรมทองเทยวจงหวดหรอการจดแสดงงานตาง ๆ เปนตน เพอเปนการฝกสมาชกในองคกรใหมทกษะความร ความรเขาใจมากขนและมความเปนภาวะผน าในตวเองมากขน เพอการน ามาขบเคลอนการพฒนาสความยงยนขององคกรตอไป 3.2.4. การควบคม (controlling) ดานการควบคมการประสานงานกนในองคกร มการประสานงานและเชอมโยงงานผานการวางบทบาทหนาทตามโครงสรางองคกรทแบงไว ทงการวางแผนงาน การสงงาน และการตดตามงาน โดยในการสงการในการปฏบตงาน ประธานจะเปนผทคอยประสานความเชอมโยงในการขบเคลอนของงานใหสอดคลองกน ใชวธการสงการใหปฏบตตาม และในการตดตามดแลของแตละฝาย องคกรมการผลกดนและขบเคลอนทนทมในองคกรและชมชน โดยการกระตนใหสมาชกเหนความส าคญและน ามาพฒนาใหมการเคลอนไหวตลอดเวลา ในการควบคมดแลการใชทรพยากรขององคกรวสาหกจชมชนฯทซงเปนชมชนการทองเทยว ทรพยากร ธรรมชาตของชมชน คอ ปาชายเลนและอาวทองค า ทนบวาเปนหวใจหลกในการด ารงชวตของคนในชมชนและการทองเทยว ดงนนในการทองเทยวชมชนจงเปนรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษปาชายเลนและสงเสรมใหนกทองเทยวเขาม าท ากจกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอมและอนรกษวถชมชนอยางเขาใจ แตทงนกระบวนการตรวจสอบหรอตดตามผลและประเมนการปฏบตงานในกจกรรมตาง ๆ ขององคกร เพอรกษาใหองคกรด าเนนไปในทศทางสเปาหมายตามวตถประสงคหลกขององคกร ยงคงมการด าเนนการทไมตอเนองและไมไดใหความส าคญในสวนนเทาทควร จงท าใหกระบวนการบรหารงานขององคกรทมความเขมแขงในการสรางเขาใจรวมกนของเปาหมายองคกรยงไมเกดขนอยางชดเจน มเพยงแตการขบเคลอนหลกโดยผน าในการเปนผคอยควบคมและวางเปาหมายเทานน

Ref. code: 25606030080110AIM

65

กลาวโดยสรปการบรหารจดการภายในองคกรเปนระบบการบรหารทผน าเปนหลกในการกระจายงาน ประสานงานและบรหารงบประมาณทงหมด ซงมการตงเปาหมาย คอ การกาวสการทองเทยวชมชนโดยการมสวนรวมของคนในชมชนเพอการสรางรายไดเสรมและการอนรกษวถชมชนควบคกน ในรปแบบการด าเนนการมการวางโครงสรางองคกรและแบงบทบาทหนาท แตในสวนการบรหารงานมการใชหลกการบรหารแบบบนลงลางผสมผสานกบการสงงานแบบธรรมชาตทเปนการวางใจใหผน าเปนผด าเนนการและมสมาชกเปนผรบค าสงในการท างาน จากการด าเนนการมา 6 ป ท าใหประสบความส าเรจในการเปนสดยอดวสาหกจชมชนการทองเทยวชมชน ชวนชม ป 3 ของประเทศไทย แตอยางไรกตามในการบรหารงานภายในยงพบอปสรรคเรองความยงยนในการขบเคลอนวสาหกจชมชน ฯ ทจะเกดการกาวรวมกนทงคนในชมชน เศรษฐกจ สงแวดลอมอยางสมดล เนองจากในระบบการบรหารขององคกรยงไมสามารถสรางความเขาใจรวมกนได อกทงระบบการน าหรอการสงการจากผน ายงมอปสรรคตอการทจะขบเคลอนงานขององคกร 3.3 การสะทอนวสาหกจชมชนฯจากเครอขาย จากการศกษาพบวา เสยงสะทอนและมมมองของเครอขายตอวสาหกจชมชนนบเปนสงส าคญทจะท าใหองคกรไดมการน ามาใชปรบแผนการพฒนาใหสอดคลองกบบรบทการมสวนรวมของชมชนอยางสมดล ซงในการสะทอนมมมองมการแสดงความคดเหนในประเดนเรองการมสวนรวมในการท างานรวมกนขององคกร การวเคราะหสถานการณการบรหารจดการองคกรในมมมองเครอขายและการเสนอแนะแนวทางการพฒนาองคกรทยงยน จากการสงเคราะหความเหนทง 5 คน ไดแก 1) นางสาวพชร สเมโทกล ผเชยวชาญการทองเทยว อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช 2) นายสธรรม โตะหมาด ผใหญบานหนาทพ หม 7 3) นายใบดลเลาะ หวนหมาน ปราชญดานการท าเรอประมง 4) นางปหนะ ธานมาศและนางสมาล จ าปาทอง เครอขายกลมเครองแกงมสลมะฮ หม 14 และ5) นายสมชย อะหล ผน าศาสนาในชมชนหนาทพ โดยสามารถสรปไดดงตอไปน วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ไดมการสรางการมสวนรวมกบกลมเครอขายทงภายในชมชนและตางชมชนใกลเคยง พรอมทงเครอขายในระดบนกวชาการเฉพาะทาง โดยการมสวนรวมนไดอยในรปแบบการเปนผไดรบผลประโยชนรวมกน โดยเปนการเออซงผลประโยชนรวมกนทงสองฝาย และนอกจากนยงมการมสวนรวมอกรปแบบ คอ การมสวนรวมในการท าประโยชนเพอชมชน สงคม โดยชมชนเปนผไดรบผลประโยชนรวมทงทางตรงและทางออม ทงนในมมมองการสะทอนวสาหกจชมชนเชงการวเคราะหองคกรจากเครอขายดงกลาว พบวา จดแขง ขององคกร ไดแก วสาหกจชมชน ฯ เปนการสรางจากการมสวนรวมของกลมคนทมทศนคตมมมองเดยวกน การอนรกษรวมกนและใจรกในการท างานบรหารพรอมกบความฝนทจะผลกดนชมชนทม

Ref. code: 25606030080110AIM

66

พรอมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณไปสการเปนสถานททองเทยวเชงการอนรกษธรรมชาตและวถชมชน รวมทงการเกดวสาหกจชมชน ฯ ท าใหชมชนกลาทจะพฒนามากขน เปดโอกาสใหชมชนเขาถงการพฒนาจากหลายหนวยงานมากขนและการเปดพนทในการแสดงศกยภาพของคนในชมชนทมภมปญญาส าคญเพอเปนการสรางอาชพจากทนความรทคนในชมชนม พรอมทงเปนการอนรกษวฒนธรรม ธรรมชาตและวถชมชนใหสบตอไป แตในขณะเดยวกนยงพบวามการสะทอนวส าหกจชมชนฯในมมของการเปนจดออนทเกดจากการบรหารจดการภายในกลม คอ องคกรยงขาดการสรางแนวทางในการสงตอการบรหารจดการหรอการถายทอดความรจากผน าสสมาชกในองคกร สมาชกในองคกรยงไมเขาใจรวมกนและยงไมสามารถสรางความเขาใจรวมในชมชนทเปนฐานขององคกรไดอยางชดเจน การวางบทบาทขององคกรและการวางบทบาทของผน าในองคกรยงคงไมชดเจนการมสวนรวมของชมชนในการรวมกนท ากจกรรมรวมและความเขาใจรวมยงคงนอย จากมมมองการวเคราะหวสาหกจชมชน ฯ ของเครอขาย ไดมการเสนอแนะแนวทางในการปรบปรงหรอพฒนา เพอการขบเคลอนอยางยงยน ดงน ดานการบรหารจดการ ไดแก 1) การวางแนวทางในการสานตองานองคกร โดยการเปดโอกาสใหผทมศกยภาพไดเขามาเรยนร ฝกปฏบต ทบทวนบทเรยน โดยกลมคนทเปนทนในชมชนทควรไดรบการผลกดนในการเปนแกนน าสานตอ เชน มคคเทศกนอยในชมชน ยวมคคเทศกและปราชญผรในชมชน เปนตน 2) การวางบทบาทของการสอสารทชดเจนมากขนของผน า ในการสอสารทท าใหรจกวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยทเปนการทองเทยวชมชนมากขน 3) การท าความเขาใจกระบวนการถายทอดองคความรสความยงยน ทเชอมโยงกนในการทองเทยวชมชน ประกอบดวย คน กระบวนการจดการและทศนคต 4) การบรหารทมองอยางองครวมถงความเขาใจรวมของสมาชกในองคกร การผสมผสานแนวคดทแตกตางแตผสมกน 5) แนวทางในการสรางความไววางใจในการสงตองานหรอการบรหารจดการทเหมาะสมกบองคกรมากทสดในรปแบบธรรมชาตบรบทองคกรและชมชน 6) การปรบเสรมระบบคด เทคนคการบรหารจดการหรอหลกแนวคดการบรหาร 7) การลดบทบาทอ านาจความเปนผน า 8) การวเคราะหสถานการณกลมและการบรหารจดการกลม ดานการสรางการมสวนรวม ไดแก 1) การเปดรบโอกาสจากภายนอกควรมการเลอกโอกาสทพรอม เหมาะสมและส าคญตอการขบเคลอนองคกร 2) การเสรมสรางขวญก าลงใจในการท างานรวมกนของสมาชกองคกร 3) การสรางการเขามามสวนรวมของคณะท างานหรอทมงานในองคกรทมการดงเอาผสงอายทเกษยณราชการหรอผสงอายทไดรบความนบถอในชมชนเขามารวมงานในองคกร 4) การปรบกจกรรมทสงเสรมการมสวนรวมในชมชนมากขน 5) การสรางโอกาสในการเขาถงวสาหกจชมชนฯส าหรบชาวบานทสนใจหรอคนในชมชนไดเขามามสวนรวมมากขน เชน การประชาสมพนธเสยงตามสาย 6) สรางสหกรณรานคาของทระลก ทเปนผลตภณฑภมปญญาชาวบาน

Ref. code: 25606030080110AIM

67

7) สรางชองทางการประชาสมพนธใหนกทองเทยวไดรจกชมชนและเครอขายองคกรมากขน เชน การท าแผนททองเทยวชมชน เนนจดส าคญและเครอขายองคกร เปนตน ดานการอนรกษธรรมชาตและวถชวต ไดแก 1) การสรางขอปฏบตและมาตรฐานการทองเทยวของนกทองเทยวตอชมชน 2) การสรางความเขาใจรวมระหวางนกทองเทยวและวสาหกจชมชน ฯ ในการทองเทยวชมชนเชงการอนรกษธรรมชาตและวถชมชนทมขอปฏบตในการทองเทยวชมชน เชน การสรางความเขาใจในขอปฏบตตามหลกศาสนาอสลาม เปนตน

Ref. code: 25606030080110AIM

บทท 4 การสรางการมสวนรวมในการก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชน ฯ

การศกษาประวต พฒนาการ บรบทองคกรวสาหกจชมชน จ าเปนตองอาศยการวเคราะหสภาพแวดลอมและการบรหารจดการองคกร (POLC) ผนวกกบการสรางการมสวนรวมและการวเคราะหเพอก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนเพอใหไดขอมลการศกษาทครอบคลมและนาเชอถอ ในบทนผวจยจงไดน าเสนอขนตอนการสรางมการมสวนรวมกบกลมเปาหมายเพอการศกษาถงสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการองคกรรวมถงการก าหนดกลยทธการพฒนา โดยมรายละเอยดดงตอไปน 4.1. การสรางสมพนธภาพในชมชน 4.2. การสรางสมพนธภาพในองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 4.3. การสรางความเขาใจในวฒนธรรมองคกรรวมกน 4.4. กระบวนการเสรมพลงทม 4.5. กระบวนการวเคราะห SWOT Analysis และ TOWS Matrix 4.1 การสรางสมพนธภาพในชมชน การสรางสมพนธภาพกบชมชนเปนกระบวนการแรกทเปนบนไดเขาสชมชนดวยความเขาใจและเขาถงชมชนมากยงขน ซงการเขาไปในชมชนทมบรบทวถชวตแบบชมชนมสลม และจะตองสรางความความเชอใจ ไวใจใหเกดขนตลอดระยะเวลาทอยรวมกนในชมชนแมจะมความแตกตางทางดานศาสนา มกระบวนการดงน 4.1.1 การศกษาชมชนทงดานวฒนธรรม ความเชอ วถชวต และสถานการณชมชน จากครอบครวทผวจยอาศยอยหรอจากบคคลทผวจยเขาถงไดมากทสด เชน ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน เปนตน เปนการศกษาขอมลเบองตนในชมชน เพอสรางความเขาใจในบรบทชมชน ซ งในชมชนหนาทพ ผวจยไดมวธการในการเขาถงชมชน โดยการเขาไปซอของตามรานคาของช า รานอาหาร รานน าชา ทกเชา เยนและมการพดคยกน เพอการแนะน าตวท าความรจกกบชมชนและเปนการสงเกตวถชาวบานในชมชน และนอกจากจะพดคยตามรานคาทวไปแลว การทกทายผคนตามบานใกลเรอนเคยงกชวยท าใหรและเขาใจชมชนมากยงขน พรอมทงยงไดสรางมตรภาพและสมพนธภาพด ๆ ตามมาอกดวย ทงนการเขาถงวฒนธรรม ศาสนา ของชมชนทมความเปนอตลกษณและเปนสงส าคญ

Ref. code: 25606030080110AIM

69

ในชมชนทเปนหลกยดเหนยวจตใจของคนในชมชนทกคน เปนสวนทส าคญอยางยงทจะท าใหเขาถงหวใจคนในชมชนไดงายและไดรบความเมตตาความเอนดจากคนในชมชน และดวยความทชมชนหนาทพนบถอศาสนาอสลาม วฒนธรรมทกอยางจะมความสอดคลองไปกบหลกค าสอนของศาสนา ทงการแตงกาย การวางตว อาหาร หรอการใชค า ภาษา ทกอยางลวนมความเฉพาะตวของชมชน ซงผวจยไดมการปฏบตตามวถวฒนธรรมของชมชนทกอยางเพอความกลมกลนและการเรยนรอยางมสวนรวมซงท าใหไดมโอกาสพดคยกบคนในชมชนมากขนและเขาใจชมชนมากขน 4.1.2 การเสรมชวยงานชมชน เปนการเขาไปมสวนรวมในการท ากจกรรมตาง ๆ ในชมชน ทงการพฒนาทเปนโครงการตาง ๆ การชวยเหลอชมชนในยามเกดเหตการณตาง ๆ เชน ประสบภยน าทวม เปนตน นอกจากนยงเขาเสรมชวยงานองคกรชมชน ทงองคกรวสาหกจชมชนฯทอยในชมชน เชน กลมแกะสลกไม ตอเรอ กลมเครองแกง เปนตน นอกจากนยงเสรมชวยกจกรรมการเรยนการสอนในชมชน คอ การเรยนการสอนนอกระบบ (กศน.) บานหนาทพ ซงในการเสรมชวยงานการสอน จะท าใหเขาถงกลมเยาวชนในพนท ทเขามาศกษา กศน. และการสรางการมสวนรวมใหคนในชมชนร เหน เขาใจและสนบสนนในการเรยนการสอนของเยาวชน โดยมการเออสถานทในการจดการเรยน คอ พนทของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย 4.2 การสรางสมพนธภาพในองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย จากการทสามารถเขาใจและเขาถงชมชนไดในระดบทด ไดเรยนรบรบทชมชนและสถานการณตาง ๆ ในชมชนแลว สงส าคญนอกจากจะสรางสมพนธภาพในชมชน คอ การสรางสมพนธภาพกบกลมองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย โดยในการศกษาครงน ผวจยไดมวธการสรางความสมพนธ ดงน 4.2.1 การแนะน าตว สรางความคนเคยกบสมาชกในองคกร ในรปแบบของลกหลานทอยากเรยนรภมปญญาตาง ๆ ในชมชน การชวยเสรมงานตาง ๆ ในองคกรและการมจตอาสาท ากจกรรมรวมตาง ๆ 4.2.2 การเสรมชวยงานกจกรรมตาง ๆ ขององคกร เนองดวยองคกรวสาหกจชมชนเปนเชงการทองเทยว ลกษณะงานทเสรมชวยจะเปนสวนของการตอนรบและการบรการนกทองเทยว โดยเปนระยะแรกในการศกษาขอมล โดยการแนะน าสถานทตาง ๆ พรอมทงการเตรยมความพรอมเสรมชวยงานในสวนของเครอขายบานสวนวลลย ท เปนสถานทส าคญในการเขามาทองเทยว คอ สวนมลเบอรร ซงนอกจากจะเขามาเสรมชวยงานในการรบนกทองเทยวแลว ยงมกจกรรมการท ารวมกบชมชนทองคกรมการจดท าขนเพอสรางความสมพนธกบคนในชมชนใหเขามาท ากจกรรม

Ref. code: 25606030080110AIM

70

รวมกน เชน กจกรรมวนเดกแหงชาต เปนตน ซงในกจกรรมนท าใหผวจยไดเปนท รจกของคนในองคกรและชมชนมากขน 4.2.3 การเขามาเปนสวนหนงขององคกรในการรวมวางระบบการพฒนาองคกร ทงการประชม การวางแผนงาน การสรปงาน และการวางแนวทางการปฏบตรวมกนขององคกรบนพนฐานของบรบทชมชน เนองจากอดตทผานมาไมมการวางระบบการพฒนาหรอทบทวนแผนงานเพอการด าเนนกจกรรม ทงนจงเกดการทบทวน แกไข พฒนา องคกรรวมกน 4.3 การสรางความเขาใจในวฒนธรรมองคกรรวมกน การสรางความรสกรวมในองคกรใหเกดความเขาใจ และเปาหมายรวมกนของสมาชกองคกรในการศกษาครงน มกระบวนการ คอ การรวมด าเนนกจกรรมในองคกรทกกระบวนการตงแตตนจนสรปผลการด าเนนกจกรรม ซงกจกรรมทมการพยายามท าใหเกดความตอเนองในองคกร คอ การถอดบทเรยนการด าเนนงานในแตละครงของทกฝายในองคกร ใหเกดการแลกเปลยนความคด บทเรยนและการมองสะทอนถงความส าเรจ ปญหา อปสรรคในการด าเนนงาน พรอมทงการใหก าลงใจซงกนและกน ซงผน ากระบวนการหลกในการรวมถอดบทเรยน คอผวจยทอาสาเขามารวมกจกรรม พรอมทงมกจกรรมฝกการเปนกระบวนกรใหสมาชกในองคกรไดฝกตนเอง เพอเปนการสรางความเชอมนและการสรางกจกรรมผอนคลายใหวงการสนทนาไดสนกสนานและสรางการมสวนรวมมากขน ทงกจกรรมและการเขาใจในเปาหมายรวมกนขององคกร ซงการถอดบทเรยนองคกร เปนการถอดบทเรยนหลงการด าเนนกจกรรม โดยประเดนในการถอดบทเรยน ดงน (1) การทบทวนกจกรรม บทบาทหนาทในกจกรรมของแตละฝาย (2) การสรปผลทเกดขน ไดแก ความส าเรจ อปสรรค ปญหา วเคราะหสาเหตถงเหตและผล พรอมทงหาแนวทางในการแกไข เพอเสนอแนะเปนการแกไข พฒนา ปรบปรงใหดขน โดยความเขาใจรวมกนและเหนรวมกน ในกจกรรมการถอดบทเรยน ประเดนหรอรปแบบการด าเนนกจกรรมจะขนอยกบบรบทของพนท สถานการณและความยากงายของกจกรรมทด าเนนการ โดยเทคนคในการถอดบทเรยนส าคญยง คอ การสรางบรรยากาศในการถอดบทเรยนใหสนกสนาน สรางความเปนเจาของรวมในกจกรรมและเปาหมายรวมกนและการเขาใจบรบทชมชน จะท าใหการท างานรวมกนงายและสบายใจกนมากขน นอกจากการถอดบทเรยนแลว ผวจยไดรวมกบองคกรในการสรางความตอเนองในวฒนธรรมองคกรในดานการประชมองคกรประจ าเดอน ทเปนอกหนงกจกรรมทสรางความรสกรวมในการด าเนนกจกรรมรวมกนในความเปนเจาของรวมและเหนเปาหมายรวมกนผานกระบวนการสนทนา

Ref. code: 25606030080110AIM

71

กลมอยางไมเปนทางการทมการใชบรรยากาศทเสมอนการนงคยกน กนน าชาดวยกน แตมประเดนการพดคยและการจดบนทกพรอมสรปการประชมเสมอ โดยมกระบวนการ ดงน (1) การทบทวนงานแตละฝาย เปนการเลาสกนฟงในแตละสวนงาน (2) การพดคยแนวทางการพฒนาหรอขบเคลอนองคกร ภาพฝน ความฝนสงทอยากใหเกดขน (3) การสงเกตสมาชกในการเขารวมสนทนากลมทกครง ทงอารมณ ความคด ทาทางอารมณ ทศนคต ของแตละบคคล (4) ใหความส าคญและใหก าลงใจ ดวยการชมเชย สมาชกองคกรรวมกนทกครงทมการประชม วางแผน สรปงาน (5) สรางจดรวมในการตระหนกเหนความส าคญของการพฒนาองคกรรวมกน จากภาพฝนททกคนอยากเหน อยากใหเปน อยากใหเกด ทสบเนองมาจากการถอดบทเรยนรวมกน การผานปญหาอปสรรครวมกน จนมาสการสรางพลงทท าใหตระหนกถงการมสวนรวมในการขบเคลอนองคกรทจะยงยนในอนาคต ทงนดวยกระบวนการทมการถอดบทเรยน การสรางพนทในการพดคยกนอยางตอเนองในชวงของการสรางสมพนธภาพ ท าใหเกดการสรางจดรวมทเหนรวมกนถงสงทส าคญและเหนปญหารวมกน จนเกดการรวมมอกนในการทจะก าหนดกลยทธหรอแนวทางการพฒนาองคกรรวมกน ผานกระบวนการเรยนรรวมกนทงองคกรและผวจยเอง โดยมการเลอกตวแทนแตละฝายเขามารวมสนทนากลมเพอการศกษาการใหขอมล และการวเคราะหสภาพแวดลอม จนมาสการวเคราะหแนวทางการพฒนา ซงขอคดทผวจยไดรบจากการสรางสมพนธภาพในชมชน คอ “การเขาถงหวใจของคนนนเปนสงทยาก นบวาจะตองใชเวลา ความอดทนและความเขาใจ พรอมทงตองมมมมองเชงบวกไวเสมอ” เพราะจะท าใหเราเขาใจและรสกถงสงทชมชนและองคกรด าเนนอย 4.4 กระบวนการเสรมพลงทม จากการตระหนกในความส าคญของการวางแนวทางการพฒนารวมกนขององคกร น ามาสกระบวนการเสรมพลงทมทแทรกเสรมเขามาในกจกรรมหลก เชน การประชมทบทวนแผนงาน โดยมรายละเอยด ดงน 4.4.1 กจกรรมกลมในกระบวนการประชม เชน การกลาวชนชม ชนชมตนเอง ชนชมเพอนรวมงาน ชนชมองคกร การเลาเรองราวด ๆ ทประทบใจโดยมผฟงทด การเลาความฝน ความหวงทอยเหนในชมชน เปนตน เพอเปนการเสรมพลงและสรางความเชอมนในศกยภาพตนเอง การทมผฟงขณะทพด จะท าใหผพดรสกมคณคาทมคนตงใจฟงเรองราวทเลา และมการเสรมก าลงดวย

Ref. code: 25606030080110AIM

72

ประโยคทวา “ทกความฝน สามารถเปนจรงได หากเชอมน ตงใจ มงมน สรางสรรค สามคค มสวนรวม” และ “การมองอยางเหยยว เพอเกบเกยวประสบการณและการมองการณไกล” 4.4.2 การนดหมายกลมเปาหมายในการพบปะกนเพอพดคยการวเคราะหกลยทธการพฒนาองคกร โดยใหโอกาสทกคนในการตดสนใจเลอกวน เวลา สถานท พรอมทงรปแบบกจกรรมเพอความพรอมและความสะดวกของกลมเปาหมายและเปนสรางความเปนเจาของทกลมเปาหมายรสกถงการมสทธ ในการตดสนใจและมการยอมรบความคดเหนกนและกน เพอหาขอตกลงรวม โดยกระบวนการทกลมเปาหมายออกแบบรวมกนในการสรางบรรยากาศการสนทนาเพอการวเคราะหสภาพแวดลอมและการบรหารจดการองคกร จะอยในรปแบบการสนทนาทเลาเรองราวสกนฟง โดยมผวจยเปนผจบประเดนและเปดโอกาสใหเกดการซกถามแลกเปลยนกนภายในวงสนทนา พรอมทงเปนผน ากระบวนการในการเออประเดนการสนทนา 4.5 กระบวนการวเคราะห SWOT Analysis และ TOWS Matrix การวเคราะหสภาพแวดลอมและการบรหารจดการองคกร โดยใชกระบวนการสนทนากลมเครองมอทใช คอ SWOT Analysis โดยใชการระดมความคดเหนรวมกน ซงผวจยจะมการอธบายความหมายและวธการเพอทบทวนความเขาใจกอนการท ากระบวนการ ซงในกระบวนการวเคราะห กลมเปาหมายจะมการกระตนกนในการแสดงความคดเหน เสนอแนะ ระดมความเหนในประเดนตาง ๆ โดยผวจยจะท าหนาทเปนผน ากระบวนการพรอมทงการจดบนทกและในขณะเดยวกนไดมการสลบกนภายในกลมในการเขามาน ากระบวนการเพอการเรยนรและฝกการท ากระบวนการวเคราะหรวมกน จากการท ากระบวนการ SWOT Analysis กไดน าผลการวเคราะหสภาพแวดลอมและการบรหารจดการองคกรมาสกระบวนการ TOWS Matrix เพอไปสการวเคราะหกลยทธการพฒนาองคกร โดยใชกระบวนการสนทนากลมในการรวมวเคราะห แตในรปแบบขนตอนของการท า Matrix เพอก าหนดกลยทธจะมการวางกระบวนการทเหมาะสมกบกลมเปาหมายเพอความเขาใจในกระบวนการท าทงายมากขน โดยมขนตอน ดงน (1) การทบทวนการวเคราะหสภาพแวดลอมและการบรหารจดการองคกร (2) การอธบายวธการ Matrix (3) ใชบตรค าในการเปนกระบวนการจบคกลยทธ โดยแบงสของบตรค า แบงตามประเดน จดแขงสเขยว จดออนสสม โอกาสสฟา อปสรรคสเหลอง และใหเขยนค าหรอประเดนทจะจบคกลยทธกนในบตรและน ามาตดไวในกระดานทวาดผงตารางกลยทธไว พรอมทงรวมกนวเคราะหกจกรรมตามทนกลยทธทเลอก

Ref. code: 25606030080110AIM

73

(4) ทบทวนกลยทธเพอตรวจสอบและเชคขอมลทมความเปนไปไดในการปฏบตและเหมาะสมกบบรบทองคกรและชมชน ซงผลจากการรวมท ากระบวนการของกลมเปาหมาย ความรสกถงความเปนเจาของในแนวทางการพฒนาจงเปนการสรางพลงใจในการพฒนาองคกรไดอยางด ทงนในกระบวนการน ากลยทธไปปฏบตนนเปนอกขนหนงขององคกรทจะน าไปปรบใชซงไมไดอยในขอบขายของการศกษาในครงน กลาวโดยสรปเทคนคในการสรางกระบวนการมสวนรวมในองคกรวสาหกจชมชนฯ ในบรบทชมชนหนาทพ ไดแก การสรางบรรยากาศทผอนคลายในการท ากระบวนการกลมทสรางความเทาเทยมของบคคล การกระตนการระดมความคดเหน การเขาใจบรบทของชมชน บคคล ทงในดานสภาพแวดลอม อาชพ ธรรมชาต วฒนธรรม เปนตน นอกจากนการด าเนนกระบวนสรางการมสวนรวมยงมหลกส าคญทยดเหนยวในการปฏบตงาน คอ “เขาใจ เขาถง พฒนา” เขาใจในชมชน บคคล ธรรมชาตของสงแวดลอมและมนษย การเปลยนแปลงของสงคม เขาถงชมชน บคคลและหวใจของชมชน

Ref. code: 25606030080110AIM

74

บทท 5 การวเคราะห SWOT และการวเคราะห TOWS MARTIX

เพอก าหนดกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลน บานแหลมโฮมสเตย

จากการศกษาประวตและพฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ประกอบกบการศกษาความตองการการพฒนาขององคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย จงน ามาสกระบวนการวเคราะหขอมลสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการและการวเคราะหเพอก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยผานการใชเครองมอ SWOT Analysis และ TOWS Matrix ซงมรายละเอยดดงตอไปน

5.1 วเคราะห SWOT การบรหารจดการของกลมวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย จากการศกษาวจยขอมล ทงหมดศกษาประวต พฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยพรอมทงการมสวนรวมในการรวมท ากจกรรมรวมกนทงจากการสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม ซงไดมการน าขอมลมาวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก อนประกอบดวย จดแขง จดออน อปสรรค และโอกาส รวมกนกบองคกรวสาหกจชมชน ฯ ปรากฏผลการศกษาดงน S (จดแขง) ดงน (1) สมาชกในองคกรมมนษยสมพนธทด มความสามคคชวยเหลอกน มน าใจ มจตสาธารณะชวยเหลอชมชน อยรวมกน และชวยเหลองานกนแบบเครอญาต (2) สมาชกองคกรวสาหกจชมชน ฯ มความสามารถ ทกษะเชยวชาญเฉพาะดานในบทบาททตนเองรบผดชอบ (3) มโครงสรางองคกรทชดเจน (4) สมาชกองคกรมทศนคตเชงบวก เชน การมองปญหาทเกดขนระหวางการท างานเปนสสนของชวต เรยนรและปรบแก เปนตน อกทงยงยอมรบความผดพลาดของตนเอง และเรยนรทจะพยายามแกไข

Ref. code: 25606030080110AIM

75

(5) มสวสดการชวยเหลอสมาชกในองคกร คอ กองทนออมทรพยบานแหลมโฮมสเตยและกองทนออมทรพยเรอประมง (6) องคกรมการรกษาอตลกษณความเปนวถชมชนมสลมและน ามาปรบใชในการท างานการทองเทยว (7) ผน ามความพรอมในการเปดรบโอกาสตางๆและการเปดรบการสะทอนของเครอขาย นกทองเทยวและสมาชกในองคกร เพอเรยนรการน ามาพฒนาปรบปรงองคกรใหดขน (8) องคกรไดรบการจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชนทถกตอง พรอมทงชอองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยมความหลากหลายทงวสาหกจชมชน การทองเทยวชมชนเชงการอนรกษปาชายเลนและโฮมสเตยชมชน (9) มชองทางการตดตอสอสารและการประชาสมพนธการทองเทยวชมชนผานทางสอออนไลน เชน เฟสบค เวบไซต Banlame Homestay and Fishing tour และเครอขายการทองเทยวชมชนนครศรธรรมราช เปนตน (10) มกจกรรมการทองเทยวชมชนทหลากหลายรปแบบทงเชงธรรมชาตและวถชมชน พรอมทงเปนศนยเรยนรทางวทยาศาสตร และธรรมชาตทางทะเลและชายฝง จ งหวดนครศรธรรมราช (11) มทนในชมชนทเปนทนหลกขององคกร ไดแก ทรพยากรธรรมชาตทสมบรณ ปราชญชมชนทหลากหลายภม มความเขมแขงทางดานศาสนาอสลาม และมผลตภณฑทมาจากทรพยากรธรรมชาตในชมชน คอ ผลตภณฑจากโคลน (12) มเปาหมายการขบเคลอนงานทชดเจนขององคกรโดยการพงพาตนเองเปนทตง W (จดออน) ดงน (1) การวางแผนการบรหารจดการงานในองคกรยงไมสามารถขบเคลอนไปไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ สมาชกในองคกรยงไมไดใหความส าคญในการวางแผนการท างานรวมกนผานการประชมงาน ทบทวน วางแผนและปรบปรงพฒนา ขาดการสอสารและการสรางความเขาใจในการท างานรวมกนขององคกรขาดการมสวนรวมในการแสดงความคดเหนตอประเดนส าคญตาง ๆ ในองคกรการตระหนกในการมสวนรวมในการแกปญหารวมกนขององคกร ขาดการวางแผนงานในการรองรบนกทองเทยว ทงในการรบงานและการกระจายงาน ผน ายงมความใจรอนและเรงรบเกนในการท างาน ท าใหเสยระบบการท างานทวางแผนไว สมาชกยงไมมความมนใจในการสอสารภาษากลางกบนกทองเทยว และขาดการประชาสมพนธททวถงในชมชน

Ref. code: 25606030080110AIM

76

(2) ขาดการสรางมาตรฐานการใหบรการแกนกทองเทยวททวถงและเทาเทยมกน (3) ขาดแผนทการเดนทางทองเทยวชมชนทเปนสถานทส าคญในชมชน ท าใหการวางแผนการทองเทยวใหแกนกทองเทยวไมมความหลากหลายและไมมกระบวนการรองรบนกทองเทยว กรณทเขามาใชบรการในชวงเวลามรสมของสภาพอากาศและชวงเวลาองคกรตดภารกจ (4) ชอองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยมความยาวและซบซอน ท าใหยากตอการจดจ าของกลมบคคลภายนอก (5) ขาดเครองมอในการใชหาพนธไมโกงกางทใชเปนตนกลาท ากจกรรมในการปลกปาชายเลน (6) สงอ านวยความสะดวกยงไมพรอมตอการรองรบนกทองเทยว เชน หองน าทยงไมเพยงพอและการใหแสงสวางบรเวณพนททาเรอ ในชวงเวลาการท ากจกรรม ยามค าหรอรงเชา เพอการปองกนอนตรายแกนกทองเทยวและความสะดวกในการใชบรการ (7) บรรจภณฑผลตภณฑโคลนขององคกรยงไมตรงตามความตองการของตลาด (8) ขาดพนทการวางจ าหนายผลตภณฑจากธรรมชาตจากการแปรรปขององคกรและชมชน (9) ขาดเทคโนโลยททนสมยในกระบวนการแปรรปโคลนทเปนผลตภณฑหลกขององคกรวสาหกจชมชนฯ O (โอกาส) ดงน (1) เครอขายองคกรรฐ เอกชน องคกรการศกษาพรอมใหการสนบสนน ไดแก องคการบรหารสวนต าบลทาศาลา บรษท ปตท.จ ากด (มหาชน) บรษทเซฟรอนประเทศไทยส ารวจและผลต จ ากด กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมปาไม เครอขายนกทองเทยว ส านกงานสงเสรมสขภาพ ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดนครศรธรรมราช มหาวทยาลยวลยลกษณ มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (สพบ.) และองคการบรหารสวนจงหวดนครศรธรรมราช (2) กระแสการทองเทยววถชมชนก าลงเปนทนยมในสงคมปจจบนและในวงการทองเทยวไทย (3) การน าผลตภณฑจากธรรมชาตผลกดนสการขบเคลอนการทองเทยวกบกลมผ-รกษสขภาพ (4) กลมนกทองเทยวทชนชอบอาหารทะเลการผจญภยในธรรมชาตปาชายเลน (5) รายการทว สอการทองเทยวและกลมนกทองเทยวชมชนทนยมการรววการทองเทยว (6) กระแสการเรยนรนอกหองเรยนและการเรยนรจากชวตจรง

Ref. code: 25606030080110AIM

77

(7) เครอขายการชมชนท าการทองเทยวชมชนทวประเทศมการแลกเปลยนเรยนรรวมกน (8) ไดรบการยอมรบจากชมชนในการเปนชมชนทองเทยว T (อปสรรค) ดงน (1) นกทองเทยวยงไมเขาใจขอปฏบตในองคกรและบรบทวถชมชนมสลม (2) ฤดกาลทเปลยนแปลงในชวงมรสมหรอลมฝน เดอนพฤศจกายน ถง มกราคม ทท าใหการท ากจกรรมการทองเทยวไมเปนไปตามแผนการทวางไว เนองจากไมสามารถออกทะเลทองเทยวเชงนเวศหรอธรรมชาตได (3) เสนทางการเดนทางในการเขามาทองเทยวชมชนยงไมสะดวก เนองจากยงไมมการปรบปรงของทางหนวยงานรบผดชอบและมการสรางถนนบรเวณเสนทางหลกอยตลอดเวลา ท าใหการเดนทางมาชมชนยากล าบาก (4) การมสวนรวมและความเขาใจของคนในชมชนตอการด าเนนงานขององคกรยงไมทวถง 5.2 กลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยอยางมสวนรวม จากการวเคราะหกลยทธดวย TOWS MATRIX ท าใหไดมาซงกลยทธทส าคญ 4 ดาน คอ กลยทธเชงรก กลยทธเชงแกไข กลยทธเชงรบ และกลยทธเชงปองกน ซงในแตละกลยทธหลกประกอบดวยกลยทธยอยทแสดงรายละเอยดของแนวทางในการด าเนนงานตาง ๆ ซงเกดจากการมสวนรวมของ ผใหขอมลส าคญ ผมสวนเกยวของ และผเชยวชาญ ดงแผนภาพท 5.1 และมรายละเอยด ดงตอไปน

Ref. code: 25606030080110AIM

78

ภาพท 5.1 การวเคราะห TOWS Matrix เพอก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม. โดย วภาภรณ เครอจนทร, 2561.

TOWS MATRIX: กลยทธการบรหารจดการองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย

W: WEAKNESSES (จดออน) W1. การวางแผนและบรหารจดการงานและกจกรรมในองคกรยงไมสามารถขบเคลอนไปไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ W2. ขาดการสรางมาตรฐานการใหบรการแกนกทองเทยวททวถงและเทาเทยมกน W3. ขาดแผนทการเดนทางทองเทยวชมชนททนสมยและบงบอกสถานทส าคญในชมชน W4. ชอขององคกรมความซบซอน ยากตอการจดจ า W5. ขาดเครองมอในการหากลาพนธไมโกงกางทจะน ามาท ากจกรรมปลกปาชายเลน W6. สงอ านวยความสะดวกยงไมพรอมตอการรองรบนกทองเทยว เชน หองสขา หองอาบน า เปนตน W7. บรรจภณฑผลตภณฑโคลนขององคกรยงไมตรงตามความตองการของตลาด W8. ขาดพนทในการวางจ าหนายผลตภณฑขององคกรและชมชน W9. ขาดเทคโนโลยททนสมยในกระบวนการแปรรปโคลนทเปนผลตภณฑหลกขององคกรวสาหกจชมชนฯ

S: STRENGTHS (จดแขง) S1. สมาชกในองคกรมมนษยสมพนธทด สามคค มน าใจ ชวยเหลอกน S2. สมาชกองคกรมทกษะเชยวชาญตามบทบาทหนาททรบผดชอบ S3. มโครงสรางองคกรและมการวางบทบาทการท างาน S4. สมาชกองคกรมความรบผดชอบในงาน มทกษะการแกปญหา และมทศนคตเชงบวก ยอมรบความผดพลาด และเรยนรทจะพยายามแกไขปรบปรงใหดขน S5. มสวสดการชวยเหลอสมาชกในองคกร S6. องคกรรกษาอตลกษณความเปนวถชมชนมสลมและน ามาปรบใชในการท างานการทองเทยวชมชน S7. ผน าองคกรเปดรบโอกาสและเสยงสะทอนของเครอขาย นกทองเทยว และสมาชกในองคกร S8. องคกรจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชนถกตองตามกฎหมาย S9. องคกรมชองทางการตดตอสอสารและการประชาสมพนธผานทางสอออนไลน คอ เฟสบคแฟนเพจ S10. มกจกรรมการทองเทยวชมชนทหลากหลายรปแบบทงเชงธรรมชาตและวถชมชน S11. องคกรมทนหลกทโดดเดน ไดแก 1) พนทตงตดชายฝงทะเล 2) ปราชญชมชน 3) ศาสนาและวถอสลาม 4) มผลตภณฑทมาจากทรพยากรธรรมชาตในชมชน คอ สบจากโคลนในอาวทองค า S12. มเปาหมายการขบเคลอนงานทชดเจนขององคกร โดยการพงพาตนเองเปนทตง

O: OPPORTUNITIES (โอกาส) O1. เครอขายองคกรรฐ เอกชน องคกรการศกษาพรอมใหการสนบสนน ไดแก องคการบรหารสวนต าบลทาศาลา บรษท ปตท.จ ากด (มหาชน) บรษทเซฟรอนประเทศไทยส ารวจและผลต จ ากด กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมปาไม เครอขายนกทองเทยว ส านกงานสงเสรมสขภาพ ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดนครศรธรรมราช มหาวทยาลยวลยลกษณ มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (สพบ.) และองคการบรหารสวนจงหวดนครศรธรรมราช O2. กระแสการทองเทยววถชมชนก าลงเปนทนยมในวงการทองเทยวไทย ณ ปจจบน O3. การน าผลตภณฑจากธรรมชาตผลกดนสการขบเคลอนการทองเทยวกบกลมผรกสขภาพ O4. กลมนกทองเทยวทชนชอบอาหารทะเล และการผจญภยในธรรมชาตปาชายเลน

O5. รายการทว สอการทองเทยว และกลมนกทองเทยวชมชนทนยมการรววการทองเทยว O6. กระแสการเรยนรนอกหองเรยน และ การเรยนรสมผสวถชวตจรง O7. เครอขายการทองเทยวชมชนทวประเทศมการศกษาดงาน และแลกเปลยนเรยนรรวมกน O8. ไดรบการยอมรบจากภายนอกวาบานหนาทพเปนชมชนทองเทยว

WO กลยทธเชงแกไข กลยทธท 1 กลยทธการเสรมพลงเพอการบรหารจดการองคกรทมประสทธภาพ (W1+O1+O2+O8) กลยทธท 2 กลยทธการพฒนาบคลากร (W1+O1+O7) กลยทธท 3 กลยทธการพฒนาสอและผลตภณฑ (W3+W4+W7+W8+O1) กลยทธท 4 กลยทธการพฒนาสงอ านวยความสะดวกทางกายภาพ (W6+O1) กลยทธท 5 กลยทธการพฒนาการสอสารภายในองคกร (W1+O1)

SO กลยทธเชงรก กลยทธท 1 กลยทธการสรางเครอขายพนธมตรเพอการพฒนาองคกร (S4+S6+S10+O1+O7) กลยทธท 2 กลยทธการโฆษณาประชาสมพนธ ( S2+S3+S9+O2+O5) กลยทธท 3 กลยทธการสรางการมสวนรวม (S11+S12+O1+O8) กลยทธท 4 กลยทธการตลาดสรางสรรค (O2+O3+O4+O5+S8+S11)

T: THREATS (อปสรรค) T1. ขาดการสรางความเขาใจรวมในแนวทางการทองเทยวชมชนกบนกทองเทยว ทงในดานการท าความเขาใจกบบรบทในวถชมชนมสลม และการปฏบตตามขอปฏบตขององคกร T2. ฤดกาลทเปลยนแปลงในชวงมรสมหรอลมฝน เดอน พฤศจกายน ถง มกราคม T3. เสนทางในการเดนทางเขามาทองเทยวชมชนยงไมสะดวก และมการสรางถนนบรเวณเสนทางหลกอยตลอดเวลา ท าใหการเดนทางมาชมชนยากล าบาก T4. การมสวนรวมและความเขาใจของคนในชมชนยงไมทวถง

WT กลยทธเชงรบ กลยทธท 1 กลยทธสามคครวมใจ (W1+T1+T3) กลยทธท 2 กลยทธการสรางความเปนเจาของรวมกน (W8+T4)

ST กลยทธเชงปองกน

กลยทธท 1 กลยทธการสรางการรบรและทางเลอกทหลากหลาย (S6+S9+S10+T1+T2+T3) กลยทธท 2 กลยทธการสรางสมพนธกบชมชน (S1+S9+T4)

สภาพแวดลอม ภายในองคกร

สภาพแวดลอมภายนอกองคกร

Ref. code: 25606030080110AIM

79

5.2.1. กลยทธเชงรก จากการสนทนากลมเพอสรางกลยทธเชงรก โดยการใชจดแขง (Strengths) เพอสงเสรมและสรางโอกาส (Opportunities) ในการผลกดนใหองคกร ฯ เกดการพฒนา พบวา ม 4 กลยทธ ทเหมาะสมและพรอมตอการรกหนาพฒนาองคกร ฯ ใหดขน และเกดเปนแนวทางในการด าเนนงานตามแผนกลยทธ ดงตอไปน

กลยทธท 1 กลยทธการสรางและรกษาเครอขายพนธมตรเพอการพฒนาองคกร (S2+S4+S7+S11+O1+O7) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) สรางความรวมมอทางวชาการกบองคกรภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และสถาบนการศกษารวมถงเครอขายวสาหกจชมชนตาง ๆ ทมเปาหมายรวมกน เพอใหเกดโครงการหรอกจกรรมการเสรมทกษะการบรหารจดการองคกร เกดพนในการแบงปนองคความร ประสบการณ และเกดการศกษาดงาน โดยการน าจดแขงมาแลกเปลยนเรยนรและสนบสนนซงกนและกน เกดการมสวนรวมในการขบเคลอนและพฒนาองคกรในเชงธรกจรวมกน (2) จดเวทประชมสมมนาวางแผนแนวทางการบรหารจดการองคกร เพอพฒนาหรอแกปญหาในการท างานดานตาง ๆ อยางสม าเสมอ รวมทงการใหก าลงใจซงกนและกน โดยใชการมสวนรวมจากหลายฝายทงคนในองคกร ชมชน องคกรภายนอก และนกวชาการ โดยมแนวคดหลกในการบรหารงานทอยบนฐานของ “การบรหารแบบธรรมชาต” ซงหมายถง การบรหารงานและการกระจายงานอยางยดหยนและเกอกลกน ระหวางผน าองคกรฯ สมาชก และผมสวนไดสวนเสยในชมชน เพอใหเกดความยงยนทง 3 ดาน คอ คน (ชมชน) เศรษฐกจ และสงแวดลอม (3) สรางความสมพนธระหวางบคลากรทกระดบในเครอขายพนธมตรในลกษณะความสมพนธฉนทเพอน และชวยหนนเสรมใหสมาชกในองคกรไดพฒนางานอยางเตมก าลงตามศกยภาพและความช านาญทมอย โดยรวมกนตงเปาหมายในการพฒนาบทบาทการท างานใหกบสมาชก ซงจะสรางความหลากหลายและความเขมแขงใหกบเครอขาย กลยทธท 2 กลยทธการสรางความรจกและการจดจ าผานสอประชาสมพนธ (S2+S3+S9+O2+O5) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) ปรงปรงและรายงานขอมลทเปนปจจบน (update) ในเฟสบคแฟนเพจอยางสม าเสมอ พรอมทงสรางชองทางการสอสารเฉพาะของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยและแหลงทองเทยวใกลเคยง

Ref. code: 25606030080110AIM

80

(2) จดนทรรศการแสดงสนคาและบรการ (booth exhibition) เพอประชาสมพนธองคกร ฯ ตามงานการทองเทยวชมชนในทตาง ๆ

(3) น าเสนอผลตภณฑชมชนสสอการทองเทยวชมชน (4) เชญนกรววการทองเทยวชมชนมาเทยวชมชมชนและน าเสนอชมชนในสอชองทางตาง ๆ (5) จดโครงการเสยงตามสายสานสมพนธภาคเครอขายการทองเทยวชมชน 6 เครอขาย ไดแก บานแหลมโฮมสเตย บานนบพต า บานคลองแดน อาวเคยน หวไทร และอาวเตลด

กลยทธท 3 กลยทธการสรางการมสวนรวม (S11+S12+O1+O8) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) เปดพนทกจกรรมสานสมพนธชมชนคนเกงรวมกนบานแหลมโฮมสเตยในการเปดพนทท ากจกรรมความสามารถ เพอเปนทางเลอกใหนกทองเทยวไดมาเทยวชมและรวมท ากจกรรมรวม พรอมทงสรางรายไดใหคนในชมชนทสนใจและมศกยภาพ (2) จดโครงการคลนกชมชน ท าการรกษาชมชนโดยการเปนทปรกษาใหคนในชมชนทมปญหาในการประกอบอาชพ ไดเขามามสวนรวมในวสาหกจชมชนฯทมงานรองรบเสมอ (3) จดท าตลาดรานคาชมชนบานแหลมโฮมสเตย เปดพนทเปนจดจ าหนายผลตภณฑภมปญญาชมชน (4) สรางแหลงเรยนรชมชน วจยแกสถาบนการศกษาเพอการมสวนรวมเชงงานวชาการเพอการพฒนา

กลยทธท 4 กลยทธการตลาดสรางสรรค (S8+S11+O2+O3+O4+O5) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) ขยายเครอขายทางธรกจเพอสงเสรมการกระจายสนคา โดยสรางความรวมมอระหวางเครอขายวสาหกจชมชนและการทองเทยวชมชนกลมผรกสขภาพทนยมในผลตภณฑชมชนและธรรมชาต (2) เจาะตลาดกบกลมเปาหมายผรกสขภาพและกลมผชนชอบรบประทานอาหารทะเลสด และกลมผทชนชอบการทองเทยวเชงนเวศและวถชมชน (3) ขยายชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑชมชนและสรางชองทางการสอสารความเขาใจในรปแบบการทองเทยวชมชนบานแหลมโฮมสเตยโดยสามารถแบงเพอความเขาใจงาย เชน การเพมชองทางการตลาดตรงตามความตองการตลาดมากขน

Ref. code: 25606030080110AIM

81

5.2.2. กลยทธเชงแกไข จากการสนทนากลมเพอสรางกลยทธเชงแกไข โดยการใชโอกาส (Opportunities) เพอเอาชนะจดออน (Weaknesses) ทควรแกไขอยางเรงดวน พบวา ม 5 กลยทธ ทเหมาะสมในการแกไขการด าเนนงานขององคกร ฯ พรอมทงมความเปนไปไดตอการประสบความส าเรจในการตอบสนองตอการปรบแกกระบวนการด าเนนงานขององคกร ฯ และเกดเปนแนวทางในการด าเนนงานตามแผนกลยทธ ดงตอไปน กลยทธท 1 กลยทธการเสรมพลงเพอการบรหารจดการองคกรทมประสทธภาพ(W1+O1+O2+O8) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) จดประชมทบทวนการด าเนนงาน สรางความเขาใจรวมถงกระบวนการถายทอดความรสสมาชกองคกรวสาหกจชมชน ฯ ในดานการบรหารจดการ พรอมเชอมโยงสการทองเทยวชมชน ทประกอบดวยคน การบรหารจดการ ทศนคตทงของผน าและสมาชกชมชน (2) ผลกดนสงเสรมศกยภาพคนในชมชน สแกนน าสานตอขบเคลอนวสาหกจชมชน ฯ เพอเปาหมายความยงยนรวมกบชมชนโดยชมชน เชน กลมมคคเทศกยวชน ปราชญชมชน เปนตน (3) อบรมเชงปฏบตการเสรมสรางขดความสามารถการบรหารจดการวสาหกจชมชนทมประสทธภาพและมแนวทางการขบเคลอนชดขน ดงน 1. การถอดบทเรยนการด าเนนงานและองคความร 2. การสรางความเขาใจรวมของคนท างานถงเปาหมายองคกรและเขาใจถงตวบคคล 3. การจดท าแผนการด าเนนงานทเปนแนวทางกจกรรมการด าเนนงานขบเคลอน 4. การจดท าเกณฑตวชวดหรอเปาหมายขององคกรและหนวยงานภาคพรอมทงโอกาสทเหมาะสม

5. พฒนาเทคนคการบรหารจดการในรปแบบอตลกษณวถชมชนแบบธรรมชาตอยางมสวนรวมโดยใชเทคโนโลยเขามาชวยในการจดท ายทธศาสตรโครงสรางการขบเคลอนงานในรปแบบตนเอง พรอมทงมผเชยวชาญเฉพาะทางในการแนะน า

Ref. code: 25606030080110AIM

82

กลยทธท 2 กลยทธการพฒนาบคลากร (W1+O1+O7) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) จดอบรมเสรมพลงภาวะผน าและสรางความเชอมนในทกษะการท างานรวมกนของสมาชกองคกรวสาหกจชมชน (2) จดอบรมเสรมศกยภาพทกษะการสอสารในรปแบบตาง ๆ เพอการสอสารการทองเทยวและการประสานงาน (3) พฒนาศกยภาพบคลากรในองคกร โดยการศกษาดงานแลกเปล ยนเรยนรจากเครอขายการทองเทยว สรางความมนใจและฝกใชศกยภาพตนเองในการปฏบตงานเพอสานตออดมการณขององคกรอยางมประสทธภาพและประสทธผล (4) โครงการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอการกาวสผเชยวชาญเฉพาะทาง กลยทธท 3 กลยทธการพฒนาสอและผลตภณฑ (W3+W4+W7+W8+O1) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) กจกรรมเครอขายความรวมมอในการพฒนาระบบการทองเทยวชมชน เพอก าหนดแผนงานการพฒนาผลตภณฑวสาหกจชมชน ฯ ทงดานมาตรการ แนวทางเพอการด าเนนงานองคกรทมประสทธภาพ เชน การจดท าแผนททองเทยวชมชน การปรบปรงผลตภณฑและการสงเสรมการท ารานคาสหกรณชมชนเพอจ าหนายสนคาภมปญญาชมชน เปนตน (2) สรางความเขาใจรวมกนในบรบทองคกร ภายใตชอ “วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย” (3) ยกระดบผลตภณฑชมชนใหมมาตรฐานทสงขน ทงดานคณภาพ บรรจภณฑทมความทนสมยตรงความตองการตลาดมากขน โดยมการด าเนนการผานกระบวนการวจยจากนกศกษาและนกวชาการในการรวมพฒนาผลตภณฑเพอเปนการสรางฐานความรใหม ๆ ในชมชนและน าไปสการสรางอาชพกระตนเศรษฐกจชมชนอกดวย (4) พฒนาบรรจภณฑททนสมย ตอบสนองตอวถชวตและรสนยมของคนรนใหมแตไมทงกลนไอวถชมชน กลยทธท 4 กลยทธการพฒนาสงอ านวยความสะดวกทางกายภาพ (W6+O1) มแนวทางในการด าเนนงานดงน เขยนโครงการขอสนบสนนงบประมาณจากองคกรเครอขายพนธมตรเพอการพฒนา“ไฟฟาและหองน า” ในพนทบานแหลมโฮมสเตยเพอยกระดบองคกรฯสการทองเทยวสากล

Ref. code: 25606030080110AIM

83

กลยทธท 5 กลยทธการพฒนาการสอสารภายในองคกร (W1+O1) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) จดประชมเฉพาะแกนน าเครอขายแตละฝายขององคกร ในประเดนวาระเฉพาะกจแลวน าไปสการประสานงานตอแกสมาชกคนอน ๆ เพอความสะดวกและไมขดตอวถการด าเนนชวตในอาชพ พรอมทงเปนการฝกการสอสารทดในองคกรอกดวย (2) จดประชมกลมเดอนละหนงครง เพอทบทวนแผนงาน สรางความเขาใจรวม สรางพลงใจ และทบทวนการบรหารจดการสม าเสมอ 5.2.3. กลยทธเชงรบ จากการสนทนากลมเพอสรางกลยทธเชงรบ โดยการลดจดออน (Weaknesses) และหลกเลยงหรอรบมอกบอปสรรคหรอภยคกคาม (Threats) จากภายนอกอยางเรงดวน พบวา ม 2 กลยทธ ทเหมาะสมในการด าเนนงานขององคกรฯ และเกดเปนแนวทางในการด าเนนงานตามแผนกลยทธ ดงตอไปน กลยทธท 1 กลยทธสามคครวมใจ (W1+T1+T3) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) วางแผนแนวทางในการเสรมพลงการท างานและการแกไขปญหารวมกน (2) โครงการจตอาสาพฒนาแหลงทองเทยวชมชนดานการปรบปรงภมทศน และการจดท าปายบอกทางมาบานแหลมโฮมสเตย กลยทธท 2 กลยทธการสรางความเปนเจาของรวมกน (W8+T4) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) จดเตรยมพนททเหมาะสมในองคกรเพอใชเปนมมวางจ าหนายผลตภณฑจากองคกรและจากชาวบานในชมชน วางแผนการตลาดในชมชนและตลาดภายนอก และสรางความเปนเจาของชมชนรวมกน (2) เชญชวนและสรางการมสวนรวมกบคนในชมชนในการรวมเปนสวนหนงของผลตภณฑชมชน ตงแตระดบผผลตปจจยการผลต ผผลตผลตภณฑ ผจ าหนาย รวมถงการเปนผบรโภคอปโภคผลตภณฑ ซงจะไดรบประโยชนทางรายไดและความสขรวมกน 5.2.4 กลยทธเชงปองกน

จากการสนทนากลมเพอสรางกลยทธเชงปองกน โดยการใชประโยชนจากจดแขง (Strengths) เพอปองกนอปสรรคหรอภยคกคาม (Threats) ทอาจจะเกดขน พบวา ม 2 กลยทธ ทเหมาะสมในการด าเนนงานขององคกร ฯ และเกดเปนแนวทางในการด าเนนงานตามแผนกลยทธ ดงตอไปน

Ref. code: 25606030080110AIM

84

กลยทธท 1 กลยทธการสรางการรบรและทางเลอกทหลากหลาย(S6+S9+S10+T1+T2+T3) มแนวทางในการด าเนนงานดงน (1) จดท าคมอการทองเทยวชมชน วสาหกจชมชน ฯ โดยมเนอหา คอ รายละเอยดรปแบบการทองเทยวชมชนวสาหกจชมชน ฯ บรบทชมชน วถชวตชมชน วฒนธรรม ภมปญญาชมชน ทรพยากรธรรมชาตรวมทงระเบยบขอควรปฏบตในการทองเทยวชมชนมสลม (2) จดท าปฏทนการทองเทยวชมชนทอธบายลกษณะกจกรรมและมเสนทางการทองเทยวชมชน เพอสรางความงายตอการบรหารจดการและการรองรบนกทองเทยวและการขอความรวมมอในการปฏบตตามกฎของชมชนมสลม (3) จดท าโปรแกรมการทองเทยวทเหมาะสมตามฤดกาลเพอสรางทางเลอกทหลากหลายใหแกนกทองเทยว (4) จดท าสปาโคลนบนบก เพอรองรบการบรการในชวงฤดกาลมรสม พรอมทงยงเปนแหลงทางเลอกส าหรบนกทองเทยวทไมนยมสปาในทะเล (5) จดท าแผนกลยทธการประชมปรบปรงการด าเนนงานในชวงเดอนมรสม เปนการหยดพกงานในองคกรเพอการมาวางแผนการด าเนนงานตอทมการขบเคลอนการมสวนรวมในการด าเนนงานทงคนในชมชน เศรษฐกจและสงแวดลอมใหสมดลกนในปถดไป (6) จดกจกรรมอนรกษวถชมชนการทองเทยวชมชนมสลมทเปนอตลกษณของพนท โดยการจดบรการเรยนรวถมสลมดานวฒนธรรมการแตงกายทมบรการชดแตงกายมสลม เพอเปนการรวมอนรกษวถชมชนและการมสวนรวมกบชมชนไปพรอมกบการทองเทยว กลยทธท 2 กลยทธการสรางสมพนธกบชมชน (S1+S9+T4) มแนวทางในการด าเนนงานดงน เปดพนทจดกจกรรมทเปนประโยชนกบคนในชมชน เชน กจกรรมวนเดก และวนขนปใหม เพอสรางมตรสมพนธสงตอความสขแกคนในชมชน ขณะเดยวกนกเปนการประชาสมพนธองคกรใหชมชนไดรจกรปแบบ บรบท และมความเขาใจในเปาหมายการด าเนนการขององคกรมากขน โดยใชชองทางในการสอสาร ไดแก สอออนไลน เสยงตามสายในชมชน และการบอกเลาจากคนสคน ซงเปนการเปดโอกาสชมชนไดเขามามสวนรวมในการด าเนนกจกรรมกบองคกรมากขนทงเตมรปแบบและบางชวงเวลาไดแก สอออนไลน เสยงตามสายในชมชน และการบอกเลาจากคนสคน

Ref. code: 25606030080110AIM

85

จากการไดมาซงกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนทง 4 ดาน คอ 1) กลยทธเชงรก ไดแก กลยทธการสรางและรกษาเครอขายพนธมตรเพอการพฒนาองคกร กลยทธการสรางความรจกและการจดจ าผานสอประชาสมพนธ กลยทธการสรางการมสวนรวม และกลยทธการตลาดสรางสรรค 2) กลยทธเชงแกไข ไดแก กลยทธการเสรมพลงเพอการบรหารจดการองคกรทมประสทธภาพ กลยทธการพฒนาบคลากร กลยทธการพฒนาสอและผลตภณฑ กลยทธการพฒนาสงอ านวยความสะดวกทางกายภาพ และกลยทธการพฒนาการสอสารภายในองคกร 3) กลยทธเชงรบ ไดแก กลยทธสามคครวมใจและกลยทธการสรางความเปนเจาของรวมกน และ 4) กลยทธเชงปองกน ไดแก กลยทธการสรางการรบรและทางเลอกทหลากหลายและกลยทธการสรางสมพนธกบชมชน จากการท ากระบวนการกลยทธรวมกนชององคกรวสาหกจชมชนฯ ไดมการวเคราะหการน ากลยทธไปปรบใชในการพฒนาวสาหกจชมชน ทมความเหมาะสมกบการน าไปใชในการพฒนาและแกปญหา โดยการวเคราะหจากหลกส าคญ ดงน 1) ส าคญและเรงดวน 2) มความพรอมทงพนทและกลมบคคลหรอสมาชกและโอกาสทพรอม จากการท ากระบวนการวเคราะหกลยทธและไดแผนแนวทางในการทพฒนาตอจากการวเคราะหรวมกน ไดมการน ากลยทธทปรบใชในการพฒนาขบเคลอนงานของกลม 2 ดาน คอ 1) กลยทธเชงรก เปนการน ากลยทธการสรางความรจกและการจดจ าผานสอประชาสมพนธ คอ การออกจดนทรรศการในเครอขายการทองเทยวมากขนและมการพฒนาศกยภาพบคลากรมากขน และกลยทธการสรางการมสวนรวม ไดมการใหคนในชมชนน าสนคนหรอผลผลตของตนเอง ทงการเกษตร งานหตถกรรม อาหารแปรรปในชมชน เขามาวางจดจ าหนายในพนทโฮมสเตย เพอการตอนรบและจ าหนายสนคาของชมชน พรอมทงสรางการมสวนรวมกบคนในชมชนใหมรายไดเสรมมากขน จากการท ากจกรรมของวสาหกจชมชน และ 2) กลยทธเชงแกไข เปนการน ากลยทธการพฒนาบคลากร มาปรบใชเปนสวนแรกของการพฒนา เนองจากมความพรอมทงโอกาสในการเขามาของหนวยงานสนบสนน นกทองเทยว และความพรอม เชอมนในศกยภาพตนเองของสมาชกในองคกร โดยในการพฒนาศกยภาพไดมการผลกดนการฝกเปนวทยากร มคคเทศกในการตอนรบและแนะน านกทองเทยวไดทกคน และมการขยายไปจนสมคคเทศกยวชนในชมชนอกดวย ซงจากการเรมปฏบตการตามแผนกลยทธการพฒนาทมความพรอมและเรงดวนแลว องคกรจะมการน ากลยทธอนๆไวเพอพจารณาในการพฒนาตามความเหมาะสมและความส าคญการพฒนาตอไป

Ref. code: 25606030080110AIM

บทท 6 สรป อภปรายผลการศกษา และขอเสนอแนะ

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพโดยใชเทคนคการมสวนรวม เพอศกษาประวต และพฒนาการของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย การว เคราะหสภาพแวดลอมและสถานการณการบรหารจดการของวสาหกจ ฯ และน าเสนอกลยทธการพฒนาองคกรทเหมาะสมกบองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยอยางมสวนรวม กลมเปาหมายในการวจยครงน คอ ตวแทนสมาชกจากองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย จ านวน 11 คน และผใหขอมลส าคญ จ านวน 5 คน โดยการเกบขอมลภาคสนาม ผวจยไดใชวธการสงเกตการณแบบมสวนรวม การสมภาษณเชงลก การสนทนากลมและการศกษาเอกสารทเกยวของ มเครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสมภาษณกงโครงสราง เสนเวลา การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก SWOT Analysis และการวเคราะห TOWS Matrix ระยะเวลาทใชในการศกษาวจยแบงเปน 2 ชวง ดงน ชวงท 1 การเกบรวบรวมขอมลและองคความรทเกยวของพรอมทงวเคราะหขอมล ระหวางเดอน พฤศจกายน - พฤษภาคม และชวงท 2 การเรยบเรยงขอมลและเขยนรายงานการวจย ระหวางเดอนมถนายน - กรกฎาคม 2561 โดยสามารถสรปผลการศกษาทนาสนใจไดดงตอไปน 6.1 สรปและอภปรายผลการศกษา ประวตและพฒนาการของวสาหกจชมชน ฯ ไดมการเกดขนและมพฒนาการตามชวงเวลาทเปลยนแปลง ซงในแตละชวงเวลาไดเกดเหตการณเชงบวกและเชงลบ แตมผลเปนแรงผลกดนทเปนก าลงใจในการด าเนนการวสาหกจชมชนและการขบเคลอนองคกรใหเกดขนและมความมนคงดวยการพงพาตนเอง ซงองคกรวสาหกจชมชนฯไดตงขนจากการเปนจตอาสาอนรกษปาชายเลนโดยมการด าเนนการจากความเปนจตอาสาผสมผสานกบการสรางรายไดเสรมใหคนในชมชนโดยการสงเสรมการเปนแหลงทองเทยว และในชวงการเปลยนแปลงมาสการสรางความมนคงใหกบองคกรโดยขยบจากสถานะกลมจตอาสามาสการเปนองคกรวสาหกจชมชนทมระบบรปแบบโครงสรางทชดเจนตามมาตรฐานวสาหกจชมชน พรอมทงมความชดเจนในการด าเนนกจกรรมองคกรวสาหกจชมชนในรปแบบการทองเทยวชมชนเชงอนรกษปาชายเลนและมการพฒนาอยางตอเนองในการเปนวสาหกจชมชนทางการทองเทยว

Ref. code: 25606030080110AIM

87

วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย เปนองคกรวสาหกจชมชนทมรปแบบการด าเนนการในการผลกดนเศรษฐกจชมชน โดยการน าทนทชมชนม คอ ทรพยากรธรรมชาต ทนภมปญญาของคนในชมชน วถชวตทมความเปนอตลกษณเฉพาะในชมชนและมความเปนหนงเดยวกน เปนตน ซงน ามาผลกดนและท ากจกรรมสรางมลคาใหชมชนมรายไดเสรม เกดการขบเคลอนคณภาพชวตใหแกคนในชมชนมากยงขน ปจจบนนอกจากวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยจะเปนชมชนทองเทยวเชงการอนรกษปาชายเลนหรอธรรมชาตแลว ยงมการพกคางแรมในชมชน ซงเปนการพกอาศยระยะสนรวมกบชาวบานซงเขารวมเครอขายบานพกโฮมสเตยกบองคกรวสาหกจชมชนฯ สงผลใหเกดการไดและเปลยนเรยนรระหวางนกทองเทยวและชมชนในการอยรวมกนและเรยนรวถชวตชมชนอยางมสวนรวมซงมความสอดคลองกบลกษณะของวสาหกจชมชนเชงทองเทยวท ส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน (2548) ก าหนดไววา วสาหกจชมชนเปนกจการทด าเนนการโดยบคคลในชมชนทรวมตวกนมวถรวมกน มาด าเนนกจกรรมสรางสรรคทนชมชนทด ทงทนวฒนธรรม ทนทรพยากร ทนทางสงคม เพอกอใหเกดการสรางรายไดเพอการพงพาตนเอง ในครอบครว ชมชน ในรปแบบตาง ๆ และมการด าเนนการแบบบรณาการเชอมโยงกจกรรมอยางเปนระบบ สวนการบรหารจดการองคกรหรอรปแบบการด าเนนการเปนการบรหารจดการวเคราะหจากแนวคดการบรการจดการ POLC ทพจารณาจากหนาทหลกในการบรหารจดการ ไดแก การวางแผน การจดองคการ การน าและการสงการ และการควบคม (เนตรพณณา ยาวราช, 2553 และกฤชวรรณ โลวชรนทร, 2553) พบวา ลกษณะการบรหารจดการองคกรเปนสรางการมสวนรวมของคนในชมชนและเมอวเคราะหตามหลกการบรหารจดการสรปไดวา ในดานการวางแผน องคกรมการวางแผนงานเพอการเชอมโยงกบชมชนในการตอนรบนกทองเทยวหรอกจกรรมตางๆ ทมความยดหยน ทไมผกมดกบกรอบการด าเนนงานทชดเจนกบทงบคคล เวลา และสถานท ดงนนการท างานจงมการปรบแผนการด าเนนกจกรรมใหมตลอดเวลาและการหมนเวยนบคลากรในการท างานเสมอ แตจะมการตงเปาหมายเปนหลก คอ การกาวสการทองเทยวชมชนโดยการมสวนรวมของคนในชมชน เพอการสรางรายไดเสรมและการอนรกษวถชมชนคงคกน ดานการจดการองคการ พบวา เปนระบบการบรหารทผน าเปนหลกในการกระจายงาน ประสานงานและบรหารงบประมาณทงหมด ในรปแบบการด าเนนการมการน าหลกวสาหกจชมชนเขามาใชในการวางโครงสรางองคกรและแบงบทบาทหนาท มการจดวางบทบาทหนาทออกเปนฝายตางๆตามความถนดของสมาชกองคกรแตละคน และยงใชหลกการบรหารแบบธรรมชาตทเปนการวางใจใหผน าเปนผด าเนนการและมสมาชกเปนผรบค าสงในการท างาน ซงสอดคลองกบ ศรอร ขนธหตถ (2547) ทกลาวไววา การจดองคกร คอ การจดระบบความสมพนธระหวางสวนงานตาง ๆ และคนใน

Ref. code: 25606030080110AIM

88

องคกรใหมความสอดคลองกน โดยมการก าหนดภารกจ หนาท ความรบผดชอบทชดเจน เพอใหเกดการด าเนนงานตามภารกจขององคกรบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ แตอยางไรกตามในทางการขบเคลอนงานยงคงไมมการด าเนนงานทตอเนองตามเปาหมายทวางไว เนองจากสถานการณการบรหารขององคกรยงไมเปนระบบ แมจะมการวางบทบาทท างานชดเจนตามบคลากร แตยงไมสามารถสรางความเขาใจรวมกนใหเกดแกสมาชกในองคกรได นอกจากนการด าเนนกจกรรมบางอยางขององคกรยงไมไดรบความรวมมอจากสมาชกในองคกรเทาทควรขาดการตระหนกถงความส าคญของการผลกดนและการวางแผนงานรวมกนระหวางสมาชกในองคกร ดานการน าหรอการสงการ พบวา ประธานองคกรหรอผน า เปนผทไดรบบทบาทหนาทในการด าเนนงานเปนหลก แตปจจบนองคกรพยายามสรางการแลกเปลยนเรยนรและการกระตนใหสมาชกในกลมบรหารจดการองคกรรวมกน โดยการผลกดนบคคลทมความสนใจและพรอมทจะเรยนรไดออกไปเรยนรผานกจกรรมตาง ๆ ทองคกรเขารวม ทงการประกวดชมชนทองเทยว การจดกจกรรมทองเทยวจงหวดหรอการจดแสดงงานตาง ๆ เปนตน เพอเปนการฝกสมาชกในองคกรใหมทกษะความรและมความเปนภาวะผน าในตวเองมากขน ดานการควบคม พบวา องคกรวสาหกจชมชนฯ มการประสานงานและเชอมโยงงานผานการวางบทบาทหนาทตามโครงสรางองคกรทแบงไวชดเจน ส าหรบในการใชทรพยากรขององคกรวสาหกจชมชน ฯ มการด าเนนกจกรรมทสรางการอนรกษทรพยากรในชมชนโดยสงเสรมใหนกทองเทยวเขามาท ากจกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอมและอนรกษวถชมชนอยางเขาใจ แตอยางไรกตามในดานของความตอเนองของกระบวนการตรวจสอบหรอตดตามและประเมนผลการปฏบตงานในกจกรรมตาง ๆ ขององคกร เพอรกษาใหองคกรด าเนนไปในทศทางสเปาหมายอยางถกตองตามวตถประสงคหลกขององคกรยงไมถกใหความส าคญเทาทควร จากการศกษาทงกระบวนการด าเนนการ พบวา ในการบรหารงานภายในองคกรยงพบอปสรรคในการขบเคลอนวสาหกจชมชน ฯ ไปสความยงยนทเกดการกาวรวมกนของทงคนในชมชน เศรษฐกจ และสงแวดลอมอยางสมดล แมวาจะมการวางระบบการบรหารจดการตามโครงสรางและการพยายามพฒนาสแนวทางทดขน แตในทางการขบเคลอนงานยงคงไมมการด าเนนงานทตอเนองตามเปาหมายทวางไว เนองจากสถานการณการบรหารขององคกรยงไมเปนระบบ และยงไมสามารถสรางความเขาใจรวมกนใหเกดแกสมาชกในองคกรได นอกจากนการด าเนนกจกรรมบางอยางขององคกรยงไมไดรบความรวมมอจากสมาชกในองคกรเทาทควรขาดการตระหนกถงความส าคญของการผลกดนและการวางแผนงานรวมกนระหวางสมาชกในองคกร ตลอดจนระบบการน าหรอการสงการจากผน าในองคกรยงเปนอปสรรคตอการขบเคลอนองคกรอยางมสวนรวมซงเปนขอกงวลในดานการวางแผนการพฒนาและการจดการองคกรจากการสะทอนขององคกรวสาหกจฯและเครอขายทเกยวของ

Ref. code: 25606030080110AIM

89

นอกจากนในดานการสรางการมสวนรวมเพอก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนฯ จากการศกษาไดขอสรปวา มกระบวนการสรางการมสวนรวม 5 ขนตอน ไดแก 1) การสรางสมพนธภาพในชมชน โดยเรมตนจากการศกษาชมชนทงดานวฒนธรรม ความเชอ วถชวต และสถานการณชมชน ทงนไดมการเสรมชวยงานชมชน เปนการเขาไปมสวนรวมในการท ากจกรรมตาง ๆ ในชมชน ทงการพฒนาทเปนโครงการตาง ๆ และการชวยเหลอชมชนในยามเกดเหตการณตาง ๆ 2) การสรางสมพนธภาพในองคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย โดยการแนะน าตว สรางความคนเคยกบสมาชกในองคกร ในรปแบบของลกหลานทอยากเรยนรภมปญญาในชมชน การชวยเสรมงานในองคกร พรอมทงเขามามบทบาทในการพฒนาศกยภาพบคลากรและการรวมวางระบบการพฒนาองคกร ทงการประชม การวางแผนงาน การสรปงาน และการวางแนวทางในการปฏบตรวมกนขององคกร 3) การสรางความรสกรวมในองคกรใหเกดความเขาใจและเปาหมายรวมกนถงวฒนธรรมองคกร โดยการรวมด าเนนกจกรรมในองคกรทกกระบวนการตงแตตน จนสรปผลการด าเนนกจกรรม สรางจดรวมในการตระหนกเหนความส าคญของการพฒนาองคกรรวมกน 4) กระบวนการเสรมพลงทมโดยมกจกรรมทแทรกเสรมเขามาในกจกรรมหลก ไดแก กจกรรมกลมในกระบวนการประชมและการนดหมายเวลากลมเปาหมายเพอพบปะพดคยกนโดยสมาชกองคกร มการสรางบรรยากาศการสนทนาเพอการวเคราะหสภาพแวดลอมและการบรหารจดการองคกร จะอยในรปแบบการสนทนาทเลาเรองราวสกนฟง และ 5) กระบวนการวเคราะห SWOT Analysis และ TOWS Matrix ในกระบวนการวเคราะหจะมการกระตนกลมเปาหมายกนในการแสดงความคดเหนและระดมความเหนในประเดนตาง ๆ ตามแนวทางการศกษาทวางไว ทงนกระบวนการสรางการมสวนรวมขางตนมความสอดคลองกบการศกษาเรองการมสวนรวมของชมชนในการพฒนาชนบทในสภาพแวดลอมและวฒนธรรมไทยของ อคน รพพฒน (2527) ทไดอธบายวา การมสวนรวมของประชาชนในชมชนสรางความมนคงและขบเคลอนการพฒนาชมชนไปสความเขมแขงยงยน โดยในการสรางการมสวนรวมจะตองมกระบวนการหรอขนตอนทเกดจากประชาชนรวมก าหนด โดยสามารถแบงขนตอนได 5 ขนตอน ดงน 1) การมสวนรวมในการคนหาและจดล าดบความส าคญของปญหา 2) การมสวนรวมในการวเคราะหถงปญหาและสาเหต 3) การมสวนรวมในการเลอกวธการและวางแผนในการแกปญหา 4) การมสวนรวมในการด าเนนการแกปญหาตามแผน และ 5) การมสวนรวมในตดตามประเมนผล วเคราะหปญหาและอปสรรค นอกจากนนในการศกษาสถานการณการบรหารจดการองคกรจากการวเคราะห SWOT-Analysis และ TOWS Matrix เพอก าหนดกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ไดผลลพธเปนกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนอยางมสวนรวม 4 กลยทธ ไดแก กลยทธเชงรก กลยทธเชงแกไข กลยทธเชงรบ และกลยทธเชงปองกน โดยในแตละกลยทธอธบายไดดงน

Ref. code: 25606030080110AIM

90

(1) กลยทธเชงรก พบวา ม 4 กลยทธทเหมาะสมและพรอมตอการรกหนาพฒนาองคกร ฯ ใหดขน และเกดเปนแนวทางในการด าเนนงานตามแผนกลยทธ ไดแก 1. กลยทธการสรางและรกษาเครอขายพนธมตรเพอการพฒนาองคกร เปนกจกรรมการประชมวางแผนแนวทางในการบรหารจดการองคกร วางบนฐานการบรหารโดยธรรมชาต ทมหลกการในการบรหารงานแบบเกอกลกนโดยผมสวนไดสวนเสยกบผทไดรบผลประโยชนรวมเปนหลกในการบรหารงานและการกระจายงาน มความสอดคลองกบ ชฎาพร ไชยศร (2552 , บทคดยอ) ทพบวากลยทธการพฒนาองคกรทด กลมองคกรจะตองมการวางแผนการพฒนากฎระเบยบทรวมกนสรางขนจากการสอสารและเรยนรรวมกน นอกจากนปจจยสนบสนนความส าเรจของกลมจะขนอยกบความสามารถการบรหารจดการ ซงปจจยเออทส าคญยง ไดแก ความสามคคและเสยสละของสมาชก การเกอกลกนทงชมชนและองคกรโดยผมสวนไดสวนเสยกบผทไดรบผลประโยชนรวมกนในการกระจายการด าเนนงาน 2. กลยทธการสรางความรจกและการจดจ าผานสอประชาสมพนธ เปนการสรางชองทางการสอสารเฉพาะของวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย อาท จดประชาสมพนธน าเสนอการทองเทยวและผลตภณฑในชมชนผานสอออนไลนตาง ๆ หรอรายการทองเทยว จดนทรรศการทองเทยวพรอมทงการเชญนกรววการทองเทยว โดยมความสอดคลองกบการศกษาของ ไพลน ปยวนชพงษ (2554, น. 75-80) ทพบวา กลยทธการประชาสมพนธสรางความรจกการทองเทยวเชงการอนรกษ เชน การใชกลยทธการประชาสมพนธผานสอเฉพาะและการประชาสมพนธผานสอมวลชน และใชกลยทธการจดนทรรศการหรอการจดกจกรรม นอกจากนยงมความสอดคลองกบการศกษาของ ล ายอง ปลงกลางและคณะ (2553, บทคดยอ) ทพบวา การเสรมสรางความเขมแขงในการจดการทองเทยว ควรมการเจรจาตกลงเปนเครอขายความรวมมอระหวางวสาหกจชมชนดวยกน รวมจดงานนทรรศการแสดงผลตภณฑและบรการทางการทองเทยวกบองคกรตาง ๆ ตามโอกาส มการศกษาดงานในแหลงทองเทยวทเปนวสาหกจชมชนใหบรการทองเทยวทประสบความส าเรจ และมการจดท าเอกสาร แผนพบ โปสเตอร หนงสอ ออกเผยแพรในหนวยงานทางการทองเทยวและสถาบนการศกษา 3. กลยทธการสรางการมสวนรวม โดยมการเปดพนทกจกรรมสานสมพนธชมชน มการจดท าตลาดรานคาชมชนบานแหลมโฮมสเตย เปดพนทเปนจดจ าหนายผลตภณฑภมปญญาชมชนพรอมทงสรางแหลงเรยนรชมชน วจยแกสถาบนการศกษา เพอการมสวนรวมเชงงานวชาการเพอการพฒนา มความสอดคลองกบการศกษาของชฎาพร ไชยศร (2552) ทพบวาความส าเรจของวสาหกจชมชนคอการสามารถสรางการยอมรบจากชมชนและมสวนชวยในการพฒนาชมชน แตจะตองมการเออชวยเหลอและรวมพฒนาดวยกน นอกจากนยงสอดคลองกบการศกษาของฐานนท ตงรจกลและคณะ (2559, น. 1326) ทพบวา ปจจยส าคญทสนบสนนการด าเนนวสาหกจ

Ref. code: 25606030080110AIM

91

ชมชนทด ไดแก การสนบสนนใหสมาชกมสวนรวมในการก าหนดเปาหมายทศทาง และแผนการด าเนนงานในการพฒนาวสาหกจชมชน พรอมทงมการจดการทนความรและขอมล โดยกลมมการพฒนาความรของสมาชกอยางตอเนอง รวมทงเปนแหลงเรยนรใหกบบคคลทสนใจอกดวย จงสงผลใหกลม ฯ ประสบความส าเรจและมชอเสยงเปนทยอมรบ 4. กลยทธการตลาดสรางสรรค เปนการขยายเครอขายทางธรกจเพอสงเสรมการกระจายสนคา โดยสรางความรวมมอระหวางเครอขายวสาหกจชมชนและการทองเทยวชมชน พรอมทงกลมทมสวนเกยวของในการทองเทยวเชงธรรมชาตและมการขยายชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑชมชนและสรางชองทางการสอสารความเขาใจในรปแบบการทองเทยวชมชนบานแหลมโฮมสเตย โดยในการพฒนากลยทธการตลาดสรางสรรคมความสอดคลองกบการศกษาของล ายอง ปลงกลางและคณะ (2553) ทพบวา การเสรมสรางความเขมแขงในการจดการทองเทยวดานการตลาดควรมการเจรจาตกลงเปนเครอขายความรวมมอระหวางวสาหกจชมชนดวยกนในการพฒนาชองทางการขายและสงเสรมการตลาด พรอมทงการวเคราะหสถานการณทางการตลาด ไดแก ดานการวางแผนการตลาด คอ 1) ดานการจดการสวนแบงทางการตลาดและจดขาย 2) ดานต าแหนงทางการตลาด 3) ดานกจกรรมและผลตภณฑทางการทองเทยว 4) ดานราคาของบรการทองเทยว 5) ดานตวกลางและชวงเวลาการขายกจกรรมการทองเทยว 6) ดานการสงเสรมการตลาดทางการทองเทยว 7) ดานสงแวดลอมและกายภาพ 8) ดานบคลากรทางการทองเทยว 9) ดานเครอขายของวสาหกจชมชน และ 10) ดานปญหาอปสรรคทางการตลาด (2) กลยทธเชงแกไข พบวา ม 5 กลยทธทเหมาะสมในการแกไขการด าเนนงานขององคกร ฯ พรอมทงมความเปนไปไดตอการประสบความส าเรจในการตอบสนองตอการปรบแกกระบวนการด าเนนงานขององคกร และเกดเปนแนวทางในการด าเนนงานตามแผนกลยทธ ไดแก 1. กลยทธการเสรมพลงเพอการบรหารจดการองคกรทมประสทธภาพเปนกจกรรมการจดประชมทบทวนการด าเนนงานสม าเสมอ พรอมทงมการผลกดนสงเสรมศกยภาพคนในชมชนสการเปนแกนน าสานตอขบเคลอนวสาหกจชมชนฯ มการอบรมเชงปฏบตการเสรมสรางขดความสามารถการบรหารจดการวสาหกจชมชนทมประสทธภาพและมแนวทางการขบเคลอนทชดเจน ซงความสอดคลองกบการศกษาของมนสภสรา ศรหาพนธรป (2559) ทพบวาในการบรหารจดการวสาหกจชมชนทด มปจจยส าคญทสงเสรมการบรหารจดการ คอ การสงเสรมสมาชกใหมทกษะและความสามารถในการถายทอดความร สมาชกมการเขารวมกจกรรมของกลมอยางตอเนองสม าเสมอและมการสงเสรมอาชพของชมชนดวยการใหความรและสงเสรมศกยภาพในการจดท าผลตภณฑทองถนใหมมลคาเพมมากขน ซงการพบปะกนตอเนอง การไดรบความใสใจในการเสรมศกยภาพความรโดยเนนการปฏบตจรงจะเปนการเสรมพลงในการท างานรวมกนขององคกรตามศกยภาพความสามารถทมทงหมด

Ref. code: 25606030080110AIM

92

2. กลยทธการพฒนาบคลากร เปนการอบรมเสรมพลงและสรางความเชอมนในทกษะการท างานรวมกนของสมาชกองคกรวสาหกจชมชน อบรมเสรมศกยภาพทกษะการสอสารในรปแบบตางๆเพอการสอสารการทองเทยวและการประสานงาน พรอมทงพฒนาศกยภาพบคลากรในองคกร โดยการศกษาดงานแลกเปลยนเรยนรจากเครอขายการทองเทยวและฝกใชศกยภาพตนเอง โดยมความสอดคลองกบการศกษาของธงพล พรหมสาขา ณ สกลนครและอทศ สงขรตน (2556, บทคดยอ) ทพบวา แนวทางการพฒนาการด าเนนงานทส าคญยงของวสาหกจชมชน คอ การพฒนาดานการใหความร การพฒนาทกษะดานตาง ๆ เกยวกบวสาหกจชมชนนน ๆ ทด าเนนการอยของสมาชกในองคกร เพอการพฒนาบคลากรในการพฒนาวสาหกจชมชนทด 3. กลยทธการพฒนาสอและผลตภณฑ เปนกจกรรมเครอขายความรวมมอในการพฒนาระบบการทองเทยวชมชน การสรางความเขาใจรวมกนในบรบทองคกร ภายใตชอ “วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย” พรอมทงยกระดบผลตภณฑชมชนใหมมาตรฐานทสงขน ทงดานคณภาพ บรรจภณฑทมความทนสมยตรงความตองการตลาดมากขน ซงในสวนของการยกระดบผลตภณฑ มความสอดคลองกบวสาหกจชมชนกาวหนา กลาวคอ เปนการน าผลตภณฑอนเปนอตลกษณชมชนออกสตลาด โดยมการปรบปรงคณภาพผลผลต บรรจภณฑ การตลาด การขายตอเนอง เพอใหสามารถแขงขนทางการตลาดได สอดคลองกบการศกษาของ ดวงเดอน สมวฒนศกด (2548) ทกลาววา การจะสรางเศรษฐกจในชมชนใหมการขบเคลอนและมความเขมแขงนน ชมชนจะตองไดรบการสงเสรมความรและภมปญญา สรางรายได การชวยเหลอซงกนและกน เกดการพฒนาความสามารถในการจดการและยกระดบไปสการเปนผประกอบการของชมชนทสงขน 4. กลยทธการพฒนาสงอ านวยความสะดวกทางกายภาพ เปนกจกรรมโครงการพฒนาพนทบานแหลมโฮมสเตยสการทองเทยวสากล เปนกลยทธทเปนการพฒนาความสะดวกทางกายภาพทเปนกจกรรมทมความส าคญยงในการทพฒนาพนทศนยกลางการทองเทยวใหมความสะดวกทางกายภาพ ซงนบวาเปนกลยทธหรอแนวทางทขนอยกบความเหมาะสมของบรบทพนทนน ๆ ซงสอดคลองกบการศกษาของ ล ายอง ปลงกลางและคณะ (2553) ทศกษาแนวทางการพฒนาการจดการทางการตลาดของวสาหกจชมชนการทองเทยว เขตภาคกลาง (พระนครศรอยธยา และอางทอง) ทพบวา ศกยภาพและปจจยสงเสรมศกยภาพการจดการทองเทยวของวสาหกจชมชน คอ ดานสงอ านวยความสะดวก ไดแก การบรการดจญาตพนอง และ การเดนทางทสะดวกสบาย โดยมความสอดคลองกบการพฒนาสงอ านวยความสะดวกเพอการพฒนาสสากลขององคกรการทองเทยว 5. กลยทธการพฒนาการสอสารภายในองคกร เปนกจกรรมการจดประชมเฉพาะแกนน าเครอขายแตละฝายขององคกร ในประเดนวาระเฉพาะกจแลวน าไปสการประสานงานตอสมาชกคนอน ๆ พรอมทงเปนการฝกการสอสารทดในองคกรอกดวย และมการประชมกลมเดอน

Ref. code: 25606030080110AIM

93

ละ 1 ครง เพอทบทวนแผนงาน สรางความเขาใจรวม สรางพลงใจและทบทวนการบรหารจดการอยางสม าเสมอ โดยมความสอดคลองกบ การศกษาของสกญญา ดวงอปมา (2557, น. 2) ทพบวา การพฒนาทยงยนวสาหกจชมชนควรมระบบโครงสรางการจดการการด าเนนงานทเปนระบบ เพอการสอสารสรางความเขาใจอยางทวถงในการด าเนนงานขององคกรตามหนาท ทงนการพฒนาวสาหกจชมชนอยางยงยน การควบคมกระบวนการจดการทดทสามารถตรวจสอบได พรอมทงการทบทวนตดตามงานจะสามารถสรางความนาเชอถอตอสมาชกในกลมและบคคลภายนอก และจะเกดการสรางพลงการสอสารทดและการท างานเพอพฒนาองคกรวสาหกจทยงยนได (3) กลยทธเชงรบ พบวา ม 2 กลยทธ ทเหมาะสมในการด าเนนงานขององคกร ฯ และเกดเปนแนวทางในการด าเนนงานตามแผนกลยทธ ไดแก 1. กลยทธสามคครวมใจ เปนการวางแผนแนวทางในการเสรมพลงการท างานและการแกไขปญหารวมกน พรอมทงการท าโครงการจตอาสาพฒนาแหลงทองเทยวชมชนดานการปรบปรงภมทศน ซงมความสอดคลองกบแนวคดการบรหารดานการน าหรอการสงการทมผลตอปจจยความส าเรจในการสรางความสามคครวมใจ กลาวคอ การน าหรอการสงการจะตองใชการสรางพลงใจใหแกคนท างานดวยกน ซงในการน าองคกรมความส าคญตอการกระตนของผน าและสมาชกใหเกดความสมพนธในการท างานรวมกน มความเขาใจกน รบฟงกนและกนทงสมาชกและผน า เกดการใหโอกาสในการตดสนใจเพอการสรางความรวมมอในการแกปญหารวมกนทกกจกรรม 2. กลยทธการสรางความเปนเจาของรวมกน เปนการจดเตรยมพนททเหมาะสมในองคกรเพอใชเปนมมวางจ าหนายผลตภณฑจากองคกรและจากชาวบานในชมชน เชญชวนและสรางการมสวนรวมกบคนในชมชนในการรวมเปนสวนหนงของผลตภณฑชมชน ตงแตระดบผผลตปจจยการผลต ผผลตผลตภณฑ ผจ าหนาย รวมถงการเปนผบรโภคอปโภคผลตภณฑ ซงจะไดรบประโยชนทางรายไดและความสขรวมกน ซงในการสรางความเปนเจาของรวมมความสอดคลองกบแนวคดวสาหกจชมชนเชงทองเทยว ทอธบายวากระบวนการมสวนรวมของคนในชมชนใหมการก าหนดทศทางการพฒนาและรบประโยชนรวมกนจากการทองเทยว เปนเครองมอในการสรางความเขมแขงและการเปนเจาของรวมขององคกรชาวบานในการจดการทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมในชมชน (สนธ สโรบล, 2557) (4) กลยทธปองกน พบวา ม 2 กลยทธทเหมาะสมในการด าเนนงานขององคกร ฯและเกดเปนแนวทางในการด าเนนงานตามแผนกลยทธ ไดแก 1. กลยทธการสรางการรบรและทางเลอกทหลากหลาย เปนการสรางการรบรเกยวกบการทองเทยว โดยการจดท าคมอการทองเทยวชมชน จดท าปฏทนการทองเทยว จดท าโปรแกรมการทองเทยว และจดกจกรรมอนรกษวถชมชนการทองเทยวชมชนมสลมทเปนอตลกษณของพนท โดยมความสอดคลองกบการศกษาของไพลน ปยวนชพงษ (2554, น. 75-80) ทพบวา กล

Ref. code: 25606030080110AIM

94

ยทธการฟนฟการทองเทยวทจะสรางทางเลอกแกนกทองเทยวใหเกดความประทบใจ คอ การมรปแบบกจกรรมสเขยวทใชกลยทธการจดกจกรรมพเศษใหกบนกทองเทยวทหลากหลายหรอโครงการสงเสรมการทองเทยวและการจดกจกรรมทเกยวของกบชมชน ซงสอดคลองกบการทจะสงเสรมหรอสรางการรบรและทางเลอกการทองเทยวใหแกนกทองเทยว พรอมทงยงไดสรางการอนรกษวถชมชนการทองเทยวชมชนมสลมทเปนอตลกษณของพนท นอกจากนยงมความสอดคลองกบการศกษาของล ายอง ปลงกลางและคณะ (2553) ทพบวาปจจยดานการตลาด ไดแก การตอบสนองพฤตกรรมและความตองการของนกทองเทยว และความสามารถในการจดการทองเทยวในแหลงใกลเคยงนบวาเปนปจจยสงเสรมศกยภาพการจดการทองเทยวของวสาหกจชมชนทสามารถตอบสนองกลยทธการสรางการรบรและทางเลอกทหลากหลายได 2. กลยทธการสรางสมพนธกบชมชน เปนกจกรรมทสรางสมพนธในชมชนกบองคกรใหมกจกรรมรวมกน โดยจดกจกรรมทเปนประโยชนกบคนในชมชน ขณะเดยวกนกเปนการประชาสมพนธองคกรใหชมชนไดรจกรปแบบ บรบท และมความเขาใจในเปาหมายการด าเนนการมากขน ซงเปนการเปดโอกาสชมชนไดเขามามสวนรวมในการด าเนนกจกรรมกบองคกรมากขนทงเตมรปแบบและบางชวงเวลา โดยในการสรางความสมพนธกบชมชนจากกจกรรมกลยทธดงกลาวสอดคลองกบการศกษาของไพลน ปยวนชพงษ (2554) ทพบวาการสรางสมพนธกบชมชนเปนการใชกลยทธการสรางความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม ดวยการประชาสมพนธผานสอโทรทศน วทย รวมถงวทยชมชน และการจดกจกรรมทเกยวของกบชมชน 6.2 ขอเสนอแนะ องคกรวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตยควรน าองคความรจากการศกษาวเคราะหสถานการณการบรหารจดการองคกรและการก าหนดกลยทธการพฒนาองคกรมาปฏบตและหมนฝกฝนพฒนาตอยอดกระบวนการเรยนรในองคกรผานกระบวนการวจย นอกจากนองคกรควรน าขอมลจากการศกษาในครงนไปสการตอยอดจดท าคมอการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนและคมอการทองเทยวอยางเปนรปธรรมไดในอนาคต นอกจากนผวจยไดมขอเสนอแนะเชงวชาการทเปนประโยชนแกผทสนใจศกษาดานการวางแผนกลยทธการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนส าหรบการวจยครงตอไป ไดแก (1) การวเคราะหปจจยทสงเสรมใหเกดความส าเรจของการเปนองคกรวสาหกจชมชนเชงการทองเทยวอนรกษ เพอการน าไปสแนวทางการสรางแรงบนดาลใจและเปนแนวทางในการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนไดอยางตรงประเดน และสามารถเปนตนแบบการพฒนาแกองคกรวสาหกจชมชนอน ๆ ได

Ref. code: 25606030080110AIM

95

(2) การศกษาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมอยางเตมรปแบบในเรองการวางแผนกลยทธเพอก าหนดแนวทางการพฒนาองคกรวสาหกจชมชนเชงการทองเทยวและตดตามการด าเนนงานและการน าแผนกลยทธไปปฏบตทจะสะทอนผลลพธอนน าไปสการวางแผนการพฒนาหรอการปรบปรงแผนการพฒนาวสาหกจชมชนตอไปในอนาคต

Ref. code: 25606030080110AIM

96

รายการอางอง

หนงสอและเอกสารทเกยวของ

ฐานนท ตงรจกลและคณะ. (2559). ศกยภาพการบรหารจดการวสาหกจชมชน กลมผาทอนาหมนศร จงหวดตรง. บทความการประชมวชาการระดบชาตและ นานาชาต ครงท 7. สงขลา: คณะบรหารธรกจ สาขาคอมพวเตอรธรกจ มหาวทยาลยหาดใหญ. ดวงเดอน สมวฒนศกด. (2548). วสาหกจชมชน. ชยนาท: กรมสงเสรมการเกษตร. เทพศกด บณยรตนพนธ. (2554). การหลกและวธการจดท าแผนยทธศาสตรตามแนวทางการบรหาร

จดการภาครฐแนวใหม Strategic Plan. กรงเทพ ฯ: ส านกงานเลขานการคณะบรหารธรกจ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

นนทยาและณรงค หตานวตน. (2543). SWOT: การวางแผนกลยทธธรกจชมชน สถาบนชมชน ทองถนพฒนาและกรมวทยาศาสตรการแพทย. (พมพครงท 3).กรงเทพฯ : พมพลกษณ. เนตรพณณา ยาวราช. (2553). การจดการสมยใหม. กรงเทพฯ: ทรปเพล กรป. บณฑร ออนด าและคณะ. (2544). การจดการกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม. เชยงใหม: หางหนสวนจ ากดเชยงใหม. พกตรผจง วฒนสนธและพส เตชะรนทร. (2542). การจดการเชงกลยทธและนโยบายธรกจ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช. (2544). การจดการองคการและทรพยากรมนษย. พมพครงท 2. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช.

ระเบยบขอบงคบวสาหกจชมชนบานแหลมโฮมสเตย บานหนาทพ. (2557). ระเบยบขอบงคบ วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานอหลมโฮมสเตย ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช. นครศรธรรมราช: วสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบาน แหลมโฮมสเตย. รงสรรค ประเสรฐศร. (2549). การจดการสมยใหม. กรงเทพฯ: ธรรมสาร. ศรวรรณ เสรรตนและคณะ. (2538). นโยบายธรกจและการบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพฯ: เอส เอม เซอรกต เพรส.

Ref. code: 25606030080110AIM

97

ศรวรรณ อญชานนทและเจรญ โตไชย. (2544). การบรหารงานส านกงาน. กรงเทพฯ: สวรรณศาสนการพมพ. ศรอร ขนธหตถ. (2549). องคการและการจดการ (O&M). กรงเทพฯ: ทพยวสทธ. สมพนธ เตชะอธกและคณะ. (2548). ศพทพฒนาเพอชมชนและสงคม. พมพครงท 2. ขอนแกน: สถาบนวจยและพฒนาและมหาวทยาลยขอนแกน. เสร พงศพศ. (2547). รอยค าทควรร. กรงเทพฯ: พลงปญญา. อคน รพพฒน. (2527). การมสวนรวมของชมชนในการพฒนาชนบทในสภาพแวดลอมและ วฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ: ศกดโสภาการพมพ. อรทย กกผล. (2552). คคด คมอการมสวนรวมของประชาชน ส าหรบนกบรหารทองถน. กรงเทพฯ: จรญสนทวงศการพมพ. อ าพล จนดาวฒนะ. (2546). การสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพแบบมสวนรวม: มตใหมของ การ สรางเสรมสขภาพ. พมพครงท 3. นนทบร: ส านกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต.

บทความวารสาร

มธรส ปราบไพร. (2545). โฮมสเตยกบการจดการทองเทยวเชงนเวศ. วารสารธรกจทองเทยว, 15(5). สกญญา ดวงอปมา. (2557). แนวทางการพฒนาศกยภาพการจดการทดของวสาหกจชมชนใน จงหวดกาฬสนธ. วารสารการพฒนาชมชนและคณภาพชวต, 2(2).

วทยานพนธและงานวจย

จรพร เจรญเสยง. (2555). ความคดเหนของผน าชมชนตอการบรหารงานของส านกงานพฒนา ชมชนอ าเภอทาใหม จงหวดจนทบร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยบรพา, วทยาลยบรหารรฐกจ. ชฎาพร ไชยศร. (2552). กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชนบานแมเกษตร บานผาฆอง ต าบลหวยสม อ าเภอภกระดง จงหวดเลย. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยราชภฎเลย.

Ref. code: 25606030080110AIM

98

แชน ชนศวา. (2538). การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษสงแวดลอมในชนบท ศกษาเฉพาะกรณ อ าเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) สถาบนพฒนบรหารศาสตร, คณะพฒนาสงคม. ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนตรและอทศ สงขรตน. (2556). แนวทางการพฒนาการด าเนนงานของ วสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ, คณะศลปศาสตร. ธวช เบญจาธกล. (2529). ปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวมของชาวนาในการพฒนาหมบาน ชาวเขาชนะเลศการประกวดหมบานพฒนาตวอยางของศนยการพฒนาและสงเคราะห ชาวเขาจงหวดเชยงใหม ประจ าป 2527. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะสงคมสงเคราะห. ไพลน ปยวนชพงษ. (2554). กลยทธการประชาสมพนธการทองเทยวเชงอนรกษ อ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอน. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะวทยาศาสตร. ล ายอง ปลงกลางและคณะ(2553). แนวทางการพฒนาการจดการทางการตลาดของวสาหกจชมชน การทองเทยวเขตภาคกลาง (พระนครศรอยธยาและอางทอง). (วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต). มหาวทยาลยราชภฎพระนครศรอยธยา, คณะวทยาการจดการ. วราภรณ ศรบญ. (2552). ปจจยทมผลตอความส าเรจในการด าเนนงานของผประกอบการ ผลตภณฑชมชนและทองถน (OTOP) ในจงหวดสงขลา. (วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต). มหาวทยาลยสงขลานครนทร, คณะรฐศาสตร. สามารถ แทนวสทธ. (2548). การเปรยบเทยบกระบวนการบรหารและผลการด าเนนงานของกลม วสาหกจชมชนในเขตอ าเภอผาง จงหวดขอนแกน. (การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยขอนแกน.

สออเลกทรอนกส

กฤชวรรธน โลหวชรนทร. (2553). เอกสารบรรยายรายวชาหลกการจดการสมยใหม. วทยาลยปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน. สบคนจากhttp://wiraja.files.wrodpress.com. ชญานน กฤตยะโชต. (2557). แนวคดเชงกลยทธ. ศนยความร ดร.ชญานน กฤตยะโชต. สบคนจาก http://drchayanin.blogspot.com.

Ref. code: 25606030080110AIM

99

ชเกยรต เนอไม. (2554). แนวคดและทฤษฎการจดการ. สบคนจาก adisany. Blospot.com.(2012/10/herri-fayol.html. ทองพนชง พงษวารนทร. (2558). POLC แนวทางการปฏบตงานส าหรบหวหนาสายการผลต. BT CORPORATION. สบคนจาก www.bt-training.com. มนสภสรา ศรหาพนธรป. (2559). “สรางเสรมสหวทยาการ ผสมผสานวฒนธรรมไทย กาวอยาง มนใจเขาส AEC”: บทความการประชมวชาการและน าเสนอผลงานวจยระดบชาต ราชธานวทยาการ ครงท 1. ขอนแกน: บรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยภาค ตะวนออกเฉยงเหนอ. สบคนจาก http://www.rtu.ac.th. ไมตร สนทรวรรณ. (2556). การพฒนาองคกร. สบคนจาก http:// www.gotoknow.org. วชต ธาตเพชรและคณะ. (2551). เอกสารวสาหกจชมชน. สบคนจาก

http://valor.riy.ac.th/research/document/ publication/smce.html.

ศนยประสานงานเครอขายการทองเทยวโดยชมชน. (2556). เชอมโยงการแลกเปลยนเรยนร: การทองเทยวโดยชมชน. สบคนจากhttp://cbtnetwork.org/th. สรายทธ กนหลง. (2555). การตรวจสอบสามเสา (triangulation). สบคนจากhttp://www.ipernity.com. ส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน กรมสงเสรมการเกษตรกระทรวงเกษตร

และสหกรณ. (2548). คมอการจดทะเบยนวสาหกจและเครอขายวสาหกจชมชน. ส านกพฒนาการถายทอดเทคโนโลยกรมสงเสรมการเกษตร.

สบคนจาก http://waengnoi.khonkaen.doae.go.th/read-27. ส านกพฒนาเกษตร. (2547). การสงเสรมวสาหกจชมชน. สบคนจาก http://www.farmdev.doae.go.th. สถาบนวจยเพอพฒนาประเทศไทย. (2549). โครงการศกษาเพอจดท าแผนปฏบตการพฒนา อตสาหกรรมการทองเทยวแหงชาตในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550-2554). สบคนจาก http://www.nesdb.go.th. สนธ สโรบล. (2556). การจดการทองเทยวโดยชมชน. ประชาคมวจย. ฉบบท 57. สบคนจาก http://rescom.trf.or.th. เอกกมล เอยมศร. (2554). การใช TOWS MATRIX. สบคนจาก https;//eiamsri.wordpress.com/2011/06/07/ การใช TOWS MATRIX.

Ref. code: 25606030080110AIM

ภาคผนวก

Ref. code: 25606030080110AIM

101

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณกงโครงสราง

Ref. code: 25606030080110AIM

102

แบบสมภาษณกงโครงสราง

ชดท 1 แบบสมภาษณประวต พฒนาการของกลมวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย โดยสมภาษณผใหขอมลส าคญ คอ ประธานวสาหกจชมชนฯและเลขาวสาหกจชมชนฯ 1.1 ประวตความเปนมา พฒนาการองคกร - กลมวสาหกจชมชนฯเรมตนไดอยางไร - มแนวคด/วสยทศน/เปาหมายอยางไร 1.2 โครงสรางและบทบาทหนาท - องคกรมรปแบบโครงสรางหนาทอยางไร - แตละคนมบทบาทหนาทอยางไร - จากการด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนฯมา มกจกรรมอะไรมาบาง - ผลจากการท ากจกรรมเปนอยางไรบาง 1.3 จ านวนสมาชกและเครอขาย 1.4 กจกรรมการด าเนนงานและผลการด าเนนงาน - จากการด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนฯมา มกจกรรมอะไรมาบาง - ผลจากการท ากจกรรมเปนอยางไรบาง 1.5 แหลงงบประมาณ - วสาหกจไดงบสนบสนนจากทไหนบาง - ไดงบประมาณประเภทไหนบาง อยางไร 1.6 การบรหารจดการกลมฯPOLC - การวางแผน Planning - การจดองคการ/สรรหาบคลากร Organizing - การน าหรอการสงการ Leading - การควบคม Controlling 1.7 เครอขายทสนบสนน - มหนวยงานใดเขามาสนบสนน วสาหกจชมชนฯสนบสนนดานไหน อยางไร - กลมวสาหกจชมชนฯ มการสรางเครอขายแบบไหน อยางไร - การมสวนรวมของชมชนในการด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนฯ

Ref. code: 25606030080110AIM

103

ชดท 2 แบบสมภาษณการวเคราะหสถานการณการบรหารจดการของกลมวสาหกจชมชนอนรกษปาชายเลนบานแหลมโฮมสเตย ใชวธการสนทนากลมกบกลมเปาหมาย โดยเทคนคการวเคราะห SWOT และการสมภาษณผใหขอมลส าคญทเปนผมสวนเกยวของหรอเครอขายวสาหกจชมชนฯ 2.1 การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกรวมทงสถานการณตาง ๆ - จดเดนหรอจดแขงวสาหกจชมชนเปนอยางไร - จดดอยหรอจดออนวสาหกจชมชนเปนอยางไร - โอกาสของการพฒนาวสาหกจชมชนในทกดานมอะไรบาง - อปสรรคหรอขอจ ากดของการขบเคลอนงานหรอการพฒนาวสาหกจชมชนมอะไรบาง 2.2 การสะทอนวสาหกจชมชนฯจากเครอขายทเกยวของ - การมสวนรวมในการท างานรวมกนขององคกรเปนอยางไร - การวเคราะหองคกรในมมมองเครอขายเปนอยางไร - มการเสนอแนะแนวทางการพฒนาองคกรอยางมสวนรวมเปนอยางไร

Ref. code: 25606030080110AIM

104

ภาคผนวก ข รายชอผใหสมภาษณขอมลชมชนและกระบวนการวเคราะหกลยทธ

Ref. code: 25606030080110AIM

105

รายชอผใหสมภาษณขอมลชมชนและกระบวนการวเคราะหกลยทธ

นางสาวพชร สเมโทกล ทปรกษาฝายวชาการวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลน บานแหลมโฮมสเตย

นายสธรรม โตะหมาด ทปรกษาฝายชมชนวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลน บานแหลมโฮมสเตยและผใหญบานหนาทพ หม 7 ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา

นายทกษณ หมนหมน ประธานวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลนบานแหลม- โฮมสเตย

นายณฏฐา หวนเหลม รองประธานวสาหกจชมชน ฯ และฝายบานพกโฮมสเตย นายกบหล มณพนธ ฝายเรอและกลมออมทรพยบานแหลมโฮมสเตย นางตเรยม เขตนคร ฝายอาหารและฝายตนกลาโกงกาง นางสาวธารทพย หมนหมน ฝายผลตภณฑ นายใบดลเลาะ หวนหมาน ฝายปรบปรงภมทศนและปราชญชาวบานดานการท าเรอประมง นายวชย มณพนธ ฝายออมทรพยบานแหลมโฮมสเตย นายสมพร จนทรเรอง ฝายเรอประมง นางสมหวง กณทะวงศ ฝายการจดการขยะ นางสาวสาวน โสพลภกด ฝายมคคเทศกน าทองเทยวและอาสาต ารวจทองเทยวบานหนาทพ นายสนต หมมะ เลขากลมวสาหกจชมชนกลมอนรกษปาชายเลน

บานแหลมโฮมสเตย นายสมชย อะหล ผน าศาสนาในชมชนหนาทพ หม 7 บานหนาทพ

ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา นางสมาล จ าปาทอง กลมเครองแกงมสลมะฮ หม 14 บานแหลม

ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา นางปหนะ ธานมาศ กลมเครองแกงมสลมะฮ หม 14 บานแหลม

ต าบลทาศาลา อ าเภอทาศาลา

Ref. code: 25606030080110AIM

106

ประวตผเขยน ชอ นางสาววภาภรณ เครอจนทร วนเดอนปเกด 4 กรกฏาคม พ.ศ. 2538 ทนการศกษา (ถาม) 2557: ทนการเรยนด คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร 2558: ทนการเรยนด คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

Ref. code: 25606030080110AIM