Η EΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

7ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΠΑΡΤΗΣΣΤ΄ΤΑΞΗ

ΔΑΣΚΑΛΑ:ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑ

• Ξεκινώντας την εργασία μας συγκεντρώσαμε πληροφορίες και εικόνες ,από το διαδίκτυο για την ελιά και την αξία του ελαιόλαδου στη μεσογειακή διατροφή

ΕΛΙΑ ΣΥΜΒΟΛΟ :ειρήνης, σοφίας, γονιμότητας, ευφορίας, τύχης, νίκης. Τρέφει, συντηρεί, προστατεύει, τονώνει,

θεραπεύει, εμπνέει.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

• Η ιστορία της ελιάς ξεκίνησε πριν 7000 χρόνια, στην περιοχή της Μεσογείου και κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο.

• Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι.

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ• Η ελιά, όπως αναφέρει ο γνωστός μύθος, ήταν το δώρο της θεάς Αθηνάς στους κατοίκους της πόλης της Αθήνας, οι οποίοι σε ένδειξη ευγνωμοσύνης έδωσαν το όνομα της θεάς στην πόλης τους και η οποία δίδαξε και την καλλιέργειά της. Είναι χαρακτηριστικό το γνωστό επεισόδιο της φιλονικίας της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα για το όνομα της Αθήνας.

• Στην Ακρόπολη υπήρχε η ιερή ελιά της Αθηνάς, η πρώτη ελιά που η θεά χάρισε στους Έλληνες

• Στην Ακαδημία οι 12 ιερές ελιές, οι μορίαι, και ο ιερός ελαιώνας από τον οποίο προερχόταν το λάδι που δινόταν ως έπαθλο στους νικητές των Παναθηναίων.

• Οι Αθηναίοι στα νομίσματά τους απεικόνιζαν την Αθηνά με στεφάνι ελιάς στο κράνος της και έναν αμφορέα με λάδι ή ένα κλαδί ελιάς.

• Ο Ηρακλής, που το ρόπαλό του ήταν από αγριελιά, έφερε βλαστάρι ελιάς από τη χώρα των Υπερβορείων) και το φύτεψε στην Ολυμπία.

Με τα κλαδιά του κοτίνου, της αγριελιάς αυτής, στεφανώνονταν οι ολυμπιονίκες.

Με κλάδους ελιάς ήταν στεφανωμένο και το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, έργο του Φειδία, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

Η ΕΛΙΑ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΟ

• Στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια, η ελιά είχε ξεχωριστό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων.

• Στη ρίζα της κάθισε ο Οδυσσέας με τη θεά Αθηνά για να οργανώσουν την εξόντωση των μνηστήρων. Στους κήπους του Αλκίνοου, βασιλιά των Φαιάκων, υπήρχαν ελιές.

• Ο Οδυσσέας τύφλωσε τον Κύκλωπα Πολύφημο μ’ ένα ξύλο ελιάς. Σε κορμό δέντρου ελιάς ήταν πελεκημένο το κρεβάτι του Οδυσσέα και της Πηνελόπης.

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ• Στο Χριστιανισμό το λάδι κατέχει πρωταρχική θέση

και βασίζεται στις χριστιανικές πεποιθήσεις για τις θαυματουργικές του ιδιότητες:

• Στο μυστήριο του Βαπτίσματος• Στο Ευχέλαιο.• Στο άναμμα του καντηλιού • Το λάδι και οι ελιές κατέχουν ξεχωριστή θέση στις

νηστείες• Η ελιά θεωρείται και ιερό δέντρο, γιατί κάτω απ’

αυτό, στο «Όρος των Ελαιών», ο Ιησούς πέρασε τη νύχτα προτού σταυρωθεί.

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

«Eλιά», ξυλογραφία της Λουκίας Mαγγιώρου.

«Eλαιώνας στον Bόλο», 1934. Ελαιογραφία του Πολύκλειτου Pέγκου

«Tοπίο με ελιά», πίνακας του Γιάννη Mηταράκη ,1937

Πιάτο διακοσμημένο με κλαδιά ελιάς

Ελιές, Βίνσεντ Βαν ΓκογκΕλιές με κίτρινο ουρανό και ήλιο, Βίνσεντ Βαν Γκογκ

Ελαιώνας, Βίνσεντ Βαν Γκογκ

Ελιά και συγκομιδή

• Από τα τέλη Νοεμβρίου πραγματοποιείται η συγκομιδή του ελαιοκάρπου. Οι ελιές χτυπιούνται με ραβδιά και μαζεύονται πάνω σε λιόπανα που είναι στρωμένα γύρω από κάθε δέντρο. Στη συνέχεια συγκεντρώνονται σε σακιά και μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο. Ο ελαιόκαρπος καθαρίζεται από τα φύλλα, πλένεται σε μεγάλες μυλόπετρες και βγάζει το ελαιόλαδο.

Ελιά και προϊόντα

• Η ελιά δεν καλλιεργείται μόνο για την παραγωγή του λαδιού. Από το φύλλο ως το κουκούτσι το δέντρο της ελιάς δίνει προϊόντα όπως:

• ΣΑΠΟΥΝΙ• ΠΥΡΗΝΟΞΥΛΟ• ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟ• ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΑΠΟ ΛΑΔΙ ΕΛΙΑΣ.

ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

• Το ελαιόλαδο αποτελεί ένα προϊόν με ξεχωριστά βιολογικά, θρεπτικά, αρωματικά και γευστικά χαρακτηριστικά.

• Τα χαρακτηριστικά αυτά τα συναντάμε στο καλής ποιότητας ελαιόλαδο, αυτό με την πολύ χαμηλή οξύτητα και με το πολύ καλό άρωμα και γεύση

ΩΦΕΛΗ:

• Η σύστασή του αποτελείται από πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, απαραίτητα για τη διατήρηση της υγείας μας(μονοακόρεστα λιπαρά, βιταμίνη Ε)

• Συμβάλλει στην καθυστέρηση της γήρανσης εξαιτίας των φυσικών αντιοξειδωτικών (βιταμίνη Ε, κυρίως φαινόλες).

• Βοηθά έναντι πολλών μορφών καρκίνου • Συμβάλλει στην παρεμπόδιση καρδιακών παθήσεων,• Επιδρά θετικά στην χοληστερίνη, και μειώνει την

οξείδωση της LDL-χοληστερόλη (κακή χοληστερίνη) μέσω των αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ-ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ• Νηστεύουμε το λάδι, μα τρώμε το λαδά.• Η αλήθεια επιπλέει σαν το λάδι.• Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου.• Από το θέρο ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές.• Άκουσες λάδι τρέχα, άκουσες στεφάνι φεύγα.• Μου ’βγαλε το λάδι.• Αυτός είναι σαν το νερό στο λάδι.• Ρίχνει λάδι στη φωτιά.• Πέρασα της ελιάς τα βάσανα, του λιναριού τα πάθη. • Τετάρτη λάδι να μη φας, τις όμορφες να μην κοιτάς..• Λάδι η στράτα σου!• Άνθρωπος χωρίς υπομονή, λυχνάρι χωρίς λάδι.• Από την πέτρα βγαίνει λάδι.• Τρεις το λάδι, τρεις το ξίδι, τρεις και το λαδόξιδο.• Να σε κάψω, Γιάννη, να σ’ αλείψω λάδι.• Η ελιά θέλει ζουρλό νοικοκύρη.• Λάδωσε τ’ άντερο του.• Τείνει κλάδο ελαίας.• Την έκανε τη λαδιά.• Είναι σα λαδωμένος ποντικός.• Βγαίνει πάντα λάδι.• Η θάλασσα είναι λάδι.

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

.

Είμαι του ήλιου θυγατέρα η πιο απ’ όλες χαϊδευτή, χρόνια η αγάπη του πατέρα σ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί. Όσο να γείρω νεκρωμένη, αυτόν το μάτι μου ζητεί.Είμαι η ελιά η τιμημένη!Δεν είμ’ ολόξανθη, μοσχάτη τριανταφυλλιά ή κιτριά. Θαμπώνω της ψυχής το μάτι, για τ’ άλλα μάτια είμαι γριά.Δε μ’ έχει αηδόνι ερωμένη, μ’ αγάπησε μία θεά.Είμαι η ελιά η τιμημένη!Όπου κι αν λάχω κατοικία, δε μου απολείπουν οι καρποί. Ως τα βαθιά μου γερατεία δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή. Μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη κι είμαι γεμάτη προκοπήΕίμαι η ελιά η τιμημένη!.... Κωστής Παλαμάς

Στην κουφάλα σου εφώλιασε μελίσσι, γέρικη ελιά, που γέρνεις με τη λίγη, πρασινάδα, που ακόμα σε τυλίγει, σα να ’θελε να σε νεκροστολίσει.Και το κάθε πουλάκι στο μεθύσι της αγάπης, πιπίζοντας, ανοίγει στο κλαρί σου ερωτιάρικο κυνήγι στο κλαρί σου που δε θα ξανανθίσει.Ω, πόσο στη θανή θα σε γλυκάνουν με τη μαγευτική βοή που κάνουν, ολοζώντανης νιότης ομορφάδες που σαν θύμησες μέσα του πληθαίνουν ω, να μπορούσαν έτσι να πεθαίνουν και άλλες ψυχές της ψυχής σου αδελφάδες. Λορέντζος Μαβίλης

Ελαιώνες και αμπέλια μακριά ως τη θάλασσα κόκκινες ψαρόβαρκες μακριά ως τη θύμηση.Έλυτρα χρυσά του Αυγούστου στο μεσημεριάτικο ύπνο με φύκια ή όστρακα. Κι εκείνο το σκάφος φρεσκοβγαλμένο, πράσινο, που διαβάζει ακόμη στην ειρήνη του κόλπου των νερών. Έχει ο Θεός. Οδυσσέας Ελύτης

Ετούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή, σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια, σφίγγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τα αμπέλια του, σφίγγει τα δόντια. Γιάννης Ρίτσος

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΛΑΚΩΝΙΑ

• Η παραγωγή ελαιόλαδου στη Λακωνία ξεκίνησε περίπου το 1.500 π.Χ. Στον τόπο αυτόν υπάρχουν οι ευνοϊκότερες συνθήκες για την παραγωγή του ποιοτικότερου ελαιόλαδου στον κόσμου

• Η σημασία που έχει στη ζωή μας το λάδι είναι τόσο μεγάλη ώστε έχουμε:

• Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη και

• Κάθε χρόνο ,διοργανώνεται η Γιορτή ελιάς και λαδιού,στη Σελλασία του δήμου Σπάρτης.

• Είναι τόσο σημαντική η αξία της ελιάς και του ελαιολάδου στη διατροφή μας ,αλλά και στη ζωή μας ,που θα μπορούσαμε να γράφουμε για μέρες…..