แนวทางการจัดท�ารายงาน EIA

โดย

นางอิ�นท�รา เอิ��อิมลฉัตร ผู้��อิ�านวยการกล��มพัฒนาระบบและต�ดตาม

ตรวจัสอิบ

ส�านกว�เคราะห์%ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิมส�านกงานนโยบายและแผู้นทรพัยากรธรรมชาต�และส�&งแวดล�อิมกระทรวงทรพัยากรธรรมชาต�และส�&งแวดล�อิม

บรรยายในห์ลกส�ตร EIA: ข้�อิม�ลเพั�&อิประชาชน มกราคม - ก�มภาพันธ% 2556

การว�เคราะห์%ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิม

การคาดการณ์%เก.&ยวกบผู้ลกระทบในทางบวกและทางลบข้อิงโครงการพัฒนาท.&จัะม.ต�อิสภาพัแวดล�อิมในท�กๆด�าน รวมท�งการพั�จัารณ์าและเสนอิแนะมาตรการท.&จัะใช�ในการลดและป0อิงกนผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิม ตลอิดจันวางแผู้นการต�ดตามตรวจัสอิบผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิมข้อิงโครงการเพั�&อิป0อิงกนผู้ลเส.ยห์ายท.&จัะเก�ดข้1�นด�วย

ขั้��นตอนการวิ�เคราะห์�ผลกระทบสิ่��งแวิดล�อม

•1.การกล��นกรองโคงการ• 2.การก�าห์นดขั้อบเขั้ตการศึ�กษา• 3.การประเม�นผลกระทบสิ่��งแวิดล�อม• 4.การพิ�จารณารายงาน• 5.การต�ดตามตรวิจสิ่อบ

การก�าห์นดข้อิบเข้ตการศึ1กษา (SCOPING)

• จั�าเป4นต�อิงท�า SCOPING ต�งแต�ข้�นแรก

• public scoping/ technical scoping

• สามารถบ�งช.�- ข้อิบเข้ตพั��นท.&ห์ร�อิห์วข้�อิท.&ต�อิงศึ1กษา- ประเด7นท.&ส�าคญท.&ประชาชนสนใจั- ข้�อิม�ลท.&จั�าเป4นเพั�&อิการตดส�นใจัข้อิงผู้��บร�ห์ารระดบส�ง

• ลดการส�ญเส.ยเวลาและงบประมาณ์ในการศึ1กษาประเด7นท.&ไม�จั�าเป4น

การเตร.ยมรายงานการว�เคราะห์%ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิม(EIA PREPARATION)

• การจัดท�ารายงานต�อิงจัดท�าโดยน�ต�บ�คคลผู้��ม.ส�ทธ�ท�ารายงาน ซึ่1&งต�อิงได�รบอิน�ญาตจัาก สผู้. • การจัดท�ารายงาน ประกอิบด�วย

- การศึ1กษาข้�อิม�ลโครงการ - การศึ1กษาสภาพัแวดล�อิมป;จัจั�บน - การประเม�นผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิม

- การก�าห์นดมาตรการป0อิงกนและแก�ไข้ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิม - การก�าห์นดมาตรการต�ดตามตรวจัสอิบผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิม

การศึ1กษาข้�อิม�ลโครงการ (Project Description)

1 . ท.&ต�งโครงการ- ต�าแห์น�ง ท�าเลท.&ต�ง- แผู้นผู้งโครงการ

2. ระยะเวลาโครงการ- ระยะก�อินการก�อิสร�าง- ระยะก�อิสร�าง- ระยะด�าเน�นโครงการ

3 . การด�าเน�นโครงการ- รายละเอิ.ยดกระบวนการ- ข้อิงเส.ย / มลพั�ษท.&ปล�อิยส��ส�&งแวดล�อิม- ระบบสาธารณ์�ปโภค- การจั�างงาน- การฝึ=กอิบรม

4 . วตถ�ด�บท.&ใช�

5 . การเก7บและข้นส�งวตถ�ด�บ อิ�ปกรณ์% เคร�&อิงม�อิต�างๆ

การศึ1กษาสภาพัแวดล�อิมป;จัจั�บน(Environmental Setting/Existing)

• เป4นการศึ1กษาข้�อิม�ลข้อิงพั��นท.&ในข้อิบเข้ตท.&อิาจัได�รบผู้ลกระทบ ห์ร�อิ/และอิาจัต�อิงท�าการชดเชย จัากการด�าเน�นโครงการท.&เสนอิ ห์ร�อิจัากทางเล�อิกท.&เสนอิ• ระดบข้�อิม�ล existing จัะต�อิงเพั.ยงพัอิส�าห์รบ reader ห์ร�อิ reviewer จัะทราบแน�ชดถ1งสภาพัธรรมชาต�และสงคมในบร�เวณ์ดงกล�าว• จัะต�อิงม.รายละเอิ.ยดข้�อิม�ลพั��นฐาน (Baseline data) ท.&จัะสามารถคาดการณ์%ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิมได�

• ประเภทข้อิงข้�อิม�ลแบ�งเป4น 4 กล��ม

• ระดบข้�อิม�ลแต�ละ setting จัะแตกต�างกนข้1�นกบโครงการและทรพัยากรท.&จัะได�รบผู้ลกระทบ

1. ทรพัยากรส�&งแวดล�อิมทางกายภาพั

บนบกภ�ม�สณ์ฐาน ลกษณ์ะภ�ม�ประเทศึ

ระดบความส�งลกษณ์ะท.&โดดเด�นทางกายภาพั เช�น เกาะ

ด�น ชน�ด ประเภท สดส�วน การชะล�าง การตกตะกอินค�ณ์สมบต�เคม. กายภาพั ช.วภาพั

ธรณ์.ว�ทยา ลกษณ์ะทางธรณ์.ว�ทยาการเก�ดแผู้�นด�นไห์ว

ทรพัยากร แร�ธาต� ชน�ด ปร�มาณ์แร�ธาต� ในพั��นท.&

ในน��าน��าผู้�วด�น/น��าใต�ด�น แห์ล�งน��า ปร�มาณ์ ค�ณ์ภาพั

อิตราการไห์ลน��าทะเล ลกษณ์ะทางสม�ทรศึาสตร%

ค�ณ์ภาพัน��าการห์ม�นเว.ยนข้อิงน��าการแบ�งช�นข้อิงน��า

อิากาศึ/เส.ยง ภ�ม�ประเทศึห์มอิก พัาย�ค�ณ์ภาพัอิากาศึระดบความเข้�มข้อิงเส.ยง

สตว%/พั�ช น�เวศึว�ทยาชน�ด ปร�มาณ์ การแพัร�กระจัายแห์ล�งท.&อิย��อิาศึยการอิพัยพัย�ายถ�&น

ส�&งม.ช.ว�ตท.&ห์ายาก ชน�ด ปร�มาณ์ ความส�าคญ

2 . ทรพัยากรทางช.วภาพั

3 . ค�ณ์ค�าการใช�ประโยชน%ข้อิงมน�ษย%

น��าด�&ม/น��าใช� แห์ล�งน��า ปร�มาณ์ ค�ณ์ภาพัความเพั.ยงพัอิ

การข้นส�ง เส�นทางคมนาคมการควบค�มน��าท�วม ระบบการควบค�มน��าท�วม

ประส�ทธ�ภาพัเห์ม�อิงแร�/อิ�ตสาห์กรรม ลกษณ์ะข้อิงก�จักรรมสนทนาการการใช�ท.&ด�น สภาพัการใช�ประโยชน%ท.&ด�น

4 . ค�ณ์ค�าต�อิค�ณ์ภาพัช.ว�ต

เศึรษฐก�จัสงคม ข้�อิม�ลประชากร การต�งถ�&นฐานทศึนคต�ข้อิงประชาชน

การสาธารณ์ส�ข้ อิตราการเจั7บป?วย โรคระบาด โรคประจั�าถ�&นการบร�การทางสาธารณ์ส�ข้

อิาช.วอินามย โรคจัากการท�างาน อิ�บต�เห์ต�จัากการท�างาน ความเส.&ยง

ประวต�ศึาสตร% โบราณ์สถาน โบราณ์วตถ� โบราณ์คด.ส�นทร.ยภาพั ค�ณ์ค�าความงดงามข้อิงแห์ล�งท�อิงเท.&ยว

สถานท.&อินควรอิน�รกษ%

การประเม�นผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิม

1. จั�าแนกชน�ดข้อิงผู้ลกระทบ (Impact Identification)- Checklist- Matrix- Overlay- Network- Ad hoc committee

ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิม (Environmental Impact)

1. ผู้ลกระทบระดบปฐมภ�ม� (ข้�นท.& 1

2. ผู้ลกระทบระดบท�ต�ยภ�ม� (ข้�นท.& 2)

ผู้ลกระทบเบ��อิงต�น

โครงการอิ�ตสาห์กรรมข้นาดให์ญ�

ค�ณ์ภาพัน��าเปล.&ยนแปลง

ค�ณ์ภาพัอิากาศึเปล.&ยนแปลง

เศึรษฐก�จั - สงคมเปล.&ยนแปลง

ผู้ลกระทบต�อิเน�&อิงในข้�นท.& 2ความเส.ยห์ายต�อิพั�ชเศึรษฐก�จั

ความเส.ยห์ายต�อิทรพัย%ส�นส�&งก�อิสร�าง

ม.ผู้ลเส.ยต�อิส�ข้ภาพัอินามยข้อิงมน�ษย%ปร�มาณ์ผู้ลผู้ล�ตเบ��อิงต�นข้อิงแห์ล�งน��าลดลง

เปล.&ยนสถานท.&อิย��ข้อิงสตว%น��า

การเพัาะเล.�ยงสตว%น��าเส.ยห์ายการท�อิงเท.&ยวได�รบผู้ลเส.ยห์าย

การใช�น��าได�รบผู้ลกระทบ

การใช�ท.&ด�นเปล.&ยนแปลงผู้ลกระทบต�อิส�ข้ภาพัอินามย

การประเม�นผลกระทบสิ่��งแวิดล�อม (ต'อ)

• 2. การวิ�ดขั้นาดห์ร(อท�านายผลกระทบ (Impact Prediction)- Simulation/ Model/ สิ่มการ- Ranking /Rating/ Index ขั้��นก�บผลกระทบและต�วิแปร(parameter)

3. การประเม�นห์ร�อิต.ค�าผู้ลกระทบ (Impact Evaluation)- การเปร.ยบเท.ยบกบมาตรฐาน กฎห์มาย- การเปร.ยบเท.ยบกบแห์ล�งอิ�างอิ�ง- ผู้��ม.อิ�านาจัตดส�นใจั ห์ร�อิผู้��เช.&ยวชาญ (เช�น ส�นทร.ยภาพั)- ความยอิมรบข้อิงช�มชน (public acceptance)

การประเม�นผลกระทบทางสิ่�งคม

และการม)สิ่'วินร'วิมขั้องประชาชน

ประเทศึไทย (ต'อ)

• พิ.ศึ 2540 ร�ฐธรรมน.ญฉบ�บประชาชน• พิ.ศึ 2550 ร�ฐธรรมน.ญฉบ�บป1จจ2บ�น

– มาตรา 57

– มาตรา 67

20

มาตรา57

• บ2คคลย'อมม)สิ่�ทธ�ได�ร�บขั้�อม.ล ค�าช)�แจงและเห์ต2ผล จากห์น'วิยราชการ ห์น'วิยงานขั้องร�ฐ ร�ฐวิ�สิ่าห์ก�จ

ห์ร(อราชการสิ่'วินท�องถิ่��น ก'อนการอน2ญาตห์ร(อการด�าเน�นโครงการห์ร(อก�จกรรมใดท)�อาจม)ผลกระทบ

ต'อค2ณภาพิสิ่��งแวิดล�อม สิ่2ขั้ภาพิอนาม�ย ค2ณภาพิ ช)วิ�ต ห์ร(อสิ่'วินได�เสิ่)ยสิ่�าค�ญอ(�นใดท)�เก)�ยวิก�บตนห์ร(อ

ช2มชนท�องถิ่��น และม)สิ่�ทธ�แสิ่ดงควิามค�ดเห์6นต'อห์น'วิยงานท)�เก)�ยวิขั้�องเพิ(�อน�าไปประอบการพิ�จารณาในเร(�องด�งกล'าวิ

21

มาตรา 67 วรรคสอิง

• การด�าเน�นโครงการห์ร�อิก�จักรรมท.&อิาจัก�อิให์�เก�ดผู้ลกระทบต�อิช�มชนอิย�างร�นแรงท�ง ทางด�านค�ณ์ภาพัส�&งแวดล�อิม

ทรพัยากรธรรมชาต�และส�ข้ภาพั จัะกระท�าม�ได� เว�นแต�จัะได�ศึ1กษาและประเม�นผู้ลกระทบต�อิค�ณ์ภาพัส�&งแวดล�อิมและส�ข้ภาพัข้อิงประชาชนในช�มชนและจัดให์�ม.กระบวนการรบฟั;งความค�ดเห์7น ข้อิงประชาชนและผู้��ม.ส�วนได�เส.ยก�อิน รวมท�งได�ให์�อิงค%การอิ�สระซึ่1&งประกอิบด�วยผู้��แทนอิงค%การเอิกชนด�านส�&งแวดล�อิมและส�ข้ภาพัและผู้��แทนสถาบนอิ�ดมศึ1กษาท.&จัดการศึ1กษาด�านส�&งแวดล�อิมห์ร�อิ

ทรพัยากรธรรมชาต�ห์ร�อิด�านส�ข้ภาพั ให์�ความเห์7นประกอิบก�อินม.การด�าเน�นการดงกล�าว

การประเม�นผลกระทบทางสิ่�งคม• ในประเด6นท)�สิ่�าค�ญๆ และในประเด6นท)�ประชาชนเป8นห์'วิงใย

จะต�องด�าเน�นการควิบค.'ก�บการประเม�นผลกระทบสิ่��งแวิดล�อม

• เน�นศึ�กษาประเด6นสิ่�าค�ญและประเด6นท)�เป8นห์'วิงใย มากกวิ'าการประเม�นท��วิไป• กรณ)โครงการม)การอพิยพิโยกย�าย การเวิณค(นท)�ด�น

และการจ'ายค'าชดเชย• กรณ)เก)�ยวิขั้�องก�บกล2'มชนด��งเด�ม ชนเผ'า กล2'มผ.�ด�อย

โอกาสิ่ เด6ก สิ่ตร) ผ.�สิ่.งอาย2• เน�นการประเม�นผลกระทบทางสิ่�งคมแบบม)สิ่'วินร'วิม

การประเม�นผลกระทบทางสิ่�งคม(ต'อ)

• ขั้��นต�น ต�องม)การประมวิลขั้�อม.ล ประชากร สิ่ภาพิเศึรษฐก�จ สิ่�งคม และกายภาพิขั้องช2มชน และประเม�นสิ่ภาพิสิ่�งคมขั้องช2มชนในภาพิ

รวิม• ท�าการศึ�กษาโดยการต��งขั้�อสิ่�งเกตและคาดการณ�ถิ่�งผลกระทบทาง

สิ่�งคมท)�จะเก�ด• พิ�จารณาควิามสิ่�มพิ�นธ�ระห์วิ'างขั้�อม.ลโครงการ ขั้�อม.ลเศึรษฐก�จ

สิ่�งคม ขั้องช2มชน ท�าการห์าร(อประชาชน สิ่ร�างแนวิค�ดร'วิมในการก�าห์นดมาตรการป9องก�นผลกระทบทางสิ่�งคม

• กรณ)ม)การอพิยพิโยกย�าย การเวิณค(น การรอนสิ่�ทธ�: การชดเชย ต�องม)การจ�ดท�าแผนปฏิ�บ�ต�การในการต��งถิ่��นฐาน และต�องม)การห์าร(อ

ท�าควิามเขั้�าใจก�บผ.�ได�ร�บผลกระทบ

โครงการท)�เขั้�าขั้'าย EIA และ โครงการท)�อาจก'อให์�เก�ดผลกระทบร2นแรงฯ

โครงการท.&เข้�าข้�าย EIAโครงการท.&อิาจัก�อิให์�เก�ดผู้ลกระทบร�นแรง

• แนวิทางการม)สิ่'วินร'วิมขั้องประชาชนในการวิ�เคราะห์�ผลก

ระทบสิ่��งแวิดล�อม (สิ่�าห์ร�บโครงการท)�เขั้�าขั้'ายต�องจ�ดท�ารายงานการวิ�เคราะห์�ผลกระทบสิ่��งแวิดล�อม)

• ท��งทางด�านค2ณภาพิสิ่��ง แวิดล�อม ทร�พิยแนวิทางการ

จ�ดร�บฟั1งควิามค�ดเห์6นขั้อง ประชาชน (สิ่�าห์ร�บโครงการท)�

เขั้�าขั้'ายโครงการห์ร(อก�จกรรมท)�อาจก'อให์�เก�ดผลกระทบต'อช2มชนอย'างร2นแรงากรธรรมชาต�และสิ่2ขั้ภาพิ

แนวิทางการม)สิ่'วินร'วิมขั้องประชาชน

( โครงการท)�ต�องท�า EIA)• เจ�าขั้องโครงการต�องจ�ดการร�บฟั1งควิามค�ดเห์6นอย'างน�อย

2 คร��ง– คร��งท)� 1 ในระห์วิ'างเร��มต�นโครงการ โดยร�บฟั1งควิาม

ค�ดเห์6นต'อร'างขั้�อเสิ่นอโครงการและขั้อบเขั้ตการศึ�กษา– วิ�ตถิ่2ประสิ่งค� ให์�ประชาชนร�บทราบขั้�อม.ลโครงการ ผลกระ

ทบท)�อาจเก�ดขั้��น แนวิทางการศึ�กษาและประเด6นท)�จะศึ�กษา ในรายงาน EIA และเพิ(�อให์�ประชาชนได�แสิ่ดงขั้�อค�ดเห์6น

ต'อประเด6นท)�ห์'วิงก�งวิล และให์�เจ�าขั้องโครงการน�าประเด6นน��นไปศึ�กษาและเสิ่นอมาตรการป9องก�นและแก�ไขั้ผลกระ

ทบ และมาตรการต�ดตามตรวิจสิ่อบ

แนวิทางการม)สิ่'วินร'วิมขั้อง ประชาชน

โครงการท)�ต�องท�า EIA (ต'อ)– คร��งท)�2 ในระห์วิ'างการเตร)ยมจ�ดท�าร'างรายงาน

และมาตรการป9องก�นและแก�ไขั้ผลกระทบสิ่��งแวิดล�อม

– วิ�ตถิ่2ประสิ่งค� เพิ(�อให์�ประชาชนได�ร�บทราบและให์�ขั้�อค�ดเห์6นต'อผลการวิ�เคราะห์�ผลกระทบสิ่��ง

แวิดล�อม และมาตรการป9องก�นและแก�ไขั้ผลกระทบ มาตรการต�ดตามตรวิจสิ่อบ กรณ)ม)การอพิยพิ การ

รอนสิ่�ทธ� ต�องเสิ่นอแผนอพิยพิ การรอนสิ่�ทธ� การ เวิณค(น ให์�ช�ดเจน

กรณ)โครงการท)�อาจก'อให์�เก�ดผลกระทบร2นแรง

• ค 1 การจ�ดเวิท)ร�บฟั1งควิามค�ดเห์6น• ค 2 การสิ่�ารวิจควิามค�ดเห์6น• ค 3 การจ�ดเวิท)ร�บฟั1งควิามค�ดเห์6น• ง. การร�บฟั1งควิามค�ดเห์6นโดยห์น'วิยงานอน2ญาต ห์ร(อ

ห์น'วิยงานขั้องร�ฐ

การก�าห์นดมาตรการป0อิงกนและแก�ไข้ผู้ลกระทบ และการต�ดตามตรวจัสอิบ

1. ห์ล.กเล.&ยง avoiding the impacts

2. ลด minimizing the impacts

3. ฟัB� นฟั� ท�าให์�กลบค�นด. rectifying the impacts by rehabilitating or restoring the affected env.

4. ก�าจัด Eliminating the impacts over time

5. ชดเชย โดยการห์าส�&งท.&ให์ม�ห์ร�อิจัดท�าส�&งทดแทน Compensation for the impacts by replacing or providing substitute resources (e.g. Wetland)

การก�าห์นดมาตรการต�ดตามตรวจัสอิบประกอิบด�วย

1. ประเด7นท.&ต�อิงต�ดตามตรวจัสอิบ 2. ดชน. 3. ต�าแน�งข้อิงจั�ดต�ดตามตรวจัสอิบ1 4. ผู้��รบผู้�ดชอิบ

แบ�งเป4นระยกก�อิสร�าง และระยะด�าเน�นการ

31

มาตรา 50 เพั�&อิประโยชน%ในการพั�จัารณ์ารายงานการว�เคราะห์%ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิมตามมาตรา 48 และมาตรา 49 ให์�กรรมการผู้��ช�านาญการห์ร�อิพันกงานเจั�าห์น�าท.&ซึ่1&งได�รบมอิบห์มายจัากคณ์ะกรรมการผู้��ช�านาญการ ม.อิ�านาจัตรวจัสถานท.&ซึ่1&งเป4นท.&ต�งข้อิงโครงการห์ร�อิก�จัการท.&เสนอิข้อิรบความเห์7นชอิบในรายงานการว�เคราะห์%ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิมได�ตามความเห์มาะสม

เม�&อิคณ์ะกรรมการผู้��ช�านาญการได�ให์�ความเห์7นชอิบในรายงานการว�เคราะห์%ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิมตามมาตรา 49 แล�ว ให์�เจั�าห์น�าท.&ซึ่1&งม.อิ�านาจัตามกฎห์มายในการพั�จัารณ์าส&งอิน�ญาตห์ร�อิต�อิอิาย�ใบอิน�ญาตน�ามาตรการตามท.&เสนอิไว�ในรายงานการว�เคราะห์%ผู้ลกระทบส�&งแวดล�อิมไปก�าห์นดเป4นเง�&อินไข้ในการส&งอิน�ญาตห์ร�อิต�อิอิาย�ใบอิน�ญาต โดยให์�ถ�อิว�าเป4นเง�&อินไข้ท.&ก�าห์นดตามกฎห์มายในเร�&อิงน�นด�วย

ว�ธ.ด�าเน�นงานต�ดตามตรวจัสอิบ ในส�วนข้อิง สผู้.1. พั�จัารณ์ารายงานผู้ลการต�ดตามตรวจัสอิบ2. การตรวจัสอิบพั��นท.&โครงการ3. การด�าเน�นงานข้อิงคณ์ะกรรมการต�ดตามตรวจัสอิบ4. การจั�างบ�คคลท.& 3 ต�ดตามตรวจัสอิบ

33

สร�างแรงจั�งใจัให์�ผู้��ประกอิบการน�ามาตรการท.&ก�าห์นดไปใช�ปฏิ�บต�

- มอิบรางวลแก�ผู้��ประกอิบการท.&ปฏิ�บต�ตามมาตรการใน

รายงาน EIA และม.การจัดสภาพัแวดล�อิมด.เด�นประจั�าปD

(EIA AWARDS ) โดย รมว.ทส.- เป4นข้�อิม�ลประกอิบในการพั�จัารณ์า

รายงานห์ากม.การข้อิ เปล.&ยนแปลงรายละเอิ.ยดโครงการห์ร�อิข้ยายโครงการ

สิ่วิ�สิ่ด)ค'ะ อ�นท�รา เอ(�อมลฉ�ตร

โทร 02 265 6 500 ต'อ 6831

indhira@onep.go.th