Ερευνητική Εργασία.Τίτλος:

Στοματική Υγιεινή

Μαθητές: Παλαμίδη Άρτεμις Μπέκα Κατερίνα Νάνος Γιώργος Παναγιωτόπουλος Χρήστος Παπαδαϋίδ Ξανθή Καθηγητής: Μαστραφτσής Χρήστος

Βόλος 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Περιεχόμενα…...............................................................................................................................σελ.1

2. Πρόλογος.......................................................................................................................................σελ.3

3. Περίληψη…….…………….............................................................................................................σελ.4

4. Περίληψη στα αγγλικά....................................................................................................................σελ.5

5. Ασθένειες στοματικής κοιλότητας...................................................................................................σελ.6

6. Τεριδόνα.........................................................................................................................................σελ.6

7. Τρυγία και οδοντική πλάκα............................................................................................................σελ.6

8. Ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα...........................................................................................................σελ.7

9. Βρουξισμός και τρίξιμο δοντιών.....................................................................................................σελ.8

10. Απόστημα.......................................................................................................................................σελ.8

11. Περιστεφανίτιδα..............................................................................................................................σελ.9

12. Ξηροστομία και κακοσμία.............................................................................................................σελ.10

13. Στοματικός καρκίνος.....................................................................................................................σελ.10

14. Λευκόπλακα..................................................................................................................................σελ.11

15. Σύνδρομο μπυμπερό...................................................................................................................σελ.11

16. Στοματική κοιλότητα......................................................................................................................σελ.12

17. Η ανθρώπινη οδοντοστοιχία.........................................................................................................σελ.12

18. Μόνιμα δόντια...............................................................................................................................σελ.12

19. Τα δόντια και οι ουσίες τους..........................................................................................................σελ.13

20. Σιελογόνοι αδένες.........................................................................................................................σελ.14

21. Γλώσσα.........................................................................................................................................σελ.15

22. Χαμόγελο......................................................................................................................................σελ.16

23. Ιστορική αναδρομή........................................................................................................................σελ.19

24. Δείγματα οδοντιατρικής θεραπείας στο χρόνο..............................................................................σελ.19

25. Πορεία της οδντιατρικής................................................................................................................σελ.191

26. Ιστορική πορεία της οδοντόβουρτσας και της οδοντόκρεμας.......................................................σελ.22

27. Πρόληψη.......................................................................................................................................σελ.25

28. Μέθοδοι πρόληψης.......................................................................................................................σελ.25

29. Διατροφή και στοματική υγεία…...................................................................................................σελ.29

30. Παραρτημα…................................................................................................................................σελ.32

31. Στατηστικά…………………...........................................................................................................σελ.34

32.. Συμπεράσματα και κριτικες..........................................................................................................σελ.54

33. Βιβλιογραφία.................................................................................................................................σελ.56

2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία με θέμα την υγιεινή της στοματικής κοιλότητας ξεκίνησε στις δεκαεννιά ενάτου του δυο χιλιάδες δώδεκα με μια γενική ενημέρωση από τον καθηγητή μας, για τον ορισμό του project και τις αρχές του και τελείωσε στις τέσσερις τετάρτου του δύο χιλιάδες δεκατρία με την παράδοση της γραπτής εργασίας και του power point στον καθηγητή. Στις είκοσι τέσσερις δεκάτου του δύο χιλιάδες δώδεκα έγινε ενημέρωση στο σχολείο μας από τον οδοντιατρικό σύλλογο Βόλου ενώ στις είκοσι Μαρτίου δύο χιλιάδες δεκατρία, παγκόσμια ημέρα στοματικής υγιεινής έγινε ενημέρωση και δωρεάν εξέταση από άτομα ειδικευμένα στην οδοντιατρική. Σε όλη αυτή την πορεία της ερευνητικής εργασίας βοήθησαν αρκετά άτομα προκειμένου να επιτύχουμε ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Συγκεκριμένα θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον οδοντιατρικό σύλλογο Βόλου, ο οποίος με την επίσκεψή του στο σχολείο μας, μας πρόσφερε ενημερωτικό υλικό που χρησίμευσε στην ολοκλήρωση της εργασίας. Ακόμη θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους οδοντίατρους την παγκόσμια ημέρα στοματικής υγιεινής από τους οποίους έγινε πλήρη ενημέρωση για την υγεία της στοματικής κοιλότητας και δωρεάν εξέταση . Τέλος θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κύριο Χρήστο Μαστραφτσή, τον καθηγητή στο μάθημα του project, ο οποίος με την καρτερικότητα και την επιμονή του μας βοήθησε να ολοκληρώσουμε την εργασία επιτυχώς.

3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το θέμα της εργασίας είναι η υγιεινή της στοματικής κοιλότητας. Σκοπός της εργασίας είναι να κατανοήσουμε πόσα ή τι γνωρίζουμε γι' αυτό το κομμάτι του σώματός μας και με ποιούς τρόπους μπορούμε να το φροντίσουμε, με σκοπό την αποφυγή της φθοράς ή της καταστροφής των δοντιών. Αρχικά γίνεται μια εκτενή αναφορά στις ασθένειες της στοματικής κοιλότητας όπως η τερηδόνα, η περιστεφανίτιδα, η ουλίτιδα, η τρυγία και η περιοδοντίτιδα. Στη συνέχεια περιγράφονται τα μέρη της στοματικής κοιλότητας τα οποία είναι τα δόντια, το περιστόμιο και το κοίλο του στόματος καθώς επίσης και η ανθρώπινη οδοντοστοιχία, Επίσης αναλύεται ο ρόλος του κάθε δοντιού και γίνεται μια μικρή αφορά στις ουσίες από τις οποίες αυτά αποτελούνται. Έπειτα αναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους αισθανόμαστε άσχημα όταν χαμογελάμε και για τους οποίους τα άτομα έχουν χαμηλή ή υψηλή αυτοεκτίμηση. Κατόπιν γίνεται μία γρήγορη ανασκόπηση της πορείας της οδοντιατρικής καθώς επίσης και της πορείας της οδοντόβουρτσας και της οδοντόκρεμας. Ακόμα επισημαίνονται οι μέθοδοι πρόληψης των ασθενειών και προβάλλεται η διατροφή ως ο αποτελεσματικότερος τρόπος προστασίας της στοματικής κοιλότητας. Στα πλαίσια λοιπόν της ερευνητικής εργασίας έγινε αναφορά για την ιστορία, την πρόληψη, τη διατροφή, το ρόλο των δοντιών, τις ασθένειές της στοματικής κοιλότητας και το χαμόγελο, Ωστόσο θα μπορούσε να είχε γίνει μια περεταίρω εμβάθυνση πάνω στο θέμα των ασθενειών της στοματικής κοιλότητας και πως αυτές επηρεάζουν την υγεία του υπόλοιπου ανθρώπινου σώματος. Τέλος με την ανάλυση των ερωτηματολόγιων καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα και σε κάποιες κρητικές. Σύμφωνα λοιπόν με τα αποτελέσματα της έρευνα, πάνω στο θέμα της στοματικής υγιεινής, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες δείχνουν να ενδιαφέρονται περισσότερο σε σχέση με τους άνδρες για την υγιεινή της στοματικής τους κοιλότητας. Επίσης διαπιστώθηκε ότι θα έπρεπε να υπήρχε περισσότερη ενημέρωση και ιδιαίτερα στα σχολεία σε σχέση με τα προστατευτικά μέτρα που οφείλουν να παίρνουν τα άτομα προκειμένου να αποφύγουν τη φθορά ή την καταστροφή των δοντιών τους.

4

OVERVIEW

The topic of our project is the health of the mouth. The purpose of this report is to emphasize what we need to know for our oral cavity and how to protect and take care of it, in order for our teeth not to be worn away and destroyed. First of all, the project is referred to the diseases of the oral cavity such as the gum disease, the tooth decay or the plaque and the parts of the mouth such as the tongue and the teeth. Also, the report is alluded to the parts of each tooth and the substances that they consist of. In addition, the smile and the confidence that the smile offers to the people, are mentioned to the report. What’s more, the project is referred to the disease prevention, the nutrition and the history of the dentistry’s development. In the limits of the inquiring report, the diseases of the oral cavity, the parts of the teeth, the disease prevention, the nutrition and the history of the development of the dentistry are mentioned. Nevertheless, there should be a further and more elaborated reference about the diseases of the oral cavity and how these affect the rest parts of the human's body and especially the crucial organs. Finally, taking into account the results and the statistics of the questionnaires we came to some conclusions and we formed some reviews. Thus, according to the results of the research we end up with the conclusion that women show more interest, than the men, about their heath of their mouth. Furthermore, it was found out that there should be more update, especially at schools, for the protective measures that people should take, in order for their teeth not to be worn away and destroyed.

5

ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣΤΕΡΗΔΟΝΑ

Η οδοντική τερηδόνα είναι η κυριότερη ασθένεια των δοντιών καθώς καταστρέφει τις σκληρές ουσίες του δοντιού. Η τερηδόνα έχει μελετηθεί επιδημιολογικά σε πάρα πολλές χώρες . Αποτελεί κοινωνικό πρόβλημα μεγάλης έκτασης και γι’αυτό έχει αξιολογηθεί σε σχέση με παράγοντες όπως η ηλικία , το φύλο, ο τόπος διαμονής και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Από πολλές μελέτες γνωρίζουμε ότι πολλά παιδιά από την ηλικία των 6-12 ετών έχουν προσβληθεί από τερηδόνα. Ακόμα η τερηδόνα ονομάστηκε « νόσος του πολιτισμού» διότι παρουσίασε ανοδική πορεία κατά τις δεκαετίες μετά των Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η τερηδονική βλάβη ξεκινά με αλλοιώσεις στην επιφάνεια της αδαμαντίνης σε περιοχές συχνά μη ορατές είτε επειδή είναι μέσα σε σχισμές , είτε γιατί εντοπίζονται σε επιφάνειες που τα δόντια εφάπτονται μεταξύ τους. Η τερηδόνα είναι μια διαδικασία η οποία καταστρέφει τα δόντια. Η διαδικασία αυτή οφείλεται στην ύπαρξη των οξέων τα οποία παράγονται με την αλληλεπίδραση των βακτηριδίων της οδοντικής πλάκας και των σακχάρων των τροφών. Η οδοντική πλάκα είναι ένα στρώμα ουσιαστικά που αποτελείται στο μεγαλύτερο ποσοστό της από βακτήρια και εντοπίζεται πάνω στα δόντια και στα όρια των ούλων κυρί-ως. Τα οξέα καταστρέφουν την αδαμαντίνη η οποία σε πολλά σημεία μετατρέπεται σε μια λευκή πορώδη ουσία Εάν η αρχική βλάβη δεν αντιμετωπιστεί , η τερηδονική καταστροφή προχωρά στο εσωτερικό του δο-ντιού προσβάλλοντας προοδευτικά την οδοντίνη , η οποία αποσυντίθεται και καταστρέφεται σχηματίζοντας κοιλότητα στο δόντι Το δόντι γίνεται πλέον ευαίσθητο στο ξινό- γλυκό και στο ζεστό- κρύο Η τερηδόνα προ-χωρώντας περισσότερο , προσβάλλει τη ζωτική ουσία του δοντιού , τον πολφό οποίος μολύνεται. Οι πόνοι γίνονται επίμονοι και έντονοι. Σε τελευταία φάση ,μολύνεται όλη η έκταση του πολφού προσβάλλοντας το νεύρο και προκαλώντας φλεγμονές. Το νεύρο νεκρώνεται ενώ υπάρχει πιθανότητα δημιουργίας αποστήμα-τος.

Σε τελικό στάδιο η εξαγωγή του δοντιού από τον οδοντίατρο είναι απαραίτητη .Επέμβαση του οδο-ντιάτρου μπορεί να γίνει και στα πρώτα στάδια με εμφράξεις ή απονευρώσεις . Για μικρές βλάβες χρησιμο-ποιείται τοπική φθορίωση ενώ για μεγαλύτερες βλάβες η θεραπεία.. Στόχος της θεραπείας είναι η διατήρη-ση των δοντιών και η πρόληψη της περαιτέρω καταστροφής τους. Τα υλικά αποκατάστασης μπορεί να είναι από αμαλγάματα , συνθετικές ρητίνες ή πορσελάνη .Ακόμα μπορεί να τοποθετηθούν και θήκες στα δόντια. Αξίζει να σημειωθεί πως προτεραιότητα πλέον δίνεται στη λειτουργικότητα και την αισθητική κατά την απο-κατάσταση της βλάβης Η βλάβη που προκαλεί η τερηδόνα των δοντιών δεν είναι δυνατόν να αποκαταστα-θεί από τον ανθρώπινο οργανισμό. Δεν μπορεί ωστόσο να επιτευχθεί η πλήρη ίαση των οδοντικών οστών

Παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν την τερηδόνα είναι η κακή στοματική υγεία και η έλλειψη τα-κτικής φροντίδας είναι γεγονός πως με καλή στοματική υγιεινή η πιθανότητες εμφάνισης τερηδόνας είναι περιορισμένες . Αν η έλλειψη φροντίδας συνδυάζεται με ορθοδοντική θεραπεία τα προβλήματα είναι ακόμα πιο εμφανή καθώς στη στοματική κοιλότητα λόγω των ξένων σωμάτων αναπτύσσεται μεγαλύτερος αριθμός μικροβίων .Η θεραπεία κατά αυτόν τον τρόπο παρεμποδίζεται σημαντικά καθώς τα ούλα και τα δόντια είναι υπερευαίσθητα. Παράλληλα η τερηδόνα εμφανίζεται και σε άτομα τα οποία κάνουν καταχρήσεις φαρμάκων ή αλκοόλ καθώς και στους καπνιστές .Ακόμα η μειωμένη ροή σάλιου φαίνεται να έχει μερίδιο ευθύνης κα-θώς το σάλιο δρα σαν φυσικό καθαριστικό του στόματος. Τέλος η κακές διατροφικές συνήθειες και κυρίως η λήψη υδατανθράκων από τις τροφές οι οποίοι παράγουν οξέα. Πολλοί υδατάνθρακες ευθύνονται για την ανάπτυξη της τερηδόνας .Η σουκρόζη που προέρχεται από παντζάρια και ζαχαροκάλαμα είναι η πιο γνω-στή και η πιο βλαπτική. Ακολουθούν η φρουκτόζη , που προέρχεται κυρίως από τα φρούτα , η γλυκόζη , η δεξτρόζη και το ιμβερτοσάκχαρο που περιέχεται στο μέλι . Γενικότερα η συχνή κατανάλωση τροφών πλού-σιων σε σάκχαρα πρέπει να είναι περιορισμένη ενώ πρέπει να αποφεύγονται και οι κολλώδεις τροφές όπως το παστέλι, τα λουκούμια και τα ζαχαρωτά αφού τα υπολείμματα ζάχαρης είναι δύσκολο να αφαιρε-θούν από το στόμα .Στον τομέα της πρόληψης , η τακτική στοματική υγιεινή και κάποιες διαιτητικές τροπο-ποιήσεις , παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αποφυγή της τερηδόνας και στην προστασία των δοντιών.

ΤΡΥΓΙΑ-ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΠΛΑΚΑΗ τρυγία (πέτρα) είναι οδοντική πλάκα η οποία έχει παραμείνει για αρκετό χρονικό διάστημα πάνω

στα δόντια και έχει σκληρύνει. Δημιουργείται πάνω στα δόντια αφήνοντας τραχιά αίσθηση .Συνήθως βρί-σκεται στη συμβολή δοντιών και ούλων και ανάμεσα στα δόντια. Επίσης βρίσκεται στο πίσω μέρος των κάτω πρόσθιων δοντιών , κοντά στα σημεία όπου οι σιελογόνοι αδένες εκκρίνουν το σάλιο.

Σε αρκετές περιπτώσεις η παρουσία της τρυγίας δεν γίνεται αισθητή από τον ασθενή για αυτό το λόγο η επίσκεψη στον οδοντίατρο σε τακτά χρονικά διαστήματα κρίνεται αναγκαία . Η τρυγία είναι πολύ σκληρή ουσία και δεν μπορεί να αφαιρεθεί μόνο με την οδοντόβουρτσα αλλά θα πρέπει να την αφαιρέσει ο οδοντίατρος με κατάλληλα εργαλεία καθαρισμού .Η δημιουργία της μπορεί να ανασταλεί βέβαια με σωστό βούρτσισμα .

6

Οι εναποθέσεις υπερουλικής τρυγίας είναι αρκετά εύκολο να εντοπιστούν , είτε με οπτικό έλεγχο είτε και δια της αφής. Η πέτρα έχει χρώμα υποκίτρινο έως καφέ , και είναι αδρή στην αφή. Αν νιώσουμε ότι η επιφάνεια του δοντιού είναι άγρια όχι στιλπνή, πιθανότατα αυτό οφείλεται σε συσσώρευση πέτρας . Δυ-στυχώς η υποουλική πέτρα είναι δυσκολότερο να εντοπιστεί καθώς βρίσκεται κάτω από την γραμμή των ού-λων και δεν είναι ορατή. Μια ένδειξη για την ύπαρξη υποουλικής πέτρας είναι αν κατά τη χρήση του οδ ο-ντικού νήματος αυτό κόβεται ή ξεφτίζει όταν το περνάμε από τη βάση κάποιου δοντιού. Οι ασθενείς που έχουν την τάση να συσσωρεύουν υποουλική αλλά όχι υπερουλική πλάκα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο οδοντιατρικών προβλημάτων , ακριβώς λόγω της δυσκολίας εντοπισμού.

Το τακτικό βούρτσισμα των δοντιών και η χρήση οδοντικού νήματος είναι αποτελεσματικές μέθοδοι πρόληψης της δημιουργίας οδοντικής πλάκας και πέτρας στα δόντια. Ακόμα θα πρέπει να γίνονται τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο κάθε 6 μήνες για καθαρισμό των δοντιών (αποτρύγωση). Συνιστάται η χρήση μιας ειδικής οδοντόκρεμας κατά της πέτρας και ειδικά σε άτομα με ιστορικό συσσώρευσης πέτρας συνι-στάται τουλάχιστον ένας βαθύς καθαρισμός ανά έτος .Μόνο ο επαγγελματικός καθαρισμός των δοντιών από τον οδοντίατρο μπορεί να αφαιρέσει την πέτρα από τα δόντια. . Οι οδοντίατροι χρησιμοποιούν για την απομάκρυνση της , ειδικές συσκευές υπερήχων είτε ειδικά εργαλεία (ξέστρα) ιδίως για την απομάκρυνση της υποουλικής πέτρας ( αποτρύγωση).

ΟΥΛΙΤΙΔΑ & ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΤΙΔΑΟι παθήσεις των ούλων είναι φλεγμονές των ούλων και του οστού που περιβάλλουν τα δόντια. Οι

φλεγμονές αυτές είναι πολύ συχνές για μια μεγάλη μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού .Μπορεί να εμφανι-στεί σε όλους τους ανθρώπους , σε όλα τα δόντια ή σε μερικά από αυτά , ανεξάρτητα από φύλο , ηλικία , εθνικότητα και χρώμαΑν θεραπευτούν από τον οδοντίατρο στα αρχικά στάδια οι επιπτώσεις μπορεί να αντι-στραφούν . Υπάρχουν 2 τύποι ασθένειας των ούλων , η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα.

Η ουλίτιδα είναι η φλεγμονή των ούλων, δηλαδή τα ούλα πρήζονται, κοκκινίζουν και αιμορραγούν με το βούρτσισμα. .Είναι αποτέλεσμα αμυντικής αντίδρασης του οργανισμού στην ανάπτυξη βακτηρίων και οξέων που αυτά παράγουν. Το πρήξιμο επιτρέπει στα βακτήρια να εισχωρήσουν ανάμεσα στα δόντια και στα ούλα. Έπειτα σχηματίζεται η υπερουλική πλάκα που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερη πάθηση των ούλων την περιοδοντίτιδα. Με την πάροδο του χρόνου και ενώ η φλεγμονή παρατείνεται, καταστρέφονται οι περιοδοντικές ίνες που κρατούν στερεά τα ούλα γύρω από τα δόντια. Έτσι δημιουργείτε ένας θύλακας γύρω από τα δόντια εκθέτοντας την οδοντίνη γύρω από την περιοχή της ρίζας .Με την επίδραση των τοξι-νών, καταστρέφονται πλέον οι περιοδοντικοί ιστοί , οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την συγκράτηση των δο-ντιών στη θέση τους καθώς και του φατνιακού οστού. Τέλος τα δόντια παρουσιάζουν έντονη κινητικότητα με αποτέλεσμα να αποκολληθούν από θύλακα τους . Γι’αυτό το λόγο , η επέμβαση του οδοντιάτρου θα πρέπει να γίνει στα αρχικά στάδια.

Όταν η ουλίτιδα μένει χωρίς θεραπεία για πολύ χρόνο , σε ορισμένα άτομα κάτω από ειδικές προ-ϋποθέσεις μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα. Τα ούλα υποχωρούν και δημιουργούν χώρο γύρω από τα δόντια , όπου συγκεντρώνεται πλάκα. Η πλάκα σε αυτή τη θέση είναι δύσκολο να απομακρυνθεί με το βούρτσισμα . Με τον καιρό σκληραίνει , μετατρέπεται σε πέτρα και ερεθίζει και άλλο τα ούλα. Ο ερεθισμός σταδιακά επεκτείνεται στο οστό γύρω από τα ούλα , οι σχισμές γύρω από τα δόντια γίνονται βαθύτερες και συγκεντρώνουν περισσότερη πλάκα . Ως αποτέλεσμα , τα ούλα και το οστό μπορεί να συρρικνωθούν . Η απώλεια αυτή των ιστών λέγεται περιοδοντίτιδα ή πυόρροια . Η συρρίκνωση των ούλων , μπορεί να προ-καλέσει την αποκάλυψη μέρους της ρίζας του δοντιού , κάνοντάς το ευαίσθητο. Αν αφεθούν χωρίς θερα-πεία , τα δόντια μπορούν να πέσουν και από μόνα τους ή να χρειαστεί να εξαχθούν από τον οδοντίατρο.

Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι η αιμορραγία από τα ούλα , επειδή αίμα από τα ούλα δεν πα-ρατηρείται ποτέ ενώ αυτά είναι υγιή , ακόμα και ελάχιστη ποσότητα αίματος μετά από το βούρτσισμα των δοντιών ή μετά από την επαφή τους με την τροφή , θεωρείται εύρημα παθολογικό. Η αιμορραγία δεν είναι πάντα εμφανή γι ‘ αυτός συχνά περνά απαρατήρητη. Αλλαγή στο σχήμα , το μέγεθος , το χρώμα και τη σύ-σταση των ούλων υποδεικνύουν περιοδοντική πάθηση. Ούλα κόκκινα πρησμένα , ευαίσθητα , ούλα που έχουν αποκολληθεί από το δόντι , που έχουν υποχωρήσει ή που είναι σαθρά είναι παθολογικά . Επίμονη δυσοσμία στο στόμα , πύον ανάμεσα στα ούλα και στα δόντια , κινητικότητα και μετανάστευση των δοντιών είναι επίσης συμπτώματα περιοδοντικής νόσου. Σε αρκετές περιπτώσεις λόγω έλλειψης συμπτωμάτων , ο ασθενής δεν γνωρίζει ότι έχει ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα. Αυτός είναι ένας λόγος να πραγματοποιεί κανείς τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο.

Οι αιτίες που προκαλούν τις φλεγμονές των ούλων είναι , η πλάκα που συσσωρεύεται γύρω από τα δόντια , όταν ο ασθενής δε τα βουρτσίζει σωστά και κυρίως όταν φοράει σιδεράκια ή έχει στραβά δόντια. Το κοινό αίτιο σε όλες τις μορφές είναι η μικροβιακή πλάκα η οποία συσσωρεύεται στα δόντια ευνοούμενο από το περιβάλλον της στοματικής κοιλότητας. Ακόμα σημαντική επίδραση μπορεί να έχουν ορμονικές με

7

ταβολές και ιδιαίτερα σε περιόδους κύησης ή κατά την εφηβεία. Αντίστοιχα οι διαβητικοί όπως και οι χρόνιοι καπνιστές είναι επιρρεπείς.Το είδος της θεραπείας που επιλέγεται εξαρτάται από τη σοβαρότητα της ασθένειας των ούλων μπορεί να γίνει χειρουργική επέμβαση για θεραπεία όταν οι σχισμές των ούλων είναι πολύ βαθιές ριζική απόξεση , δη-λαδή βαθύς καθαρισμός μέσα στα ούλα. Η πρόληψη αφορά τον έλεγχο της ποσότητας της πλάκας που συγκεντρώνεται στα δόντια. Θα πρέπει να γίνεται αποτρύγωση των δοντιών από τον οδοντίατρο , με ειδικά εργαλεία και με ειδική συσκευή υπερήχων .Κυρίως σωστή άσκηση στοματικής υγιεινής (βούρτσισμα , οδο-ντικό νήμα ) στο σπίτι , χρήση αντισηπτικού στοματικού διαλύματος όπως υποδεικνύεται από τον οδοντία-τρο και συχνές επανεξετάσεις για την παρακολούθηση της εξέλιξης της ασθένειας. Μια σωστή στοματική υγεία παράλληλα με τη διακοπή του καπνίσματος είναι βασικά συστατικά της πρόληψης των παθήσεων των ούλων

ΒΡΟΥΞΙΣΜΟΣ & ΤΡΙΞΙΜΟ ΔΟΝΤΙΩΝΤο τρίξιμο και σφίξιμο των δοντιών στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται ασυναίσθητα κατά τη

διάρκεια του ύπνου αλλά και την ημέρα ιδιαίτερα όταν ένα άτομο βρίσκεται υπό πίεση ή είναι αγχωμένο. Το πρόβλημα απασχολεί ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού , ανεξαρτήτως ηλικίας . Πρόκειται ουσιαστικά για μια ακούσια και μη ελεγχόμενη κίνηση της κάτω γνάθου που φέρνει σε συνεχή επαφή και πιέζει μεταξύ τους τα δόντια των δύο γνάθων και συνοδεύεται μερικές φορές και από οριζόντιες κινήσεις που προκαλούν τρίξιμο δοντιών . Οι περισσότεροι ασθενείς που πάσχουν από βρυγμό δεν συνειδητοποιούν το πρόβλημα τους είτε γιατί αυτό συμβαίνει μόνο κατά τον ύπνο ( νυκτερινός βρουξισμός) είτε γιατί γίνεται τόσο ασυναί-σθητα και υποσυνείδητα που δεν το αντιλαμβάνονται μέχρι να εκδηλωθούν οι πρώτες βλάβες στα δόντια και γίνει η διάγνωση του προβλήματος από τον οδοντίατρο. Εκτός από το τρίξιμο των δοντιών οι ασθενείς με βρουξισμό και περισσότερο τα παιδιά έχουν συχνά παρεμφερείς συνήθειες όπως να δαγκώνουν μολύ-βια ή άλλα αντικείμενα ή να τρώνε τα νύχια τους.

Το σφίξιμο των δοντιών περιγράφει μια κατάσταση όπου ο ασθενής δαγκώνει συνεχώς και με με-γάλη δύναμη πιέζοντας τα πάνω και κάτω δόντια μεταξύ τους και κυρίως τα πίσω δόντια . Είναι φυσιολογι-κό βέβαια και συμβαίνει σε όλους να σφίγγουν τα δόντια περιστασιακά όταν καταβάλουμε μεγάλη προ-σπάθεια ή σε στιγμές μυϊκής έντασης.Το σφίξιμο των δοντιών ασκεί πίεση όχι μόνο στα δόντια αλλά και στα οστά της γνάθου , τους περιοδοντικούς ιστούς και τους μύες του προσώπου .Η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει το κροταφογναθικό σύνδρομο, μια πάθηση των αρθρώσεων που συνδέουν την κάτω γνάθο με το κρανίο, και εκδηλώνεται με μυϊκούς πόνους , πόνο στο σαγόνι , τα δόντια ή τα αυτιά , έντονους πονοκε-φάλους , μούδιασμα στο πρόσωπο.

Το τρίξιμο των δοντιών περιγράφει μια κατάσταση στην οποία ο ασθενής επιπλέον του σφιξίματος τρίβει μεταξύ τους κινώντας τα με οριζόντιες κινήσεις τα δόντια της άνω και κάτω γνάθου . Το αποτέλεσμα είναι η αποτριβή των δοντιών και η καταστροφή των μασητικών επιφανειών της αδαμαντίνης και εκδηλώνε-ται κυρίως στα εμπρός δόντια τομείς και κυνόδοντες. Όπως και στο σφίξιμο , το τρίξιμο των δοντιών στον ύπνο μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβλαβή και φυσικά πολύ ενοχλητικό για όποιον κοιμάται δίπλα στον ασθε-νή.

Στους ενήλικες κύρια αιτία για το τρίξιμο των δοντιών είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες όπως η συ-ναισθηματική πίεση , το αυξημένο άγχος , ο καταπιεσμένος θυμός .Ακόμα και ο τύπος της προσωπικότητας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο , τα άτομα με επιθετικό , ανταγωνιστικό ή υπερδραστήριο χαρακτήρα εμφανί-ζουν υψηλότερη πιθανότητα να σφίγγουν ή να τρίζουν τα δόντια τους.Άλλες πιθανές αιτίες είναι τραυματι-σμοί στο κεφάλι , στο λαιμό ή στη σιαγόνα καθώς και δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως η ασθένεια Huntington ή Parkinson. H κακή σύγκλειση των πάνω και κάτω δοντιών , οι παρενέργειες φαρμάκων όπως αντικαταθλιπτικών αλλά και η κοκαΐνη , η κατάχρηση αλκοόλ και καφεΐνης μπορούν να προκαλέσουν βρυγμό σαν παρενέργειά τους . Για να αντιμετωπιστεί δραστικά το τρίξιμο των δοντιών είναι απαραίτητο να γίνει σωστή διάγνωση από τον οδοντίατρο των αιτιών του προβλήματος ώστε να χορηγηθεί η ανάλογη θεραπεία βάσει των αναγκών κάθε ασθενή .

ΑΠΟΣΤΗΜΑΈνα απόστημα δοντιού είναι μια οξεία οδοντιατρική κατάσταση που δημιουργείται ως αποτέλεσμα

μόλυνσης των δοντιών ή των ούλων . Είναι μια πυώδης φλεγμονή που χαρακτηρίζεται από την συγκέντρω-ση πύου στην περιοχή γύρω από τη ρίζα του δοντιού ή στα ούλα. Τα οδοντικά αποστήματα μπορούν να προκληθούν είτε από τερηδονισμένα δόντια ή από περιοδοντίτιδα. Αποτελούν την πιο συνηθισμένη αιτία που πολλοί ασθενείς επισκέπτονται τους οδοντιάτρους με έντονο πονόδοντο.

Υπάρχουν τρεις τύποι οδοντικών αποστημάτων με βάση την αιτιολογία και την περιοχή του στόμα-τος όπου δημιουργούνται .Διακρίνονται σε:Ακροριζικό απόστημα δοντιού .Το ακροριζικό απόστημα σχημα-τίζεται γύρω από την άκρη μιας ρίζας του δοντιού και είναι η πιο χαρακτηριστική μορφή οδοντικού

8

αποστήματος . Δημιουργείται όταν μολύνεται ο πολφός του δοντιού λόγω τερηδόνας .Περιοδοντικό απόστημα . Στην περίπτωση του περιοδοντικού αποστήματος η αιτία είναι συνήθως μια σοβαρή περιοδοντική νόσος ή τραυματισμός των ούλων . Το περιοδοντικό απόστημα αναπτύσσεται στα ούλα ή στο οστό του φατνίου που περιβάλλει το δόντι.Περιμυλικό απόστημα δοντιού. Πρόκειται για μια ειδική μορφή περιοδοντικού αποστήματος που σχηματίζε-ται λόγω φλεγμονής και μόλυνσης των ούλων γύρω από τη μύλη ενός ημιέγκλειστου δοντιού (πριστεφανί-τιδα) Ανεξάρτητα από το είδος τους όλα τα οδοντικά αποστήματα είναι αποτέλεσμα μιας προϋπάρχουσας λοίμωξης στο στόμα. Ο σχηματισμός και η συγκέντρωση ποίου που είναι το κύριο χαρακτηριστικό του απο-στήματος είναι ουσιαστικά μια παρενέργεια της μάχης του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού με τα βακτήρια που έχουν προκαλέσει την λοίμωξη.

Ένα απόστημα δοντιού είναι συνήθως αρκετά επώδυνο και εμφανίζεται ως μια πρησμένη περιοχή που είναι θερμή στην επαφή. Τα κύρια συμπτώματα που συνδέονται με ένα οδοντικό απόστημα είναι: έντο-νος , επίπονος και συνεχής πονόδοντος, οίδημα, πόνος κατά τη μάσηση , ευαισθησία των δοντιών στο ζε-στό, το κρύο ή την πίεση , ορατό εξόγκωμα στα ούλα κοντά στο δόντι , εκροή πύου στο στόμα , άσχημη γεύση στο στόμα και δυσάρεστη αναπνοή , ερυθρότητα και πρήξιμο των ούλων , στο σαγόνι ή το πρόσωπο , δυσκολία πλήρους ανοίγματος του στόματος , διόγκωση των λεμφαδένων στο λαιμό .

Το είδος της θεραπείας για ένα οδοντικό απόστημα εξαρτάται από τη σοβαρότητα και την ένταση της μόλυνσης .Οι στόχοι της θεραπείας ενός οδοντικού αποστήματος είναι κατ’αρχήν η ανακούφιση του ασθενή από τον πόνο ,η εξάλειψη της μόλυνσης και η αποκατάσταση του δοντιού αν είναι δυνατόν. Οι πιο συχνές επιπλοκές λόγω οδοντικών αποστημάτων περιλαμβάνουν την απώλεια δοντιών, την εξάπλωση της μόλυνσης στους μαλακούς ιστούς του προσώπου, στο οστό της άνω ή κάτω γνάθου , στις ρίζες των άνω γομφίων και στις κοιλότητες των ιγμορείων .Η εξάπλωση της μόλυνσης και σε άλλες περιοχές του σώματος προκαλούν θρόμβωση του σηραγγώδους κόλπου , ενδοκαρδίτιδα , πνευμονία ή άλλες διαταραχές. Ακόμα οδοντικά αποστήματα που έχουν επεκταθεί στη βάση του στόματος ή του λαιμού μπορεί να γίνουν απειλη-τικά για τη ζωή , εμποδίζοντας τον αεραγωγό και προκαλώντας δυσκολία στην αναπνοή.

ΠΕΡΙΣΤΕΦΑΝΙΤΙΔΑΗ περιστεφανίτιδα είναι το πιο συχνό πρόβλημα των ούλων σε νεαρούς ενήλικες μεταξύ 17-24

ετών, στη χρονική περίοδο δηλαδή που φυσιολογικά οι φρονιμίτες ανατέλλουν στο στόμα . Είναι μία επώδυνη φλεγμονή η οποία προκαλείται από τη μόλυνση των ούλων γύρω από τη μύλη ενός δοντιού που έχει ανατείλει μερικώς . Η ανάπτυξη περιστεφανίτιδας είναι μια από τις συχνότερες αιτίες για την εξαγωγή ενός φρονιμήτη.

Εάν παρατηρηθεί περιστεφανίτιδα ένας φρονιμίτης μπορεί να αποτύχει εντελώς να ανατείλει , παρα-μένοντας πλήρως κάτω από τα ούλα (έγκλειστος φρονιμήτης) ή να ανατείλει μόνο εν μέρει , με μέρος της μασητικής επιφάνειας να εξακολουθεί να καλύπτεται από τα ούλα (ημιέγκλειστος φρονιμίτης ).

Αρχικά συμπτώματα της περιστεφανίτιδας μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο , πρησμένα ούλα στην περιοχή του προσβεβλημένου δοντιού . Ο ασθενής μπορεί να δυσκολεύεται να μασήσει άνετα χωρίς να δα-γκώσει τον πρησμένο ιστό των ούλων , άσχημη αναπνοή .Αν η περιστεφανίτιδα δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα , η μόλυνση οδηγεί στη συγκέντρωση πύου στον περιοδοντικό θύλακα δημιουργώντας ένα απόστημα στα ούλα που ονομάζεται περιμυλικό απόστημα . Μετά τη δημιουργία περιμυλικού αποστήματος τα συμπτώμα-τα γίνονται εντονότερα .Παρατηρείται δυσκαμψία της σιαγόνας , εκροή πύου από τα ούλα κοντά στο δόντι , άσχημη μυρωδιά ή γεύση στο στόμα και σε σοβαρές περιπτώσεις έντονο έως αφόρητο πόνο, διόγκωση των λεμφαδένων κάτω από το πηγούνι στο λαιμό , μυϊκούς σπασμούς στο σαγόνι, οίδημα στην προσβε-βλημένη πλευρά του προσώπου , δυσκολία στο άνοιγμα του στόματος , πυρετός και δυσφαγία , δυσκολία στην κατάποση τροφής.

Ανάλογα με την αιτιολογία , τα συμπτώματα και τη σοβαρότητα της περιστεφανίτιδας ο οδοντίατρος μπορεί να συστήσει ένα συνδυασμό από θεραπείες. Αρχικά βελτίωση της στοματικής υγιεινής για να κρατη-θεί η περιοχή του προβληματικού δοντιού καθαρή από οδοντική πλάκα. Συχνό ξέπλυμα με χλιαρό αλατόνε-ρο μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του ασθενούς .Εξωτερική εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων θα πρέπει να αποφεύγεται , γιατί μπορεί να προκαλέσει εξάπλωση της μόλυνσης σε γειτονικούς ιστούς. Δίαιτα με μαλακές τροφές για την αποφυγή περαιτέρω ερεθισμού του ιστού των ούλων . Αναλγητικά για την προ-σωρινή ανακούφιση του πόνου ,παράλληλα αντιβιοτική θεραπεία . Ο οδονίατρος μπορεί να κάνει ακόμα εκτομή της ουλικής καλύπτρας , αποχέτευση του πύου , εάν έχει δημιουργηθεί περιμυλικό απόστημα , εξα-γωγή του εγκλείστου δοντιού για την εξάλειψη του αιτιολογικού παράγοντα της περιστεφανίτιδας . Η εξαγω-γή του δοντιού προγραμματίζεται αφού πρώτα η μόλυνση έχει τεθεί υπό έλεγχο για την πρόληψη της εξάπλωσης της .

9

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ & ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣ Η ξηροστομία είναι η αίσθηση που νιώθει κανείς όταν το στόμα του στεγνώνει , επειδή υπάρχει μι

κρότερη από την κανονική ποσότητα σάλιου . Το λίγο σάλιο δυσκολεύει τη μάσηση , την κατάποση, την ομιλία και συμβάλλει στην αίσθηση της κακής γεύσης. Επιπλέον η κατάσταση αυτή συμβάλλει στη δημιουρ-γία τερηδόνων στα δόντια καθώς και διάφορων φλεγμονών στο στόμα. Η ξηροστομία είναι σύμπτωμα της τρίτης κυρίως ηλικίας .

Αξίζει να σημειωθεί λοιπόν ο σημαντικός ρόλος του σάλιου στη στοματική υγεία. Το σάλιο έχει πολύ σημαντικές ιδιότητες . Η βλέννα που περιέχει δρα ως λιπαντικό . Προστατεύει το βλεννογόνο του στόματος από διάφορους ερεθισμούς .Επίσης βοηθά στην μάσηση των τροφών , στην κατάποση , στην ομιλία και στην αίσθηση της γεύσης . Το σάλιο περιέχει διάφορα στοιχεία όπως το ασβέστιο, ο φώσφορος , το φθόριο , οι πρωτεΐνες που εξουδετερώνουν τα οξέα που παράγονται από τα μικρόβια της οδοντικής πλάκας και έτσι προστατεύει τα δόντια από την τερηδόνα. Επίσης περιέχει διάφορα ένζυμα και ανοσοσφαιρίνες( αντι-σώματα) που βοηθούν στην προστασία του στόματος από διάφορα μικρόβια και ιούς που μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις στο στόμα . Το σάλιο λοιπόν έχει αμυντικές ικανότητες .

Η ξηροστομία συνήθως οφείλεται σε μειωμένη έκκριση σάλιου από τους σιελογόνους αδένες , αλλά μπορεί να παρατηρηθεί και σε περιπτώσεις αυξημένης εξάτμισης του σάλιου από τη στοματική κοιλότητα , η οποία παρατηρείται σε άτομα που αναπνέουν από το στόμα. Μειωμένη έκκριση σάλιου προκαλείται από διάφορες καταστάσεις όπως είναι η λήψη κάποιων φαρμάκων , σε ορισμένα συστηματικά νοσήματα και μετά από ακτινοβολίες για θεραπεία του καρκίνου. Τα φάρμακα που προκαλούν ξεροστομία είναι πάρα πολλά όπως τα αγχολυτικά, ηρεμιστικά, αγγειοδιασταλτικά κ.α. Έτσι σε μεγάλο ποσοστό οι καρκινοπαθείς που έχουν υποβληθεί σε ακτινοβολίες στην περιοχή της κεφαλής εμφανίζουν ξηροστομία μόνιμη η οποία ανάλογα και με τη δόση της ακτινοβολίας που έχουν δεχθεί μπορεί να είναι πολύ έντονη.

Ο οδοντίατρος αξιολογώντας τη σοβαρότητα της κατάστασης συστήνει την κατάλληλη θεραπεία Η ξηροστομία είναι ένα σύμπτωμα βασανιστικό για αυτόν που το έχει . Για την ανακούφιση και την αποφυγή της ξυροστομίας συνιστάται η λήψη άφθονων υγρών και κυρίως νερού. Το άφθονο νερό ακόμα και αν οι σιελογόνοι υπολειτουργούν βοηθά να παραμείνει το στόμα υγρό και ανακοιφίζει έστω προσωρινά από τα δυσάρεστα συμπτώματα .Το γάλα μπορεί επίσης να είναι ένα πολύ καλό υποκατάστατο του σάλιου, διότι προσφέρει εκτός από την εφύγρανση , λίπανση και προστασία στο στόμα και τα δόντια . Ακόμα εξίσου ση-μαντική είναι και η σωστή δια τροφή . Ασθενείς με σοβαρή ξηροστομία που δυσκολεύονται στην κατάποση πρέπει να καταναλώνουν τροφές μαλακές με υψηλή θρεπτική αξία. Η μάσηση τσίχλας χωρίς ζάχαρη διεγε ί-ρει τους σιελογόνους αδένες και βοηθά στην έκκριση σάλιου . Πρέπει όμως να αποφεύγονται οι τσίχλες και οι καραμέλες με ζάχαρη γιατί εκθέτουν τα δόντια στον κίνδυνο διάβρωσης από την τερηδόνα. Τέλος η στο-ματική υγιεινή θα πρέπει να είναι σχολαστική για να αποφθεχθεί και η ανάπτηξη νέων τερηδόνων.

Η κακοσμία στόματος μπορεί να οριστεί ως η δυσοσμία που προέρχεται από αεριούχες κοιλότητες του στόματος όπως ο στοματοφάρυγγας , η μύτη , οι παραρρινικοί κόποι. Η ύπαρξη φλεγμονής των ούλων αποτελεί σημαντική αιτία της κακοσμίας και προέρχεται κυρίως από τοπικά στοματικά αίτια . Η έντονη κα-κοσμία μπορεί να γίνει αντιληπτή από τον ίδιο τον ασθενή . Η διατροφή συμβάλλει καθοριστικά στη δη-μιουργία της κακοσμίας και πρέπει να σημειωθεί πως η κακοσμία δεν είναι κληρονομική.

ΣΤΟΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣΟ στοματικός καρκίνος αναφέρεται στα κακοήθη νεοπλάσματα που αναπτύσσονται στα χείλη, τη

γλώσσα και γενικά στο βλεννογόνο της στοματικής κοιλότητας και του στοματοφάρυγγα. Ο καρκίνος του στόματος κατέχει τη 12η θέση στην εμφάνιση καρκίνου παγκοσμίως αλλά είναι και ο 8ος σε συχνότητα στους άντρες. Συνδέεται άμεσα με τον τρόπο ζωής και θεωρείται πως είναι αποτρέψιμος.

Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου αποδίδονται σε ορισμένους παράγοντες κινδύνους του τρόπου ζωής. Η διατροφή διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο . Η κανονική κατανάλωση νωπών φρούτων και λαχανικών παρέχει προστασία κατά των προκαρκινικών και καρκινικών βλαβών. Η χρήση του καπνού από καπνιστές είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου της στοματικής υγείας. Πάνω από το 75% των ενδοστοματικών καρκίνων αποδίδονται άμεσα στο κάπνισμα και στην κατανάλωση οινοπνέυμα-τος..Το κάπνισμα των σιγαρέτων είναι ο πιο συχνός εμφανιζόμενος παράγοντας κινδύνου αλλά οι ιδιοκατα-σκευές στριφτών τσιγάρων χωρίς φίλτρο καθώς και οι μορφές μη καπνιζόμενων προϊόντων καπνού εμ -φανίζουν ακόμα μεγαλύτερη καρκινογόνο δράση . Ο κίνδυνος εμφάνισης στοματικού καρκίνου αυξάνεται ανάλογα με την ημερήσια κατανάλωση καπνού και τον αριθμό των ετών κατανάλωσης . Όλα τα προϊόντα του καπνού είναι καρκινογόνα και δεν υπάρχει κανένα στοιχείο να αποδεικνύει ότι η αντικατάσταση του κα-πνίσματος με ένα άλλο προϊόν καπνού είναι αβλαβής .Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος είναι ο δεύτερος πλέον σημαντικός παράγοντας κινδύνου . Ενεργεί συνεργικά με τον καπνό

10

ώστε η συνδυασμένη βλάβη είναι περισσότερο από πολλαπλασιαστική . Αν και η αιθανόλη δεν είναι απο-δεδειγμένα καρκινογόνος , η ακεταλδεϋδη , ένας μεταβολιτής της αλκοόλης είναι καρκινογόνος για τον άν-θρωπο. Τέλος Το καρύδι Areca κυρίως στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία είναι αιτιοπαθογενετικός πα-ράγοντας για τον καρκίνο αν και περιορισμένος καθώς δεν καταναλώνεται μαζικά .Η εικόνα του καρκίνου του στόματος που μπορεί να αντιληφθεί ο ασθενής είναι ένας μικρός όγκος ή μια μι-κρή πληγή που δεν κλείνει ή μια κόκκινη πλάκα ή μια άσπρη πλάκα σε κάποιο σημείο του στόματος ή των χειλιών. Επειδή δυστυχώς η βλάβη δε δίνει συμπτώματα και κυρίως επειδή δεν πονάει , οι ασθενείς πηγαί-νουν στον γιατρό με μεγάλη καθυστέρηση .

ΛΕΥΚΟΠΛΑΚΙΑΕίναι η πιο συχνή προκαρκινική βλάβη στο στόμα που εμφανίζεται ως «λευκή πλάκα» κυρίως σε άν-

δρες 40-60 χρονών και στους καπνιστές σε συχνότητα 8-10 φορές μεγαλύτερη απ’ότι σε μη καπνιστές. Ιδιαίτερη σημασία για τη θεραπεία της λευκοπλακίας έχει η έγκαιρη διάγνωση. Γι’αυτό η ανακάλυψη μέσα στο στόμα λευκής πλάκας που είναι στέρεα προσκολλημένη στο επιθήλιο , στο εσωτερικό της παρειάς , στο έδαφος του στόματος ή στα πλάγια της γλώσσας , θα πρέπει να μας κινητοποιεί προς δύο κατευθύνσεις : Μία πρώτη που είναι η διακοπή του καπνίσματος και μία δεύτερη που είναι η επίσκεψη σε ειδικό για παρα-πέρα διερεύνηση.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΠΙΜΠΕΡΟΕίναι ο απότομος τερηδονισμός του συνόλου ή σχεδόν του συνόλου των νεογιλών δοντιών , εξαιτί-

ας της εκτεταμένης ή λανθασμένης χρήσης του μπιμπερο ή του θηλασμού . Είναι η πιο συνηθισμένη πάθη-ση των δοντιών στα παιδιά κάτω των 3 ετών.

Το γάλα και οι χυμοί φρούτων περιέχουν ζάχαρη . Όταν αυτά τα ζαχαρώδη υγρά παραμένουν για μεγάλη διάρκεια στο στόμα ενώνονται με τα βακτήρια του στόματος και παράγουν οξέα , τα οποία κατα-στρέφουν την αδαμαντίνη των νεογιλών δοντιών .Πρέπει να σημειωθεί όμως πως η αδαμαντίνη των νεογι-λών δοντιών δεν έχει την ίδια σκληρότητα με την αδαμαντίνη των μόνιμων δοντιών. Το σύνδρομο του μπι-μπερό το συναντάμε συνήθως στα παιδιά που χρησιμοποιούν το μπιμπερό ή θηλάζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια της ημέρας ή κοιμούνται με αυτό , με αποτέλεσμα τη μεγάλη παραμονή της ζάχαρης στα δόντια. Επίσης το συναντάμε σε παιδιά που δεν θέλουν το μπιμπερό και οι μητέρες καταφεύ-γουν στη λύση του να εμβαπτίζουν το λαστιχένιο τμήμα του μπιμπερό ή τη θηλή σε ζάχαρη ή μέλι .

Πέρα από τις συνήθειες του παιδιού , το πρώτο σημάδι είναι λευκά στίγματα στα δόντια συνήθως κοντά στα ούλα. Τα άνω μπροστινά δόντια λόγω θέσης αλλά και επειδή ανατέλλουν πρώτα επηρεάζονται και πρώτα. Τα κάτω δόντια συνήθως επηρεάζονται αρκετά αργότερα καθώς προστατεύονται από τη γλώσ-σα και το σάλιο. Τα λευκά σημάδια δηλώνουν την αποασβεστίωση της αδαμαντίνης των δοντιών , η αδα-μαντίνη μαλακώνει και τελικά προκαλείται τερηδόνα . Ακόμα αν παρατηρηθεί πως το παιδί ενοχλείται όταν πίνει κρύα υγρά ή τρώει κάτι που περιέχει ζάχαρη είναι σημάδι εμφάνισης του συνδρόμου. Αν η τερηδόνα έχει προχωρήσει μαύρα στίγματα ή και κοιλότητες στα πάνω μπροστινά δόντια κάνουν την εμφάνιση τους. Η εξέλιξη της τερηδόνας συνήθως είναι απότομη και συνήθως μη ανστρέψημη. Πρέπει να γίνει άμεση εξέταση από τον οδοντίατρο με την εμφάνιση των πρώτων σημαδιών.

Τέλος η ύπαρξη των νεογιλών δοντιών συνδέεται με τη σωστή διατροφή του παιδιού .Από την άλλη η πρώιμη εξαγωγή νεογιλών δοντιών , τα οποία έχουν τερηδόνα , μπορεί να δημιουργηθούν περαιτέρω προβλήματα καθώς αντίστοιχα προβλήματα είναι πολύ πιθανόν να αντιμετωπίσουν και τα μόνιμα δοντια.

11

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

Τη στοματική κοιλότητα τα νοητά της όρια που την διαχωρίζουν είναι τα δόντια , το περιστόμιο και το κο ί-λο του στόματος.

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΙΧΙΑ

Στον άνθρωπο υπάρχουν 2 οδοντοφυΐες : Α)αυτή που εμφανίζεται πρώτη στο στόμα και ονομάζεται νεογιλή ή του γάλακτος ή παιδική. Αποτελείται από 20 δόντια.Β)αυτή που διαδέχεται την προηγούμενη και είναι η μόνη οδοντοφυΐα και αποτελείται από 32 δόντια.ΝΕΟΓΙΛΑ ΔΟΝΤΙΑΤα νεογιλά δόντια ανατέλλουν όταν τα μωρά είναι 5 έως 8 μηνών. Είναι μικρότερα από τα μόνιμα δόντια, επειδή οι γνάθοι των μικρών παιδιών είναι μικρότερες. Καθώς οι γνάθοι αναπτύσσονται, περισσότερα νεογιλά δόντια ανατέλλουν. Συνολικά υπάρχουν 20 νεογιλά δόντια και η ανατολή τους ολοκληρώνεται στην ηλικία των 2 με 2 ½ χρόνων.Νεογιλοί Τομείς : Αυτά είναι τα μπροστινά μας δόντια και είναι συνολικά 8 δόντια ( 4 για την άνω γνάθο και 4 για την κάτω). Είναι συνήθως τα πρώτα δόντια που εμφανίζονται μεταξύ 5 και 8 μηνών και χρησιμοποιούνται για να κόβουν το φαγητό πχ να δαγκώσουν ένα μήλο. Μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε

από την πλατιά τους κοπτική επιφάνεια και από τη μοναδική ρίζα που έχουν.Νεογιλοί Κυνόδοντες :Είναι μπροστινά δόντια και πιο τριγωνικά σε σχήμα από τους τομείς . Συνολικά έχουμε 4 κυνόδοντες στο στόμα και εμφανίζονται μεταξύ 16 και 23 μηνών. Όπως οι τομείς, έτσι και οι κυνόδοντες έχουν μόνο μία ρίζα . Στα ζώα, όπως στα σκυλιά, οι κυνόδοντες είναι πιο μεγάλοι και χρησιμοποιούνται για να σκίζουν την τροφή. Στους ανθρώπους είναι μικρότερα σε μέγεθος και χρησιμοποιούνται όπως οι τομείς για να κόβουν την τροφή.Νεογιλοί Γομφίοι : Είναι μεγάλα οπίσθια δόντια που χρησιμοποιούνται για να συνθλίβουν την τροφή σε μικρότερες ποσότητες, έτσι ώστε μπορούμε να τις καταπιούμε. Αυτή η λειτουργία ονομάζεται μάσηση. Είναι εύκολο να τα ξεχωρίσουμε από τα υπόλοιπα δόντια, γιατί είναι μεγαλύτερα, έχουν εξογκώματα και ανώμαλες επιφάνειες που βοηθούν στη μάσηση. Επίσης έχουν περισσότερες ρίζες οι οποίες είναι και πλατιές. Συνολικά έχουμε 8 νεογιλούς γομφίους οι οποίοι εμφανίζονται σε ηλικία 1-2 χρονών. Αργότερα αυτά τα νεογιλά δόντια θα αντικατασταθούν από τους μόνιμους προγομφίους.Η ζωή των νεογιλών δοντιών είναι περίπου 5 με 10 χρόνια.

ΜΟΝΙΜΑ ΔΟΝΤΙΑΟι κοπτήρες/τομείς είναι τα δόντια στο κέντρο του οδοντικού τόξου. Υπάρχουν 8 συνολικά στην μόνιμη (και στην νεογιλή) οδοντοφυϊα, απο 2 σε κάθε πλευρά στην πάνω και κάτω γνάθους . Οι 4 μεσαίοι απο αυτούς ονομάζονται κεντρικοί τομείς, ενώ οι υπόλοιποι τέσσερις δίπλα τους ονομάζονται πλευρικοί τομείς.Είναι επίπεδα και πλατιά δόντια με μια στενή κοφτερή κορυφή που τους επιτρέπει να τεμαχίζουντην τροφή. Η κύρια λειτουργία των κοπτήρων κατά τη διαδικασία της μάσησης είναι το δάγκωμα, η συγκράτηση, και η μάσηση της τροφής σε μικρότερα κομμάτια.Και οι 8 τομείς έχουν από μία μόνο ρίζα και περίπου το ίδιο σχήμα αλλά το μέγεθος τους διαφέρει από τους άνω κοπτήρες οι οποίοι είναι συνήθως μεγαλύτεροι, και ιδιαίτερα οι 2 κεντρικοί.

Οι κυνόδοντες βρίσκονται αμέσως μετά τους τομείς προς τα άκρα του στόματος. Υπάρχουν 4 κυνόδοντες στην μόνιμη (και τη νεογιλή) οδοντοφυΐα, από ένας σε κάθε τεταρτημόριο του στόματος. Είναι τα τρίτα δόντια από το κέντρο. Έχουν μια μυτερή κορυφή που χρησιμεύει κυρίως ι για να σκίζει σκληρές τροφές σαν το κρέας. Στον άνθρωπο οι κυνόδοντες έχουν το ίδιο ύψος με τα υπόλοιπα δόντια σε αντίθεση με ορισμένα σαρκοφάγα θηλαστικά που τα χρησιμοποιούν για να πιάσουν το θήραμα τους . Οι κυνόδοντες έχουν μακριές ρίζες που μπορεί να φθάνουν τα 3 εκατοστά παρέχοντας την απαραίτητη σταθερότητα για τη

λειτουργία τους. Είναι τα μακρύτερα και πιο σταθερά ανθρώπινα δόντια.

Οι προγόμφιο ι είναι τα δόντια που βρίσκονται μετά τους κυνόδοντες στην πίσω πλευρά του στόματος. Υπάρχουν 8 προγόμφιοι στην μόνιμη οδοντοφυΐα, από δύο σε κάθε πλευρά της κάθε σιαγόνας. Οι εμπρός )

12

αποκαλούνται πρώτοι προγόμφιοι, ενώ οι υπόλοιποι 4 πίσω τους ονομάζονται δεύτεροι προγόμφιοι.Βέβαια, οι προγόμφιοι δεν υπάρχουν στην νεογιλή οδοντοφυΐα. Όταν ανατέλλουν οι προγόμφιοι καταλαμβάνουν την θέση των νεογιλών γομφίων. Η μορφολογία τους είναι ένας συνδυασμός αυτής των κυνοδόντων και των γομφίων ενώ έχουν μια επίπεδη επάνω επιφάνεια για να συνθλίβουν την τροφή, η οποία όμως έχει και τουλάχιστον 2 μυτερές προεξοχές για το σκίσιμο των τροφών. Η κύρια λειτουργία τους στην μάσηση είναι η σύνθλιψη των τροφών πριν αυτή μεταφερθούν στους γομφίους για την τελική άλεση. Οι προγόμφιοι έχουν από μία ρίζα εκτός από τους πρώτους

Οι γομφίοι / τραπεζίτες είναι τα δόντια στο πίσω τμήμα του οδοντικού τόξου. Ο ενήλικας άνθρωπος έχει 12 μόνιμους γομφίους, 3 σε κάθε πλευράς της κάθε σιαγόνας ενώ στα νεογιλά δόντια υπάρχουν μόνο 8 γομφίοι, που κατέχουν την θέση στην οποία θα ανατείλουν αργότερα οι μόνιμοι προγόμφιοι . Οι γομφίοι χαρακτηρίζονται σαν πρώτος, δεύτερος και τρίτος γομφίος (αρχίζοντας από εμπρός προς τα πίσω). Είναι το έκτο , έβδομο και όγδοο δόντι από το κέντρο. Οι τρίτοι γομφίοι είναι πιο γνωστοί και σαν φρονιμίτες . Οι γομφίοι εκτελούν το σημαντικότερο ρόλο στη διαδικασία μάσησης για να μπορέσει να γίνει η κατάποση.

Οι φρονιμίτες οι τρίτοι γομφίοι ποικίλλουν σε μορφολογία, άλλα γενικά είναι μικρότεροι από τους άλλους γομφίους. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι αναγκαία η εξαγωγή τους, καθώς κάποιοι φρονιμίτες δεν καταφέρ-νουν να βγουν και να τοποθετηθούν σωστά στο στόμα, είτε παραμένοντας παγιδευμένοι μέσα στο οστό της γνάθου (έγκλειστοι φρονιμίτες) ,είτε ανατέλλοντας μόνο μερικώς και δημιουργώντας μια επώδυνη κα-τάσταση γνωστή σαν περιστεφανίτιδα ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ Τα δόντια του ανθρώπου , και όλων των θηλαστικών αποτελούνται από σκληρές ουσίες , την αδαμαντίνη, την οδοντίνη και την οστείνη. Στο κέντρο του δοντιού υπάρχει η πολφική κοιλότητα μέσα στην οποία κατασκηνώνει ο πολφός του δοντιού που αποτελείται από αγγεία ,νεύρα και διάφορα άλλα κύτταρα.

Αδαμαντίνη Είναι η σκληρή εξωτερική επιφάνεια του δοντιού. Είναι λεία και γυαλιστερή και είναι η σκληρότερη ουσία του σώματος μας, γι' αυτό και είναι ανθεκτική στη μάσηση. Δίνει στο δόντι το λευκό του χρώμα και έχει πάχος 1-2 χιλιοστά.

ΟδοντίνηΕίναι ένα σκληρό παχύ στρώμα ακριβώς κάτω από την αδαμαντίνη και αποτελεί το κύριο μέρος του δοντιού. Έχει πολλά μικροσκοπικά σωληνάρια που περιέχουν νεύρα. Αυτό σημαίνει ότι τα δόντια μπορούν να ξεχωρίσουν τη διάφορα μεταξύ ζεστού και κρύου.

ΠολφόςΒρίσκεται στο κέντρο του δοντιού και είναι ζωντανός ιστός. Είναι ένας χώρος μέσα στον οποίον βρίσκονται πολλά νεύρα και αιμοφόρα αγγεία. Έτσι το δόντι μπορεί και αισθάνεται τη διάφορα μεταξύ κρύου και ζεστού. Μέσα από τα αιμοφόρα αγγεία κυκλοφορεί αίμα και έτσι το δόντι διατηρείται ζωντανό και υγιές

ΑκρορρίζιοΑυτό είναι το άκρο της ρίζας και από εκεί περνάνε τα νεύρα και τα αγγεία μέσα στον πολφό. Αυτό είναι και το σημείο όπου μπορεί να δημιουργηθεί φλεγμονή, όταν το δόντι τραυματιστεί από διάφορα αιτία (τερηδόνα, τραύμα κλπ). Η φλεγμονή αυτή ονομάζεται απόστημα. ΑύλακεςΟνομάζονται και σχισμές. Είναι αύλακες σχήματος V στη μασητική επιφάνεια των οπίσθιων δοντιών που βοηθάνε στη μάσηση των τροφών. Μπορείτε να κοιτάξετε από μόνοι σας μέσα στο στόμα σας και να μετρήσετε ποσά από τα δόντια σας έχουνε σχισμές στη πάνω επιφάνεια τους.

ΟστόΟι ρίζες των δοντιών είναι στερεωμένες στο οστό της γνάθου με τη βοήθεια συνδετικών ιστών δια μέσου του περιοδοντίου

13

Το Προστόμιο ο χώρος ανάμεσα στα χείλη και τα μάγουλα από τη μια πλευρά, και τα δόντια από την άλλη, επικοινωνεί μέσω της στοματικής σχισμής με το εξωτερικό περιβάλλον.

Η εσωτερική επιφάνεια των χειλιών καλύπτεται από βλεννογόνο. Στο βλεννογόνο της παρειάς(μάγουλα) εντοπίζεται η σιαλική θηλή, όπου εκβάλλει ο πόρος της παρωτίδας. Στην εσωτερική επιφάνεια των χειλιών διακρίνονται πτυχές βλεννογόνου που περιορίζουν τις κινήσεις των χειλιών και ονομάζονται χαλινοί του άνω και του κάτω χείλους.

ΣΙΑΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ-ΣΑΛΙΟΟι σιελογόνοι αδένες παράγουν το διαυγές υγρό που απελευθερώνεται στο στόμα (σάλιο). Υπάρ-

χουν τρία ζεύγη μειζόνων (μεγάλων) σιελογόνων αδένων και πολλών ελασσόνων (μικρών) αδένων. Το σάλιο περιέχει διάφορα ιόντα Να,Ca, K , Cl και P.Αυτά συμβάλλουν στη ρυθμιστική του ικανότητα απέναντι στη τερηδονογόνο επίδραση των οξέων που παράγονται στο στόμα .Στο σάλιο υπάρχουν αρκετοί αντιμι-κροβιακοί παράγοντες καθώς και αντισώματα. Το σάλιο λιπαίνει το στόμα και αρχίζει τη διάσπαση των τρο-φών που εισέρχονται στη στοματική κοιλότητα. Αποτελείται από νερό, ένζυμα, βλέννα και πρωτεΐνες.

Η παρωτίδα είναι ο μεγαλύτερος σιελογόνος αδένας και βρίσκεται στην προωτιαία (μπροστά από το αυτί) περιοχή. Το σάλιο εκκρίνεται στο στόμα μέσω ενός ανοίγματος που ονομάζεται παρωτιδικός πόρος και βρίσκεται στο εσωτερικό της παρειάς (μάγουλου) στην περιοχή των γομφίων. Υπάρχει ένας σε κάθε πλευρά.

Ο υπογνάθιος σιελογόνος αδένας βρίσκεται κάτω από την κάτω γνάθο και εκκρίνει το σάλιο ακρι-βώς κάτω από το πρόσθιο μέρος της γλώσσας, πίσω από τα μπροστινά δόντια. Υπάρχει ένας σε κάθε πλευρά.

Οι υπογλώσσιοι σιελογόνοι αδένες βρίσκονται κάτω από τη γλώσσα και εκκρίνουν το σάλιο μέσω πολλών μικρών ανοιγμάτων (πόρων) κάτω από τη γλώσσα. Αυτό το ζεύγος των σιελογόνων αδένων είναι τοποθετημένο το ένα δίπλα στο άλλο κάτω από τη γλώσσα.

Το σάλιο μας αποτελείται από ενενήντα εννέα τοις εκατό νερό. Το υπόλοιπο ένα τοις εκατό, ωστόσο, περιέχει πολλές ουσίες σημαντικές για την πέψη, την υγεία των δοντιών και τον έλεγχο της ανάπτυξης μικροβίων στο στόμα. Οι σιελογόνοι αδένες στο στόμα μας παράγουν περίπου 1-2 λίτρα σάλιο ημερησίως.

Ένας σημαντικός ρόλος του σάλιου κατά τη διάρκεια του φαγητού βασίζεται στην γλοιώδη του υφή. Κατά τη διάρκεια της μάσησης, η ξηρή, εύθρυπτη ή αποσυντιθέμενη τροφή μετατρέπεται σε μια μαλακή, συνεκτική μάζα, τον «βλωμό».1 Αυτός ο «βλωμός» συγκρατείται από μακριά, ινώδη μόρια, τις βλεννίνες, οι οποίες μπλέκονται στα άκρα τους. Επιπλέον, οι βλεννίνες δεσμεύουν μεγάλες ποσότητες νερού και έτσι διατηρούν τον «βλωμό» υγρό και μαλακό. Αυτό είναι σημαντικό, ώστε να μην πνιγόμαστε όταν τρώμε και για να προστατεύεται ο οισοφάγος μας από βλάβη που μπορεί να προκαλέσουν σκληρά και άγρια σωματί-δια της τροφής.

Το σάλιο είναι απαραίτητο για την αίσθηση της γεύσης. Οι γευστικοί κάλυκες είναι κρυμμένοι σε βα-θείς και στενούς θύλακες σε όλη τη γλώσσα, οι οποίοι δεν μπορούν να προσεγγιστούν από αρωματικά συ-στατικά που είναι ξηρά και έχουν άγρια και σβολιασμένη δομή. Τα πιο σύνθετα τρόφιμα, όπως το άμυλο ή η πρωτεΐνη, χρειάζονται περισσότερη βοήθεια από το σάλιο μας, πριν μπορέσουμε να τα αναγνωρίσουμε ως νόστιμα.

Το σκληρό συστατικό των δοντιών μας – η αδαμαντίνη και η οδοντίνη – αποτελείται από ένα πολύ σκληρό κρύσταλλο που ονομάζεται υδροξυαπατίτης (σύνθετη ένωση φωσφορικού ασβεστίου). Ο υδροξυα-πατίτης αποτελείται από ασβέστιο, φώσφορο και ιόντα υδροξυλίου. Επιπλέον, περιέχει οργανικά μόρια, κυ-ρίως κολλαγόνο, και στην περίπτωση της οδοντίνης, περιέχει επίσης κυτταρικές προεξοχές από οδοντο-βλάστες (κύτταρα που παράγουν οδοντίνη). ‘Έχει διαπιστωθεί ότι η επιφάνεια των κρυστάλλων υδροξυαπατίτη που αποτελεί το σμάλτο των δ ο-ντιών είναι ευαίσθητη σε αλλαγές στη σύνθεση του σάλιου και υποβάλλεται σε διαρκή ανακατασκευή. Ωστόσο, τα δόντια μας πρεπει να παραμείνουν υγιή και λειτουργικά για πολλές δεκαετίες. Κατά συνέπεια, ένα σταθερό περιβάλλον στην επιφάνεια της αδαμαντίνης είναι επιθυμητό. Το σάλιο έχει έναν ρόλο και σε αυτό το θέμα: συστατικά του, με πρώτο και κύριο την βλεννίνη, εγκαθίστανται σταθερά στην κρυσταλλική επιφάνεια του υδροξυαπατίτη και δημιουργούν ένα προστατευτικό στρώμα. Αυτό το προστατευτικό στρώμα των βλεννοδών μορίων, που ονομάζεται οδοντικό υμέναιο (μεμβράνη), δεσμεύει νερό και ιόντα και τα συ-γκρατεί στη θέση τους. Επιπλέον, εξομαλύνει ανωμαλίες στην κρυσταλλική επιφάνεια και, ως εκ τούτου, τη διατηρεί λεία και λιπασμένη.

Τι θα συνέβαινε αν ήταν πραγματικά μόνο νερό αυτό που συσσωρεύεται στο στόμα μας όταν πα-ράγεται το σάλιο; Θα πνιγόμασταν πολύ πιο συχνά από την τροφή, επειδή δεν θα μπορούσε να σχηματι -στεί ο συνεκτικός «βλωμός». Μακρομοριακά θρεπτικά συστατικά, όπως πρωτεΐνες και άμυλο, αλλά πιθα-νώς και λίπος, θα είχαν ουδέτερη γεύση. Θα μπορούσαμε μόνο να γευτούμε τρόφιμα που είχαν υπο

14

στεί προ-χώνευση, τα οποία ήδη περιείχαν μεμονωμένα αμινοξέα και σάκχαρα. Το ασβέστιο και τα φωσφο-ρικά ιόντα, που θα απομακρύνονταν από τον υδροξυαπατίτη των δοντιών μέσω της δράσης του νερού και των μη ρυθμιζόμενων (όσον αφορά το pH) οξέων, δεν θα μπορούσαν να αντικατασταθούν. Το οδοντικό σμάλτο θα πέτρωνε και θα γινόταν πορώδες. Βακτήρια θα μπορούσαν να εξαπλωθούν ανενόχλητα και θα προκαλούσαν τερηδόνα μέσω της αυξημένης παραγωγής των οξέων.

ΓΛΩΣΣΑ

Το ιδίως κοίλο του στόματος καταλαμβάνεται από την γλώσσα. Η γλώσσα είναι ένας ευκίνητος μυς, όργανο που καλύπτεται από βλεννογόνο. Τα δύο πρόσθια τριτημόρια της ανήκουν στην στοματική κοιλότη-τα , ενώ το οπίσθιο τριτημόριο της γλώσσας (ρίζα της γλώσσας) ανήκει στον φάρυγγα. Όριο μεταξύ τους εί-ναι μια αύλακα σε σχήμα V που ονομάζεται τελική αύλακα. Δεξιά και αριστερά του χαλινού της γλώσσας εντοπίζεται το υπόστρωμα της οποίας είναι ο υπογλώσσιος σιελογόνος αδένας. Επίσης διακρίνονται και τα εκφορητικά στόμια του υπογλωσσίου των σιελογόνων αδένων. Ένα ινώδες διάφραγμα, το διάφραγμα της γλώσσας, χωρίζει την γλώσσα σε δεξιό αριστερό ημιμόριο. Οι τριχοειδείς θηλές, που καλύπτουν όλη την επιφάνεια της γλώσσας, αποτελούν προεξοχές κερατινοποιημένου επιθηλίου. Την γευστική λειτουργία εξυ-πηρετούν οι μυκητοειδείς θηλές, που είναι διάσπαρτες σε όλη την επιφάνεια της, και οι περιχαρακωμένες θηλές, 10-12 στον αριθμό, που διατάσσονται μπροστά από την τελική αύλακα.

Χρησιμεύει στην ομιλία, την μάσηση και την κατάποση .Είναι το κατ’εξοχήν όργανο της γεύσης στον άνθρωπο. Η γλώσσα στην επάνω της επιφάνεια έχει πληθώρα μορφωμάτων που λέγονται γευστικές θηλές και της δίνουν αυτή την χνουδωτή όψη. Με αυτές διακρίνουμε τις ποικιλίες στην γεύση γλυκό-πικρό-ξινό-αλμυρό. Στην κορυφή της γευόμαστε το γλυκό, στην ρίζα το πικρό, στα πλάγια το ξινό και σε όλη της την επιφάνεια το αλμυρό.

Ο ουρανίσκος (υπερώα) αποτελεί την οροφή της στοματικής κοιλότητας και ταυτόχρονα το έδαφος της ρινικής κοιλότητας. . Η σκληρή υπερώα προς τα πίσω συνεχίζεται με τη μαλθακή υπερώα, ένα όργανο με ινομυώδη σύσταση. Η μαλθακή υπερώα αποφράσσει το ρινοφάρυγγα κατά τη διαδικασία της κατάποσης, προκειμένου να αποφευχθεί η ανάρροια της τροφής από τη μύτη. Η μαλθακή υπερώα καταλήγει σε σ τη σταφυλή.

15

ΧΑΜΟΓΕΛΟ

Αυτοπεποίθηση σημαίνει να έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου να αισθάνομαι καλά τόσο με την εικόνα μου όσο και με τα ιδιαίτερα και μοναδικά χαρακτηριστικά μου που με κάνουν ξεχωριστό και μοναδικό. Ο άνθρωπος ξεχωρίζει από τα σωματικά και ψυχικά του χαρακτηριστικά. Για να μπορεί να αισθάνεται αυτοπεποίθηση πρέπει να νιώθει ψυχικά και σωματικά όμορφα.

Η εμπιστοσύνη επιδέχεται εξέλιξη μέσα από την προσωπική προσπάθεια του ανθρώπου να βρει και να βοηθηθεί από τον ‘ειδικό’ όταν αντιλαμβάνεται ότι δεν νιώθει άνετα είτε ψυχικά είτε σωματικά. Στα χέρια του ειδικού επιστήμονα μπορούμε να αλλάξουμε το χαμόγελό μας, να διορθώσουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου μας, να αλλάξουμε ότι μας ενοχλεί στο σώμα μας. Το χαμόγελο είναι απαραίτητο στη ζωή μας. Οι άνθρωποι επικοινωνούν, κοιτώντας το πρόσωπο ο ένας του άλλου. Και ο άνθρωπος που χαμογελά κερδίζει στην επικοινωνία, γίνεται πιο φιλικός και πιο ελκυστικός στον συνομιλητή του. Τόσο η ιατρική φροντίδα και η πρόληψη είναι το κλειδί για ένα υγιές χαμόγελο.Πολλές φορές όμως, λόγω της κακής εμφάνισης των δοντιών μας και του στόματός μας αισθανόμαστε άσχημα και δεν χαμογελάμε. Πολλές φορές αναγκαζόμαστε να κρύψουμε με το χέρι μας το χαμόγελό μας.

Και οι λόγοι για τους οποίους αισθανόμαστε άσχημα μπορεί να είναι πολλοί όπως:

Στραβά, απονευρωμένα δόντια, δόντια δίχρωμα ή με πολλή τερηδόνα ή παλαιά σφραγίσματα. Μικρά ή αραιά δόντια, ή δόντια σπασμένα. Δόντια που λείπουν (είτε από εξαγωγή είτε από δόντια που δεν ανέτειλα ν ποτέ). Ούλα που ματώνουν κι έχουν υποχωρήσει. Κακοσμία.

Ούλα που υπερκαλύπτουν τα δόντια. Σκούρα δόντια με πολλές χρωστικές από κάπνισμα ή πολλές χρωστικές (π.χ. τσάι, καφές, κόκα

κόλα).

Η προσφορά της αισθητικής οδοντιατρικής μέσα από τα χέρια, την εμπειρία και γνώση των ειδικών οδοντιάτρων, όχι μόνο στο επίπεδο της θεραπείας αλλά και στο επίπεδο της αλλαγής της εμφάνισης του στόματος είναι σίγουρα ένας τρόπος για να βελτιώσουμε την εμφάνισή μας και τη στοματική μας υγεία. Ήταν δυσκολότερο παλαιότερα να φαντασθεί κάποιος ότι μπορούσε να αλλάξει το χαμόγελό του. Και όμως αλλάζει. Αυτό που ορίζει το χαμόγελο είναι κυρίως τα δόντια, τα ούλα, τα χείλη, η μύτη, το πηγούνι και οι γωνίες γύρω από το στόμα που ορίζουν το ελκυστικό ή μη ελκυστικό χαμόγελο.

Οι ατέλειες των δοντιών μπορεί να οφείλονται σε καθαρά επίκτητες αιτίες , αλλά μπορεί και σε κλη-ρονομικές. Επίκτητες αιτίες θεωρούμε αυτά που συμβαίνουν στην πορεία ζωής ενός ανθρώπου, ενώ κλη-ρονομικές, όσα κληρονομεί ως οδοντοστοιχία. Ευτυχώς, η οδοντιατρική επιστήμη σήμερα έχει προχωρήσει παρά πολύ που μας επιτρέπει να επέμβουμε και να διορθώσουμε το σύνολο σχεδόν των οδοντιατρικών ατελειών που μπορεί να έχει ένα στόμα. Και μάλιστα ανώδυνα και σε χρόνους που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου με μακροχρόνια θεραπευτικά και αισθητικά αποτελέσματα υπό την προϋπόθεση ότι εξειδικευμένοι οδοντίατροι συνεργάζονται στενά μεταξύ τους.

Όταν υπάρχει σωστός προγραμματισμός αποκατάστασης, τότε η οδοντιατρική θεραπεία συνδυάζε-ται με την αισθητική και το αποτέλεσμα είναι ουσιαστικά ένα lifting του στόματος. Έτσι μπορούμε αραιά δόντια να τα ενώσουμε, μικρά να τα μεγαλώσουμε, δίχρωμα να τα επαναφέρουμε στο κανονικό τους χρώμα, να κάνουμε ολόλευκες οδοντοστοιχίες ή απλώς λευκά δόντια ή δόντια στο απολύτως φυσικό χρώμα των υπολοίπων δοντιών, όταν ορισμένα είναι σκούρα ή απονευρωμένα. Είναι βέβαιο ότι τα σύγ-χρονα οδοντιατρικά υλικά επιτρέπουν μακροχρόνια θεραπευτικά και αισθητικά αποτελέσματα, εφόσον η οδοντιατρική παρέμβαση είναι τέτοια που εξασφαλίζει το μέγιστο της θεραπευτικής και αισθητικής αποκα-τάστασης.

Τα δόντια αλλάζουν όλη την εικόνα μας το χαμόγελο διακρίνεται σε φωτεινότερο ή μη, λευκότερο ή μη, υγιέστερο ή μη, ελκυστικότερο ή μη, δίνουμε πλέον ιδιαίτερη σημασία και ενδιαφέρον όχι μόνο στην υγεία των δοντιών αλλά και στην άψογη αισθητική τους. Αποκαταστάσεις με άλλα υλικά όπως όψεις πορσελάνης, ολοκεραμικά ή στεφάνες μεταλλοπορσελάνης, προτείνονται σε κάθε περίπτωση και εγκυόνται τα επιθυμητά αποτελέσματα που αγγίζουν τα όρια της τελειότητας.. Σίγουρα ένα αστραφτερό χαμόγελο ενισχύει την αυτοπεποίθηση και ολοκληρώνει με τον καλύτερο τρόπο μια εντυπωσιακή εμφάνιση.

16

Στη σημερινή εποχή η εξωτερική εμφάνιση υπερίσχυσε άλλων αρετών και έγινε ευκολότερο να την αναμορφώνει κανείς απευθυνόμενος σε ειδικούς γιατρούς και να χρησιμοποιεί πληθώρα καλλυντικών. Πλέον ένα μεγάλο ποσοστό ανδρών και γυναικών απασχολεί η εξωτερική εμφάνιση γι αυτό αναζητούν μεθόδους βελτίωσης ανεξαρτήτως κόστους γι’ αυτό και απευθύνονται σε ειδικούς γιατρούς και οδοντιάτρους για παρεμβάσεις αναβάθμισης των δοντιών επενδύοντας στην ανάπτυξη της οδοντιατρικής επιστήμης

Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Γουέιν του Μίτσιγκαν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όσο πιο πλατιά χαμογελά ένας , σύμφωνα με τη μελέτη, μόνο µια μειονότητα των ανθρώπων έχει την ψυχική προδιάθεση να χαμογελά πλατιά, το συμπέρασμα είναι ότι τα θετικά συναισθήματα που αντανακλώνται σε ένα πλατύ χαμόγελο επιδρούν θετικά στη σωματική και νοητική υγεία του ανθρώπου και κατ’ επέκταση στη μακροζωία του.

Ακόμα το χαμόγελο είναι η πρώτη έκφραση στο πρόσωπο ενός μωρού από πολύ νωρίς μαθαίνουμε

ότι χαμογελώντας επικοινωνούμε. Αυτό ενισχύει στο παιδί την αίσθηση του αστείου και αναπτύσσει τις

κοινωνικές δεξιότητες. Στο ξεκίνημα της ζωής μας το χαμόγελο είναι μία μορφή επικοινωνίας, συνυφασμένη

με τη χαρά και την προσέγγιση των γύρω μας. Στη συνέχεια της ζωής μας το χαμόγελο αποκτά μια έννοια,

το ψάχνουμε στις φωτογραφίες μας, το αναζητούμε στις όμορφες στιγμές μας, το μοιράζουμε απλόχερα στη

χαρά μας και το ψάχνουμε στα πρόσωπα των αγαπημένων μας. Το χαμόγελο μας κρατάει σε επαφή με τις

μικρές απλές στιγμές της ευτυχίας.Η δύναμη του χαμόγελου έχει και μία επιστημονική διάσταση. Δεν είναι

τυχαίο πως ένας ολόκληρος κλάδος της ψυχολογίας αναζητά και προσπαθεί να ανακαλύψει κάνει

πραγματικά τον άνθρωπο να χαμογελάμε. . Σύμφωνα με αυτή την επιστήμη, η ευτυχία δεν είναι

αποτέλεσμα καλών γονιδίων ή τύχης. Είναι απλώς το ταλέντο να μπορούμε να επικεντρωνόμαστε στις

δυνάμεις μας και να τις αξιοποιούμε δημιουργικά. Ένας ολόκληρος κλάδος της ψυχολογίας συνδέει το

χαμόγελο με την ευτυχία. Ένα χαμόγελο είναι η πιο απλόχερη ένδειξη ζεστασιάς, φροντίδας και

αισιοδοξίας».Ίνα χαμόγελο βοηθά να απαλυνθούμε από το στρες της καθημερινότητας, τις έγνοιες και τις

ανησυχίες και να φέρουμε στο νου μας στιγμές με τα χαμόγελα της ζωής

ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ

Αισθήματα κατωτερότητας και ανασφάλειας.

Δυσκολία κοινωνικής ένταξης και αισθήματα μοναξιάς.

Υπερβολική ευθιξία και χαμηλές αντοχές στις συντροφικές σχέσεις.

Παραμέληση ικανοποίησης βασικών προσωπικών αναγκών.

Παραμέληση της εξωτερικής εμφάνισης.

Υπερβολική ενασχόληση με αυτό που οι άλλοι σκέφτονται για αυτούς.

Υπερβολική ανησυχία μήπως και ενοχλήθηκε κάποιος άλλος εξ’αιτίας αυτούς.

Διάχυτο άγχος και συχνά αισθήματα απογοήτευσης.

Δυσκολία να ερμηνεύσουν με ειλικρίνεια την πραγματικότητα.

Επικέντρωση στα αρνητικά στοιχεία μιας κατάστασης.

Μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες.

Δυσκολία να δέχονται φιλοφρονήσεις.

17

Έλλειψη εμπιστοσύνης στις προσωπικές τους απόψεις.

Χαμηλές προσδοκίες από τη ζωή.

Αναπάντεχες εκρηκτικές συμπεριφορές.

Αποφυγή των προκλήσεων.

Κοινωνική απόσυρση.

Διαταραχές στη συγκέντρωση, τον ύπνο και τη διατροφή.

ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΥΨΗΛΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ: Υπευθυνότητα για τις πράξεις τους.

Αισιοδοξία, δημιουργικότητα, αγωνιστικότητα και τόλμη.

Συγκρότηση , αυτοέλεγχο και εσωτερική ισορροπία.

Ανθεκτικότητα στις αρνητικές κριτικές των άλλων.

Ανθεκτικότητα και σεβασμό για τους άλλους.

18

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

Το αρχαιότερο δείγμα οδοντιατρικής στον κόσμο μετρά 6.500 χρόνια και πρόκειται για την ανακάλυψη ενός δοντιού σφραγισμένο με κερί μέλισσας. Μετά από έρευνες διαπιστώθηκε στη γνάθο ενός παλαιολιθικού ανθρώπου που βρέθηκε σε μια σπηλιά στη Τεργέστη πως ένας κυνόδοντας είχε μια κάθετη ρωγμή στην αδαμαντίνη με τέτοιο τρόπο που είχε εκτεθεί η οδοντίνη. Στη ρωγμή είχε τοποθετηθεί κερί μέλισσας πιθανότατα για να απαλύνει τον πόνο ενώ το δόντι ανήκει σε άντρα ηλικίας ς 24 – 30 ετών .Η βλάβη προκλήθηκε σύμφωνα με τους επιστήμονες σύμφωνα με τους ερευνητές ίσως γιατί οι νεολιθικοί άνθρωποι δε χρησιμοποιούσαν τα δόντια τους μονάχα για τη μάσηση της τροφής αλλά και για άλλες δραστηριότητες όπως για να μαλακώνουν δέρματα, να φτιάχνουν εργαλεία καθώς και οι γυναίκες στο πλέξιμο .Δεν είναι απόλυτα βέβαιο ωστόσο εάν το σφράγισμα πρόκειται για μια πρώιμη οδοντιατρική παρέμβαση ή για μεταθανάτιο τελετουργικό .Εικάζεται λοιπόν πως η χρήση κεριού αποτελεί δείγμα οδοντιατρικής φροντίδας βέβαια τα προϊστορικά περιστατικά είναι μεμονωμένα και σπάνια και τα “σφραγίσματα” δεν είναι βέβαιο πως είχαν θεραπευτική σκοπιμότητα καθώς οι μελέτες σε παλαιολιθικά δόντια δεν έχουν ολοκληρωθεί .Ακόμα στην Αίγυπτο το 5.500 χρονολογείται η πρώτη εξαγωγή δοντιού. Επιπλέον, η χρήση του κεριού ως υλικού σφραγίσματος δεν είναι τυχαία καθώς το έχει αντιβακτηριακη και αντιφλεγμονώδη ιδιότητες ενώ από τους Αρχαίους Αιγυπτίους χρησιμοποιούνταν ακόμα και στη μουμιοποίηση.

Η ανάγκη για στοματική υγιεινή οδήγησαν τους πρώτους οδοντιάτρους σε πρώτες επεμβάσεις για την αντιμετώπιση παθήσεων των δοντιών κυρίως με τρόχισμα με πρωτόγονα τρυπάνια και το γέμισμα κοιλοτήτων σφραγίσματα. Σύμφωνα με τα ευρήματα οι Ίνκας και οι Μάγια (3000-5000 πΧ) πραγματοποιούσαν επεμβάσεις στους κοπτήρες και στους κυνόδοντες για αισθητικούς λόγους με σκοπό την επίδειξη της κοινωνικής θέσης και ιεραρχίας .Παράλληλα, στο Πακιστάν κύριος λόγος αντίστοιχων οδοντιατρικών επεμβάσεων ήταν σύμφωνα με τις ανακαλύψεις των ανασκαφών στις ανθρώπινες οδοντοστοιχίες οπές 3,5 mm στους γομφίους και στους προγόμφιους καθώς και ίχνη βιτουμίου ως υλικό πλήρωσης των οπών. Συνεπώς οι επιστήμονες θεωρούν πως πρόκειται για ιατρική πράξη και όχι για αισθητική επέμβαση.

ΜΙΑ ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΤΗΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ

5000 π.χ—Σουμεριοι πρώτες αναγραφες "τα σκουλήκια των δοντιών είναι υπεύθυνα για το χάλασμα των δοντιών"

2.600 π.χ Αίγυπτος --ο Hesy-Re ο καλύτερος απο αυτούς που ασχολούνται με τα δόντια". πρώτος γνωστός πρακτικός οδοντίατρος στον κόσμο

1.700 π.χΣτον πάπυρο του Ebers βρίσκουμε πληροφορίες για τις ασθένειες των δοντιών και συνταγές για την αντιμετώπιση του οδοντόπονου.

500-300 π.Χ-Ο Ηρόδοτος κι ο Αριστοτέλης γράφουν για την Οδοντιατρική (τρόποι αντιμετώπισης τερηδονισμένων δοντιών, εξαγωγή δοντιών με λαβίδες, σταθεροποίηση δοντιών και καταγμάτων γνάθων με σύρματα)

100 π.χ-Ο Κέλσος, ένας Ρωμαίος ιατρικός συγγραφέας, γράφει αναλυτικά για την

19

στοματική υγιεινή, την σταθεροποίηση ευκίνητων δοντιών, την θεραπεία του οδοντόπονου.

160 - 200 μ.χΟι Ετρούσκοι "πρακτικοί οδοντίατροι" χρησιμοποιούν προθέσεις χρησιμοποιώντας χρυσές στεφάνες και προκατασκευασμένες γέφυρες.

500 - 1.000 μ.χΣτη διάρκεια του μεσαίωνα στην Ευρώπη, το ρόλο των οδοντιάτρων έχουν αναλάβει οι μοναχοί.

1.130-1.160 μ.χΜε εντολή του Πάπα, απαγορεύεται στους μοναχούς να κάνουν οποιαδήποτε χειρουργική πράξη, συμπεριλαμβανομένης της εξαγωγής δοντιού. Ετσι, το ρόλο αυτό αναλαμβάνουν οι Κουρείς, οι οποίοι επισκεπτόμενοι συχνά τα μοναστήρια για να ξυρίζουν τους μοναχούς, βοηθούσαν τους μοναχούς με τα κοφτερά ψαλίδια και μαχαίρια τους

1.210 μ.χΙδρύεται Σωματείο Κουρέων στη Γαλλία και χωρίζει τους κουρείς σε δυο κατηγορίες.α) Χειρουργούς, που ασχολούνται με σύνθετες χειρουργικές επεμβάσειςβ) Κουρείς - χειρουργούς, που ασχολούνται με άλλες επεμβάσεις όπως ξύρισμα, αντιμετώπιση αιμορραγιών κι εξαγωγή δοντιού.

1.400 μ.χ Με βασιλικά διατάγματα απαγορεύεται στους κουρείς να ασχολούνται με χειρουργικές επεμβάσεις εκτός από εξαγωγή δοντιού.

1.530 μ.χ Το πρώτο βιβλίο αφιερωμένο αποκλειστικά στην οδοντιατρική, κυκλοφορεί στην Γερμανία για να βοηθήσει τους κουρείς και τους χειρουργούς που ασχολούνται με την στοματική κοιλότητα. Τίτλος του "Μικρός ιατρικός οδηγός για όλες τις παθήσεις και ανωμαλίες των δοντιών". Συγγραφέας ο Artzney Buchlein

1.723 μ.χΟ Pierre Fauchard ο οποίος θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης οδοντιατρικής εκδίδει το βιβλίο "Le Chirurgien Dentiste" στο οποίο αναγράφονται κατανοητά όλες οι αρχές στοματικής ανατομίας και λειτουργίας, τεχνικές επιδιόρθωσης και τρόποι κατασκευής οδοντοστοιχιών.

1.770 μ.χ Δημοσιεύεται η πρώτη διαφήμιση οδοντιάτρου σε εφημερίδα της Βοστώνης

1.790 μ.χ Κατασκευάζεται ο πρώτος ποδοκίνητος οδοντιατρικός τροχός από τον John Greenwood ο οποίος χρησιμοποιεί την ραπτομηχανή της μητέρας του!

1.790 μ.χ Κατασκευάζεται η πρώτη ειδική οδοντιατρική καρέκλα

1.840 μ.χΙδρύεται στην Βαλτιμόρη η πρώτη οδοντιατρική σχολή και χορηγεί τον τίτλο Doctor of Dental Surgery (D.D.S)

1.859 μ.χ Ιδρύεται στην Αμερική η πρώτη οδοντιατρική ομοσπονδία (American dental Association) 20

1.872 μ.χ Ανακάλυψη κι εμπορική χρήση της οδοντογλυφίδας

1.880 μ.χ Εμπορική διάθεση και μαζική χρήση της οδοντόκρεμας

1.890 μ . χ Η πρώτη γυναίκα οδοντίατρος αποφοιτά από το Michigan School of Dentistry

1.903 μ.χ Κατασκευή πρώτης στεφάνης από πορσελάνη

1.905 μ.χ Ανακάλυψη του πρώτου αναισθητικού για χρήση στην οδοντιατρική που λεγόταν "προκαΐνη" κι αργότερα έγινε γνωστό με το όνομα Νοβοκαΐνη.

1.930 μ.χ Ανακάλυψη της σπουδαιότητας του φθορίου για τον τερηδονισμό των δοντιών

1.937 μ.χ Πρώτη τοποθέτηση εμφυτεύματος από Vittalium από τον Alvin Strock.

1.950 μ.χ Η πρώτη οδοντόκρεμα με fluoride διατίθεται στο εμπόριο.

1.957 μ.χ Παρουσιάζεται ο πρώτος τροχός υψηλών στροφών (airotor)

1.958 μ.χ Παρουσιάζεται η πρώτη πλήρως ανακλινόμενη οδοντιατρική καρέκλα

1.960 μ.χ Ανακάλυψη των lasers για χρήση σε μαλθακούς ιστούς

1.960 μ.χ Κυκλοφορία της πρώτης ηλεκτρικής οδοντόβουρτσας στην Ελβετία

1.980 μ.χ Ο Per Ingrar Branemark παρουσιάζει τεχνικές για οστεοενσωματούμενα εμφυτεύματα

1.989 μ.χ Κυκλοφορεί το πρώτο σκεύασμα λεύκανσης οδόντων για οικιακή χρήση

1.990 μ.χ Νέα υλικά για εμφράξεις και αποκαταστάσεις δημιουργούν επανάσταση στην αισθητική οδοντιατρική.

1.997 μ.χ Χρησιμοποιείται το erbium YAG Laser για σκληρούς ιστούς (θεραπεία τερηδόνας)

Ενώ την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα ακόμα περισσότερα επαναστατικές μέθοδοι έχουν καθιερωθεί στις οδοντιατρική θεραπεία οι οποίες εξελίσσονται συνεχώς και σε μερικά χρόνια πιθανολογείται πως ιδικά ρομπότ θα αναλάβουν τη εργασία των οδοντιάτρων και ιδιαίτερα τις λεπτές επεμβάσεις.

21Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΟΒΟΥΡΤΣΑΣ & ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΑΣ

Κατά την αρχαιότητα διάφοροι τρόποι καθαρισμού των δοντιών δοκιμάστηκαν από τους διάφορους πολιτισμούς στα μήκη και τα πλάτη της γης Αρχικά χρησιμοποίησαν ακόμα και τα δάκτυλα τους για ένα υποτυπώδη καθαρισμό των δοντιών ενώ παραδόξως οδηγηθήκαμε και στο μάσημα των κλαδιών δέντρων.,

5000π.Χ.Πρώτα στοιχεία για τη χρήση οδοντόκρεμας σε μορφή σκόνης Η σκόνη ήταν φτιαγ-μένη από διάφορα υλικά, όπως θρυμματισμένα κομμάτια από κεφάλι βοδιού, ελαφρόπετρα, σκόνη από τσόφλια αυγών και σμύρνα. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν πως την χρησιμοποιούσαν τρίβοντας την πάνω στα δόντια με τα δάχτυλα

ΚΛΑΔΙΑ ΔΕΝΤΡΩΝ:Στην Αρχαία Αίγυπτο κάνει την εμφάνιση της αύτη η πρώιμη μορφή οδο-ντόβουρτσας ,ήταν ένα απλό κλαδί δέντρου το οποίο οι άνθρωποι καθάριζαν από τα φύλλα και στη συ-νέχεια μασούσαν τη μία άκρη καθαρίζοντας παράλληλα τα δόντια τους. Δημιούργησαν ακόμα και μιας μορ-φής πάστα που έφτιαχναν μόνοι τους βοδιών, μύρο, τσόφλι από αβγό και ελαφρόπετρα .για καλύτερα απο-τελέσματα. Αντίστοιχες ή παρόμοιες τεχνικές εφαρμόζονται ακόμη από κάποιες φυλές της Αφρικής .Παράλ-ληλα η υπέρμετρη αγάπη των αρχαίων Αιγυπτίων και την ομορφιά και τον καλλωπισμό που αγκίζει τα όρια της υπερβολής συνέβαλαν στην εξέλιξη τεχνικών περιποίησης και λεύκανσης των δοντιιών. Ακόμα σύμφω-να με τις παραδόσεις τα λευκά δόντια ήταν σημάδι πλούτου .Δημιουργώντας ένα μείγμα από ξύδι και τριμ-μένη ελαφρόπετρα βούρτσιζαν τα δόντια τους χρησιμοποιώντας ξεφτισμένα κλωναράκια. Ακόμα μια ανα-φορά σε κάποιο είδος οδοντόπαστας σε αιγυπτιακά χειρόγραφα από ένα μείγμα με λουλούδια. Ομοίως, υπάρχουν πολλά σκευάσματα της οδοντόκρεμας που χρησιμοποιήθηκαν κατά την αρχαιότητα και τα περισ-σότερα από τα σκευάσματα αυτά είχαν ούρα ως το βασικό συστατικό.

ΜΕΝΤΑ Οι αρχαία Κινέζοι ακολούθησαν παρόμοια τεχνική με τους Αιγυπτίους με τη διαφορά ότι χρησιμοποιούσαν κλαδάκια από αρωματικά δέντρα που ενώ καθάριζαν τα δόντια άφηναν και μια ευχάριστη και δροσερή αναπνοή στο στόμα .Δημιουργούσαν ακόμα μια μυτερή άκρη για να καθαρίζουν ανάμεσα στα δόντια για καλύτερη αφαίρεση των υπολειμμάτων τροφής και της πλάκας

ΑΡΧΑΙΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ & ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Οι Αρχαίοι Ρωμαίο χρησιμοποιούσαν ούρα για τη διατήρηση του λευκού των δοντιών τους.Η πρακτική αυτή εγκαταλειφθηκε συντομα βέβαια η αμμωνία που βρίσκεται στα ούρα ήταν αυτή που έκανε τα δόντια πιο λευκά.Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν καρβουνόσκονη και φλοιούς δέντρων. Οι Ρωμαίοι ήταν επιπλέον οι πρώτοι που αντιμετώπιζαν τη δυσοσμία της αναπνοής με διάφορα

μπαχαρικά.

προς την σύγχρονη οδοντόβουρτσα.....

ΒΟΥΡΤΕΣ ΑΠΟ ΜΠΑΜΠΟΥ:Τα κλαδιά διαδέχθηκαν στο πέρασμα του χρόνου τις ξύλινες ράβδους , στην άκρη των οποίων τοποθετήθηκαν λεπτοί μίσχοι μπαμπού, «οδοντόβουρτσες» τις οποίες χρησιμοποιούσαν κυρίως οι υψηλές κοινωνικές τάξεις.Στα μέσα του 16ου αιώνα οι Κινέζοι έκαναν ένα βήμα παραπέρα, στερεώνοντας τις σκληρές τρίχες από το σβέρκο των γουρουνιών σε μια λαβή από κόκαλο ή μπαμπού.

ΤΡΙΧΕΣ ΑΛΟΓΟΥ Οι πρώτες πραγματικές οδοντόβουρτσες χρησιμοποιούσαν τριχες από ζώα κυρίως αλόγου και γουρουνιού Η λαβή έγινε αρχικά ξύλινη, ενώ δεκαετίες αργότερα χρησιμοποιήθηκε μπρούντζος

22

και ασήμι. Μάλιστα, δεν ήταν λίγες οι φορές που τεχνίτες σκάλιζαν την οδοντόβουρτσα, δημιουργώντας πραγματικά κομψοτεχνήματα.Η λαβή τους ήταν οστέινη και στην άκρη βρισκόταν το βουρτσάκι με τις κολλημένες γουρουνότριχες ή αλογότριχες, που πρόβαλαν μέσα από τρυπίτσες. Η ανακάλυψη αυτή διαδόθηκε ταχύτατα στην Ευρώπη

Το 1870 ο William Addis, τρόφιμος σε βρετανική φυλακή, εφηύρε μια οδοντόβουρτσα η οποία πλησιάζει πολύ στην εικόνα της σύγχρονης οδοντόβουρτσας . Η λαβή της έγινε από κόκαλο ζώου (που κράτησε ο Addis από το μεσημεριανό φαγητό!), στην άκρη της οποίας άνοιξε μικροσκοπικές οπές, όπου τοποθέτησε σκληρές τρίχες χοίρου που προμηθεύτηκε από έναν δεσμοφύλακα. Το 1884 αυτό το μοντέλο τελειοποιήθηκε .

Οι πρώτες πλαστικές οδοντόβουρτσες έκαναν, για πρώτη φορά, την εμφάνισή τους στην αγορά το 1938 Οι τρίχες χοίρου χρησιμοποιούνται στην οδοντόβουρτσα μέχρι το 1938, οπότε ανακαλύφθηκε το νάιλον από την Μέχρι το 1950 οι οδοντόβουρτσες με φυσική τρίχα χάθηκαν από τα ράφια των καταστημάτων και τη θέση τους πήραν πολύχρωμες πλαστικές που άντεχαν περισσότερο στο χρόνο και δεν προκαλούσαν φθορές στην αδαμαντίνη.

Ηλεκτρική οδοντόβουρτσα.....

Το1960 η πρώτη ηλεκτρική οδοντόβουρτσα βγαίνει στην παραγωγή απο την εταιρεία Broxodent στις ΗΠΑ

ΟΙ ΚΟΥΡΕΙΣ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΙ

Πριν από τους οδοντιάτρους, οι κουρείς ήταν αυτοί που φρόντιζαν για τη στοματική υγιεινή όλων .Σπάνιζαν οι οδοντιατρικές θεραπείες βέβαια εκείνοι αντιμετώπιζαν τις περισσότερες φορές τα προβλήματα βγάζοντας ακόμη και τα δόντια που πονούσαν. Για τη λεύκανση των δοντιών οι κουρείς της εποχής τους χρησιμοποιούσαν μεταλλικές λίμες επί των δοντιών πριν την εφαρμογή νιτρικού οξέος για την απομάκρυνση τυχόν δυσχρωματισμών .Η συγκεκριμένη διαδικασία δεν ήταν μόνο ελάχιστα βολική, αλλά κατέστρεφε και την αδαμαντίνη, καθιστώντας τα δόντια πιο επιρρεπή στη φθορά.

Η ΟΔΟΝΤΟΠΑΣΤΑ

Από το 1700 οδοντίατροι και χημικοί να παρασκευάζουν οδοντική σκόνη. Το διττανθρακικό νάτριο ήταν το βασικό συστατικό στα περισσότερα μείγματα του είδους,ενω συα συστατικά περιλαμβάνονταν κόμη σκόνη από τούβλα που ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη και επιβλαβής για την υγεία.Τα συστατικά τους είναι αξιοπερίεργα για παραδειγμα χρησιμοποιούσαν οδοντόκρεμες από από ψωμί. Και ακόμα αίμα Δράκου Η χρήση της οδοντόκρεμας έγινε ευρέως διαδεδομένη, ωστόσο, μόνο κατά τον 19ο αιώνα με τη μορφή σκόνης. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι πρόσθεταν λειαντικά, όπως σπασμένα κόκαλα, κελύφη αυγών και όστρακα στρειδιών.Στις αρχές του 19ου αιώνα, κάποιοι σκέφτηκαν να προσθέσουν στην οδοντική σκόνη γλυκερίνη, κι έτσι δημιουργήθηκε η οδοντόκρεμα, που η γεύση της ήταν σαφώς πιο ευχάριστη.Το 1824, ένας οδοντίατρος που ονομάζεται Peaboby, ήταν το πρώτο πρόσωπο που πρόσθεσε σαπούνι σε οδοντόπαστα, ενώ ο John Harris πρόσθεσε κιμωλία ως συστατικό σε οδοντόκρεμες τη δεκαετία του 1850.Η εταιρεία Colgate ήταν η πρώτη που έβγαλε σε μαζική παραγωγή οδοντόκρεμα, το 1873. Πουλιόταν σε βάζα. Το 1892 έκανε την εμφάνισή της οδοντόκρεμα στη μορφή που τη συναντάμε σήμερα, δηλαδή, σε σωληνάριο.Το 1914, το φθόριο προστέθηκε στην οδοντόκρεμα για πρώτη φορά. Ωστόσο, η κίνηση αυτή επικρίθηκε έντονα από την Αμερικανική Οδοντιατρική Ομοσπονδία το 1937. Ωστόσο, η οδοντόπαστα φθορίου που αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1950 πήρε την έγκριση του Συνδέσμου.Η οδοντόκρεμα σε πτυσσόμενο σωλήνα όπως σήμερα εφευρέθηκε για πρώτη φορά το 1892 απο τον Washington Sheffield του Κονέκτικατ .Αξίζει να σημειωθεί πως αρκετά από τα υλικά που χρησιμοποιοόυνταν και στο παρελθον πχ η μέντα , το αλάτι σε συνεργασια με νεα υλικά περιλαμβάνονται και στις σύγχρονες οδόντοκρεμες βοηθώντας στον περιορισμό της τερηδόνας όσο και στη διατήρηση του λευκού των δοντιών.Τα κοινα χαρακτηριστικα μιας οδοντόβουρτσας ειναι:1.Υγροσκοπικές ουσίες 2.Λειαντικά3. Φθόριο 4. Απορρυπαντικά 5.Πρόσθετα

23

γεύσηςΟι πάστες έχουν έντονα αποτριπτικά συστατικά τα οποία ασφαλώς και καθάριζαν τα δόντια, αλλά ταυτόχρονα ‘’καθάριζαν’’ και την αδαμαντίνη αφαιρώντας ένα σημαντικό μέρος της, κατά την διάρκεια της υγιεινής.

24

ΠΡΟΛΗΨΗ

Η προληπτική αγωγή καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής μας μπορεί να εμποδίσει την εμφάνιση ασθε-νειών της στοματικής κοιλότητας αλλά και να ανασταλεί η εξέλιξη τους όταν βρίσκονται σε αρχικό στάδιο . Η πρόληψη είναι πάντοτε προτιμότερη της θεραπείας αφού τα δόντια και τα ούλα μας είναι δυνατόν να παρα-μείνουν υγιή . Βέβαια , τα αποτελέσματα των ερευνών αποδεικνύουν ότι το επίπεδο ενημέρωσης του πλη-θυσμού παραμένει χαμηλό.

Η πλειοψηφία των ανθρώπων βουρτσίζουν τα δόντια τους για κοινωνικούς λόγους κυρίως επειδή επιθυμούν να διαθέτουν δροσερή αναπνοή και λευκά δόντια συχνά αγνοώντας το σωστό τρόπο βουρτσί-σματος .Θα πρέπει ωστόσο να γίνει τόσο εκπαίδευση για να μάθει ο κάθε άνθρωπός από τον οδοντίατρο τον ενδεδειγμένο τρόπο όσο να πραγματοποιηθεί ενημέρωση σχετικά με τη σωστή στοματική υγιεινή και φροντίδα των δοντιών .Επιπλέον συχνά παρατηρείται μια σχετική αδιαφορία ή ακόμα και αμέλεια για την υγεία των δοντιών που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση αποτρέπει πολλές οικογένειες να ακολουθή-σουν ένα πλήρες πρόγραμμα θεραπείας.

Είναι επιβεβλημένη ανάγκη να επισημάνουμε το γεγονός πως η υγεία του στόματος δεν είναι μο-νάχα ένα όμορφο χαμόγελο , είναι ο καθρέφτης της γενικής μας υγείας.Η παραμέλησή της μπορεί σε πολ-λές περιπτώσεις να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό όπως από στεφανιαία νόσο ή βακτη-ριακή ενδοκαρδίτιδα εξαιτίας των φλεγμονών των ούλων μέχρι αρτηριοσκλήρυνση , καρδιακή προσβολή. Έρευνες ακόμα υποστηρίζουν ότι υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ του τακτικού καθαρισμού των δοντιών και ενός πιθανού εγκεφαλικού .Ακόμα συμπεριλαμβάνονται η πνευμονία και οι λοιπές πνευμονοπάθειες μέχρι και σεξουαλικά προβλήματα .

Το χαμόγελο λοιπόν συνεπάγεται ένα ωραίο πρόσωπο. Αν το χαμόγελο δεν είναι όμορφο τότε νιώθουμε μειονεκτικά , αποφεύγουμε ασυνείδητα να γελάμε και με την πάροδο του χρόνου πρέπει να λάβουμε υπόψη και τα ψυχοσωματικά αντίτυπα την αρνητική επίδραση στη ψυχολογία μας , τη συμπεριφο-ρά και τελικά στις σχέσεις μας με τους άλλους ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας .

Συνεπώς η τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο είναι απαραίτητη καθώς η πρώιμη και σωστή διάγνω-ση επιτρέπει την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας αυξάνοντας εντυπωσιακά τις πιθανότητες οριστικής αντιμε-τώπισης πιθανόν ασθενειών ή φθορών της στοματικής κοιλότητας .Όλες λοιπόν οι προσπάθειες να καθαρί-σουμε μηχανικά τα δόντια μας αποτελούν τη στοματική υγεία και αφορά κυρίως τις προσωπικές προ-σπάθειες κάθε ατόμου. Είναι σκόπιμο λοιπόν να αναφερθούμε στην αναγνωρισμένη σημασία της καθα-ριότητας του στόματος ήδη από την αρχαιότητα και τον Ιπποκράτη , τον πατέρα της Ιατρικής, ο οποίος δίνει

τις πρώτες συμβουλές για το βούρτσισμα των δοντιών ν με τα μέσα της εποχής

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ1 ΒΟΥΡΤΣΙΣΜΑΒούρτσισμα των δοντιών μετά από κάθε γεύμα ή δυο-τρεις φορές την ημέρα κυρίως μετά από ένα

κύριο γεύμα , ιδιαίτερα μετά από την κατανάλωση υδατανθράκων και οπωσδήποτε πριν από τον βραδι-νό ύπνο καθώς τα δόντια κατά τη διάρκεια της νύχτας καταστρέφονται τρεις φορές πιο γρήγορα .Είναι ουσιαστικά ο σημαντικότερος κανόνας για τη διατήρηση την καλής στοματικής υγείας. Η χρήση της οδο-ντόβουρτσας δε γίνεται με οποιονδήποτε τρόπο αλλά με συγκεκριμένες τεχνικές για τα καλύτερα απο-τελέσματα

Για να βουρτσίσουμε τα δόντια μας χρειαζόμαστε οδοντόβουρτσα και οδοντόκρεμα –οδοντόπα-στα. Οι διάφορες οδοντόπαστες , με ποικιλία συστατικών ουσιών που κυκλοφορούν στο εμπόριο και πληρούν της απαραίτητες προϋποθέσεις είναι δεκτέ ωστόσο πρέπει να προσέξουμε στη σύσταση της να περιέχεται απαραίτητα φθόριο. Το φθόριο θωρακίζει τα δόντια ενάντια στην προσβολή της τερη-δόνας Επιπλέον η οδοντόβουρτσα πρέπει να είναι από πλαστικές τρίχες με αποστρογγυλεμένες άκρες ( κι όχι από φυσική τρίχα γιατί προκαλεί φθορές στα δόντια).Θα πρέπει ακόμα να είναι μέτρια κι όχι πολύ μαλακή ή σκληρή στο εμπόριο διατίθενται μια εξαιρετικά μεγάλη ποικιλία από οδοντόβουρτσες για να επιλέξει κανείς καθώς και ηλεκτρικές για μεγαλύτερη ευκολία . Η χρήση ηλεκτρικής οδοντόβουρτσας δεν είναι ωστόσο απαραίτητη όταν ακολουθούμε τις σωστές τεχνικές βουρτσίσματος.

•Μέθοδος βουρτσίσματος: Ο χωρισμός της οδοντοστοιχίας γίνεται νοητά σε έξι τμήματα για να μην παραλείπεται κάποια ομάδα δοντιών : την άνω αριστερά πλευρά, τα άνω μπροστινά δόντια , την άνω

25Δεξιά πλευρά , την κάτω αριστερή πλευρά, τα κάτω μπροστινά δόντια και την κάτω δεξιά πλευρά. Δεν θα πρέπει να υπάρχει βιασύνη κατά τη διαδικασία και δεν πρέπει να παραμελούμε να βουρτσίζουμε τα πίσω δόντια και τις εσωτερικές επιφάνειες των δοντιών. Αυτό είναι σφάλμα διότι τα υπολείμματα τροφών παραμένουν στις επιφάνειες αυτές και μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε δόντια και ούλα. Η οδοντόβουρτσα πρέπει να τοποθετείται στη θέση όπου τα ούλα «συναντούν» τα δόντια, με τις τρίχες της να έχουν κλίση περίπου 45 μοίρες έτσι ώστε το βούρτσισμα να γίνεται με την μάλαξη των ούλων. Στη συνέχεια κάνουμε μικρές κυκλικές κινήσεις, τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική επιφάνεια κάθε δοντιού καθώς και στη μασητική επιφάνεια. Η όλη διαδικασία θα πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 3 λεπτά χωρίς να ασκείται υπερβολική δύναμη κατά το βούρτσισμα διότι υπάρχει ο κίνδυνος να προκληθούν φθορές στην αδαμαντίνη .Η οδοντόβουρτσα δεν θα πρέπει ακόμα να βρέχεται πριν την χρήση αφού το επιθυμητό είναι η οδοντόκρεμα να κολλήσει πάνω στα δόντια απευθείας , για να απορροφήσουν αυτά τα συστατικά τους. Όταν τα ούλα ματώνουν κατά το βούρτσισμα δε σταματάμε το βούρτσισμα αλλά επιμένουμε περισσότερο βέβαια το μάτωμα των ούλων είναι πιθανότατα σημάδι ουλίτιδα. Τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν την οδοντόβουρτσα ώστε να αποκτήσουν την συνήθεια της καθημερινής χρήσης. Από τη νηπιακή ηλικία ακόμα το βούρτσισμα των δοντιών μπορεί να γίνει με φθοριούχο οδοντόκρεμες , προσεκτικά ώστε να μην καταπίνεται Τέλος θα πρέπει να γίνεται συχνή αλλαγή της οδοντόβουρτσας ,όταν οι τρίχες μπορούν να τραυματίσουν τα ούλα., ενδεικτικά η αλλαγή μπορεί να γίνεται ανά 3-4 μήνες Οι περισσότεροι οδοντίατροι συμφωνούν ότι μια μαλακή οδοντόβουρτσα είναι η καλύτερη για την απομάκρυνση της πλάκας και υπολειμμάτων τροφής. Οι οδοντόβουρτσες με μικρή κεφαλή είναι επίσης προτιμότερες, καθώς μπορούν ευκολότερα να φτάνουν όλες τις περιοχές του στόματος, όπως τα δύσκολα σε πρόσβαση πίσω δόντια.Όταν πρόκειται για το είδος της λαβής (όπως με μη ολισθηρή επιφάνεια ή με ευλύγιστο λαιμό), το σχήμα κεφαλής (κωνικό ή ορθογώνιο) και το στυλ των τριχών (κυματιστές, επίπεδες ή κομμένες σε θολωτό σχήμα), διαλέξτε ότι είναι πιο άνετο για εσάς. Η καλύτερη οδοντόβουρτσα είναι αυτή που ταιριάζει στο στόμα σας και σας επιτρέπει να βουρτσίζετε όλα τα δόντια σας εύκολα.Για πολλούς, οι οδοντόβουρτσες με μπαταρίες είναι μια καλή εναλλακτική. Μπορεί να κάνουν καλύτερη δουλειά στο βούρτσισμα, κυρίως για αυτούς που έχουν δυσκολίες στο βούρτσισμα των δοντιών και περιορισμένη επιδεξιότητα στα χέρια.

Ο καθαρισμός της γλώσσας είναι πολύ σημαντικό βήμα. Για ολοκληρωμένο καθαρισμό της στοματικής κοιλότητας, επιλέξτε την οδοντόβουρτσα που διαθέτει ειδική επιφάνεια καθαρισμού της γλώσσας. Μετά το βούρτσισμα των δοντιών της άνω και της κάτω γνάθου με αντιβακτηριδιακή οδοντόκρεμα, τοποθετήστε την επιφάνεια καθαρισμού της γλώσσας στο οπίσθιο τμήμα της και βουρτσίστε με φορά προς τα εμπρός. Αφού τελειώσετε με το βούρτσισμα του οπίσθιου τμήματος της γλώσσας, ξεπλύνετε την οδοντόβουρτσα με χλια-ρό νερό για να απομακρύνετε τα βακτήρια που προκαλούν κακοσμία. Στη συνέχεια, τοποθετήστε την επι-

φάνεια καθαρισμού της γλώσσας στο υπόλοιπο οπίσθιο τμήμα της γλώσσας και επαναλάβετε την ίδια δια-δικασία.

2 ΟΔΟΝΤΙΚΟ ΝΗΜΑΗ χρήση οδοντικού νήματος είναι ο μόνος τρόπος να αφαιρεθούν τα υπολείμματα τροφών και η κατα-στρεπτική πλάκα από τα διαστήματα μεταξύ των δοντιών, εκεί δηλαδή όπου δεν μπορεί να εισχωρήσει η οδοντόβουρτσα. Το βούρτσισμα των δοντιών θα πρέπει να συμπληρώνεται με τη χρήση του οδοντι-κού νήματος .Από αυτή την άποψη η χρήση του έχει εξαιρετική σημασία. Κόβουμε περίπου μισό περί-που μέτρο νήματος και διπλώνουμε τις άκρες του στα δάκτυλα μας. Ακολούθως το τεντώνουμε και το περνάμε ανάμεσα στα δόντια , προσέχοντας ιδιαίτερα να μην ασκήσουμε μεγάλη δύναμη και τραυματί-σουμε τα ούλα. Στη συνέχεια με παλινδρομικές κινήσεις τρίβουμε τις επιφάνειες ανάμεσα στα δόντια ώστε να αφαιρέσουμε την οδοντική πλάκα. Αν κατά την επανειλημμένη χρήση νήματος μεταξύ δυο δο-ντιών διαπιστώσουμε ότι το νήμα σπάζει , τότε η αιτία μπορεί να είναι κάποια τερηδόνα ή κάποια φθαρ-μένη ή κακότεχνη αποκατάσταση και πρέπει να ακολουθήσει επίσκεψη στον οδοντίατρο.

3. ΣΤΟΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑΤα στοματικά διαλύματα αποτελούν ένα συμπληρωματικό όπλο στον αγώνα κατά των μικροβίων που απειλούν την στοματική υγεία . Στην αγορά κυκλοφορεί ένας μεγάλος αριθμός στοματικών διαλυμάτων .Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται πάντοτε σε συνδυασμό με σωστό καθαρισμό των δοντιών καθώς δρουν αποτελεσματικά στη μείωση των μικροβίων που υπάρχουν στη στοματική κοιλότητα. Αντί-θετα η συστηματική χρήση διαλυμάτων που περιέχουν αλκοόλη για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προ

26καλέσει ερεθισμό του στοματικού βλεννογόνου. Επίσης, έχει παρατηρηθεί εμφάνιση χρωστικών , ευαι-σθησία των δοντιών ,απώλεια της αίσθησης της γεύσης και άλλα συμπτώματα.

4. ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Η υπερκατανάλωση τροφών που περιέχουν σάκχαρα ή όξινες ουσίες πχ. Ανθρακούχα ποτά / αναψυκτικά βοηθά την ανάπτυξη των βακτηριδίων και την ανάπτυξη τερηδόνας .Η συχνή κατανάλωση ακόμα και μικρών ποσοτήτων ζάχαρης είναι μια ιδιαίτερα επιβλαβής συνήθεια η οποία προκαλεί βλάβες σε δόντια και ούλα. Είναι ανάγκη λοιπόν να περιοριστεί η χρήση ζάχαρης σε όλα τα τρόφιμα που κατανα-λώνουμε και να αντικατασταθεί με υποκατάστατα .Επίσης η μειωμένη πρόσληψη ορισμένων βιταμινών όπως της βιταμίνης C συσχετίζεται με αυξημένη συχνότητα ουλίτιδας .Παράλληλα, τα φρούτα , τα λαχανικά , τα γαλακτοκομικά προϊόντα και στο σύνολο μια υγιεινή διατροφή είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για την υγεία των δοντιών αλλά και τον οργανισμό γενικότερα .

5. ΤΟ ΣΑΛΙΟΤο σάλιο ξεπλένει το στόμα και διευκολύνει στην απομάκρυνση των υπολειμμάτων των τροφών εφόσον λειτουργεί ως φυσικό καθαριστικό του στόματος. Το τσιγάρο όμως , το αλκοόλ , πολλά φάρμακα ακόμα και η πάροδος της ηλικίας μειώνουν πολλές φορές την ποσότητα του. Η έκκριση σάλιου αυξάνεται όταν τρώμε, επιτρέποντάς μας να μασάμε και να καταπίνουμε την τροφή μας. Επιπλέον έχει προστατευτική δράση, αφού εξουδετερώνει τα οξέα των υδατανθράκων που καταναλώνουμε, τα οποία μειώνουν το pH (οξύτητα) του στόματος, ενώ απομακρύνει τα υπολείμματα τροφών μετά το γεύμα. Η έκκριση σάλιου σε συνδυασμό με τη μάσηση τσίχλας χωρίς ζάχαρη ευνοεί την περαιτέρω διέγερση της έκκρισης, συμβάλλοντας στην εξουδετέρωση των οξέων των τροφών. Μετά το φαγητό, το pH της οδοντικής πλάκας γίνεται όξινο για ένα χρονικό διάστημα, αποδυναμώνοντας τα δόντια και κάνοντάς τα ευάλωτα στην τερηδόνα. Μια διετής μελέτη που αφορούσε τη μάσηση τσίχλας χωρίς ζάχαρη διεξήχθη σε παιδιά τρίτης και πέμπτης δημοτικού στην Ευρώπη.Τα αποτελέσματα της έρευνας έναν χρόνο μετά έδειξαν ότι τα παιδιά που έπιναν μη φθοριωμένο νερό, βούρτσιζαν τα δόντια τους τακτικά με φθοριούχο οδοντόκρεμα και μασούσαν τσίχλες με σορβιτόλη χωρίς ζάχαρη, 41,7% παρουσίασαν μείωση στην εμφάνιση τερηδόνας, σε σχέση με τα παιδιά που δεν μασούσαν τσίχλα με σορβιτόλη. Η έρευνα κατέδειξε επίσης ότι η μάσηση τριών τεμαχίων τσίχλας χωρίς ζάχαρη την ημέρα δεν ήταν δύσκολο εγχείρημαΤο μάσημα τσίχλας χωρίς ζάχαρη συμβάλει ακόμα στην αύξηση της παραγωγής σάλιου. Όταν λοιπόν δεν μπορούμε να βουρτσίσουμε τα δόντια μας είναι ωφέλιμο να μασάμε τσίχλα χωρίς ζάχαρη , χωρίς βέβαια να υποκαθιστούμε το βούρτσισμα.

Το Piercing στη στοματική κοιλότητα και περιστοματική περιοχή είναι μία ολοένα αυξανόμενη συνήθεια μεταξύ των νέων ατόμων. Η γλώσσα, τα χείλη και οι παρειές είναι οι πλέον συνήθεις περιοχές για piercing.Ως piercing ορίζεται η διάτρηση του δέρματος ή των βλεννογόνων με σκοπό την υποδοχή κοσμήματος. Οι καταβολές αυτού του είδους διακόσμησης του σώματος εντοπίζονται ήδη απο τους αρχαίους χρόνους. Οι Αιγύπτιοι θεωρόυσαν την διάτρηση του δέρματος σύμβολο ευγένειας και αριστοκρατίας.Από την διερεύνηση της βιβλιογραφίας φαίνεται πως η νέα αυτή τάση δεν στερείται συνεπειών, οι οποίες ποικίλουν απο απλές ενοχλήσεις εώς και καταστάσεις απειλητικές για τη ζωή. Οι επιπτώσεις του ενδοστοματικού και περιστοματικού piercing διακρίνονται σε πρώιμες που εμφανίζονται την αρχική περίοδο μετά τη διάτρηση και όψιμες ή μακροχρόνιες.Στις πρώιμες επιπτώσεις ανήκουν ο πόνος,ο ερεθισμός και το οίδημα στην περιοχή της διάτρησης. Αν το υλικό των κοσμημάτων δεν είναι καλής ποιότητας είναι δυνατόν να προκλιθεί αλλεργική αντίδραση.Μεγάλη προσοχή χρειάζεται κατά την διενέργεια του piercing αν δεν τηρηθούν οι συνθήκες αντισηψίας και αποστείρωσης ο κίνδυνος λοιμώξεων όπως HIV/ AIDS ,ηπατίτιδα και έρπητα είναι πολύ μέγαλος.Μετά την τοποθέτηση του κοσμήματος είναι συχνή η δυσφωνία και η δυσκολία στην προφορά κυρίως των σ,β,τ,υ,φ και θ, όπως η επίσης και η δυσφαγία και δυσκαταποσία εξαιτίας της παρεμβολής του κοσμήματος κατα τις παραπάνω λειτουργίες.Επιπλέον, η ύπαρξη των κοσμημάτων στη στοματική κοιλότητα μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους περιο-δοντικούς ιστούς με την εκδήλωση φλεγμονής και υφίζηση των ούλων. Λόγω της έντονης κινητικότητας της γλώσσας και της πρόσκρουσης του κοσμήματος στα δόντια έχουν καταγραφεί κατάγματα στις επι-φάνειες των φυσικών δοντιών αλλά και σε κεραμικές αποκαταστάσεις. Στην περίπτωση που συνυπάρχουν ε

27κτεταμένες αποκαταστάσεις αμαλγάματος ή προσθετικές εργασίες ενδέχεται να αναπτυχθούν γαλβανικά ρεύματα απο την διαφορετική φύση των μετάλλων.Συμπεραίνοντας θα λέγαμε πως το piercing δε πρόκειτε για μια αθώα τάση αλλά για μια συνήθεια με δυσμε-νείς επιπτώσεις στη στοματική κοιλότητα και πιθανόν ευρύτερα στον οργανισμό.

6. ΦΘΟΡΙΟΤο φθόριο θωρακίζει τα δόντια καθιστώντας τα πιο ανθεκτικά στην τερηδονική προσβολή . Το φθόριο είναι μια ουσία που βρίσκεται στη φύση. .έχει την ιδιότητα να ενσωματώνεται στους κρυστάλλους της αδαμαντίνης οι οποίοι γίνονται πιο σταθεροί , λιγότερο διαλυτοί και αντιστέκο-νται στη συνεχή φορά από τα οξέα .Πρόσληψη μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους όπως στοματικό διάλυμα φθορίου , πρόσθετα φθοριούχα σκευάσματα πχ. Δισκία φθορίου που χο-ρηγούνται από τον οδοντίατρο , φθοριούχες οδοντόκρεμες των οποίων η σημασία έχει ανα-γνωριστεί για την πρόληψη της τερηδόνας. Για να προσλάβουν τα δόντια μας περισσότερο φθόριο που τους κάνει καλό , μπορούμε να κάνουμε φθορίωση στον οδοντίατρο (τοποθετεί με ειδικά δισκάρια στο στόμα ένα gel ή βάζει βερνίκι στα δόντια, με μεγάλη περιεκτικότητα φθορί-ου)δυο φορές το χρόνο .Οι ασθενείς που πάσχουν από χρόνια ουλίτιδα και κυρίως περιοδοντί-τιδα πρέπει να είναι ιδιαίτερα σχολαστικοί με τη στοματική τους υγιεινή

7. ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΘα πρέπει να γίνεται τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο τουλάχιστον 1-2 φορές ετησίως όποτε διαπιστώνετε το παραμικρό πρόβλημα στη στοματική κοιλότητα ακόμα και για προληπτικούς λόγους και να αφαιρείται η τρυγία που αναπτύσσεται στα δόντια μας. Μελέτες έχουν αποδείξει ακόμα τη σημασία των τακτικών ανώδυνων επισκέψεων στον οδοντίατρο για την εξασφάλιση ολο-κληρωμένης στοματικής υγείας .Η τακτική επίσκεψη έχει ουσιαστική αξία όχι μόνο για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία αλλά και για το γενικότερο στοματικό έλεγχο καθώς και να δίνονται σωστές οδηγίες. Μάλιστα το κόστος της οδοντιατρικής πρόληψης είναι πάντοτε χαμηλότερο από το κόστος της οδοντιατρικής θεραπείας .Τα παιδιά όμως πρέπει να επισκέπτονται συχνότερα τον οδοντία-τρο ιδιαίτερα στις ηλικίες όπου αναπτύσσεται η οδοντοφυΐα , ώστε έγκαιρα . να αντιμετωπίζεται όποια προδιάθεση υπαρχει για εμφάνιση στοματικών νοσημάτων .

28

ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Η κακή διατροφή είναι συχνά η κύρια αιτιία ύπαρξης πολλών ασθενειών της στοματικής κοιλότητας όπως η τερηδόνα ,η ουλίτιδα , οι κηλίδες στα δόντι ,τα σκουρόχρωμα δόντια δημιουργώντας μια άκρως αντιαισθητική εικόνα. Διατροφικές συνήθειες που περιλαμβάνουν τσάι, καφέ , κάπνισμα επηρεάζουν εξίσου αρνητικά το χαμόγελο δίοτι δημιουργούν χρωστικές στα δόντια και επιπλέον αλ-λάζουν αισθητά τα λευκά δόντια σε σκουρόχρωμα. Ελλιπής λήψη σιδήρου και βιταμίνης C και B, υπερβολικό κάπνισμα ,μπορεί να αιτιολογείται για έντονες φλεγμονές των ούλων (ουλίτιδες), κακο-σμία και φλεγμονώδεις καταστάσεις στην στοματική κοιλότητα . Τροφές πλούσιες σε σάκχαρο απο-τελούν τον κύριο παράγοντα ύπαρξης της τερηδόνας. Τα φυσικά σάκχαρα που υπάρχουν στα φρούτα και στο γάλα αναπτύσσουν οξέα που δεν είναι τε-ρηδονίζουν. Έτσι είναι οχι μόνο ακίνδυνα για τα δόνια αλλα και εξαιρετικά ωφέλιμα για τον οργανι-σμό. Γιαυτό μπορούμε να καταναλώνουμε άφοβα όλα τα φρούτα. Τα σάκχαρα που φυσικά υπάρ-χουν στις τροφές είναι αβλαβή για τα δόντια. Τα επεξεργασμένα όμως σάκχαρα που προστίθενται στα τρόφιμα και στα πότα (σακχαρόζη , γλυκόζη φρουκτόζη, δεξκτρόζη) είναι εκείνα που βλάπτουν, Η μόνο τροφή με φυσικό ζάχαρο που βλάπτει τα δόντια ειναι το μέλι.Το άμυλο της διατροφής μπορεί να διασπαστεί απο ένζυμα του σάλιου σε μαλτίζη και γλυκόζη και οι υδατάνθρακες αυτοί να μεταβολιστούν σε οξέα απο τα βακτήρια της πλάκας. Όμως ο ρυθμός του μεταβολισμού τους είναι βραδύς και ετσι το αμυλο της διατροφής δεν ευθύνεται για την ανάπτυξη της τερηδόνας.

Απο την στιγμή που θα καταναλώσουμε κάποιο τρόφιμο ,ξεκινά μια αλυσίδα αλλάγών στην στομα-τική κοιλότητα. Τα βακτήρια του στόματος μετατρέπουν τα σάκχαρα που καταναλώνουμε σε οξέα, τα οποία ξεκινούν να επιτίθενται στο σμάλτο των δοντιών ,προκαλώντας φθορές. Όσο συχνότερα εκθέτουμε τα δόντια μας σε κίνδυνο τρώγοντας ποσότητες ζάχαρης σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσα στη ημέρα προκαλούμε μεγαλύτερες βλάβες στα δόντια.Η συχνή κατανάλωση ζάχαρης εμποδίζει στην μεταφορά του pH σε ουδέτερο. Εαν οι ζαχαρούχες τροφές καταναλώνονται συχνά και η χρύση τους δεν συνοδεύεται με αλλες τροφφές η με υγρά που θα μπορούσαν να αραιώσουν τα οξέα, τότε στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας παράγονται παρα-μένουν στο στόμα οξέα και λετσι η απώλεια αλάτων ασβεστίου και φωσφόρου απο την αδαμαντίνη είναι συνεχής. Η απομάκρυνση αλάτων στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να εξισορροπηθεί απο

την οποία εναπόθεση αλάτων μέσα στο δόντι μέσω του στοματικού περιβάλλοντος με τους μηχανι-σμούς του σάλιου. Σχετικές έρευνες έχουν γίνει σε πειραματόζωα και έχουν σαφώς συνδέσει την συχνότητα κατανάλωσης ζάχαρης με την εμφάνισης τερηδόνας . Απο κλινικές μελετές έχει αποδει-χθεί οτι σε άτομα που εθελοντικά σταμάτησαν να βουρτσίζουν τα δόντια τους και παράλληλα κάθε δύο ώρες έπαιρνας διάλυμα γλυκόζης ,μέσα σε τρεις εβδομάδες αναπτύχθηκε τερηδόνα. Εργαστη-ριακές και κλινικές μελέτες έχουν πείσει όλους τους ερευνητές οτι η συχνότητα κατανάλωσης ζάχα-ρης και ζαχαρωδών είναι ο σημαντικότερος παράγοντας της διατροφής, που συνδέεται με την τε-ρηδονική προσβολή.

Μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της στοματικής υγείας. Μεταξύ αυτών

είναι το τυρί, το κοτόπουλο, το κόκκινο κρέας, οι ξηροί καρποί και το γάλα. Οι τροφές αυτές θεωρείται ότι

προστατεύουν το σμάλτο των δοντιών λόγω του φωσφόρου και του ασβεστίου που περιέχουν. Οι ουσίες

αυτές βοηθούν στην προστασία του σμάλτου από τα οξέα. Το τυρί μπορεί να μας προστατέψει από την

τερηδόνα, καθώς η κατανάλωσή του αυξάνει την παραγωγή σάλιου και τα οξέα εξουδετερώνονται, ενώ

παράλληλα αυξάνεται η συγκέντρωση ασβεστίου στην πλάκα. Επιπλέον, τα λιπαρά που περιέχονται στο

τυρί μειώνουν την ποσότητα των βακτηρίων στην επιφάνεια των δοντιών.

Αντίθετα διατροφή χαμηλή σε βιταμίνη D όπως οι χορτοφαγικές και ασβέστιο μπορεί να αυξήσουν τον

29

κίνδυνο περιοδοντικής νόσου. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι επίσης μεταξύ των τροφών που

προστατεύουν την υγεία των δοντιών. Πρόκειται για τρόφιμα πλούσια σε νερό, το οποίο εξουδετερώνει τα

σάκχαρα που περιέχουν και ενισχύει τη παραγωγή σάλιου. Τα όξινα φρούτα και λαχανικά, όπως τα λεμόνια

και οι ντομάτες, θα πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο και κατά προτίμηση στο πλαίσιο ενός πλήρους

γεύματος,

ΔΥΟ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΤΙΔΑΣ & ΤΗΣ ΤΕΡΙΔΟΝΑΣ

Υγιείνη διατροφή για να αποφθεχθεί η φλεγμονή των ούλων και να αποτρέψουμε την βλάβη των ιστών γύρω απο το δόντια) Τροφή με σκληρή σύσταση (μάυρο καλό ψώμί , ινώδη λαχανικά δυσμάσητα κρέατα , σκληρά φρούτα κ.λ.π) έχεις τις παρακάτω ευεργετικές επιπτώσεις: Προσφέρει στους ιστούς που στηρίζουν το δόντι λειτουρ-γικά ερεθίσματα , προκαλεί μάλαξη στα ούλα και εμποδίζει σε κάποιο βαθμό το σχηματισμό της πλάκας με την πατατοκαθαριστή ιδιότητα που έχει. β) Η λήψη πρωτεινών αποτελούν παράγονα που συμβάλλει στην πρόληψη των λοιμώξεων και βελτιώνει την κινητικότητα των δοντιών.γ) Η λήψη της βιταμίνης C (που βρίσκεται κυρίως στα πορτοκάλια) παίζει ουσιαστικό ρόλο στην διατήρηση της ακεραιότητας των ιστών που στηρίζουν το δόντι και ειδικά επουλώνει την φλεγμονή.δ) Το ασβέστιο τέλος ενασβεστώνει τα δόντια και τα οστά.Ε) Τα λίπη δεν φαίνεται οτι επηρεάζουν την ανθεκτικότητα του περιοδοντίου. Αν συντρέχει βέβαια διαβήτης τότε έχουμ ανάπτυξη φλεγμονής απο την παρουσία μικροβιακής πλάκας (μικροβιακή πλάκα είναι τα υπο-λείμματα τροφών που παραμένουν επάνω στα δόντια)/ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΕΡΙΔΟΝΑΣ1) Πιτυρούχο μάυρο ψωμί είναι λιγότερο τερηδονίζουν απο το άσπρο ψωμί.2) Οι πρωτείνες δεν προκαλούν τερηδόνα. Ειδικότερα πρωτείνες όπως το γάλα και το τυρί έχουν αντιτερη-δονική ιδιότητα.3) Τα καρότα, πολλά φρούτα και ορισμένα όσπρια, περιέχουν λεκτίνες, οι οποίες προκαλούν συγκόλληση των μικροβίων και άρα εμποδίζουν την προσκόλληση τους στις πλάκες των δοντιών. 4) Η ζάχαρη (σουκρόζη) είναι ο περισσότερο τερηδονογόνος υδατάνθρακας. Η κονιοποιημένη ζάχαρη (άχνη),επειδή παραμένει περισσότερο χρόνο στο στόμα είναι περισσότερο τερηδογόνα απο την κρυσταλλι-κή, η οποία λόγω της αμμώδους υφής της, προκαλεί αυξημένη σιαλορροια και έτσι απομακρύνεται γρηγο-ρότερα απο το στόμα. Ένα γλειφόμενο ζαχαρωτό είναι επίσης λιγότερο τερηδονίζουν απο μια κολλώση κα-

ραμέλα ή απο κάτι παρόμοιο.5) Προσκολλητική ικανότητα και άρα μεγαλύτερη τερηδονική προσβολή έχουν το μέλι, τα διάφορα σιρόπια, το λουκούμι, οι γεμιστές καραμέλες , το μαντολάτο, οι αμυλούχες τροφές, τα μπισκότα, τα ξηρά φρούτα, ( σύκα, σταφίδες κ.λ.π)6) Τροφή με μικροσκοπικά τεμαχίδια (π.χ το άσπρο αλεύρι) που παραμένει για περισσότερο χρόνο στο στόμα (σε αντίθεση με το σιμιγδάλι) προκαλεί περισσότερο τερηδονική βλάβη.7) Τροφές ινώδεις (κρέας , μήλα, νωπά λαχανικά κ.λ.π) δεν προσκολλούνται στα δόντια , εχουν αυτοκαθα-ριστικές ιδιότητες και δεν θεωρούνται τερηδογόνες.8) Όσο περισσότερο νερό περιέχει η τροφή (υδαρείς τροφές π.χ σούπες, αναψυκτικά κ.λ.π) τόσο λιγότερο παραμένει στο στόμα και άρα λιγότερη τερηδονική βλάβη.9) Υποκατάστατα της ζάχαρης σαν μέτρο πρόληψης της τερηδόναςΕνώ σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες οι διαβητικοί παρουσιάζουν περισσότερες πιθανότητες να χάσουν τα δόντια του. Η αιτιία απώλειας των δοντιών ονομάζεται περιοδοντίτιδα. Επιπλέον , διαπιστώθηκε οτι οι διαβητικοί που πάσχουν από περιοδοντίτιδα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου ανακάλυψη ιδιαίτερα σημαντική για το συσχετισμό περιοδοντίτιδας και καρδιαγγειακής νόσου. Η πε-ριοδοντίτιδα εξάλλου είναι μια χρόνια φλεγμονή που οφείλεται στην αντίδραση του οργανισμού στα μικρόβια που κυκλοφορούν στη στοματική κοιλότητα. Η υγεία του στόματος δεν σημαίνει απλά ένα όμορφο χαμόγε-λο. Η κατάσταση του στόματος αποτελεί καθρέφτη της αποτελεί καθρέφτη της γενικής σας υγείας. Η παρα-μέληση της μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να προκαλέσεις σοβαρά προβλήματα στον οργανισμός σας. Οι φλεγμονές της στοματικής κοιλότητας μπορούν να επηρεάσουν ζωτικά όργανα όπως η καρδιά (αύξηση της πιθανότητας καρδιακής προσβολής, βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα κλπ.), το στομάχι (διαταραχή της πέψης) και αυξάνουν τον κίνδυνο να προσβληθείτε απο καρκίνο του στόματος. Η γενική μας υγείας και η

30υγείας του στοματογαστρικού συστήματος είναι αλληλένδετες, υπό την έννοια ότι η υπονόμευση της μίας μπορεί να επιδρά αρνητικά στην άλλη και αντιστρόφως. Η σουκρόζη θεωρείται σάκχαρο υψηλής τερηδονογόνου δράσης. Αλλά και η γλυκόζη και η φρουκτόζη ενο-χοποιούνται στην δημιουργία τερηδόνας.Για να γίνει αντιληπτό αυτό αξίζει να αναφέρουμε πως η ζάχαρη που περικλείεται στις τροφές και στα ποτά κάνει μεγάλο κακό στα δόντια ιδιαίτερα όταν γίνεται συχνή κατανάλωση. Σύμφωνα με τα παραπάνω έχει αποδειχθεί πως η ακατέργαστη ζάχαρη (καστανή) είναι σε σημαντικό βαθμό λιγότερο επικίνδυνη για τα δόντια. Αντίστοιχα θα πρέπει να αποφεύγεται η υπερκατανάλωση τροφών οι οποίες λόγω της σύστασης τους έχουν την τάση να προσκολλώνται στα δόντια (όπως σταφίδες ,λουκούμια ,μαστιχωτά γλυκά, καρα-μέλες κλπ). Σε αντίθεση με τρόφιμα που έχουν πολλές ίνες, δεν προσκολλώνται εύκολα στα δόντια και δια-θέτουν αυτοακαθαριστικές ιδιότητες (φρούτα - μήλα - αχλάδι, ωμά λαχανικά, πιτυρούχο ψωμί.

Η δημιουργία σφραγισμάτων σ’ ένα στόμα είναι σίγουρα αποτέλεσμα κακής στοματικής υγιεινής, αλλά ταυτόχρονα και κακής διατροφής Δόντια με πολλά σφραγίσματα και μάλιστα στην πρόσθια περιοχή του χαμόγελου σίγουρα δεν είναι μια εικόνα που αναδεικνύει το χαμόγελο αντίθετα δημιουργεί αίσθημα αποστροφής και συχνά συναισθήματα κατωτερότητας και άγχος στο άτομο . Επιπλέον οι χρωστικές, οι οποίες επιβαρύνουν την λευκότητα και την εμφάνιση των δοντιών εναποτίθενται στα ήδη επιβαρημένα από τερηδόνες δόντια. Όλα αυτά τα προβλήματα για τα οποία ευθύνεται και η κακή διατροφή, μπορεί η σωστή στοματική υγιεινή σε συνδυασμό με την σωστή διατροφή, να καθορίζεται από τον οδοντίατρο σε συνεργασία με τον διατροφολόγο και παθολόγο, ώστε να δώσει άριστα αποτελέσματα στην επιτυχία του χαμόγελου.

31

32

33

ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣΤΕ ΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ;

13%47% 33%

7%ΓΥΝΑΙΚΕΣΚΆΘΕ ΤΡΙΜΗΝΟ

ΚΆΘΕ ΕΞΑΜΗΝΟ

1 ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

ΌΤΑΝ ΠΟΝΑΩ

ΠΟΤΕ

10%10%

80%

ΑΝΤΡΕΣΚΆΘΕ ΤΡΙΜΗΝΟ

ΚΆΘΕ ΕΞΑΜΗΝΟ

1 ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

ΌΤΑΝ ΠΟΝΑΩ

ΠΟΤΕ

ΕΧΕΤΕ ΚΑΝΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΤΙΓΜΗΣ ΚΑΠΟΙΑ ΕΞΑΓΩΓΗ;

33%

67%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

30%

70%

ΑΝΤΡΕΣ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΒΟΥΡΤΣΙΖΕΤΕ ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΣΑΣ;

27%

47%

27%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

3 ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

2 ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

1 ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

ΣΠΑΝΙΑ

ΠΟΤΕ

10%

70%

20%

ΑΝΤΡΕΣ

3 ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

2 ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

1 ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

ΣΠΑΝΙΑ

ΠΟΤΕ

ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕIΤΕ ΟΔΟΝΤΙΚΟ ΝΗΜΑ;

53%

13%

20%

13%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΠΟΤΕ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

ΣΠΑΝΙΑ

1 ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

1 ΦΟΡΑ ΤΟ ΜΗΝΑ

60%

40%

ΑΝΤΡΕΣ

ΠΟΤΕ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

ΣΠΑΝΙΑ

1 ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

1 ΦΟΡΑ ΤΟ ΜΗΝΑ

ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ ΕΝΑ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΟ ΣΤΟΜΑΤΙΚΟ ΔΙΑΛΥΜΑ;

13%

20%

20%

40%

7%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

ΤΑΚΤΙΚΑ

ΌΤΑΝ ΜΟΥ ΤΟ ΣΥΣΤΗΣΕΙ Ο ΟΔΟ-ΝΤΙΑΤΡΟΣ

ΣΠΑΝΙΑ

ΠΟΤΕ

10%10%

60%

20%

ΑΝΤΡΕΣ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

ΤΑΚΤΙΚΑ

ΌΤΑΝ ΜΟΥ ΤΟ ΣΥΣΤΗΣΕΙ Ο ΟΔΟ-ΝΤΙΑΤΡΟΣ

ΣΠΑΝΙΑ

ΠΟΤΕ

ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΑΛΛΑΖΕΤΕ ΟΔΟΝΤΟΒΟΥΡΤΣΑ;

33%

60%

7%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΌΤΑΝ ΧΑΛΑΕΙ

ΚΆΘΕ ΜΗΝΑ

ΚΆΘΕ 3 ΜΗΝΕΣ

1 ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

80%

20%

ΑΝΤΡΕΣ

ΌΤΑΝ ΧΑΛΑΕΙ

ΚΆΘΕ ΜΗΝΑ

ΚΆΘΕ 3 ΜΗΝΕΣ

1 ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

ΠΟΣΟ ΚΑΠΝΙΖΕΤΕ;

93%

7%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΚΑΘΟΛΟΥ

ΛΙΓΟ

ΜΕΤΡΙΑ

ΑΡΚΕΤΑ

ΠΟΛΎ

50%

30%

20%

ΑΝΤΡΕΣ

ΚΑΘΟΛΟΥ

ΛΙΓΟ

ΜΕΤΡΙΑ

ΑΡΚΕΤΑ

ΠΟΛΎ

ΕΧΕΤΕ ΚΑΝΕΙ ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ;

20%

80%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

10%

90%

ΑΝΤΡΕΣ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΠΟΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΤΡΟΦΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ;

33%

7% 20% 7%

33%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΦΡΟΥΤΑ

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΓΛΥΚΑ

ΧΥΜΟΙ

ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΟΣ ΣΕ ΑΜΥΛΟ

26%

9%26%

13%

26%

ΑΝΤΡΕΣ

ΦΡΟΥΤΑ

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

ΓΛΥΚΑ

ΧΥΜΟΙ

ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΟΣ ΣΕ ΑΜΥΛΟ

ΠΙΣΤΕΥΕΙΣ ΟΤΙ ΚΑΘΑΡΑ ΚΑΙ ΥΓΙΗ ΔΟΝΤΙΑ ΔΙΝΟΥΝ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΣΕ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ;

ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ ΚΑΝΕΤΕ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟ ΔΟΝΤΙΩΝ;

ΕΧΕΤΕ ΚΑΝΕΙ ΦΘΟΡΙΩΣΗ;

ΠΟΣΟ ΕΥΚΟΛΑ ΜΑΤΩΝΟΥΝ ΤΑ ΟΥΛΑ ΣΑΣ;

ΛΑΜΒΑΝΕΤΕ ΥΠΟΨΗ ΣΑΣ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ ΣΑΣ;

ΔΙΑΤΑΞΗ ΔΟΝΤΙΩΝ

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤE:

ΠΟΣΑ ΣΦΡΑΓΙΣΜΑΤΑ ΕΧΕΤΕ;

ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΓΕΥΜΑ ΠΛΕΝΕΤΕ ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΣΑΣ;

ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ ΑΠΑΛΛΑΣΣΕΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ;

ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΜΙΑ ΛΟΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΣΙΧΛΑΣ ΒΟΗΘΑΕΙ ΣΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ;

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας οι γυναίκες επισκέπτονται συχνότερα τον οδοντίατρό

τους από τους άντρες. Ειδικότερα ένα υψηλό ποσοστό των γυναικών (47%) ελέγχουν την κατάσταση της

στοματικής τους υγείας κάθε χρόνο, σε αντίθεση με τους άντρες που σχεδόν κατά πλειοψηφία (80%) τον

επισκέπτονται μόνο όταν υπάρχει πρόβλημα (πόνος). Αυτοεπιβεβαιώνεται και από το ότι οι γυναίκες εν-

διαφέρονται για την πρόληψη κάνοντας καθαρισμό των δοντιών τους κάθε χρόνο σε ποσοστό 60% σε

σχέση με τους άντρες, που το ενδιαφέρον για πρόληψη είναι μειωμένο αφού το 50% αυτών δεν έχει κάνει

ποτέ καθαρισμό.

Όσον όμως αφορά τη φθορίωση των δοντιών τους τα δεδομένα για το γυναικείο φύλο διαφοροποιού-

νται ελάχιστα αφού το 53% δεν έχει κάνει ποτέ έναντι του 47% που έχει κάνει.

Στους άντρες τα δεδομένα παραμένουν ίδια αφού το 70% δεν έχει κάνει ποτέ.

Ο αριθμός των σφραγισμάτων επιβεβαιώνει τη στάση τους απέναντι στο ενδιαφέρον για τη στοματική

υγιεινή. Το 33% των γυναικών δεν έχει κάνει σφράγισμα, ενώ το 47% λίγα. Στους άντρες το 33% δεν έχει

κάνει σφράγισμα, ενώ το 60% έχει λίγα. Επίσης, όσον αφορά το ενδιαφέρον για την αισθητική της οδοντο-

στοιχίας τους, το υψηλότερο ποσοστό δεν έχει κάνει ποτέ ορθοδοντική διόρθωση (80% για τις γυναίκες

και 90% για τους άντρες).

Βέβαια η ορθοδοντική δε σχετίζεται μόνο με το ενδιαφέρον για την αισθητική εμφάνιση των δοντιών, αλλά

και με την οικονομική κατάσταση, εφόσον το κόστος είναι υψηλό για το μέσο οικογενειακό εισόδημα, ενώ

παράλληλα σχετίζεται και με τις αντιλήψεις για το τι είναι αισθητικά ωραίο!

Εκτός όμως από τη σχέση των νέων με τον οδοντίατρο αποκαλυπτικό είναι και το ενδιαφέρον για την

καθημερινή προστασία της στοματικής τους κοιλότητας. Το 67% των γυναικών δήλωσαν ότι πλένουν τα

δόντια τους μετά από κάθε γεύμα, έναντι του 18% των αντρών και βουρτσίζουν τα δόντια τους οι γυναίκες

κατά 27% τρεις φορές την ημέρα και κατά 46% δύο φορές την ημέρα. Το υψηλότερο ποσοστό των

αντρών 70% βουρτσίζει τα δόντια του δύο φορές την ημέρα και μόνο το 10% τρεις φορές την ημέρα.

Όσον αφορά τη χρήση άλλων μέτρων προστασίας όπως το οδοντικό νήμα, η κατάσταση είναι κάπως

απογοητευτική. Το 54% των γυναικών δε χρησιμοποιεί ποτέ έναντι του 20% που το χρησιμοποιεί σπάνια

και του 13% που το χρησιμοποιεί καθημερινά. Το ίδιο περίπου ποσοστό αναλογεί και στους άντρες, αφού

το 60% απάντησε ποτέ έναντι του 40% σπάνια, ενώ κανένας δε δήλωσε ότι το χρησιμοποιεί καθημερινά.

Τα αποτελέσματα δε διαφοροποιούνται στη χρήση στοματικού διαλύματος .Το 40% των γυναικών το χρη-

σιμοποιεί σπάνια, ενώ το 20% τακτικά. Στα αγόρια το 60% απάντησε σπάνια και το 10% καθημερινά.

Δυστυχώς το 7% των γυναικών και το 10% των αντρών δεν το έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ τους.

Η έρευνα έδειξε επίσης ότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον για τη χρήση της κατάλληλης οδοντόβουρτσας και την

τακτική αντικατάστασή της. Το 80% των αντρών τις αντικαθιστά όταν χαλάει και μόλις το 20% κάθε τρεις

μήνες. Στις γυναίκες το 60% κάθε τρεις μήνες και το 33% όταν χαλάει. Οι γυναίκες προτιμούν κατά 73%

τη μεσαίου τύπου σκληρότητας οδοντόβουρτσα έναντι του 50% των αντρών. Επίσης το 40% των αντρών

προτιμά τη σκληρή οδοντόβουρτσα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι οδοντίατροι συνιστούν μεσαίου τύπου

ή μαλακή οδοντόβουρτσα. 54

Ολοκληρώνουμε την ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας με τις συνήθειες των εφήβων που θεω-

ρούμε ότι σχετίζονται με την υγεία των δοντιών τους. Όσον αφορά τις διατροφικές συνήθειες των εφήβων

οι γυναίκες καταναλώνουν περισσότερα φρούτα ή αμυλούχες τροφές έναντι των γλυκών. Αντίθετα τα

αγόρια δείχνουν την ίδια προτίμηση σε φρούτα, άμυλο και γλυκά. Γενικά όμως οι έφηβοι δε θεωρούν ότι

η διατροφή σχετίζεται με την προστασία των δοντιών αφού το 60% των γυναικών και το 70% των ανδρών

απάντησαν αρνητικά. Αντίθετα θεωρούν ότι μια λογική χρήση της τσίχλας βοηθά στην υγιεινή των δο-

ντιών (67% οι γυναίκες και 70% οι άντρες). Τέλος το 93% των γυναικών δεν καπνίζει έναντι του 50% των

αντρών το οποίο ποσοστό καπνίζει, μη δίνοντας σημασία στη ζημιά που προκαλεί το κάπνισμα στα

δόντια τους.

Συμπερασματικά η έρευνα έδειξε ότι οι γυναίκες φαίνεται να δίνουν μεγάλη σημασία στην καλή ει-

κόνα της οδοντοστοιχίας τους και να ενδιαφέρονται περισσότερο για την υγιεινή των δοντιών τους και της

στοματικής τους κοιλότητας.

Πιστεύουμε ότι αυτό οφείλεται στο γενικότερο ενδιαφέρον των κοριτσιών της εφηβείας για την εμφάνι-

σή τους, έναντι των αγοριών που αδιαφορούν κατά ένα μεγάλο ποσοστό.

Όμως θεωρούμε ότι υπάρχει ελλιπής ενημέρωση σε σχέση με τα προστατευτικά μέτρα που οφείλουν

να παίρνουν για να αποφύγουν τη φθορά ή την καταστροφή των δοντιών τους.

55

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. http://www.maidonis.gr

2. http://www.akesios.gr

3. http://www.dentalists/blogstop.gr

4. http://www.dental-blog.gr

5. http://www.dent-smile.gr

6. http://www.clickatlife.gr

7. http://www.oral-health.gr

56