1

Ερευνητική Εργασία

Α΄ Λυκείου του 1ου ΓΕΛ Καλλιθέας

Σχ. Έτος 2012-13

Η εξάρτηση σου στερεί την ελευθερία.

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ερευνητική εργασία: Εθισµός στο τζόγο – Μια αναλυτική προσέγγιση του φαινοµένου. Σελ. ..............................................................3 Ερευνητική εργασία: Εξάρτηση από το κάπνισµα Σελ. .............................................................42 Ερευνητική εργασία: Η εξάρτηση από τα ναρκωτικά σου στερεί κάθε ελεύθερία Σελ. .............................................................45 Ερευνητική εργασία: Εξάρτηση από το διαδίκτυο Σελ. .............................................................75

3

ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΤΖΟΓΟ

ΜΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΟΜΑ∆Α: ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ

ΟΜΑ∆Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙ∆ΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΗΛΙΑ∆ΟΥ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΙΛΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΚΟΒΟΛΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ: ΒΙΣΒΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

4

Περιεχόµενα Περίληψη........................................................................................ 5

Α’ ΜΕΡΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ........................................................................................... 5

Β’ ΜΕΡΟΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ......................................................... 6 Aντί ορισµού........................................................................................

6

Ερµηνεία συµπεριφοράς.....................................................................

8

Οικονοµική διάσταση...........................................................................

11

Προώθηση-προβολή...........................................................................

12

Προβληµατισµός..................................................................................

12

Ιδιαίτερα για εφήβους .........................................................................

16

Αυτοδιάγνωση ....................................................................................

17

Αναζήτηση βοήθειας – Τρόποι αντιµετώπισης ..................................

19

Γ’ ΜΕΡΟΣ ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ......................................................... 22 Βιωµατική Προσέγγιση ................................................................

22

Συνέντευξη ...................................................................................

24

Ερωτηµατολόγιο ...........................................................................

24

∆΄ ΜΕΡΟΣ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΕΠΙΛΟΓΟΣ....................................................... 37

5

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η εργασία συνίσταται στη µελέτη δηµοσιογραφικών άρθρων που είναι

δηµοσιευµένα στο διαδίκτυο και ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας καθώς και στη

σύνταξη ερωτηµατολογίου σχετικά µε τον τζόγο και τον εθισµό σε αυτόν.

Θελήσαµε να κατανοήσουµε όσο µπορούµε το µηχανισµό της εξάρτησης

αυτής, να την ερµηνεύσουµε, να επισηµάνουµε την επικινδυνότητα του τζόγου

για τους εφήβους, λόγω κυρίως της συνεχούς προβολής του και της

εξοικείωσης των εφήβων µε το internet, παρουσιάζοντας παράλληλα και το

οικονοµικό περιβάλλον µέσα στο οποίο καλλιεργείται, και προτείνοντας και

τρόπους βοήθειας και αντιµετώπισης της εξάρτησης αυτής. Επίσης, η εργασία

αυτή περιλαµβάνει ένα ερωτηµατολόγιο, δηµιουργηµένο από την οµάδα µας,

το οποίο αφού µοιράσαµε σε ένα µικρό δείγµα, θελήσαµε να επεξεργαστούµε.

Η επεξεργασία των στοιχείων, επειδή αυτά είναι περιορισµένα, δεν µας αφήνει

να να βγάλουµε συµπεράσµατα για τον τρόπο που σκέπτονται οι συνοµήλικοί

µας και οι γονείς τους γενικά, αλλά δείχνει ότι οι συµµετέχοντες «συµφωνούν»

µε τα θεωρητικά στοιχεία που συγκεντρώσαµε.

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το ζήτηµα που µας απασχόλησε είναι η εξάρτηση από το τζόγο, δηλαδή η

παθολογική συµπεριφορά κατά την οποία το άτοµο ελέγχοντας όλο και

λιγότερο την επιθυµία του να κάνει µια ενέργεια, στοιχηµατίζει, ρισκάρει ένα

χρηµατικό ποσό µε σκοπό να κερδίσει ένα µεγαλύτερο. Το ενδιαφέρον µας

κίνησε το γεγονός ότι κατά την απουσία εξαρτησιογόνου ουσίας, ο

εξαρτηµένος θεωρείται και πάλι ασθενής και συχνά παρουσιάζει

ψυχοσωµατικά συµπτώµατα. Για αυτό το λόγο θελήσαµε να κατανοήσουµε

όσο µπορούµε το µηχανισµό της εξάρτησης αυτής. Επιπλέον, θεωρήσαµε το

θέµα ενδιαφέρον και όσον αφορά την κοινωνική του διάσταση γιατί από τη µια

πλευρά παρατηρείται αύξηση των δραστηριοτήτων που είναι δραστηριότητες

τζόγου, άρα και των ασχολούµενων µε αυτόν, όπως δείχνει και η ενασχόληση

των ΜΜΕ µε το θέµα, από την άλλη όµως δεν ερευνάται στη χώρα µας όσο

6

άλλες µορφές εξάρτησης, τη στιγµή που στο εξωτερικό γίνονται πολλές

έρευνες για το ”gambling” όπως αποκαλείται.

Σκοπός της έρευνας ήταν να µάθουµε περισσότερα για τη φύση τηςεξάρτησης

και να ενηµερώσουµε στη συνέχεια και τους συµµαθητές µας. Καθώςο

συστηµατική ενασχόληση µε το τζόγο είναι ένα φαινόµενο που αφορά όλοκαι

περισσότερους νέους της ηλικίας µας, είναι σηµαντικό να γνωρίζουµε όσο

τοδυνατόν περισσότερα για τον εθισµό αυτού του είδους και τους κινδύνους

πουκρύβει, να προσεγγίσουµε και να παρουσιάσουµε αλήθειες και γνώση

γύρω απότο θέµα.

Επειδή στην εξάρτηση από το τζόγο δεν εµπλέκονται εξαρτησιογόνες ουσίες,

θεωρούσαµε ότι το αν κινδυνεύει κάποιος να εξαρτηθεί καθορίζεται από

ψυχολογικούς παράγοντες και την ιδιοσυγκρασία του ατόµου. Την υπόθεση

αυτή προσπαθήσαµε να ελέγξουµε µέσω των συνεντεύξεων µε τους ειδικούς

και µέσω της µελέτης της βιβλιογραφίας. Επιπλέον, θεωρούσαµε ότι η

ενασχόληση µε το τζόγο συνδέεται µε τη στάση της οικογένειας και του

κοινωνικού περίγυρου, µε την έννοια ότι το εξαρτηµένο άτοµο είναι πιο πιθανό

να προέρχεται από ένα περιβάλλον που αντιµετωπίζει µε χαλαρότητα την

ενασχόληση µε το τζόγο.

Τα ερωτήµατα που µας παρακίνησαν για την εργασία αυτή και στα οποία

προσπαθήσαµε να απαντήσουµε είναι τα εξής:

1. Πώς οδηγούνται οι νέοι στην ενασχόληση µε το τζόγο και πώς συµβάλλει το

internet σε αυτό;

2.Πώς µπορεί ο τζόγος, που στην πραγµατικότητα είναι µια δραστηριότητα κι

όχι µια εξαρτησιογόνος ουσία, να είναι εθιστικός;

3.Tί κινδύνους διατρέχουν οι εθισµένοι;

4. Υπάρχει δρόµος επιστροφής για τους εθισµένους στο τζόγο; Πώς

αντιµετωπίζεται η εξάρτηση;

Για την έρευνά µας, ανατρέξαµε σε βιβλιογραφία, ελληνική και ξενόγλωσση,

και αντλήσαµε πληροφορίες από το ∆ιαδίκτυο, από επίσηµες ιστοσελίδες

7

Νοσοκοµείων, Ιδρυµάτων, Οργανισµών και προγραµµάτων απεξάρτησης,

σχετικά µε τα αίτια που ωθούν τα άτοµα στην ενασχόληση µε το τζόγο και,

τελικά, στον εθισµό σε αυτόν, καθώς και πληροφορίες για την απεξάρτηση

από αυτόν. Για την ηλεκτρονική αναζήτηση χρησιµοποιήσαµε τις ακόλουθες

λέξεις κλειδιά: εθισµός στο τζόγο, θεραπεία απεξάρτησης από το τζόγο,

ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ, pathological gambling, gambling addiction, gambling and

youth.

Επίσης, µιλήσαµε µε εξειδικευµένη κοινωνιολόγο για να µας δώσει έγκυρες

απαντήσεις στα ερωτήµατά µας. Εκτός από την αναζήτηση υλικού στο

διαδίκτυο, και τη συλλογή στοιχείων από τη συζήτηση µε ειδικούς,

διαµορφώσαµε και µοιράσαµε ερωτηµατολόγιο για συµπλήρωση σε

συµµαθητές µας και γονείς τους, αλλά επιπλέον διαµορφώσαµε, µε την

καθοδήγηση ειδικού σε θέµατα εξάρτησης, ένα µικρό βιωµατικό θεατρικό. Έτσι

καταφέραµε να εµπλακούµε στην έρευνά µας, όσο περισσότερο µπορούσαµε

και βρήκαµε απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήµατα, οι οποίες προήλθαν από

διαφορετικές πηγές και µας οδήγησαν να προσεγγίσουµε µε πολλούς

τρόπους το θέµα που αναλάβαµε να διερευνήσουµε.

Ωστόσο, στη διάθεσή µας είχαµε περιορισµένο χρόνο για το ερευνητικό

κοµµάτι της εργασίας και για τη συγγραφή της, πρόβληµα που το ενίσχυσε η

απειρία µας πάνω στη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθήσουµε. Η σύνταξη

των ερωτηµατολογίων ώστε να εξασφαλίζουν κατά το δυνατό κάλυψη του

θέµατος ήταν απαιτητική και πολύ περισσότερο ήταν η επεξεργασία τους. Το

ερωτηµατολόγιο είναι αποτέλεσµα εργασίας της οµάδας µας και

διαµορφώθηκε καθώς συγκεντρώναµε υλικό, βάσει των προβληµατισµών και

των ερωτηµάτων που µας δηµιουργούνταν, χωρίς τη χρήση κάποιου έτοιµου

ερωτηµατολογίου.

8

Β. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

1.Αντί ορισµού : «Κυνηγώντας τα κέρδη»

«Η καρδιά µου πάει να σπάσει. Παρακολουθώ µε κοµµένη την ανάσα,

όλο µου ο σώµα είναι σε ένταση καθώς βλέπω τα άλογα να καλπάζουν προς

τη γραµµή του τερµατισµού. Το µόνο που σκέφτοµαι είναι να κερδίσω, να

κερδίσω έστω κι ένα µικρό ποσό για να έρθω στα ίσια µου. Λίγη τύχη

χρειάζοµαι για να µην έχω πια σκοτούρες. Στις τρεις τελευταίες ιπποδροµίες

έχασα πάρα πολλά χρήµατα, µου έχουν µείνει µόνο µερικά ευρώ, και αν

ξαναχάσω, είναι βέβαιο ότι θα έχω µεγάλο πρόβληµα. Αισθάνοµαι

αναστάτωση, φόβο , πανικό όλα αυτά τα αισθήµατα µπερδεύονται και µε

κυριεύουν, αισθάνοµαι φοβερή έξαψη. Είµαι σαν ντοπαρισµένος. Τα βλέπω να

τρέχουν, το άλογό µου αρχίζει να περνάει µπροστά, θα κερδίσω, το ξέρω ότι

θα κερδίσω….

∆εν είχα σκοπό να παίξω στα άλογα σήµερα. Έχω βαρεθεί να

χρωστάω συνέχεια, να δανείζοµαι από τους φίλους µου ακόµα και για το

φαγητό, να µην έχω χρήµατα για να πάω τα παιδιά µου µια βόλτα, να φτιάξω

το αυτοκίνητο ή να πάω µε τη Μαρία, τη γυναίκα µου, διακοπές αυτό το

Πάσχα. Αυτό γίνεται εδώ και τέσσερα χρόνια, και στα 27 µου χρόνια δεν έχω

χρήµατα να αγοράσω ούτε καν τα απαραίτητα για την οικογένειά µου. Είχε

έρθει πια η ώρα να φανώ δυνατός: ήµουν αποφασισµένος να πληρώσω το

ενοίκιο αυτού του µήνα. ……∆εν έπρεπε να παρασυρθώ……..αν κέρδιζα θα

έλυνα όλα µου τα προβλήµατα…Ένιωθα τόσο έντονα την επιθυµία να

στοιχηµατίσω……Ούτε για µια στιγµή δε σκέφτηκα ότι υπήρχε και η

πιθανότητα να χάσω.

Αισθάνθηκα άσχηµα που είπα ψέµατα στη Μαρία ότι δήθεν θα έκανα

υπερωρία….

Χριστέ µου, το σιχαίνοµαι αυτό το µούδιασµα που µε διαπερνά όταν

χάνω και την τελευταία δεκάρα. Το άλογο θα είχε κερδίσει αν ο ηλίθιος

αναβάτης δεν του είχε κόψει τη φόρα τόσο νωρίς………τι θα πω στη Μαρία

για τα χρήµατα από την υποτιθέµενη υπερωρία; Ξέρω, θα πω ότι τα δάνεισα

στο Χρήστο…θα το χάψει σίγουρα.

9

Χάνω τον έλεγχο. ∆εν θα ξανασυµβεί, το υπόσχοµαι. Το µόνο που

αισθάνοµαι όταν παίζω είναι δυστυχία και απογοήτευση, και έπειτα ξεσπάω

στην οικογένειά µου…….

Ναι!! Κέρδισα, τα κατάφερα! Το ήξερα ότι θα κερδίσω, δεν ήταν δα και

κάτι φοβερό….Θα ξανακερδίσω, είµαι σίγουρος γι΄αυτό…Αν αρχίσω να χάνω,

θα σταµατήσω όταν πέσω στα 200 ευρώ. Το υπόσχοµαι».

( Alex Blaszczynski, 2003)

Ο παθολογικός τζόγος είναι προφανώς ένα είδος συµπεριφορικού εθισµού,

όπου το άτοµο δεν µπορεί να σταµατήσει µια συγκεκριµένη συµπεριφορά,

καθώς αυτή τον κάνει να αισθάνεται όµορφα. Αξίζει να σηµειωθεί ότι σε

επίπεδο φυσιολογίας οι συµπεριφορικοί εθισµοί έχουν παρόµοιο τρόπο

λειτουργίας µε τον εθισµό σε ουσίες και σχετίζονται µε τον κλασικό µηχανισµό

ερεθίσµατος και ανταµοιβής.

Σύµφωνα µε µελέτη (Linnet, Peterson, Doudet , Gjedde & Møller, 2010) που

πραγµατοποιήθηκε µεταξύ παθολογικών και µη παθολογικών τζογαδόρων, οι

παθολογικοί τζογαδόροι εµφάνισαν υψηλότερη απελευθέρωση ντοπαµίνης1

στον εγκέφαλο (ventral striatum) από ότι οι µη εθισµένοι. Η διαφορά αυτή

παρέµεινε η ίδια σε όλες τις µετρήσεις. ∆εν υπήρξε διαφορά ανάµεσα στα

επίπεδα ντοπαµίνης που απελευθερώνονταν στον εγκέφαλο των εξαρτηµένων

και των µη εθισµένων όταν κέρδιζαν χρήµατα στο παιχνίδι. Η δυσλειτουργική

απελευθέρωση ντοπαµίνης που ακολουθεί την απώλεια χρηµάτων µπορεί να

εξηγεί το λόγο που οι παθολογικοί τζογαδόροι επιµένουν να τζογάρουν παρά

τις απώλειες. ∆ηλαδή για τους παθολογικούς τζογαδόρους, οι απώλειες

εκλαµβάνονται σαν κέρδη στα κέντρα επιβράβευσης του εγκεφάλου τους.

1 Η ντοπαµίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο, ζωτικής σηµασίας για την εµφάνιση ποικίλων συµπεριφορών. Επηρεάζει κυρίως την κίνηση, την ενσυνείδητη σκέψη, την ευχαρίστηση και την δηµιουργία κινήτρων. Είναι ένα απαραίτητο συστατικό των βασικών γαγγλίων του κινητικού λοβού (of the basal ganglia motor loop), καθώς και ο νευροδιαβιβαστής που ελέγχει κατεξοχήν την ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου. Κυρίως , είναι ο ρόλος της στην αίσθηση της ευχαρίστησης και της πρόκλησης κινήτρου που προκαλεί την προσοχή των περισσότερων νευροβιολόγων. Σε ορισµένες περιοχές του εγκεφάλου η απελευθέρωση ντοπαµίνης δίνει στο άτοµο την αίσθηση ευχαρίστησης ή ικανοποίησης.

10

2. Ερµηνεία της συµπεριφοράς

Το χρηµατικό κίνητρο είναι καθοριστικός παράγοντας της συµπεριφοράς του

κάθε παίκτη και η πιο εύγλωττη απόδειξη, είναι η αυξηµένη συµµετοχή στην

αγορά λαχείων όταν υπάρχει υψηλό τζακ ποτ. Οι περιστασιακοί παίκτες, αν

και επιδιώκουν το κέρδος, δεν το βλέπουν ως µόνιµη και πρωταρχική πηγή

εισοδήµατος. Από την άλλη, ισχύει ακριβώς το αντίθετο για τους

καταχρηστικούς παίκτες. Σηµαντικά κέρδη αυξάνουν την επιθυµία αυτού που

παίζει µέχρι καταχρήσεως να ξανακερδίσει και οι καταχρηστικοί παίκτες

θυµούνται ότι έχουν κερδίσει πολλά λεφτά στην αρχή της «καριέρας» τους.

Αυτά τα κέρδη υποδαυλίζουν ακόµη περισσότερο την επιθυµία του παίκτη να

κερδίσει παραπάνω χρήµατα και αυξάνουν την ψευδαίσθηση του ελέγχου.

Απαξ και το άτοµο µπει σε αυτόν τον φαύλο κύκλο, η ανάγκη να κερδίσει

χρήµατα µεταµορφώνεται στην ανάγκη να καλύψει τη χασούρα που γεννήθηκε

από την τυπολατρία της όλης διαδικασίας. Ο καταχρηστικός παίκτης

προσπαθεί αέναα να καλύψει το χάσιµο, δεδοµένης της αδυναµίας του να

αντιληφθεί ότι δεν µπορεί να νικάει συνέχεια και βάσει σχεδίου σε παιχνίδια

που καθορίζονται από τύχη (Βάρβογλη, 2000).

∆εν είναι αποκλειστικά οικονοµικοί παράγοντες που καθορίζουν την επιθυµία

και συµµετοχή του ατόµου σε τυχερά παιχνίδια. Υπάρχουν διανοητικές και

συναισθηµατικές διεργασίες που βρίσκονται στη βάση της συµπεριφοράς

αυτής.

Η προκατειληµµένη εκτίµηση του αποτελέσµατος ευθύνεται και για το γεγονός

ότι οι παίκτες αποδίδουν το νίκη στις ικανότητές τους και τις αποτυχίες τους σε

εξωτερικούς παράγοντες και έτσι διατηρούν την ψευδαίσθηση ότι ελέγχουν την

κατάσταση. Η παγίδα των τυχερών παιχνιδιών είναι να τα θεωρήσει κανείς

παιχνίδια ικανότητας. Στην πραγµατικότητα, οι φανατικοί των τυχερών

παιχνιδιών εξακολουθούν να χρησιµοποιούν τις ίδιες λογικές αρχές που

διέπουν την καθηµερινή ζωή σε µια ιδιάζουσα κατάσταση η οποία

χαρακτηρίζεται από την τύχη. Ετσι, αντιµετωπίζοντας τα τυχερά παιχνίδια

σύµφωνα µε την αρχή του αιτίου και αποτελέσµατος, οι παίκτες πείθουν τους

11

εαυτούς τους ότι µπορούν κερδίσουν το παιχνίδι αναπτύσσοντας στρατηγικές

που ευνοούν τις πιθανότητές τους να κερδίσουν.

Αυτή η πεποίθηση υποδαυλίζει την ψευδαίσθηση του ελέγχου και οδηγεί σε

µια υπερεκτίµηση των πιθανοτήτων κέρδους. Στα τυχερά παιχνίδια όµως, που

το αποτέλεσµα καθορίζεται από την τύχη, είναι εντελώς άχρηστο να βελτιώνει

κανείς τη στρατηγική του µε το να προσέχει ιδιαιτέρως τα προηγούµενα

αποτελέσµατα.

Η ψευδαίσθηση του ελέγχου, που µπορεί να είναι ιδιαιτέρως έντονη, αυξάνει

τόσο το ενδιαφέρον για το παιχνίδι όσο και το χρηµατικό ποσό που διαθέτει γι'

αυτό ο παίκτης. Κλασικό παράδειγµα της ψευδαίσθησης του ελέγχου είναι η

προληπτική συµπεριφορά, όπως το να παίζει κανείς χαρτιά φορώντας κάποιο

συγκεκριµένο ρούχο ή χαϊµαλί, διαλέγοντας µια συγκεκριµένη θέση στο

τραπέζι ή ακολουθώντας κάποιο άλλο τελετουργικό πιστεύοντας ότι θα

ενισχύσει τις πιθανότητές του να κερδίσει. Άλλο παράδειγµα είναι η επιλογή

συγκεκριµένων αριθµών οι οποίοι έχουν συναισθηµατική σηµασία για τον

παίκτη, όταν διαλέγει λαχείο (Βάρβογλη, 2000).

Επίσης µερικοί ψυχολόγοι χρησιµοποιούν τον όρο «µαγική σκέψη» όταν

αναφέρονται σε συγκεκριµένες περιόδους κατά τη διάρκεια της παιδικής

ηλικίας, στην οποία τα παιδιά πιστεύουν ότι πραγµατικά µπορεί να

πραγµατοποιηθεί οτιδήποτε επιθυµούν.

Πρόσφατα όµως ανακαλύφθηκε ότι και οι ενήλικοι περνούν την ίδια εµπειρία

και αυτό µπορεί να συµβαίνει και στην περίπτωση του τζόγου, όπου µερικοί

παίκτες είναι πεπεισµένοι ότι σίγουρα θα κερδίσουν και κατ' επέκταση

σχεδιάζουν πού θα εκµεταλλευθούν τα κέρδη τους. Οταν όµως αυτό δεν

συµβαίνει, πέφτουν σε κατάθλιψη και χάνουν την αυτοεκτίµησή τους (Τσακίρη,

1999).

Εποµένως, τα τυχερά παιχνίδια «είναι άρρηκτα συνδεδεµένα µε την απόκτηση

εύκολου και γρήγορου κέρδους. Από την άλλη µεριά βέβαια, ενέχουν το

δέλεαρ του περισσότερου και καλύτερου, το στοιχείο του αγνώστου, το

στοιχείο της έκπληξης και του απροσδόκητου. Όλα αυτά περιβάλλουν τα

12

τυχερά παιχνίδια µε έναν µανδύα µαγικού και υπερβατικού, µια που

υπόσχονται την υπέρβαση της πραγµατικότητας ψυχολογικής και

καθηµερινής και την ένταξη του ατόµου σε µια νέα, έντονα επιθυµητή

πραγµατικότητα» (Βάρβογλη, 2000).

Σύµφωνα µε την ψυχοθεραπεύτρια και σύµβουλο σχέσεων στο Ερευνητικό

Θεραπευτικό Εργαστήριο, κα Λ. Σταύρου (βλ. άρθρο Τσακίρη, 1999), σήµερα

γνωρίζουµε ότι η ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου δεν εξηγείται

µόνο µε βάση τα κληροδοτούµενα γονιδιακά στοιχεία αλλά και µε βάση τα

κληροδοτούµενα πρότυπα συµπεριφοράς που βρίσκονται στο κοινωνικό

περιβάλλον, αφού το άτοµο διαµορφώνει την προσωπικότητά του µε

αλληλεπίδραση µε τα στοιχεία του περιβάλλοντός του.

Αυτό σηµαίνει ότι η εξάρτηση µπορεί να θεωρηθεί περιβαλλοντικά

κληροδοτούµενο στοιχείο καθώς το άτοµο µαθαίνει µέσα στο οικογενειακό,

φιλικό και κοινωνικό του περιβάλλον. Όπως για παράδειγµα οι αυταρχικοί

γονείς αποθαρρύνουν το παιδί να ανεξαρτητοποιηθεί και το καταδικάζουν σε

παθητικότητα, δηλαδή σε «ανάπτυξη εξαρτησιακής προσωπικότητας» έτσι και

η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία µας σήµερα συντηρεί, αναπαράγει και

τροφοδοτεί αυτή την προσωπικότητα. Το αντικείµενο της εξάρτησης, το οποίο

στη συγκεκριµένη περίπτωση είναι ο τζόγος, τα τυχερά παιχνίδια, υπόσχεται

και υλικό κέρδος και φυγή, δηλαδή διπλό όφελος· ψυχικό και υλικό, που κάνει

την πρόκληση ισχυρότερη. Έτσι στο συγκεκριµένο κοινωνικό περιβάλλον, το

καταναλωτικό άτοµο µε την εξαρτησιακή προσωπικότητα και το σύγχρονο

καταναλωτικό εξαρτησιακό αντικείµενο συγχρονίζονται (το «τρίγωνο της

εξάρτησης» των Kielhorz – Ladewig).

Άλλωστε, άτοµα που έχουν ήδη αναπτύξει κάποιου άλλου είδους εξάρτηση,

είναι επιρρεπή στην ανάπτυξη και άλλης εξάρτησης, όπως µαρτυρά η

περίπτωση των καπνιστών (Petry & Oncken, 2002) οι οποίοι λαχταρούν

περισσότερο το τζόγο από όσους δεν καπνίζουν καθηµερινά, ενώ και οι ίδιοι οι

καθηµερινοί καπνιστές θεωρούν οι ίδιοι πως ελέγχουν λιγότερο την επιθυµία

τους να στοιχηµατίσουν.

13

Υπολογίζεται πως περίπου ένα 4% - 7% του πληθυσµού των δυτικών

κοινωνιών µε πρόσβαση στο τζόγο θα προυσιάσει τουλάχιστον µια φορά στη

ζωή του συµπτώµατα παθολογικού τζόγου για ένα διάστηµα µεγαλύτερο των 6

µηνών.

3. Οικονοµική διάσταση

Όσον αφορά τους Έλληνες µπορούν να θεωρηθούν από τους πρώτους

τζογαδόρους στην Ευρώπη, µε βάση την ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση

τυχερών παιχνιδιών. Ο τζίρος του τζόγου αυξάνεται όλο και περισσότερο κάθε

χρόνο. Μελέτη του ΙΟΒΕ για το 1998, φέρει το τζόγο να συνεισφέρει σε

ποσοστό 1,7% επί του προϋπολογισµού εσόδων. Για την ίδια χρονιά, ο τζίρος

του επίσηµου τζόγου κρατικού και ιδιωτικού έφθασε κατανεµόταν ως εξής: το

µεγαλύτερο µερίδιο 37,8%, αφορούσε τα ιδιωτικά καζίνα, τα οποία

δραστηριοποιούνται σε πολλά µέρη της Ελλάδας.

Ειδικότερα στη Βόρεια Ελλάδα τα νέα καζίνα είχαν συγκεντρώσει σηµαντικό

ποσοστό του τζίρου που γινόταν από έλληνες παίκτες στα καζίνα των

Σκοπίων. Ο ΟΠΑΠ βρισκόταν στη δεύτερη θέση από πλευράς τζίρου, τα

κρατικά λαχεία και το Ξυστό στην επόµενη θέση , ενώ πιο κάτω ήταν ο

Οργανισµός ∆ιεξαγωγής Ιπποδροµιών (Ο∆ΙΕ) (Τσακίρη, 1999)

Τα συµφέροντα είναι πολλά και τα ποσά που διακινούνται στο χώρο τεράστια.

Παρακάτω παρουσιάζεται η οικονοµική ακτινογραφία του τζόγου στην Ελλάδα

2008 2011 Μεταβολή ΠΡΟΠΟ 54,2 21,9 -59,6%

Ιππόδροµος 296,8 123,5 -58,4%

Καζίνο Πόρτο-Καρρά 75,8 33,0 -56,5%

Καζίνο Ξάνθης 50,3 26,0 -48,3%

Πρωτοχρονιάτικο Λαχείο 53,3 27,6 -48,2%

Καζίνο Ρίου 158,2 91,4 -42,2%

ΠΡΟΤΟ 44,5 25,8 -42,0%

Super 3 52,3 30,7 -41,3%

Καζίνο Σύρου 24,4 15,1 -38,1%

Καζίνο Λουτρακίου 1.106,7 700,8 -36,7%

Καζίνο Ρόδου 176,2 119,5 -32,2%

Εθνικό Λαχείο 126,3 88,0 -30,3%

14

Στοίχηµα 2.185,1 1.543,7 -29,3%

Καζίνο Κέρκυρας 27,1 19,2 -29,2%

Λαϊκό Λαχείο 250,5 184,3 -26,4%

Καζίνο Θεσσαλονίκης 761,9 571,5 -25,0%

Προπογκόλ 1,3 1,0 -23,1%

ΚΙΝΟ 2.703,3 2.118,4 -21,6%

Έξτρα 5 12,1 9,8 -19,0%

Καζίνο Πάρνηθας 804,3 663,0 -17,6%

Τζόκερ 224,4 207,0 -7,8%

ΛΟΤΤΟ 50,9 59,3 16,5%

(www.3comma14.gr: η οικονοµική ακτινογραφία του τζόγου στην Ελλάδα,

Πηγή ∆ηµοσίευσης: Έντυπα / Επενδυτής Ηµ. ∆ηµοσίευσης: 28-04-2012 )

4. Προώθηση - προβολή

Με βάση στοιχεία του 2010 (Καϊτανίδη, 2010) τα τυχερά παιχνίδια που

συγκεντρώνουν τις προτιµήσεις των περισσοτέρων είναι: 73,4 % παιχνίδια µε

αριθµούς, όπως τζόκερ και λόττο, 57,8% στοιχήµατα σε αθλήµατα και 42,2 %

καζίνο (κάποιοι παίζουν πάνω από ένα παιχνίδι).

Σχετικά µε τα στοιχήµατα σε αθλήµατα, υποστηρίζεται (Στόκας, 2012) µάλιστα,

ότι το άκρον άωτον της διαπλοκής διαπιστώνεται στο χώρο αυτό, γιατί

εταιρείες στοιχηµατισµού γίνονται σπόνσορες οµάδων και αθλητών! Κι ενώ η

πρακτική αυτή αρχικά επικρίθηκε, στην πορεία «µε το πέρασµα του χρόνου

και µε το... χρώµα του χρήµατος» υιοθετήθηκε. «Στις ηµέρες µας οι εταιρείες

στοιχηµατισµού αποτελούν βασική πηγή χρηµατοδότησης όχι µόνο στο

ποδόσφαιρο αλλά και στον παγκόσµιο αθλητισµό γενικότερα: από την

µπασκετική Ευρωλίγκα και το παγκόσµιο πρωτάθληµα µηχανών (moto GP)

ως το τένις, το χάντµπολ, το βόλεϊ, το κρίκετ, το σνούκερ (µπιλιάρδο) ακόµη

και τα χειµερινά σπορ (άλµα σκι κτλ.). Οπου υπάρχει αθλητική δραστηριότητα

υπάρχει και ένας σπόνσορας που προέρχεται από τον τοµέα του στοιχήµατος

και των τυχερών παιχνιδιών. Αυτό που κάποτε ακουγόταν αδιανόητο πλέον

µοιάζει εντελώς φυσιολογικό. Οπως συµβαίνει λόγου χάρη µε την περίπτωση

του 74χρονου προέδρου της αγγλικής Στόουκ Σίτι Πίτερ Κόατες, ο οποίος είναι

ιδρυτής και πρόεδρος της Bet365!».

15

Στην Ελλάδα (λόγω θεσµικού πλαισίου) ο ΟΠΑΠ έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου

τη χορηγία του πρωταθλήµατος και των οµάδων αντί 13 εκατ. ευρώ ετησίως,

ενώ στο εξωτερικό, ως επί το πλείστον, κάθε σύλλογος κάνει παιχνίδι µόνος

του.

Επιπλέον, χωρίς περιορισµούς, µπορεί οποιοσδήποτε να µπει σε στη

διαφηµιστική σελίδα του Οδηγού διαδικτυακών καζίνο και να δελεαστεί από

τη διαφήµιση του τζόγου. Εκεί αναφέρεται ότι ο τζόγος «είναι στο αίµα του

κάθε ανθρώπου», « µία µορφή διασκέδασης» «που µπορεί να σου

αποκοµίσει και κέρδη εκτός από το να περνάς ευχάριστα την ώρα σου»,

περιγράφεται δηλαδή η ωφελιµότητά του, ενώ το γεγονός ότι «Ο online τζόγος

µπορεί να γίνει εθιστικός και µάλιστα, σε µεγαλύτερο βαθµό» θεωρείται ότι

«δεν θα πρέπει να σας αποθαρρύνει από το να απολαύσετε τα αγαπηµένα

σας παιχνίδια µέσα από την τεράστια ποικιλία επιλογών που σας

προσφέρεται στο ίντερνετ».

5. Προβληµατισµός

∆ιαπιστώνουµε δηλαδή ότι ο τζόγος προωθείται και επίσης διαφηµίζεται µε

τόσους τρόπους , τη στιγµή που προβληµατίζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι τον

τελευταίο καιρό παρουσιάζεται αυξητική τάση (Στόκας, 2012)στα παιδιά

ηλικίας 13-17 ετών που τζογάρουν, ενώ τα στοιχεία δείχνουν ότι ακόµη και

παιδιά του δηµοτικού ηλικίας 7-8 ετών παρουσιάζουν έφεση στον τζόγο!

Ο εκπρόσωπος του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς ∆ιαδικτύου και

επιστηµονικός συνεργάτης της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του Πανεπιστηµίου

Αθηνών, Γιώργος Κορµάς αναφέρει ότι σήµερα στην Παιδιατρική Κλινική

Αγλαΐα Κυριακού, 10 από τα 130 παιδιά που είναι εθισµένα στο διαδίκτυο

παρακολουθούνται λόγω της εξάρτησης τους από τον τζόγο.

Ολοένα και περισσότεροι έφηβοι ενδίδουν τα τελευταία χρόνια στον

ηλεκτρονικό τζόγο. Το 6% των παιδιών ηλικίας 14-16 χρόνων δηλώνει πως

παίζει στο ∆ιαδίκτυο στοιχήµατα και τυχερά παιχνίδια ακόµη και σε

16

ηλεκτρονικά καζίνο. Το ποσοστό είναι ανησυχητικό γιατί παρουσιάζει

αυξητικές τάσεις και γιατί κινείται στο χώρο της παρανοµίας.

Ο επικεφαλής της ∆ίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήµατος , Μάνος Σφακιανάκης

µας εξηγεί πόσο εύκολα µπορεί ένας νέος να παρασυρθεί από επιτήδειους

στο διαδικτυακό χώρο. Με το νόµο 4002/2011 που τέθηκε σε εφαρµογή τον

Αύγουστο , στόχος είναι να ρυθµιστεί η λειτουργία της αγοράς των τυχερών

παιγνίων. Πολλά όµως ερωτήµατα προκύπτουν σχετικά µε τα κενά που

υπάρχουν στο θέµα της προστασίας των πολιτών και ιδιαίτερα των εφήβων

και των νέων από τις ολέθριες συνέπειες που έχει ο εθισµός στον τζόγο.

Σηµειώνουµε επίσης, ότι ο τζόγος στο Internet, θεωρείται ( ρεπορτάζ

Γ.Πουλιόπουλου, 2011) πολύ πιο εθιστικός, γιατί «ο ηλεκτρονικός τζόγος είναι

γρηγορότερος και ως εκ τούτου εθιστικότερος».

Στο ίδιο ρεπορτάζ γίνεται αναφορά στο νόµο µε τον οποίο η κυβέρνηση

επιχειρεί να ρυθµίσει τα της αγοράς του διαδικτυακού τζόγου, «δραστηριότητα

της οποίας ετήσιος τζίρος, στη χώρα µας, υπολογίζεται στα 5 δισεκατοµµύρια

ευρώ. Βασικοί άξονες του νόµου η προκήρυξη διαγωνισµού για την λειτουργία

διαδικτυακών στοιχηµατικών εταιριών, η καθιέρωση της ατοµικής κάρτας

παίκτη και η καθιέρωση του 21ου έτους ηλικίας ως όριο για την είσοδο στα

καζίνο και τη συµµετοχή σε τυχερά παιχνίδια στο ∆ιαδίκτυο. Επίσης την

εισαγωγή 35.000 παιχνιδοµηχανών (τα περίφηµα φρουτάκια, για τα οποία

τόσες αντιδράσεις είχαν υπάρξει λίγους µήνες πριν), από τις οποίες 16.500 θα

διαχειρίζεται ο ΟΠΑΠ µέσω των πρακτορείων του, ενώ τα υπόλοιπα θα

παραχωρηθούν, πάλι από τον ΟΠΑΠ, σε τρίτους προς εκµετάλλευση».

Ακόµη και τα παραπάνω µέτρα δείχνουν ότι δεν υπάρχει προβληµατισµός για

τον εθισµό και τα προβλήµατα που δηµιουργούνται αλλά προσπάθεια

ρύθµισης της αγοράς και των κερδών. Άραγε δεν υπάρχει ενδιαφέρον για το

γεγονός ότι τα θύµατα του τζόγου αντιµετωπίζουν πολύ σοβαρά προβλήµατα,

µε πιο σηµαντικά αυτά που αφορούν την οικογενειακή ζωή (87,5%) και τα

οικονοµικά (85,9%), ούτε υπάρχει προβληµατισµός για το πώς οδηγούνται οι

άνθρωποι στο τζόγο;

17

Από τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που παίζουν καταχρηστικά ( ΚΕΘΕΑ

ΑΛΦΑ για το 2009) διαπιστώσαµε ότι στη µεγάλη πλειονότητα τους είναι

άντρες (89%), ηλικίας 30 - 49 ετών (71,9 %) και έγγαµοι (65,7%). Επιπλέον,

το 50% έχει αποφοιτήσει από το λύκειο, το 20,3% είναι απόφοιτοι

πανεπιστηµίου και το 76,6% έχει σταθερή και πλήρη απασχόληση. Το 64,1%

ενεπλάκη στην εξάρτηση µεταξύ 26 – 45 ετών , ενώ το 35,9% των

εξαρτηµένων από τα τυχερά παιχνίδια ξοδεύει 200 – 1.000 ευρώ ανά

εβδοµάδα (Η οικονοµική κρίση δε σβήνει τον τζόγο, 2010). Τα στατιστικά

στοιχεία δείχνουν επίσης ότι οι γυναίκες είναι λίγο πιο επιφυλακτικές ενώ οι

άντρες τείνουν να είναι πιο διψασµένοι και κατά συνέπεια πιο ριψοκίνδυνοι µε

τον τρόπο που παίζουν (www.kazinoinfo.com). Επιπλέον, τα δύο φύλα

παρουσιάζουν και διαφορετική µέση ηλικία έναρξης αυτής της συµπεριφοράς

µε τους άνδρες να ξεκινάνε στην εφηβεία και τις γυναίκες µετά την ηλικία των

20 ετών.

Έντονη ανησυχία προξενεί στους επιστηµονικούς κύκλους ότι η παρατεταµένη

κρίση που έχει εξαντλήσει οικονοµικά τους Έλληνες θα οδηγήσει σε δραµατική

αύξηση του τζόγου και των τυχερών παιχνιδιών. Ο επίκουρος καθηγητής

πολιτικής της Υγείας (πρώην αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ) Κυριάκος Σουλιώτης

υποστηρίζει ότι θα «διαπιστώσουµε σύντοµα ότι ο τζόγος θα αυξηθεί

δραµατικά στην Ελλάδα, κάτι που γίνεται πάντοτε σε περιόδους κρίσης σε

πολλές χώρες. Σε τέτοιες εποχές βέβαια αυξάνονται και τα λοιµώδη νοσήµατα,

η χρήση ναρκωτικών κ.τ.λ.»

Στην οµάδα µας, έκανε εντύπωση το γεγονός ότι ούτε αδιαµόρφωτους

χαρακτήρες, ούτε ανώριµους, ούτε χαµηλού µορφωτικού επιπέδου µπορούµε

να θεωρήσουµε τους εξαρτηµένους από το τζόγο, για αυτό και

προβληµατιστήκαµε για το πόσο εύκολο θα πρέπει να είναι για τους νέους να

παρασυρθούν στον τζόγο και να εθιστούν, περισσότερο µάλιστα γιατί: «η

εξάρτηση από το τζόγο, αποτελεί κρυφή εξάρτηση, διότι δεν είναι ορατές και

άµεσες οι συνέπειες και διότι εκεί εµπλέκονται τεράστια συµφέροντα (όπως

και σε κάθε µορφή εξάρτησης, άλλωστε). Στοίχηµα, καζίνο, πόκερ -µέσω

ιντερνέτ- µαρτυρούν πόσο εύκολο και προσιτό είναι στον καθένα να εθιστεί

18

στο τζόγο µέσα από το ίδιο του το σπίτι» (aixmi.gr,Σπάστε τα τείχη της

συνήθειας που λέγεται εξάρτηση,2012).

6. Ιδιαίτερα για τους εφήβους

Οι έφηβοι φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στα “θέλγητρα” του

διαδικτυακού τζόγου, καθώς τον βρίσκουν απολαυστικό (Dickson, Derevensky

&Gupta, in press), τους ελκύει ιδιαίτερα η γρήγορη εξέλιξη της παρτίδας και τα

χαρακτηριστικά που θυµίζουν video – games, µε τα έντονα χρώµατα και τις

γρήγορες εναλλαγές. Επίσης θεωρούν τους εαυτούς τους πολύ έξυπνους και

πιστεύουν ότι δε διατρέχουν κίνδυνο να αναπτύξουν προβληµατική

συµπεριφορά απέναντι στο τζόγο.

Στην πραγµατικότητα όµως ο προβληµατικός τζόγος στους εφήβους συνδέεται

µε άλλα προβλήµατα στην πνευµατική υγεία τους. Νέοι µε πρόβληµα µε το

τζόγο παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά συµπτωµάτων κατάθλιψης και

αυξηµένο κίνδυνο κατάχρησης αλκοόλ και ουσιών (Hardooon &Derevensky,

2002, Winters &Anderson,2000).

Πρόβληµα αποτελεί το γεγονός ότι ενώ ορισµένες ιστοσελίδες έχουν

αυστηρούς κανονισµούς και είναι απαγορευµένες στα παιδιά, το internet

παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης, µε µεγάλο βαθµό ανωνυµίας, σε µια κατά

τα άλλα απαγορευµένη δραστηριότητα για τα νέα άτοµα. Πολλές ιστοσελίδες

που αναφέρονται σε ενήλικες προσφέρουν δωρεάν παιχνίδια και sites δωρεάν

εξάσκησης σε οποιονδήποτε διαθέτει πρόσβαση σε υπολογιστή.

Οι περισσότερες σελίδες ιντερνετικού τζόγου έχουν την έδρα τους σε off-shore

επιχειρήσεις (Kelley, Todosichuk &Azmier, 2001). Παραµένουν σε µεγάλο

βαθµό χωρίς κανονισµούς. Στην παραγµατικότητα, αυτό µπορεί να σηµαίνει,

για νέους που συνεχώς “σερφάρουν” στο internet, αµφίβολες στρατηγικές

marketing όπως “pop – up” διαφηµίσεις που ενθαρρύνουν τους παίκτες να

επισκεφθούν ιστοσελίδες τζόγου για ενήλικες (Dickson, Derevensky &Gupta,

in press).

19

Επιπλέον κάποια sites εµφανίζονται τώρα για να εξυπηρετήσουν κυρίως

εφήβους και νεαρούς ενήλικες οι οποίοι έχουν περάσει µεγάλος µέρος της

ζωής τους σε µια εποχή ηλεκτρονικών παιχνιδιών και υπολογιστών. Τέτοιου

είδους sites προσφέρουν ποικιλία παιχνιδιών όπως blackjack, ρουλέτα,

φρουτάκια, πόκερ και άλλα παιχνίδια καζίνο, εικονικά, όµοια µε αυτά των

πραγµατικών καζίνο, ενώ άλλα δέχονται και αθλητικά στοιχήµατα. Με τέτοια

sites να κάνουν καθηµερινά την εµφάνισή τους , οι ερευνητές υποπτεύονται

ότι η διάκριση ανάµεσα στο τζόγο και στο “gaming” µπορεί να καταστεί

ασαφής από τη βιοµηχανία online τζόγου µε σκοπό να µεγιστοποιήσει τα

κέρδη της. Για παράδειγµα, πολλά sites τζόγου προσφέρουν ανταµοιβές στη

µορφή “tokens” που ο παίκτης µπορεί να εξαργυρώσει ένα συγκεκριµένο

αριθµό για κάποιο δώρο. Κάθε παίκτης ξεκινά µε ένα συγκεκριµένο αριθµό

δωρεάν “tokens” και κάθε παιχνίδι περιέχει ένα αρχικό στοίχηµα και τα

“tokens” πολλαπλασιάζονται αν ο παίκτης κερδίσει. Σε συνδυασµό µε τους

παραπάνω παράγοντες, νέοι που παίζουν συχνά σε τέτοια sites δωρεάν

εξάσκησης αποτελούν βασικό στόχο ως µελλοντικοί παίκτες (Dickson,

Derevensky &Gupta, in press).

7. Αυτοδιάγνωση

Ένα άτοµο εξαρτηµένο από το τζόγο ονοµάζεται “παθολογικός τζογαδόρος”

και εµφανίζει τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα συµπτώµατα (σύµφωνα µε

λίστα που εξέδωσε η ΑΡΑ, American Psychological Association, όπως τα

βρήκαµε και τα µεταφράσαµε από την ιστοσελίδα en.wikipedia.org):

• Έµµονη ιδέα (preoccupation): το άτοµο έχει συχνές σκέψεις σχετικές µε

εµπειρίες τζόγου, παρελθοντικές, µελλοντικές ή φανταστικές.

• Ανθεκτικότητα (tolerance): όπως συµβαίνει και µε τα ναρκωτικά, έτσι

και µε το τζόγο το άτοµο χρειάζεται συχνότερα ή µεγαλύτερα στοιχήµατα για

να συνεχίσει να νιώθει την ίδια έξαψη.

• Απόσυρση (withdrawal): υπερένταση, ή πολλά νεύρα που συνδέονται

µε προσπάθειες µείωσης ή σταµατηµού του τζόγου

• ∆ιαφυγή (escape): το άτοµο ασχολείται µε το τζόγο για να βελτιώσει τη

διάθεσή του ή να ξεφύγει από τα προβλήµατα της καθηµερινότητας

20

• “Κυνήγι” (chasing): το άτοµο προσπαθεί να ξανακερδίσει τις απώλειές

του στη χαρτοπαιξία µε περισσότερο τζόγο

• Ψέµατα (lying): το άτοµο προσπαθεί να κρύψει το επίπεδο και το

βαθµό της εξάρτησής του από το τζόγο, λέγοντας ψέµατα στην οικογένειά του,

στους φίλους του, ή στο γιατρό-ψυχοθεραπευτή του.

• Απώλεια ελέγχου (loss of control): το άτοµο έχει ανεπιτυχώς

προσπαθήσει να αποµακρυνθεί από το τζόγο

• Παράνοµες ενέργειες (illegal acts): το άτοµο έχει παραβεί το νόµο για

να αποκτήσει χρήµατα ή να αναπληρώσει τις απώλειές του. Αυτό µπορεί να

περιλαµβάνει ενέργειες όπως η ληστεία, η υπεξαίρεση, η οικονοµική απάτη ή

η πλαστογραφία.

• ∆ιακινδύνευση σηµαντικής σχέσης (risked significant relationship): το

άτοµο συνεχίζει την ενασχόληση µε το τζόγο, παρά το γεγονός ότι έτσι

ρισκάρει να χάσει µία σχέση, δουλειά ή σηµαντική ευκαιρία

• Ξελάσπωµα (bailout): το άτοµο στρέφεται στην οικογένεια, στους

φίλους του ή σε τρίτους για οικονοµική βοήθεια, ως αποτέλεσµα της

ενασχόλησης µε το τζόγο

Επίσης, ένα ερωτηµατολόγιο αυτοδιάγνωσης που θεωρείται ότι µπορεί να

βοηθήσει τον παίκτη ή το οικογενειακό του περιβάλλον να αναγνωρίσει το

πρόβληµα ( Orford, 1985 ) παρατίθεται παρακάτω:

1) Έχετε χάσει ποτέ χρόνο από την δουλειά σας εξαιτίας του τζόγου;

2) Μήπως ο τζόγος έχει κάνει δυσάρεστη την ζωή σας;

3) Ο τζόγος έχει επηρεάσει την υπόληψη σας;

4) Έχετε ποτέ νιώσει τύψεις µετά τον τζόγο;

5) Έχετε ποτέ παίξει για να ξεχρεώσετε λογαριασµούς ή για να ξεπεράσετε

οικονοµικές δυσκολίες;

6) Μήπως ο τζόγος µειώνει τις ικανότητες ή τις φιλοδοξίες σας;

7) Έχετε νιώσει ποτέ ότι όταν χάνετε θέλετε να γυρίσετε πίσω όσο πιο

σύντοµα γίνεται για να κερδίσετε αυτά που χάσατε;

8) Ύστερα από µια νίκη σας στον τζόγο νιώσατε ποτέ την επιθυµία να

γυρίσετε και να κερδίσετε περισσότερα;

9) Πόσο συχνά τζογάρετε µέχρι να τελειώσουν και τα τελευταία χρήµατα σας;

10) Έχετε ποτέ δανειστεί για να ξεχρεώσετε τα χρέη σας από τον τζόγο;

21

11) Έχετε ποτέ πουλήσει προσωπική σας περιουσία εξαιτίας του τζόγου;

12) Είστε επιφυλακτικός στο να χρησιµοποιήστε για κανονικές δαπάνες;

13) Έχει τύχει ποτέ ο τζόγος να σας αποσπά από τις οικογενειακές σας

υποχρεώσεις;

14) Έχετε ποτέ τζογάρει περισσότερα από όσα είχατε υπολογίσει;

15) Έχετε ποτέ τζογάρει από ανάγκη να ξεφύγετε από κάποια ανησυχία ή

κάποιο πρόβληµά σας;

16) Έχετε ποτέ διαπράξει ή σκεφτήκατε να διαπράξετε µια παράνοµη πράξη

για να χρηµατοδοτήσετε τον τζόγο σας;

17) Σας έχει επηρεάσει ποτέ τόσο ο τζόγος που να έχετε προβλήµατα µε τον

ύπνο σας;

18) Έτυχε ποτέ µια διαφωνία ή απογοήτευση ή ένας εκνευρισµός να σας

οδηγήσει στο τζόγο;

19) Είχατε ποτέ την επιθυµία να πανηγυρίσετε κάποια επιτυχία σας

τζογάροντας για πολλές ώρες;

20) Έχετε ποτέ σκεφθεί την αυτοκαταστροφή σαν αποτέλεσµα του τζόγου;

8. Αναζήτηση βοήθειας – Τρόποι αντιµετώπισης

Η απεξάρτηση από τον τζόγο απαιτεί µεγάλη αυτοπειθαρχία και κίνητρο από

την πλευρά του εξαρτηµένου.

Οι τζογαδόροι µέσα στις ανασφάλειές τους είναι άνθρωποι µε θετική σκέψη, γι'

αυτό πολλές φορές, αν καταφέρουν να ελέγξουν την εξάρτηση, γίνονται

επιτυχηµένοι άνθρωποι και επαγγελµατίες. Πάντα µέσα από τη διάγνωση

οδηγούνται στη θεραπεία. «Αν ασχοληθείτε µε τη βελτίωση της συµπεριφοράς

της εν λόγω προσωπικότητας και τη µετάλλαξή της σε ολοκληρωµένη

προσωπικότητα, τότε κανένα κοινωνικό περιβάλλον και κανένα αντικείµενο

εξάρτησης δεν θα µπορούν να αρρωστήσουν µια υγιή προσωπικότητα.

Απενοχοποιώντας την κοινωνία και ενοχοποιώντας το άτοµο υπάρχουν

ελπίδες βελτίωσης» (Τσακίρη, 1999).

Υπάρχουν διάφορες µέθοδοι υποστήριξης ατόµων που έχουν εθιστεί στα

τυχερά παιχνίδια. Το απαραίτητο βήµα είναι να απευθυνθεί σε εγκεκριµένες

22

και εξειδικευµένες υπηρεσίες που παρέχουν θεραπεία, υποστηρίζοντας

παράλληλα τα άτοµα του στενού περιβάλλοντος του εξαρτηµένου.

Μια τέτοια εξειδικευµένη δοµή, αποτελεί το ΚΕΘΕΑ – ΑΛΦΑ, το Κέντρο

Ψυχολογικής Απεξάρτησης από τα Τυχερά Παιχνίδια, το οποίο παρέχει

ατοµική συµβουλευτική, οµαδική θεραπεία (Οµάδες Ανωνύµων

Αυτοθεραπευόµενων Τζογαδόρων), θεραπεία οικογένειας ή ζεύγους. Η

παροχή των υπηρεσιών είναι δωρεάν, τηρείται το απόρρητο και

προστατεύεται η ανωνυµία.Το πρόγραµµα στελεχώνεται από διεπιστηµονική

οµάδα (ψυχολόγοι, ψυχίατροι, κοινωνικοί λειτουργοί, οικογενειακοί

θεραπευτές). ∆ιαµορφώνεται ένα εξατοµικευµένο πλάνο θεραπείας ανάλογα

µε τις ανάγκες του ενδιαφερόµενου, χωρίς να αποκοπεί το άτοµο από το

περιβάλλον του και τις δραστηριότητές του.

Οι βασικοί στόχοι της ψυχολογικής θεραπείας είναι:

• Καταγραφή, επεξεργασία και κατανόηση της πορείας του ατόµου προς

την προβληµατική ενασχόληση µε τον τζόγο.

• Στρατηγικές και µέθοδοι για τη µείωση της ενασχόλησης.

• Ανάπτυξη κινήτρων για την αποχή από τον προβληµατικό τζόγο.

• Εκπαίδευση για την αντιµετώπιση καταστάσεων υψηλού ρίσκου.

Εκµάθηση µεθόδων επίλυσης προβληµάτων και διαχείρισης

διαπροσωπικών σχέσεων.

• Οµάδες Ανωνύµων Αυτοθεραπευόµενων Τζογαδόρων.

• Θεραπεία οικογένειας ή θεραπεία ζεύγους.

Όταν υπάρξει απόλυτη ένδειξη, ότι συνυπάρχουν ψυχολογικά προβλήµατα

(όχι όµως σοβαρές και χρόνιες ψυχιατρικές διαταραχές) και µπορούν να

επηρεάσουν την κινητοποίηση του ατόµου για την ψυχολογική απεξάρτηση

από τον προβληµατικό τζόγο ή τον αλκοολισµό, µπορεί να

δοθεί φαρµακευτική αγωγή ως υποβοηθητικό στοιχείο της ψυχοθεραπευτικής

Το χρονικό διάστηµα παρακολούθησης είναι ανάλογο µε τις ανάγκες του

ενδιαφερόµενου (ενασχόληση µε τα τυχερά παιχνίδια) και κυµαίνεται από 4

έως 18 µήνες.

23

Γ. ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Μετά τη θεωρητική προσέγγιση του προβλήµατος της εξάρτησης, µέσω της

µελέτης των πηγών (άρθρων, ερευνών, διαδικτυακών αναρτήσεων)

ακολούθησαν οι εξής τρόποι προσέγγισης:

1. Βιωµατική προσέγγιση

Την Πέµπτη 7-3-13 η οµάδα µας πραγµατοποίησε επίσκεψη στο κέντρο

Πρόληψης της εξάρτησης του δήµου Καλλιθέας ''ΣΤΑΘΜΟΣ'', όπου

συζητήσαµε µε την κοινωνιολόγο κα Μόρφω Παπανώτα σχετικά µε την

εξάρτηση από τον τζόγο.

Για να κατανοήσουµε το µηχανισµό της εξάρτησης από το τζόγο δοκιµάσαµε

ένα διαφορετικό εργαλείο: παρακολουθήσαµε και συµµετείχαµε σε βιωµατικό

πρόγραµµα µε θέµα την ιστορία ενός εφήβου που εθίστηκε στο τζόγο, την

οποία συλλάβαµε και δραµατοποιήσαµε εµείς στην οµάδα.

Ο τίτλος του βιωµατικού προγράµµατος είναι « Η ιστορία του Μπάµπη» και

ακολουθεί:

«Ο Μπάµπης έβλεπε από µικρός τον πατέρα του να παίζει “Πάµε Στοίχηµα”

στο πρακτορείο της γειτονιάς. Άκουγε τα παιδιά στο σχολείο να µιλάνε µε

ενθουσιασµό για το χαρτζιλίκι που είχαν βγάλει από το στοίχηµα. Έτσι λοιπόν,

µια µέρα, µετά το σχολείο ο Μπάµπης αποφάσισε να πάει στο πρακτορείο της

γειτονιάς µε το χαρτζιλίκι της εβδοµάδας... Την πρώτη φορά στάθηκε τυχερός

κι έκτοτε πήγαινε κάθε µέρα µετά το σχολείο. Φυσικά, η οµάδα στην οποία

πόνταρε δεν κέρδιζε πάντα, µε αποτέλεσµα να χάνει τα χρήµατά του όλο και

πιο συχνά. Αυτό οδήγησε τον Μπάµπη να παίρνει κρυφά χρήµατα από το

πορτοφόλι του µπαµπά ή της µαµάς του, για να “αναπληρώνει” το χαµένο

χαρτζιλίκι. Αφού το έκανε αυτό για ένα χρονικό διάστηµα, τον είδε ο πατέρας

του και έτσι κατάλαβε πως το παιδί του ήταν πλέον εθισµένο στο “Πάµε

Στοίχηµα” : σκεφτόταν συνεχώς τους αθλητικούς αγώνες, είχε πέσει η σχολική

του επίδοση, έλεγε ψέµατα για το πού πήγαινε κι αν µάλιστα τύχαινε να µην

24

παίξει για αρκετό καιρό, γινόταν πολύ νευρικός. Τελικά, αφού συζήτησαν

οικογενειακώς αποφάσισαν να απευθυνθούν σε ένα Κέντρο Απεξάρτησης

από τον τζόγο, όπου ο Μπάµπης βρήκε την ψυχολογική υποστήριξη και την

κατάλληλη βοήθεια από ειδικούς για να ξεπεράσει το πρόβληµά του».

Ο Μπάµπης ξεκίνησε µε το να µιµείται τον πατέρα του και στη συνέχεια τα

άλλα παιδιά πριν εθιστεί. Η ιστορία µας δείχνει ότι θεωρήσαµε ως τον πλέον

πιθανό παράγοντα για την ανάπτυξη της εξάρτησης τον παραδειγµατισµό και

τη µίµηση, και αυτό γιατί η µίµηση αποτελεί βασικό στοιχείο µάθησης και

υιοθέτησης συµπεριφορών για τους νέους.

Μέσα από το “θεατρικό” µας αυτό, κατανοήσαµε κι εµείς οι ίδιοι καλύτερα το

πώς µπορεί να οδηγηθεί στην εξάρτηση ένας νέος της ηλικίας µας και τι

προβλήµατα δηµιουργεί αυτή στη ζωή του (π.χ. πτώση της σχολικής

επίδοσης, προβλήµατα µε την οικογένειά του, αδυναµία συγκέντρωσης, άγχος

κ.τ.λ.), κυρίως όµως µπήκαµε στη διαδικασία να συνειδητοποιήσουµε το που

µπορεί να οδηγήσει µια φαινοµενικά απλή συνήθεια όταν λείπει η ενηµέρωση

και η σωστή καθοδήγηση της οικογένειας.

Στη συζήτηση που ακολούθησε µε την κα Παπανώτα, επιβεβαιώθηκε άλλη µια

ενδιαφέρουσα πλευρά του προβλήµατος, η οποία έδειξε ότι το φαινόµενο της

εξάρτησης από τον τζόγο, δε γνωρίζει κοινωνικές τάξεις. Η συζήτηση δεν

υπέδειξε κάποια τάξη ως περισσότερο “επιρρεπή” στον εθισµό, τουλάχιστον

όσον αφορά την περίοδο οικονοµικής κρίσης που διανύουµε, συµφωνώντας

έτσι µε τα στοιχεία που ήδη είχαµε εντοπίσει.

Επίσης, η κα Παπανώτα µελέτησε και ενέκρινε το ερωτηµατολόγιο που

συντάξαµε και το οποίο απευθύναµε σε συµµαθητές µας και στους γονείς

τους, προκειµένου να διαπιστώσουµε τη στάση τους απέναντι στο τζόγο και

την εξοικείωσή τους µε αυτόν.

2. Συνέντευξη

Την Παρασκευή 8-3-13, δεχτήκαµε στο σχολείο την επίσκεψη οµάδας

τεσσάρων θεραπευτριών που εργάζονται στο κέντρο Πρόληψης και

Αντιµετώπισης της Εξάρτησης από Ουσίες “Θησέας”. Επειδή η εξειδίκευσή

25

τους αφορούσε εξαρτησιογόνες ουσίες, δεν µπορέσαµε να συζητήσουµε µαζί

τους σχετικά µε τον εθισµό στο τζόγο, όµως παρακολουθήσαµε τη συζήτηση

των υπόλοιπων οµάδων, απ' όπου επιβεβαιώσαµε το συµπέρασµα που

είχαµε βγάλει για τη φύση κάθε είδους εξάρτησης: η εξάρτηση ως παθολογική

συµπεριφορά, είναι βασικά ψυχολογική.

3.Ερωτηµατολόγιο

Η επεξεργασία των στοιχείων που συλλέξαµε από τα ερωτηµατολόγια, έγινε

µε τη χρήση excel που µας επέτρεψε να βγάλουµε στατιστικά στοιχεία και να

τα αποδώσουµε µε τη µορφή πιττών και ιστογραµµάτων. Σηµειώνουµε ότι έτσι

συνειδητοποιήσαµε στην πράξη, πόσο σηµαντική έλλειψη για την εκπαίδευσή

µας είναι η µη διδασκαλία της πληροφορικής στην Α΄Λυκείου, αφού δίχως τη

βοήθεια γονιών και συµµαθητών δεν θα µπορούσαµε να χρησιµοποιήσουµε

το πρόγραµµα. Μια δυσκολία επίσης ήταν ότι αρχικά δε συγκεντρώθηκε

ικανοποιητικός αριθµός απαντηµένων ερωτηµατολογίων, την ξεπεράσαµε

όµως µε επιτόπου συµπλήρωσή τους από τους συµµαθητές µας. Σε δύσκολη

θέση µας έφερε και το γεγονός ότι δεν µπορούσαµε να αξιοποιήσουµε

ερωτηµατολόγια τα οποία τα συµπλήρωσαν ορισµένοι συµµαθητές µας και

αφιέρωσαν χρόνο, την ίδια στιγµή όµως τα ακύρωναν µε άσχετα και

αναξιόπιστα στοιχεία για την ταυτότητά τους, πράγµα που µας ανάγκασε να τα

αποκλείσουµε.

Στο Ερωτηµατολόγιό µας, το οποίο παρατίθεται αυτούσιο στο παράρτηµα,

αρχικά, όσοι απαντούν, καλούνται να συµπληρώσουν στοιχεία για το φύλο,

την ηλικία και τον τόπο κατοικίας τους.

Εδώ θα παρουσιάσουµε µία προς µία τις ερωτήσεις µας, µε τα ευρήµατά µας:

ΕΡΩΤΗΣΗ 1 Έχετε ασχοληθεί µε τον τζόγο; (ΟΠΑΠ,Καζίνο,online) α) Ναι β) Όχι ∆όθηκαν συνολικά 33 απαντήσεις, 21 από αγόρια/άντρες και 12 από

κορίτσια/γυναίκες. Από τις απαντήσεις προκύπτει ότι το 50% των κοριτσιών

έχει ασχοληθεί µε το τζόγο ενώ το 50% όχι(απαντήσεις 6 ναι / 6 όχι), ενώ στα

αγόρια το ποσοστό αυτών που έχουν ασχοληθεί µε το τζόγο ανεβαίνει στο

26

81% ενώ αυτών που δεν έχουν ασχοληθεί διαµορφώνεται στο

19%(απαντήσεις 17 ναι / 4 όχι). Τέλος για το συνολικό δείγµα της έρευνας,

ανεξαρτήτως φύλου, από τις απαντήσεις τα ποσοστά διαµορφώνονται στο

70% για όσους έχουν ασχοληθεί και 30% για όσους δεν έχουν ασχοληθεί µε

τον τζόγο(απαντήσεις 23 ναι / 10 όχι).

ΕΡΩΤΗΣΗ 2 Αν ναι, πόσο συχνά ασχολείστε; α)Αρκετά συχνά (π.χ. Σε εβδοµαδιαία βάση) β)Περιστασιακά (π.χ. Πρωτοχρονιά, σε γιορτές..) γ)Σχεδόν καθόλου Από αυτούς που έχουν ασχοληθεί µε τον τζόγο προκύπτει ότι µόνο 1 (αγόρι)

ασχολείται αρκετά συχνά, ενώ στις απαντήσεις περιστασιακά ή σχεδόν

καθόλου µοιράζονται από 11 άτοµα. Για τα αγόρια η απάντηση περιστασιακά

υπερέχει ελαφρώς της απάντησης σχεδόν καθόλου (9 έναντι 7) ενώ στα

κορίτσια ισχύει το αντίστροφο και επικρατεί η απάντηση σχεδόν καθόλου της

απάντησης περιστασιακά (4 έναντι 2).

27

ΕΡΩΤΗΣΗ 3 Σε ποια ηλικία παίξατε πρώτη φορά τζόγο; (αν δεν έχετε ασχοληθεί, αφήστε κενό) α)Κάτω των 12 β)Εφηβεία (12-18 ετών) γ)18 εως 21 ετών δ)Άνω των 21 Μεταξύ όσων απάντησαν θετικά στην πρώτη ερώτηση, παρατηρείται ότι η

ηλικία που έπαιξαν τζόγο για πρώτη φορά είναι µεταξύ 12 και 18 ετών κυρίως

στα αγόρια τα οποία διαµορφώνουν και τη συνολική εικόνα και ακολουθεί η

ηλικία <12 ετών. Για τις ηλικίες 19-21 και µεγαλύτερες των 21 ετών δεν είχαµε

παρά ελάχιστα ερωτηµατολόγια δυστυχώς

28

ΕΡΩΤΗΣΗ 4 Για ποιο λόγο παίξατε πρώτη φορά τζόγο; (αν δεν έχετε ασχοληθεί µην συµπληρώσετε) α)Λόγω παρέας β)Για εµπειρία γ)Κέρδη δ)Άλλο (συµπληρώστε) Οι απαντήσεις σε αυτήν την ερώτηση δείχνουν ότι το µεγαλύτερο ποσοστό

έχει παίξει τζόγο για πρώτη φορά λόγω της παρέας ή για κέρδη και σε

µικρότερο ποσοστό για την εµπειρία, ενώ δεν αναφέρθηκε κάποιος άλλος

λόγος.

ΕΡΩΤΗΣΗ 5 Γιατί πιστεύετε ότι οι άνθρωποι παίζουν τζόγο; α)Για διασκέδαση β)Για κέρδη γ)Για αποµάκρυνση από τα προβλήµατά τους δ)Άλλο (συµπληρώστε) Στην ερώτηση αυτή επικρατεί µε µικρή διαφορά η απάντηση κέρδη και στη

συνέχεια η διασκέδαση. Μικρό ποσοστό των απαντήσεων αντιστοιχεί και στην

απάντηση αποµάκρυνση από τα προβλήµατα.

29

ΕΡΩΤΗΣΗ 6 Γιατί θα παίζατε εσείς; (Με λίγα λόγια) Οι απαντήσεις σε αυτό το ερώτηµα λόγω του ότι ήταν περιγραφικές δεν

επεξεργάστηκαν στατιστικά. Από τις απαντήσεις προέκυψε ότι οι περισσότεροι

θα έπαίζαν είτε για διασκέδαση είτε µε σκοπό το κέρδος ή και για τα δύο.

ΕΡΩΤΗΣΗ 7 Έχετε πάει ποτέ στο καζίνο; α)Ναι β)Όχι Οι απαντήσεις στην ερώτηση αυτή δείχνουν αναµενόµενες, κυρίως λόγω της

µικρής ηλικίας των συµµετεχόντων µε το όχι να υπερτερεί σε σηµαντικά

ποσοστά τόσο στις επιµέρους οµάδες(αγόρια-κορίτσια) όσο και στο σύνολο

(απαντήσεις 7 ναι / 26 όχι).

30

ΕΡΩΤΗΣΗ 8 Έχετε παίξει τυχερά παιχνίδια στο Internet; Αν ναι, πόσο συχνά; α)Ναι-λίγες φορές -συχνά -συστηµατικά β)Όχι Οι απαντήσεις σε αυτήν την ερώτηση δείχνουν ότι αυτοί που δεν έχουν παίξει

τυχερά παιχνίδια στο διαδίκτυο είναι διπλάσιοι σε αριθµό απο αυτούς που

έχουν παίξει. Στα κορίτσια η σχέση είναι 11:1, ενώ στα αγόρια είναι 1:1. Οι

απαντήσεις του ναι ανήκουν όλες στην κατηγορία λίγες φορές, πιθανά και

λόγω ηλικίας (άρα λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας η χρήση

πιστωτικής κάρτας που συνήθως απαιτείται για τέτοια συµµετοχή).

31

ΕΡΩΤΗΣΗ 9 Πιστεύετε πως ο τζόγος είναι εθιστικός; α)Ναι β)Όχι γ)∆εν Γνωρίζω/ ∆εν Απαντώ Στην ερώτηση αυτή επικρατεί µε µεγάλη διαφορά η απάντηση ναι.

ΕΡΩΤΗΣΗ 10 Νοµίζετε ότι υπάρχει τρόπος απεξάρτησης από τον εθισµό στο τζόγο; α)Ναι β)Όχι γ)Ίσως δ)∆Γ/∆Α Στην ερώτηση αυτή η απάντηση ναι συγκεντρώνει τα µεγαλύτερα ποσοστά

και ακολουθείται από το ίσως. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι κανένας από

αγόρια και κορίτσια δεν έδωσε την απάντηση όχι.

32

ΕΡΩΤΗΣΗ 11 Θεωρείτε σωστό το να έχουν οι ανήλικοι πρόσβαση στο τζόγο; α)Ναι β)Όχι γ)∆Γ/∆Α Και σε αυτήν την ερώτηση η απάντηση όχι υπερέχει µε 76%, ενώ η µικρή

εµφάνιση της απάντησης ναι µε 9%, οφείλεται αποκλειστικά σε απαντήσεις

του αντρικού φύλου. Υπάρχουν και 5 ∆Γ/∆Α σε σύνολο 33 απαντήσεων

(ποσοστό 15%).

33

ΕΡΩΤΗΣΗ 12 Γνωρίζετε ότι οι ανήλικοι απαγορεύεται να ασχολούνται µε τον τζόγο;(νόµιµο και παράνοµο) -->* α)Ναι β)Όχι -->* Νόµιµος τζόγος: ΟΠΑΠ, καζίνο, online ιστοσελίδες µε επίσηµη άδεια λειτουργίας Παράνοµος τζόγος: Όσα από τα παραπάνω λειτουργούν χωρίς τυπική άδεια. Επίσης, παράνοµη θεωρείται και η πρόσβαση ατόµων κάτω των 21 στο τζόγο κάθε µορφής. Με πολύ µεγάλη διαφορά(απαντήσεις 27 ναι / 6 όχι) τόσο στο σύνολο όσο και

επιµέρους(αγόρια – κορίτσια), φαίνεται η ενηµέρωση του κοινού για την

απαγόρευση του τζόγου στους ανηλίκους.

ΕΡΩΤΗΣΗ 13 Θα αφήνατε το παιδί σας να τζογάρει; Από τις απαντήσεις σε αυτήν την ερώτηση προκύπτει ότι υπάρχει µια σχετική διάθεση να επιτρέψει κανείς στο παιδί του να παίξει στο πρακτορείο της γειτονιάς που µάλλον θεωρείται πιο ελεγχόµενος χώρος, ενώ υπάρχει σχεδόν πλήρης άρνηση για το διαδίκτυο και τη λέσχη. Στα κορίτσια το όχι επικρατεί σχεδόν ολοκληρωτικά σε όλες τις επιλογές. Στην επιλογή αλλού όλοι έδωσαν απάντηση όχι.

34

α)στο πρακτορείο της γειτονιάς; - Ναι - Όχι -Ίσως

β)στο Internet; -Ναι -Όχι -Ίσως

35

γ)σε λέσχη; -Ναι -Όχι -Ίσως

δ)κάπου αλλού; (συµπληρώστε) ΕΡΩΤΗΣΗ 14 Πιστεύετε ότι ο τζόγος έχει αυξηθεί λόγω της οικονοµικής κρίσης; α)Ναι β)Όχι γ)Ίσως δ)∆Γ/∆Α Οι απαντήσεις σε αυτήν την ερώτηση δείχνουν να υπάρχει η άποψη ότι ο

τζόγος έχει αυξηθεί λόγω της οικονοµικής κρίσης, καθώς οι απαντήσεις ναι και

ίσως λαµβάνουν στο σύνολο ποσοστά 52% και 27% αντίστοιχα.

36

ΕΡΩΤΗΣΗ 15 Γνωρίζετε άτοµα από το περιβάλλον σας που τζογάρουν συστηµατικά; α)Ναι β)Όχι Οι απαντήσεις στην ερώτηση είναι µοιρασµένες µεταξύ του ναι και του όχι,

γεγονός που µπορεί να οφείλεται και στο µικρό µέγεθος του δείγµατος.

37

ΕΡΩΤΗΣΗ 16 Πιστεύετε ότι περισσότεροι άντρες ή γυναίκες είναι εθισµένοι στο τζόγο; α)Άνδρες β)Γυναίκες Οι απαντήσεις δείχνουν ξεκάθαρα ότι η κυρίαρχη γνώµη θεωρεί ότι οι εθισµένοι στον τζόγο άνδρες είναι περισσότεροι από τις εθισµένες γυναίκες. Το δείγµα είναι κατά δύο άτοµα µικρότερο (31 αντί για 33) γιατί δόθηκαν και οι απαντήσεις ∆Γ/∆Α, και οι δύο, οι οποίες δεν είχαν µπει από εµάς στο ερωτηµατολόγιο ως εναλλακτικές και για το λόγο αυτό δεν λήφθηκαν υπ’ όψιν.

ΕΡΩΤΗΣΗ 17 Θεωρείτε ότι οι τζογαδόροι διακινδυνεύουν να επηρεαστεί αρνητικά η προσωπική και επαγγελµατική τους ζωή; α)Ναι β)Όχι γ)∆Γ/∆Α

38

Οι απαντήσεις σε ποσοστό 70% (23 ναι) δείχνουν ότι οι τζογαδόροι

διακινδυνεύουν να επηρεαστεί αρνητικά η προσωπική και επαγγελµατική τους

ζωή, ενώ η αντίθετη άποψη (4 όχι) συγκεντρώνει µόλις το 12% των

απαντήσεων.

∆. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΕΠΙΛΟΓΟΣ Από τη µελέτη των παραπάνω καταλήξαµε στο συµπέρασµα ότι η

συστηµατική ενασχόληση µε το τζόγο, σε συνδυασµό µε την ελλιπή

ενηµέρωση σχετικά µε τους κινδύνους που εγκυµονεί, καθώς και η έλλειψη

αντικειµενικής κρίσης και θεώρησης αυτής της συµπεριφοράς του από το ίδιο

το άτοµο, µπορούν να οδηγήσουν στον εθισµό στο τζόγο, µε συνέπεια την

εµφάνιση προσωπικών, οικογενειακών και οικονοµικών προβληµάτων. Τα

τελευταία χρόνια η εµφάνισή τους είναι όλο και συχνότερη και αφορά συνεχώς

αυξανόµενο τµήµα του πληθυσµού. Η αντιµετώπιση αυτής της εξάρτησης

βασίζεται στην επιθυµία και στην απόφαση του ίδιου του εξαρτηµένου να

απαλλαχθεί από το πρόβληµά του, και επιτυγχάνεται µέσω θεραπείας που

συνίσταται στην παροχή ψυχολογικής υποστήριξης.

Από την άλλη πλευρά η ενασχόληση µε το τζόγο, παρά το κοινωνικό

πρόβληµα που αποτελεί ο εθισµός σε αυτόν, συνέπεια της συστηµατικής και

χωρίς µέτρο ενασχόλησης, είναι παράλληλα και µια σηµαντική πηγή κρατικών

εσόδων. Ίσως αυτός να είναι ένας από τους λόγους που δεν υπάρχουν

επαρκή και σαφή κρατικά µέτρα για την πρόληψη της εξάρτησης αυτού του

είδους.

Όσον αφορά τα ερωτηµατολόγια που συµπλήρωσαν οι συµµαθητές µας και

κάποιοι γονείς, από τη συγκέντρωση και επεξεργασία των απαντήσεών τους

προκύπτει ότι στην πλειονότητά τους είναι καλά ενηµερωµένοι τόσο για την

εθιστική φύση του τζόγου όσο και για τη νοµικές απαγορεύσεις που

υπάρχουν.

Θεωρούµε µάλιστα αξιοσηµείωτο γεγονός το ότι ενώ συγκεντρώσαµε πολύ

λίγα ερωτηµατολόγια ώστε να µην µπορούµε να βγάλουµε συµπεράσµατα

39

για τον τρόπο που σκέπτονται οι έφηβοι - συνοµήλικοί µας γενικά, αυτοί που

µας απάντησαν, µε έναν τρόπο συµφωνούν µε όλα όσα µάθαµε από τους

ειδικούς και από τη βιβλιογραφία. Πιθανό είναι να έχουν λειτουργήσει η

ενηµέρωση και η πληροφόρηση γύρω από τον εθισµό γενικότερα που έχει

συµβεί µέσω των οµάδων του project και να έχουν αποδώσει καρπούς,

πιθανόν η ίδια η συµµετοχή στο project να οδήγησε στην ουσιαστική γνώση

αφού «έσπρωξε» όλους µας να εµπλακούµε στο θέµα, να αναζητήσουµε και

να εντοπίσουµε οι ίδιοι τις πηγές πληροφοριών και να τις αξιοποιήσουµε.

Γενικά, θεωρούµε ότι το θέµα αξίζει να διερευνηθεί πολύ περισσότερο, και θα

µπορούσαµε ίσως να το διερευνήσουµε υπό άλλες συνθήκες και µε

λιγότερους χρονικούς περιορισµούς. Θα θέλαµε να µελετήσουµε πολλά

επιστηµονικά άρθρα που βρήκαµε δωρεάν στο διαδίκτυο και που δεν

προλάβαµε να µεταφράσουµε για να τα αξιοποιήσυµε στην εργασία µας.

Επίσης δεν έχει ερευνηθεί εκτεταµένα στη χώρα µας όσο σε άλλες χώρες, για

αυτό και δεν υπάρχουν πολλά άρθρα για τον εθισµό αυτόν. Υπάρχουν κυρίως

sites κέντρων απεξάρτησης, αναφορές σε εκδηλώσεις γύρω από το θέµα,

καταχωρίσεις ιδιωτικών κλινικών, διαφηµίσεις καζίνο και ρεπορτάζ

δηµοσιογράφων αλλά όχι επιστηµονικά άρθρα.

40

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Eλληνόγλωσσες

1.Βάρβογλη, Λίζα (2000) Επιστήµη και ζωή, tovima.gr/ related articles

2.Blaszczynski Alex (2003) Τζόγος. Ξεπερνώντας το πάθος για τα τυχερά παιχνίδια, Αθήνα, Ελληνικά Γράµµατα.

3.Καϊτανίδη, Μάρθα (2010) Η οικονοµική κρίση δε σβήνει τον τζόγο, ygeia.tanea.gr

4.Στόκας, Γιάννης (2012) Η ακτινογραφία του τζόγου στα παιχνίδια του ΟΠΑΠ, tovima.gr/sports/article:

5.Τσακίρη, Τόνια (1999). Με ποιο τρόπο θα ξεφύγετε από τη µέθη του τζόγου, tovima.gr/ related articles

6.Πουλιόπουλος, Γ.( 2011) ρεπορτάζ tovima.gr/society,

7.Χαρµπέα, Ιωάννα (2012) Σπάστε τα τείχη της συνήθειας που λέγεται εξάρτηση, aixmi.gr

w.w.w. kazino.nu

w.w.w. kethea – alfa.gr : ΚΕΘΕΑ – ΑΛΦΑ Απεξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια

Ξενόγλωσσες

1.D'Acremont,M., & Van der Linden, (2005). Adolescent impulsivity:Findings from a community sample. Journal of youth and adolescence, 34, 427-435

2.Grant JE, Steinberg M, Kim SW, Rounsaville B, Potenza MN (2004): Preliminary validity and reliability testing of a Structured Clinical Interview for Pathological Gambling, Psychiatr Res

3.Hraba,J., & Lee, G., (1996). Gender gambling and problem gambling. Journal of gambling studies,12, 83-101

41

4.Messerlian, C., Byrne, A., Derevensky, G. (2004) Gambling, youth and the Internet: should we be concerned? The Canadian Child And Adolescent Psychiatry Review, 13(1): 3-6

5.Orford, Jim (1985) Excessive Appetites: a psychological view of addictions

6.Petry,N.,M., & Oncken, C., (2002). Cigarette smoking is associated with increased severity of gambling problems in treatment-seeking gamblers. Addiction, 97, 745-753

7.Linnet,J., Peterson, E., Doudet D. J., Gjedde , A., Møller, A. (2010). Dopamine release in ventral striatum of pathological gamblers losing money. Acta Psychiatrica Scandinavica, V. 122, (4), 326–333

42

EKΘΕΣΗ PROJECT ΟΜΑ∆Α: ΤΑ ΦΟΥΓΑΡΑ

Ερευνητική εργασία µε θέµα την εξάρτηση από

το κάπνισµα

Το θέµα µε το οποίο ασχολούµαστε ως οµάδα 2 του µαθήµατος του project

είναι οι εξαρτήσεις. Εµείς ως υπό-θεµα του θέµατος αυτού είχαµε επιλέξει από

την αρχή της σχολικής χρονιάς να είναι ο εθισµός από το ΤΣΙΓΑΡΟ. Στην

προσπάθεια µας ως Α’τάξη του 1ου ΓΕΛ Καλλιθέας να βγάλουµε ένα

αποτέλεσµα το οποίο θα είναι αρεστό προς όλη την σχολική κοινωνία είχαµε

ως βοηθούς τους καθηγητές µας κο. Σπηλιόπουλο και την κα .Βισβίκη. Με

βάση τη βοήθεια των δύο αυτών καθηγητών µα,ς µε τις επισκέψεις σε κέντρα

πρόληψης και απεξάρτησης και τη βοήθειας της οµάδα µας η οποία

ονοµάζεται «Τα Φουγάρα» και αποτελείται από τους µαθητές της Α’ Λυκείου

Καραγιάννη Νικόλαο, Παπαβρανούση Βύρωνα , Πέτση Κωνσταντίνο και

Τραγουδάρα Ευστράτιο µε την εύρεση πληροφοριών και την σύνταξη

ερωτηµατολογίων φτάσαµε σε ένα θεµιτό αποτέλεσµα.

Αρχικά ας αναφέρουµε πως η πορεία µας µέχρι αυτό το αποτέλεσµα ήταν

δύσκολη και αιτία της δυσκολίας αυτής ήταν πρώτα από όλα η απειρία όλων

σε αυτόν τον νέο τρόπο έκφρασης. Στη συνέχεια βρέθηκαν και άλλες

δυσκολίες όπως για παράδειγµα η δυσκολία κατανόησης των θεµάτων προς

την απαιτούµενη εύρεση πληροφοριών. Ύστερα από κάποιο χρονικό

διάστηµα που καταλάβαµε ,µέσα σε άκρες, καταφέραµε να οργανωθούµε και

να φτάσουµε στο σηµείο στο όποιο έπρεπε να επικεντρωθούµε περισσότερο

στις απαντήσεις τις οποίες µας έθεσαν παρά στην εύρεση πληροφοριών από

το διαδίκτυο, εφηµερίδες, εγκυκλοπαίδειες. Έτσι καταφέραµε να κάνουµε

κάποια ερωτηµατολόγια και µε αυτόν τον τρόπο να φτάσουµε στην

«τελείωση» της εργασίας µας. Τέλος βγάλαµε τα στατιστικά αποτελέσµατα

των ερωτηµατολόγιων και καταλήξαµε σε ένα συµπέρασµα, το όποιο µας

43

βοήθησε αρκετά στην ολοκλήρωση της καθορισµένης γραπτής έκθεσης στο

µάθηµα του project.

Το θέµα του ΤΣΙΓΑΡΟΥ το επιλέξαµε γιατί θα πρέπει να υπάρχει καλή

ενηµέρωση επί αυτού του θέµατος. Επίσης εξετάζουµε τα αίτια για τα οποία

πρέπει ένας καπνιστής να διακόψει το κάπνισµα ή ένας µη καπνιστής να µην

επιχειρήσει την εκκίνηση του. Επιπροσθέτως εξετάζουµε τις ηλικίες και τους

λόγους για τους οποίους ένας καπνιστής έχει ξεκινήσει το κάπνισµα. Από την

αρχή ,δηλαδή από την στιγµή που επιλέξαµε αυτό το θέµα, ο σκοπός µας

ήταν και είναι η σωστή ενηµέρωση για τις βλάβες που προκαλεί το κάπνισµα

στην υγεία. Η συγκεκριµένη ερευνητική εργασία είναι σηµαντική γιατί από τον

τρόπο µε τον οποίο λειτουργήσαµε κατά την διάρκεια της σχολικής χρονιάς

αλλά και µε το αποτέλεσµα στο οποίο καταλήξαµε ,φαίνεται η ενηµέρωση µε

τον καλύτερο τρόπο που πιστεύαµε σαν οµάδα «Τα Φουγάρα». Όµως όπως

προαναφέρθηκε και στην εισαγωγή αντιµετωπίσαµε αρκετά προβλήµατα ένα

ακόµη πρόβληµα το οποίο ήταν και το βασικότερο είναι η έλλειψη χρόνου και

πείρας το οποίο µας οπισθοδροµούσε συχνά σύµφωνα µε την πίεση του

χρόνου .

Τα αποτελέσµατα τα όποια βρήκαµε εκτός από την χρήση των

ερωτηµατολόγιων τα βρήκαµε και από της επισκέψεις τις οποίες κάναµε. Για

παράδειγµα «Στις 17.3.13 και ηµέρα πέµπτη η οµάδα µας επισκέφτηκε το

κέντρο πρόληψης και απεξάρτησης το οποίο βρισκόταν στο σταθµό της

Καλλιθέας και ονοµαζόταν ΣΤΑΘΜΟΣ . Μόλις φτάσαµε εκεί όλες οι υπό

οµάδες χωριστήκαµε σε δυο µεγαλύτερες οµάδες. Οι οµάδες

κατηγοριοποιούνταν συµφώνα µε την εξάρτηση δηλαδή ουσία ή υλη . Κατά τη

διάρκεια των δυο ωρών τις οποίες παραβρισκόµασταν εκεί µιλήσαµε όλοι

συµφώνα µε τα θέµατα τα όποια απασχολούσαν την κάθε οµάδα καθώς

σχολιάζαµε και λέγαµε τις απόψεις µας για τα καθοµιλούµενα θέµατα .

Επιπλέον γράψαµε ένα κείµενο στο οποίο αναφερόµασταν στις εξαρτήσεις µε

τις οποίες ασχολούµαστε ξεχωριστά ως οµάδες . Τέλος οι υπάλληλοι οι όποιοι

παρευρισκόντουσαν εκεί µας έδωσαν χρήσιµες πληροφορίες». Επίσης «την

Παρασκευή 18.3.13 στην αίθουσα στην όποια παίρνει µέρος το µάθηµα του

project ήρθαν τέσσερις εκπρόσωποι του κέντρου απεξάρτησης ΘΗΣΕΑΣ οι

όποιοι δεν κατάφεραν να λύσουν όλες τις απορίες µας εφόσον

44

ενδεικνυόντουσαν κυρίως στα ναρκωτικά τα όποια όµως περιείχαν

απαντήσεις και για τις υπόλοιπες οµάδες του project».

Επίσης από τα αποτελέσµατα των ερωτηµατολογίων βρήκαµε πως το 24%

από το σχολικο περιβαλλον του σχολειου είναι καπνιστες ενώ το 76% δεν εχει

δοκιµασει ποτε στην ζωη του να καπνισει τσιγαρο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ερωτηµατολογια , εφηµεριδα «Το Βήµα», Κέντρο απεξαρτησης &

προληψης ΣΤΑΘΜΟΣ , Κέντρο απεξαρτησης ΘΗΣΕΑΣ.

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΣ

ΠΑΠΑΒΡΑΝΟΥΣΗΣ ΒΥΡΩΝ

ΠΕΤΣΗΣ ΚΩΝΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΤΡΑΓΟΥ∆ΑΡΑΣ ΣΤΡΑΤΟΣ

ΤΑ ΦΟΥΓΑΡΑ

45

Η εξάρτηση από τα ναρκωτικά σου στερεί κάθε ελευθερία

Το θέµα της εργασίας µας είναι τα ναρκωτικά. Προσπαθήσαµε να

προσεγγίσουµε το θέµα σφαιρικά, εξετάζοντας όχι µόνο τα ναρκωτικά αλλά τι είναι εξάρτηση; , τη σχέση κοινωνίας-τοξικοµανών και τον τρόπο απεξαρτητοποίσης των τοξικοµανών. Τα κύρια ερωτήµατα που θέσαµε ήταν τα εξής:

1. Τι είναι εξάρτηση; 2. Πότε κάποιος θεωρείται εξαρτηµένος (όρια εξάρτησης); 3. Τι είναι τα ναρκωτικά; 4. Ποια είναι τα είδη των ναρκωτικών (κατηγορίες); 5. Με ποιους τρόπους γίνεται η πρόσληψη των ναρκωτικών; 6. Σε ποιες χώρες είναι πιο διαδεδοµένα; 7. Υπάρχει καλή χρήση των ναρκωτικών και αν ναι ποια είναι αυτή; 8. Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν ένα άτοµο να κάνει χρήση

ναρκωτικών; 9. Ποία είναι η συνηθέστερη ηλικία έναρξης της χρήσης

ναρκωτικών ουσιών; 10. Ποιες είναι οι συνέπειες από τη χρήση; 11. Πως πρέπει να αντιµετωπίζονται οι εξαρτηµένοι; 12. Ποια είναι η συνηθέστερη λύση για τους τοξικοµανείς µε σκοπό

την απεξάρτηση; 13. Που βοηθούν τα κέντρα απεξάρτησης; 14. Υπάρχουν κέντρα απεξάρτησης τα οποία προσφέρουν

εσωτερική παραµονή και άλλα εξωτερική. Ποιες είναι οι διαφορές στον τρόπο θεραπείας;

15. Πως µπορεί να βοηθήσει το οικογενειακό περιβάλλον του τοξικοµανή;

16. Πως αντιµετωπίζονται οι τοξικοµανείς από την κοινωνία;

Για να µπορέσουµε να απαντήσουµε τα ερωτήµατα αυτά επισκεφθήκαµε το Κέντρο Πρόληψης και Αντιµετώπισης της εξάρτησης ΄΄ΣΤΑΘΜΟΣ΄΄ των δήµων Καλλιθέας, Μοσχάτου και Ταύρου και της επισκέφτηκαν θεραπεύτριες και ψυχολόγοι από το ανοικτό θεραπευτικό πρόγραµµα «ΘΗΣΕΑΣ» υπό την αιγίδα του ∆ήµου Καλλιθέας.

Τα προγράµµατα πρόληψης του «ΣΤΑΘΜΟΥ» στοχεύουν στην αποδυνάµωση των αιτιολογικών παραγόντων που οδηγούν στον πειραµατισµό, τη χρήση ή/ και την κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών. Αναπτύσσονται της χώρους όπου διαπλάθεται η ανθρώπινη προσωπικότητα: στην οικογένεια, στο σχολείο και την περιβάλλουσα κοινότητα. Η οικογένεια είναι ο σηµαντικότερος θεσµός της κοινωνίας της. Συµβάλλει στην µετάδοση κοινωνικών αξιών και κανόνων, εδραιώνει το ‘πρέπει και δεν πρέπει’ της συµπεριφοράς που οφείλουν να έχουν τα µέλη της

46

οικογένειας τόσο µέσα όσο και έξω από αυτήν. Τα προγράµµατα πρόληψης στο χώρο της οικογένειας έχουν σα στόχο να βελτιώσουν την επικοινωνία στην οικογένεια και να προάγουν υγιείς σχέσεις µεταξύ των µελών. Στο χώρο του σχολείου στοχεύουν να ευαισθητοποιήσουν της εκπαιδευτικούς και συνολικότερα την σχολική κοινότητα ώστε να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών. Τέλος στο πλαίσιο της συνεργασίας µε φορείς της κοινότητας η πρόληψη έχει σα στόχο να µεταδώσει τα µηνύµατά της και να εµπλέξει συνολικά όλη την κοινότητα στο έργο της πρόληψης και της προαγωγής της ψυχικής υγείας. Η πρόληψη λειτουργεί της την κατεύθυνση της δηµιουργίας εκείνων των συνθηκών οι οποίες θα επιτρέψουν την ανάπτυξη ουσιαστικής επικοινωνίας και ενεργούς συµµετοχής ώστε να αποφευχθούν πεποιθήσεις και συµπεριφορές που δρουν αρνητικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόµου. Με αυτή την έννοια η πρόληψη οδηγεί στην υιοθέτηση θετικής συµπεριφοράς σεβόµενη πάντα την αρχή της προσωπικής επιλογής του ανθρώπου.

Ο «ΘΗΣΕΑΣ» χρησιµοποιεί τεχνικές ψυχοθεραπείας µέσω τέχνης (∆ραµατοθεραπεία, Εικαστική θεραπεία, Χοροθεραπεία, Μουσικοθεραπεία). Η χοροθεραπεία είναι η ψυχοθεραπευτική χρήση της κίνησης και του χορού, µέσα από την οποία το άτοµο συµµετέχει δηµιουργικά σε µια διαδικασία που προωθεί τη γνωστική, συναισθηµατική και κοινωνική του ολοκλήρωση.

Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία βασίζεται στη δύναµη της εικαστικής έκφρασης (ζωγραφικής, ηλού, κολλάζ, φωτογραφίας, άµµου κ.α.)

Η ∆ραµατοθεραπεία είναι µια πολυεπίπεδη διεργασία όπου το στοιχείο της µεταµόρφωσης – θεραπευτικής αλλαγής δρα και λειτουργεί σε:ατοµικό επίπεδο, κοινωνικό/συλλογικό επίπεδο, πνευµατικό/φιλοσοφικό επίπεδο

Η Μουσικοθεραπεία είναι µια θεραπευτική παρέµβαση µέσω τέχνης κατά την οποία η προσοχή του θεραπευτή εστιάζεται στην δηµιουργία και αξιολόγηση της εξελισσόµενης θεραπευτικής σχέσης µε την βοήθεια της µουσικής και των ήχων

Ο «ΘΗΣΕΑΣ» στελεχώνεται από έµπειρο επιστηµονικό προσωπικό, παρέχει της υπηρεσίες του δωρεάν και δεν χορηγεί υποκατάστατα.

Επιπλέον φτιάξαµε και το εξής ερωτηµατολόγιο το οποίο το µοιράσαµε σε αγόρια και κορίτσια ηλικίας 15-18.

47

Ερωτηµατολόγιο Ηλικία: Φύλο: 1. Θεωρείτε ότι έχετε επαρκή γνώση σχετικά µε τα ναρκωτικά;

• Ναι • Όχι • Μερικώς • ∆εν έχω άποψη

2. Πώς νιώθετε απέναντι στον κίνδυνο της εξάρτησης; • Νιώθω ευάλωτος • Νιώθω αρκετά δυνατός • ∆εν έχω άποψη

3. Πόσο ανεκτικοί είστε απέναντι στο χρήστη; • ∆εν της θέλω στο περιβάλλον µου • Τον αποδέχοµαι αλλά κρατώ αποστάσεις • Τον αποδέχοµαι κανονικά • Θέλω να βοηθήσω • ∆εν έχω άποψη

4. Πώς θα αντιµετωπίζατε το φαινόµενο της χρήσης σε κοντινά πρόσωπα και στο περιβάλλον της(παρέα, σχολείο κτλ.). Εδώ µπορείτε να επιλέξετε περισσότερες απαντήσεις από µία.

• ∆ε µε αφορά • Απλώς κρατώ αποστάσεις • Φοβάµαι και κρατώ αποστάσεις • Προσπαθώ να επηρεάσω της φίλους µου • Μιλώ της γονείς µου • Μιλώ της καθηγητές µου • Μιλώ στην αστυνοµία

5. Πιστεύετε ότι υπάρχει δρόµος γυρισµού για της εξαρτηµένους; • Ναι • Όχι • ∆εν έχω γνώµη

6. Αν υπάρχει δρόµος γυρισµού πιστεύετε ότι ένα κέντρο απεξάρτησης θα µπορούσε να της βοηθήσει;

• Πάρα πολύ • Πολύ • Αρκετά • Λίγο • Καθόλου • ∆εν έχω άποψη

7. Πιστεύετε ότι οι χρήστες πρέπει να συλλαµβάνονται ή να αντιµετωπίζονται ως ασθενείς;

• Να συλλαµβάνονται • Να αντιµετωπίζονται ως ασθενείς • ∆εν έχω άποψη

8. Πιστεύετε ότι τα ναρκωτικά πρέπει να είναι ελεύθερα ή περιορισµένα;

48

• Ελεύθερα • Περιορισµένα • ∆εν έχω άποψη

9. Πιστεύετε ότι οι έλεγχοι της αστυνοµίας είναι αποτελεσµατικοί για την αντιµετώπιση των ναρκωτικών;

• Ναι • Όχι • Μερικώς • ∆ε έχω άποψη

10. Μπορούν τα ναρκωτικά να έχουν καλή χρήση; • Ναι, για ιατρικούς λόγους • Ναι • Όχι • ∆εν έχω άποψη

11. Τα τελευταία χρόνια υπήρχε αύξηση του αριθµού των χρηστών. Πιστεύετε ότι η οικονοµική κρίση έπαιξε ρόλο στην αύξηση αυτή;

• Απόλυτα σωστό • Μάλλον σωστό • Αδιάφορη γνώµη • Μάλλον λάθος • Απόλυτα λάθος

49

Αποτελέσµατα ερωτηµατολογίου

50

Περίληψη

Εξάρτηση είναι η έλλειψη αυτονοµίας και η παθολογική ανάγκη κάποιου οργανισµού για κάποια ουσία, στη συγκεκριµένη περίπτωση τα ναρκωτικά. Ναρκωτικά είναι οποιαδήποτε ουσία φυσική ή τεχνητή που µπορεί να δράσει στο Κεντρικό Ν νευρικό Σύστηµα (ΚΝΣ). Οι κατηγορίες των ναρκωτικών είναι: ελαφρά, σκληρά, ψυχοδιεγερτικά, κατασταλτικά και οπιούχα. Τα ναρκωτικά µπορούν να χορηγηθούν µε διάφορους τρόπους. Στα πλαίσια ιατρικής χρήσης λαµβάνονται στοµατικά, επιδερµικά ή σε ενέσιµη µορφή. Στα πλαίσια ψυχαγωγικής χρήσης λαµβάνονται στοµατικά, σε µορφή καπνού, ρινικά σε µορφή σκόνης και ενέσιµα. Οι χώρες που «πρωταγωνιστούν» στην παραγωγή και στο εµπόριο των ναρκωτικών είναι : Νότιος Αµερική, Κεντρική Αµερική, Καραϊβική, Βόρεια Αµερική, Ευρώπη, Αφρική ,Νοτιοανατολική και Ανατολική Ασία. Η καλή χρήση των ναρκωτικών ουσιών είναι όταν χρησιµοποιούνται στην ιατρική ως συστατικά φαρµάκων ώστε να θεραπευτούν οι ασθενείς. Πολλοί παράγοντες ωθούν το άτοµο να κάνει χρήση ναρκωτικών. Ο κυριότερος από της είναι η οικογένεια. Η συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών είναι άνδρες και η συνηθέστερη ηλικία είναι 30 ετών. Τα τελευταία χρόνια ,της, το ποσοστό έχει αυξηθεί πολύ της µικρές ηλικίες εφηβείας 15-18, ακόµη και της προεφηβείας 12-15. Οι συνέπειες από τη χρήση είναι σοβαρά σωµατικά προβλήµατα της η οξεία δηλητηρίαση. Η ανεξέλεγκτη και χρόνια χρήση µπορεί να οδηγήσει ακόµα και στο θάνατο. Οι τοξικοµανείς πρέπει να αντιµετωπίζονται ως ασθενείς που χρειάζονται βοήθεια και όχι να συλλαµβάνονται, καθώς η σύλληψη προωθεί τη χρήση. Τα κέντρα απεξάρτησης είναι η συνηθέστερη λύση για της τοξικοµανείς καθώς της περισσότερες φορές υπάρχει επιστηµονικά εξειδικευµένο προσωπικό της ψυχολόγοι , οι οποίοι έχουν µελετήσει σε βάθος το πρόβληµα της εξάρτησης και µπορούν να δώσουν λύση στο πρόβληµα. Τα κέντρα απεξάρτησης υποδεικνύουν µόνο το δρόµο ο τοξικοµανής ,της, πρέπει να τον διαβεί µόνος του. Το οικογενειακό περιβάλλον µπορεί να παρέχει τη στήριξη και τη βοήθεια που χρειάζεται ο τοξικοµανής µε σκοπό να απεξαρτητοποιηθεί, αφού πρώτα έχουν συµβουλευτεί κάποιον ειδικό.

Εξάρτηση Εξάρτηση από µία ουσία είναι µία ψυχολογική ή και σωµατική

κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από την επιτακτική ανάγκη για λήψη της ουσίας σε συνεχή ή περιοδική βάση, µε σκοπό να βιώσει ο χρήστης τα αποτελέσµατα της δράσης της ουσίας ή να αποφύγει τη δυσφορική κατάσταση, που προκαλεί η στέρηση της. Εξάρτηση είναι δυνατόν να αναπτυχθεί σε περισσότερες από µία ουσίες. Μία ψυχοτρόπος ουσία µπορεί να προκαλέσει ψυχολογική εξάρτηση, σωµατική εξάρτηση ή και τα δυο. Ο άνθρωπος προκειµένου να οδηγηθεί στην εξάρτηση περνάει από διάφορα στάδια: α) πειραµατισµός, β) ενεργή αναζήτηση, γ) ενασχόληση και δ) εξάρτηση. Κανείς ναρκωτικά δε σηµαίνει αποκλειστικά ότι θα εξαρτηθεί. Η δοκιµή µπορεί να οδηγήσει κάποια άτοµα στην εξάρτηση ή στην ελεγχόµενη χρήση ή στη µη χρήση. (ΚΕΣΑΝ) Εξαρτηµένος θεωρείται κάποιος που παρουσιάζει συµπτώµατα στερητικού συνδρόµου ή ανοχής όταν δεν κάνει χρήση της ουσίας. Τα συµπτώµατα στερητικού συνδρόµου µπορεί να είναι ναυτία, µυϊκοί πόνοι,

51

προβλήµατα συγκέντρωσης, αϋπνία, εφιάλτες, άγχος. Πάραυτα υπάρχουν άνθρωποι που δε βιώνουν συµπτώµατα ανοχής και στερητικού συνδρόµου, αλλά είναι εξαρτηµένοι από την ουσία. Της εξαρτηµένος δε µπορεί να ελέγξει την χρήση της ουσίας ή να την διακόψει. Για να µπορεί να οριστεί εάν κάποιος είναι εξαρτηµένος, το άτοµο αυτό πρέπει να πληροί κάποια κριτήρια που έχουν οριστεί από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, µεταξύ άλλων. Οι ακόλουθες είναι καταστάσεις που χαρακτηρίζουν την εξάρτηση. Για να θεωρηθεί κάποιος εξαρτηµένος αρκεί να παρουσιάζει µόνο κάποια από τα ακόλουθα: -Ανοχή (ανάγκη για περαιτέρω αίσθηση των αποτελεσµάτων) -Ψυχολογική εξάρτηση (επιθυµία, που ποικίλει από πολύ µικρή µέχρι πολύ έντονη) -Συµπτώµατα στερητικού συνδρόµου (αποκτά όλους της τύπους σωµατικών αντιδράσεων µόλις σταµατήσει τη χρήση) -Χρήση της ουσίας ή υιοθέτηση συγκεκριµένης συµπεριφοράς για τον περιορισµό των στερητικών συµπτωµάτων -Αποτυχηµένες προσπάθειες για να ελέγξει τη χρήση ή τη συµπεριφορά. -Σπατάλη χρόνου τόσο για την χρήση (ουσιών) ή την επανάληψη της συµπεριφοράς στην οποία είναι εθισµένος όσο και κατά την διαδικασία ανάρρωσης. -Καταστροφικές συνέπειες εξαιτίας της χρήσης τόσο της της της εθισµένους όσο και της ανθρώπους του περιβάλλοντός της (προβλήµατα στη δουλειά ή το σχολείο, συγκρούσεις µε της ανθρώπους που βρίσκονται στο κοντινό περιβάλλον, αφιέρωση λιγότερου χρόνου για χόµπι, ασθένειες κ.λπ.) -Χρήση ουσιών πιο συχνή και σε µεγαλύτερες δόσεις απ’ ότι σχεδιάζεται. -Εξακολούθηση της χρήσης ακόµα κι αν το άτοµο γνωρίζει ότι αυτό είναι καταστροφικό για τον εαυτό του. (http://goo.gl/4Vjxz)

Ναρκωτικά Ναρκωτικά είναι οποιαδήποτε ουσία φυσική ή τεχνητή που µπορεί να δράσει στο Κεντρικό Ν νευρικό Σύστηµα (ΚΝΣ) και να αλλάζει σε κάποιο άτοµο, τη δίαθεσή του. Ο πιο σωστός όρος για τα ναρκωτικά είναι εξαρτησιογόνες ουσίες, καθώς της αυτές οι ουσίες προκαλούν σωµατική και ψυχική εξάρτηση. Η χρήση των ουσιών αυτών, επηρεάζει την αντίληψη και τη διάθεση και προκαλεί άλλοτε ευχαρίστηση και άλλοτε δυσάρεστα συναισθήµατα. Η συνηθέστερη ηλικία είναι 30 ετών. Τα τελευταία χρόνια , της, το ποσοστό έχει ανέβει πολύ της µικρές ηλικίες της εφηβείας 15-10 ακόµη και της προεφηβείας 12-15. (http://goo.gl/oAEku) Ο όρος ναρκωτικό πιστεύεται ότι προτάθηκε από το Γαληνό για να περιγράψει δραστικέ ς ουσίες που µουδιάζουν ή νεκρώνουν, προκαλώντας απώλεια αισθήσεων ή παράλυση. Τα ναρκωτικά µπορούν να χορηγηθούν µε διάφορους τρόπους. Στα πλαίσια ιατρικής χρήσης λαµβάνονται στοµατικά, επιδερµικά (τσιρότα), σε ενέσιµη µορφή ή ως υπόθετα. Στα πλαίσια ψυχαγωγικής χρήσης λαµβάνονται στοµατικά, της σε µορφή καπνού, ρινικά σε µορφή σκόνης, ενέσιµα (υποδόρια ή ενδοφλέβια). Εκτός από την χρήση της σε κλινικό περιβάλλον για την αντιµετώπιση του πόνου, του βήχα και της

52

οξείας διάρροιας. Τα ναρκωτικά προκαλούν µια γενική αίσθηση ευφορίας και µειώνουν την ένταση, το άγχος και την επιθετικότητα. (http://goo.gl/dKZun) Τα βασικότερα είδη εξαρτησιογόνων ουσιών είναι:

• Ινδική Κάνναβη (µαριχουάνα-χασίς)

• Έκσταση (MDMA) • Κοκαΐνη • Κρακ • Παραισθησιογόνα (LSD, Magic Mushrooms, Peyote, P.C.P.) • Μεθαµφεταµίνη (Speed) • Rohypnol • GHB (gamma-hydroxybutyrate) • Κεταµίνη • Εισπνεόµενα/Πτητικά • Ηρεµιστικά

Ινδική Κάνναβη (µαριχουάνα-χασίς)

Λεξιλόγιο «πιάτσας»: χόρτο, γκρας, µαύρο/η, φούντα, λιβάνι, κ.ά.

Η κάνναβη είναι ένα θαµνώδες φυτό που διακρίνεται για τη µεγάλη του ικανότητα προσαρµογής σε διαφορετικές κλιµατολογικές συνθήκες.

Η µαριχουάνα/χασίς επηρεάζει τη µνήµη, την κρίση και την αντίληψη.

∆ιάφορες µελέτες δείχνουν ότι η συστηµατική και χρόνια χρήση επιδρά σε διάφορες εγκεφαλικές λειτουργίες. ∆ηµιουργεί παρόµοιες µεταβολές µε αυτές της χρήσης ηρωίνη, κοκαΐνης και οινοπνεύµατος. Της, διάφορες µελέτες δείχνουν ότι η χρήση µαριχουάνας/χασίς ίσως σχετίζεται µε κάποια είδη καρκίνου και µε διαταραχές στο αναπνευστικό, ανοσοποιητικό και γεννητικό σύστηµα. Έχει αποδειχθεί πως κάποιος που κάνει 5 τσιγάρα µαριχουάνα/χασίς την εβδοµάδα προσλαµβάνει τόσα καρκινογόνα χηµικά συστατικά όσα κάποιος που καπνίζει 20 τσιγάρα καπνού την ηµέρα. Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει πως η χρήση της κάνναβης καταστρέφει κύτταρα και ιστούς που σχετίζονται µε την άµυνα του οργανισµού απέναντι της διάφορες ασθένειες.

Μπορείς να εξαρτηθείς από τη µαριχουάνα/χασίς;

Η εξάρτηση ξεκινάει όταν το άτοµο αναζητά ενεργά την ουσία και τη χρησιµοποιεί συστηµατικά. Η συστηµατική χρήση χασίς µπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ανοχής, δηλαδή την ανάγκη για λήψη όλο και µεγαλύτερης ποσότητας από την ουσία για να αισθανθεί την επίδραση που ένιωθε προηγουµένως µε µικρότερες ποσότητες. Έτσι είναι περισσότερο πιθανό να οδηγηθεί ο χρήστης κάνναβης και στη χρήση άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών.

53

Ορισµένοι αµφισβητούν σήµερα το κατά πόσο είναι βλαβερή η χρήση της µαριχουάνας και του χασίς. Ποια είναι η αλήθεια;

Είναι γεγονός ότι υπάρχει µια κίνηση αµφισβήτησης της επικινδυνότητας της κάνναβης (µαριχουάνα, χασίς). Μάλιστα αρκετοί υποστηρίζουν την υιοθέτηση αντιαπαγορευτικής πολιτικής απέναντι στην ουσία αυτή. Ένα από τα βασικά επιχειρήµατα της της τοποθέτησης είναι ότι το αλκοόλ, που είναι νόµιµη και κοινωνικά αποδεκτή ουσία, είναι πιο επικίνδυνο και δηµιουργεί περισσότερα προβλήµατα της χρήστες από ότι η κάνναβη. Η αντίληψη αυτή για την κάνναβη έχει διαδοθεί ευρέως στη νεολαία µέσω της άµεσης και έµµεσης διαφήµισης που γίνεται από τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, µε αποτέλεσµα τη σηµαντική εξάπλωση της χρήσης της, της τεκµηριώνεται από της πανελλήνιες έρευνες στη χώρα της.

Η πραγµατικότητα είναι ότι η µαριχουάνα και το χασίς είναι ψυχοτρόπες ουσίες που παράγονται από το φυτό της ινδικής κάνναβης και επιδρούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα. Από την πλευρά της φαρµακολογικής τοξικότητας η κάνναβη είναι πράγµατι λιγότερο τοξική ουσία από το αλκοόλ. Το κριτήριο της τοξικότητας δεν είναι της το µόνο κριτήριο, βάσει του οποίου η χρήση µιας ουσίας κρίνεται ως επικίνδυνη. Πρόσφατα υπάρχει αυξανόµενος αριθµός επιστηµονικών µελετών που δείχνουν ότι η χρήση της κάνναβης δεν είναι ακίνδυνη, ιδιαίτερα σε άτοµα εφηβικής ηλικίας. Αντίθετα µπορεί να δηµιουργήσει, κάτω από ορισµένες συνθήκες και σε ορισµένα άτοµα, σοβαρά προβλήµατα. Για το λόγο αυτό άλλωστε της οι χώρες που ακολουθούσαν µια πιο ανεκτική πολιτική στο θέµα της χρήσης της κάνναβης, συµπεριλαµβανοµένης και της Ολλανδίας, αναθεωρούν την πολιτική της.

Ειδικές µελέτες δείχνουν ότι για ένα χρονικό διάστηµα µιάµισης περίπου ώρας από τη λήψη της ουσίας παρατηρούνται σηµαντικές επιπτώσεις της λειτουργίες του ατόµου, της µείωση των αντανακλαστικών, διαταραχή στην αντίληψη του χρόνου, διαταραχή στην προσοχή και στη µνηµονική λειτουργία. Aν και δεν υπάρχει σαφώς τεκµηριωµένη φυσική εξάρτηση από την ουσία, εντούτοις η χρήση της µαριχουάνας και του χασίς δηµιουργεί ψυχολογική εξάρτηση, που σε της περιπτώσεις οδηγεί σε µια σχεδόν καταναγκαστικά επαναλαµβανόµενη συχνή χρήση. Αυτή µε τη σειρά της οδηγεί το άτοµο σε κατάσταση µειωµένης δραστηριότητας και κινήτρων για την επιδίωξη στόχων. Από την κλινική πείρα έχει φανεί ότι σε νεαρά άτοµα µε ιδιοσυστασιακή προδιάθεση στην ψυχική διαταραχή, η χρήση της κάνναβης µπορεί να αποτελέσει εκλυτικό παράγοντα στην εκδήλωση ψυχωτικών επεισοδίων, καθώς και αυξηµένο κίνδυνο υποτροπής της ψυχικής διαταραχής µετά την αποδροµή του επεισοδίου. Τέλος, η χρήση της κάνναβης

54

φέρνει το νέο άτοµο σε ευκολότερη επαφή και µε της παράνοµες ουσίες, αυξάνοντας την πιθανότητα εµπλοκής µε αυτές.

Σε καµία αναπτυγµένη χώρα δεν προβλέπεται από τη νοµοθεσία η ελεύθερη χρήση της κάνναβης. Σε ορισµένες ευρωπαϊκές χώρες προβλέπεται νοµικά η διαφοροποίηση της ποινής, αναλόγως της ποσότητας, καθώς και της χρήσης από το ίδιο το άτοµο ή όχι. Σε ελάχιστες χώρες δεν διώκεται ποινικά η υπό σαφείς και καθορισµένους όρους χρήση της κάνναβης, της σε συγκεκριµένους χώρους, έως συγκεκριµένη ποσότητα κ.λπ.

Έκσταση (MDMA)

Λεξιλόγιο «πιάτσας»: Adam, κουµπιά, λευκά περιστέρια, ντίσκο µπέργκερς, νεοϋορκέζοι κ.ά.

Είναι η ονοµασία που χρησιµοποιείται για τη µεθιλενοδιοσιµεταµφεταµίνη. Κυκλοφορεί συνήθως σε µορφή χρωµατιστών χαπιών µε διάφορα σχέδια, της καρδιές, αστέρια, κ.α. Έχει τα αποτελέσµατα τόσο των παραισθησιογόνων όσο και των αµφεταµινών. Το χρώµα και η µορφή των δόσεων δεν εγγυώνται την ποιότητα και έτσι κανείς δεν µπορεί να γνωρίζει τι χρησιµοποιεί.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις έκσταση;

Η επίδρασή του αρχίζει 30 λεπτά µετά την κατάποση, φτάνει στο απόγειο σε 1 ½ ώρα περίπου και διαρκεί γύρω της 3 ώρες.

Η πίεση ανεβαίνει της και ο ρυθµός της καρδιάς και η θερµοκρασία του σώµατος. Έχουν σηµειωθεί περιστατικά αιφνίδιων θανάτων από υπερθερµία. Παρουσιάζονται συµπτώµατα ασφυξίας, της µείωση της εφίδρωσης, κράµπες στα πόδια και στα χέρια, ζαλάδες και εµετός. Ψυχολογική σύγχυση, κατάθλιψη, αϋπνία, έντονο άγχος και ψυχωτικά συµπτώµατα (ακόµα και για εβδοµάδες µετά τη χρήση).

Η µακροχρόνια χρήση καταστρέφει περιοχές του εγκεφάλου σηµαντικές για τη µνήµη και τη σκέψη.

Κοκαΐνη

Λεξιλόγιο «πιάτσας»: αναψυκτικό, κοκό, κόκα

Η κοκαΐνη προέρχεται από την πολτοποίηση των φύλλων του φυτού «ερυθρόξυλο κόκα» που φύεται στη Νότιο Αµερική.

Πρόκειται για ουσία µε βραχεία διεγερτική επίδραση στο Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα (ΚΝΣ) και µε ιδιότητες τοπικού αναισθητικού. Η κοκαΐνη απορροφάται από όλους της βλεννογόνους του σώµατος (στόµα, µύτη, έντερο, κόλπος).Η επεξεργασία των φύλλων της κόκας δίνει την υδροχλωρική κοκαΐνη, που παρασκευάζεται σε παράνοµα εργαστήρια. Είναι µια άοσµη, λευκή, κρυσταλλική σκόνη που συνήθως εισπνέεται από τη µύτη, αλλά µπορεί να διαλυθεί και να γίνει ενέσιµη. Ένα άλλο παράγωγο είναι το free-base, ουσία

55

αρκετά διαδεδοµένη της ΗΠΑ, που είναι µια λευκή ή κιτρινόµαυρη σκόνη µε γλυκιά µυρωδιά. Είναι αδιάλυτη στο νερό, και για αυτό τον λόγο µπορεί µόνο να καπνιστεί. Η υδροχλωρική κοκαΐνη µπορεί να αναµιχθεί µε ηρωίνη, (Speedball), της συνδυασµός αρκετά επικίνδυνος, που ευθύνεται για πολλούς θανάτους µεταξύ των χρηστών κοκαΐνης.

Η δράση της κοκαΐνης εξαρτάται από τη συναισθηµατική φόρτιση του ατόµου και από τη δόση. Η διάρκεια και ο χρόνος δράσης εξαρτάται από τον τρόπο χορήγησης. Αν ο τρόπος χορήγησης είναι ενδοφλέβιος ή προσφέρει άµεση απορρόφηση, της π.χ. το κάπνισµα του κρακ, το άτοµο καταλαµβάνεται αµέσως από µια αίσθηση έντονης ευχαρίστησης, στην αργκό «rush», η οποία διαρκεί από λίγα δευτερόλεπτα έως µερικά λεπτά και ακολουθείται από µια κατάσταση ελαφράς ευφορίας για περίπου 15 έως 30 λεπτά. Στην περίπτωση της λήψης από τη µύτη, απορροφάται από το βλεννογόνο και η επίδραση της αρχίζει µετά από 3 περίπου λεπτά. Η αρχική ευφορία παραχωρεί τη θέση της σε µια κατάσταση δυσφορίας, ευερεθιστότητας και ανησυχίας. Με τον τρόπο αυτό η γρήγορη εναλλαγή ευφορίας-δυσφορίας, καθιστά αναγκαία την επανάληψη της χρήσης. Οι απανωτές «µυτιές» µπορούν να οδηγήσουν σε υπερεθισµό που-µε τη σειρά του- µπορεί να καταλήξει σε τοξική ψύχωση, σε παράνοια, σύγχυση, υπερευαισθησία και ψευδαισθήσεις.

Μπορείς να εξαρτηθείς από την κοκαΐνη;

Η κοκαΐνη είναι µια ουσία µε χαµηλή τοξικότητα. Η υπερβολική δόση είναι πολύ σπάνια. Θανατηφόρα περιστατικά χρήσης έχουν αναφερθεί, αλλά συνήθως οφείλονται σε συνδυασµό ουσιών (π.χ. ηρωίνη –κοκαΐνη, κοκαΐνη-αλκοόλ, κ.ά.). Ο θάνατος προκαλείται από αναπνευστική ή καρδιακή ανακοπή.

∆εν υπάρχουν πληροφορίες για σωµατική εξάρτηση, αλλά είναι σίγουρο ότι η ουσία αυτή προκαλεί ισχυρή ψυχική εξάρτηση.

Σε χρόνια χρήση αναπτύσσεται το φαινόµενο της «αντίστροφης ανοχής»: πρόκειται για το φαινόµενο στο οποίο –αντίθετα από ότι συµβαίνει στην περίπτωση της ανοχής- ο οργανισµός καθίσταται ολοένα πιο ευαίσθητος στη δράση της ουσίας. Ακόµα και µια µικρή δόση, που υπό κανονικές συνθήκες θα προκαλούσε απλώς ευφορία, στην περίπτωση της «αντίστροφης ανοχής» µπορεί να προκαλέσει ψυχωσική αντίδραση. Η ψυχωσική κατάσταση γίνεται όλο και πιο έντονη και ενοχλητική, πλησιάζοντας της µια κατάσταση συνδρόµου στέρησης, που της µοιάζει πολύ µε την κατάθλιψη. Τα κύρια συµπτώµατα είναι: άγχος, ατονία, ανησυχία, ευερεθιστότητα, έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος κ.ά. Έντονη είναι της η ανάγκη εξεύρεσης και χρήσης της ουσίας (craving).

Μετά από δόσεις σχετικά µεγάλες ή από συνεχή χρήση µέτριων ή µικρών δόσεων µπορεί να εµφανιστεί παραληρηµατική κατάσταση η οποία θα

56

καταλήξει σε αντίδραση. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από την παρουσία παραληρήµατος και παραισθήσεων (οπτικών, οσφρητικών και ακουστικών), οι οποίες της αναγνωρίζονται από το άτοµο και κρίνονται ως ξένες από αυτό.

Το επόµενο στάδιο είναι αυτό της ψύχωσης µε καταδιωκτικό παραλήρηµα και παραισθήσεις. Στο στάδιο αυτό, το άτοµο καθίσταται πολύ επιθετικό και υπό την επήρεια του παραληρήµατος και των παραισθήσεων, µπορεί να φτάσει στο σηµείο να κάνει κακό στον εαυτό του ή της της.

Τα συµπτώµατα γενικά περιορίζονται στο χρόνο που η κοκαΐνη κυκλοφορεί στο αίµα. Μπορεί παρόλα αυτά να παραµείνουν κάποια ψυχιατρικά συµπτώµατα της: κρίσεις πανικού, κατάθλιψη ή συµπτωµατολογία ψυχωσικού τύπου.

Η εισπνοή από τη µύτη προκαλεί χρόνια φλεγµονή, που µπορεί να προκαλέσει διάτρηση του ρινικού διαφράγµατος.

Κρακ

Το κρακ είναι µια µορφή free-base κοκαΐνης που η διαδικασία παραγωγής του είναι σχετικά εύκολη. Αυτό κάνει την ουσία αρκετά φθηνή στην παράνοµη αγορά, άρα και πιο προσιτή.

Κυκλοφορεί σε µορφή κοµµατιών συµπυκνωµένης άσπρης σκόνης µε ακαθόριστο σχήµα, που στην «αργκό» ονοµάζονται βραχάκια (rocks). Το κρακ ονοµάστηκε έτσι από το θόρυβο που κάνει το «βραχάκι» της ουσίας όταν ζεσταίνεται. Καπνίζεται σε ειδικές γυάλινες πίπες ή ανακατεµένο µε καπνό.

Είναι πολύ πιο δυνατό από την κοκαΐνη και πολύ πιο φθηνό. Προκαλεί πιο έντονη ευφορία αλλά διαρκεί πολύ λίγο και αυτό το καθιστά εξαιρετικά εθιστικό, εφόσον ο χρήστης αισθάνεται συνεχώς την ανάγκη για επανάληψη της δόσης. Η χρήση του δηµιουργεί ταχύτατα ανοχή. Προκαλεί σχεδόν τα ίδια συµπτώµατα µε την κοκαΐνη, αλλά λόγω του τρόπου χρήσης µπορεί να προκαλέσει σοβαρά αναπνευστικά προβλήµατα.

Σε αντίθεση µε το κρακ, η κοκαΐνη έχει συνδεθεί µε το γόητρο και την κοινωνική επιτυχία. Σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου οι χρήστες κοκαΐνης είναι συνήθως κοινωνικά ενσωµατωµένοι νέοι ενήλικες (20-40 ετών) µε ανώτερο του µέσου µορφωτικό ή/ και επαγγελµατικό επίπεδο.

Παραισθησιογόνα (LSD, Magic Mushrooms, Peyote, P.C.P.)

Τα παραισθησιογόνα είναι µια σειρά από ουσίες που έχουν την ιδιότητα να διαταράσσουν τον ψυχικό κόσµο του ατόµου και να προκαλούν αντιληπτικές διαταραχές της οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις. Οι ουσίες αυτές µπορεί να είναι φυσικές («µαγικά µανιτάρια») ή χηµικές (LSD). Τα παραισθησιογόνα πιστευόταν ότι έχουν την ικανότητα να «ανοίγουν της

57

πόρτες» για την έκφραση του ασυνειδήτου, δηλαδή εκείνου του µέρους του ψυχισµού της που – παρόλο που δεν γνωρίζουµε το περιεχόµενό του- επηρεάζει της σκέψεις και της πράξεις της.

LSD (Lysergic Acid Diethylamide)

Λεξιλόγιο «πιάτσας»: κρύσταλλος, τριπάκι, φράουλες, Ε.Τ., κινέζος δράκος, κ.ά.

Το LSD είναι η πιο γνωστή παραισθησιογόνος ουσία. Κυκλοφορεί σε µορφή χαπιών, κάψουλας, κύβων ζάχαρης, στυπόχαρτου ή και σε αυτοκόλλητα µε σχέδια που διαφοροποιούν το είδος της.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις LSD;

Το «ταξίδι» (trip) του LSD ξεκινά µετά από µια ώρα περίπου από τη λήψη της ουσίας και φτάνει στο απόγειό του µετά από 2-3 ώρες, µε διάρκεια ως και 12 µε 15 ώρες.

Τα αποτελέσµατα είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθούν µιας και εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από την προσωπικότητα του χρήστη, από την εµπειρία του, από της προσδοκίες του και από το περιβάλλον µέσα στο οποίο γίνεται η χρήση.

Προκαλεί αλλοίωση των αντιλήψεων, διαστρεβλωµένες εικόνες, έντονα χρώµατα, φαντασιώσεις και συχνά παραισθήσεις. Παρατηρούνται της αλλοιώσεις στην ακοή, καθώς και στην αίσθηση του χρόνου και του χώρου. Οι κόρες των µατιών συστέλλονται και παρατηρείται έντονη εφίδρωση. Η πίεση ανεβαίνει της και ο ρυθµός της καρδιάς και η θερµοκρασία του σώµατος.

Παρατηρούνται έντονα ψυχωσικά συµπτώµατα που µπορούν να παροµοιασθούν µε αυτά της σχιζοφρένειας, µιας και η εναλλαγή των συναισθηµάτων και των αντιλήψεων είναι ραγδαία, και χωρίς καµία λογική ή συνοχή. Έτσι λοιπόν οι χρήστες µιλούν και για «κακά ταξίδια» (bad trips), όταν βιώνουν έντονα τροµακτικά και δυσάρεστα συναισθήµατα.

Το φαινόµενο του flashback, είναι η αναβίωση της εµπειρίας του «ταξιδιού» µετά τη διακοπή της χρήσης του LSD. Συνήθως διαρκεί από λίγα λεπτά ως και της ώρες. Εάν το flashback επιµένει για αρκετές µέρες, υπάρχει πιθανότητα οργανικής βλάβης του Κεντρικού Νευρικού Συστήµατος.

Μαγικά Μανιτάρια (Magic Mushrooms)

Πολλά µανιτάρια αυτού του είδους φυτρώνουν στη Βόρεια Αµερική και την Ευρώπη. Περιέχουν ψιλοχιµβίνη, µια ουσία µε παραισθησιογόνα δράση παρόµοια µε αυτή του LSD, αλλά ελαφρότερης µορφής.

Η χρήση της- της και αυτή του LSD- για «ψυχαγωγικό» σκοπό συνδέθηκε µε τα νεανικά κινήµατα της δεκαετίας του 1960.

58

Μπορούν να χρησιµοποιηθούν φρέσκα ή αποξηραµένα, να φαγωθούν ή να βραστούν µέσα σε τσάι.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις Μagic Mushrooms;

Τα αποτελέσµατα της χρήσης δεν είναι τόσο έντονα όσο του LSD. Μετά τη χρήση δηµιουργείται ευφορία, χαρά και παραισθήσεις, συνήθως οπτικές ή και ακουστικές. Αρχίζουν µισή ώρα περίπου µετά τη χρήση και διαρκούν από 4 έως 9 ώρες. Με τη χρήση της αναπτύσσεται γρήγορα ανοχή. ∆εν έχει διαπιστωθεί σωµατική εξάρτηση, αλλά πολλά άτοµα εξαρτώνται ψυχικά. Έχουν αναφερθεί άσχηµα «ταξίδια» µε κρίσεις πανικού, επιθετικότητα, αίσθηµα αποπροσωποποίησης, άγχος και της φορές ψυχωσικού τύπου αντιδράσεις. Έχουν αναφερθεί της φαινόµενα «flashback». O µεγαλύτερος κίνδυνος είναι να επιλέξει κανείς µανιτάρια που µοιάζουν µεν µε τα παραισθησιογόνα, αλλά είναι δηλητηριώδη.

Peyote (Πεγιότ)

Είναι της ακανθώδης , στρογγυλός κάκτος, συνήθως µπλε- πράσινος που φύεται στο Μεξικό και της νότιες περιοχές των Η.Π.Α. και ονοµάζεται και µεσκάλ (mescal).

Ο κάκτος της έχει εξογκωµένες ρίζες, οι οποίες µπορούν να µασηθούν χλωρές ή αποξηραµένες και της οποίες περιέχονται παραισθησιογόνες ουσίες, η κυριότερη των οποίων είναι η µεσκαλίνη. Η µεσκαλίνη έχει οµοιότητες µε ουσίες που παράγει το σώµα της, της η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη.

Η µεσκαλίνη έχει παραισθησιογόνες ιδιότητες και αποµονώθηκε το 1896. Μπορεί της να παρασκευαστεί και συνθετικά. Το πάνω µέρος των κωδεών του κάκτου peyote αποξηραίνεται, κόβεται, και της φορές τοποθετείται σε κάψουλες. Συνήθως, χρησιµοποιείται από το στόµα, αλλά µπορεί και να καπνιστεί. Χρειάζεται περί της 2 µε 3 ώρες για να αρχίσει η επίδρασή της, η οποία και µπορεί να έχει διάρκεια πλέον των 12 ωρών.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις Peyote;

Η χρήση του peyote προκαλεί ευφορία, αυξηµένη αισθητηριακή αντίληψη, απτικές ψευδαισθήσεις (συνήθως χρωµατιστών γεωµετρικών σχηµάτων), αλλοιωµένη εικόνα του σώµατος, δυσκολία στη συγκέντρωση. Στα δευτερογενή συµπτώµατα περιλαµβάνονται ναυτία και εµετοί.

Μεγάλες δόσεις της ουσίας µπορεί να προκαλέσουν ισχυρούς πονοκεφάλους, ξηροδερµία, πτώση της πίεσης του αίµατος, καρδιακή ανακοπή και µείωση του ρυθµού της αναπνοής.

P.C.P. (Φαινσυκλιδίνη)

59

Συνθετική ουσία µε ψυχότροπη δράση και παραισθησιογόνες ιδιότητες. Έχει κατασταλτική και διεγερτική δράση στο Κ.Ν.Σ., ανάλογα µε την ιδιοσυγκρασία του χρήστη. Χρησιµοποιήθηκε ως αναισθητικό, αλλά εγκαταλείφθηκε λόγω της συχνής εµφάνισης συµπτωµάτων οξέως συνδρόµου που χαρακτηρίζεται από σύγχυση, αποπροσανατολισµό, διέγερση και γενικά συµπτώµατα οξέως οργανικού εγκεφαλικού συνδρόµου.

∆ηµιουργήθηκε για πρώτη φορά το 1956 από την Parke- Davis ως αναισθητικό. ∆ε χρησιµοποιήθηκε ποτέ, µετά την ανακάλυψη των ανεπιθύµητων συνεπειών του. Είναι εύκολα παρασκευάσιµο και µε χαµηλό κόστος, και για της της λόγους µπήκε γρήγορα στο παράνοµο εµπόριο. Η χρήση του απέκτησε επιδηµικές διαστάσεις της δεκαετίες του ‘70 και ‘80.

Κυκλοφορεί σε χάπια, κάψουλες και χρωµατιστή σκόνη. Πολλά άτοµα το παίρνουν άθελά της, µιας και χρησιµοποιείται στη µαριχουάνα, στο LSD και το έκταση. Συνήθως, λαµβάνεται από το στόµα ή τη µύτη, αλλά µπορεί να γίνει και ενέσιµο αν διαλυθεί.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις P.C.P.;

Η χρήση του προκαλεί ευφορία, αύξηση της θερµοκρασίας του σώµατος, αίσθηση ευχάριστης αποµόνωσης, ακουστικές και οπτικές ψευδαισθήσεις, αλλοιωµένη εικόνα σώµατος, αλλοιωµένη αίσθηση του χρόνου και του χώρου, αποπροσανατολισµό της σκέψης, υπέρταση, νυσταγµό, δυσαρρυθµία, εφίδρωση, εκτεταµένη µείωση της απάντησης στον πόνο, πυρετό και ανακοπή.

Η επίδραση διαρκεί 4 έως 6 ώρες, αλλά τα συµπτώµατα µπορεί να συνεχιστούν για αρκετές ηµέρες. Την αµέσως επόµενη περίοδο από τη χρήση, µπορεί να παρουσιαστεί αυτοκαταστροφική ή βίαιη συµπεριφορά.

Οι τοξικές επιδράσεις µοιάζουν µε αυτές του LSD, αλλά το PCP προκαλεί χαρακτηριστικές βίαιες και ψυχωσικές αντιδράσεις. Οι χρόνιοι χρήστες συχνά υποφέρουν από αποπροσανατολισµό, κενά µνήµης, προβλήµατα στο λόγο.

Μεθαµφεταµίνη (Speed)

Λεξιλόγιο «πιάτσας»: Πάγος (ice), σπιντάκι, γυαλί, κρύσταλλο, κ.ά.

Το speed είναι διεγερτικό που συχνά κατασκευάζεται από το ανακάτεµα διάφορων διεργετικών φαρµάκων. Ανήκει στην κατηγορία των αµφεταµινών, που µοιάζουν χηµικά µε την αδρεναλίνη που παράγεται από τον οργανισµό του ανθρώπου. Μπορεί να ληφθεί σε µορφή χαπιού, µε ένεση, µε εισπνοή από τη µύτη ή και να καπνιστεί. ∆ιαλύεται εύκολα σε υγρά και είναι άσπρο και άοσµο.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις speed;

60

Η δράση του speed ξεκινάει σε 15 ως 30 λεπτά από τη λήψη και διαρκεί περίπου 6-8 ώρες. Προκαλεί την αίσθηση ενεργητικότητας, διαύγεια µυαλού, όξυνση της πνευµατικής λειτουργίας και απώλεια της αίσθησης της πείνας. Οι κόρες των µατιών διαστέλλονται.

Παρατηρείται έντονη εφίδρωση ή κρυάδες, ταχυκαρδία, λογόρροια και επιθετικότητα. Μετά από επαναλαµβανόµενη µακροχρόνια χρήση, µπορεί να εµφανιστούν συµπτώµατα ψύχωσης της: παρανοειδής επεξεργασία, διωκτικό παραλήρηµα, ακουστικές και οπτικές ψευδαισθήσεις και αλλαγές στην αντίληψη του σώµατος. Η συστηµατική χρήση προκαλεί ανοχή και ψυχική εξάρτηση, µε συµπτώµατα κατάθλιψης, ευερεθιστότητας και έντονο άγχος µετά τη διακοπή της χρήσης.

Rohypnol

Λεξιλόγιο “πιάτσας”: Roofie, roche, roach, rope, forget-me pill κ.ά.

Το Rohypnol ανήκει στην κατηγορία των βενζοδιαζεπινών (της το Stedon και το Xanax) και στην Ελλάδα κυκλοφορεί µε τα ονόµατα Hypnocedon και Vulbegal (λεξιλόγιο πιάτσας: ύπνος, βούλµπε, κουµπιά, βενζίνες κ.ά.). Χρησιµοποιείται σε της χώρες της Ευρώπης για την αντιµετώπιση της αϋπνίας, ως ηρεµιστικό και ως αναισθητικό πριν από το χειρουργείο. Κυκλοφορεί σε µορφή χαπιού. Είναι άοσµο, άχρωµο και διαλύεται εύκολα σε ανθρακούχα ποτά.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις Rohypnol;

Η δράση 1 mg Rohypnol ξεκινά µέσα στα πρώτα 30 λεπτά µετά τη λήψη του και µπορεί να διαρκέσει από 8 ως και 12 ώρες.

Προκαλεί επιλεκτική αµνησία και για το λόγο αυτό έχει συνδεθεί η συχνή χρήση του µε σεξουαλικές επιθέσεις, τα λεγόµενα «date-rapes», όπου τα θύµατα δεν µπορούν να θυµηθούν τα γεγονότα που συνέβησαν όσο ήταν κάτω από την επήρειά του. Εκτός από την αµνησία που προκαλεί, κατά τη διάρκεια της χρήσης του παρατηρείται έντονη ζαλάδα, υπνηλία και χαµηλή πίεση. Της συχνά υπάρχουν οπτικές παραισθήσεις, σύγχυση, γαστρεντερολογικές διαταραχές καθώς και κατακράτηση ούρων.

GHB (gamma-hydroxybutyrate)

Λεξιλόγιο «πιάτσας»: υγρό έκσταση, G, Georgia homeboy, somatomax, κ.ά.

Κυκλοφορεί συνήθως σε µορφή σκόνης ή διαλυµένο σε κάποιο υγρό. Στην υγρή µορφή του ο χρήστης δε µπορεί να γνωρίζει την περιεκτικότητα του GHB στο υγρό και για αυτό το λόγο πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις GHB;

61

Η δράση του ξεκινά 10 µε 20 λεπτά µετά τη χρήση του και διαρκεί ως και 4 ώρες, ανάλογα µε τη δόση. Το GHB επιδρά στο Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα και δηµιουργεί ευφορικά και καταπραϋντικά συναισθήµατα. Της, συχνά αναφέρεται η χρήση του και ως αναβολικό, που βοηθά της καύσεις του λίπους και την ενίσχυση των µυών.

Έχει συνδυασθεί µε σεξουαλικές επιθέσεις, τα λεγόµενα «date-rapes», όπου τα θύµατα δεν µπορούν να θυµηθούν τα γεγονότα που συνέβησαν όσο ήταν κάτω από την επήρειά του. Σε χαµηλές δόσεις, το GHB φέρνει χαλάρωση και διώχνει το άγχος. Με τη συνεχή και αυξανόµενη χρήση του µειώνονται οι ρυθµοί της καρδιάς και της αναπνοής σε επικίνδυνα επίπεδα που µπορεί να προκαλέσουν και το θάνατο.

Προκαλεί έντονη ζαλάδα, υπνηλία, τάση της εµετό, σύγχυση και µειωµένη αίσθηση των αντανακλαστικών. Το GHB γρήγορα αποβάλλεται από τον οργανισµό και συχνά είναι δύσκολο να διαγνωσθεί η χρήση του.

Κεταµίνη

Λεξιλόγιο «πιάτσας»: Special K, K, vitamin K, cat valiums κ.ά.

Η Κεταµίνη κυκλοφορεί σε υγρή µορφή ή σε λευκή σκόνη και η χρήση της ποικίλει. Μπορεί να καπνιστεί, να χορηγηθεί ενδοφλεβίως, ή να ληφθεί από το στόµα ή τη µύτη. Χρησιµοποιείται σε µεγάλες ποσότητες στην κτηνιατρική ως ταχύτατο αναισθητικό-καταπραϋντικό φάρµακο.

Τι συµβαίνει όταν παίρνεις κεταµίνη;

Έχει κοινά χαρακτηριστικά µε το PCP (phencyclidine), αν και η δράση της είναι πολύ πιο άµεση. Συνήθως ξεκινά από 5 ως 10 λεπτά µετά τη λήψη και διαρκεί 2 µε 3 ώρες. Έχει συνδυαστεί µε σεξουαλικές επιθέσεις, τα λεγόµενα «date-rapes», όπου τα θύµατα δεν µπορούν να θυµηθούν τα γεγονότα που συνέβησαν όσο ήταν κάτω από την επήρειά του. Προκαλεί παραισθήσεις, τρέµουλο και µειωµένη αντίληψη του χώρου και του χρόνου. Της, µε τη χρήση της παρατηρείται σταδιακή µείωση της δυνατότητας µάθησης, αµνησία και µειωµένη κινητικότητα. Μεγάλες δόσεις και µακροχρόνια χρήση προκαλούν κατάθλιψη, υψηλή πίεση και δεν αποκλείονται θανατηφόρα αναπνευστικά προβλήµατα.

Εισπνεόµενα/Πτητικά

Τα εισπνεόµενα είναι ουσίες που περιέχονται σε προϊόντα καθηµερινής χρήσης και µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την αλλαγή της ψυχικής διάθεσης του ατόµου. Οι ουσίες αυτές χρησιµοποιούνται αν εισπνεύσουµε τα αέρια που δηµιουργούν. Πρόκειται για πτητικούς υδρογονάνθρακες δηλαδή ενώσεις υδρογόνου και άνθρακα, που παράγονται από το πετρέλαιο, το κάρβουνο και τη ζύµωση φυτικών υλών. Χρησιµοποιούνται συνήθως ως

62

διαλύτες σε προϊόντα που στερεοποιούνται πολύ εύκολα. Οι πιο συχνά εισπνεόµενες ουσίες είναι το τολουένιο, η ακετόνη και το βουτάνιο. Οι ουσίες αυτές περιέχονται σε πάρα πολλά είδη καθηµερινής χρήσης της:

• ουσίες στεγνού καθαρίσµατος

• διαλυτικά (ασετόν, νέφτι κ .α)

• ουσίες που περιέχονται σε προϊόντα υπό µορφή σπρέι

• ουσίες που περιέχονται σε κόλλες

• διορθωτικά υγρά

• αέριο σε αναπτήρες

Ένα µέσο σπίτι περιέχει παραπάνω από τριάντα ουσίες, που µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως εισπνεόµενα. Τα αέρια που αναδύονται από της ουσίες αυτές απορροφώνται από της πνεύµονες και φθάνουν γρήγορα στον εγκέφαλο. Μερικά από τα άµεσα αποτελέσµατα της εισπνοής είναι ευφορία, φυσική χαλάρωση και σύγχυση, ενώ κάποια άλλα οφείλονται στη µείωση του οξυγόνου που προκαλείται µε αυτόν τον τρόπο. Καταστέλλονται της η αναπνοή και ο σφυγµός. Η εµπειρία που προκύπτει είναι παρόµοια µε την αλκοολική µέθη. Πονοκέφαλος και εµετός είναι πολύ συχνά συµπτώµατα, ειδικά της πρωτόπειρους. Η συνέχιση των εισπνοών οδηγεί σε αποπροσανατολισµό, υπνηλία, µούδιασµα και απώλεια των αισθήσεων. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο ειδικά σε περιπτώσεις που ο χρήστης έχει κλείσει το κεφάλι του µέσα σε σακούλα χωρίς να βρίσκεται κοντά του κάποιος της. Της φορές αναφέρονται και ψευδαισθήσεις

Μπορείς να εξαρτηθείς από τα εισπνεόµενα;

Έρευνες σε βιοµηχανικούς εργάτες, που είναι συνεχώς εκτεθειµένοι σε αέρια διαλυτών, δείχνουν ότι υπάρχουν κίνδυνοι για το συκώτι, τα νεφρά και τον εγκέφαλο. Παρόλο που δεν υπάρχουν σίγουρα ιατρικά συµπεράσµατα, παρόµοια προβλήµατα έχουν παρατηρηθεί σε χρόνιους χρήστες εισπνεόµενων.

Εξάλλου, επειδή τα εισπνεόµενα –της και το οινόπνευµα- έχουν επίδραση στην κριτική ικανότητα του ατόµου και στον αυτοέλεγχο του, της φορές η χρήση της απελευθερώνει την επιθετικότητα προκαλώντας προβλήµατα παραβατικότητας και βίαιης συµπεριφοράς. Η επιθετικότητα αυτή µπορεί να προκαλέσει προβλήµατα στην οικογένεια και το σχολείο (απουσίες, επιθετικότητα στο σχολείο, κ .α). Σχεδόν όλοι οι ερευνητές συµφωνούν ότι η χρήση τολουένιου και ακετόνης (ουσίες που περιέχονται σε της κόλλες), εφόσον γίνεται για µικρό χρονικό διάστηµα, δεν φαίνεται να προκαλούν χρόνιες βλάβες στον οργανισµό. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι έχουν αναφερθεί αιφνίδιοι θάνατοι από εισπνοές βουτανίου.

63

Ηρεµιστικά

Τα ηρεµιστικά είναι χηµικές φαρµακευτικές ουσίες που χορηγούνται µε ιατρική συνταγή σε άτοµα που έχουν προβλήµατα άγχους και αϋπνίας. Παλαιότερα χρησιµοποιούνταν τα λεγόµενα βαρβιτουρικά αλλά λόγω των πολλών ανεπιθύµητων παρενεργειών που είχαν, αποσύρθηκαν και αντικαταστάθηκαν από τα ηρεµιστικά.

Τα ηρεµιστικά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

• τα µείζονα ηρεµιστικά, που χρησιµοποιούνται στην αντιµετώπιση σοβαρών ψυχιατρικών περιπτώσεων, και

• τα ελάσσονα ηρεµιστικά, που χρησιµοποιούνται για την καταπολέµηση του άγχους και του στρες ή σε περιπτώσεις αϋπνίας. Η χρήση και κατάχρηση –µε στόχο την αλλαγή της διάθεσης- αφορά τα ελάσσονα ηρεµιστικά. Μερικά από αυτά τα σκευάσµατα που κυκλοφορούν στη χώρα της είναι:Tavor, Lexotanil, Tranxene, Stedon, Hipnocedon, Halcion, Normison, Vulbegal, κ.α.

Τα άµεσα αποτελέσµατα των ηρεµιστικών στον άνθρωπο είναι παρόµοια µε αυτά που προκαλεί µια µικρή δόση αλκοόλ. Το άτοµο αισθάνεται χαλαρό και κοινωνικό, σαν να είχε πιει 1-2 ποτά. Οι ουσίες αυτές ελαττώνουν τη νοητική λειτουργία, χωρίς να την αναιρούν τελείως. Οι χρήστες µπορεί να παρουσιάσουν µικρές αµνησίες, ανικανότητα να εκτελέσουν πολύπλοκες εργασίες και αυξηµένο χρόνο αντίδρασης. Γι’ της της λόγους καθίσταται επικίνδυνη η οδήγηση υπό την επήρεια ηρεµιστικών καθώς και ο χειρισµός µηχανηµάτων. Η ταυτόχρονη χρήση οινοπνευµατωδών επιτείνει τα συµπτώµατα αυτά. Σε µεγαλύτερες δόσεις τα ηρεµιστικά προκαλούν υπνηλία. Σε πολύ µεγάλες δόσεις οδηγούν σε κώµα και στο θάνατο. Οι θανατηφόρες δόσεις είναι πάρα πολύ µεγάλες, αλλά ο συνδυασµός του ηρεµιστικού µε αλκοόλ απαιτεί µικρότερη δόση για να προκληθεί ο θάνατος.

Μπορείς να εξαρτηθείς από τα ηρεµιστικά;

Η χρήση ηρεµιστικών προκαλεί ανοχή και εξάρτηση σωµατική και ψυχική. Τα συµπτώµατα στέρησης, που εµφανίζονται µετά τη διακοπή της χρήσης, εκδηλώνονται µε ευερεθιστότητα, νευρικότητα, αϋπνίες, ναυτία, άγχος, ιλίγγους και κατάθλιψη. Συµπτώµατα στέρησης µπορούν να εµφανιστούν ακόµα και µετά από συστηµατική χρήση τεσσάρων ή έξι εβδοµάδων. (ΟΚΑΝΑ)

∆ιάδοση ναρκωτικών ανά χώρες Τα συνθετικά ναρκωτικά ή «νόµιµα ψυχοτρόπα» («legal highs») ή

«ψυχοτρόπα βότανα» («herbal highs»), αποτελούν µια όλο και µεγαλύτερη πρόκληση για τη δηµόσια υγεία σε της χώρες. Οι ουσίες αυτές δεν υπόκεινται σήµερα σε διεθνή έλεγχο, αλλά έχουν παρόµοιο ψυχοδραστικό αποτέλεσµα µε τα ελεγχόµενα ναρκωτικά. Σε της χώρες αυξάνονται τα

64

περιστατικά στα επείγοντα και οι τηλεφωνικές κλήσεις στα κέντρα δηλητηριάσεων, ενώ έχουν σηµειωθεί και θάνατοι µετά από χρήση αυτών των ουσιών.

Οι ουσίες αυτές ανήκουν, κυρίως, σε τέσσερις βασικές κατηγορίες: συνθετικά καναβινοειδή, συνθετικές καθινόνες, πιπεραζίνες και φαινεθυλαµίνες. Υπάρχουν αυξανόµενες ενδείξεις ότι της νέες ουσίες κατασκευάζονται στην Κίνα και την Ινδία. Ένα σηµαντικό εµπόδιο στην αντιµετώπιση του προβλήµατος είναι η διακίνηση των ουσιών µέσω ∆ιαδικτύου αλλά και η εσφαλµένη εντύπωση του κοινού ότι ουσίες αυτές, επειδή δεν είναι απαγορευµένες δεν είναι και επιβλαβής.

Στην Ευρώπη, για παράδειγµα, ο αριθµός των ανακοινώσεων για την εµφάνιση νέων ουσιών έχει αυξηθεί από πέντε το χρόνο, της ήταν µεταξύ 2000 και 2005, σε περίπου δεκαπλάσιο νούµερο το 2011, αριθµός που αντιστοιχεί στην εµφάνιση της της ουσίας σχεδόν κάθε εβδοµάδα.

Στην Ετήσια Έκθεσή της η Επιτροπή ενθαρρύνει της κυβερνήσεις να εγκαθιδρύσουν µηχανισµούς παρακολούθησης της εµφάνισης νέων ψυχοδραστικών ουσιών της παράνοµες αγορές, συµπεριλαµβανοµένων των συστηµάτων έγκαιρης προειδοποίησης, και προτρέπει για συντονισµένη δράση από την πλευρά των κρατών, ώστε να αποτραπεί η Παρασκευή, διακίνηση και χρήση αυτών των ουσιών.

Η κατάχρηση συνταγογραφούµενων φαρµάκων συνεχίζει να εξαπλώνεται σε της της περιοχές του κόσµου και έχει αυξηθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια στη Βόρεια Αµερική, τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, καθώς και σε της χώρες της Ευρώπης και της Νοτίου Αµερικής. Της ΗΠΑ, για παράδειγµα η κατάχρηση συνταγογραφούµενων φαρµάκων υπερβαίνει την κατάχρηση όλων των ελεγχόµενων ουσιών, µε εξαίρεση την κάνναβη.

Επιπλέον σε διάφορες χώρες, ιδίως στη Νότια Ασία γίνεται ενέσιµη χρήση συνταγογραφούµενων ουσιών, πράγµα που αυξάνει που αυξάνει το κίνδυνο για HIV, ηπατίτιδα Β και ηπατίτιδα C. Η κατάχρηση συνταγογραφούµενων κερδίζει έδαφος επειδή είναι λιγότερο στιγµατιστική από τη χρήση παράνοµων ουσιών, τα συνταγογραφούµενα µπορούν να αποκτηθούν νόµιµα και υπάρχει συχνά η εσφαλµένη εντύπωση ότι δεν προκαλούν βλάβες στην υγεία. Σε κάποιες χώρες το πρόβληµα αντιµετωπίζεται µε απόσυρση των φαρµάκων από την αγορά και η αντικατάστασή της µε λιγότερο εθιστικά σκευάσµατα. Η Επιτροπή επισηµαίνει ότι η πρακτική αυτή από µόνη της δεν λύνει το πρόβληµα, γιατί µπορεί να περιορίσει τη διαθεσιµότητα απαραίτητων φαρµάκων από τη νόµιµη αγορά, ενώ οι χρήστες µπορούν εύκολα να στραφούν σε της ουσίες, που χρησιµοποιούσαν παλαιότερα ή σε υποκατάστατα που µπορεί να είναι πολύ πιο επικίνδυνα.

Στην έκθεση ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στη χρήση διεγερτικών, της η µεθυλφαινιδάτη που σε ορισµένες χώρες χρησιµοποιούνται για τη θεραπεία του συνδρόµου ελλειµµατικής προσοχής και υπερκινητικότητας. Στη Βόρεια Αµερική, για παράδειγµα, επειδή η χρήση των διεγερτικών αυτών συνδέεται

65

µε βελτίωση των σχολικών επιδόσεων και άµβλυνση των προβληµάτων συµπεριφοράς, υπάρχουν αναφορές ότι σχολεία και γονείς ασκούν της φορές πιέσεις για συνταγογράφησή της σε µαθητές της οποίους δεν έχει γίνει κανονική διάγνωση του συνδρόµου.

Παγκόσµια Ανασκόπηση

Η συνολική έκταση της παράνοµης καλλιέργειας κόκας στη Νότια Αµερική το 2011 µειώθηκε ελαφρά σε σύγκριση µε το προηγούµενο έτος. Οι µεγάλες κατασχέσεις κάνναβης στη Νότια Αµερική, ωστόσο, εξακολουθούν να αποτελούν πηγή ανησυχίας, ως σηµάδι σηµαντικής αύξησης του µεγέθους της παραγωγής κάνναβης στην περιοχή. Η Κεντρική Αµερική και η Καραϊβική συνεχίζουν να χρησιµοποιούνται ως σηµαντικός διαµετακοµιστικός κόµβος κοκαΐνης από τη Νότια Αµερική στην αγορά της Βόρειας Αµερικής. Οι αποσταθεροποιητικές συνέπειες της διακίνησης ναρκωτικών στην ασφάλεια της περιοχής έχουν αυξηθεί. Σύµφωνα µε την κυβέρνηση του Μεξικού, πάνω από 60.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί ως αποτέλεσµα της συνδεόµενης µε τα ναρκωτικά βίας από το 2006.

Παρά τη µείωση των ποσοστών επικράτησης για ορισµένα ναρκωτικά, η Βόρεια Αµερική παραµένει η µεγαλύτερη αγορά παράνοµων ναρκωτικών στον κόσµο, καθώς και η περιοχή µε το υψηλότερο ποσοστό θνησιµότητας από τα ναρκωτικά. Περίπου της της 20 θανάτους µεταξύ των ατόµων ηλικίας 15 έως 64 στη Βόρεια Αµερική συνδέεται µε την κατάχρηση ναρκωτικών.

Η κατάχρηση των παράνοµων ναρκωτικών στην Ευρώπη έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια, αν και σε υψηλό επίπεδο. Ωστόσο, οι νέες ψυχοτρόπες ουσίες εξακολουθούν να αποτελούν µείζονα πρόκληση στη ∆υτική και Κεντρική Ευρώπη. Ο αριθµός των διαδικτυακών τόπων που πωλούν ψυχοδραστικά προϊόντα τα οποία προορίζονται για της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπερτετραπλασιάστηκε σε δύο χρόνια, µε 690 τέτοιες ιστοσελίδες να λειτουργούν τον Ιανουάριο του 2012.

Ενώ η κάνναβη παραµένει η ουσίας που καλλιεργείται, διακινείται και καταναλώνεται ευρύτερα στην Αφρική, τα διεγερτικά τύπου αµφεταµίνης θεωρούνται νέα απειλή για την περιοχή. Υπήρξε της µια αύξηση στα επίπεδα της κατάχρησης κοκαΐνης στη ∆υτική Αφρική, καθώς τα τελευταία χρόνια η περιοχή έχει αναδειχθεί ως διαµετακοµιστικός κόµβος ναρκωτικών, ιδίως κοκαΐνης, από τη Νότια Αµερική στην ευρωπαϊκή αγορά.

Η Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία συνεχίζει να έχει τη δεύτερη µεγαλύτερη συνολική έκταση παράνοµης καλλιέργειας οπιούχου παπαρούνας στον κόσµο, η οποία εκπροσωπεί το ένα πέµπτο του παγκόσµιου συνόλου. Η Νοτιοανατολική Ασία είναι της κόµβος παράνοµης παρασκευής για διεγερτικά τύπου αµφεταµίνης µε σχεδόν µισές από της παγκόσµιες κατασχέσεις µεθαµφεταµίνης το 2010 να έχουν γίνει εκεί. Ακριβώς της και τα προηγούµενα χρόνια, η ∆υτική Ασία εξακολουθεί να έχει το µεγαλύτερο µερίδιο της παγκόσµιας παράνοµης καλλιέργεια οπιούχου παπαρούνας οπίου και της παράνοµης παραγωγής οπιούχων, κυρίως στο Αφγανιστάν. Η

66

πολιτική αστάθεια και τα χαµηλά επίπεδα ασφάλειας σε όλη την ∆υτική Ασία προσφέρουν γόνιµο έδαφος για παράνοµες δραστηριότητες, που αυξάνουν κέρδος τόσο τοπικών όσο και διεθνών εγκληµατικών δικτύων, µε αποτέλεσµα την αύξηση των επιπέδων της παράνοµης διακίνησης ναρκωτικών και της νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες. Η ζήτηση για παράνοµα διεγερτικά, της η κοκαΐνη και η µεθαµφεταµίνη, φαίνεται να αυξάνεται σε περιοχές της ∆υτικής Ασίας, όπου οι κατασχέσεις κοκαΐνης αυξήθηκαν περισσότερο από 20 φορές µεταξύ 2001 και 2010. Τα επίπεδα της κατάχρησης και της παράνοµης κατασκευής των διεγερτικών τύπου αµφεταµίνης στην Ωκεανία παραµένουν µεταξύ των υψηλότερων στον κόσµο.

(ΚΕΘΕΑ)

Λόγοι χρήσης ναρκωτικών

Οι άνθρωποι αρχίζουν τα ναρκωτικά επειδή :

• Επειδή έχουν περιέργεια για το άγνωστο αυτό προϊόν • Επειδή οι φίλοι της µπορεί να κάνουν χρήση και να προτείνουν και

στον ίδιο • Για «µαγκιά» • Επειδή θέλουν να ξεχάσουν κάποια προσωπικά ή οικογενειακά

προβλήµατα • Επειδή θέλουν να ενταχθούν σε µία κοινωνική οµάδα • Να τραβήξουν την προσοχή • Επειδή δεν έχουν το σθένος να αντισταθούν

Αναλυτικότερα:

Γενετικοί Η χρήση ψυχοδραστικών ναρκωτικών είναι παγκόσµια, µε τη µια ή την

άλλη µορφή, και η ιστορία της φτάνει µέχρι πολύ παλιά, της απαρχές της εµφάνισης του ανθρώπου και πέρα από αυτήν. Υπάρχουν άφθονα παραδείγµατα ζώων που αναζητούν της επιδράσεις των ναρκωτικών. Στο εργαστήριο, οι πίθηκοι θα πατήσουν το µοχλό για την κοκαΐνη, προτιµώντας τον από εκείνον του φαγητού. Οι γάτες τρελαίνονται από το φυτό κάτνιπ ή νεπέτα η γατόφιλη (Nepeta cataria) και ο αφρικανικός ελέφαντας θα ταξιδέψει χιλιόµετρα µόνο και µόνο για να µεθύσει µε τον καρπό της συγκειµένου δέντρου, που έχει υποστεί ζύµωση. Τίποτε στη φύση δεν είναι τυχαίο, της δεν έχει ακόµα διατυπωθεί η θεωρία που εξηγεί γιατί αντιδρούµε στα ναρκωτικά µε το συγκεκριµένο τρόπο.

Όσον αφορά ξεχωριστές περιπτώσεις και όχι ολόκληρα είδη, η έρευνα πάνω σε ζώα έχει δείξει ότι της φορές υπάρχει µια γενετική προδιάθεση για την χρήση ορισµένων ουσιών. Ολοένα και περισσότερα στοιχεία συνηγορούν υπέρ του ότι κληρονοµικοί παράγοντες µπορούν να προδιαθέσουν κάποιους ανθρώπους να αναπτύξουν προβλήµατα σχετικά µε το αλκοόλ. Τέτοιοι παράγοντες αλληλεπιδρούν µε τη διαθεσιµότητα, τον κοινωνικό περίγυρο και της σηµαντικούς παράγοντες.

67

∆ιασκέδαση Οι ουσίες µπορεί να είναι συναρπαστικές για κάποιους, καθώς

προσφέρουν ένα προσιτό και συχνά αξιόπιστο µέσο για την απόκτηση «απολαυστικών» εµπειριών. Όποιος αµφιβάλλει για αυτό θα πρέπει να θυµηθεί ότι οι περισσότεροι ενήλικες χρησιµοποιούν ουσίες (αλκοόλ, καπνό, καφέ) και προφανώς δέχονται άκριτα ότι µια τέτοια χρήση είναι πολύτιµη. Οι χρήστες ουσιών οµολογούν ότι παίρνουν ουσίες κυρίως επειδή της αρέσει. Εξ’ ορισµού, οι ουσίες τροποποιούν την ψυχική κατάσταση του χρήση – επιβραδύνοντας, επιταχύνοντας ή διαστρεβλώνοντας την αντίληψη – και της αυτοβιογραφικές καταγραφές χρήσης ουσιών τονίζουν τη γοητεία ακριβώς αυτών των επιδράσεων. Αυτοκαταστροφική ριψοκίνδυνη συµπεριφορά

Οι προφανείς κίνδυνοι από την κατάχρηση ή την υπερβολική χρήση ουσιών έχουν οδηγήσει στην υπόθεση ότι της φορές η χρήση παρακινείται από αυτοκαταστροφικές τάσεις. Η εξάρτηση από το αλκοόλ, για παράδειγµα, έχει χαρακτηριστεί «χρόνια αυτοκτονία». Έχει παρατηρηθεί συχνά ότι οι χρόνιοι χρήστες ουσιών εµφανίζουν χαµηλή αυτοεκτίµηση και της φορές έχουν έντονα αισθήµατα επιθετικότητας απέναντι στον εαυτό της. Πίεση/προτιµήσεις συνοµηλίκων

Οι πρώτοι πειραµατισµοί µε της ουσίες συχνά εντοπίζονται στην εφηβεία. Τότε αυξάνεται η περιέργεια των νέων για τον κόσµο γύρω της και συχνά ψάχνουν για τρόπους αντίδρασης της τη γονεϊκή εξουσία. Κατά παράδοξο τρόπο οι νέοι, ενώ από τη µία επαναστατούν, από την άλλη θέλουν και να προσαρµόζονται στην οµάδα των συνοµηλίκων της. Έτσι συχνά εξωθούνται στο να δοκιµάσουν ουσίες από το φόβο µήπως «µείνουν στην απέξω». Ενώ η παραπάνω θεωρία ίσως ταιριάζει µε της απόψεις κάποιων γονέων, που θεωρούν ότι το παιδί της δε θα είχε δοκιµάσει διαφορετικά κάτι τόσο επικίνδυνο, η πραγµατικότητα είναι συχνά πιο σύνθετη. Είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν νέοι που δοκιµάζουν ουσίες κάτω από αυτές της συνθήκες, της κατά κύριο λόγο οι νέοι άνθρωποι επιλέγουν της φίλους µε της οποίους θέλουν να κάνουν παρέα. Εάν της της γίνει συστηµατικός χρήστης, είναι σχεδόν βέβαιο ότι της ο της ή η νέα έχει διαλέξει να ανήκει σε µια οµάδα συνοµηλίκων που µοιράζονται αυτή τη δραστηριότητα. Περιβάλλον

Η χρήση ουσιών γίνεται σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και η οικονοµική άνεση δεν αποτρέπει το πρόβληµα, εάν υπάρχει έλλειψη συναισθηµατικής στήριξης και αρµονικής συνύπαρξης µε την οικογένεια. Παρ’ όλα αυτά, σε γενικές γραµµές, τα πιο σοβαρά προβλήµατα ουσιών είναι πιθανό να συνδέονται µε την φτώχεια και τη στέρηση σε κοινωνίες µε υψηλά επίπεδα ανεργίας και µε µια ολόκληρη σειρά κοινωνικής και οικονοµικής δυσπραγίας. Για της νέους που ζουν σε τέτοιες συνθήκες, οι ουσίες µπορεί να επιτελέσουν µια σειρά λειτουργίες: έναν τρόπο να απωθούνται τα προβλήµατα, µια καθηµερινή ρουτίνα που οικοδοµείται γύρω από την εξεύρεση χρηµάτων για ναρκωτικά για την αγορά της, καθώς και µια πηγή εισοδήµατος από την πώλησή της. Της είναι ο λόγος που η «οικονοµία των ναρκωτικών» συχνά επικρατεί εκεί όπου οι πολιτικοί, οικονοµικοί και κοινωνικοί θεσµοί έχουν αποτύχει στην τοπική κοινότητα. (ΚΕΘΕΑ)

68

Συνέπειες χρήσης ναρκωτικών Τα ναρκωτικά έχουν παρενέργειες της ζάλη αϋπνία, αδυναµία συγκέντρωσης, απάθεια, µειωµένη φυσική δραστηριότητα, ναυτία και κυρίως καταστολή της αναπνευστικής λειτουργίας. (http://goo.gl/dKZun) Οι συνέπιες της χρήσης των ναρκωτικών εξαρτώνται κυρίως, από τη δόση, τον τρόπο χορήγησης ,προηγούµενη έκθεση στη ουσία και της προσδοκίες του χρήστη. Εκτός από τη χορήγηση της σε κλινικό περιβάλλον για την αντιµετώπιση του πόνου, του βήχα και της οξείας διάρροιας, τα ναρκωτικά προκαλούν µία γενική αίσθηση ευφορίας και µειώνουν την ένταση, το άγχος και την επιθετικότητα. Αυτά τα αποτελέσµατα είναι χρήσιµα σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο και συνεισφέρουν στη διάδοση της ως ψυχαγωγικά φάρµακα, καθώς και στην πρόκληση εθισµού. Η χρήση ναρκωτικών συνδέεται συχνά µε ποικιλία παρενεργειών, οι οποίες περιλαµβάνουν ζάλη, κνησµό, αϋπνία, αδυναµία συγκέντρωσης, απάθεια, µειωµένη φυσική δραστηριότητα, συστολή ή διαστολή της κόρης αναλόγως της χορηγούµενης ουσίας, διαστολή των υποδόριων αιµοφόρων αγγείων, µε αποτέλεσµα κοκκίνισµα του προσώπου και του λαιµού, δυσκοιλιότητα, ναυτία, τέτανο, ενδοκαρδίτιδα, εµετό και κυρίως καταστολή της αναπνευστικής λειτουργίας. Η κυριότερη συνέπεια είναι η οξεία δηλητηρίαση , καθώς είναι µία από της συνηθισµένες αιτίες θανάτου των τοξικοµανών. Η πλειοψηφία των εξαρτηµένων ατόµων, λόγω του εθισµού, δηµιουργεί την ανάγκη λήψης µεγαλύτερης δόσης, η οποία µπορεί να σταθεί µοιραία για τη ζωή του χρήστη. Σε αυτές της περιπτώσεις ο τοξικοµανής έχει ανάγκη να αυξάνει συνεχώς τη δόση του , µε αποτέλεσµα να φτάσει κάποτε στην υπερδόση , που ενώ είναι απαραίτητη για της επιθυµητές εκδηλώσεις, εντούτοις είναι τοξική για τον οργανισµό. Έτσι µπορεί να προκύψει δηλητηρίαση, µε ποικίλα συµπτώµατα, που τελικά οδηγεί σε παράλυση της αναπνοής και του κυκλοφορικού συστήµατος και ,συνεπώς , στο θάνατο. Σε έρευνα γιατρών του Νοσοκοµείου Λοιµωδών Νόσων της Αθήνας (Κοντογιάννης, Μουσούλης, Γιαλούρης) αποδείχθηκε πως, ενώ το 1976 και 1977 κανείς τοξικοµανής δε νοσηλεύτηκε για ηπατίτιδα, µετά το 1978 άρχισαν να νοσηλεύονται αρκετοί, κι έτσι το 1982, της της δέκα αρρώστους από ηπατίτιδα ήταν τοξικοµανής. ‘Ήταν άνθρωποι που ανήκαν στα φτωχότερα κοινωνικά στρώµατα και ο µέσος όρος ηλικίας της ήταν τα 24 χρόνια. Η λήψη ναρκωτικών στη διάρκεια της εγκυµοσύνης είναι ολέθρια για το παιδί Τα ναρκωτικά διαπερνούν τον πλακούντα. Αυτό σηµαίνει ότι, αν µια γυναίκα ναρκοµανής µείνει έγκυος, το έµβρυο θα δεχτεί την επίδραση του ναρκωτικού και θ’ αναπτύξει σωµατική εξάρτηση. Εποµένως, σύντοµα µετά τη γέννησή του, το βρέφος θα παρουσιάζει το φοβερό πόνο της εξάρτησης από το ναρκωτικό. Οι στατιστικές δείχνουν ότι της αρχές της δεκαετίας του 1970, από της 20.000-30.000 ηρωινοµανείς από τη Φιλαδέλφεια (Η.Π.Α.)η 1 της 5 ήταν γυναίκα, και ότι περισσότερες από 8 της 1 0 βρίσκονταν της αναπαραγωγικές ηλικίες (http://goo.gl/88Ief)

69

«Σωστός» τρόπος αντιµετωπίσης ναρκοµανών

Το πρώτο πράγµα που πρέπει να αναγνωρίσουµε, να πιστέψουµε, να αποδεχθούµε, είναι ότι οι ναρκοµανείς υποφέρουν από µια πραγµατική αρρώστια – µια αρρώστια που επηρεάζει όλους της που είναι γύρω της.

Επιστηµονικές έρευνες σε όλο τον κόσµο αναγνωρίζουν ότι ο ναρκοµανής υποφέρει από µια αρρώστια, πάνω στην οποία δεν έχει κανέναν έλεγχο. Η ναρκοµανία δεν προκαλείται από αδυναµία θέλησης, ανηθικότητα ή µια επιθυµία του ναρκοµανή να πληγώσει της της.

Εφόσον αποδεχτούµε την ιδέα, ότι η ναρκοµανία είναι µια αρρώστια από την οποία τόσο οι ναρκοµανείς, όσο και οι άνθρωποι γύρω της που νοιάζονται για της µπορούν να βρουν ανακούφιση, δεν θα έχουµε κανένα λόγο να ντρεπόµαστε για τον εθισµένο ή να τον φοβόµαστε.

Επιπλέον οι εξαρτηµένοι δεν πρέπει να συλλαµβάνονται, διότι δε της βοηθάει και προωθεί τη χρήση. Πρέπει να αντιµετωπίζονται ως ασθενείς, γιατί µόνο έτσι µπορούν να βοηθηθούν. (http://goo.gl/vURTs)

Λύσεις για της τοξικοµανείς Κάθε τοξικοµανής, όταν αντιµετωπίζεται θεραπευτικά πρέπει να

εξετάζεται στην ιδιαιτερότητά του. Σύµφωνα µε τη διεθνή βιβλιογραφία δεν υπάρχει µια ειδική «τοξικοµανιακή» δοµή προσωπικότητας που να καθορίζει εκ των προτέρων µια ειδική θεραπευτική στρατηγική. Υπόβαθρο της εξάρτησης µπορεί να είναι οποιοσδήποτε τύπος προσωπικότητας (νευρωτικός-ψυχωσικός-οριακός κ.λπ.), µε την ιδιαίτερη ψυχοπαθολογία του.

Υπάρχουν βέβαια κάποια κοινά χαρακτηριστικά σε όλους της τοξικοµανείς τα οποία αφορούν µια ελλειµµατική, όχι σταθερά δοµηµένη προσωπικότητα, µε µεγάλα συναισθηµατικά κενά, µε εξωπραγµατικά χαώδη και µη αυθεντικά ιδανικά του εγώ, µε εµφανή την έλλειψη της συστήµατος αξιών, µε µια βιτρίνα ψεύτικού αντικοµφορµισµού, έντονο το φόβο της µοναξιάς και την αγωνία της απόρριψης, έντονη ανασφάλεια, µε µια ταυτότητα χωρίς συνοχή, υπό τη διαρκή απειλή της διάλυσης. (http://www.18ano.gr/) Για να υπάρξει λύση στα εξαρτηµένα άτοµα πρέπει καταρχήν να έχουν συνειδητοποιήσει οι ίδιοι ότι θέλουν να απεξαρτηθούν, γιατί οποιαδήποτε πίεση από τρίτους δεν µπορεί να έχει αποτέλεσµα. Οι γονείς και συγγενείς θα πρέπει να έχουν υποµονή, επιµονή και κατανόηση ώστε να βοηθήσουν ψυχολογικά και ηθικά το εξαρτηµένο άτοµο να δύναµη και να µπορέσει να απεξαρτηθεί. Το κράτος πρέπει να διαθέτει κέντρα απεξάρτησης τα οποία θα δίνουν συµβουλές της συγγενείς που βοηθούν την κατάσταση και βέβαια το βασικότερο θα βοηθούν τα εξαρτηµένα άτοµα µε κοινωνιολόγους και ψυχολόγους να βρουν ξανά τον εαυτό της και να καταφέρουν να ξεφύγουν από τα ναρκωτικά.

Κέντρα απεξάρτησης Τα κέντρα απεξάρτησης µπορούν να βοηθήσουν σε µεγάλο βαθµό στην απεξάρτηση του τοξικοµανή . Υπάρχουν κέντρα απεξάρτησης τα οποία χρησιµοποιούν υποκατάστατα , ενώ άλλα όχι.

Η θεραπεία υποκατάστασης είναι µια µορφή θεραπείας που απευθύνεται σε άτοµα εξαρτηµένα από οπιούχα (ηρωίνη) και εφαρµόζεται µε τη χορήγηση φαρµακευτικών ουσιών της η µεθαδόνη και η βουπρενορφίνη.

70

Οι φαρµακολογικές ιδιότητες των ουσιών που χρησιµοποιούνται στη θεραπεία υποκατάστασης διαφέρουν από εκείνες της ηρωίνης. Οι ουσίες αυτές απαιτούν, σε σύγκριση µε την ηρωίνη, µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα για να αρχίσει τόσο η δράση όσο και η αποδροµή της. Αντίθετα, η ηρωίνη προκαλεί, σχεδόν αµέσως µετά τη λήψη της, µια κατάσταση ευφορίας («ανέβασµα») που ακολουθείται, σε σύντοµο χρονικό διάστηµα, από «πτώση». Έτσι, µε τα υποκατάστατα αποφεύγονται οι γρήγορες µεταπτώσεις του θυµικού που προκαλεί η λήψη της ηρωίνης, οι οποίες οδηγούν µε τη σειρά της στην ανάγκη συχνής επανάληψης της χρήσης της. Επιπλέον, τα υποκατάστατα δεν έχουν την ευφορική δράση της ηρωίνης, µάλιστα έχουν και την ιδιότητα να εµποδίζουν την έξαρση της ψυχικής διάθεσης που αυτή προκαλεί, ενώ µειώνουν σηµαντικά και την επιθυµία για χρήση. Της Θεραπευτικές Μονάδες Υποκατάστασης παρέχεται φαρµακευτική θεραπεία, σε συνδυασµό µε ψυχοκοινωνική υποστήριξη και θεραπεία της ψυχιατρικής και σωµατικής συνοσηρότητας. Μέληµα του προγράµµατος υποκατάστασης είναι η µείωση της χρήσης ναρκωτικών καθώς και των συναφών µε τη χρήση προβληµάτων – κοινωνικών και υγείας – καθώς και η διασφάλιση της δηµόσιας υγείας από τη µετάδοση µολυσµατικών ασθενειών. Παράλληλα, στόχος παραµένει να βοηθηθούν τα άτοµα –που το επιθυµούν και µπορούν- να πετύχουν επιπρόσθετα της µείωσης της βλάβης, την απεξάρτηση. Κύρια επιδίωξη αποτελεί η σταθεροποίηση σε ένα κανονικό τρόπο ζωής που θα συνοδεύεται από βελτίωση των οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων, καθώς και από ενδιαφέρον για εκπαίδευση/κατάρτιση, για εργασία και για επαγγελµατική αποκατάσταση.

Η υποκατάσταση εφαρµόζεται σήµερα σε όλα τα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα οποία η θεραπευτική αυτή µέθοδος καλύπτει περίπου τα 2/3 των θέσεων θεραπείας. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει οµοφωνία όσον αφορά τα οφέλη της θεραπείας της, καθώς τα επιστηµονικά δεδοµένα από της της χώρες και τη δική της δείχνουν ότι η θεραπεία υποκατάστασης συµβάλλει στη µείωση της εγκληµατικότητας, των λοιµωδών νοσηµάτων, των θανάτων που συνδέονται µε τα ναρκωτικά καθώς και του κοινωνικού αποκλεισµού, ενώ ταυτόχρονα βοηθά στην κοινωνική επανένταξη των θεραπευµένων. Η θεραπεία υποκατάστασης δεν είναι πανάκεια, ούτε αποτελεί την ενδεδειγµένη θεραπεία για όλα τα εξαρτηµένα από οπιούχες ουσίες άτοµα. Για το λόγο αυτό άλλωστε, τίθενται και ορισµένες προϋποθέσεις για να γίνει δεκτό ένα άτοµο στη θεραπεία υποκατάστασης στη χώρα της, της η ηλικία και η προηγούµενη προσπάθεια θεραπείας σε «στεγνό» θεραπευτικό πρόγραµµα. Είναι προτιµότερο να πετύχει ένα άτοµο την πλήρη απεξάρτησή του, από το να παίρνει ένα φάρµακο ενδεχοµένως για πολλά χρόνια. Υπάρχουν της χρόνιοι και βαριά εξαρτηµένοι χρήστες που δεν κατορθώνουν να απεξαρτηθούν στα «στεγνά» προγράµµατα (νευροβιολογικές συνιστώσες), και εποµένως έχουν ανάγκη από µια θεραπεία µακράς διάρκειας µε υποκατάστατα. Στα άτοµα αυτά οφείλουµε να παρέχουµε τη θεραπεία που χρειάζονται, της το κάνουµε και σε της χρόνιους ασθενείς (π.χ. σε όσους πάσχουν από διαβήτη, υπέρταση, επιληψία ή σχιζοφρένια).

Στην Ελλάδα, από τα τέλη της δεκαετίας του ‘70, σηµειώθηκε αύξηση του αριθµού των εξαρτηµένων, που είχε ήδη παρατηρηθεί της της ευρωπαϊκές χώρες. Η αύξηση αυτή καταγραφόταν της διάφορους δείκτες υπολογισµού της έκτασης του προβλήµατος (θάνατοι, συλλήψεις, καταδίκες,

71

κατασχέσεις ναρκωτικών κ.λ.π.), οι οποίοι –ιδιαίτερα µετά το 1985- παρουσίαζαν αλµατώδη άνοδο. Η κατάσταση αυτή επιβαρυνόταν από την εµφάνιση του ιού του AIDS και την ταχεία εξάπλωσή του της χρήστες ηρωίνης ενώ παράλληλα, αυξανόταν και η διάθεση όλων των ναρκωτικών, και ιδιαίτερα της ηρωίνης. Kάτω από αυτές της συνθήκες, προέκυψε η ανάγκη για αλλαγή της νοµοθεσίας στη χώρα της, ώστε να καταστεί δυνατή η φαρµακευτική αντιµετώπιση των χρονίως εξαρτηµένων από ηρωίνη ατόµων µε τη χορήγηση φαρµακευτικών υποκατάστατων («πρόγραµµα υποκατάστασης»). Το 1993, µε το Νόµο 2161/1993 (ιδρυτικός νόµος του ΟΚΑΝΑ) προβλέπεται η ίδρυση µονάδων υποκατάστασης, ενώ µε υπουργική απόφαση (ΓΕΟ/25/6-4-95) προσδιορίζονται οι προδιαγραφές για την ίδρυση και τη λειτουργία Πειραµατικών Προγραµµάτων Yποκατάστασης (ΠΠΥ) για εξαρτηµένους χρήστες ηρωίνης. Τον Ιανουάριο του 1996, ο ΟΚΑΝΑ ξεκίνησε το πρώτο στη χώρα της ΠΠΥ µε χορήγηση µεθαδόνης και ίδρυσε της δύο πρώτες µονάδες υποκατάστασης, µία στην Αθήνα και µία στη Θεσσαλονίκη. Σήµερα, ο ΟΚΑΝΑ διαθέτει οκτώ Θεραπευτικές Μονάδες Υποκατάστασης σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. Της, σε συνεργασία µε της ∆ΥΠΕ (πρώην ΠΕΣΥΠ) ο ΟΚΑΝΑ έχει δηµιουργήσει 9 Μονάδες Υποκατάστασης, είτε µε τη µορφή αυτόνοµων µονάδων (Θεσσαλονίκη-Νοσοκοµείο Παπανικολάου, Χανιά-Θεραπευτήριο Ψυχικών Παθήσεων, Ρόδος-Γενικό Νοσοκοµείο Ρόδου & ∆ήµος Ροδίων, Πάτρα-Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο Πατρών, Ρίο) είτε µε τη µορφή εξωτερικών ιατρείων σε συνεργασία µε τα κατά τόπους νοσοκοµεία (Λαµία, Αγρίνιο, Λιβαδειά, Λάρισα, Χαλκίδα), ενώ σε συνεργασία µε το ΙΚΑ λειτουργεί ένα ακόµη ιατρείο ουσιοεξαρτήσεων (Περιστέρι). Τα λεγόµενα «στεγνά» θεραπευτικά προγράµµατα στηρίζονται στην ψυχοκοινωνική θεραπεία και στόχο έχουν την απεξάρτηση από της της ουσίες και την κοινωνική επανένταξη. ∆εν χρησιµοποιούν φάρµακα υποκατάστασης για την αντιµετώπιση της εξάρτησης. Τα πρώτα «στεγνά» θεραπευτικά προγράµµατα αναπτύχθηκαν στη χώρα της της αρχές της δεκαετίας του ‘80, από το Ψυχιατρικό Νοσοκοµείο Αττικής (18 ΑΝΩ) και το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτηµένων Ατόµων (ΚΕΘΕΑ), και είχαν τη µορφή θεραπευτικών κοινοτήτων µε εσωτερική παραµονή για διάστηµα τουλάχιστον της έτους. Ακολούθησε η ανάπτυξη «στεγνών» προγραµµάτων και από της φορείς, της το Ψυχιατρικό Νοσοκοµείο της Θεσσαλονίκης. Η διαπίστωση της ανάγκης πλουραλισµού στη θεραπεία των εξαρτηµένων, προκειµένου αυτή να ανταποκρίνεται καλύτερα της ποικίλες ανάγκες των χρηστών, έδωσε ώθηση στη σταδιακή λειτουργία –από της προαναφερθέντες και της φορείς- διάφορων τύπων «στεγνών» θεραπευτικών προγραµµάτων, της της ηµερήσιας παραµονής ή του τύπου των εξωτερικών ιατρείων, της νυχτερινής διαµονής για της εργαζόµενους, των ειδικών προγραµµάτων για εφήβους, γυναίκες και άτοµα µε ψυχιατρική συννοσηρότητα, ή των προγραµµάτων υπό µορφή αυτοβοήθειας. Ο ΟΚΑΝΑ, δηµιούργησε «στεγνά» θεραπευτικά προγράµµατα για ενήλικες και εφήβους και συνεργάζεται µε της φορείς για την ανάπτυξη ανάλογων προγραµµάτων. Σήµερα, περίπου το 1/3 των θέσεων θεραπείας της χώρες-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλύπτεται από τα «στεγνά» θεραπευτικά προγράµµατα. Kατά κανόνα, τα «στεγνά» προγράµµατα έχουν καλύτερα αποτελέσµατα σε άτοµα που επιδεικνύουν ισχυρό κίνητρο να θεραπευτούν, είναι νεαρότερα σε ηλικία, και έχουν λιγότερο βεβαρηµένο ιστορικό εξάρτησης.

72

Η ένταξη και η θεραπεία στα «στεγνά» προγράµµατα ενδείκνυται για όλα τα εξαρτηµένα άτοµα, πριν αυτά αποφασίσουν να ζητήσουν βοήθεια στο πρόγραµµα υποκατάστασης. Ο ΟΚΑΝΑ διαθέτει τέσσερις Μονάδες Εφήβων (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Ρέθυµνο) και ένα ∆ίκτυο Θεραπευτικών Υπηρεσιών στην Πάτρα. Με τη συνεργασία του ΟΚΑΝΑ λειτουργούν της το Πρόγραµµα «ΑΘΗΝΑ» της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών και το «Πρόγραµµα Προαγωγής Αυτοβοήθειας» του Aριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης.

Επιπρόσθετα υπάρχουν κέντρα απεξάρτησης τα οποία προσφέρουν θεραπεία εσωτερικής παραµονής σε αντίθεση µε αυτά που προσφέρουν εξωτερική.

Η διαφορά εξωτερικής και εσωτερικής θεραπείας είναι ότι στην κλειστή η οικογένεια δε συµµετέχει στην προσπάθεια απεξάρτησης του ατόµου, αντιθέτως στην ανοιχτή που η οικογένεια είναι µαζί µε το άτοµο για να το βοηθήσει. Το άτοµο είναι προστατευµένο και η οικογένεια του παρέχει τη στήριξη που χρειάζεται. Η µεταφορά του εξαρτηµένου γίνεται πάντα από της γονείς για να πάει στο κέντρο ή στο σπίτι. Πάραυτα, υπάρχουν πολλοί πειρασµοί ειδικά από το διάστηµα που αρχίζει να βγαίνει έξω µόνος του και να έρχεται σε επαφή µε ανθρώπους , οι οποίοι είναι πιθανόν να είναι εξαρτηµένοι.

Συµβολή της οικογένειας Η οικογένεια είναι ο πιο σηµαντικός µοχλός κινητοποίησης των εξαρτηµένων ατόµων για την ζήτηση θεραπείας. Τόσο πριν όσο και στη διάρκεια της θεραπείας του εξαρτηµένου, µέσα από κάποιο θεραπευτικό πρόγραµµα, η οικογένεια µε ενηµέρωση, εκπαίδευση και υποστήριξη µπορεί να συµβάλλει στην απεξάρτηση του ατόµου. Παράλληλα, τα µέλη της οικογένειας του εξαρτηµένου ατόµου έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν το στρες που βιώνουν λόγω της εξάρτησης, να επεξεργαστούν τα προβλήµατα της οικογένειας που σχετίζονται µε την εξάρτηση και να αναζητήσουν νέους τρόπους επικοινωνίας τόσο µε τον εξαρτηµένο όσο και µεταξύ της. (http://goo.gl/QERp8) ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ Ο∆ΗΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΙΑΣ ΕΘΙΣΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

1. Άρχισε µε τον εαυτό σου, όχι µε τον χρήστη. Να θυµάσαι ότι είσαι συνδεδεµένος-η συναισθηµατικά. Μάθε κάθε τι σχετικό µε τα ναρκωτικά και χρησιµοποίησέ το. Με το να αλλάξεις τη στάση και τη προσέγγισή σου, ίσως να επιταχύνεις την διαδικασία της ανάρρωσης.

2. Να πηγαίνεις σε συγκεντρώσεις των F.A. (ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ). Εάν είναι δυνατόν πήγαινε και σε κέντρο πληροφόρησης για τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, σε κέντρο ψυχικής υγείας ή σε σύµβουλο ή ιερέα που έχουν πείρα στον τοµέα των ναρκωτικών.

3. Μην επιτρέπεις τον εαυτό σου να παραπλανηθεί, να πέσει θύµα εκµετάλλευσης, να πειστεί παρά την κρίση σου. Μην αποφεύγεις να αντιµετωπίσεις την αλήθεια όσο οδυνηρό κι αν είναι.

4. Μην κάνεις κήρυγµα, µην ηθικολογείς, µη µαλώνεις, µην κατηγορείς, µην απειλείς, µη χάνεις την ψυχραιµία σου και µην καλύπτεις της συνέπειες

73

της χρήσης ναρκωτικών. Ίσως όλα αυτά σε κάνουν να αισθανθείς προσωρινά καλύτερα, αλλά το αποτέλεσµα θα είναι η χειροτέρευση της της κατάστασης.

5. Μη θεωρείς της υποσχέσεις αποχής σαν υποκατάστατο µιας συµµετοχής σε πρόγραµµα ανάρρωσης. Να ενθαρρύνεις κάθε ευεργετική δραστηριότητα του χρήστη και να τον βοηθήσεις να την πραγµατοποιήσει.

6. Μην αφήνεις την ανησυχία σου να σε αναγκάζει να κάνεις για το χρήστη αυτά που θα έπρεπε να κάνει ο της για το εαυτό του.

7. Πάνω από όλα, µην αποφεύγεις την αντιµετώπιση της πραγµατικότητας, δηλαδή ότι η εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες, είναι µια προοδευτική αρρώστια, η οποία χειροτερεύει µε τη συνεχή χρήση. (http://goo.gl/R5JRv)

Κοινωνία και τοξικοµανείς Οι βασικές θέσεις της κοινωνία είναι:

• Όχι σε ΟΛΑ τα ναρκωτικά.

• Άρνηση του διαχωρισµού µαλακών - σκληρών.

• Όχι αποποινικοποίηση του χασίς,

• Πολιτική «µείωσης της ζήτησης» και όχι «µείωσης της βλάβης».

• Αύξηση των κονδυλίων του προϋπολογισµού για κοινωνική πολιτική και εφαρµογή πανελλαδικού αντιναρκωτικού σχεδίόυ δράσης ΜΕ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΑΞΟΝΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ.

• Θέσπιση προγράµµατος για την εφαρµογή πρωτογενούς πρόληψης που θα στοχεύει το αίτια και όχι τα αποτελέσµατα της τοξικοµανίας (εκπαίδευση, εργασία, οικογένεια, πολιτισµός, ασφαλιστικά και κοινωνικά δικαιώµατα ΜΜΕ στρατός).

• Όχι στα προγράµµατα υποκατάστασης, που συντηρούν και δεν θεραπεύουν.

• Θεραπευτικές κοινότητες «στεγνών» προγραµµάτων σε όλη την επικράτεια.

• Όχι στην ιδιωτικοποίηση της απεξάρτησης.

(http://goo.gl/cqjLh) Επίλογος

Τέλος ένα γράµµα από έναν πρώην τοξικοµανή: «Μέσα στο παραµύθι των ναρκωτικών που ζώ , υπάρχουν κάποιες

στιγµές που νιώθω φόβο , δεν κρατάει όµως πολύ στην ιδέα του επόµενου πώµατος σβήνουν όλα.

Τα ξεχνάω όλα , τα σηµάδια στο κορµί µου , τα στερητικά που µε κάνουν και υποφέρω, τον φίλο µου που πέθανε δίπλα µου και την υπόσχεση που έδωσα στην οικογένεια µου ότι θα προσπαθήσω να µείνω καθαρός. Ξεχνάω ότι κάποτε ονειρευόµουν και ζούσα αληθινά ....

74

Τώρα πια για να σηκωθώ από το κρεββάτι και να λειτουργήσω σαν "άνθρωπος" πρέπει να "πιώ" την δόση µου .

Είναι ένας καθηµερινός αγώνας , δεν σταµατάω πoτέ , ακόµα και όταν εξασφαλίσω το "πιώµα" µου την στιγµή που πονάω ,πρέπει να τρέξω για το επόµενο...

Για να “πιώ” πρέπει να µαλώσω στο σπίτι για να πάρω λεφτά , να πώ ψέµατα µήπως και τους " παραµυθιάσω ", να κλέψω , να παρακαλέσω κάποιον γνωστό µήπως και µε " κεράσει " , να περιµένω µε τις ώρες ακόµα και να ζητιανέψω. Όλοι οι γύρω µου βλέπουν το πρόβληµα µου, αυτοί που δεν µε ξέρουν µε κοιτούν περίεργα. υποτιµητικά για αυτούς είµαι ένα κακό "πρεζάκι".

Όµως εγώ αρνούµαι να δεχτώ το πρόβληµα µου και να ζητήσω βοήθεια γιατί φοβάµαι να ζήσω χωρίς τα ναρκωτικά , γιατί πλέον δεν ξέρω να ζώ χωρίς να πιώ ναρκωτικά , αν και το νιώθω και το βλέπω ότι όσο συνεχίζω όλα πάνε στραβά..

Αυτοί που µε γνωρίζουν προσπαθούν να µε βοηθήσουν όµως εγώ αρνούµαι να το δεχτώ και να το παραδεχτώ ότι έχω πρόβληµα.

∆εν είναι όµως όπως την αρχή που άρχισα να " πίνω " που ήµουν σίγουρος ότι όποτε θέλω µπορώ να "κόψω" , έχουν περάσει χρόνια και ακόµα τα ίδια δεν µπόρεσα µόνος µου να κόψω και να ξεφύγω.

Νοµίζω ότι κάνεις δεν µε καταλαβαίνει ακόµα και η ίδια η οικογένεια µου , τους το φωνάζω δυνατά κάθε φόρα που αρνούνται να µου δώσουν χρήµατα για να πάω να πιώ...

Και τι να τους πώ ?? πόσο µόνος νιώθω , πόσο άρρωστο είναι το κορµί µου, τη αναγκάζοµαι να κάνω κάθε µέρα για να πάρω την δόση µου , έτσι παλεύω µόνος µου να τα καταφέρω , παλεύω µε τον ίδιο µου τον εαυτό και κάθε φόρα που νοµίζω ότι τα κατάφερα νικιέµαι...

Γυρνάω πίσω στον εφιάλτη µου γιατί νιώθω ότι δεν µε γεµίζει τίποτα, δεν µου αρέσει τίποτα και πάλι νιώθω ότι κάνεις δεν µε καταλαβαίνει . ∆εν γυρνάω πίσω µόνο γιατί πονάει το σώµα µου, γυρνάω γιατί έτσι ξέρω να ζω, µου λείπει ο τρόπος ζωής και η ένταση , γιατί ξέχασα να ζώ φυσιολογικά και έτσι γυρνάω πάλι πίσω και όσο αυτός ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται παραιτούµε και µένει η σκέψη ότι θα πεθάνω από τα ναρκωτικά όπως και η περισσότεροι φίλοι µου...

Μέχρι που κάποια στιγµή συνάντησα κάποιους ανθρώπους που είχαν περάσει και αυτοί από τον εφιάλτη που ζώ, όµως πια ήταν “καθαροί” .

Τότε για πρώτη φορά ένιωσα ότι κάποιος µε καταλαβαίνει , βρήκα ανθρώπους που πέρασαν αυτά που πέρασα και εγώ , µε κατάλαβαν και µε βοήθησαν γιατί ένιωθαν και σκεφτόταν όπως και εγώ και γιαυτό και δέχτηκα την βοήθεια τους .

Ζούνε τις ζωές τους καθαροί και την απολαµβάνουν και εγώ αυτό το ζήλεψα , είδα τον εαυτό µου σε αυτούς τους ανθρώπους και έγιναν το πρότυπό µου.

Η συνάντηση και η ταύτιση που ένιωσα µε αυτούς τους ανθρώπους µε έκανε να µην νιώθω µόνος...

Για πρώτη φορά σταµάτησα να ακούω τις άρρωστες σκέψεις µου άλλωστε αυτές τόσα χρόνια δεν µε βγάλανε πουθενά.... Τώρα πια είµαι καθαρός και πάνω από όλα νιώθω ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ !»

75

Ερευνητική εργασία: Εξάρτηση από το διαδίκτυο Αλβανίδης Γρηγόρης Κατσαρός Γιάννης Κουρουτίδης Γιάννης Νιξαρλίδης Νίκος Εισαγωγή: Η οµάδα µας ονοµάζεται Anonymous και τους τελευταίους 8 µήνες είµαστε µέλος της Ερευνητικής Οµάδας των Εξαρτήσεων και ασχολούµαστε µε τον εθισµό στον διαδίκτυο. Αποφασίσαµε να ασχοληθούµε µε αυτό το είδος εξάρτησης µιας και το διαδίκτυο έχει εξέχουσα σηµασία στην κοινωνία του 21ου αιώνα και σχεδόν όλα τα σπίτια έχουν πρόσβαση σε αυτό .Το διαδίκτυο είναι µία νέα µορφή εξάρτησης η οποία συνεχώς εξαπλώνεται γι’ αυτό και µας κίνησε το ενδιαφέρον και µας έκανε να αναρωτηθούµε τι ακριβώς είναι αυτού του είδους η εξάρτηση . Η οµάδα µας έθεσε ως στόχο να ανακαλύψει την βαθύτερη αιτία αυτής της εξάρτησης και για αυτό το λόγο θέσαµε ορισµένα ερωτήµατα τα οποία µετά από προσεκτική έρευνα καταφέραµε να απαντήσουµε. Σκοπός αυτής της έρευνας είναι να αναδείξουµε τη σοβαρότητα αλλά και τους κινδύνους που επιφυλάσει το διαδίκτυο ως µια εξάρτηση. Πιστεύουµε ότι το αποτέλεσµα της έρευνας µας θα είναι η αφύπνιση και η ευαισθητοποίηση των χρηστών του διαδικτύου σχετικά µε την απειλή που βιώνουν καθηµερινά εν αγνοία τους και η βελτίωση των «διαδικτυακών» συνηθειών και συµπεριφορών τους. Νοµίζουµε ότι ερευνητική εργασία έχει ιδιαίτερη σηµασία γιατί µέσω αυτής καλούµαστε να αντιµετωπίσουµε καθηµερινούς κινδύνους και να πληροφορηθούµε για ζητήµατα που µαστίζουν την κοινωνία µας. Κατά τη διάρκεια της έρευνας µας τα προβλήµατα που αντιµετωπίσαµε ήταν κυρίως ο περιορισµένος χρόνος για την εύρεση πληροφοριών µη µπορώντας έτσι να έχουµε ένα καλύτερο αποτέλεσµα. Για την συγκέντρωση πληροφοριών χρησιµοποιήσαµε το διαδίκτυο, βιβλιογραφικές πηγές , ενώ και για την απάντηση εξειδικευµένων ερωτηµάτων απευθυνθήκαµε σε ψυχολόγους και κοινωνιολόγους σε Κέντρα ενηµέρωσης και πληροφόρησης όπως το Κέντρο «Σταθµός» Προβληµατική του θέµατος: Αφού λοιπόν είχαµε στην οµάδα µας ως θέµα την εξάρτηση από το διαδίκτυο, µας δηµιουργήθηκαν διάφορα ερωτήµατα τα οποία θα απαντούσαµε κατά την διάρκεια των ερευνών και των εργασιών µας. Έτσι, δύο από τα αρχικά ερωτήµατα µας ήταν το ότι ποιες ηλικίες είναι ποιο επιρρεπής στο διαδίκτυο και γιατί, αλλά και µετά από πόσες ώρες χρήσης του Η/Υ θεωρείται κάποιος εθισµένος. Με αυτές τις ερωτήσεις λάβαµε τις ακόλουθες απαντήσεις, ότι δηλαδή τα µικρά παιδιά είναι πιο επιρρεπή στο διαδίκτυο λόγω έλλειψης κριτικής σκέψης και ικανότητας αλλά και ότι πάνω από 40 ώρες την εβδοµάδα χρήσης του H/Υ θεωρείται κάποιος εθισµένος (ανεξαρτήτως ηλικίας). Η τελευταία απάντηση

76

µας σοκάρισε ιδιαίτερα καθώς καταλάβαµε σε τι κατάσταση βρισκόµασταν τόσο εµείς όσο και οι συµµαθητές του σχολείου µας. Στην συνέχεια όµως, µας δηµιουργήθηκε το ερώτηµα για το ότι ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους εθισµένου στο διαδίκτυο και ποια τα προβλήµατα που του δηµιουργούνται. Τελικά και έπειτα από µεγάλη έρευνα καταλήξαµε στο συµπέρασµα ότι όλοι οι εθισµένοι στο διαδίκτυο έχουν ευερεθιστότητα, νευρικότητα και βίαιες ξεσπάσεις, ιδιαίτερα σε φιλικά πρόσωπα, και γενικά έχουν αποκρουστικό χαρακτήρα καθώς κλείνονται στον εαυτό τους και ουσιαστικά περιθωριοποιούνται. Τα προβλήµατα που τους δηµιουργούνται έπειτα από υπερβολική χρήση του Η/Υ είναι πονοκέφαλοι, διάφοροι πόνοι και διαφόρων ειδών «τικ» ,όπως τρέµουλο, τενοντίτιδα κ.α Όµως, οι παραπάνω απαντήσεις ισχύουν για όλους; Όλοι δηλαδή οι άνθρωποι που χρησιµοποιούν τον Η/Υ για πάνω από 40 ώρες εβδοµαδιαίος είναι εθισµένοι; Η απάντηση σε αυτό το ερώτηµα είναι όχι! Οι προγραµµατιστές και γενικά αυτοί που δουλεύουν µε βάση τον Η/Υ και κατ’ επέκταση το διαδίκτυο δεν θεωρούνται εθισµένοι καθώς είναι η δουλειά τους, ο υπολογιστής είναι η καθηµερινότητα τους, η πιο σηµαντική ρουτίνα τους. Άρα, όποιος χρησιµοποιεί το διαδίκτυο µε σκοπό την δουλειά-εργασία δεν θεωρείται εθισµένος. Όλα όµως ανεξαρτήτως χρήσης πρέπει να έχουν κάποιο όριο κάποιο µέτρο, καθώς αν το άτοµο αρχίζει να εµφανίζει τα παραπάνω συµπτώµατα εθισµού τότε πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό µε την συµπαράσταση βέβαια των συγγενών του. Στο τέλος µας δηµιουργήθηκε το εξής ερώτηµα, αν οι γονείς µπορούν µόνοι τους να βοηθήσουν τον εθισµένο να διαπιστώσει το πρόβληµα του και να το εξαλείψει . Τελικά όµως καταλάβαµε ότι οι περισσότεροι γονείς και συγγενείς δεν έχουν την απαραίτητη γνώση προκειµένου να ανταπεξέλθουν στο δύσκολο αυτό έργο που προσπαθούν να αναλάβουν και να βγάλουν εις πέρας. Σε αυτό το σηµείο λοιπόν, «έρχονται» οι ειδικοί. Μέσω ειδικά διαµορφωµένων προγραµµάτων, ο εθισµένος εντάσσεται σε µια οµάδα ώστε να µην νιώθει µοναξιά και κάνει οµαδική θεραπεία. Σε αυτού του είδους την θεραπεία η στήριξη σε αυτόν τον «άρρωστο» ψυχικά άνθρωπο είναι πολύ σηµαντική. Έτσι, σιγά-σιγά, ο εθισµένος επανέρχεται στον πραγµατικό κόσµο και καταφέρνει να πάρει ξανά την ζωή στα χέρια του χρησιµοποιώντας το µέτρο, όσον αφορά την χρήση του διαδικτύου, ως κανόνα για την ζωή του! Αυτά ήταν τα ερωτήµατα στα οποία σταθήκαµε και ερευνήσαµε προκειµένου να λάβουµε µια ολοκληρωµένη εικόνα σχετικά µε τον εθισµό στο διαδίκτυο! Μεθοδολογία: Στο µεγαλύτερο µέρος της έρευνας µας θέταµε ερωτήµατα τα οποία προέκυπταν από τις πληροφορίες που βρίσκαµε. Αρχικά αναζητήσαµε τι ακριβώς είναι ο εθισµός στο διαδίκτυο µιας και δεν γνωρίζαµε τον ακριβή ορισµό και στην συνέχεια τέθηκαν ερωτήµατα µέσω των οποίων θα ανακαλύπταµε τις βαθύτερες αιτίες αυτού του ορισµού. Η διαδικασία των ερωτηµάτων επαναλαµβανόταν σε κάθε συνάντηση µας για την εργασία µε αποτέλεσµα όσο περνούσε ο καιρός να εξοικειωνόµαστε όλο και περισσότερο µε την διαδικασία και µε το θέµα.

77

Κάθε µέλος της οµάδας είχε ως υποχρέωση του να απαντήσει σε ένα από τα ερωτήµατα που θέταµε και όταν όλοι είχαµε απαντήσει καταλήγαµε σε κάποια συµπεράσµατα σχετικά µε τον εθισµό. Η συνεχής αυτή διαδικασία είχε ως σκοπό την απάντηση των συγκεκριµένων ερωτηµάτων και συγχρόνως την δηµιουργία καινούργιων. Σαν οµάδα για την συγκέντρωση των πληροφοριών και των στοιχείων απευθυνθήκαµε κυρίως στο διαδίκτυο µιας και οι πηγές ήταν σαφώς περισσότερες από κάποιο άλλο µέσο. Ο λόγος που επιλέξαµε να χρησιµοποιήσουµε το διαδίκτυο είναι γιατί µπορεί να µας παρέχει πολλές και χρήσιµες πληροφορίες, σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα. Φυσικά προσέχαµε πάντα να συµβουλευόµαστε αξιόπιστες πηγές ούτως ώστε να αποφευχθούν προβλήµατα παραπληροφόρησης γι’ αυτό και συνήθως διασταυρώναµε τις πηγές µας αλλά και τυχόν ίδια αποτελέσµατα. Αυτός ήταν ο κύριος τρόπος µε τον οποίο εργαστήκαµε µε εξαίρεση ορισµένες φορές που δεν ασχολούµασταν µόνο µε τα ερωτήµατα αλλά και µε γενικότερα θέµατα προς εξερεύνηση για τον εθισµό. Θεωρητικό µέρος και Έρευνα: Σε αυτό το σηµείο της Εργασίας παραθέτονται ορισµένες από τις στατιστικές που βρήκε η οµάδα µας:

∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2010 2011 2011/2010

1 Αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες

80,8 74,9

2 ∆ιάβασµα on-line ή «κατέβασµα» εφηµερίδων και περιοδικών

57,2 72,9

3 Αναζήτηση πληροφοριών υγείας σχετικά µε ασθένειες, διατροφή, κακώσεις, παράγοντες που

βελτιώνουν την υγεία

50,1 58,5

4 Συµµετοχή σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (δηµιουργία

προφίλ χρήστη, αποστολή µηνυµάτων κ.ά. στο Facebook,

στο Twitter κλπ.)

46,9 54,3

5 Χρήση ηλεκτρονικών εγκυκλοπαιδειών (wikis) µε σκοπό τη γνώση, για οποιοδήποτε θέµα

µ.δ.1 51,8

6 Χρήση υπηρεσιών για ταξίδια και καταλύµατα

57,1 51,4

7 Αναζήτηση πληροφοριών για επίσηµη βαθµίδα εκπαίδευσης, για

προσφορά εκπαιδευτικών προγραµµάτων κ.ά.

27,6 39,3

8 Πραγµατοποίηση τηλεφωνικής κλήσης ή βιντεοκλήσης µέσω

διαδικτύου

21,5 31,8

9 ∆ιάβασµα και αποστολή γνώµης σε ιστοσελίδες για θέµατα

κοινωνικά ή πολιτικά

µ.δ.1 28,8

10 «Κατέβασµα» λογισµικού (εξαιρουµένου λογισµικού για

παιχνίδια)

22,0 26,2

11 Αναζήτηση εργασίας ή αποστολή αιτήσεων για εύρεση εργασίας

13,7 25,0

12 Πραγµατοποίηση τραπεζικών συναλλαγών

12,8 16,6

13 Συµµετοχή σε οnline διαβουλεύσεις ή ψηφοφορίες για τον καθορισµό κοινωνικών ή

πολιτικών θεµάτων

µ.δ.1 9,6

14 Συµµετοχή σε online εκπαιδευτικά 4,7 8,6

78

Οι παρακάτω στατιστικές σχετίζονται µε τις κυριότερες αναζητήσεις των χρηστών του διαδικτύου στην Ελλάδα: Σχετικά µε τις δραστηριότητες, η µεγαλύτερη αύξηση (246,2%) σε σχέση µε το 2010, αν και µε µικρή συµµετοχή, έχει καταγραφεί για την πώληση αγαθών και υπηρεσιών (στο e-Bay κ.λπ.). Πολύ µεγάλες αυξήσεις, επίσης, καταγράφηκαν στη συµµετοχή σε online εκπαιδευτικά προγράµµατα (83%) και στην αναζήτηση ή αποστολή αιτήσεων για εύρεση εργασίας (82,5%). Μεγάλες αυξήσεις, παρατηρούνται στην πραγµατοποίηση τηλεφωνικών κλήσεων ή βιντεοκλήσεων µέσω ∆ιαδικτύου (47,9%), καθώς και στην αναζήτηση πληροφοριών για επίσηµη βαθµίδα εκπαίδευσης, για προσφορά εκπαιδευτικών προγραµµάτων κ.ά. (42,4%). Αύξηση 15,8% παρουσιάζει η συµµετοχή σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (δηµιουργία προφίλ χρήστη, αποστολή µηνυµάτων κ.ά. στο Facebook, στο Twitter κλπ.) ενώ αξίζει να σηµειωθεί ότι η ηλικιακή οµάδα 25- 34 ετών είναι αυτή που, κυρίως, επιδίδεται στην εν λόγω δραστηριότητα (35,9% ). Πηγή : Ελληνική Στατιστική Αρχή

Οι παρακάτω στατιστικές αφορούν έρευνες για την χρήση του διαδικτύου για το έτος 2010:

προγράµµατα 15 Συµµετοχή σε ιστοσελίδες

επαγγελµατικής δικτύωσης µ.δ.

1 7,3

16 Πώληση αγαθών ή υπηρεσιών (e-Bay)

1,3 4,5

79

Στην Ευρώπη των σχεδόν 820 εκατοµµυρίων, που στο παγκόσµιο χάρτη, κατέχει σχεδόν το 25% στη χρήση του Ιντερνετ, συγκριτικά µε τις άλλες γεωγραφικές ζώνες, συµβαίνουν τα εξής:

Ενώ στην Ελλάδα, που έχει το 1% στο Ευρωπαικό σύνολο:

Πηγή: Internet World Stats

Η παρακάτω «πίτα» αφορά το ποσοστό των χρηστών του διαδικτύου παγκοσµίως σύµφωνα µε κάθε ήπειρο για το έτος 2012:

80

Εδώ παραθέτονται ορισµένες στατιστικές από την Internet World Stats σχετικά µε την χρήση του διαδικτύου ανά τον κόσµο τον Ιούνιο του 2012:

WORLD INTERNET USAGE AND POPULATION STATISTICS June 30, 2012

World Regions Population ( 2012 Est.)

Internet Users

Dec. 31, 2000

Internet Users Latest Data

Penetration (% Population)

Growth 2000-2012

Users % of Table

Africa 1,073,380,925 4,514,400 167,335,676 15.6 % 3,606.7 % 7.0 % Asia 3,922,066,987 114,304,000 1,076,681,059 27.5 % 841.9 % 44.8 %

Europe 820,918,446 105,096,093 518,512,109 63.2 % 393.4 % 21.5 %

Middle East 223,608,203 3,284,800 90,000,455 40.2 % 2,639.9 % 3.7 %

North America 348,280,154 108,096,800 273,785,413 78.6 % 153.3 % 11.4 %

Latin America / Caribbean 593,688,638 18,068,919 254,915,745 42.9 % 1,310.8 % 10.6 % Oceania / Australia 35,903,569 7,620,480 24,287,919 67.6 % 218.7 % 1.0 %

WORLD TOTAL 7,017,846,922 360,985,492 2,405,518,376 34.3 % 566.4 % 100.0 %

Οι στατιστικές αυτές σχετίζονται µε ένα άλλο σηµαντικό θέµα του διαδικτύου το Facebook:

Internet and Facebook Usage in Europe

81

EUROPE Population ( 2012 Est. )

Internet Users, 30-June-12

Penetration (% Population)

Users % in Europe

Facebook 31-Dec-12

Albania 3,002,859 1,471,400 49.0 % 0.3 % 1,097,800

Andorra 85,082 68,916 81.0 % 0.0 % 34,540

Austria 8,219,743 6,559,355 79.8 % 1.3 % 2,915,240

Belarus 9,643,566 4,436,800 46.0 % 0.9 % 533,360 Belgium 10,438,353 8,489,901 81.3 % 1.6 % 4,922,260

Bosnia-Herzegovina 3,879,296 2,327,578 60.0 % 0.4 % 1,345,020

Bulgaria 7,037,935 3,589,347 51.0 % 0.7 % 2,522,120

Croatia 4,480,043 3,167,838 70.7 % 0.6 % 1,595,760

Cyprus 1,138,071 656,439 57.7% 0.1 % 582,600

Czech Republic 10,177,300 7,426,376 73.0 % 1.4 % 3,834,620 Denmark 5,543,453 4,989,108 90.0 % 1.0 % 3,037,700

Estonia 1,274,709 993,785 78.0 % 0.2 % 501,680

Faroe Islands 49,483 39,948 80.7 % 0.0 % 31,820

Finland 5,262,930 4,703,480 89.4 % 0.9 % 2,287,960

France 65,630,692 52,228,905 79.6 % 10.1 % 25,624,760 Germany 81,305,856 67,483,860 83.0 % 13.0 % 25,332,440

Gibraltar 29,034 20,660 71.2 % 0.0 % 21,700

Greece 10,767,827 5,706,948 53.0 % 1.1 % 3,845,820

Guernsey & Alderney 65,345 48,300 73.9 % 0.0 % 2,620

Hungary 9,958,453 6,516,627 65.4 % 1.3 % 4,265,960

Iceland 313,183 304,129 97.1 % 0.1 % 227,000 Ireland 4,722,028 3,627,462 76.8 % 0.7 % 2,183,760

Italy 61,261,254 35,800,000 58.4 % 6.9 % 23,202,640

Jersey 94,949 45,800 48.2 % 0.0 % 32,760

Kosovo 1,836,529 377,000 20.5 % 0.1 % n/a

Latvia 2,191,580 1,570,925 71.7 % 0.3 % 414,520

Liechtenstein 36,713 31,206 85.0 % 0.0 % 12,780 Lithuania 3,525,761 2,293,508 65.1 % 0.4 % 1,118,500

Luxembourg 509,074 462,697 90.9 % 0.1 % 227,520

Macedonia 2,082,370 1,180,704 56.7 % 0.2 % 962,780

Malta 409,836 282,648 69.0 % 0.1 % 217,040

Man, Isle of 85,421 39,460 46.2 % 0.0 % 39,380 Moldova 3,656,843 1,639,463 44.8 % 0.3 % 285,640

Monaco 30,510 30,700 100.6 % 0.0 % 36,220

Montenegro 657,394 328,375 50.0 % 0.1 % 306,260

Netherlands 16,730,632 15,549,787 92.9 % 3.0 % 7,554,940

Norway 4,707,270 4,560,572 96.9 % 0.9 % 2,771,480

Poland 38,415,284 24,940,902 64.9 % 4.8 % 9,863,380

82

Portugal 10,781,459 5,950,449 55.2 % 1.1 % 4,663,060

Romania 21,848,504 9,642,383 44.1 % 1.9 % 5,374,980

Russia 142,517,670 67,982,547 47.7 % 13.1 % 7,963,400 San Marino 32,140 17,000 52.9 % 0.0 % 9,420

Serbia 7,276,604 4,107,000 56.4 % 0.8 % 3,377,340

Slovakia 5,483,088 4,337,868 79.1 % 0.8 % 2,032,200

Slovenia 1,996,617 1,440,066 72.1 % 0.3 % 730,160

Spain 47,042,984 31,606,233 67.2 % 6.1 % 17,590,500

Svalbard & Jan Mayen 2,191 n/a n/a n/a n/a Sweden 9,103,788 8,441,718 92.7 % 1.6 % 4,950,160

Switzerland 7,925,517 6,509,247 82.1 % 1.3 % 3,055,800

Turkey 79,749,461 36,455,000 45.7 % 7.0 % 32,131,260

Ukraine 44,854,065 15,300,000 34.1 % 3.0 % 2,312,920

United Kingdom 63,047,162 52,731,209 83.6 % 10.2 % 32,950,400

Vatican City State 535 480 89.7 % 0.0 % 20

TOTAL EUROPE 820,918,446 518,512,109 63.2 % 100.0 % 250,934,000

Πηγή: Internet World Stats

Το σχέδιο που φαίνεται πιο κάτω είναι το δηµιούργησε η οµάδα και απεικονίζονται λέξεις κλειδιά που έχουν σχέση µε το διαδίκτυο και τον εθισµό

σε αυτό :

83

Θέµατα προς συζήτηση: Μετά από αρκετούς µήνες λεπτοµερούς έρευνας και εργασίας εκτιµούµε ότι το αποτέλεσµα αλλά και τα ευρήµατα της έρευνας µας είναι ικανοποιητικά µιας και έχουµε τις απαραίτητες απαντήσεις σε θέµατα εξέχουσας σηµασίας. Μέσα από την έρευνα µας αντιµετωπίσαµε όλα τα καίρια ζητήµατα που αφορούν τον συγκεκριµένο εθισµό αναδεικνύοντας τους τρόπους εθισµού, τα συµπτώµατα αλλά και τρόπους για να τα αποφύγουµε. Η συνοχή και η οµοιογένεια των µελών της οµάδας οδήγησαν σε ένα αρκετά καλό και ικανοποιητικό αποτέλεσµα κάτι το οποίο φαίνεται από την όλη εικόνα της εργασίας µας. Πιστεύουµε ότι θα καταφέρουµε να ευαισθητοποιήσουµε τους ανθρώπους γύρω µας σχετικά µε το θέµα και να αναδείξουµε το πρόβληµα προσπαθώντας έτσι να τους αποτρέψουµε από τις κακές συνέπειες του διαδικτύου και από τυχόν εθισµό. Θεωρούµε πως έχουµε απαντήσει σε όλα τα πιθανά ερωτήµατα που σχετίζονται µε τον εθισµό στο διαδίκτυο, τα αίτια,

84

τα συµπτώµατα και τις συνέπειες του. Πλέον από την προσπάθεια που καταβάλαµε και την σκληρή δουλειά πιστεύουµε ότι έχουµε καλύψει το θέµα κατά το ήµισυ και ότι δεν έχει µείνει κάτι άλλο να ανακαλύψουµε αν και ο εθισµός στο διαδίκτυο συνεχώς αναπτύσσεται Κριτική και αξιολόγηση της έρευνας: Η συνεργασία της οµάδας µας ήταν εξαιρετική ! Όλα τα µέλη έδειξαν σοβαρότητα και αυτό βοήθησε στο να καταλήξουµε στο επιθυµητό αποτέλεσµα . Είµασταν συνεπείς στις εργασίες µας και µάθαµε πόσο σηµαντική είναι η οµαδική εργασία. Αποκοµίσαµε γνώσεις σχετικά µε το διαδίκτυο, το πόσο µπορεί να επηρεάσει έναν έφηβο και πως να αποφύγει την εξάρτιση στο διαδίκτυο. ∆ηµιουργήθηκε µέσα από την εργασία το αίσθηµα της οµαδικότητας και της αλληλεγγύης γι’ αυτό και τα λάθη ήταν πολύ σπάνια καθ’ όλη τη διαδικασία της έρευνας. Σε γενικές γραµµές πιστεύουµε ότι ο τρόπος που δουλέψαµε ήταν αρκετά ικανοποιητικός και καλός και ότι δεν θα µπορούσαµε να συνεργαστούµε καλύτερα µιας και ο καθένας από εµάς είχε τα απαραίτητα προσόντα για την επίτευξη του τελικού στόχου. Επίλογος: Συνοψίζοντας, το project, µας έδωσε το έναυσµα να ασχοληθούµε αναλυτικά για τους κινδύνους που κρύβουν οι εξαρτήσεις του Internet, αλλά και πώς µπορούµε να τους αντιµετωπίσουµε. Ποιο συγκεκριµένα, η οµάδα µας επικεντρώθηκε στα αίτια των εξαρτήσεων και στις επιβλαβής επιπτώσεις τους µετά από παρατεταµένη χρήση. Σκοπός της εργασία µας είναι να επιρρεάσει επικοδοµητικά όλους όσους έχουν εθιστεί στο Internet. Παράλληλα να δώσουµε ένα τρόπο διαφυγής και µείωσης της χρήσης του σε επιτρεπτά επίπεδα.

85

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΗΛΙΚΙΑ: ΦΥΛΛΟ: ΤΟΠΟΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ:

Έχετε ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σπίτι ;

ΝΑΙ ΟΧΙ 2.Αν ναι σε ποιο χώρο του σπιτιού βρίσκεται ο Η/Υ που χρησιµοποιείτε ;

Στο δωµάτιο σας Στο καθιστικό σας Αλλού__________________

3.Έχετε πρόσβαση στο Internet ; ΝΑΙ ΟΧΙ 4.Αν ναι, εσείς χρησιµοποιείτε το Internet ; ΝΑΙ ΟΧΙ 5.Απο που έχετε συνήθως πρόσβαση στο Internet ; Από το σπίτι Από το Internet-Café Από το σχολείο Αλλού_____ 6.Πόσες ώρες την ηµέρα χρησιµοποιείτε το Internet ; 0-1 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 10 και πάνω 7.Ποιος είναι ο κυριότερος λόγος που χρησιµοποιείτε το Internet;

(Μέχρι 2 επιλογές)

Ενηµέρωση

Παιχνίδια Αγορές Τυχερά παιχνίδια Emails Αναζητήσεις Chat Εργασία Γνώσεις

86

87

88

89