37
Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги 5Л120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигининг малака талаблари Л o j.

Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги

5Л120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигининг малака талаблари

Л o j.

Page 2: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

СУЗ БОШИ

1. ИШЛАБ ЧЩИЛГАН ВА КИРИТИЛГАН:• Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти

универститети;• Олий ва урта махсус таълим вазирлиги.• Узбекистон Республикаси Фанлар академияси, Узбек тили, адабиёти

ва фолькпори института

2. ТАСДЩЛАНГАН ВА АМАЛГА КИРИТИЛГАН:Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги

хузуридаги Олий ва урта махсус, касб-хунар таълими йуналишлари буйича укув-услубий бирлашмалар фаолиятини Мувофиклаштирувчи кенгашнинг20j b йил « (Ь » д € itfe+Lt______ даги - сонли йигилишидамаъкулланган.

3. ЖОРИЙ ЭТИЛГАН:

Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги.

Page 3: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Мазкур малака талабни Узбекистон Республикаси ху дуди да расмий чопэтиш хукуки Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълимвазирлигига тегишлидир.

МУНДАРИЖАТ/р бет1. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти)

мутахассислигининг умумий таснифи......................................... 4

1.1 Кулланиш сохдси.................................................................................... 4

1.2 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрлар касбий фаолиятларининг таснифи................... 5

2. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрларнинг тайёргарлик 6 даражасига куйиладиган умумий талаблар.................................

2.1 Магистрларнинг тайёргарлик даражасига куйиладиган умумий талаблар................................................................................................... 6

2.2. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислигибуйича магистрларнинг касбий фаолиятларига куйиладиган 7 малака талаблари....................................................................................

3. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги укув режаси ва фан дастурлари мазмунига 8 куйиладиган умумий талаблар........................................................

3.1 Укув режа фанлари блоклари мазмунига куйиладиган умумий 9 талаблар..........................................................................................

? 2 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратурамутахассислиги укув режасидаги юклама хажми............................ 2

Page 4: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

1. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислигининг умумий таснифи

5120100 - Филология ва тилларни уцитиш (узбек филологияси) таълим йуналиши негизидаги 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрлар тайёрловчи олий таълимнинг дастури амалга оширилади, унинг назарий ва амалий машгулотларини тулик узлаштирган, якуний давлат аттестациясидан муваффакиятли утган шахсга «магистр» малакаси (даражаси) хамда олий маълумот тугрисидаги давлат намунасидаги расмий хужжат(лар) берилади.

Укув режа ва фан дастурининг меъёрий муддати, укиш шакли ва мос малака (даража)си 1-жадвалда келтирилган.

1 -жадвалУкув режа ва фан дастурининг муддати, укиш шакли ва битирувчиларнинг

малака(даража)си

Укув режа ва фан дастурининг номи

Малака(даража)

Укув режа ва фан дастурини

узлаштиришнинг меъёрий муддати

Мутахассисликнинг укув режа ва фан дастурлари Магистр 2 йил

1.1. Кулланиш сохаси1.1.1. Олий таълимнинг ушбу малака талаби (ОТ МТ) 5А120101 -

Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрлар тайёрлаш укув режа ва фан дастурларининг узлаштиРилишини амалга оширишда Узбекистон Республикаси худудидаги барча олий таълим муассасалари учун талаблар мажмуини ифодалайди.

1.1.2. Олий таълим муассасаси мазкур 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрлар тайёрлаш ваколатига эга булганда ушбу малака талаблари асосида тайёрланган укув режа ва фан дастурларини амалга ошириш хукукига эга деб хисобланади.

1.1.3. ОТ МТнинг асосий фойдаланувчилари:- мазкур магистртура мутахассислиги буйича фан, техника ва ижтимоий сохд

ютукларини хисобга олган холда укув режа ва фан дастурларини сифатли ишлаб чикиш, самарали амалга ошириш ва янгилаш учун масъул - олий таълим муассасаларининг профессор-укитувчилари;

- магистртура мутахассислигининг укув режа ва фан дастурларини узлаштириш буйича укув-тарбия фаолиятини самарали амалга оширувчи барча ходимлари ва талабалари;

- уз ваколат доирасида битирувчиларнинг тайёргарлик даражасига жавоб терадиган олий таълим муассасаларининг бошкарув ходимлари (ректор, проректорлар, укув булими бошлиги, деканлар ва кафедра мудирлари);

- битирувчиларнинг тайёргарлик даражасини бах.олашни амалга оширувчи Давлат ..~гестация комиссиялари;

- олий таълим муассасасини молиялаштиришни таъминловчи органлар;- олий таълим тизимини аккредитация ва сифатини назорат килувчи ваколатли

Ддвлат органлари;- таълим сохаси(таркиби)нинг магистратура мутахассисликлардан бирини

хтиерий танлаш хукукига эга булган бакалаврлар, ота-оналар ва бошка манфаатдорлар.

Page 5: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

1.2. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрлар касбий фаолиятларининг таснифи

1.2.1. 5А120101 -Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрлар касбий фаолиятларининг сохалари:

5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги - Олий, малака ошириш ва кайта тайёрлаш муассасаларида узбек тили, умумтаълим, урта махсус, касб- хунар таълими муассасаларида узбек тили ва адабиёт фанларини укитиш; Узбекистон Республикаси Фанлар академияси ва тармок илмий-тадкикот институтларида илмий- тадкикот марказларида, илмий-ишлаб чикариш бирлашмаларида илмий тадкикот ишларини олиб бориш, турли мулкчилик шаклидаги ишлаб чикариш ва хизмат курсатиш корхоналарида, давлат бошкаруви органларида, хар хил шаклдаги мулк, саноат ва бизнес ташкилотларида мутахассисликка оид комплекс масалалар мажмуасини камраб олади.

Мутахассислик буйича фан, техника ва технологиятриннг замонавий ютуцлари, кадрлар буюртмачилари талабларидан келиб чищан щлда магистрларнин? касбий фаолият сощчарида цушимча ваузгаришлар булиши мумкин.

1.2.2. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрлар касбий фаолиятларининг объектлари:

- узбек адабиёти;- узбек адабиётшунослигининг тараккиёт конуниятлари;- умумфилологик ва ижтимоий фанлар мазмунига тааллукли булган бадиий асар;- адабий манба;- матн;- тахлил ва талкин усуллари;- адабиётшуносликнинг илмий-назарий тушунчалари.Мутахассислик буйича фан, техника ва технологиячарнинг замонавий ютуцчари,кадрлар буюртмачилари талабларидан келиб чиццан щчда магистрларнинг касбий

фаолият объектларида цушимча ваузгаришлар булиши мумкин.1.2.3. Мутахассислик буйича магистрлар касбий фаолиятларининг турлари• илмий-тадцицот фаолият;• ташкилий-боищарув фаолият;• педагогик фаолият: Олий, малака ошириш, цайта тайёрлаш таълим

муассасаларида илмий-педагогик щмда умумтаълим, урта махсус, касб-хунар таълим тизимида педагогик фаолият (уриатилган тартибда);

• турли хизматлар курсатиш кабиларни уз ичига олади.Мутахассислик буйича фан, техника ва технологиячарнинг замонавий ютуцлари,

кадрлар буюртмачилари талабларидан келиб чиццан щчда магистрларнинг касбий фаолият турларида цушимча ва узгаришлар булиши мумкин.

Мутахассислик буйича тайёрланган магистрлар касбий фаолиятларининг муайян турлари таълим жараёнининг манфаатдор иштирокчилари билан хамкорликда олий таълим муассасаси томонидан аникланади.

1.2.4. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрларнинг касбий мослашув имконйятлари:

5А 120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги битирувчилари кадрларни кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимида кушимча касб таълимини олиши мумкин.

Шунингдек, магистрлар касбий мослашув имкониятларидан келиб чиккан х.олда -:;:чик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятларини ташкил этиши мумкин.

1.2.5. Таълимни давом эттирнш имкониятлари:Магистратура битирувчилари магистр академик даражасини олгандан сунг олий

-йълим муассасаларида хамда Узбекистон Республикаси Фанлар академияси ва тармок

Page 6: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

ИТИларда катта илмий ходим-изланувни ва мустакил тадкикотчи сифатида илмий- тадкикот ишларини давом эттириши мумкин.

2. 5Л120101 -Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрларнинг тайёргарлик даражасига куйиладиган умумий

талаблар

2.1. Магистрларнинг тайёргарлик даражасига куйиладиган умумий талаблар:- илмий дунёкарашга дойр билимлар тизимини эгаллаган булиши,

умумметодологик фанлар асосини, давлат сиёсатининг долзарб масалаларини билиши; ижтимоий муаммолар ва жараёнларни мустакил тахлил килиш кобилиятига эга булиши;

- ижтимоий муаммолар ва жараёнларни мустакил тахлил килиш кобилиятига эга булиши;

- миллий-маънавий ва умуминсоний кадриятлар буйича уз нуктаи назарини огзаки ва ёзма баён этиши, миллий гоянинг назарий асосларни англаган холда “Озод ва обод ватан, эркин ва фаровон хаёт куриш” бош гоясининг мохиятини хамда унинг асосий гоялар билан мутаносиблиги ва фаркини билиши,

- табиат ва жамиятда юз бераётган жараён ва ходисалар хакида яхлит тасаввурга эга булиши, инсоннинг маънавий киёфаси хакида билимларга эга булиши, улар дан хаётда ва касбий фаолиятида хамда замонавий илмий тадкикотларда фойдалана олиши;

- шахснинг инсон, жамият, атроф мухитга булган муносабатини тартибга солувчи хукукий ва ахлокий меъёрларни касбий фаолиятида куллай олиши;

- янги билимларни мустакил узлаштира олиши, такомиллаштириши ва уз мехнатини илмий асосда ташкил кила билиши;

- узининг индивидуал билимларига таянгани холда ижтимоий ва шахсий ахамиятга эга булган муаммоларни тушуниши ва уларни тахлил килиши;

- уз фаолиятида меъёрий хукукий хужжатлардан фойдалана билиши;- фикрлаш маданияти, муайян тафаккур услубига, огзаки ва ёзма нуткини аник

баён килиш кобилиятига эга булиши;- узлаштирилган билимларни ижодий танкидий куриб чикиш ва тахлил килиши,

улардан илмий фаолиятида фойдалана олиши;- илмий фаолияти натижаларини хис килишга йуналтирилган ижтимоий масъулият

шаклланган булиши;- касбий фаолиятда узлаштирган фанларнинг асосий конунларидан фойдаланиши,

методларни таснифлаши, методологик тамойиллардан илмий фаолиятида фойдалана олиши;

- хорижий тиллардан бирини илмий мулокот ва касбий малака алмашиш восигаси сифатида эгаллаган булиши;

- ахборотни туилаш, саклаш, уларга ишлов бериш ва улардан фойдаланиш усулларини эгаллаши;

- узининг касбий фаолиятида асосли мустакил карорлар кабул кила билиши;- ахборот, билим, маълумотни бир-биридан фарклаш малакасига эга булиши,

оборот технологияларидан фойдалана олиши;- бугунги ахборотлашган жамият шароитида ахборот технологияларининг мохияти

на ахамиятини тушуниш, ахборот хуружи хавфи ва тахдидларни англаш, ахборотгсизлигининг асосий талабларига риоя килиш кобилиятига эга булиши;

- интернет тармогидан ахборотларни олиш, саклаш, капта пшлашнинг асосий • ллари ва воситаларига эга булиши, ахборотни бошкариш воситаси сифатида

■ ■пьютер билан ишлаш куникмаларига эга булиши;- педагогик фаолиятида ахборот ва педагогик технологиялардан фойдаланиши;

Page 7: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

- таълим сифати ва самарадорлигини оширишга инновацион ёндашиши;- илмий фаолияти натижалари буйича давлат ва хорижда эълон килинган

лойихаларда иштирок этиш учун лойиха тайёрлаши;- патент олиш учун иш меъёрий хужжатлар тайёрлай олиши;- давлат, нодавлат ва нотижорат ташкилотлари томонидан эълон килинган

лойихдларда иштирок этиш учун лойиха тайёрлаш малакаларига эга булиши лозим.Магистр:- мутахассисликлари буйича олий маълумотли шахслар эгаллаши лозим булган

лавозимларда мустакил ишлашга;- мутахассисликлари доирасида танланган мутахассислик буйича олий таълим

муассасаларида хамда Узбекистон Республикаси Фанлар академияси ва тармок ИТИларда катта илмий ходим-изланувчи ва мустакил тадкикотчи сифатида илмий-тадкикот ишларини давом эттиришга;

- кадрларни кайта тайёрлаш ва малака ошириш тизимида кушимча касб таълими олиш учун тайёрланадилар.

2.2. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрларнинг касбий фаолиятларига куйиладиган малака талаблари

Илмий-тадкикот фаолиятида:- тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни инобатга олган холда,

мутахассисликка оид янги илмий натижалар, илмий адабиётлар ва илмий-тадкикот лойихаларини урганиш, тахлил килиш ва умумлаштириш;

- касбий фаолиятига мос илмий адабиётларни, илмий тадкикот лойихаларини ва янги илмий натижаларни урганиш;

- илмий, амалий тадкикотлар олиб бориш, тажриба натижаларини кайта ишлаш ва улар асосида илмий асосланган хулосалар чикариш;

- илмий маколалар тайёрлаш ва тахрир килиш;- интернет тармогида энг янги илмий, конструкторлик, технологик ва

эксплуатацион ютуклар хакидаги маълумотларни максадга йуналган холда кидириш ва топиш;

- илмий семинар, конференция ва симпозиумларни ташкил этиш, утказиш хамда фаол иштирок этиш;

- мос мутахассислик мавзуси буйича илмий лойихаларни ишлаб чикиш,- ечилаётган илмий муаммолар ва топширикларнинг концептуал ва назарий

моделларини ишлаб чикиш;- ^тжазилаётган тадкикотлар мавзуси буйича илмий шархларни ишлаб чикиш,

рефератлар ва библиографияларни тузиш; цобилиятига эга булиши лозим.Ташкилий-бошкарув фаолиятида:- жамоада ижтимоий ва маънавий-маърифий ишларни ташкил этиш ва бошкариш;- ностандарт вазиятларда ташкилий бошкарув карорлари кабул килиши ва ушбу

карорлар учун масъулиятни уз зиммасига ола билиш;- бажараётган фаолияти буйича йш режасини тузиш ва уни бажариш, назорат

килиш ва амалга оширган ишининг натижаларини бахолаш;- e-learning ва m-learning технологиялари асосида корпоратив укитишни ташкил

килиш ва корпоратив маълумотлар базасини ривожлантириш;- атроф-мухитни мухофаза килиш ва мехнат хавфсизлиги талабларига мос келиши

;орасида ишлаб чикариш жараёнларини назорат килишда иштирок этиш;- нодавлат ва нотижорат ташкилотларида, хусусий тадбиркорлик субъектларида

■■лънавий-маърифий ишлар буйича менежер сифатида фаолият юритиш цобилиятига эга булиши лозим.

Page 8: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Олий, малака ошириш ва кайта тайёрлаш таълим муассасаларида нлмий- педагогик хамда умумтаълим, урта махсус, касб-хунар таълим муассасаларидаги педагогик фаолиятда (урнатилган тартибда):

- укитиш методикасини эгаллаш;- олий таълим, умумтаълим, урта махсус, касб-хунар таълими тизими

муассасаларида мутахаассислигига оид тайёргарлик йуналишида назарда тутилган укув фанлари буйича назарий, амалий ва лаборатория машгулотлариии утказиш;

- замонавий ахборот ва педагогик технологиялардан фойдаланиб ноанъанавий укув машгулотлариии утказиш;

- укитилаётган фанлар буйича дарсларни утказиш учун зарур булган укув-услубий хужжатларни тузиш, тайёрлаш ва расмийлаштириш;

- укитилаётган фан буйича укув машгулотларни утказиш учун укитишнинг техник воситаларидан фойдаланиш;

- мустакил таълим ва ижодий изланиш натижасида укитилаётган фан хамда педагогик фаолият сохасидаги турли усуллар, воситалар ва бошка сохаларда уз-узини мунтазам такомиллаштириб бориш;

- гуманитар фанлар сохаси учун ДТС, Малака талаблари, Давлат талаблари ва бошка укув-меъёрий хужжатларни ишлаб чикиш цобилиятига эга будишь лазим.

Турли хизматлар курсатиш:- мутахассисликка мос маслахатчилик хизмати;- узбек адабиётшунослиги тарихини илмий урганиш, жараёнларни объектив ва

холис илмийлик нуктаи назаридан ёритиш;- тадкик килинган мавзулар буйича аник маълумотларга эга булиш;- кутубхоналар, ахборот-рерсурс марказлари, вактли матбуот сахифалари ва архив

маълумотларидан фойдалана олишга оид методик фаолиятни амалга ошириш;- кадимги кулёзма ва тошбосма манбаларни укий олиш, улардан фойдаланиш;- пуллик таълим хизмати курсатиш;- ихтисосликка мос мавзу буйича давлат грантлари ва хужалик шартномалари

асосида тадкикот ишлари бошка хизматларни курсатиш крбшиятларига эга булиши лозим.

3. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги укув режаси ва фан дастурлари мазмунига куйиладиган

умумий талаблар

Магистратура мутахассислиги укув режаси ва фанлар дастурлари бакалавриат таълим йуналишининг укув режаси ва фанлар дастурлари билан узлуксизлик ва узвийлик таъминланишини инобатга олган холда ишлаб чикилиши ва талабалар томонидан куйидаги мажбурий блоклар узлаштирилишини назарда тутиши зарур:

умумметодологик фанлар;мутахассислик фанлари; :илмий фаолият.Укув режа ва фанлар дастурлари мажбурий укув фанлари билан бир каторда

талабалар танлаган фанларни хам уз ичига олиши лозим.Талабаларнинг укув режа ва фанлар дастурларини узлаштиришида укув

фанларининг бир канча масалалари ва муаммолари буйича мустакил билим олиши назарда тутилиши зарур.

Укув режа ва фан дастурини ишлаб чикишда ОТМ республика иктисодиёти ва ижтимоий тармоклари, бошкарув ва хужалик юритиш субъектлари учун фундаментал, айникса, юкори ва инновацион технологиялар буйича чукур билим хамда амалий куникмаларга эга булган кадрлар эхтиёжини хамда узвир^лик ва узлуксизлик

Page 9: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

тамойилларини хисобга олиши керак.ОТМлар укув режа ва фан дастурини фан, таълим, техника, маданият, санъат,

иктисодиёт, технология ва ижтимоий соха ривожланишини хисобга олган холда мунтазам равишда янгилаб туриши лозим.

Укув режа ва фан дастурини ишлаб чикишда ОТМ томонидан битирувчиларнинг умуммаданий компетенцияларини (ижтимоий узаро таъсир, уз-узини ташкил килиш ва бошкариш, тизимий-фаолият тавсифидаги комиетенцияларни) шакллантиришдаги имкониятлари аникланган булиши керак. ОТМ узининг ижтимоий-маданий мухитини шакллантиришга, шахснинг хар томонлама ривожланиши учун зарур булган шароитларни яратишга масъул.

ОТМ укув жараёнини ижтимоий-тарбиявий ривожлантиришга, талабаларнинг ижтимоий ташкилотлар ишида, спорт ва ижодий тугаракларда, магистрларнинг илмий жамиятларида иштирокига кумаклашиши лозим.

Компетентли ёндашувни амалга ошириш, укув жараёни машгулотларини ташкил этишда фаол ва интерфаол (компьютер симуляторлари, ишбилармонлар уйини, муайян вазиятларни куриб чикиш ва х.к.) шаклларни утказишни, талабаларнинг касбий куникмаларини шакллаитириш ва ривожлантириш максадида аудиториядан ташкари иш билан биргаликда жахон педагогик амалиётида кулланиладиган замонавий педагогик технологиялар, укитишнинг самарали стратегиялари, методлари ва услубларини кенг куллашни назарда тутиши керак.

Фанларнинг укув дастурини шакллантиришда ОТМ талабаларининг хукуклари ва мажбуриятлари билан таништиришга, талабалар учун танлов фан (модул, курс) лари мажбурий эканлигини тушунтириши керак.

Талабаларда билим, амалий малака ва куникмаларни тулик шакллантириш учун ОТМ 5'кув режа ва фан дастури укув фанлари (модуллари) буйича лаборатория ишлари ва амалий машгулотларни камраб олиши керак.

Магистратура мутахассислиги укув режасига мувофик равишда якуний давлат аттестацияси ва магистрлик диссертациясининг химояси билан тугалланиши шарт

Укув режага киритиладиган мутахассисликка оид фанларнинг амалий машгулотлар ва лаборатория ишлари олий таълим муассасаларида утказилади.

Назария ва амалиёт яхлитлигини таъминлаш учун магистрантларнинг илмий амалиёт (стажировка)лари олий таълим муассасалари, илмий тадкикот хамда кадрларни малакасини ошириш ва кайта тайёрлаш институтларида утказилади.

3.1. Укув режа фанлари блоклари мазмунига куйиладиган умумий галабларУмумметодологнк фанлар блоки:- миллий гоя ва ижтимоий-иктисодий ривожланишнинг богликлигини ва унинг

асосий максадларини англаши;- тадкикот жараёнини тавсифлаш, хулосаларни таърифлаш ва олинган

натижаларни бахолаш, эмпирик ва назарий тадкикот усулларини фарклаш, кенгайтирилган тадкикот режасини ишлаб чикиш, фундаментал, амалий, инновацион лойихаларнинг бир-биридан фаркини билиши;

- таълимга технологик ёндашув, укув максадларини аниклаштиришп, педагогик фаолиятни окилона режалаштириши ва ташкил этиши;

- ахборот тизимларини ташкил этиши ва бошкариши;- нуткнпнг коммуникатив сифатли булишини таъминлаши,- амалдаги конунчилик нормаларини куллаш оркали хукукип масалалаларнп хал

килиши лозим.^'збекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги томонидан

“асдикланадиган олий таълимнинг магистратура мутахассисликлари укув режаларидаги > м ум метод о ло гик фанлар блокига куйиладиган умумий талаблар асосида белгиланади.

Page 10: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Мутахассислик фанлари блоки:- адабиёт тарихининг назарий муаммолари;- мумтоз адабиётда кулланиладиган адабий тур ва жанрлар таснифи;- мумтоз поэтика асослари ва уларнинг таркибий тахлили;- адабиётшуносликдаги мактаблар ва уларнинг намояндалари;- тарихий поэтика йуналишининг тахлил ва тал кин тамойиллари;- мумтоз адабиёт намуналарининг тарихий поэтика талабларига мос эканлиги;- бадиий асар компонентлари;- бадиий шакл компонентлари ва уларнинг таркибий тахлили,- образлар тизими ва унга онтологик муносабат;- сюжет ва мотив, композицион сатхлар буйича таркиблаш,- бадиий асарнинг микро анализи,- адабий-назарий фикрларнинг ёзма ифодаси;- бадиий асар тахлилидан адабий-назарий хулосалар чикариш;- замонавий узбек адабиёти тараккиётиниг асосий йуналишларини белгилаш,- жадидшунослик харакати боскичлари;- янги адабиётнинг мамлакатимиз ва хорижда урганилиши;- адабиётдаги даврлаштириш тамойилларини адабий жараёнга татбнк этиш,- замонавий узбек адабиёти тараккиётиниг асосий йуналишларини белгилаш;- модернизмнинг адабий-эстетик ходиса сифатидаги ахамиятини аниклай олиш;- бадиий матнни типологик тахлил килиш;- замонавий узбек адабиёти намуналарини филологик ва дидактик тахлил килиш;- жадид адабиётидаги асосий ижодий оким ва йуналишларни фарклаш;- илмий тадкикот жараёнида янги адабиётга оид манбалардан фойдалана олиш;- танланган мавзу юзасидан умумлашма илмий хулосалар чикара билиш;- замонавий узбек адабиёти намунларини давр билан боглай олиш;- жадид адабиётига оид асарларнинг адабиёт тарихидаги урнига бахо бериш;- XX аср адабиётидаги асосий ижодий оким ва йуналишларни фарклаш;- янги узбек адабиёти тараккиётининг асосий йуналишлари;- замонавий узбек адабиётидаги жанрлар синкретизмини фарклай олиш,- энг кадимги жанрлар ва образлар синкретизми масалалари;- урта аср адабиётининг маърифий, этик ва эстетик омиллари;- уйгониш адабиёти эстетик концепциялари;- XIX аср адабиёти: реализм, романтизм ва натурализм масаласи;- XX аср адабиёти: модернизм адабий-эстетик ходиса сифатидаги ахамияти;- антик давр адабиётшунослиги;- исломгача булган шарк адабиётшунослиги манбалари;- Урта асрлар ва Еарб уйгониши даври адабиётшунослиги;- жахон адабиётшунослигидаги академик мактаблар;- адабиётшуносликдаги адабий оким ва йуналишлар,- адабиётшунослик методологиясида дунёкараш масаласи,- биографик, психологик, структурал, социологик ва бошка методлар,- адабий-илмий мактаблар, уларнинг намояндалари;- адабиётшунослик методларининг тахлил ва талкин тамойиллари;- бадиий матннинг илмий-назарий талкини ва тахлили;- бадиий асар тахлилидан адабий-назарий хулосалар чикариш;- магистратура мутахассислиги буйича илмий-тадкикот ишларини бажариш, касб

•лиятининг кузланган натижаларига эрпшишда жараёнларни моделлаштириш ва

Page 11: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

тизимли ёндашиш борасидаги илмий билимлар, амалий махорат ва куникмаларни таъминлаши керак.

Танлов фанлари:Мутахассислик буйича фан, ицтисодиёт, техника ва технологиячарнинг

замонавий ютуцлари, кадрлар буюртмачилари талабларидан келиб чиццан щчда танлов фаиларининг таркиби ва улариинг мазмунига цуйилган талаблар ОТМ Кенгаши томонидан белгиланади.

Танлов фанлари таркиби ва мазмупи сощ буйича республика щмда хориждаги етакчи мутахассис-олимларнинг муаллифлик курслари ва муаммоли маърузалар асосида ишкллантирилади.

3.2. Илмий фаолиятга куйиладиган талаблар:Илмий фаолият: илмий-тадкикот ва илмий педагогик ишлар бажарилишини,

магистрлик диссертациясини тайёрлашни назарда тутиши лозим.Илмий-тадкикот ишига булган талабларИлмий-тадцицот тип ОТМнинг илмий-тадкикот лабораторияларида, академик ва

соха илмий-тадкикот институтларида, корхона ва ташкилотларнинг тадкикот булинмаларида утказилади.

Илмий-тадкикот (ёки илмий-техникавий) ишларни таълим муассасаларида, илмий марказларда, хорижий мамлакатларнинг корхоналари ва ташкилотларида икки тарафлама ёки бошка битимлар асосида утказишга рухсат этилади.

Мустакил тадкикотчилик фаолиятининг амалий куникмаларини хосил килиши;ахборот технологияларининг замонавий воситаларидан фойдаланиб илмий-

тадкикотлар утказиш, тадкикотлар натижаларини тахлил килиш ва акс эттириш, илмий маколалар тайёрлашга дойр билимлар ва куникмаларни шакллантириш;

талабаларга гуманитар фанлар сохасида фан, техника ва технологиянинг энг янги ютукларига асосланган ахборот базаларини куллай билиш, улардан магистрлик диссертациясини бажаришда фойдаланиш куникмасини сингдириши лозим.

Илмий-тадкикот ишининг хажми, ташкилий ва илмий-методик таъминланиши кадрлар буюртмачиларининг талабларини хисобга олган холда кадрлар тайёрловчи кафедра томонидан ишланган дастурда белгиланади.

Малака амалиётига булган талабларМалака амалиёти илмий-тадкикот иши ва магистрлик диссертациясини тайёрлаш

жараёнида амалга оширилади ва куйидагиларни:- касбий фаолият буйича барча турдаги куникма ва малакаларни урганиш,

дидактик ва амалиётга боглик шароитларда татбик килишни;- касбий фаолият давомида амалга ошириладиган жараёнларда иштирок этиш

хамда уз устида ишлашни;- мутахассисликка дойр барча воситалар, усуллар ва замонавий технологияларни

чукур урганиш ва амалиётда мустакил куллай олишни;- корхона ва муассасаларда мутахассисликка дойр ишларни, хусусан, адабий-

назарий муаммоларни киёслаш, ноширлик ва тахрир ишларини;- мутахассислик буйича амалиётда кулланиладиган барча турдаги хужжатларни

замон талабларига асосан юритишни;- касбий фаолиятнинг илмий-адабий, маданий-маърифий, ишлаб чикариш ва

бошка сохаларида фаол иштирок этишни назарда тутади.Илмий-педагогик ишга булган талабларИлмий-педагогик ти, ОТМ хамда малака ошириш ва кайта тайёрлаш таълим

муассасаларида утказилади. Шунингдек, мутахассислигига мос урта махсус, касб-хунар таълими муассасасида хам утказилиши мумкин. Илмий-педагогик пш икки тарафлама ва бошка битимлар асосида хориж мамлакатлари олий таълим муассасаларида хам утказилиши мумкин.

Page 12: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Илмий-педагогик пш:замонавий педагогик ва ахборот технологияларидан, укув-тарбия ишларининг

интерактив усулларидан фойдаланган холда педагогик фаолият махорати ва куникмаларини шакллантириши;

укув жараёнини илмий-услубий жихатдан таъминлашни ташкил этиш, укув ва куникмаларини хосил килиши лозим.

Илмий амалиёт.Илмий амалиёт магистратура мутахассислиги буйича максадли касбий таълим укув

режа ва дастурларини узлаштириш, магистратура талабаларида илмий-тадкикот компетенцияларини шакллантириш, таълимни фан ва ишлаб чикариш билан интеграциясини ривожлантириш йули оркали магистрлар энг янги илмий-техник ривожланишдаги ютуклар хамда иктисод, фан, техника, маданият ва согликни саклаш тармокларидаги замонавий техника ва технологиялар базасида илмий тадкикот ишлари, такозо этганда индивидуал илмий изланиш ва тажриба-синовларни утказиш максадида ташкил этилади.

Илмий амалиёт:- илмий тадкикот олиб бориш, назарий ва амалий билимларни чукурлаштириши;- амалий касбий ва илмий-тадкикот компетенцияларни шакллантириши;- касбга самарали мослашувни таъминлаши лозим.Бунда илмий амалиётга йулланган магистратура талабаси укув жараёни жадвалини

индивидуал график асосида бажариши кузда тутилади. Илмий амалиётни ташкил этиш тартиб-коидалари амалдаги норматив-хукукий хужжат (Низом) асосида олиб борилади.

Магистрлик диссертациясига булган талабларМагистрлик диссертацияси мавзулари соханинг ривожланиш истикболи ва фан,

таълим, техника, технология, иктисодиётдаги замонавий ютуклар хамда кадрлар буюртмачиларининг талабларини хисобга олган холда олий таълим муассасасининг мутахассислар тайёрловчи кафедраси томонидан белгиланади.

Магистрлик диссертацияси мавзусини танлаш ва илмий рахбарни тайинлаш биринчи укув йилининг биринчи икки ойи давомида амалга ошириладп. Ишнинг бажарилиши мос мутахассислик буйича фан доктори илмий даражаси ёки мутахассислар тайёрловчи кафедра буйича ушбу таълим муассасасида фаолият курсатувчи илмий даража ва илмий унвонга эга булган укитувчи илмий рахбарлигида бажарилади. Илмий маслахатчилар сифатида Узбекистон Республикаси Фанлар академияси ва тармок илмий- тадкикот институтлари, конструкторлик бюролари хамда ишлаб чикаришнинг юкорн малакали мутахассислари таклиф килиниши мумкин.

Магистрлик диссертациясининг мазмуни тизимлашптрилган куринишда илмий- тадкикот (ёки илмий-техникавий ечим) нинг дастлабки асосларини, унинг бажарилиб боришини ва олинган натижаларини кайд килиши керак. Бунда илмий асослар (ёки илмий-техникавий ечимлар) хар тарафлама тахлил килиниши, мавжуд мукобил вариантларда куриб чикилиши ва улардан биринингтанланишига асосланиши лозим.

Магистрлик диссертацияси натижалари буйича олинган маълумотлар матн ёки кургазмали материал куринишида мустахкамланади, унда муаллиф томонидан мавзунинг назарий ёки амалий ахамияти исботланади. Матн ва кургазмали материал щж-ми ва мазмунпнинг тавсифи магистрлик диссертацияси мавзусининг йуналиши (илмий ёки илмий-техникавий) ва мутахассислар буюртмачилари талабларига боглик холда мутахассислар тайёрловчи кафедра томонидан белгиланади.

Белгиланган муддатда бажарилган магистрлик диссертацияси Давлат аттестацияси комиссиясига: илмий рахбар хулосаси, соха буйича илмий ходим ёки мутахассиснинг таищи тацризи ва мос мутахассисликнинг магистр таълим дастури буйича шахсий режа бажарилганлиги хакидаги маълумотнома билан бирга такдим этилиши лозим.

Магистрлик диссертацияси Давлат аттестация комиссияси ва жамоа олдида очик химоя килинади.

Page 13: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

3.3. 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги укув режасидаги юклама хажми

Варча турдаги аудитория ва аудиториядаи ташкари укув ишларини уз ичига олган укув юкламасинииг энг юкори хажми хафтасига 54 соат килиб белгиланади. Ишлаб чикаришдан ажралган холда (куидузги) укиш шакли аудитория маппулотларииинг он г юкори хажми хафтасига - 36 соат килиб белгиланиши мумкин. Колгаи соатлар хажми мустакил гаълим учун ажратилади.

Жорий, оралик ва якуний аттестацияларни хисобга олган холда укув режа ва фан дастурининг умумий хажми 4 йиллик укув даври учун хафталик укув юкламалардан келиб чиккан холда белгиланади.

Магистратура мутахассисликларининг укув режалари ва фанлар дастури мазмуни олий малакали илмий ва илмий-недагог кадрлар тайёрлашнинг бирламчи ва бошлангич боскичи сифатида м\тахассислик буйича чукур фундаментал ва амалий билимлар беришни кузда пт гаи холда шакллантирилади.

Файл ва интерфаол шаклларда утказилаётган маинулотларниш улуши дастурииш асосий максади. талабалар контингента хусусиятлари ва муайян фан мазмуни билан аниклаиади. Галабаларнинг академик гурухлари учун маъруза соатлари хажми аудитория вактиниж 50 фоизидаи ошмаслиги керак. Фан мавзуларининг камида 20 фоизи (умумий юклама хажмиi а нисбатан) мустакил таълим тарзида узлаштирилиши лозим.

Галабаларниш укув режалар ва фанлар дастурларини узлаштиришида укув фапларининг бир канча масалалари ва муаммолари буйича мустакил билим олиши назарда ту 1илипш зарур.

Магистратура мутахассисликлари унинг укув режаларига мувофик равишда якуний давлат аттестацияси билан гугалланиши шар г.

Укишнинг норматив муддати 2 йил булганда укув жараёни 100 хафтани ташкил от иши зарур.

Назарий гаълим ва илмий фаолият 54 хафтаИлмий амалиёт (стажировка) 21 чафгаАттестациялар 7 хаф1 аГаътиллар 18 хаф гаЖами 100 хафта

Гаълим дасгурини узлаштиришда бир кагор масалалар ёки интеграллаштирилган ку рслар муаммолари буйича талабаларнинг мустакил таълим и кузда тутилади.

Укиш даврииинг умумий хажми куйидагича таксимлаииши зарур:назарий таълим - 35-55 %:аттестация- 4 - 7 % ;гаътиллар- 15 20 %;илмий фаолият - 45 - 65 %.Илмий фаолият магистратура талабасининг якка тартибдаги календарь иш режаси

асосида аматга оширилади ва куйидагиларга булинади:илмий гадкикот ва илмий-иедагогик иш хамда магистрлик диссортациясини

I айёрлаш-40-60%;илмий амалиёт (стажировка) - 25 - 30%.Назарий гаълим хажми магистратура му гахассисли!тн а караб куйидаги гарзда фан-

ар блоклари буйича таксимланади:\ м\ ммегодологик фанлар - 16 %: м\ 1ахассислик фанлари - 53.7 %;[аилов фанлари - 30.3 %.

Page 14: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

4. Малака талабларининг амал килиш муддати

4.1. ОТ МТ урнатилган тартибда, ОУМТВ буйруги билан тасдиклангандан кейин амал килиш муддати -камида 5 йил.

4.2. Давлат бошкарувининг ваколатли органлари томонидан Олий таълимнинг малака талабларини ишлаб чикиш, такомиллаштириш ва жорий этиш тугрисида янги тартиб-коидалар кабул килинса, ОТ МТ нинг амал килиш муддати узгариши мумкин.

Page 15: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Библиографик маълумотлар

УДК: 002:651.1/7 ГурухТ 55

ОКС 01.040.01

Таянч сузлар:кассий фаолият тури, компетенция, модуль, таълим йуналишп, касбий фаолият

объекта, касбий фаолият сохаси, магистратуранинг укув режа ва фан дастури (магистратура дастури), профиль, укиб-урганиш натижалари, укув цикли, илмий бошкариш, ахборот-коммуникатив тизимлар, замонавий тадкикот методлари, ахборот ва замонавий педагогик технологиялар, моделлар ва моделлаш, фан ишчи дастурлари, замонавий улчов асбоблари, илмий-тадкикотларни ташкил килиш, виртуал электрон билим манбалари, дидактика, назария.

Page 16: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Ишлаб чикувчилар хамда кадрлар истеъмолчилари

ИШЛАБ ЧЩИЛГАН:

ли, адабиёти ва фольклори института_________ __ Н.Махмудов« к » _иил

М. У.

Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти универститети

Ректор__

201 йил «__4_ М.У.

проф.Ш.С.Сирожиддинов

КЕЛИШИЛГАН:

Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги хузуридаги Олий ва урта махсус, касб-

хунар таълимини ривожлантириш

Дир201$ йил

М.У.

‘Шарк юлдузи” журнали

Бош мухаррир

Сирожиддин Рауф

20 \В ЙИЛ « 7 » ОМ.У.

I

I

Page 17: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги буйича таълим дастурининг тузилиши

Т/р Фанлар блоклари ва интеграллаштирилган курслар Умумий юкламанинг х,ажми, соатларда

1.00 Умумметодологик фанлар 2601.01 Илмий-тадкикот методологияси 651.02 Махсус фанларни укитиш методикаси 651.03 Амалий хорижий тил 1302.00 Мутахассислик фанлари 8702.01 Мумтоз тарихий поэтика 942.02 Назарий поэтика 1242.03 Жадид адабиёти тарихи 1562.04 Энг янги узбек адабиёти муаммолари 1242.05 Жахон адабиёти муаммолари 1842.06 Адабиётшунослик тарихи 1242.07 Адабиётшунослик методологияси 643.00 Танлов фанлари 490

Жами 16204.00 Илмий фаолият 2430

4.01Илмий-тадкикот ва илмий-педагог иш, магистрлик диссертаци- ясини тайёрлаш 1026

4.02 Илмий семинар 270

4.03 Илмий амалиёт (стажировка) 1134

ХДММАСИ 4428

Page 18: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси Узбек тили, адабиёти ва фольклори института томонидан 5А 120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги учун янгидан яратиладиган малака талабларига киритиладиган кадрлар истеъмолчиларининг таълим йуналиши

битирувчилари касбий фаолиятларига куйиладиган умумий малака талаблари (касбий компетентлик талаблари)

т/р

. k-i.. ........ “ОТ .— - ---— ■— ..........УзРФА Узбек тили, адабиёти

ва фольклори института учун кадр тайёрланаётган

магистратура мутахассислиги

Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси Узбек тили, адабиёти ва фольклори института томонидан

магистратура мутахассислиги битирувчилари касбий фаолиятларига куйиладиган умумий малака талаблари (касбий компетентлик талаблари)шифри номи

1. 5А120101 Адабиётшунослик (узбек адабиёти)

Битирувчи куйидаги касбий компетенция ва кобилиятларга эга булиши керак:-Узбекистон Республикаси Президентининг таълим тизимини такомиллаштиришга оид Фармонлари, бу борадаги Вазирлар Махкамасининг Карорларини хамда “Таълим тугрисида”ги, “Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тугрисида"ги, "Бола хукукларининг кафолатларп тугрисида”ги Конунларини, давлат таълим стандартларини билиши,- адабиёт тарихининг назарий муаммоларини билиши; -мумтоз адабиётда кулланиладиган адабий тур ва жанрлар таснифи;-мумтоз поэтика асослари ва уларнинг таркибий тахлили;- адабиётшуносликдаги мактаблар ва уларнинг намо- яндалари;-тарихий поэтика йуналишининг тахлил ва талкин тамойиллари;- мумтоз адабиёт намуналаринпнг тарихий поэтика талабларига мос эканлиги;- бадиий асар компонентлари;- бадиий шакл компонентлари ва уларнинг таркибий тахлили;- образлар тизими ва унга онтологик муносабат;- сюжет ва мотив, композицион сатхлар буйича тар- киблаш,-бадиий асарнинг микро анализи;- адабий-назарий фикрларнинг ёзма ифодаси;- бадиий асар тахлилидан адабий-назарий хулосалар чикариш;- замонавий узбек адабиёти тараккиётиниг асосий йуналишларпни белгилаш;- жадидшунослик харакати боскичлари;- янги адабиётнинг мамлакатимиз ва хорижда урганилиши;- адабиётдаги даврлаштириш тамойилларпни адабий

Page 19: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

жараёнга татбик этиш;- замонавий узбек адабиёти тараккиётиниг асосий йуналишларини белгилаш;- модернизмнинг адабий-эстетик ходиса сифатидаги ахамиятини аниклай олиш;- бадиий матнни типологик тахлил килиш;- замонавий узбек адабиёти намуналарини филологик ва дидактик тахлил килиш;- жадид адабиётидаги асосий ижодий оким ва йуналишларни фарклаш;- илмий тадкикот жараёнида янги адабиётга оид манбалардан фойдалана олиш;- танланган мавзу юзасидан умумлашма илмий хулосалар чикара билиш;- замонавий узбек адабиёти намунларини давр билан боглай олиш;- жадид адабиётига оид асарларнинг адабиёт тарихидаги урнига бахо бериш;- XX аср адабиётидаги асосий ижодий оким ва йуналишларни фарклаш,- янги узбек адабиёти тараккиётпнпнг асосий йуналишлари;-хорижий тиллардан бирининг бошлангич

боскичини ва ахборот-коммуникациятехнологияларидан фойдаланиши;-тадкик килинган мавзулар буйича аник маълумотларга эга булиш;-кутубхоналар, ахборот-рерсурс марказлари, вактли матбуот сахифалари ва архив маълумотларидан фойдалана олишга оид методик фаолиятни амалга ошириш;-магистратура мутахассислиги буйича илмий- тадкикот ишларини бажариш, касб фаолиятининг кузланган натижаларига эришишда жараёнларни моделлаштириш ва тизимли ёндашиш борасидаги илмий билимлар, амалий махорат ва куникмаларни таъминлаши керак.__________ |

Page 20: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси Давлат адабиёт музейи томонидан 5А120101 - Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура

мутахассислиги учун янгидан яратиладиган малака талабларига киритиладиган кадрлар истеъмолчиларининг таълим йуналиши

битирувчилари касбий фаолиятларига куйиладиган у мумий малака талаблари (касбий компетентлик талаблари)

т/р

УзРФА Давлат адабиёт музейи учун кадр тайёрланаётган магистратура мутахассислиги

Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси Узбек тили, адабиёти ва фольклори института томонидан

магистратура мутахассислиги битирувчилари касбий фаолиятларига куйиладиган умумий малака талаблари (касбий компетентлик талаблари)шифри номи

1. 5 А120101 Адабиётшунослик (узбек адабиёти)

Битирувчи куйидаги касбий компетенция ва кобилиятларга эга булиши керак:-Узбекистон Республикаси Президентининг таълим тизимини такомиллаштиришга оид Фармонларини, бу борадаги Вазирлар Махкамасининг Карорларини хамда “Таълим тугрисида”ги, "Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тугрисида”ги, “Бола хукукларининг кафолатлари тугрисида”ги Конунларини, давлат таълим стандартларини билиши;- XX аср адабиётидаги асосий ижодий окпм ва йуналишларни фарклаши;-янги узбек адабиёти тараккиётининг асосий йуналишларини билиши;-замонавий узбек адабиётидаги жанрлар синкретизмини фарклай олиш;- энг кадимги жанрлар ва образлар синкретизми масалалари;- урта аср адабиётининг маърифий, этик ва эстетик | омиллари;- уйгониш адабиёти эстетик концепциялари;

XIX аср адабиёти: реализм, романтизм ва натурализм масаласи;- XX аср адабиёти: модернизм адабий-эстетик ходиса сифатидаги ахамияти;- антик давр адабиётшунослиги;- : исломгача булган шарк адабиётшунослиги манбалари;

Урта асрлар ва Fap6 уйгониши даври адабиётшунослиги;- жахон адабиётшунослигидаги академик мактаблар;- адабиётшуносликдаги адабий оким ва йуналишлар; j- адабиётшунослик методологиясида дунёкараш ! масаласи;- биографик, психологпк, структурал, социологик ва ! бошка методлар;

Page 21: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

-адабий-илмий мактаблар, уларнинг намояндалари;- адабиётшунослик методларининг тахлил ва талкин тамойиллари;- бадиий матннинг илмий-назарий тал кин и ва тахли­ли;- бадиий асар тахлилидан адабий-назарий хулосалар чикариш;-интернет тармогидаги узбек адабиёти, узбек адабиётшунослиги фанининг энг янги илмий ютуклари хакидаги маълумотлар билан мунтазам танишиб бориш, фанга оид илмий тупламлар, махаллий ва чет эл илмий-тадкикот ютукларини урганиш;-узбек адабиётшунослиги тарихини илмий урганиш, жараёнларни объектив ва холис илмийлик нуктаи назаридан ёритиш;-тадкик килинган мавзулар буйича аник маълумотлар га эга булиш;-музейлар, кутубхоналар, ахборот-рерсурс марказлари, вактли матбуот сахифалари ва архив маълумотларидан фойдалана олишга оид методик фаолиятни амалга ошириш куникмаларни таъминлаши керак.________________________________

УзРФА Давлат адабиёт музейи директори

Page 22: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

“Шарк юлдузи” журнали томонидан Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги учун янгидан яратиладиган малака талабларига

киритиладиган кадрлар истеъмолчиларининг таълим йуналиши битирувчилари касбий фаолиятларига куйиладиган умумий малака

талаблари (касбий компетентлик талаблари)

т/р

“Шарк юлдузи” журнали учун кадр тайёрланаётган

магистратура мутахассислиги

“Шарк юлдузи” журналининг 5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура

мутахассислиги битирувчилари касбий фаолиятларига куйиладиган умумий малака талаблари (касбии

компетентлик талаблари)шифри номи

1

!

1. 5А120101 Адабиётшунослик (узбек адабиёти)

Битирувчи куйидаги касбий компетенция ва коби- лиятларга эга булиши керак:- турли жанрларга мансуб асарларни тилшунослик ва адабиётшунослик нуктаи назаридан тахлил кила олиш;- узбек тили ва адабиёти буйича фикрлаш маданиятини

эгаллаган булиши, огзаки ва ёзма нуткини аргументланган холда аник баён килиш кобилиятига эга булиши;-матнларни имловий, услубий жихатдан тахрир кила олиш;

ижодкорлик салохиятидан фойдаланиши, янги гояларни яратиши;- тил ва адабиёт таълимига оид маколаларни ёза билиш;- барча турдаги хатларни ёза билиш;- барча турдаги маълумотларни ёза олиш;- узбек тили ва адабиёти таълим и сохасига оид адаби- ётлар (маколалар. китоблар, малакавий иш) тахлилла- рини ёза олиш;- сохага оид адабиётлар (бирламчи ва иккиламчи ман- балар)га аннотациялар ёза олиш;- турли илмий материалларга хулоса ёза олиш;- тезис ва конференцияда катнашиш учун таклиф ва мушохадаларини ёза олиш;- сохага оид мавзулар буйича презентация ва маъруза- лар кила олиш,- амалиётда информацион технологияларни халкаро ва касбий стандартларни, замонавий педагогик ва ахборот технологияларни куллаш.

"Шарк юлдузи” журнали бош мухаррири Qv—«— Сирожиддин Рауф

Page 23: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Узбекистон Республикаси Президентининг “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги 2017 йил 20 апрелдаги ПК^-2909-сон К а̂рори билан тасдиклаигаи “2017-2021 йилларда Олий таълим тизимини комплекс ривожлантириш чора-тадбирлар Дастури ижросини таъминлаш буйича Олий ва урта махсус таълим вазирлиги Дастури”нинг Ш-кисмида хамда 2017 йил 5 майдаги “2017/2018 укув йилида Узбекистон Республикасининг олий таълим муассасаларига укишга кабул килиш тугрисида”ги ГЩ-2955-сонли, 27 июлдаги “Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПК;-3151-сонли Б^арорларида хамда Вазирликнинг 2017 йил 6 майдаги 294-сонли, 22 майдаги 328-сонли, 26 майдаги 344-сонли, 30 майдаги 356-сонли, 3 июндаги 365- сонли, 5 июндаги 369- ва 371-сонли, 16 июндаги 399- ва 404-сонли, 19 июндаги 407- сонли, 7 июлдаги 458-сонли ва 10 июлдаги 460-сонли буйрукларида белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш максадида 5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги малакаталабларинп турдош олий таълим муассасалари билан

КЕЛИШУВ БАЁННОМАСИ

Тошкент ш. “ ■?" ^ ^ 2018 й.

Катнашдилар: Д.Набиев - Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирининг биринчи уринбосари, У.И.Иноятов - Узбекистон Республикаси Халк таълими вазири, ЖизДПИ укув ишлари буйича проректори, НавДПИ ректори, КукДПИ укув ишлари буйича проректори, НукДПИ укув ишлари буйича проректори, БухДУ укув ишлари буйича проректори, ГулДУ укув ишлари буйича проректори, СамДУ укув ишлари буйича проректори, ТерДУ укув ишлари буйича проректори, КаршиДУ укув ишлари буйича проректори, УргДУ укув ишлари буйича проректори, ФарДУ укув ишлари буйича проректори, ККДУ укув ишлари буйича проректори, АндДУ укув ишлари буйича проректори, Б.Абдушукуров - Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университета узбек тили ва адабиётини укитиш факультета декани, О.Суннатов- Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университета узбек- инглиз таржима факультета декани, С.Абдуллаев - Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университета Узбек филологияси факультета декани ва таклиф этилганлар

КУН ТАРГИБИ:1 .Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университетида

Ижодий ишчи гурухлар томонидан тайёрланган Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 14 январдаги 1-сонли йигилиш баёни 60-банди ижросини таъминлаш буйича ишлаб чикилган ва тасдикланган “Укув режалар ва дастурлар, фанлар чазмунини тубдан кайта куриб чикиш, илгор хорижий тажрибани хисобга олган холда 1- Госкич бакалавриат йуналишларининг янги укув-методик комплексларини яратиш ва уларни 2017/2018 укув йилидан бошлаб таълим жараёнига жорий этиш ва янги авлод укув :-ллланмаларини яратиш буйича” чора-тадбирлар комплексида белгиланган вазифалар -сосида 5А120102-Лингвистика (узбек тили), 5А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти), 5 А1 I -'104-Матншунослик ва адабий манбашунослик магистратура мутахассисликлари малака талаблари мухокамаси.

1 Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти ниверситетида Ижодий ишчи гурухлар томонидан тайёрланган Узбекистон

Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги “Олий таълим тизимини янада г -'ножлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПК-2909-, 2017 йил 27 июлдаги “Олий

Page 24: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида” ПК-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлари тугрисида” ПК-3775-сонли карорларида ва хар бир таянч ОТМ учун Х,УкУмат томонидан чикарилган Фармон ва карорлар асосида 5А120102-Лингвистика (узбек тили), 5А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти), 5А120104-Матншунослик ва адабий манбашунослик магистратура мутахассисликлари малака талаблари мухокамаси.

Сузга чикди: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университетининг укув ишлари буйича проректори И.Азимов уз маърузасида Узбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 13 майда ПК-4797-сонли “Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университетини ташкил этиш тугрисида” ги Фармони хамда Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПК-2909-, 2017 йил 27 июлдаги “Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида” ПК-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлари тугрисида’' ПК-3775-сонли карорларида узбек тили ва адабиёти мутахассислари олдига жуда катта масъулиятли вазифалар куйилганлигини таъкидлади. Жумладан, узбек тили ва адабиётини, унинг узига хос хусусиятлари, илмий-назарий, фалсафий-эстетик асосларини, замонавий таълим технологияларини чукур узлаштирган, давр талабларига жавоб берадиган юксак малакали илмий ва педагог кадрлар тайёрлаш, талаба ёшларни, узбек- тили ва адабиётининг бой имкониятларидан фойдаланган холда, Ватанга мухаббат ва садокат, умумбашарий кадриятларга хурмат рухида, кенг дунёкарашга эга булган ва мустакил фикрлайдиган, маънавий етук инсонлар этиб тарбиялаш, умумий урта таълим мактаблари ва академик лицейлари, олий таълим муассасаларида узбек тили ва адабиёти фанини укитишнинг янги ва самарали методлари буйича илмий изланишлар олиб бориш, илгор педагогик технологияларни кенг жорий этиш вазифалари университетнинг устувор йуналиши сифатида белгилангани, шунинг учун хам ушбу вазифаларни уз вактида самарали хал этиш максадида таълим йуналишлари малака талабларини кайта ишлаб чикиш зарурияти тугилганини айтиб утди хамда университет ректори томонидан тузилган ишчи гурух томонидан таълим йуналиши малака талаблари Фармон ва карорларда белгиланган вазифалар мазмун-мохияти чукур сингдирилган холда кайта ишлаб чикилгани хакида ахборот берди.

Мажлис иштирокчиларидан мазкур малака талабларини мухокама килиш хамда фикр-мулохазалар, таклифлар билдиришни суради.

Эшитилди: Р.Яркулов - университет укув булими томонидан таълим йуналишлари буйича мутахассислар ни жалб килган холда Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПК -2909-, 2017 йил 27 июлдаги “Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора- тадбирлари тугрисида” ПК-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора- тадбирлари тугрисида” ПК-3775-сонли карорларида белгиланган вазпфаларга асосан бакалавриат таълим йуналишлари малака талаблари лойихалари ишлаб чикилди. 5А120102-Лингвистика (узбек тили), 5А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти), 5А120104-Матншунослик ва адабий манбашунослик магистратура мутахассисликлари буйича малака талабларини ишлаб чикувчи Ишчи гурух куйидаги таркибда фаолият юритдп:

Page 25: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Ш.С.Сирожиддинов - Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ваадабиёти университета ректори, Ишчи гурух раиси;И. Азимов - укув ишлари буйича проректор - раис уринбосари;С. Абдуллаев - узбек филологияси факультети декани;Б.Абдушукуров - узбек тили ва адабиётини укитиш факультети декани в.б.;0.Суннатов - узбек-инглиз таржима факультети декани в.в.б.Кун тартибидаги мазкур масала буйича йигилишда билдирилган фикр-мулохазалар

ва таклифлар асосида1<А POP КИЛИ ИДИ:

1. Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университетида Ишчи гурухлар томонидан тайёрланган 5А120102-Лингвистика (узбек тили), 5А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти), 5А120104-Матншунослик ва адабий манбашунослик магистратура мутахассисликлари малака талабларини ишлаб чикишда Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПК-2909-, 2017 йил 27 июлдаги "Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида” ПК-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлари тугрисида” ПК-3775-сонли карорларида белгиланган вазифалар ва олий таълим сохасини тартибга солувчи бошка норматив-хукукий хужжатларга хамда халкаро тажрибаларга мувофик ишлаб чикилганлиги, асосий кадрлар истеъмолчилари булган Олий ва урта махсус таълим вазирлиги хамда Халк таълими вазирлигидан экспертизадан утказилганлиги инобатга олинсин.

2. Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университетида мавжуд магистратура мутахассисликлари малака талабларини тайёрлашда турдош ОТМлар томонидан билдирилган камчилик ва таклифлар инобатга олингани таъкидлансин.

3. Мазкур малака талабларини урнатилган тартибда тасдиклатиш учун Вазирлик хузуридаги Олий ва урта махсус, касб-хунар таълимини ривожлантириш марказига топширилсин.

Мажлис раиси

Котиб

Ш. Сирожиддинов

Э.Шермонов

Page 26: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университет!! 5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги малака талабларининг ишлаб чикувчилари ва асосий кадрлар истеъмолчилари уртасида

КЕЛИШУВ ДАЛОЛАТНОМАСИ

Тошкент ш. “ Т ” ° ^ 2018 й.

Биз куйида имзо мекувчилар -Узбекистон Республикаси Халк таълим вазирлиги, Республика таълим маркази директори М.Эсонов, “Тил ва адабиёт таълими” журнали мухаррири Б.Жовлиев хамда Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университета укув ишлари буйича проректори И.М.Азимовлар Олий ва урта махсус, касб-хунар таълимини ривожлантириш маркази, Халк таълими вазирлиги хамда Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университетининг профессор-укитувчилари билан биргаликда Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПК-2909-, 2017 йил 27 июлдаги “Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора- тадбирлари тугрисида” ПК-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора- тадбирлари тугрисида” ПК-3775-сонли карорларида белгиланган вазифалар ва олий таълим сохасини тартибга солувчи бошка норматив-хукукий хужжатларга хамда халкаро тажрибаларга мувофик ишлаб чикилган малака талабларнинг мазмуни билан танишиб, келишув хакида ушбу далолатномани туздик:

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талабларини ишлаб чикилишида кадрлар истеъмолчилари Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги, урта махсус, касб-хунар таълим маркази, Узбекистон Республикаси Халк таълим вазирлиги хамда “Тил ва адабиёт таълими” журнали томонидан куйилган талаблар инобатга олинган.

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талаблари Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПК-2909-, 2017 йил 27 июлдаги “Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида” ПК-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлари тугрисида” ПК-3775-сонли карорлари ижросини таъминлаш хамда халкаро тажрибаларга мувофик ишлаб чикилган.

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талаблари укув режалари, фан дастурлари хамда бошка хужжатларни яратиш учун асос хисобланади.

Ишлаб чикилган 5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг бакалавриат таълим йуналишиининг малака талабларини урнатилган тартибда тасдикка тавсия этилиши максадга мувофик.

Page 27: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

УзРФА Давлат адабиёт музейи __

УзРФА Узбек тили, института директори Н.Махмудов

Ж.Эшонкулов

Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университетининг укув ишлари буйича / / Z

ироректори Уь И.М.Азимов

Page 28: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги малака талабларининг ишлаб чикилишига

ТУШУНТИРИШ ХАТИ

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талабларини ишлаб чикишда куйидаги меъёрий-хукукий хужжатларга асосланилди:

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 10 январдаги “Вазирлар Махкамасининг 2001 йил 16 августдаги “Олий таълимнинг давлат таълим стандартларини тасдиклаш тугрисида”ги 343-сонли карорига узгартириш ва кушимчалар киритиш хакида”ги 3-сонли Кдрори;

Узбекистон Республикаси Олий ва )фта махсус таълим вазирлигининг 2015 йил 15 январдаги “Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 3-сонли Кдрори ижросини таъминлаш тугрисида” ги 12-сонли буйруги;

Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида” ги ПК-2909-, 2017 йил 27 июлдаги “Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора- тадбирлари тугрисида” ПК.-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлари тугрисида” П1\-3775-сонли карорлари.

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талабларини ишлаб чикишда таълим сохасининг бакалавриат таълим йуналишлари ва магистратура мутахассисликлари битирувчиларига куйиладиган малака талабларида кадрлар истеъмолчилари томонидан берилган курсатмалар хисобга олинган.

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талаблари буйича “Умумметодологик фанлар” блокнинг хажми 25-30%. мутахассислик фанлар 45-55 %, танлов фанлар 20-35 % гача узгарди.

У шоу малака талаби Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги "Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги П К - 2909-. 2017 йил 27 июлдаги “Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида” ПК^-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги "Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш Зуйича кушимча чора-тадбирлари тугрисида” ПК-3775-сонли карорларини амалга . ширилишига каратилган;

Малака талабида миллий мустакиллик, демократия, бой миллий ва маънавий лнъаналар, халкнинг интеллектуал имкониятлари ва умуминсоний кадриятлари тамойиллари хисобга олинди;

Малака талаби асосида таълим олувчиларда чукур билим, мустакил фпкрлаш. юксак касбий компетентлик шаклланиши таъминланади;

>'шбу малака талаби халкаро тажриба, техника, технологиялар, фаннинг ривожланиш даражаси ва ютуклари, иктисодий устуворлик шароитида кадрларга

Page 29: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

нисбатан ишлаб чикариш ва амалиётда куйиладиган талабларни хисобга олган холда яратилди;

Малака талаби шахснинг хар томонлама ривожланишини хисобга олган холда келишув изчилликнинг мужассамлигини таъминлашга каратилди;

Укув юкламасининг оддийдан мураккабга томон тузилишига эришилганлиги натижасида таълим олувчиларнинг кобилиятлари ва эхтиёжларига кура таълимни табакалаштириш имкониятлари хисобга олинди.

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талабларига тажрибада синовдан утган таълим хамда ишлаб чикариш амалий фаолиятларининг илгор меъёрлари киритилди;

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талабларини ишлаб чикишда мамлакат ижтимоий-иктисодий тараккиётининг истикболлари, жамият эхтиёжи, фан, техника, технология ва маданият ютуклари, кадрлар тайёрлаш борасида жахон тенденцияларидан келиб чикиб, иктисодиёт сохаларининг модернизациялашув шароитида кадрлар истеъмолчиларининг талабларини олий таълим мазмунига тезкор жорий этишига тегишли шароитлар яратилди.

Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат узбек тили ва адабиёти университетининг укув ишлари буйича проректори ф у

И.М.Азимов

Page 30: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигининг малака талабларини ишлаб чикишда олий маълумотли кадрлар тайёрлашнинг хорижий тажрибалардан фойдаланганлиги хакида

МАЪЛУМОТНОМА

Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги “Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида”ги ПК-2909-, 2017 йил 27 июлдаги “Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора- тадбирлари тугрисида” ПК-3151- хамда 2018 йил 5 июндаги “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлари тугрисида” П1\-3775-сонли карорларида таълим-тарбия тизимининг барча бугинларида бошка фанлар катори узбек тили ва адабиёти фанини укитишнинг хамда ушбу соха буйича юкори малакали кадрлар тайёрлашнинг сифатини тубдан ошириш буйича жуда мухим ва долзарб вазифаларни куйди.

Жумладан, узбек тили ва адабиётини узига хос хусусиятлари, илмий- назарий, фалсафий-эстетик асосларини, замонавий таълим техналогияларини чукур узлаштирган, давр талабларига жавоб берадиган юксак малакали илмий ва педагог кадрлар тайёрлаш, талаба ёшларни узбек тили ва адабиётининг бой имкониятларидан фойдаланган холда, Ватанга мухаббат ва садокат, умумбашарий кадриятларга хурмат рухида, кенг дунёкарашга эга булган ва мустакил фикрлайдиган, маънавий етук инсонлар этиб тарбиялаш, умумтаълим мактаблари, академик лицейлари, олий таълим муассасаларида узбек тили ва адабиёти фанини укитишнинг янги ва самарали методлари буйича илмий изланишлар олиб бориш, илгор педагогик техналогияларни кенг жорий этиш вазифалари факультетнинг устивор йуналиши сифатида белгиланди.

Фармоннинг мазмун-мохияти, максади хамда белгилаб берилган вазифалар малака талаблари мазмунига тулик сингдирилди. Шу билан бирга, малака талабларини ишлаб чикишда Буюк Британия, Германия, Япония. Жанубий Корея каби ривожланган хорижий мамлакатларнинг илгор тажрибалари урганилди. Уларнинг укитиш тизими, укув режасидаги фанлар руйхаги тахлил килиниб, ижобий жихатлари узлаштирилди. Ана шу асосда таълим йуналишида укитиладиган фанларнинг киёсий жадвали тайёрланди.

5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг малака талаблари лойихасини ишлаб чикишда хорижий мамлакатлардаги таълим сохаси учун педагогик кадрлар тайёрлаш вактининг куп кисми малака амалиётини утказишга ажратилганлиги хисобга олинган. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 10 январдаги 3-сонли Карори хамда 2018 йил 5 июнь к\7ни Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг “Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида”ги карори асосида бакалавриат таълим йуналишлари талабаларининг малака амалиётларини утказиш муддати 30 хафтага оширилди.

Page 31: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

120000-Гуманитар фанлар таълим сохдси учун кадрлар тайёрловчи хорижий университетларнинг аксариятида бакалавр йуналишларининг укитиш муддати 4 йил, магистратура мутахассисликлариники эса 2 йил этиб белгиланганлиги хисобга олинди.

Хорижий мамлакатлар олий таълим муассасаларидаги талабага уз танлови буйича фан урганиш имкониятини бериш, яъни таълимни демократлаштиришни назарда тутган холда, ушбу 5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигиининг укув режасидаги танлов фанлари хажми олдинги авлод укув режасидаги танлов фанлари хажмига нисбатан оширилган.

Алишер Навоий номидаги Тошкентдавлат узбек тили ва адабиёти ,университетининг укув ишлари буйича /А<проректори И.М.Азимов

Page 32: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

5А120101-Адабиётшуиослик (узбек адабиёти) магистрату ра мутахассислиги учун тайёрланган малака талабларига

ТАКРИЗ

Лингвистика (узбек тили) магистратура мутахассислиги буйича магистрлар тайёрлашга каратилган мазкур малака талаблари 5А120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича олий маълумотли магистрлар тайёрлаш укув режа ва фан дастурларининг узлаштирилишини амалга оширишда Узбекистон Республикаси худудидаги барча олий таълим муассасалари учун талаблар мажмуини ифодапайди. Унда мазкур мутахассисликнинг умумий тавсифи ва таснифи такдим этилган: магистр касбий фаолиятининг сохалари ва объектлари хамда магистр касбий фаолиятининг турлари, касбий мослашув хамда таълимни давом эттириш имкониятлари аник ва тугри курсатиб берилган.

5А120101 -Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги буйича магистрнинг тайёргарлик даражасига куйиладиган умумий талаблар, магистратура таълим дастурини узлаштиРиш натижасида касбий тайёргарликнинг асосий турлари ва ихтисослигига мос касбий вазифалар куйилган. Педагогик, илмий-тадкикот хамда маънавий-маърифий, ташкилий- бошкарув фаолиятидаги вазифалари, магистрнинг тайёргарлик даражасига куйиладиган талаблар аник белгиланган.

Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигининг укув режаси ва фан дастурлари мазмунига куйиладиган умумий талабларда магистратура мутахассислигининг укув ражаси ва фанлар дастурлари умумий урта ва урта махсус, касб-хунар таълими билан узлуксизлик ва узвийлик таъминланишини инобатга олган холда ишлаб чикилган ва унда талабаларнинг куйидаги мажбурий - умум методологи к фанлар, мутахассислик фанлари, илмий фаолият хамда танлов фанлари блокларини узлаштириши назарда тутилган. Хдр бир фан блоки буйича белгиланган талабларнинг мазмун-мохияти, уларнинг узаро богликлиги, мехнат бозори учун ракобатбардош кадр тайёрлашдаги ахамияти курсатилган. Касбий : аолиятининг объектлари - узбек тили, адабиётшунослик, узбек тили ва

Зиёти таълими жараёнлари; укитишнинг педагогик технологиялари ва - пари; таълимнинг назарий масалалари; укитиш методикаси;

.._лаштириш асосида укув жараёнини бошкариш технологиялари. v л. амалий ва лабаратория машгулотларини лойихалаштириш ва т _ . _ - Т и ш жараёни, шахсий ва касбий ахборот майдонини шакллантириш 3-. таълимни бошкариш ва педагогик жараённи ташкил этишнинг

Liao олинганлиги бу йуналишда етук мутахассислар тайёрлашга ятя им к . ниятлар беради.

! блоки ва уларнинг мазмуни бакалавр билим, малака вап ш ю п а рига куйиладиган талаблар асосида фанларни тугри танлаб куйиш

-тг:ни яратган. Таълим сифатига куйилаётган талаблар ва мехнат

Page 33: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

бозори конъюнктураси тез узгараётган шароитда магистратура мутахассисликлари буйича укув режалар ва фанлар дастурларининг мослашувчанлиги таъминланиши лозимлиги бу хужжатнинг кимматини оширади.

Узлуксиз таълим тизими талабларига риоя этилган магистратура мутахассисликларида укитилиши назарда тутилган фанларнинг мазмуни магистр кандай тасаввурга эга булиши; нималарни билиши ва кай даражада малака хосил килиши ва куникмаларга эга булиши кераклиги хакида аник тасаввур беради.

Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги укув режасидаги умумий юклама хажмининг таксимоти хам назарий таълим ва амалиётни уйгунликда олиб боришга мос килиб таксимланган.

5А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти) мутахассислиги учун тайёрланган ушбу малака талабларидаги магистрларнинг тайёргарлик даражаси ва зарурий билимлар мазмунига куйиладиган талаблар бугунги куннинг мутахассиси - яхши билим ва малакага эга етук педагог, илмий ходим ва ташкилотчи-бошкарувчини етиштиришни кузда тутганлигини алохида эътироф этамиз ва уни амалиётга татбик этиш мумкинлигини хисобга олган холда тасдиклашга тавсия этамиз.

Ка&бор Э ш онкулов,УзРФА Давлат адабиёт музей и директори, филология фанлари доктори.

Page 34: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

5А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги учун тайёрланган малака талабларига

ТАКРИЗ

Узбекистон Республикаси худудидаги олий таълим муассасалари учун талаблар мажмуасини узида ифодалаган Олий таълимнинг ушбу малака талабларида 5А120101 -Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигининг умумий таснифи, мазкур мутахассислик буйича магистрларнинг тайёргарлик даражасига куйиладиган умумий талаблар ва магистратура мутахассислигининг укув режаси ва фан дастурлари мазмунига куйиладиган умумий талаблар такдим этилган.

Мазкур малака талаблари Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 14 январдаги 1-сонли йигилиш баёнининг 60-банди ижросини таъминлаш буйича ишлаб чикилган ва тасдикланган “Укув режалар ва дастурлар, фанлар мазмунини тубдан кайта куриб чикиш, илгор хорижий тажрибани хисобга олган холда 1-боскич бакалавриат йуналишларининг янги укув-методик комплексларини яратиш ва уларни 2017-2018 укув йилидан бошлаб таълим жараёнига жорий этиш ва янги авлод укув кулланмаларини яратиш буйича” чора-тадбирлар комплексида белгиланган вазифаларни камраб олингани холда ишлаб чикилган. Юкори малакали, ракобатбардош педагог кадрлар тайёрлашни инобатга олган холда, магистратура мутахассислиги учун зарур булган янги фанлар киритилган.

Унда магистрлар касбий фаолиятининг сохалари ва объектлари хамда магистр касбий фаолиятининг турлари, касбий мослашув имкониятлари курсатилган.

Соха буйича магистр эгаллаши лозим булган мапакавий компетенциялар, касбий компетенциялар изохланган. УМКХТ тизимида педагогик фаолият олиб бориш учун, педагогик, илмий-тадкикот, маънавий-маърифий фаолия- тида, ташкилий-бошкарув фаолиятида эгалланиши зарур булган касбий ком- петенсиялар асослаб берилган.

Айникса, илмий-тадкикот институтларида илмий ходим, УМКХТ тизими­да педагогик фаолият олиб бориш учун куйилган талаблар замонавий педагог эгаллаши зарур булган энг зарур сифатларни узида жамлаган. Зеро, малака талабларида курсатилганидек, магистр яхши билимга эга булиши билан бир- га, укув фанларини укитиш методикасини эгаллаган булиши, замонавий ин- формацион ва педагогик технолопиялардан фойдаланиб нестандарт укув машгулотларини ишлаб чикиш ва утказиш кобилиятига эга булиши, му­стакил таълим ва ижодий кидирув натижасида укитилаётган фан хамда педа­гогик фаолият сохасидаги методлар, воситалар ва шакллар жабхаларида уз- узини мукаммал такомиллаштириб бориш кобилиятига эга булиши, электрон укитиш учун укув-методик мажмуаларни ишлаб чикиш кобилиятига эга булиши керак.

Page 35: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

Фанлар блоки ва уларнинг мазмуни магистр эгаллаши лозим булган би­лим, малака ва куникмаларни шакллантириш, фанларни тугри танлаб куйиш имкониятини яратган. Таълим сифатига куйилаётган талаблар ракобатбар- дош кадрлар етиштиришга каратилган. Мехдат бозори конъюнктураси тез уз­гараётган шароитда бакалавриат таълим йуналишлари буйича укув режалар ва фанлар дастурларининг мослашувчанлиги таъминланган.

Узлуксиз таълим тизими талабларига риоя этилган магистратура боскичида укитилиши назарда тутилган фанларнинг мазмуни магистр кандай тасаввурга эга булиши; нималарни билиши ва кай даражада малака хясил килиши ва куникмаларга эга булиши кераклиги хакида аник тасаввур беради.

Магистратура боскичида укитилиши назарда тутилаётган фанларнинг ма­лака талаб нуктаи назаридан такдим этилаётган мазмуни ва йуналиш укув режасидаги умумий юклама хажми таксимотнинг назарий таълим ва амали- етни уйгунликда олиб боришга мослиги мазкур боскичда яхши мутахас­сислар тайёрлашда мухим рол уйнайди.

Хуллас, 5 А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги учун тайёрланган ушбу малака талабларидаги магистрларнинг тайёргарлик даражаси ва зарурий билимлар мазмунига куйиладиган талаблар бугунги куннинг мутахассиси - яхши билим ва мала- кага эга етук педагог, илмий ходим ва ташкилотчи-бош кару вчини етишти- ришни кузда тутганлигини алохида эътироф этамиз ва уни амалиётга татбик этиш м\мкинлигини хисобга олган холда тасдиклашга тавсия этамиз.

УзРФА Узбек , .. гти ва фольклори институти етакчи илмий ходими, филология фанлари доктори

Ёркин Одилов,

Page 36: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

5А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги учун тайёрланган малака талабларига

ТАКРИЗ

Бугунги кунда мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг микёсдаги ижтимоий-иктисодий, маънавий сохадаги ислохотлар таълим тизими сохаси олдига хам янгича талабларни куймокда. Бунда таълимнинг сифат ва самарадорлигини ошириш максадида муаян максадлар белгиланган холда укув-меъёрий хужжатлар хам кайта тахрир килиниб, такомиллаштирилмокда. Республикадаги олий таълим муассасалари учун талаблар мажмуасини узида ифодалаган Олий таълимнинг ушбу малака талабларида 5 А 120101- Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислигининг умумий таснифи, мазкур таълим йуналиши буйича магистрларнинг тайёргарлик даражасига куйиладиган умумий талаблар ва магистратура мутахассислигининг укув режаси ва фан дастурлари мазмунига куйиладиган умумий талаблар такдим этилган.

Мазкур малака талаблари Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 14 январдаги 1-сонли йигилиш баёнининг 60-банди ижросини таъминлаш буйича ишлаб чикилган ва тасдикланган иУкув режалар ва дастурлар, фанлар мазмунини тубдан кайта куриб чикиш, илгор хорижий тажрибани хисобга олган холда 1-боскич бакалавриат йуналишларининг янги укув-методик комплексларини яратиш ва уларни 2017-2018 укув йилидан бошлаб таълим жараёнига жорий этиш ва янги авлод укув кулланмаларини яратиш буйича’' чора-тадбирлар комплексида белгиланган вазифаларни камраб олингани холда ишлаб чикилган. Юкори малакали, ракобатбардош педагог кадрлар тайёрлашни инобатга олган холда, таълим йуналиши учун зарур булган янги фанлар киритилган.

Унда магистрлар касбий фаолиятининг сохалари ва объектлари хамда магистр касбий фаолиятининг турлари, касбий мослашув имкониятлари курсатилган.

Соха буйича магистр эгаллаши лозим булган малакавий компетенциялар, касбий компетенциялар изохланган. Илмий-тадкикот муассасаларида, УМКХТ тизимида педагогик фаолият олиб бориш учун, педагогик, илмий- тадкикот, маънавий-маърифий фаолиятида, ташкилий-бошкарув фаолиятида эгалланиши зарур булган касбий компетенсиялар асослаб берилган.

Айникса, УМКХТ тизимида Педагогик фаолият олиб бориш учун куйилган талаблар замонавий педагог эгаллаши зарур булган энг зарур си- фатларни узида жамлаган. Зеро, малака талабларида курсатилганидек, педа­гог яхши билимга эга булиши билан бирга, укув фанларини укитиш методи- касини эгаллаган булиши, замонавий информацион ва педагогик технология- лардан фойдаланиб ностандарт укув машгулотларини ишлаб чикиш ва утказиш кобилиятига эга булиши, мустакил таълим ва ижодий кидирув натижасида укитилаётган фан хамда педагогик фаолият сохасидаги методлар,

Page 37: Узбекистон Республикаси Олий ...œТ-5A120101-Адабиётшунослик... · - тегишли фан сохаларига оид ил гор тажрибаларни

воситалар ва шакллар жабхаларида уз-узини мукаммал такомиллаштириб бо- риш кобилиятига эга булиши, электрон укитиш учун у к у в - м е т о д и к мажмуа- ларни ишлаб чикиш кобилиятига эга булиши керак.

Фанлар блоки ва уларнинг мазмуни бакалавр эгаллаши лозим булган би­лим, малака ва куникмаларни шакллантириш, фанларии тугри танлаб куйиш имкониятини яратган. Таълим сифатига куйилаётган талаблар ракобатбар- дош кадрлар етиштиришга каратилган. Мехнат бозори конъюнктураси тез уз- гараётган шароитда бакалавриат таълим йуналишлари буйича укув режалар ва фанлар дастурларининг мослашувчанлиги таъминланган.

Узлуксиз таълим тизими талабларига риоя этилган магистратура боскичида укитилиши назарда тутилган фанларнинг мазмуни магистр кандай тасаввурга эга булиши; нималарни билиши ва кай даражада малака хосил килиши ва куникмаларга эга булиши кераклиги хакида аник тасаввур беради.

Узлуксиз таълим тизими талабларига риоя этилган магистратура мутахассислигида укитилиши назарда тутилаётган фанларнинг малака талаб нуктаи назаридан такдим этилаётган мазмуни ва йуналиш укув режасидаги умумий юклама хажми таксимотнинг назарий таълим ва амалиётни уйгун- ликда олиб боришга мослиги мазкур йуналишда яхши мутахассислар тайёр­лаш да мухим рол уйнайди.

5А120101-Адабиётшунослик (узбек адабиёти) магистратура мутахассислиги учун тайёрланган ушбу малака талабларидаги магистрларнинг тайёргарлик даражаси ва зарурий билимлар мазмунига куйиладиган талаблар бугунги куннинг мутахассиси - яхши билим ва мала- кага эга етук педагог, илмий ходим ва ташкилотчи-бошкарувчини етишти- ришни кузда тутганлигини алохида эътироф этамиз ва уни амалиётга татбик этиш мумкинлигини хисобга олган холда тасдиклашга тавсия этамиз.

Шомирза Турдимов,УзРФА Узбек тили, адабиёти ва фольклори

института етакчи илмий ходими, филология фанлари доктори