35
Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Παρανεστίου «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία, διαχείριση και δυνατότητες αξιοποίησης» Η ημερίδα γίνεται στο πλαίσιο του έργου Regeneratio: «Ολοκληρωμένη διαχείριση και αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οπωρώνων και αυτοφυών καρποφόρων φυτών». Το έργο εντάσσεται στην Πράξη «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)» με MIS 453350, στο πλαίσιο του ΕΠ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», ΕΣΠΑ 2007-2013. Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς Πόρους και συντονίζεται από τον ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Δασολογικών Ερευνών, Υπεύθυνος Παρακολούθησης Δρ. Γ. Τσιουρλής. Εισηγητής: Νίκος Νικήσιανης Διδάκτορας Βιολογίας

«Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών ΘεσσαλονίκηςΚέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Παρανεστίου

«Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες:προστασία, διαχείριση και δυνατότητες αξιοποίησης»

Η ημερίδα γίνεται στο πλαίσιο του έργου Regeneratio: «Ολοκληρωμένη διαχείριση και αξιοποίηση εγκαταλελειμμένωνοπωρώνων και αυτοφυών καρποφόρων φυτών».Το έργο εντάσσεται στην Πράξη «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών έργων Καινοτομίας(ΑγροΕΤΑΚ)» με MIS 453350, στο πλαίσιο του ΕΠ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», ΕΣΠΑ 2007-2013. Το έργοσυγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς Πόρους και συντονίζεται από τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Δασολογικών Ερευνών, Υπεύθυνος Παρακολούθησης Δρ. Γ. Τσιουρλής.

Εισηγητής: Νίκος ΝικήσιανηςΔιδάκτορας Βιολογίας

Page 2: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Ορεινοί, παραδοσιακοί οπωρώνες

Φυτείες -συνήθως μικτές- δέντρωνπου παράγουν φρούτα ή ξηρούςκαρπούς και

•η διαχείρισή τους γίνεται μετρόπους χαμηλής έντασης ήεκτατικής καλλιέργειας, χωρίς τηχρήση χημικών, παρασιτοκτόνων,εντομοκτόνων και ανόργανωνλιπασμάτων,

•τα δέντρα φυτεύονται σε επαρκείςαποστάσεις και αφήνονται ναωριμάσουν,

•αποτελούνται από τοπικές ήπαραδοσιακές ποικιλίες.

Αντικείμενο - στόχος

Ορεινοί, παραδοσιακοί οπωρώνες

Φυτείες -συνήθως μικτές- δέντρωνπου παράγουν φρούτα ή ξηρούςκαρπούς και

•η διαχείρισή τους γίνεται μετρόπους χαμηλής έντασης ήεκτατικής καλλιέργειας, χωρίς τηχρήση χημικών, παρασιτοκτόνων,εντομοκτόνων και ανόργανωνλιπασμάτων,

•τα δέντρα φυτεύονται σε επαρκείςαποστάσεις και αφήνονται ναωριμάσουν,

•αποτελούνται από τοπικές ήπαραδοσιακές ποικιλίες.

Page 3: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Αντικείμενο - στόχος

Παλιότερα αναπτύσσονταν συστηματικά εντός ή γύρω από τους ορεινούςοικισμούς, μόνιμους και περιστασιακούς (καλύβια), σε ορεινά χωράφια,βοσκολίβαδα, μαντριά, δρόμους.

Ποικιλία δέντρων όπως κορομηλιές, αχλαδιές, κερασιές, καρυδιές, καστανιές,κυδωνιές, ροδιές κα, καθώς και θάμνους όπως το αμπέλι ή αυτοφυή φυτά(κρανιές βατομουριές, αγριοτριανταφυλλιές κα).

Σημαντικός συμπληρωματικός πόρος για τις ορεινές κοινότητες, ενίσχυε τηντροφική αυτάρκεια και ενδυνάμωνε τις κοινωνικές σχέσεις.

Page 4: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Εγκατάλειψη:

• σε διαφορετικά κύματα,από τις αρχές του αιώνα.

• φτώχεια, μετανάστευσηπριν τον πόλεμο

• πόλεμος και πολιτικέςδιώξεις

• αλλαγή παραγωγικούπροτύπου καιπεριορισμόςπαραδοσιακής αγροτικήςοικονομίας.

Αντικείμενο - στόχος

Εγκατάλειψη:

• σε διαφορετικά κύματα,από τις αρχές του αιώνα.

• φτώχεια, μετανάστευσηπριν τον πόλεμο

• πόλεμος και πολιτικέςδιώξεις

• αλλαγή παραγωγικούπροτύπου καιπεριορισμόςπαραδοσιακής αγροτικήςοικονομίας.

Οι περισσότεροι ορεινοί οικισμοί, ακόμα περισσότερες καλλιέργειες καιοπωρώνες εγκαταλείφθηκαν.

Παρόλα αυτά, παρέμειναν σημαντικό στοιχείο του τοπίου, με μεγάληοικολογική και πολιτισμική σημασία.

Page 5: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Οικολογική σημασία

• Hot spot βιοποικιλότητας (καλλιεργημένοι και εγκαταλειμμένοι)

• φυτά οποορόφου (αποστάσεις δέντρων, ήπιες πρακτικές)

• ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ (μικροκλίμα, φρούτα)

• πουλιά, θηλαστικά (παροχή τροφής περιορισμός ζημιών)

Page 6: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Οικολογική σημασία

• Συμβολή σε οικολογικές διεργασίες

• βελτίωση μικροκλίματος

• εμπλουτισμός και συγκράτηση εδάφους

• αύξηση δομικής περιπλοκότητας

• άμυνα από καταστροφές)

Page 7: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Κοινωνική σημασία

• Οικονομική σημασία καλλιεργούμενων

• Διατροφική σημασία

• Ιστορική/πολιτισμική σημασία: συνοδάστοιχεία (ερείπια, ξερολιθιές, μύλοι,γεφύρια, στράτες κα)

• Αισθητική σημασία: ποικιλία τοπίου

• Σημασία για τη μελισσοκομία

• Συμβολική σημασία

Κοινωνική σημασία

• Οικονομική σημασία καλλιεργούμενων

• Διατροφική σημασία

• Ιστορική/πολιτισμική σημασία: συνοδάστοιχεία (ερείπια, ξερολιθιές, μύλοι,γεφύρια, στράτες κα)

• Αισθητική σημασία: ποικιλία τοπίου

• Σημασία για τη μελισσοκομία

• Συμβολική σημασία

Regeneratio

«Ολοκληρωμένη διαχείριση καιαξιοποίηση εγκαταλελειμμένωνοπωρώνων και αυτοφυώνκαρποφόρων φυτών».

Page 8: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Καταγραφή

Προκαταρκτική καταγραφή, χαρτογράφηση και αξιολόγηση εγκαταλελειμμένωνοπωρώνων σε 7 ευρείες ορεινές και ημιορεινές περιοχές .

Μέθοδοι: φωτοσκοπική, βιβλιογραφική και επιτόπια έρευνα.

Page 9: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Περιοχές μελέτης Έκταση (hect) Μέθοδος καταγραφής Αριθμός Οπωρώνων Σύνολο

Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς -Λευκίμης – Σουφλίου

42.800

Επιτόπια έρευνα 13

23Βιβλιογραφία -Δορυφορικές εικόνες 4Μη εγκαταλελειμμένοι 6

Οροσειρά Ροδόπης 144.750

Επιτόπια έρευνα 51

146Βιβλιογραφία 60Δορυφορικές εικόνες 20Μη εγκαταλελειμμένοι 15

Όρη Λεκάνης - Στενά Νέστου 77.254

Επιτόπια έρευνα 28

91Βιβλιογραφία -Δορυφορικές εικόνες 33Μη εγκαταλελειμμένοι 39

Όρος Μπέλες

Επιτόπια έρευνα -

18Βιβλιογραφία -

Όρος Μπέλες 28.614 18Βιβλιογραφία -Δορυφορικές εικόνες 17Μη εγκαταλελειμμένοι 1

Ορεινό τόξο Αλμωπίας 117.411

Επιτόπια έρευνα 16

51Βιβλιογραφία -Δορυφορικές εικόνες 21Μη εγκαταλελειμμένοι 14

Όρος Γράμος 57.433

Επιτόπια έρευνα 36

45Βιβλιογραφία -Δορυφορικές εικόνες -Μη εγκαταλελειμμένοι 9

Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου 146.259

Επιτόπια έρευνα 37

107Βιβλιογραφία 4Δορυφορικές εικόνες 6Μη εγκαταλελειμμένοι 60

Σύνολο 481

Page 10: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

• Αναλυτική καταγραφή των οπωρώνων και των ειδών, ιδιαίτερα των τοπικών,παραδοσιακών και σπάνιων ποικιλιών στην περιοχή πιλοτικής εφαρμογής(Οροσειρά Ροδόπης).

Μεθοδολογία:

• Βιβλιογραφία – προηγούμενες μελέτες

• Αεροφωτογραφίες 1945, σημερινή δορυφορική επισκόπηση

• Επιτόπια έρευνα

• Δειγματοληψίες (για τη σύνθεση και την αφθονία των ειδών )

Page 11: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Μεθοδολογία: σύγκριση αεροφωτογραφιών 1945 και σημερινών

1. Οικισμός Ασβεστόπουλος (1945)

Page 12: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

1. Οικισμός Ασβεστόπουλος (σήμερα)

Μεθοδολογία: σύγκριση αεροφωτογραφιών 1945 και σημερινών

Page 13: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

2. Οικισμοί Βαθύρεμα – Πούλιοβο (1945)

Μεθοδολογία: σύγκριση αεροφωτογραφιών 1945 και σημερινών

Page 14: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Μεθοδολογία: σύγκριση αεροφωτογραφιών 1945 και σημερινών

2. Οικισμοί Βαθύρεμα – Πούλιοβο (1945)

Page 15: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

3. Οικισμός Φαρασινό (1945)

Μεθοδολογία: σύγκριση αεροφωτογραφιών 1945 και σημερινών

Page 16: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Μεθοδολογία: σύγκριση αεροφωτογραφιών 1945 και σημερινών

3. Οικισμός Φαρασινό (1945)

Page 17: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Αποτελέσματα: Χαρτογράφηση εγκαταλελειμμένων οπωρώνων στην Οροσειρά Ροδόπης

Συνοπτικά καταγράφθηκαν:51 εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες και 54 συμπληρωματικές θέσεις24 είδη οπωροφόρων δέντρων και θάμνων18 είδη δασικών ειδώνΟι αφθονίες τους εκτιμήθηκαν σε δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες άτομα ανά είδος.

Page 18: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Αποτελέσματα: Χαρτογράφηση εγκαταλελειμμένων οπωρώνων στην Οροσειρά Ροδόπης

Ελάχιστη εκτιμώμενη έκταση (με βάση τις αεροφωτογραφίες του 1945): 7.735 hect(σύνολο εξεταζόμενης περιοχής 144.750 hect)

Page 19: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Αποτελέσματα: Χαρτογράφηση εγκαταλελειμμένων οπωρώνων στην Οροσειρά Ροδόπης

α/α Είδος n εμφ. ΎψοςΖωτικότητα IV Επιφάνεια Αφθονία

1Prunus avium 68 22 10,68 5,90 10,465 13489,41 50,412Corylus avellana 64 16 6,60 6,60 9,298 11370,94 56,283Prunus divaricata 58 20 6,62 5,67 8,209 8996,90 64,474Juglans regia 51 22 10,14 6,27 9,244 14017,06 36,385Rosa sp. 26 18 2,42 6,85 4,690 5355,00 48,556Cornus mas 20 18 2,42 6,85 4,366 6961,50 28,737Rubus sp. 20 16 1,80 6,90 4,640 5967,00 33,528Celtis australis 18 4 8,39 6,28 2,311 9750,00 18,469Pyrus communis 18 10 7,06 6,22 2,988 9360,00 19,23

10Prunus spinosa 17 13 2,21 6,71 3,070 5987,65 28,3911Cydonia oblonga 16 8 4,25 6,38 2,293 6142,50 26,0511Cydonia oblonga 16 8 4,25 6,38 2,293 6142,50 26,0512Prunus domestica 14 6 8,14 5,57 1,986 7855,71 17,8213Sambucus nigra 14 10 5,50 5,93 2,544 7521,43 18,6114Malus dasyphylla* 12 4 6,83 6,00 1,542 6435,00 18,6515Vitis vinifera 10 6 5,70 6,20 1,673 6084,00 16,4416Ficus carica 9 7 4,89 6,56 1,693 8320,00 10,8217Malus domestica** 9 7 7,89 5,89 1,802 11180,00 8,0518Pyrus pyraster 8 5 6,75 5,50 1,337 8043,75 9,9519Morus nigra 8 5 9,00 5,75 1,560 13455,00 5,9520Pyrus amigdaloformis 4 4 7,25 5,75 0,911 12870,00 3,1121Castanea sativa 3 1- - 0,378 7020,00 4,2722Eriobotrya japonica 1 1- - 0,191 4680,00 2,1423Sorbus sp. 1 1- - 0,179 2340,00 4,2724Prunus cerasus 1 1- - 0,179 2340,00 4,27

Σύνολο οπωροφόρων 470 225 6,23 6,19 8147,62 576,86

Page 20: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Αποτελέσματα: Χαρτογράφηση εγκαταλελειμμένων οπωρώνων στην Οροσειρά Ροδόπης

α/α Είδος n εμφ. ΎψοςΖωτικότητα IV Επιφάνεια Αφθονία

25Ulmus sp. 59 13 6,31 5,68 6,891 6940,68 85,01

26Fraxinus sp. 21 10 7,79 6,24 3,202 8022,86 26,18

27Quercus sp. 11 7 9,55 6,18 2,001 12338,18 8,92

28Cornus sanguinea 10 5 3,40 6,60 1,468 5850,00 17,09

29 Juniperus sp. 9 5 3,67 6,22 1,386 6890,00 13,06

30Crataegus sp. 8 6 2,75 6,63 1,332 4387,50 18,23

31Carpinus sp. 7 6 6,71 5,71 1,283 6351,43 11,02

32Salix sp. 4 3 13,75 6,50 0,968 16380,00 2,4432Salix sp. 4 3 13,75 6,50 0,968 16380,00 2,44

33Robinia pseudoacacia 3 1 9,00 7,00 0,436 10140,00 2,96

34Acer sp. 3 2 5,33 7,00 0,481 7800,00 3,85

35Fagus sylvatica 3 1 18,00 7,00 0,960 46800,00 0,64

36Ostrya carpinifolia 2 2 7,00 6,00 0,450 8775,00 2,28

37Pinus sylvestris 2 2- - 0,438 10530,00 1,90

38Pinus nigra 2 2- - 0,421 7605,00 2,63

40Paliurus spina-cristi 1 1- - 0,202 7020,00 1,42

41Platanus orientalis 1 1- - 0,225 11700,00 0,85

42Populus sp. 1 1 25,00 6,00 0,305 42120,00 0,24

Σύνολο δασικών 147 29 9,10 6,37 12202,81 120,46Σύνολα 617 10079,55 612,13

Page 21: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Ερείπια Ελάτης

Page 22: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Ερείπια Πεύκης

Page 23: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Φαρασινό(γεφύρι)

Page 24: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Τραχώνι

Page 25: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Παπαδιά -Ασβεστόπουλος

Page 26: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Κατάσταση διατήρησης

• Εγκατάλειψη

• Μεγάλη , οριακή (30-60) ηλικία δέντρων

• Κακή κατάσταση δέντρων (ακλάδευτα, νεκρήξυλεία, χαμηλή καρποφορία, επίφυτα)

• Χαμηλός ρυθμός φυσικής αναγέννησης

• Διαδοχή από κυρίαρχα δασικά είδη

• Κανένα ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας

Κατάσταση διατήρησης

• Εγκατάλειψη

• Μεγάλη , οριακή (30-60) ηλικία δέντρων

• Κακή κατάσταση δέντρων (ακλάδευτα, νεκρήξυλεία, χαμηλή καρποφορία, επίφυτα)

• Χαμηλός ρυθμός φυσικής αναγέννησης

• Διαδοχή από κυρίαρχα δασικά είδη

• Κανένα ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας

Page 27: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Διαχειριστικοί στόχοι

Διατήρηση των καλλιεργούμενων ορεινών, παραδοσιακών οπωρώνων.

Διατήρηση και αποκατάσταση των εγκαταλελειμμένων οπωρώνων.Περιλαμβάνει τη διατήρηση των εκτάσεων που περιέχουν οπωρώνες, τηδιατήρηση των δέντρων, της παραγωγής τους και των ποικιλιών τους.

Συμπερίληψη στους τύπους οικοτόπου εθνικής προτεραιότητας και στην Ελλάδα.

Page 28: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Προτεινόμενα μέτρα διατήρησης

1. Ενίσχυση καλλιεργούμενων οπωρώνων

2. Καταγραφή εγκαταλελειμμένωνοπωρώνων

3. Επιστημονική παρακολούθησηεγκαταλελειμμένων οπωρώνων

4. Ανάσχεση της διαδοχής

5. Καθαρισμός εδάφους

6. Εμπλουτισμός με θρεπτικά και πότισμα

7. Καθαρισμός κορμών

8. Κλαδέματα

9. Εμβολιασμοί δέντρων

10. Φυτεύσεις νέων δενδρυλλίων

11. Ex-situ διατήρηση ποικιλιών

12. Προστασία άγριας πανίδας

13. Ενίσχυση μελισσοκομίας

14. Δράσεις ενημέρωσης καιευαισθητοποίησης

Προτεινόμενα μέτρα διατήρησης

1. Ενίσχυση καλλιεργούμενων οπωρώνων

2. Καταγραφή εγκαταλελειμμένωνοπωρώνων

3. Επιστημονική παρακολούθησηεγκαταλελειμμένων οπωρώνων

4. Ανάσχεση της διαδοχής

5. Καθαρισμός εδάφους

6. Εμπλουτισμός με θρεπτικά και πότισμα

7. Καθαρισμός κορμών

8. Κλαδέματα

9. Εμβολιασμοί δέντρων

10. Φυτεύσεις νέων δενδρυλλίων

11. Ex-situ διατήρηση ποικιλιών

12. Προστασία άγριας πανίδας

13. Ενίσχυση μελισσοκομίας

14. Δράσεις ενημέρωσης καιευαισθητοποίησης

Page 29: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Υπόθεση εργασίας

Η επανένταξη των εγκαταλελειμμένων οπωρώνων στην παραγωγή, μπορείνα προσφέρει ένα εισόδημα στις τοπικές κοινωνίες και τους παραγωγούς,ώστε αυτό να λειτουργήσει σαν ένα ουσιαστικό κίνητρο για τη διατήρησήκαι την ορθή διαχείρισή τους.

Η εκμετάλλευση αυτή προτείνεται να γίνει από τους παραγωγούς(γεωργούς, κτηνοτρόφους, μελισσοκόμους, υλοτόμους κα) που ήδη ζουν καιδραστηριοποιούνται σε κάθε περιοχή ενδιαφέροντος, ως συμπληρωματικήδραστηριότητα και με στόχο την ενίσχυση του υφιστάμενου εισοδήματόςτους.

Υπόθεση εργασίας

Η επανένταξη των εγκαταλελειμμένων οπωρώνων στην παραγωγή, μπορείνα προσφέρει ένα εισόδημα στις τοπικές κοινωνίες και τους παραγωγούς,ώστε αυτό να λειτουργήσει σαν ένα ουσιαστικό κίνητρο για τη διατήρησήκαι την ορθή διαχείρισή τους.

Η εκμετάλλευση αυτή προτείνεται να γίνει από τους παραγωγούς(γεωργούς, κτηνοτρόφους, μελισσοκόμους, υλοτόμους κα) που ήδη ζουν καιδραστηριοποιούνται σε κάθε περιοχή ενδιαφέροντος, ως συμπληρωματικήδραστηριότητα και με στόχο την ενίσχυση του υφιστάμενου εισοδήματόςτους.

Page 30: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Ιδιοκτησιακό καθεστώς

• Ιδιοκτησίας Δήμου

• Ιδιοκτησίας του δημοσίου:Αγροτεμάχια Διαθέσιμα, Κοινά ήΚοινόχρηστα

• Ιδιοκτησίας του δημοσίου: Δασικήέκταση

• Ιδιωτικοί

Διαχειριστικό καθεστώς

Παραχώρηση κοινών/δημόσιωναγροτεμαχίων

Δυνατότητα παραχώρησης καικαλλιέργειας των δημόσιων, ακόμακαι των δασικών εκτάσεων (ν. 4280/2014).

Κίνητρα επανακαλλιέργειαςιδιωτικών εκτάσεων

Page 31: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Οικονομοτεχνική μελέτη

Καταγραφή προϊόντων:

• Νωπά, φρέσκα φρούτα και καρποί (μήλα, αχλάδια, κεράσια,δαμάσκηνα, καρύδια

• Δυνατότητα βιολογικής πιστοποίησης (προβλήματα διαχείρισης)

• Προϊόντα ήπιας επεξεργασίας – μεταποίησης, όπως ξηροί καρποίκαι αποξηραμένα φρούτα, γλυκά, μαρμελάδες, χυμοί καιαποστάγματα

• Μεγαλύτερη διάρκεια, περισσότερες χρήσεις

• Δυνατότητα πιστοποίησης παραδοσιακών προϊόντων

• Μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους

• Εμπλοκή περισσότερων παραγωγών και ομάδων, διάχυση ωφελειών

Οικονομοτεχνική μελέτη

Καταγραφή προϊόντων:

• Νωπά, φρέσκα φρούτα και καρποί (μήλα, αχλάδια, κεράσια,δαμάσκηνα, καρύδια

• Δυνατότητα βιολογικής πιστοποίησης (προβλήματα διαχείρισης)

• Προϊόντα ήπιας επεξεργασίας – μεταποίησης, όπως ξηροί καρποίκαι αποξηραμένα φρούτα, γλυκά, μαρμελάδες, χυμοί καιαποστάγματα

• Μεγαλύτερη διάρκεια, περισσότερες χρήσεις

• Δυνατότητα πιστοποίησης παραδοσιακών προϊόντων

• Μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους

• Εμπλοκή περισσότερων παραγωγών και ομάδων, διάχυση ωφελειών

Page 32: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Οικονομοτεχνική μελέτη

Υπολογισμός μέσου κόστουςπαραγωγής: κόστος πρώτηςκαλλιέργειας, συγκομιδής, μεταφοράς,επεξεργασίας

Υπολογισμός πιθανών τιμών πώλησης(με βάση αντίστοιχα προϊόντα)

Πρόταση δρόμων για την προώθησητων στην αγορά

• Γυναικείοι ΑγροτουριστικοίΣυνεταιρισμοί

• Πολυλειτουργικά αγροκτήματα,οικοτεχνία

• Δίκτυα άμεσης διάθεσης

• Αγορές αγορών βιολογικώνπροϊόντων κα.

Οικονομοτεχνική μελέτη

Υπολογισμός μέσου κόστουςπαραγωγής: κόστος πρώτηςκαλλιέργειας, συγκομιδής, μεταφοράς,επεξεργασίας

Υπολογισμός πιθανών τιμών πώλησης(με βάση αντίστοιχα προϊόντα)

Πρόταση δρόμων για την προώθησητων στην αγορά

• Γυναικείοι ΑγροτουριστικοίΣυνεταιρισμοί

• Πολυλειτουργικά αγροκτήματα,οικοτεχνία

• Δίκτυα άμεσης διάθεσης

• Αγορές αγορών βιολογικώνπροϊόντων κα.

Page 33: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Οικονομοτεχνική μελέτη

Διερεύνηση δυνατοτήτων ενίσχυσης τηςπαραγωγής των παραδοσιακών οπωρώνων(Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020).• Συμμετοχή σε συστήματα ποιότητας (8.2.3)

• Ανάπτυξη μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων(8.2.6)

• Δράσεις για την ανάπτυξη της φυσικής καιπολιτιστικής κληρονομιάς (8.2.7.3.8)

• «Ενίσχυση για γεωργοδασοκομικά συστήματα»(8.2.8)

• Αναφέρεται κατά προτεραιότητα σεοπωρώνες, χρηματοδοτεί δράσεις(φυτεύσεις, καλλιέργεια, αποκατάσταση κα)

•«Προστασία τοπικών αβελτίωτων πληθυσμών -ποικιλιών που κινδυνεύουν από γενετικήδιάβρωση» (8.2.10)

Περιβαλλοντικά προγράμματα (πχ LIFE) καιδιατροφικά (πχ Essedra Project).

Οικονομοτεχνική μελέτη

Διερεύνηση δυνατοτήτων ενίσχυσης τηςπαραγωγής των παραδοσιακών οπωρώνων(Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020).• Συμμετοχή σε συστήματα ποιότητας (8.2.3)

• Ανάπτυξη μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων(8.2.6)

• Δράσεις για την ανάπτυξη της φυσικής καιπολιτιστικής κληρονομιάς (8.2.7.3.8)

• «Ενίσχυση για γεωργοδασοκομικά συστήματα»(8.2.8)

• Αναφέρεται κατά προτεραιότητα σεοπωρώνες, χρηματοδοτεί δράσεις(φυτεύσεις, καλλιέργεια, αποκατάσταση κα)

•«Προστασία τοπικών αβελτίωτων πληθυσμών -ποικιλιών που κινδυνεύουν από γενετικήδιάβρωση» (8.2.10)

Περιβαλλοντικά προγράμματα (πχ LIFE) καιδιατροφικά (πχ Essedra Project).

Page 34: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Συμπέρασμα

Η αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων οπωρώνων μπορεί να θεωρείταιοικονομικά βιώσιμη και συμφέρουσα, με τις εξής προϋποθέσεις:

1. Για την εκμετάλλευσή τους παρέχεται δωρεάν παραχώρηση από τονιδιοκτήτη της περιοχής (δημόσιο, δήμος ή ιδιώτης).

2. Η εκμετάλλευσή τους γίνεται από παραγωγούς που ήδη ζουν καιδραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή.

4. Το κόστος των αρχικών φυτοτεχνικών εργασιών αναλαμβάνεται απόδημόσιο φορέα.

5. Τα προϊόντα πιστοποιούνται ως βιολογικά, τοπικά και παραδοσιακάποιοτικά τρόφιμα.

6. Κάποια από τα προϊόντα τουλάχιστον υφίστανται ήπια επεξεργασία –μεταποίηση.

7. Τα προϊόντα φτάνουν από τον παραγωγό ως τον καταναλωτή χωρίςμεσολάβηση μεσάζοντα ή εμπορικού κέρδους.

Συμπέρασμα

Η αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων οπωρώνων μπορεί να θεωρείταιοικονομικά βιώσιμη και συμφέρουσα, με τις εξής προϋποθέσεις:

1. Για την εκμετάλλευσή τους παρέχεται δωρεάν παραχώρηση από τονιδιοκτήτη της περιοχής (δημόσιο, δήμος ή ιδιώτης).

2. Η εκμετάλλευσή τους γίνεται από παραγωγούς που ήδη ζουν καιδραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή.

4. Το κόστος των αρχικών φυτοτεχνικών εργασιών αναλαμβάνεται απόδημόσιο φορέα.

5. Τα προϊόντα πιστοποιούνται ως βιολογικά, τοπικά και παραδοσιακάποιοτικά τρόφιμα.

6. Κάποια από τα προϊόντα τουλάχιστον υφίστανται ήπια επεξεργασία –μεταποίηση.

7. Τα προϊόντα φτάνουν από τον παραγωγό ως τον καταναλωτή χωρίςμεσολάβηση μεσάζοντα ή εμπορικού κέρδους.

Page 35: «Εγκαταλελειμμένοι οπωρώνες: προστασία ... · 2015. 11. 19. · • ασπόνδυλα, έντομα, αρθρόποδα, μανιτάρια κοκ

Ευχαριστούμε!